Αναζήτηση στην κοινότητα

Έχοντας χρησιμοποιηθεί για αιώνες και χιλιετίες ως το αποτελεσματικότερο εργαλείο διαχείρισης της γης του νησιωτικού Αιγαίου, οι αναβαθμίδες όχι μόνον έκαναν δυνατή και διαχρονικά βιώσιμη την παραγωγική διαδικασία, πρωταρχικό στόχο, άλλωστε, για τον οποίον είχαν δημιουργηθεί, αλλά και παράλληλα λειτούργησαν προσδίδοντας στα φυσικά οικοσυστήματα ικανότητα προσαρμογής στις όποιες κλιματικές και άλλες περιβαλλοντικές αλλαγές. Ταυτόχρονα, αποτέλεσαν τη βάση για τη διατήρηση ενός συνεκτικού κοινωνικού ιστού και, συναφώς, για την ανάπτυξη του ανυπέρβλητου πολιτισμού του Αιγαίου. Κατά τη διάρκεια υλοποίησης του έργου LIFETERRACESCAPE - Μετατροπή των εγκαταλειμμένων τοπίων αναβαθμίδων σε Πράσινες Υποδομές μέσω Συμμετοχικής Επιστασίας Γης για καλύτερη προσαρμογή στην κλιματική αλλαγή που, χρηματοδοτούμενο από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, είχε θέσει ως σκοπό τη λειτουργική αποκατάσταση μεγάλης έκτασης αναβαθμίδων της Νήσου Άνδρου, μέσω επανακαλλιέργειάς τους με την επικουρία του πρώτου Οργανισμού Συμμετοχικής Επιστασία Γης στη χώρα μας, δημιουργήθηκε η «Ξερολιθιά», ένα 30λεπτο ντοκιμαντέρ που φιλοδοξεί να ευαισθητοποιήσει τους πολίτες σχετικά με τις ποικίλες αξίες του αναβαθμιδωμένου τοπίου μια υποδομή που σήμερα καταρρέει. Το ντοκιμαντέρ σκιαγραφεί τη διαχρονική σχέση των νησιωτών με το τοπίο του Αιγαίου, εστιάζοντας στη γένεση και καλλιέργεια των αναβαθμίδων, απόλυτα συνυφασμένων με τη νησιώτικη ζωή. Παρουσιάζεται το παρελθόν, παρόν και μέλλον της καλλιέργειας σε αναβαθμίδες, η πολιτιστική και οικολογική τους αξία, δίνοντας ιδιαίτερη έμφαση στην περιβαλλοντική σημασία τους, μέσα από τη διαχρονική λειτουργία τους ως Πράσινες Υποδομές που αποτελούν εργαλείο ανυπέρβλητο για την ανάσχεση των επιπτώσεων της κλιματικής αλλαγής που απειλούν σήμερα το Αιγαίο. Στο ντοκιμαντέρ αποτυπώνονται βιώματα της καθημερινής αγροτικής ζωής των κατοίκων της Άνδρου, προβάλλονται οι παραδοσιακές γεωργικές πρακτικές που εφαρμόσθηκαν διαχρονικά και αναδεικνύεται η τέχνη της ξερολιθιάς, η οποία το 2018 εντάχθηκε από την UNESCO στον Αντιπροσωπευτικό Κατάλογο της Άυλης Πολιτιστικής Κληρονομιάς της Ανθρωπότητας. Η πρώτη προβολή του ντοκιμαντέρ έγινε στις 10 Σεπτεμβρίου 2022 στην Άνδρο, κατά τα εγκαίνια της έκθεση Αναβαθμίδες του Aιγαίου: Εικόνες από το Παρελθόν έως το Μέλλον που πραγματοποιείται στην Καΐρειο Βιβλιοθήκη της Χώρας (10.09.2022 - 31.01.2023). Τον Οκτώβριο, το ντοκιμαντέρ έλαβε το Βραβείο Καλύτερου Ντοκιμαντέρ (Odysseus Awards) στο 1ο Διεθνές Φεστιβάλ Κινηματογράφου Επιδαύρου 2022, όπου διακρίθηκε μεταξύ πολλών ταινιών μεγάλου και μικρού μήκους. Η σκηνοθεσία είναι του Στέλιου Χαραλαμπόπουλου, επιστημονικώς υπεύθυνη η Θεοδώρα Πετανίδου, και η παραγωγή του Πανεπιστημίου Αιγαίου. Ψήγματα του ντοκιμαντέρ είναι διαθέσιμα στην ιστο - σελίδα του έργου: - http://www.lifeterracescape.aegean.gr/mia-progeysitou-ntokimanter-xerolithia--smileyontas-topia-stisaimasies-tou-aigaiou-n-76 - http://www.lifeterracescape.aegean.gr/to-2odemo-tou-eperxomenou-ntokimanter-xerolithia-smileyontas-topia-stis-aimasies-tou-aigaiou-n-95 - http://www.lifeterracescape.aegean.gr/mia-deyterimatia-sto-eperxomeno-ntokimanter-xerolithia-smileyontas-topia-stis-aimasies-tou-n-81 Συντελεστές: Σκηνοθεσία: Στέλιος Χαραλαμπόπουλος Επιστημονικώς υπεύθυνη: Θεοδώρα Πετανίδου Παραγωγή: Πανεπιστήμιο Αιγαίου Πηγή video: LIFE TERRACESCAPE Πηγή: https://helecos.gr/el/publications/newsletter/Newsletter_HELECOS_January_2022.pdf Φώτο: https://www.lifeterracescape.aegean.gr/optikoakoustiko-yliko-w-31824 Άρθρο της Θεοδώρας Πετανίδου, Καθηγήτριας, Εργαστήριο Βιογεωγραφίας & Οικολογίας, Τμήμα Γεωγραφίας, Πανεπιστήμιο Αιγαίου Δημοσιεύτηκε στο ενημερωτικό δελτίο της Ελληνικής Οικολογικής Εταιρείας ''HELECOS'' (τ. 15, 1/2023) View full είδηση

Ο αυτοκινητόδρομος Αιγαίου γίνεται έως το τέλος Νοεμβρίου ο πρώτος αυτοκινητόδρομος στην Ελλάδα που θα χρησιμοποιεί φωτιστικά τεχνολογίας LED σε όλα τα φωτισμένα του τμήματα. Η Εταιρεία, στο πλαίσιο της ολοκληρωμένης στρατηγικής βιώσιμης ανάπτυξης που εφαρμόζει, μετά την αντικατάσταση του φωτισμού στα ανοιχτά τμήματα του αυτοκινητόδρομου το 2019 με τεχνολογία LED, προχωρά και στην πλήρη αντικατάσταση του συμβατικού φωτισμού και στις τρεις νέες Σήραγγες του Έργου με φωτιστικά τεχνολογίας LED, αρχής γενομένης από τη Σήραγγα Τ3 (Πλαταμώνα). Συμβατή με τα πιο αυστηρά παγκόσμια πρότυπα, η αντικατάσταση του φωτισμού στις Σήραγγες βελτιώνει τις συνθήκες οδήγησης, ενισχύοντας περαιτέρω την οδική ασφάλεια των οδηγών. Ο φωτισμός LED βελτιώνει την οπτική εμπειρία των οδηγών (ομαλή μετάβαση από το εξωτερικό φως/σκοτάδι στον φωτισμό εισόδου της Σήραγγας), διευκολύνοντας την προσαρμογή των ματιών. Παράλληλα, με την ολοκλήρωση των παρεμβάσεων στις Σήραγγες, η εγκατεστημένη ισχύς θα μειωθεί κατά 67% επιφέροντας μείωση της κατανάλωσης ενέργειας κατά 4,00 GWh ετησίως, τα οποία αντιστοιχούν σε 2.133 tn CO2e, μειώνοντας έτσι σημαντικά το ενεργειακό αποτύπωμα της Εταιρείας. Συνυπολογίζοντας και την αντικατάσταση των συμβατικών φωτιστικών των στεγάστρων και των χοανών των Σταθμών Διοδίων με φωτιστικά τεχνολογίας LED έως τα τέλη Ιανουαρίου του 2024, υπολογίζεται ότι το συνολικό ενεργειακό αποτύπωμα της Αυτοκινητόδρομος Αιγαίου θα μειωθεί κατά 2.618 tn CO2e. Οι εργασίες στη Σήραγγα Τ3 θα ξεκινήσουν στον κλάδο προς Αθήνα από τις 07:30 το πρωί της 16ης Οκτωβρίου έως και τις 07:30 το πρωί της 19ης Οκτωβρίου και θα ακολουθήσει ο κλάδος προς Θεσσαλονίκη από τις 19 Οκτωβρίου έως το πρωί της 22ας Οκτωβρίου. Για το διάστημα αυτό, στον κλάδο που θα πραγματοποιούνται οι εργασίες αναβάθμισης του φωτισμού, η κυκλοφορία θα διεξάγεται μέσω της ΠΕΟ Λεπτοκαρυάς-Πλαταμώνα. Εντός του Νοεμβρίου θα ακολουθήσει η αντικατάσταση των συμβατικών φωτιστικών και στις άλλες δύο Σήραγγες Τ1 και Τ2. Συνολικά και στις τρεις Σήραγγες θα αντικατασταθούν 4.445 φωτιστικά συμβατικής τεχνολογίας με 1.941 φωτιστικά τεχνολογίας LED.  View full είδηση

Η ιδιαίτερη ταυτότητα της νησιωτικής Ελλάδας διαβρώνεται και… σιδερώνεται προκειμένου να αξιοποιηθεί στο έπακρο. Ομως η ζήτηση έχει αλλάξει. Σήμερα ο τουρισμός που ελκύεται από την Ελλάδα δεν κυνηγά πια τα τρία «s» (sun - sex - sea) αλλά είναι «πολύ-κινητρικός» και τον κεντρίζει ο πολιτισμικός χαρακτήρας του κάθε τόπου. Μια νέα κουλτούρα τουριστικής ανάπτυξης που θα εστιάζει στην τοπικότητα ίσως να είναι η πλέον επείγουσα και δραστική απάντηση στη ραγδαία μεταμόρφωση των νησιών του Αιγαίου, που μετρούν το ένα μετά το άλλο ανεπανόρθωτες αλλοιώσεις του τόσο ξεχωριστού πολιτισμικού τοπίου τους. Αλλοιώσεις που ξεκίνησαν στα χρόνια της χρηματοπιστωτικής κρίσης και που σήμερα η πλειονότητα των ντόπιων έχει καταλήξει να τις αντιλαμβάνεται ως «έξυπνη» προσαρμογή στις υποτιθέμενες ακλόνητες επιταγές του υπερτουρισμού. Το βλέπουμε όλο και συχνότερα ότι οι νησιωτικές κοινωνίες αυτοϋπονομεύονται σταδιακά στο όνομα του εύκολου κέρδους και μιας κακώς εννοούμενης επένδυσης στα κύματα των πολυαναμενόμενων τουριστών και των παραθεριστών με δευτερεύουσες κατοικίες. Τήνος. Κελί με αρνητικό πρόσημο Manthos Prelorentzos Κάπως έτσι η ιδιαίτερη ταυτότητα της νησιωτικής Ελλάδας διαβρώνεται και… σιδερώνεται, προκειμένου να αξιοποιηθεί στο έπακρο... Το ξερολιθικό κτίσμα που έχει αντέξει δύο αιώνες και ενσωματώνει όλα τα μυστικά της παραδοσιακής μαστοριάς, μια στάνη π.