Αναζήτηση στην κοινότητα

Η κλιματική αλλαγή έχει κοστίσει μέχρι στιγμής στην παγκόσμια οικονομία τρισεκατομμύρια δολάρια, αλλά οι χώρες χαμηλού εισοδήματος στις τροπικές περιοχές έχουν υποστεί το κύριο βάρος αυτών των απωλειών, διαπιστώνει μια μελέτη που ανέλυσε τις οικονομικές συνέπειες του καύσωνα παγκοσμίως σε μια περίοδο 20 ετών. Η έρευνα, που δημοσιεύτηκε στις 28 Οκτωβρίου στο περιοδικό Science Advances, εκτιμά ότι η παγκόσμια οικονομία έχασε μεταξύ 5 τρισεκατομμυρίων και 29 τρισεκατομμυρίων δολαρίων από το 1992 έως το 2013, ως αποτέλεσμα της υπερθέρμανσης του πλανήτη που προκλήθηκε από τον άνθρωπο. Ωστόσο, το αποτέλεσμα ήταν χειρότερο στις τροπικές χώρες με χαμηλό εισόδημα, οδηγώντας σε μείωση του εθνικού τους εισοδήματος κατά 6,7% κατά μέσο όρο, ενώ οι χώρες υψηλού εισοδήματος παρουσίασαν μέση μείωση μόνο κατά 1,5%. Η μελέτη υπογραμμίζει επίσης την ανάγκη για εισαγωγή πολιτικών για το κλίμα που αντιμετωπίζουν την περιβαλλοντική αδικία. Τα ευρήματά του «θα υποστηρίξουν τις συζητήσεις για τις απώλειες και τις ζημιές που θα αποτελέσουν βασικό θέμα στη Σύνοδο Κορυφής των Ηνωμένων Εθνών (COP27)», λέει ο Kai Kornhuber, επιστήμονας του κλίματος στο Πανεπιστήμιο Columbia στη Νέα Υόρκη. Κλιματική ανισότητα Οι άνισες συνέπειες της υπερθέρμανσης του πλανήτη είναι «κάτι για το οποίο έχει συζητηθεί αρκετά ποιοτικά στο παρελθόν», λέει η Vikki Thompson, κλιματολόγος στο Πανεπιστήμιο του Μπρίστολ, στο Ηνωμένο Βασίλειο, αλλά αυτή η ανάλυση «κατάφερε να το ποσοτικοποιήσει πραγματικά». Περιλαμβάνει επίσης μέρη του κόσμου που συχνά αποκλείονται από μελέτες για τους καύσωνες λόγω έλλειψης δεδομένων, λέει. Για να εκτιμήσουν την ακραία ζέστη που προκλήθηκε από τις εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου, οι ερευνητές συνδύασαν δεδομένα για τις μέσες ετήσιες θερμοκρασίες των χωρών και τις πέντε θερμότερες ημέρες κάθε έτους από το 1992 έως το 2013 με υπολογιστικά κλιματικά μοντέλα. «Οι μέρες που είναι πολύ, πολύ ζεστές είναι ένας από τους πιο απτές τρόπους με τους οποίους νιώθουμε την κλιματική αλλαγή», λέει ο Christopher Callahan, ερευνητής κλιματικής μοντελοποίησης στο Dartmouth College στο Ανόβερο του Νιού Χάμσαϊρ. «Γνωρίζουμε ότι καταστρέφουν τις καλλιέργειες, μειώνουν την παραγωγικότητα της εργασίας, προκαλούν περισσότερους τραυματισμούς στο χώρο εργασίας». Ο Κάλαχαν και οι συνεργάτες του εξέτασαν τους δεσμούς μεταξύ των κυμάτων καύσωνα και των οικονομικών τάσεων, σε παγκόσμια και εθνική κλίμακα. Τα μοντέλα τους διαπίστωσαν ότι οι περιοχές χαμηλού εισοδήματος που τείνουν να έχουν θερμό κλίμα υποφέρουν περισσότερο από αυξημένες θερμοκρασίες, παρά το γεγονός ότι οι εκπομπές τους είναι συχνά πολύ χαμηλότερες από αυτές των πλουσιότερων περιοχών. Χώρες όπως η Βραζιλία, η Βενεζουέλα και το Μάλι ήταν από τις χειρότερες πληγείσες, με το κατά κεφαλήν ακαθάριστο εγχώριο προϊόν (ΑΕΠ) να μειώνεται κατά περίπου 5% ετησίως σε σύγκριση με αυτό που θα ήταν χωρίς καύσωνες που προκαλούνται από τον άνθρωπο. Αντίθετα, η μείωση του ΑΕΠ σε χώρες όπως ο Καναδάς και η Φινλανδία είναι μόνο περίπου 1%. Στοχευμένες επενδύσεις Τα ευρήματα θα μπορούσαν να πληροφορήσουν τον τρόπο με τον οποίο εφαρμόζονται οι στρατηγικές που βοηθούν τις χώρες να προσαρμοστούν στην ακραία ζέστη ή τις έντονες βροχοπτώσεις. «Το γεγονός ότι μπορέσαμε να προσδιορίσουμε με ακρίβεια αυτό το αποτέλεσμα των πέντε πιο ζεστών ημερών του έτους σε ολόκληρο το έτος, ως οικονομικές επιπτώσεις, υποδηλώνει ότι αυτές οι λίγες ημέρες έχουν πραγματικά μεγάλα αποτελέσματα», λέει η Callahan. «Έτσι, οι επενδύσεις που στοχεύουν στον μετριασμό των επιπτώσεων της ακραίας ζέστης στις πιο ζεστές περιόδους του έτους θα μπορούσαν να αποφέρουν σημαντικές οικονομικές αποδόσεις». Η μελέτη τονίζει επίσης την ανάγκη να πληρώσουν οι πλούσιες χώρες το μερίδιό τους, λέει ο Erich Fischer, κλιματολόγος στο Ελβετικό Ομοσπονδιακό Ινστιτούτο Τεχνολογίας στη Ζυρίχη. «Δεδομένης της άνισης επιβάρυνσης και του μεριδίου των ιστορικών εκπομπών… ο παγκόσμιος βορράς πρέπει να υποστηρίξει τον παγκόσμιο νότο όσον αφορά την αντιμετώπιση αυτών των δυσμενών επιπτώσεων». Πηγή: https://doi.org/10.1038/d41586-022-03573-z

Το Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο, συνεπές στο ραντεβού του για ένατη συνεχή χρονιά, διοργανώνει τη μεγάλη Ευρωπαϊκή γιορτή της Έρευνας “European Researchers’ Night” με τη συμμετοχή όλων των Πανεπιστημίων και Ερευνητικών Κέντρων της Αττικής. Η Βραδιά του Ερευνητή στο ΕΜΠ θα πραγματοποιηθεί την Παρασκευή 30 Σεπτεμβρίου 2022 από τις 5 το απόγευμα έως τις 10 το βράδυ στο κτήριο Αβέρωφ του ιστορικού συγκροτήματος του Πολυτεχνείου Πατησίων και θα ξεκινήσει με την Εναρκτήρια Εκδήλωση. H Βραδιά του Ερευνητή στο ΕΜΠ με την ομιλία του Αναπληρωτή Υπουργού Ανάπτυξης και Επενδύσεων υπογραμμίζει τη διάσταση της εφαρμογής των πορισμάτων της Έρευνας στην Ανάπτυξη. Η Επιστημονικά Υπεύθυνη της διοργάνωσης, Ομότιμη Καθηγήτρια Αντωνία Μοροπούλου, μέλος της Διοικούσας Επιτροπής του Τεχνικού Επιμελητηρίου Ελλάδας, εισαγάγει στο θεσμό. Καλωσορίζει ο Πρύτανης του Εθνικού Μετσόβιου Πολυτεχνείου, Καθηγητής Ανδρέας Μπουντουβής, και εκ των συνδιοργανωτών, ο Δήμαρχος Αθηναίων, κ. Κώστας Μπακογιάννης, ο Πρόεδρος του Τεχνικού Επιμελητηρίου Ελλάδας, κ. Γιώργος Στασινός, και για το θέμα της Κλιματικής Αλλαγής ο Γενικός Γραμματέας της Ακαδημίας Αθηνών, κ. Χρήστος Ζερεφός. Χαιρετίζουν οι Πρυτανικές Αρχές των Πανεπιστημίων της Αττικής και οι υποστηρικτές της διοργάνωσης. Η οιωνεί κοινοπραξία που οργανώνει όλα τα