χ. ή ένα κελί σε ένα άνυδρο και ανεμοδαρμένο τοπίο που προκαλεί δέος, θα μετατραπεί σε μίνι βίλα με πισίνα, ηλιακό θερμοσίφωνο, γεώτρηση, ιδιωτική οδό, άδεια (φυσικά!) και τουπέ. Τήνος. Εσωτερικό αγροτικού κτίσματος στην περιοχή Κουσίνια Manthos Prelorentzos Αραγε δεν υπάρχει άλλος τρόπος η επανάχρηση ενός αγροτικού κτίσματος να γίνει με σεβασμό στην ιδιαίτερη ταυτότητα του κάθε τόπου; Το πέτρινο βόλτο ενός ευρύχωρου σπιτικού που έχει καταρρεύσει σε ένα από τα λίγα αποτυπωμένα κυκλαδίτικα χωριά, θα γκρεμιστεί νύχτα με κάποιο πρόσχημα, προκειμένου να μη δημιουργήσει στους νέους ιδιοκτήτες μπερδέματα με το Συμβούλιο Αρχιτεκτονικής. Ομως θα μπορούσε να συντηρηθεί και να ενσωματωθεί στη νεόδμητη κατοικία τους, που θα όφειλε να κρατήσει το ύφος και την κλίμακα του οικισμού. Διότι αυτά ακριβώς, το φυσικό και το ανθρωπογενές πολιτιστικό περιβάλλον, αποτελούν σήμερα τουριστικό πόρο… Η συζήτηση «“μαζικός τουρισμός” ή τουρισμός με “πολυσύνθετο προϊόν”» έχει πια κριθεί. Ο «ειδικός» τουρισμός, με περίπου 35 διαφορετικά «προϊόντα» (θρησκευτικός τουρισμός, πολιτισμικός, ποδηλατικός, περιπατητικός, οικοτουρισμός, bird watching, «σκοτεινός» λ.χ. στα ίχνη του Εμφυλίου κ.ο.κ.), όπως και ο «εναλλακτικός» τουρισμός (η αναζήτηση του ιδιαίτερου, του εύθραυστου, του «μοναδικού»), έχουν αρχίσει να φέρνουν μια καθοριστική ανατροπή στα πρότυπα ανάπτυξης στην Ελλάδα και έχουν πολλαπλασιάσει τους προορισμούς. Το υπογραμμίζει και ο καθηγητής Τουριστικής Ανάπτυξης στο Χαροκόπειο Πανεπιστήμιο, Πάρις Τσάρτας. «Το 2022, το 60% του τουρισμού (32 εκατομμύρια) ήρθε στην Ελλάδα για διακοπές και το υπόλοιπο για εναλλακτικά προϊόντα» (βλ. και «Τα ταξίδια της ζωής μας. Εμπειρίες, δικαίωμα, γιορτή», εκδ. Κριτική 2023). Η ζήτηση έχει αλλάξει και η προσφορά χρειάζεται να πάρει το μήνυμα ότι σήμερα ο τουρισμός που ελκύεται από την Ελλάδα δεν κυνηγά πια τα τρία «s» (sun - sex - sea) αλλά είναι «πολύ-κινητρικός» και τον κεντρίζει ο πολιτισμικός χαρακτήρας του κάθε τόπου. Τήνος. Πατητήρι από σχιστόπλακες Manthos Prelorentzos Το παράδειγμα της σύγχρονης Τήνου είναι ιδιαίτερα εύγλωττο. Διότι αντιπαλεύουν πολλές δυνάμεις σ’ αυτό το «χειροποίητο νησί» με τους φανατικούς Γερμανούς και Γάλλους παραθεριστές. Ετσι το είχε βαφτίσει ο φιλόσοφος Κορνήλιος Καστοριάδης, πολύ προτού καταφτάσουν εκεί οι Χριστοφοράκοι και οι Μητσοτάκηδες. Ομως αυτός ακριβώς ο προσδιορισμός «χειροποίητο» μοιάζει να απειλείται σοβαρά σήμερα, όχι μόνο στην Τήνο αλλά και στη γειτονική Νάξο και την Αμοργό και σε πλήθος άλλα νησιά με ιδιαίτερη λαϊκή παραδοσιακή αρχιτεκτονική. Αυτά τα ζητήματα παρουσιάστηκαν, αναλύθηκαν και συζητήθηκαν στις 22 και 23 Απριλίου, μέσα από 17 εισηγήσεις ειδικών σε ένα υποδειγματικό διήμερο εκδηλώσεων που διοργανώθηκε στη Χώρα της Τήνου από την ambassada (www.ambassada.gr): έναν ανεξάρτητο πολιτιστικό και περιβαλλοντικό σύλλογο, με διαφορετικές ευαισθησίες από τους διαπλεκόμενους παραδοσιακούς. Ιδρύθηκε το 2023, είναι δραστήριος και βαθιά μελετημένος, δικτυωμένος με μαχητικούς αντίστοιχους συλλόγους σε άλλα νησιά και πεισμωμένος. Οχι για πολεμική αλλά για την καλλιέργεια μιας νοοτροπίας σεβαστικής στην αξιοποίηση του πολιτισμικού κεφαλαίου αυτού του τόπου ή και άλλων συγγενών του στο Αιγαίο. «Αμπασάδα» στα ισπανικά είναι το θέλημα, η από καρδιάς φροντίδα, η εξυπηρέτηση. Η ambassada τόλμησε να ανοίξει τη συζήτηση για την «Προστασία του τοπίου ως συμβολή στην οικονομική ανάπτυξη του νησιού», αναζητώντας δρόμους κοινής δράσης μεταξύ των κοινωνικών ομάδων συμφερόντων. Εστίασε στην «επαναφορά» του «χειροποίητου τοπίου», στην καταξίωσή του και στην προστασία του ακόμη και στις νέες χρήσεις του. Και παρουσίασε διαφορετικές πτυχές αυτής της υπόθεσης, που εξακολουθεί ωστόσο να είναι ακανθώδης για πολλούς επαγγελματίες στην οικοδομή, στον τουρισμό, στην αυτοδιοίκηση. Στις ομιλίες τους, οι εισηγήτριες και οι εισηγητές στάθηκαν σε ζητήματα θεσμικά, νομικά, αρχιτεκτονικά, τεχνικά ή κοινωνικά, στοχεύοντας όχι στην καταγγελία αλλά στην ευαισθητοποίηση τόσο του ευρύτερου κοινού όσο και των εμπλεκόμενων επαγγελματιών. Ωστόσο, με τις τοποθετήσεις τους και με την προβολή συνοδευτικών φωτογραφιών, αναδείχθηκαν έμμεσα και οι αδυναμίες και τα όρια του κυρίαρχου έως τώρα μοντέλου τουριστικής ανάπτυξης στην Ελλάδα αλλά και οι επιλογές ορισμένων επήλυδων και ντόπιων, που είναι κακοποιητικές για το πολιτισμικό προφίλ του νησιού. Τήνος. Κελί στην περιοχή Πετριάδος. Η ποικιλία των λαϊκών κτισμάτων παραδοσιακής αρχιτεκτονικής με λιθοδομή χωρίς συνδετικό κονίαμα είναι εντυπωσιακή στην Τήνο κι αυτό την καθιστά ιδανικό παράδειγμα για έναν αναπροσανατολισμό του μοντέλου τουριστικής ανάπτυξης. Manthos Prelorentzos Η τουριστική μονοκαλλιέργεια δημιουργεί προβλήματα Από τα πιο δραστήρια μέλη της ambassada -μαζί με τον εικαστικό Γιάννη Δελλατόλα, τον φωτογράφο Μάνθο Πρελορέντζο, τον Θοδωρή Μαρκουίζο (πρόεδρο, με κλήρο, της ambassada) κ.ά.-, η Κωνσταντίνα Παπαγεωργίου σχολίασε στην «Εφ.Συν.»: «Αν σήμερα οι κάτοικοι του νησιού δυσανασχετούν για την έλλειψη υποδομών, που δημιουργεί προβλήματα λειψυδρίας, δυσοσμίας, σκουπιδιών ή για την ηχορύπανση κ.λπ., στην πραγματικότητα αυτά είναι παρωνυχίδες μπροστά στη μεγάλη και κυρίως μη αναστρέψιμη καταστροφή που υποσκάπτει το μέλλον -ναι, και το τουριστικό μέλλον- του νησιού: την καταστροφή του ανεπανάληπτου τηνιακού τοπίου. Καταστρέφεται για πάντα, για στιγμιαίο όφελος, ένας πόρος από τον οποίο το νησί θα μπορούσε να αντλεί στο διηνεκές. »Τα προβλήματα της τουριστικής μονοκαλλιέργειας, που συνδέεται άμεσα με την αγορά ακινήτων και την οικοδομή, έγιναν περισσότερο από ορατά κατά τη διάρκεια της «οικονομικής κρίσης». Η Τήνος, μέχρι και τις πρώτες μεταπολεμικές δεκαετίες, είχε το χάρισμα να είναι αυτάρκης. Η γη τώρα αλλάζει χέρια και μετατρέπεται ταχύτατα σε κάτι που έχει αξία μόνο ελάχιστες μέρες κάθε χρόνο. Οι πεζούλες γκρεμίζoνται, η γη, ακαλλιέργητη, φεύγει με τον αέρα και καταλήγει στη θάλασσα. Κι όμως, για να δημιουργηθούν δύο εκατοστά εδάφους χρειάζονται, λένε οι επιστήμονες, πεντακόσια χρόνια. Οι ίδιες οι πεζούλες ενίοτε έχουν ηλικία πολλών αιώνων. »Ετυχε (καλώς; κακώς;) δίπλα στην Τήνο να βρίσκεται η Μύκονος κι έχει αναπόφευκτα γίνει πρότυπο πολλών ανθρώπων εδώ στο νησί. Θα μπορούσαμε όμως να φανταστούμε ότι γειτνιάζει με την Υδρα -όπου, ως γνωστόν, δεν κυκλοφορούν αυτοκίνητα, οι ροές των τουριστών είναι αμείωτες και οι τιμές των ακινήτων υψηλότερες της Μυκόνου! Το καλύτερο, βέβαια, θα ήταν να τολμήσει η Τήνος να αποδεχτεί, να αξιοποιήσει και να προβάλει τη δική της ταυτότητα». Πράγματι, η ποικιλία των λαϊκών κτισμάτων παραδοσιακής αρχιτεκτονικής με λιθοδομή χωρίς συνδετικό κονίαμα είναι εντυπωσιακή στην Τήνο κι αυτό την καθιστά ιδανικό παράδειγμα για έναν αναπροσανατολισμό του μοντέλου τουριστικής ανάπτυξης. Διότι εκεί, όπως έλεγαν οι παλιοί, «ο τεχνίτης δεν ήταν ποτέ ένας απλός κατασκευαστής». Αυτό φαίνεται στα αλώνια, στα καμίνια, στα υπαίθρια λιοτρίβια και πατητήρια, στους στάβλους, στις κρήνες, αλλά και στα μονοπάτια που τυλίγουν το νησί, καλύπτοντας διαδρομές συνολικά 150 χιλιομέτρων. Και, φυσικά, στις πεζούλες για τις καλλιέργειες και στους περίφημους περιστεριώνες που η Μελίνα Μερκούρη είχε φροντίσει να συντηρηθούν με τις παραδοσιακές τεχνικές και σήμερα είναι περίπου χίλιοι. Για πόσο καιρό, όμως, θα διατηρηθεί αυτό το παλίμψηστο; Ηδη από τις αρχές του 21ου αιώνα, η χρήση των νέων υλικών όπως το τσιμέντο και το πλαστικό έχει γίνει ανεξέλεγκτη. Ηδη οι νεότεροι αντιγράφουν στο σπιτικό τους είτε τον κακέκτυπο μικροαστισμό της Αθήνας είτε τις… μοντερνιές των φραγκάτων. Πώς θα πειστεί ο επίδοξος αγοραστής ενός οικοπέδου να μη μετακινήσει τη μαρμάρινη κρήνη για να διακοσμήσει τη σάλα του; Να μην κτίσει δύο ορόφους πάνω από τον περιστεριώνα; Να μην ξεριζώσει το αλώνι για να εγκαταστήσει μια πισίνα; Πώς θα μεταδοθούν τα μυστικά της ξερολιθιάς, όταν χαθούν οι δάσκαλοι τεχνίτες; Πώς θα ακουστεί ο ψίθυρος αυτού του συγκεκριμένου τόπου πιο δυνατά από το τραγούδι των σειρήνων; Τήνος. Ξερολιθική αγροτική κατοικία στην περιοχή Κουσίνια Manthos Prelorentzos Glocal για μια νέα κουλτούρα ανάπτυξης Είναι κρίσιμο να αλλάξει το τουριστικό προϊόν, είχε πει ο καθηγητής Τσάρτας, στην ομιλία του στην Τήνο. Με άλλα λόγια, είναι κρίσιμο να αλλάξει το αναπτυξιακό παράδειγμα, «διότι σημασία έχει ο βιώσιμος τουρισμός». Οι όποιες πολιτικές της απόλυτης ασυδοσίας (όπως εκείνες που κυριάρχησαν ως το '80) δεν οδηγούν πλέον πουθενά και η… «Μυκονοποίηση» έχει αρχίσει να έχει ολέθρια αποτελέσματα ακόμη και στη Μύκονο! Το μυστικό είναι η λογική του glocal (global+local) που συνταιριάζει το τοπικό με το παγκόσμιο, υποστηρίζει παρεμβάσεις από τα «κάτω» προς τα «επάνω» και, στην προκειμένη περίπτωση, δίνει αναπτυξιακή δυναμική στην τοπικότητα. Αυτήν την προοπτική καλλιεργούν όχι μόνο η ambassada (που εστιάζει στο ξερολιθικό περιβάλλον της Τήνου) αλλά και αντίστοιχες πρωτοβουλίες σε άλλα νησιά. Στη Νάξο λ.