τελευταία χρόνια με επιτυχία την εκδήλωση αυτή, με το συντονισμό του Εθνικού Κέντρου Έρευνας και Τεχνολογικής Ανάπτυξης ΕΚΕΤΑ και ευθύνη του Εθνικού Μετσόβιου Πολυτεχνείου στην Αττική, με τη συμμετοχή του Πανεπιστημίου Πατρών, του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας, του Ιδρύματος Τεχνολογίας και Έρευνας ΙΤΕ και του Ελληνικού Μεσογειακού Πανεπιστημίου, θέλει να δώσει το «Παρών» στο διασυνδεδεμένο με την Ευρώπη αυτό γεγονός, δηλώνοντας ότι στην Ελλάδα η Έρευνα και η Καινοτομία έχουν λόγο στην Ανάπτυξη. Κατά τα προηγούμενα έτη, η φυσική παρουσία στο εμβληματικό κτήριο Αβέρωφ πολιτών και κυρίως μαθητών κατά τη Βραδιά του Ερευνητή στο ΕΜΠ ξεπερνούσε τις δεκαπέντε χιλιάδες, ενώ τον καιρό της πανδημίας, που η Βραδιά εξελίχθηκε και αναδιοργανώθηκε σε διαδικτυακή βάση, είχαν πρόσβαση εκατοντάδες χιλιάδες διαδικτυακοί επισκέπτες από την Ελλάδα, αλλά και ανά την υφήλιο, σε ερευνητικές δραστηριότητες και πρωτότυπους σχεδιασμούς και έργα σε κάθε τομέα της Επιστήμης από τη μοριακή μηχανική και την υγεία, την κλιματική αλλαγή και την πράσινη μετάβαση, έως τις μεταφορές, την ενέργεια και τον πολιτισμό. Η έμφαση φέτος δίδεται στις ερευνητικές δράσεις για την αντιμετώπιση των προκλήσεων της κλιματικής αλλαγής και της υποβάθμισης του περιβάλλοντος στο πλαίσιο της Ευρωπαϊκής Πράσινης Συμφωνίας για την αειφόρο ανάπτυξη με κοινωνική συνοχή, αλλά και στο ρόλο της διεθνούς συνεργασίας στην έρευνα για τη διασφάλιση της ειρήνης. Στο πλαίσιο αυτό, ερευνητικές δράσεις αναφορικά με τις θεματικές περιοχές της ενέργειας, των ΑΠΕ, του νερού, των εδαφών, των κλιματικά ουδέτερων, ανθεκτικών και έξυπνων κτηρίων και πόλεων, του ρεύματος Bauhaus στην Ευρώπη έχουν εξέχουσα θέση. Η Βραδιά του Ερευνητή στο αρχαιότερο τεχνολογικό ίδρυμα της χώρας είναι μία μεγάλη ευκαιρία για την εφαρμογή νέων στρατηγικών Έρευνας και Καινοτομίας που τόσο χρειάζεται η χώρα σήμερα στην πορεία της στην Ανάπτυξη. Η Εναρκτήρια Εκδήλωση, τα δρώμενα της Βραδιάς και τα επιτεύγματα των ερευνητών που θα παρουσιάζονται επιτόπου στο κτήριο Αβέρωφ θα μεταδίδονται παράλληλα μέσω live streaming στην ιστοσελίδα http://www.ntua.gr/ntuaren και στο κανάλι http://www.youtube.com/ntuaren της Βραδιάς του Ερευνητή στο ΕΜΠ, καθώς και στην ιστοσελίδα της ΕΡΤ http://www.ertnews.gr/ Η Βραδιά του Ερευνητή στο ΕΜΠ στοχεύει στο μέλλον: στη διάχυση της έρευνας στην κοινωνία, στη δημιουργία θέσεων εργασίας επιστημονικού προσωπικού υψηλού επιπέδου προσόντων, στην αντιστροφή του ρεύματος brain-drain,στη στήριξη της επιχειρηματικότητας των νέων, καθώς και νεοφυών επιχειρήσεων που προωθούν την καινοτομία στην πραγματική οικονομία. Και έχει ιδιαίτερη σημασία σήμερα στις συνθήκες της ενεργειακής κρίσης ενόψει της ανάκαμψης της χώρας.