χ. η δραστηριότητα της Monumenta (ΑΜΚΕ για την προστασία της φυσικής και της αρχιτεκτονικής κληρονομιάς Ελλάδας και Κύπρου), τα τελευταία 15 χρόνια, έκανε ένα σημαντικό βήμα στο οποίο πρωτοστάτησε η αρχαιολόγος Ειρήνη Γρατσία. Ξεκίνησε την καταγραφή των ιστορικών αγροτικών κτισμάτων του νησιού. Ετσι, σήμερα, με τη φροντίδα του αρχαιολόγου Στέλιου Λεκάκη, έχουν ήδη καταγραφεί 200 κτίσματα σε μια βάση δεδομένων που συνδέεται με ερευνητικό πρόγραμμα του πανεπιστημίου του Νιουκάσλ στο Ηνωμένο Βασίλειο. Στην Αμοργό, το «Μιτάτο» (ΑΜΚΕ), που ίδρυσαν μεταξύ άλλων η αρχιτεκτόνισσα Σεμέλη Δρυμωνίτη και η κοινωνική ανθρωπολόγος Μαρία Νομικού, δημιούργησε ένα Εργαστήριο Ξερολιθιάς για την αποκατάσταση των ξερολιθικών κατασκευών αλλά και για την αποκατάσταση των παλιών πηγών νερού, για τη μετάδοση της τεχνογνωσίας και για την αποκατάσταση του κύρους της παραδοσιακής μαστοριάς. Στη Θηρασιά η διεπιστημονική συλλογικότητα «Μπουλούκι» (ΑΜΚΕ, βλ. boulouki.org), με ιδρυτικό μέλος τον αρχιτέκτονα Γρηγόρη Κουτρόπουλο, προκήρυξε τρεις θέσεις μαθητείας στις ντόπιες τεχνικές που επεξεργάζονται την ηφαιστειακή πέτρα. Ετσι κατάφερε να αποκαταστήσει έναν εντυπωσιακό υπόσκαφο οικισμό, όπου φιλοξενούνταν οι άνθρωποι που δούλευαν στα κλειστά πλέον ορυχεία της Θηρασιάς. Επιπλέον, οργάνωσε και σειρά διαλέξεων για την ένταξη των παραδοσιακών τεχνικών στη σύγχρονη κατασκευαστική τεχνική. Ομως τα βήματα που χρειάζεται να γίνουν είναι ακόμη πολλά. Κατ' αρχάς «μόνο αναγνωρίζοντας τι έχουμε, μπορούμε να το διαχειριστούμε», σημειώνει η Ειρήνη Γρατσία. Η τοπικότητα λ.χ. είναι μια υπόθεση που αφορά την συλλογική ταυτότητα των κατά τόπους κοινωνιών, έχει και συναισθηματική διάσταση και καλλιεργεί την κοινωνική μνήμη. Βλέπουμε ωστόσο τον κώδικα των κοινών αξιών να παρακάμπτεται, στο όνομα του άμεσου οφέλους. Η καταγραφή των λαϊκών κτισμάτων παραδοσιακής αρχιτεκτονικής είναι, λοιπόν, απαραίτητη. Αλλά χρειάζεται και το κατάλληλο θεσμικό πλαίσιο. Ομως, εδώ, υπάρχει αμηχανία για το ποιο είναι το κατάλληλο. Διότι τα «κηρυγμένα» μνημεία, αυτά που χρονολογούνται πριν από το 1830, «δικαιούνται» να προστατευτούν από τον Αρχαιολογικό Νόμο. Αλλά σήμερα συζητάμε κυρίως για μια κληρονομιά που τώρα γίνεται αντιληπτή ως τέτοια. Τήνος. Αγροτικό κτίσμα πάνω από τον εγκαταλελειμμένο οικισμό Μοναστήρια Manthos Prelorentzos Βέβαια, η τέχνη της ξερολιθιάς εντάχθηκε το 2018 στον Αντιπροσωπευτικό Κατάλογο Στοιχείων Αϋλης Κληρονομιάς της Ανθρωπότητας, της UNESCO, αλλά πόσο συχνά και σε ποια έκταση μπορεί να αξιοποιηθεί αυτή η αναγνώριση; Υπάρχει πράγματι ένα κάποιο νομικό υπόβαθρο προστασίας (π.χ. η Σύμβαση της Γρανάδας του 1972) αλλά η νομική διάσταση του ζητήματος παραμένει περίπλοκη. Το σημαντικότερο, λοιπόν, είναι, σύμφωνα και με τον έμπειρο καθηγητή Πάρι Τσάρτα, ο συμμετοχικός σχεδιασμός: να γεφυρωθούν τα πράγματα υπό όρους και οι τοπικές ομάδες συμφερόντων να συνεργαστούν για την προστασία και την αναβάθμιση του τουριστικού προϊόντος. View full είδηση

Το ερώτημα του πότε οι πρόγονοι του σύγχρονου ανθρώπου απέκτησαν τη γνωστική και τεχνική δυνατότητα να διασχίσουν τις θάλασσες πλέοντας, δεν έχει απαντηθεί με ακρίβεια. Γνωρίζαμε πως ο Homo sapiens ήταν το πρώτο μέλος της Homo οικογένειας που τα κατάφερε, αλλά ανακαλύψεις των τελευταίων ετών προσφέρουν στοιχεία πως οι αρχαιότεροι ανθρωπίνοι ήταν πιο εξελιγμένοι από αυτό που πιστεύαμε. Αρχαιολόγοι του Πανεπιστημίου της Πάτρας βρήκαν αρχαία αντικείμενα στα νησιά του Αιγαίου, που προϋπύρχαν πολύ πριν από την εμφάνιση του Homo sapiens. Αυτό σημαίνει πως αρχαιότεροι άνθρωποι είχαν βρει τρόπο να διασχίσουν μεγάλες επιφάνειες νερού, δημιουργώντας την ερώτηση πότε ξεκίνησαν να πλέουν, κάτι που είναι δύσκολο να απαντηθεί αφού οι βάρκες και τα κανό στο παρελθόν ήταν ξύλινα και δεν αντέχουν στο χρόνο. Σίγουρα όχι εκατοντάδες χιλιάδες χρόνια, κάνοντας την εύρεσή τους σήμερα αδύνατη. Ωστόσο, η ανάλυση του γεωλόγου Γιώργου Φερεντίνου και της ομάδας του, περιλαμβάνει οστά και πέτρινα εργαλεία που επιβίωσαν στο πλήρωμα του χρόνου. Στα νησιά του Αιγαίου έχουν ανακαλυφθεί εργαλεία που χρονολογούνται πριν 476.000 χρόνια. Στην Λέσβο, στην Μήλο και στη Νάξο, έχουν βρεθεί εργαλεία που σχετίζονται με τον τα εργαλεία του Homo erectus σε Αφρική και Ασία πριν 1.9 εκατομμύρια χρόνια. Πώς μπορούν λοιπόν αυτά τα εργαλεία να έφτασαν στα νησιά του Αιγαίου; Προηγούμενες μελέτες έχουν δείξει πως οι προϊστορικοί άνθρωποι διέσχιζαν περπατώντας θάλασσες κατά τη διάρκεια της εποχής των παγετώνων, όταν η στάθμη της θάλασσας είχε υποχωρήσει και είχαν δημιουργηθεί γέφυρες εδάφους. Για να διαπιστώσουν αν αυτό ισχύει και για το Αιγαίο, ο Φερεντίνος αναδόμησε τη γεωγραφία της περιοχής πριν 450.000 χρόνια. Βρήκε λοιπόν πως στη χαμηλότερη στάθμη της πριν 450.000 χρόνια, η ακτογραμμή ήταν 225 μέτρα χαμηλότερα από αυτό που είναι σήμερα. Αυτό σημαίνει πως πολλά νησιά του Αιγαίου συνδεόταν μεταξύ τους με γη. Οι Κυκλάδες ήταν ουσιαστικά ένα μεγάλο νησί. Αλλά παρέμενε νησί, περιτριγυρισμένο από θάλασσα, αποκομμένο από την ενδοχώρα για τουλάχιστον 5-7 χιλιόμετρα σε συνθήκες παγετώνων και 40 χιλιόμετρα σε θερμότερες περιόδους. Ωστόσο, το νησί θα ήταν ορατό από την ενδοχώρα, προσφέροντας ένα ελκυστικό κίνητρο για εξερεύνηση νέων περιοχών. Αυτό δεν αποδεικνύει πως κατασκεύασαν σκάφη, αλλά θα μπορούσαν να δημιουργήσουν πρωτόγονες σχεδίες ή απλά να επέπλεαν κρατώντας ένα κορμό δέντρου. Αυτό σημαίνει πως αυτοί οι ανθρωπίνοι είχαν ήδη ανεπτυγμένες γνωστικές δυνατότητες. Για να διασχίσεις και να αποικίσεις ένα νησί, χρειάζεται συνεργασία, μία κοινή γλώσσα και περίπλοκη επικοινωνία. Η μελέτη δεν πήγε πέρα από το μισό εκατομμύριο χρόνια στο παρελθόν, επειδή δεν έχουμε αξιόπιστα δεδομένα για τις ακτογραμμές Ελλάδας και Τουρκίας πριν από αυτήν την περίοδο. Ωστόσο οι ερευνητές πιστεύουν πως μπορεί να μιλάμε και για διάσχιση θάλασσας έως και ένα εκατομμύριο χρόνια πριν με τον Homo erectus. Επιπλέον, οι αρχαίοι ανθρωπίνοι αφού μπορούσαν να διασχίσουν το Αιγαίο Πέλαγος, μπορούσαν να διασχίσουν και το Στενό του Γιβραλτάρ. Η γενικότερη αποδοχή είναι πως ο erectus έφυγε από την Αφρική μέσω της χερσονήσου του Σινά στην Αίγυπτο, αλλά μετά πρέπει να αναρωτηθούμε πώς έφτασαν στην Ισπανία πριν να εμφανιστούν στην υπόλοιπη Ευρώπη. Η πιο λογική εξήγηση είναι πως διέσχισαν το Γιβραλτάρ. Νομίζω πως πρέπει να αναθεωρήσουμε αυτά που ξέρουμε για το διασκορπισμό του ανθρώπου, όχι μόνο στην Ελλάδα αλλά και σε όλο τον κόσμο. Η έρευνα δημοσιεύθηκε στο Quaternary International. View full είδηση