Λιγότερες από μια στις τέσσερις μεγάλες επιχειρήσεις στον κόσμο έχουν πάρει κατάλληλα μέτρα για να περιοριστεί η άνοδος της θερμοκρασίας της ατμόσφαιρας του πλανήτη στον 1,5 βαθμό Κελσίου ως το 2050, δείχνει μελέτη της βρετανικής εταιρείας επενδύσεων Arabesque που δόθηκε σήμερα στη δημοσιότητα. Τα στοιχεία από την έρευνα αυτή, κατά την οποία εξετάστηκαν από το 2015 ως το 2019 σχεδόν 700 μεγάλοι όμιλοι που είναι εισηγμένοι στα χρηματιστήρια 14 χωρών, μεταξύ των οποίων οι ΗΠΑ, η Βρετανία, η Ιαπωνία και η Γαλλία, δημοσιεύτηκαν την ημέρα εκκίνησης της συνόδου κορυφής μέσω διαδικτύου για το κλίμα που διοργάνωσε ο πρόεδρος των ΗΠΑ Τζο Μπάιντεν. Σύμφωνα με την Arabesque, το 24,84% μεγάλων, εισηγμένων στα χρηματιστήρια επιχειρήσεων στον κόσμο έχουν λάβει μέτρα που επιτρέπουν τον περιορισμό του φαινομένου του θερμοκηπίου στον 1,5% βαθμό Κελσίου. Οι ευρωπαϊκές επιχειρήσεις είναι οι καλύτεροι μαθητές, ιδίως αυτές στην Σουηδία (50%), στη Γερμανία (39,29%) και στην Φινλανδία (33,33%), ενώ ακολουθούν ακριβώς μετά αυτές στη Γαλλία (32,5%). Η Βρετανία (23,08%) και οι ΗΠΑ (23,08%) είναι ουραγοί και ακόμη περισσότερο η Κίνα (8,51%) και η Αυστραλία (4,55%). Οι ερευνητές παρατηρούν ωστόσο ότι το 15% των επιχειρήσεων που είναι εισηγμένες σε σημαντικούς δείκτες των χρηματιστηρίων αυτών των 14 χωρών δεν δημοσιοποιούν τις εκπομπές τους των αερίων που ευθύνονται για τις κλιματικές αλλαγές. Το ποσοστό αυξάνεται ακόμη και σε 29% για τον κινεζικό Hang Seng. Ο στόχος της συμφωνίας του Παρισιού που υπεγράφη το 2015 είναι να περιοριστεί το φαινόμενο της ανόδου της θερμοκρασίας στον πλανήτη σε πολύ πιο κάτω από 2 βαθμούς Κελσίου, ει δυνατόν στον 1,5 βαθμό Κελσίου. Αν και αυτός ο τελευταίος στόχος δείχνει δύσκολο να επιτευχθεί, ο στόχος των 2 βαθμών Κελσίου θα πρέπει να γίνει σεβαστός από το 70% των μεγάλων επιχειρήσεων ως το 2030. "Η έκφραση καλών προθέσεων από μόνη της δεν θα οδηγήσει στις πράξεις που χρειάζονται. Στην πραγματικότητα, παρά τις ολοένα αυξανόμενες δεσμεύσεις, τα επίπεδα του διοξειδίου του άνθρακα στην ατμόσφαιρα έχουν αυξηθεί από το 2015", υπογραμμίζει ο Γκέοργκ Κελ, πρόεδρος της Arabesque. "Η φετινή χρονιά μπορεί να αποτελέσει σημείο καμπής και προσφέρει μια ευκαιρία στους επικεφαλής επιχειρήσεων να έχουν ένα ευρύ όραμα και να ενεργήσουν ανάλογα. Ωστόσο ο χρόνος πιέζει", σύμφωνα με τον ίδιο. Ο αμερικανός πρόεδρος Τζο Μπάιντεν προσκάλεσε 40 ηγέτες από όλον τον κόσμο στην σύνοδο κορυφής για το κλίμα που