Οι προκλήσεις και οι εφαρμογές της ηλεκτροκίνησης, της σωστής διαχείρισης των αποβλήτων και της ενδεδειγμένης εκμετάλλευσης των Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας από τα νησιά μας παρουσιάστηκαν, μεταξύ άλλων, στο πλαίσιο του Olympia Forum που πραγματοποιήθηκε στο Ζάππειο Μέγαρο. Στην Αστυπάλαια, η ηλεκτροκίνηση έχει εξελιχθεί θεαματικά, σύμφωνα με τον δήμαρχο του νησιού-πρότυπου, Νικόλαο Κομινέα, ο οποίος έκανε λόγο για γενικευμένη ηλεκτροκίνηση στο νησί, επιδοτούμενη από το ελληνικό κράτος και την εταιρεία Volkswagen. Ταυτόχρονα, ο δήμος έχει προβλέψει για δίκτυο φορτιστών για τα οχήματα, ενώ ο επισκέπτης δεν χρειάζεται να πάρει αυτοκίνητο πηγαίνοντας στην Αστυπάλαια, δεδομένου ότι στο νησί υπάρχουν ηλεκτρικά βαν για συγκοινωνία on demand από μία εφαρμογή που μπορεί εύκολα να “κατεβάσει” στο κινητό του τηλέφωνο, στοχεύοντας σε ιδανικότερες συνθήκες κυκλοφορίας. Ο κ. Κομινέας επισήμανε ως ιδιαίτερα σημαντικό το “πώς” θα παραχθεί ρεύμα, έτσι ώστε να υπάρχει μεγαλύτερη αυτάρκεια και καλύτερη υποστήριξη της ηλεκτροκίνησης, κάνοντας λόγο για δημιουργία υβριδικού σταθμού και ανεμογεννήτριας στο νησί. Ετσι θα υπάρξει μια ολιστική αντίληψη για το ενεργειακό, κάνοντας τη ζωή των κατοίκων ευκολότερη. Στόχος, είναι το 2026 να υπάρξει η αυτόνομη οδήγηση, σημείωσε ο κ. Κομινέας. «Η Τήλος, τα τελευταία 40 χρόνια, έχει ακολουθήσει μια φιλοπεριβαλλοντική πολιτική», υπογράμμισε η δήμαρχος του νησιού, Μαρία Καμμά – Αλιφέρη. Εκεί υπάρχει ο πρώτος υβριδικός σταθμός ενέργειας στην Ευρώπη. Έχει χαρακτηριστεί το πρώτο “πράσινο νησί” στη Μεσόγειο από την ΕΕ και έχει λάβει 4 ευρωπαϊκά βραβεία. Διαθέτει 100% αυτονομία σε ενεργειακό επίπεδο και μόνο 2 μήνες το χρόνο χρειάζεται κάποια μικρή ενίσχυση. Η Τήλος διαθέτει ένα υποδειγματικό πρόγραμμα διαχείρισης των αποβλήτων. Από αυτά το 86,1% είναι οργανικά και ανακυκλώσιμα και μόνο το 13,9% χαρακτηρίζονται ως μη ανακυκλώσιμα. Αναφορικά με το θέμα του φωτισμού στο νησί, έχει προβλεφθεί αντικατάσταση του φωτισμού με αυτόνομα ηλιακά φωτιστικά, επισήμανε η κ. Καμμά-Αλιφέρη, τονίζοντας την ανάγκη η τοπική κοινωνία της Τήλου, να απολαμβάνει τα οφέλη που δικαιούται. «Πιστεύουμε ότι η Τήλος είναι απτό παράδειγμα βιώσιμης ανάπτυξης», κατέληξε η δήμαρχος του νησιού. Από την ΕΕ, ο επικεφαλής του αρμόδιου τμήματος για Ελλάδα και Κύπρο, Carsten Rasmussen, σημείωσε ότι θα υπάρξουν διάφοροι πόροι χρηματοδότησης, δεδομένου ότι η ιδέα είναι να συνεχιστεί αυτό που ήδη έχει δημιουργηθεί στον τομέα της πράσινης ανάπτυξης και να υπάρξει σημαντική ενεργειακή μετατροπή. Ένα από τα συμπεράσματα που έχουν εξαχθεί, τόνισε ο κ Rasmussen είναι ότι είναι απολύτως εφικτό να φτάσουμε σε μεγάλο βαθμό αυτονομίας. Αυτό συμβαίνει στη Χάλκη όπου παράγει περισσότερη ενέργεια από όση καταναλώνει και συνδέεται με την Ρόδο. «Στόχος είναι να θέσουμε όχι ανέφικτους στόχους, αλλά στόχους που μπορούμε να πετύχουμε», σημείωσε ο κ. Rasmussen, αναφερόμενος στην πράσινη μετάβαση και πρόσθεσε ότι κάθε μικρό νησί είναι ένα ζωντανό εργαστήριο, σημειώνοντας, ότι αυτό που χρειάζεται είναι ευρεία συναίνεση της κοινωνίας των νησιών και ευρεία συνεργασία με τους τοπικούς φορείς. View full είδηση

«Η Διεύθυνση Κλιματικής Αλλαγής και Προστασίας της Ατμόσφαιρας του Υπουργείου Περιβάλλοντος και Ενέργειας προσκαλεί το ενδιαφερόμενο κοινό και φορείς να διατυπώσουν εγγράφως τις απόψεις επί της μελέτης στρατηγικής χαρτογράφησης θορύβου και του αντίστοιχου σχεδίου δράσης για τον αυτοκινητόδρομο Αιγαίου στην ηλεκτρονική διεύθυνση [email protected] . Η δημόσια διαβούλευση διενεργείται σύμφωνα με τις διατάξεις της Κοινής Υπουργικής Απόφασης 13586/724 (ΦΕΚ 384/Β΄/28-3-2006) και θα έχει διάρκεια μέχρι και 10 Ιουνίου 2022.» https://drive.google.com/file/d/1RNCJpPnjI26m-M8oPmkY6TY_HsTOhlAo/view?usp=sharing View full είδηση

«Το Εθνικό Σύστημα Μεταφοράς Ηλεκτρικής Ενέργειας βρίσκεται σε τροχιά πλήρους ανάπτυξης» αναφέρει ο ΑΔΜΗΕ με την ευκαιρία παρουσίασης των αποτελεσμάτων 9μήνου της ΑΔΜΗΕ Συμμετοχών. Όπως σημειώνει, έως το 2030 αναμένεται να έχουν διασυνδεθεί με την ηπειρωτική χώρα όλα σχεδόν τα νησιά του Αιγαίου διασφαλίζοντας αξιόπιστη, καθαρή και φθηνή ηλεκτροδότηση. Η πορεία των σημαντικότερων έργων του Ομίλου ΑΔΜΗΕ έχει ως εξής: Νησιωτικές διασυνδέσεις Διασύνδεση Κρήτης – Αττικής: Η «μεγάλη» διασύνδεση ύψους 1 δισ. ευρώ προχωρά κανονικά. Οι έρευνες βυθού έχουν ολοκληρωθεί και βρίσκεται σε εξέλιξη η παραγωγή των καλωδιακών τμημάτων καθώς και μέρος του εξοπλισμού των Σταθμών Μετατροπής στα εργοστάσια των αναδόχων. Η πόντιση του πρώτου τμήματος του ηλεκτρικού καλωδίου (μήκους 170 χλμ.) ολοκληρώθηκε πρόσφατα από το υπερσύγχρονο καλωδιακό πλοίο “Aurora” της Nexans και αυτή την περίοδο πραγματοποιείται η εγκατάσταση των υποβρύχιων καλωδίων οπτικών ινών μεταξύ Κρήτης και Αττικής. Η εγκατάσταση των υποβρύχιων και χερσαίων ηλεκτρικών καλωδίων αναμένεται να έχει ολοκληρωθεί έως το τέλος του 2023. Σύμφωνα με το χρονοδιάγραμμα, στο τέλος του 2021 θα ξεκινήσει η κατασκευή του Σταθμού Μετατροπής στην Κρήτη. Αντίστοιχα, στην Αττική η έναρξη κατασκευής του Σταθμού Μετατροπής τοποθετείται στις αρχές του 2022. Το έργο χρηματοδοτείται με ίδια κεφάλαια ύψους 200 εκατ. ευρώ της θυγατρικής εταιρείας του Ομίλου που υλοποιεί το έργο, Αριάδνη Interconnection, μέσω τραπεζικού δανεισμού 400 εκατ. ευρώ (από την ΕΤΕπ και την Eurobank) καθώς και ευρωπαϊκούς πόρους 400 εκατ. ευρώ. Διασύνδεση Κρήτης – Πελοποννήσου: Η κατασκευή της «μικρής» διασύνδεσης ολοκληρώθηκε κατασκευαστικά τον Μάιο και τέθηκε σε λειτουργία τον Ιούλιο του 2021. Ήδη από τον πρώτο μήνα λειτουργίας της ενίσχυσε σημαντικά της επάρκεια ισχύος και την ενεργειακή ασφάλεια της Κρήτης εν μέσω υψηλών θερμοκρασιών και κατά τους ισχυρούς σεισμούς του φθινοπώρου που έπληξαν το νησί. Σε επίπεδο ελάφρυνσης των χρεώσεων ΥΚΩ, είναι ενδεικτικό ότι για κάθε μέρα λειτουργίας της διασύνδεσης, ανοίγει ο δρόμος για την εξοικονόμηση 1 εκατ. ευρώ σε ημερήσια βάση για όλους τους καταναλωτές της χώρας, μέσω των λογαριασμών ρεύματος. Διασύνδεση Κυκλάδων: Η Δ’ Φάση της διασύνδεσης των Κυκλάδων (διασύνδεση Νάξου Σαντορίνης, Φολεγάνδρου, Μήλου και Σερίφου με το Λαύριο) έχει ενταχθεί στο Εθνικό Σχέδιο Ανάκαμψης για χρηματοδότηση ύψους 165 εκ. ευρώ. Το επόμενο διάστημα προβλέπεται να υπογραφούν οι συμβάσεις με τους αναδόχους της διασύνδεσης Σαντορίνης-Νάξου, την Hellenic Cables για το καλωδιακό τμήμα και την κοινοπραξία Damco Energy-Xian Electric για τον Υποσταθμό που θα κατασκευαστεί στη Σαντορίνη. Αμέσως μετά θα προκηρυχθούν οι διαγωνισμοί για τα υπόλοιπα νησιά των νοτιοδυτικών Κυκλάδων: την Φολέγανδρο, την Μήλο και την Σέριφο. Διασύνδεση Δωδεκανήσων και νησιών ΒΑ Αιγαίου: Έως το τέλος του 2029 θα έχουν διασυνδεθεί όλα τα υπόλοιπα μεγάλα νησιά του Αιγαίου (Δωδεκάνησα & ΒΑ Αιγαίο). Το έργο με συνολικό προϋπολογισμό 2,3 δισ. ευρώ, σχεδιάζεται να υλοποιηθεί σε τρεις φάσεις: 1η Φάση: Διασύνδεση Κω-Ρόδου με την ηπειρωτική χώρα -μέσω Κορίνθου- και διασύνδεση Λήμνου-Λέσβου, μέσω της Ανατολικής Θράκης. Ο ορίζοντας ολοκλήρωσης των έργων αυτών είναι το 2027 2η Φάση: Διασύνδεση Σκύρου-Εύβοιας (Αλιβέρι), Λέσβου - Χίου, Κω-Σάμου και Ρόδου-Καρπάθου, με στόχο ολοκλήρωσης το 2028. 