διοργανώνει μέσω τηλεδιάσκεψης σήμερα και αύριο, Παρασκευή, μεταξύ των οποίων ο Κινέζος πρόεδρος Σι Τζινπίνγκ και ο Ρώσος ομόλογός του Βλαντίμιρ Πούτιν. Στην ΕΕ συνήφθη χθες, Τετάρτη, συμφωνία ανάμεσα στους Ευρωβουλευτές και τα κράτη μέλη για μια καθαρή μείωση "τουλάχιστον 55%" των εκπομπών των αερίων που προκαλούν τις κλιματικές αλλαγές ως το 2030. Ο Βρετανός πρωθυπουργός Μπόρις Τζόνσον δεσμεύτηκε παράλληλα την Τρίτη για πιο σημαντικές μειώσεις από αυτές που προβλεπόταν των εκπομπών των αερίων αυτών, κατά 78% ως το 2035 σε σχέση με τα επίπεδα του 1990, επιταχύνοντας τον στόχο για μείωση 68% των εκπομπών αυτών ως το 2030. Οι προσπάθειες του Ηνωμένου Βασιλείου και των επιχειρήσεών του σε περιβαλλοντικά ζητήματα παρακολουθούνται ιδιαίτερα, καθώς η Βρετανία διοργανώνει την προσεχή διάσκεψη για το κλίμα (COP26) που θα διεξαχθεί στη Γλασκώβη τον Νοέμβριο.

Τα τελευταία είκοσι χρόνια, το 90% των καταστροφών έχει προκληθεί από κλιματολογικά αίτια. Η κλιματική κρίση είναι εδώ και αλλάζει την ταχύτητα αντιμετώπισης των δεδομένων. Οφείλουμε να θωρακιστούμε έγκαιρα και να ενημερωθούμε, ώστε να μετριάσουμε τις επιπτώσεις της. Οι πολιτικές προσαρμογής συνίστανται στην ανάληψη κατάλληλων δράσεων με στόχο την αντιμετώπιση των αναμενόμενων ζημιών και των αρνητικών συνεπειών, ιδιαίτερα στους ευάλωτους τομείς. Με γνώμονα τα παραπάνω, η Περιφέρεια Κρήτης δημιούργησε το www.safecrete.gr ένα ιστοχώρο με την τεχνική υπογραφή της Διεύθυνσης Ηλεκτρονικής Διακυβέρνησης της Περιφέρειας, ο οποίος περιέχει τεκμηριωμένα στοιχεία και πληροφορίες που αφορούν την κλιματική αλλαγή, τα αίτια και τις συνέπειές της. Ο σκοπός του SafeCrete, είναι μέσω της ενημέρωσης και της διάδρασης, να δημιουργήσει το υπόβαθρο γνώσης, ώστε η κοινωνία να προσαρμοστεί και τελικά να ανταποκριθεί στους κινδύνους που αντιμετωπίζει. Η Αυτοδιοίκηση, εκτός από την ετοιμότητα στη διάρκεια της φυσικής καταστροφής, δίνει τώρα περισσότερο βάρος στα στάδια της πρόληψης και της προετοιμασίας. Για την εξασφάλιση ετοιμότητας και ανταπόκρισης του νησιού σε αιφνίδιες αλλαγές, οφείλουν ωστόσο και οι ίδιοι οι πολίτες να συμμετέχουν. Μέσα από την ενημέρωση, την ευαισθητοποίηση, τη γνώση και τη διάδοση της ιδέας στις τοπικές κοινωνίες, θα μπορέσουν οι πολίτες να προετοιμαστούν κατάλληλα. Είναι μία ακόμη δράση της Περιφέρειας Κρήτης για την ασφάλεια και προστασία των φυσικών πόρων, τη θωράκιση έναντι των ακραίων φυσικών φαινομένων και τελικά τη διαφύλαξη της κλιματικής