3η Φάση: Διασύνδεση Λέσβου–Σκύρου και Χίου–Σάμου, έως το 2029. · Ιόνια Νησιά: Σε ό,τι αφορά τα Ιόνια Νησιά, ο Όμιλος ΑΔΜΗΕ δρομολογεί την αναβάθμιση και αντικατάσταση υφιστάμενων καλωδιακών συνδέσεων με νέα έργα ύψους περίπου 100 εκ. ευρώ, με ορίζοντα ολοκλήρωσης το 2025. Στα έργα αυτά περιλαμβάνεται η αναβάθμιση των διασυνδέσεων Κυλλήνης-Ζακύνθου, Ζακύνθου-Κεφαλονιάς, Κεφαλονιάς-Λευκάδας καθώς και νέα διασύνδεση Ηγουμενίτσας–Κέρκυρας. Διεθνείς Διασυνδέσεις Σημαντικός πυλώνας εμβάθυνσης και εναρμόνισης της ελληνικής με την ευρωπαϊκή αγορά ηλεκτρικής ενέργειας είναι οι διεθνείς διασυνδέσεις. Σε αυτή την κατεύθυνση, ο ΑΔΜΗΕ δρομολογεί σημαντικά έργα σε συνεργασία με τις γείτονες χώρες. Ειδικότερα, ο Διαχειριστής: Προκήρυξε διαγωνισμό για τη δεύτερη διασύνδεση Ελλάδας-Βουλγαρίας με εναέρια Γραμμή Μεταφοράς 400kV. Το έργο έχει ορίζοντα κατασκευαστικής ολοκλήρωσης το Β’ εξάμηνο του 2022. Υπέγραψε Μνημόνιο Συνεργασίας με τον Ιταλό Διαχειριστή Terna για δεύτερη ενισχυτική διασύνδεση Ελλάδας-Ιταλίας, η οποία αυτή τη στιγμή βρίσκεται σε στάδιο μελετών. Ο ΑΔΜΗΕ, εξετάζει ανάλογα έργα αναβάθμισης των υφιστάμενων διασυνδέσεων με την Αλβανία, τη Βόρεια Μακεδονία και την Τουρκία. Παράλληλα, με την τεχνογνωσία που διαθέτει, ο Όμιλος ΑΔΜΗΕ συνδράμει στη διασφάλιση της διαλειτουργικότητας των διασυνδέσεων Αττικής–Κρήτης και Κρήτης–Κύπρου, σε συνεργασία με την Euroasia Interconnector. Επιπλέον, έχει συστήσει τεχνικές ομάδες -από κοινού με τον Αιγύπτιο Διαχειριστή- προκειμένου να ξεκινήσει άμεσα η μελέτη νέας υποβρύχιας διασύνδεσης με την Αίγυπτο. Σύζευξη με τις γειτονικές αγορές Στις 11 Μαΐου, επιτεύχθηκε ένα σημαντικό ορόσημο στην πορεία σύγκλισης της εγχώριας με τις γειτονικές αγορές ηλεκτρικής ενέργειας με τη σύζευξη της Αγοράς Επόμενης Ημέρας μεταξύ Ελλάδας και Βουλγαρίας. Στις 22 Σεπτεμβρίου πραγματοποιήθηκε επιτυχώς και η σύζευξη της ελληνικής Ενδοημερήσιας Αγοράς με τις αγορές της Ιταλίας και της Σλοβενίας. Επόμενος στόχος είναι η σύζευξη της ελληνικής Ενδοημερήσιας Αγοράς με την πανευρωπαϊκή αγορά συνεχούς διαπραγμάτευσης (XBID) στο σύνορο της Ιταλίας και της Βουλγαρίας. View full είδηση

Κάτω από το «άγρυπνο μάτι» του νέου πληροφοριακού συστήματος περιβαλλοντικής παρακολούθησης «MARRE» βρίσκονται πλέον όλο το 24ωρο οι ελληνικές θάλασσες από το Βόρειο Αιγαίο, το Νότιο Αιγαίο, το Ιόνιο, το Λιβυκό Πέλαγος μέχρι και την περιοχή της Λεβαντίνης! Το «MARRE» με την βοήθεια δορυφόρων και του πλωτού συστήματος «Ποσειδών» δίνει, ανα πάσα στιγμή, με αυτόματο τρόπο επιστημονικά δεδομένα και εικόνες που αφορούν: Τις βασικές παραμέτρους της ποιότητας των υδάτων όπως: Ø Χλωροφύλλη, Ø Αιωρούμενα στερεά, Ø Θαλάσσια ενδιαιτήματα (θαλάσσια λιβάδια Ποσειδωνίας) και Ø Τις πιθανές αλιευτικές ζώνες με βάση τα δορυφορικά δεδομένα Sentinel-3 και Sentinel-2. «Η συνεχής και έγκυρη παρακολούθηση τόσο των παράκτιων υδάτων όσο και της ανοιχτής θάλασσας είναι αναγκαία για τη διατήρηση των οικοσυστημάτων, τη διασφάλιση της δημόσιας υγείας και την προστασία των οικονομικών και κοινωνικών δραστηριοτήτων που σχετίζονται με τη θάλασσα» αναφέρει η Δρ. Αθανασία Ιωνά, Επιστημονική Υπεύθυνη εκ μέρους του ΕΛ.ΚΕ.Θ.Ε, που μαζί το πανεπιστήμιο Αιγαίου και την εταιρεία GET, δημιούργησαν το «MARRE».. Το «MARRE» ανέπτυξε ένα σύγχρονο σύστημα παρακολούθησης της ποιότητας των υδάτων με τη χρήση δορυφορικών δεδομένων σε συνδυασμό με ιστορικά δεδομένα πεδίου και δεδομένα πραγματικού χρόνου από το σύστημα «Ποσειδών» του ΕΛ.ΚΕ.Θ.Ε. για περιοχές των Ελληνικών θαλασσών. Επιπλέον ο χρήστης του νέου πληροφοριακού συστήματος περιβαλλοντικής παρακολούθησης έχει πρόσβαση σε δεδομένα: Ø Των βασικών ωκεάνιων παραμέτρων όπως θερμοκρασία, αλατότητα κ.ά., Ø Tων επιπέδων της ραδιενέργειας αλλά και Ø Σε χρονοσειρές δεδομένων που συλλέγονται από τους πλωτούς ωκεανογραφικούς σταθμούς του συστήματος «Ποσειδών». Η νέα πλατφόρμα απευθύνεται σε μία σειρά από άμεσους χρήστες όπως: Ø Φορείς της Πολιτείας και της Τοπικής αυτοδιοίκησης (π.χ. Περιφέρειες) οι οποίοι λαμβάνουν αποφάσεις και χαράζουν στρατηγικές στους τομείς της προστασίας-διαχείρισης του θαλάσσιου περιβάλλοντος και της αλιείας, Ø Όσους ασχολούνται με οικονομικές δραστηριότητες που σχετίζονται με τη θάλασσα: (αλιεία, ιχθυοκαλλιέργειες, παραγωγή ενέργειας από ανανεώσιμες πηγές, τουρισμός), Ø Ερευνητικό κοινό (εξειδικευμένοι επιστήμονες στη μελέτη του ωκεάνιου χρώματος με δορυφορικά δεδομένα, βιολόγοι, φυσικοί, χημικοί κ.ά.), Ø Επιχειρήσεις που εμπλέκονται σε σχετικές ερευνητικές δραστηριότητες, Αλλά και σε εν δυνάμει χρήστες: Ø Εκπαιδευτική κοινότητα (για εύκολη και γρήγορη παρουσίαση των χωροχρονικών μεταβολών των ωκεάνιων παραμέτρων και της κατάστασης της θάλασσας). Ø Ευρύτερο κοινό που επιθυμεί να ενημερωθεί για το θαλάσσιο περιβάλλον. Για τις ανάγκες του MARRE εφαρμόστηκαν καινοτόμες προσεγγίσεις στην παρακολούθηση των ελληνικών θαλασσών και πραγματοποιήθηκαν νέες μετρήσεις σε περισσότερους από 100 σταθμούς δειγματοληψίας στο Βόρειο Αιγαίο, Νότιο Αιγαίο, Λιβυκό Πέλαγος και στην περιοχή της Λεβαντίνης. Τα νέα δεδομένα που συλλέχθηκαν είναι πολύ μεγάλης σημασίας για τις ελληνικές θάλασσες, καθώς συμβάλλουν σημαντικά μεταξύ άλλων και στην επιστημονική γνώση σχετικά με τις υπερετήσιες διακυμάνσεις και τις μεταβολές των φυσικοχημικών χαρακτηριστικών των υδάτινων μαζών που χαρακτηρίζουν τις περιοχές μελέτης. Επιπλέον, η σημασία των νέων δεδομένων είναι πολύ μεγάλη λόγω της ιδιαίτερης γεωπολιτικής σημασίας της περιοχής της Ανατολικής Μεσογείου. Συνολικά, ο χρήστης έχει πρόσβαση όχι μόνο στα νέα δεδομένα του «MARRE» αλλά και σε πρόσθετα δεδομένα του ΕΛ.ΚΕ.Θ.Ε. που έχουν αποκτηθεί στο πλαίσιο των ερευνητικών δραστηριοτήτων του και καλύπτουν τις προαναφερθείσες περιοχές καθώς και την περιοχή του Ιονίου. «Με την ομάδα του Ινστιτούτου Ωκεανογραφίας (Ι.Ω.) του Ελληνικού Κέντρου Θαλασσίων Ερευνών (ΕΛ.ΚΕ.Θ.Ε.) για πρώτη φορά πραγματοποιήσαμε επιτόπιες μετρήσεις χλωροφύλλης και συνοδών βιογεωχημικών παραμέτρων ταυτόχρονα με τη διέλευση του δορυφόρου Sentinel-3 (ESA) για την ακριβέστερη αξιολόγηση των δορυφορικών προϊόντων χλωροφύλλης” αναφέρει η κυρία Ιωνά και προσθέτει «Με τη συμβολή της ομάδας "Θαλάσσιας οπτικής & Παρατήρησης της Γης" του ΕΛ.ΚΕ.Θ.Ε., μελετήσαμε και κατανοήσαμε καλύτερα τις οπτικές ιδιότητες των υδάτων στην περιοχή του Νότιου Αιγαίου, που χαρακτηρίζεται από ιδιαίτερα ολιγοτροφικά νερά. Επιπλέον, ενσωματώσαμε το ανιχνευτικό σύστημα KATERINA II στο μετρητικό πλωτό σταθμό του συστήματος ΠΟΣΕΙΔΩΝ στον Άθω, με σκοπό τη συνεχή μέτρηση και παρακολούθηση της φυσικής και τεχνητής ραδιενέργειας» . Για τις ανάγκες του Έργου «MARRE» (2018 με 2021), πραγματοποιήθηκαν συνολικά τρεις ωκεανογραφικοί πλόες, καθώς και η πόντιση του οπτικού πλωτήρα PROVAL σε συνεργασία με τμήμα της Ελληνικής Ομάδας Διάσωσης και την ομάδα του ΙΩ από το Ηράκλειο Κρήτης). Οι πλόες πραγματοποιήθηκαν με τα ωκεανογραφικά σκάφη «Pourquois-Pas?» του Γαλλικού ερευνητικού κέντρου IFREMER, στο πλαίσιο συνεργασίας του ΕΛ.ΚΕ.Θ.Ε. με ερευνητικό πρόγραμμα της Γαλλικής κυβέρνησης και το ερευνητικό σκάφος «ΑΙΓΑΙΟ». Τέλος, όσον αφορά τη σύνδεση των αποτελεσμάτων με άλλα προγράμματα, η Δρ Ιωνά επεσήμανε «τα τελικά αποτελέσματα του «MARRE» μπορούν να υποστηρίξουν σημαντικά τα εθνικά προγράμματα της χώρας (όπως π.χ. η Θαλάσσια Στρατηγική) για την παρακολούθηση της ποιότητας των υδάτων, έτσι ώστε να διασφαλίσουμε ότι οι ελληνικές θάλασσες θα είναι καθαρές και επομένως ασφαλείς για τη δημόσια υγεία». Τα καινοτόμα αποτελέσματα του «MARRE» παρουσιάστηκαν στην επιστημονική κοινότητα και το ευρύ κοινό μέσω διαδικτυακής ημερίδας που έγινε πρόσφατα, με διοργανωτή το Ινστιτούτο Ωκεανογραφίας του ΕΛΚΕΘΕ. Το έργο «MARRE» υλοποιήθηκε στο πλαίσιο της Δράσης ΕΡΕΥΝΩ – ΔΗΜΙΟΥΡΓΩ – ΚΑΙΝΟΤΟΜΩ και συγχρηματοδοτείται από την Ευρωπαϊκή Ένωση και εθνικούς πόρους μέσω του Ε.Π. Ανταγωνιστικότητα, Επιχειρηματικότητα & Καινοτομία (ΕΠΑνΕΚ, ΕΣΠΑ 2014-2020) του Υπουργείου Οικονομίας και Ανάπτυξης. Η νέα πλατφόρμα ανοιχτού κώδικα βρίσκεται στον ιστότοπο http://marre.getmap.gr/sdi. View full είδηση