ισορροπίας του νησιού, στο μέτρο του εφικτού, πάντα σε συνάφεια με την Εθνική, Ευρωπαϊκή, αλλά και Παγκόσμια Στρατηγική. Η επόμενη δεκαετία θα είναι η πιο κρίσιμη για την υλοποίηση των «πράσινων σχεδίων δράσης» με κύριο γνώμονα αποτελεί η νησιωτικότητα και το πως αυτή μπορεί να αναδειχθεί σε πλεονέκτημα ασφάλειας, προστασίας και αειφορίας. Για όλες τις αλλαγές που αφορούν στο κλίμα και συντελούνται φυσικά και διοικητικά, το SafeCrete προωθεί τη διασύνδεση με τους επιμέρους θεματικούς φορείς και γενικά αναδεικνύει οτιδήποτε διαφοροποιεί την Κρήτη ως ξεχωριστή κλιματική ζώνη, λόγω των ιδιαίτερων συνθηκών που επικρατούν και συμπίπτουν με τα γεωγραφικά και διοικητικά της όρια. Το νησί στοχεύει για άλλη μια φορά να αποτελέσει πιλότο σε αυτόν τον τομέα. Οι πολίτες καλούνται να γίνουν “μέρος της λύσης”, δημιουργείται μια κρίσιμη μάζα ανθρώπων που θα συμμετέχουν ενεργά, κατανοώντας ότι η προστασία τους εξαρτάται και από αυτούς τους ίδιους. Συνεπώς υιοθετείται ένα νέο μοντέλο περιφερειακής στρατηγικής για την κλιματική αλλαγή και την πολιτική προστασία.

Οι απώλειες της συγκομιδής που οφείλονται σε επεισόδια καύσωνα και ξηρασίας τριπλασιάστηκαν τα τελευταία 50 χρόνια στην Ευρώπη, σύμφωνα με μελέτη που υπογραμμίζει τη σημασία να υπάρξουν σκέψεις για καλλιέργειες προσαρμοσμένες στην κλιματική αλλαγή. Στην έρευνα που δημοσιεύτηκε πρόσφατα στο επιστημονικό περιοδικό Environmental Research Letters, οι ερευνητές βασίζονται στα δεδομένα γεωργικής παραγωγής και στα ακραία καιρικά φαινόμενα (ξηρασία, καύσωνας, πλημμύρες, κύμα ψύχους) μεταξύ 1961 και 2018 σε 28 ευρωπαϊκές χώρες (στη σημερινή ΕΕ των 27 και τη Βρετανία). Οι σημαντικότερες επιπτώσεις αφορούν τις ξηρασίες και τα κύματα καύσωνα: «Η σοβαρότητα των επιπτώσεων των ξηρασιών και των καυσώνων στη γεωργική παραγωγή σχεδόν τριπλασιάστηκε αυτά τα τελευταία 50 χρόνια». Από μια μείωση 2,2% της παραγωγής για την περίοδο 1964-1990 φτάσαμε σε μείωση 7,3% για την περίοδο 1991-2015. «Παρότι οι αποδόσεις των ευρωπαϊκών καλλιεργειών αυξήθηκαν κατά 150% περίπου μεταξύ 1964-1990 και 1991-2015, διαπιστώσαμε ότι οι ξηρασίες και τα κύματα καύσωνα είχαν σοβαρότερες συνέπειες κατά την πιο πρόσφατη περίοδο για τους διαφόρους τύπους καλλιεργειών», σχολίασε η κύρια συντάκτρια της μελέτης Τερέζα Μπρας του Nova School of Science and Technology στη Λισαβόνα. Οι αριθμοί δείχνουν ότι οι ξηρασίες, που γίνονται όλο και πιο συχνές, είναι επίσης όλο και πιο έντονες: «Τα πιο σοβαρά επεισόδια ξηρασίας γίνονται δυσανάλογα πιο σοβαρά». Πρώτο θύμα ξηρασίας τα σιτηρά Οι ερευνητές δεν περίμεναν οι επιπτώσεις αυτές να είναι «τόσο σοβαρές» πρόσθεσε ο Γιόνας Γιάγκερμεϊρ, του Ινστιτούτου Διαστημικών Μελετών Goddard της Nasa.