Οι παλαιοί Κυκλαδίτες το ήξεραν καλά. Μόλις έπιανε θύελλα, βουτούσαν στο νερό να βγάλουν έξω τις βάρκες χωρίς να λογαριάζουν σε ποιον ανήκαν. Σαν να επρόκειτο για κοινό περιουσιακό στοιχείο που όλοι μαζί πάλευαν να διασώσουν από τη μανία της φύσης. Με τον ίδιο τρόπο χτίζονταν και οι ξερολιθιές κάποτε. Δεν είχε σημασία σε ποιου το βιος έπρεπε να μπει η αναβαθμίδα. Το έκαναν όλοι μαζί γνωρίζοντας ότι το λιγοστό χώμα και νερό που θα κρατηθεί στη θέση του θα παραγάγει τροφή συνολικά για την κοινότητα. Αλλες εποχές, άλλα ήθη τότε. Και όπως τα περισσότερα καΐκια είναι καταδικασμένα εις θάνατον μιας και τα σπάνε μπουλντόζες για να παίρνουν οι ψαράδες τις αποζημιώσεις από την Ευρωπαϊκή Ενωση, ώστε να περιορίζεται, δήθεν, η αλιεία, έτσι και οι ξερολιθιές ρημάζουν σε όλο το Αιγαίο. Εργαστήρι και στο βάθος η Αμοργός. Αχτίδα φωτός μερικές προσπάθειες που κάνουν νέοι άνθρωποι να αναδείξουν την αξία τους και να ξαναθυμίσουν στις τοπικές κοινότητες πως οι αναμασιές, χαλάκια, λούροι, λιθοζώναρα και όπως αλλιώς τις ονόμαζαν σε κάθε νησί, είναι σπουδαία κατάλοιπα του πολιτισμού. Χθες, λ.χ., ολοκληρώθηκε στην Αμοργό μια πολύ ενδιαφέρουσα συνάντηση που οργάνωσε η ΜΚΟ «Το Μιτάτο της Αμοργού»–αποτελούμενη από την κοινωνική ανθρωπολόγο Μαρία Νομικού, την αρχιτέκτονα Σεμέλη Δρυμωνίτη και τον Γιώργο Γαβαλά, πρόεδρο της κοινότητας Αιγιάλης–εστιασμένη στις ξερολιθιές. Επρόκειτο για ένα εργαστήριο που έφερε κοντά τρεις παλιούς τεχνίτες, τους Μιχάλη και Δημοσθένη Θεολογίτη και τον Αντώνη Βλαβιανό, με ομάδες όπως το Μπουλούκι, που θέλουν να διατηρηθεί η τέχνη, και ειδικούς όπως η καθηγήτρια στο τμήμα Γεωγραφίας του Πανεπιστημίου Αιγαίου, Θεοδώρα Πετανίδου, η οποία πρόσφατα εξέδωσε το βιβλίο «Αναβαθμίδες καλλιέργειας –μια περιήγηση στα χωράφια του πολιτισμού του Αιγαίου, της Μεσογείου». Κατασκευές εν ξηρώ, σπουδαία κατάλοιπα του πολιτισμού. «Οι αναβαθμίδες άρχισαν να φθίνουν όταν ο πληθυσμός των νησιών έπαψε να έχει γεωργούς και κτηνοτρόφους. Ηταν εκείνοι που ήξεραν, μαζί με τους ειδικούς μάστορες, πώς να φτιάχνουν αλλά και να επιδιορθώνουν τις ξερολιθιές που χαλούσαν από μπόρες, χειμάρρους κ.λπ» λέει στη στήλη η Αμοργιανή Μαρία Νομικού. Η Σεμέλη Δρυμωνίτη συμπληρώνει με τη σειρά της ότι η έλευση του τουρισμού στα νησιά ήταν αυτή που άλλαξε καθοριστικά την κατάσταση, αλλά ότι σε ορισμένες περιπτώσεις μπορεί να λειτουργήσει και ευεργετικά –αν έχει ήπια μορφή: «Βλέπουμε την αλλαγή στάσης των ανθρώπων σε ό,τι αφορά τα μονοπάτια. Προχθές που κάναμε το εργαστήρι στην Αμοργό πολλοί τουρίστες πέρασαν για να κάνουν την οδοιπορία τους. Αυτή η αγάπη των επισκεπτών ωθεί και τους ντόπιους να αναγνωρίζουν όσα ταπεινά απομεινάρια του παρελθόντος έχουν αξία» Οι δυο κοπέλες, πάντως, εύχονται ότι με τέτοιες πρωτοβουλίες μπαίνει ένα λιθαράκι (κυριολεκτικά και μεταφορικά) στις ξερολιθιές, που ανήκουν πια στην άυλη πολιτιστική κληρονομιά της UNESCO. Ταπεινά έργα τέχνης που πλέον ρημάζουν. View full είδηση

Ο φορέας Aegean Rebreath, σε συνεργασία με οργανώσεις, επιχειρήσεις και την τοπική αυτοδιοίκηση, έχει καταφέρει μέσω των σταθμών συλλογής θαλάσσιων απορριμμάτων να περισυλλέξει πάνω από 94.000 ανακυκλώσιμα υλικά και 16 τόνους αλιευτικών εργαλείων (διχτυών) από τις παράκτιες ζώνες και τις ελληνικές θάλασσες. Συνολικά, το δίκτυο των Μπλε Δήμων αριθμεί σήμερα 13 μέλη και 14 σταθμούς, επτά σε νησιά των Κυκλάδων, τρία στου Ιονίου, δύο στις Σποράδες και ένα στον Αργοσαρωνικό. Το επόμενο διάστημα αναμένεται να προστεθούν στο δίκτυο η Κέα και ένα νησί της Δωδεκανήσου. Το «Δίκτυο Μπλε Δήμων» αποτελεί μια πρωτοβουλία που ενώνει τις προσπάθειες της κοινωνίας των πολιτών, των τοπικών και των περιφερειακών αρχών, του ΕΛΚΕΘΕ και τελεί υπό την αιγίδα του Υπουργείου Περιβάλλοντος και τη στήριξη του Ιδρύματος Σταύρος Νιάρχος. Σημασία έχει όμως το γεγονός ότι στοχεύει στη διαμόρφωση προτάσεων και πρακτικών με βάση τα προβλήματα που εντοπίζονται στο πεδίο». Τα τοπικά προβλήματα αναδεικνύονται σε εθνικό επίπεδο. Oι πιο πρόσφατοι σταθμοί λειτουργούν στην Αλόννησο και τη Σκύρο. Τα υλικά που συλλέγονται καταλήγουν στις τοπικές μονάδες ανακύκλωσης ενώ τα δίκτυα καταλήγουν στη δράση της BlueCycle. Το BlueCycle, είναι το πρώτο εξειδικευμένο κέντρο για την αξιοποίηση των θαλάσσιων πλαστικών απορριμμάτων. «Η συλλογή και η αξιοποίηση των αλιευτικών εργαλείων όπως δίχτυα και σχοινιά μέσα από τη θάλασσα, τις παραλίες και τα λιμάνια έχει προφανές όφελος για το περιβάλλον. Το όφελος όμως "ελαχιστοποιείται", αν όλα αυτά καταλήξουν στα σκουπίδια και από εκεί σε κάποιον ΧΥΤΑ», επισήμανε στη Greenagenda.gr ο Γιώργος Σαρελάκος, επικεφαλής της εθελοντικής ομάδας δυτών και φίλων Aegean Rebreath. Με την πρωτοβουλία αυτή, η ομάδα Aegean Rebreath θέλει να τονίσει την απόλυτη ανάγκη προστασίας και διατήρησης του θαλάσσιου πλούτου ανεξαρτήτως τουριστικής και εμπορικής εκμετάλλευσης, υπογραμμίζουν οι εθελοντές δύτες. «Οι επιπτώσεις των θαλάσσιων πλαστικών απορριμμάτων έχουν γίνει αντιληπτές στην καθημερινή ζωή μας και η ελαχιστοποίηση ή η αξιοποίηση στις αρχές της κυκλικής οικονομίας αποτελεί μονόδρομο», σημείωσε ο κ. Σαρελάκος. Παράλληλα οι δράσεις της Aegean Rebreath θέτουν ως προτεραιότητα την ενημέρωση των κατοίκων των παράκτιων περιοχών για το πραγματικό μέγεθος της θαλάσσιας ρύπανσης, όπως και την εξοικείωση τους με το σκεπτικό της διαχείρισης και της αξιοποίησης των θαλάσσιων απορριμμάτων. Η δημιουργία σταθερών σημείων συλλογής σε όλη τη χώρα, μεταξύ άλλων προσφέρει σημαντικά συμπεράσματα ερευνητικού ενδιαφέροντος που βασίζεται στην αναλυτική καταγραφή των απορριμμάτων στο θαλάσσιο και παράκτιο περιβάλλον. View full είδηση

Η Europa Nostra – η ευρωπαϊκή φωνή της κοινωνίας των πολιτών αφοσιωμένη στην πολιτιστική και φυσική κληρονομιά – και ο εταίρος της, το Ινστιτούτο της Ευρωπαϊκής Τράπεζας Επενδύσεων, ανακοίνωσαν τον Κατάλογο των 7 Υπό Απειλή Μνημείων και Περιοχών Πολιτιστικής Κληρονομιάς στην Ευρώπη για το 2021. Τα μνημεία είναι τα εξής: – Πέντε Νησιά στο Νότιο Αιγαίο – Achensee Steam Cog Railway, Τιρόλο, – Νεκροταφείο Mirogoj, Ζάγκρεμπ – Ο κήπος Giusti, Βερόνα, – Μονή Dečani, Κόσοβο – Κεντρικό Ταχυδρομείο, Σκόπια, – San Juan de Socueva Παρεκκλήσι και Ερημητήριο, Κανταβρία Η ανακοίνωση των 7 Υπό Απειλή Μνημείων – Τόπων για το 2021 έγινε σε διαδικτυακή εκδήλωση που συνδιοργανώθηκε από υψηλόβαθμους εκπροσώπους της Europa Nostra και του Ινστιτούτου της Ευρωπαϊκής Τράπεζας Επενδύσεων, με τη συμμετοχή της Μαρίγια Γκάμπριελ, Επίτροπου της Ευρωπαϊκής Ένωσης σε θέματα Καινοτομίας, Έρευνας, Πολιτισμού, Εκπαίδευσης και Νεολαίας. Εκπρόσωποι των φορέων που πρότειναν τους υποψηφίους αλλά και οι εκπρόσωποι των 7 επιλεγμένων μνημείων και τόπων συνέβαλαν με παρουσιάσεις και ομιλίες στο διαδικτυακό σεμινάριο, το οποίο προσέλκυσε συμμετέχοντες από όλη την Ευρώπη και όχι μόνο. Αμοργός, Κίμωλος, Κύθηρα, Σίκινος και Τήνος είναι μεταξύ των επτά πιο απειλούμενων περιοχών πολιτιστικής κληρονομιάς στην Ευρώπη για το 2021. Και τα πέντε χαρακτηρίζονται από το «κυκλαδίτικο τοπίο», το οποίο τους δίνει υψηλή πολιτιστική και περιβαλλοντική αξία. H αρμονική συνύπαρξη του Αιγαίου Πελάγους, με τους λόφους, τα βουνά, τους παραδοσιακούς οικισμούς, τα μνημεία και τους αρχαιολογικούς χώρους, δημιουργούν ένα εμβληματικό τοπίο, το οποίο αποτελεί ζωτικό κομμάτι της ελληνικής και κατ’ επέκταση της ευρωπαϊκής ταυτότητας. Το πολυφασματικό αυτό τοπίο βρίσκεται τώρα σε σοβαρό κίνδυνο, καθώς ενθαρρύνεται τη μετατροπή του σε βιομηχανική ζώνη με αιολικά πάρκα. Το σχέδιο είναι η εγκατάσταση ανεμογεννητριών σε διάφορες τοποθεσίες σε κάθε νησί, συχνά δίπλα σε αρχαιολογικούς χώρους, προστατευόμενες περιοχές Natura 2000 και ως σκηνικό-περιμετρικά από παραδοσιακά χωριά. Οι προτεινόμενες ανεμογεννήτριες υπερβαίνουν κατά πολύ τις πραγματικές ενεργειακές ανάγκες των νησιών και πρόκειται να παρέχουν ενέργεια και σε άλλες περιοχές της Ελλάδας. Οι ανεμογεννήτριες όχι μόνο θα επηρεάσουν οπτικά το τοπίο των νησιών, αλλά θα έχουν επιπτώσεις στα μορφολογικά και κλιματολογικά στοιχεία τους, θέτοντας σε κίνδυνο τόσο τη χλωρίδα και την πανίδα τους, όσο και τους τομείς της γεωργίας, της κτηνοτροφίας και του τουρισμού. Αναμφίβολα, αυτό θα μειώσει την περιβαλλοντική και πολιτιστική αξία του τοπίου και θα θέσει σε κίνδυνο την επιβίωση των τοπικών κοινοτήτων. Την εκδήλωσε παρακολούθησαν οι Δήμαρχοι και των πέντε ελληνικών νησιών εκφράζοντας τον ενδιαφέρον και την αγωνία τους για την προστασία του μοναδικού αιγαιοπελαγίτικου φυσικού τοπίου. Ο Δήμαρχος Αμοργού, Λευτέρης Καραΐσκος δήλωσε «Η προστασία των νησιών μας από τον εφιάλτη της άναρχης και αλόγιστης εγκατάστασης αιολικών πάρκων και εγκαταστάσεων ανανεώσιμων πηγών ενέργειας αποκτά ευρωπαϊκή διάσταση χάρη στην πρωτοβουλία της Ελληνικής Εταιρείας Περιβάλλοντος και Πολιτισμού. Ευχαριστούμε την κα Λυδία Καρρά και τους συνεργάτες της για την δυνατότητα που μας έδωσαν να προβάλουμε διεθνώς την σοβαρή απειλή που αντιμετωπίζουμε και την Europa Nostra για την ένταξη των νησιών μας στον Κατάλογο των 7 Υπό Απειλή Μνημείων και Περιοχών Πολιτιστικής Κληρονομιάς στην Ευρώπη για το 2021. Σύντομα θα δρομολογηθούν οι περαιτέρω ενέργειες μας με την συμμετοχή των τοπικών μας κοινωνιών όπως αρμόζει στα Ευρωπαϊκά κεκτημένα και τις ελληνικές αξίες» View full είδηση