Τα πρώτα θύματα είναι τα σιτηρά, σε αντίθεση με άλλες καλλιέργειες (λαχανικά, αμπέλια, φρούτα κ.λπ.) που χρησιμοποιούν πολύ περισσότερο την άρδευση, σημειώνει η μελέτη. «Τα σιτηρά, ένα βασικό τρόφιμο που καταλαμβάνει σχεδόν το 65% της καλλιεργούμενης έκτασης της ΕΕ και το οποίο χρησιμοποιείται κυρίως για τη διατροφή των ζώων είναι η σοβαρότερα πληγείσα καλλιέργεια. Ειδικότερα, διαπιστώσαμε ότι, για κάθε έτος που σημαδεύεται από ένα επεισόδιο ξηρασίας, οι απώλειες των σιτηρών αυξάνονται κατά 3%», διευκρίνισε η Τερέζα Μπρας. Στροφή σε πιο ανθεκτικά είδη τροφίμων Ενώ αυτά τα ακραία καιρικά φαινόμενα αναμένεται να πολλαπλασιαστούν με την υπερθέρμανση του πλανήτη, οι συντάκτες της μελέτης προτρέπουν να εξεταστούν «στρατηγικές και προτεραιότητες με σκοπό τη βελτίωση της ανθεκτικότητας του αγροδιατροφικού συστήματος». Αυτό «απαιτεί μια νέα ματιά σε πιο ανθεκτικά είδη τροφίμων», σχολίασε η δρ Ζούλια Σέισας, επίσης του La Nova School στη Λισαβόνα. Το θέμα αυτό είναι ακόμη πιο σημαντικό καθώς η Ευρωπαϊκή Ένωση είναι ένας από τους πρώτους παραγωγούς και εξαγωγείς γεωργικών προϊόντων. Επομένως, αυτό που συμβαίνει μπορεί να έχει «επιπτώσεις στο παγκόσμιο αγροδιατροφικό σύστημα», είτε στις τιμές είτε στη διαθεσιμότητα των προϊόντων, σημειώνει η μελέτη. Κατά συνέπεια, ο καύσωνας και η ξηρασία του 2018 στην Ευρώπη «προκάλεσαν μείωση της παραγωγής των σιτηρών κατά 8% σε σχέση με τα προηγούμενα πέντε χρόνια, με αποτέλεσμα ελλείψεις σε ζωοτροφές και αύξηση των τιμών».

Σε παγκόσμιο επίπεδο ο Σεπτέμβριος του 2020 ήταν κατά 0,05 βαθμό Κελσίου πιο ζεστός από τον ίδιο μήνα το 2019 Ο πιο θερμός Σεπτέμβριος που έχει καταγραφεί ποτέ παγκοσμίως ήταν ο Σεπτέμβριος του 2020, σύμφωνα με την ευρωπαϊκή υπηρεσία Κοπέρνικος για την κλιματική αλλαγή, η οποία εκτίμησε ότι το 2020 ίσως τελικά να είναι πιο ζεστή χρονιά από το 2016. Από τον Οκτώβριο του 2019 ως τον Σεπτέμβριο του 2020 η θερμοκρασία ήταν 1,28 βαθμό Κελσίου πάνω από αυτή της προβιομηχανικής εποχής. Ο αριθμός αυτός πλησιάζει επικίνδυνα τον στόχο που έχει τεθεί βάσει της Συμφωνίας του Παρισιού. Με τη συμφωνία αυτή που συνήφθη το 2015 σχεδόν 200 χώρες δεσμεύθηκαν να μειώσουν τις εκπομπές τους των αερίων του θερμοκηπίου, προκειμένου η άνοδος