Σημαντική τάση ανόδου της θερμοκρασίας των υδάτων στο Αιγαίο από το 1990 και μετά καταγράφει πρωτότυπη μελέτη ερευνητικής ομάδας του Καποδιστριακού Πανεπιστημίου, που φέρνει στη δημοσιότητα η εφημερίδα «Καθημερινή». Συγκεκριμένα, αναλύοντας όλα τα διαθέσιμα στοιχεία των τελευταίων ετών, η ερευνητική ομάδα Φυσικής Ωκεανογραφίας και Αριθμητικών Μοντέλων του ΕΚΠΑ κατέγραψε πως από το 1990 μέχρι το 2017 η θερμοκρασία της θάλασσας αυξάνεται στο Αιγαίο με ετήσιο ρυθμό περίπου 0,1° C το έτος. Ωστόσο, πρόκειται για μια τάση που αθροιστικά είναι ισχυρή. Ειδικά από το 2004 και μετά οι καμπύλες καταγραφής των μέσων θερμοκρασιών είναι έντονα αυξητικές στο Αιγαίο, διαμορφώνοντας μια ετήσια μέση θερμοκρασία στα επιφανειακά ύδατα (μέχρι 10 μέτρα βάθος) περίπου 20 βαθμούς Κελσίου. Θερμότερες είναι οι θάλασσες που βρέχουν τα ελληνικά παράλια και στην περιοχή του Ιονίου και στο Κρητικό πέλαγος. Αξιοσημείωτο είναι πως η ερευνητική ομάδα της Φυσικής Ωκεανογραφίας δεν επεξεργάζεται στοιχεία μόνο για τα επιφανειακά ύδατα, που προφανώς επηρεάζονται περισσότερο από τις διακυμάνσεις της θερμοκρασίας της ατμόσφαιρας, αλλά αντλούν δεδομένα από διάφορα βάθη και μέχρι τις 4.000 μέτρα. Η τάση ανόδου της θερμοκρασίας μοιάζει να κάνει... μακροβούτι και παρατηρείται και στη θαλάσσια στήλη από τη φωτεινή επιφάνεια μέχρι τον σκοτεινό βυθό, αν και με μικρότερη ένταση. Τα θαλάσσια ρεύματα Γιατί όμως θερμαίνονται τα νερά στο Αιγαίο τις τελευταίες δεκαετίες και ποια είναι η σχέση με τα θαλάσσια ρεύματα στη Μεσόγειο; Η ερευνητική ομάδα έχει μελετήσει και τις θερμοκρασιακές τάσεις στη Μεσόγειο, όπου καταγράφεται από το 1960 και μετά μια γενική τάση θέρμανσης των υδάτων, η οποία κατά μέσον όρο φτάνει τον 0,5 βαθμό Κελσίου στα σχεδόν 60 χρόνια μελέτης. Δεν πρόκειται για μια ομοιόμορφη τάση. Η θερμοκρασία αυξάνεται περισσότερο στη Δυτική Μεσόγειο, ενώ στη νοτιοανατολική λεκάνη παρατηρήθηκε ψύξη, όπως και στη Βόρεια Αδριατική και στον Κόλπο της Σύρτης (μεταξύ 1980-2017). Τα μυστήρια της Μεσογείου και του Αιγαίου και τη σχέση αυτών των φαινομένων με τη διαδικασία της κλιματικής αλλαγής φωτίζει η «Κ» συζητώντας με τρεις συντελεστές της ερευνητικής ομάδας Φυσικής Ωκεανογραφίας και Αριθμητικών Μοντέλων, τον κ. Σαράντη Σοφιανό, επίκουρο καθηγητή στον τμήμα Φυσικής του ΕΚΠΑ και συντονιστή της ομάδας, τον δρα Βασίλη Βερβάτη επιστημονικό συνεργάτη του ΕΚΠΑ και την κ. Μαριλία Μαυροπούλου, υποψήφια διδάκτορα. Παρότι η γενική τάση είναι η αύξηση της θερμοκρασίας της θάλασσας, προκαλεί έκπληξη η μεγάλη ποικιλία μεταβολών στις διάφορες περιοχές της Μεσογείου. «Στην εποχή της κλιματικής αλλαγής καταγράφονται διαφορετικές τάσεις θέρμανσης, αλλά και ψύξης μεταξύ θαλάσσιων περιοχών. Καταρρίπτεται η απλοϊκή εικόνα μιας γενικευμένης και αργής θέρμανσης του πλανήτη και των ωκεανών. Οι μηχανισμοί που λειτουργούν είναι σύνθετοι. Για παράδειγμα, στους χάρτες που παρατίθενται, η Βόρεια Αδριατική παρουσιάζει έντονες τάσεις ψύξης σε αντίθεση με το Βόρειο Αιγαίο (και όλες τις θαλάσσιες περιοχές γύρω από την ηπειρωτική Ελλάδα), όπου τις τελευταίες δεκαετίες καταγράφονται έντονες τάσεις θέρμανσης (κοντά στο 0,1° C ανά χρόνο), ύστερα από μία περίοδο σημαντικής ψύξης την περίοδο 1960-1990. Η διακύμανση αυτή είναι αποτέλεσμα μιας σειράς αλλαγών, που πέρα από τις ατμοσφαιρικές συνθήκες περιλαμβάνουν αλλαγές στην κυκλοφορία των νερών της Μεσογείου και επίδραση των σχετικά γλυκών νερών της Μαύρης Θάλασσας, που εισέρχονται στο Αιγαίο από το στενό των Δαρδανελλίων», λέει στην «Καθημερινή» ο κ. Σοφιανός. Οι κλιματικές ταλαντώσεις «Στην όλη παραπάνω διαδικασία πρέπει να συμπεριλάβουμε και την επίδραση των λεγόμενων φυσικών διακυμάνσεων του κλίματος, των κλιματικών ταλαντώσεων. Αυτές δεν οφείλονται άμεσα στις ανθρωπογενείς δραστηριότητες, αλλά αλληλοεπιδρούν με το φαινόμενο της κλιματικής αλλαγής και περιπλέκουν την ατμοσφαιρική επίδραση και την κυκλοφορία μέσα στη Μεσόγειο», συμπληρώνει ο κ. Σοφιανός. «Η κυρίαρχη κυκλοφορία των νερών στη Μεσόγειο Θάλασσα θυμίζει μια “αντίστροφη εκβολή ποταμού”, επειδή χάνει σταθερά νερό, καθώς οι απώλειες από εξάτμιση είναι πολύ μεγαλύτερες από την είσοδο νερού λόγω βροχής και ποταμιών. Επίσης αποβάλλει και θερμότητα προς την ατμόσφαιρα. Η αναπλήρωση του νερού γίνεται μέσω του στενού του Γιβραλτάρ, όπου εμφανίζεται επιφανειακή εισροή νερών (με σχετικά χαμηλή αλατότητα) του Βόρειου Ατλαντικού Ωκεανού. Τα νερά αυτά ταξιδεύουν ανατολικά και γίνονται πιο αλμυρά και ψυχρά λόγω έντονης εξάτμισης και ψύξης. Η διεργασία αυτή δημιουργεί πυκνά νερά τα οποία βυθίζονται στις βαθιές λεκάνες της Μεσογείου, ενώ μέρος τους εκρέει μέσω των βαθύτερων σημείων του Γιβραλτάρ στον Ατλαντικό Ωκεανό», εξηγεί ο δρ Βερβάτης. Τα βαθιά νερά, σε αντίθεση με τα επιφανειακά, δεν δέχονται την άμεση επίδραση της ατμόσφαιρας. Παρ’ όλα αυτά παρατηρούνται κι εκεί έντονες και απότομες διακυμάνσεις της θερμοκρασίας, σημειώνουν τα μέλη της ερευνητικής ομάδας, κυρίως λόγω του μικρού μεγέθους της Μεσογείου. Στην περιοχή της Ανατολικής Μεσογείου, τις τελευταίες δεκαετίες παρατηρήθηκε απότομη αύξηση της θερμοκρασίας σε βάθη μεγαλύτερα των 500 μέτρων (ύστερα από μια περίοδο απότομης ψύξης). «Ο πολυσύνθετος χαρακτήρας των φαινομένων που διαμορφώνουν τη θαλάσσια θερμοκρασία στη Μεσόγειο καθιστά πολύπλοκη τόσο την καταγραφή όσο και την ερμηνεία των αποτελεσμάτων των μετρήσεων. Ενας επιπλέον παράγοντας που δυσχεραίνει τη μελέτη και κατανόηση των αλλαγών που συμβαίνουν και τη σχέση τους με την κλιματική αλλαγή είναι η σποραδική και ανομοιόμορφη κατανομή των μετρήσεων. Υπάρχουν περιοχές της Μεσογείου με ικανοποιητικό αριθμό μετρήσεων και άλλες με ελάχιστες, ακόμη και ανύπαρκτες μετρήσεις», σημειώνει η κ. Μαυροπούλου. Το δίκτυο των μετρήσεων Η ερευνητική ομάδα του ΕΚΠΑ χρησιμοποίησε όλες τις διαθέσιμες επιτόπιες μετρήσεις των τελευταίων 58 ετών, με στόχο την ομογενοποίησή τους. Οι μετρήσεις προέρχονται κατά κύριο λόγο από ωκεανογραφικούς πλόες (μετρήσεις από ωκεανογραφικό σκάφος), ενώ τις τελευταίες δεκαετίες εμπλουτίστηκαν σημαντικά από αυτόνομους πλωτήρες, όργανα που αφήνονται στη θάλασσα και ανεβοκατεβαίνουν στην υδάτινη στήλη. «Για την κάλυψη των κενών στις μετρήσεις αξιοποιήθηκαν σύγχρονες αξιόπιστες στατιστικές μέθοδοι ανάλυσης δεδομένων, ώστε τα αποτελέσματα να μπορούν να “αναπτυχθούν” σε όλη τη Μεσόγειο», εξηγεί η κ. Μαυροπούλου. Πίσω από το πολύ σημαντικό αυτό έργο βρίσκονται 20 χρόνια δουλειάς της ερευνητικής ομάδας Φυσικής Ωκεανογραφίας και Αριθμητικών Μοντέλων, η οποία δραστηριοποιείται και στη συστηματική παρακολούθηση και πρόγνωση του θαλάσσιου περιβάλλοντος με έμφαση στην Ανατολική Μεσόγειο και τις ελληνικές θάλασσες (συστήματα ALERMO και TRITON). View full είδηση

Ένα μεγάλο «μπέρδεμα» έχει προκληθεί σε αιγαιοπελαγίτικα νησιά εξαιτίας των δασικών χαρτών. Πάτμος και Σύμη χαρακτηρίστηκαν δασικές σε ποσοστό μεγαλύτερο του 80%(!), ενώ σε ακόμα τέσσερα νησιά των Κυκλάδων οι δασικές εκτάσεις φαίνεται να ξεπερνούν το 50% της έκτασής τους, προκαλώντας αναστάτωση στους κατοίκους τους και συνακόλουθα μπαράζ ενστάσεων. Όπως προκύπτει, όλα ξεκινούν από την απόφαση να θεωρούνται δασικές οι εκτάσεις με φρύγανα (και επιπλέον στα Δωδεκάνησα κατά τεκμήριο δημόσιες), επιλογή που «επιβλήθηκε» από αποφάσεις του Συμβουλίου της Επικρατείας. Έτσι το υπουργείο Περιβάλλοντος καλείται να διαχειριστεί έναν δυσεπίλυτο γρίφο και μάλιστα εν μέσω προεκλογικής περιόδου. Οι πρώτοι δασικοί χάρτες στις Κυκλάδες και στα Δωδεκάνησα εκπονήθηκαν στις αρχές της δεκαετίας του 2000, στο πλαίσιο των πρώτων προγραμμάτων του Κτηματολογίου. Αφορούσαν τη μισή Σαντορίνη, τη μισή Μύκονο, τη Σύρο, τη Μήλο, την Κίμωλο, την Πάτμο και τη Σύμη, όμως ουδέποτε αναρτήθηκαν. Σε αυτό συνετέλεσε σε μεγάλο βαθμό ο λεγόμενος «δασοκτόνος» νόμος Δρυ (3208/2003), που άλλαξε τον ορισμό του δάσους (οδηγώντας στο «πάγωμα» όλων των δασικών χαρτών) και λίγα χρόνια αργότερα κρίθηκε αντισυνταγματικός. «Η υπόθεση των δασικών χαρτών ξεκίνησε εκ νέου το 2013 με την επικαιροποίηση του δασικού χάρτη για τη μισή Σαντορίνη. Ο χάρτης αναρτήθηκε και κυρώθηκε με τις τότε προδιαγραφές οι οποίες είναι διαφορετικές από τις σημερινές – για παράδειγμα, δεν περιλαμβάνονταν οι χορτολιβαδικές εκτάσεις», εξηγεί στην εφημερίδα «Καθημερινή» η Αρτεμις Αλεξιάδου, γενική διευθύντρια Δασών και Αγροτικών Υποθέσεων στην Αποκεντρωμένη Διοίκηση Αιγαίου. «Ακολούθως, με το νέο θεσμικό πλαίσιο επικαιροποιήσαμε το 2017 όλους τους χάρτες και εκπονήσαμε το υπόλοιπο Μυκόνου και Σαντορίνης, καθώς και τους χάρτες Σικίνου, Φολεγάνδρου και Ανάφης και τους αναρτήσαμε». Τα παρατράγουδα Οταν οι χάρτες αναρτήθηκαν, ξεκίνησαν... τα παρατράγουδα. Στη Σύμη, αμιγώς δασικές εκτάσεις χαρακτηρίστηκαν 56.000 στρέμματα, ενώ ακόμα 1.000 στρέμματα ήταν δασωμένοι αγροί, εκχερσωμένες εκτάσεις και αναδασωτέα. Ετσι, σε ποσοστό 89,5% ο δασικός χάρτης ήταν «πράσινος». Αντίστοιχα στην Πάτμο, 30.200 στρέμματα από τα 39.800 στρέμματα του δασικού χάρτη, ενώ ακόμα 3.000 στρέμματα ήταν δασωμένοι αγροί, εκχερσωμένες εκτάσεις και αναδασωτέα. Οπερ συνεπάγεται ότι έχει δασική μορφή το 83,2% του χάρτη. Ομως και στις Κυκλάδες σε τέσσερα νησιά οι δασικές εκτάσεις ξεπέρασαν το 50%. Ετσι στη Σίφνο χαρακτηρίστηκε δασικό το 56,4%, στην Κίμωλο το 55,8%, στη Μήλο το 55% και στη Σίκινο το 52,8% (συνυπολογίζοντας όλες δάση, εκχερσωμένες εκτάσεις, δασωμένους αγρούς και αναδασωτέα). Με δεδομένο ότι αν μια έκταση χαρακτηριστεί δασική υπάρχουν σοβαροί περιορισμοί στη χρήση της (λ.χ. απαγορεύεται η δόμηση) ένας σημαντικός αριθμός αντιρρήσεων κατατέθηκε στην Πάτμο, στην Κίμωλο και στη Μήλο. Οπως είναι επόμενο, η Αυτοδιοίκηση στις περιοχές αυτές πιστεύει ότι έχει επέλθει καταστροφή. «Ο δασικός χάρτης είναι αιτία να μην έρθει ποτέ η ανάπτυξη», λέει ο δήμαρχος Σύμης, Λευτέρης Παπαλοδούκας. «Βγήκε σχεδόν όλο το νησί δασικό και λένε στον κόσμο να βάλει ξανά το χέρι στην τσέπη και να πληρώνει δικηγόρους. Πρέπει να αποσύρουν τους χάρτες και να ενισχύσουν και τη Διεύθυνση Δασών στη Ρόδο με προσωπικό γιατί είναι ελάχιστοι και δεν προχωρά τίποτα». «Ολοι θέλουμε τους δασικούς χάρτες, αλλά για να λύσουν, όχι να δημιουργήσουν προβλήματα», λέει ο δήμαρχος Μήλου, Γεράσιμος Δαμουλάκης. «Το νησί μας έχει αλματώδη τουριστική ανάπτυξη και τώρα οι επενδυτές φοβούνται να πλησιάσουν. Εχουν “παγώσει” όλες οι αγοραπωλησίες. Επιπλέον, οι πολίτες καλούνται να αποδείξουν στα δικαστήρια ότι τους ανήκουν οι περιουσίες που εκμεταλλεύονται 40 και 50 χρόνια, για τις οποίες πληρώνουν φόρους. Με ποιο δικαίωμα έρχονται να μας πούνε ότι τα φρύγανα είναι δάση, ισχυριζόμενοι ότι αγαπούν τον τόπο μας περισσότερο από εμάς; Ο δασικός χάρτης πρέπει να απεικονίζει την πραγματικότητα». Γιατί οι εκτάσεις με πυκνά φρύγανα θεωρούνται δάση Λύση στο πρόβλημα των νησιών με έμμεσο τρόπο φαίνεται ότι επιδιώκει το υπουργείο Περιβάλλοντος. Αιτία, η ανελαστικότητα που προκαλούν αποφάσεις του ΣτΕ για το θέμα. Στην «Ελληνικό Κτηματολόγιο» την υπόθεση έχει παρακολουθήσει η αντιπρόεδρος του διοικητικού συμβουλίου Νατάσα Βαρουχάκη, που υπηρέτησε για 7 χρόνια ως δασολόγος στη Διεύθυνση Δασών Κυκλάδων. «Το ζήτημα ξεκίνησε μετά τον ν.4280/14 και το διάταγμα 32/2016. Ο νόμος όρισε ότι τα δημόσια χορτολίβαδα πρέπει να προστατεύονται όπως οι δασικές εκτάσεις, ενώ το διάταγμα ότι οι πυκνές φρυγανικές εκτάσεις πρέπει να λογίζονται ως δασικές. Ετσι, ενώ μέχρι το 2013 οι φρυγανικές εκτάσεις λογίζονταν ως χορτολιβαδικές, το Π.Δ. του 2016 όρισε ότι χορτολιβαδικά οικοσυστήματα είναι μόνο τα “μη ξυλώδη” φρύγανα. Kατόπιν αυτού, η Αποκεντρωμένη Διοίκηση ζήτησε όλες οι εκτάσεις με ξυλώδη βλάστηση (άρα και τα φρύγανα) να χαρακτηριστούν δάση. Το μεγάλο κοινωνικό ζήτημα είναι κατά τη γνώμη μου ότι οι διατάξεις αυτές εφαρμόζονται και στους εγκαταλελειμμένους αγρούς, με αποτέλεσμα αφενός μεν σε έναν αγρό που δεν καλλιεργείται, η ύπαρξη έστω λίγων φρυγάνων να τον καθιστά “δασωμένο” και αφετέρου δε να τίθεται σε αμφισβήτηση η ιδιοκτησία των πολιτών, καθώς οι υπηρεσίες οφείλουν με βάση τον νόμο και τις εγκυκλίους να θεωρούν και τις εκτάσεις αυτές κατά τεκμήριο δημόσιες, ακόμα και στις Κυκλάδες, που δεν ισχύει το τεκμήριο υπέρ του Δημοσίου». Το παράδοξο είναι ότι οι δύο αρμόδιες διευθύνσεις δασών λειτούργησαν διαφορετικά. «Στα Δωδεκάνησα τηρήθηκε πιο αυστηρά το γράμμα του νόμου και όλες οι φρυγανικές εκτάσεις καταγράφηκαν ως δασικές. Στις Κυκλάδες αντίθετα τις ανήρτησαν ως χορτολιβαδικές, όπως παλιά». Η Πολιτεία δείχνει σε αυτή τη φάση να αντιμετωπίζει το ζήτημα με έμμεσο τρόπο. «Η εικόνα που έχουμε μέχρι στιγμής είναι ότι οι Επιτροπές Αντιρρήσεων χαρακτηρίζουν χορτολιβαδικά τα δασωμένα χωράφια και έτσι δεν υπάγονται στη δασική νομοθεσία», λέει ο Δημήτρης Ντινόκας, δασολόγος και σύμβουλος της Ελληνικής Εταιρείας Περιβάλλοντος και Πολιτισμού. «Οι ντόπιοι έχουν δίκιο να φωνάζουν για τους δασωμένους αγρούς. Η Πολιτεία πρέπει να δείξει ιδιαίτερη προσοχή: ούτε να δεχθεί ανύπαρκτα χρυσόβουλα και τίτλους, αλλά και να μην εξαντλήσει την αυστηρότητά της στην παραμεθόριο». Προ ημερών, το Τεχνικό Επιμελητήριο παρενέβη στην υπόθεση, εστιάζοντας στο ιδιοκτησιακό ζήτημα. «Με τη διάταξη περί δημοσίων χορτολιβαδικών εκτάσεων, τα δασαρχεία άρχισαν να αμφισβητούν πατρογονικές ιδιοκτησίες ιδιωτών, που πρέπει πλέον να στραφούν στα δικαστήρια», λέει ο επικεφαλής του ΤΕΕ Δωδεκανήσου, Αντώνης Γιαννικούρης. «Δεν νομίζω ότι έχει συμβεί κάτι πιο παράλογο τα τελευταία χρόνια». «Νομίζω ότι υπάρχει μεγάλη σύγχυση και πολιτική εκμετάλλευση στο θέμα. Κατά τη γνώμη μου πρέπει να αποσαφηνιστεί ποια είδη βλάστησης θέλουμε να χαρακτηρίζουν τα χορτολιβαδικά κι αν πρέπει τα φρύγανα να περιλαμβάνονται σε αυτά», λέει ο Νίκος Χλύκας, πρόεδρος του Πανελλήνιου Συνδέσμου Μελετητών - Γεωτεχνικών. «Και να κλείσει οριστικά η υπόθεση της διεκδίκησης από το Δημόσιο εκτάσεων στις Κυκλάδες». «Κατά τη γνώμη μου, οι φρυγανικές εκτάσεις πρέπει να αποτελέσουν μια νέα, ξεχωριστή κατηγορία, με ειδικούς όρους προστασίας και να μην ταυτίζονται με τα δάση. Επίσης, να εξαιρεθούν οι εγκαταλελειμμένοι αγροί με φρυγανική βλάστηση από τις διατάξεις περί δασωμένων αγρών», λέει η κ. Βαρουχάκη. «Το να οριστούν ως δασικοί οι δασωμένοι με φρύγανα αγροί ήταν κατά τη γνώμη μου υπερβολική κίνηση», λέει η κ. Αλεξιάδου στην εφημερίδα. «Βάζει τον πολίτη σε δυσμενή θέση», προσθέτει. Το καλοκαίρι ακολουθεί η ανάρτηση των δασικών χαρτών Κέας, Κύθνου, Τήνου και Σερίφου. View full είδηση