της θερμοκρασίας στον πλανήτη να περιοριστεί στον 1,5 βαθμό Κελσίου, ή στο χειρότερο σενάριο στους 2 βαθμούς Κελσίου, σε σχέση με την προβιομηχανική εποχή. Όμως ο πλανήτης έχει ήδη ζεσταθεί κατά περισσότερο από έναν βαθμό Κελσίου και η θερμοκρασία ανεβαίνει κατά μέσο όρο κατά 0,2 βαθμό Κελσίου κάθε δεκαετία μετά τη δεκαετία του 1970, σύμφωνα με τον Κοπέρνικο. Το 2020 ακολουθεί την ίδια πορεία, με τους μήνες Ιανουάριο, Μάιο και Ιούνιο να ήταν οι πιο θερμοί που έχουν καταγραφεί ποτέ. «Σε παγκόσμιο επίπεδο ο Σεπτέμβριος του 2020 ήταν κατά 0,05 βαθμό Κελσίου πιο ζεστός από τον ίδιο μήνα το 2019, ο οποίος ήταν μέχρι πρότινος ο πιο θερμός που είχε καταγραφεί ποτέ», επεσήμανε η ευρωπαϊκή υπηρεσία. Οι θερμοκρασίες ήταν ιδιαίτερα υψηλές στη Σιβηρία, συνεχίζοντας ένα κύμα καύσωνα που ξεκίνησε την άνοιξη και συνέβαλε στο ξέσπασμα τεράστιων πυρκαγιών. Η ζέστη ήταν πολύ μεγαλύτερη από το κανονικό και σε όλο τον Αρκτικό Ωκεανό, σύμφωνα με τον Κοπέρνικο. Εξάλλου η Βόρεια Αμερική γνώρισε έναν ιδιαίτερα θερμό Σεπτέμβριο, με θερμοκρασία 40 βαθμών Κελσίου να καταγράφεται στο Λος Άντζελες, σε μια Καλιφόρνια που καταστρέφεται ακόμα από τις πυρκαγιές. Εκτός από τον Σεπτέμβριο, τα δορυφορικά δεδομένα δείχνουν ότι η περίοδος από τον Ιανουάριο ως τον Σεπτέμβριο του 2020 ήταν πιο θερμή από την ίδια περίοδο το 2019, μια χρονιά που θεωρείται η δεύτερη θερμότερη που έχει καταγραφεί ποτέ. Εξάλλου τους εννέα πρώτους μήνες του 2020 παρατηρούνται «αρκετά παρόμοιες» ανωμαλίες με αυτές που είχαν καταγραφεί τους εννέα πρώτους μήνες του 2016, της πιο θερμής χρονιάς που έχει καταγραφεί ποτέ παγκοσμίως. Παρά ταύτα κλιματικά φαινόμενα, όπως ένα επεισόδιο Ελ Νίνια που βρίσκεται σε εξέλιξη και τείνει να μειώνει την παγκόσμια θερμοκρασία, «θα επηρεάσουν το ενδεχόμενο το 2020 να γίνει η πιο θερμή χρονιά που έχει καταγραφεί ποτέ». «Μένουν τρεις μήνες στη διάρκεια των οποίων μπορούν να συμβούν τα πάντα», σχολίασε η Φρέχα Βάμποργκ, επιστήμονας του Κοπέρνικου.

Καθώς τα ολοένα πιο συχνά φαινόμενα ξηρασίας στους ποταμούς θα εξαντλούν τους υδάτινους πόρους της ηπείρου, οι λαοί και οι οικονομίες οφείλουν να αναζητήσουν νέες λύσεις προσαρμογής. Την 1η Ιουνίου του 2018, τα αποτελέσματα έδειξαν πτώση της τάξης του 4,5%. Έναν μήνα μετά, έδειξαν 10,8%. Σχεδόν τέσσερις μήνες αργότερα, στις 20 Οκτωβρίου, περίπου το 35,9% των ευρωπαϊκών ποταμών παρουσίαζαν αφύσικα χαμηλή ροή, τη χαμηλότερη από το 1991, τουλάχιστον. Οι ελάχιστες έως και απούσες θερινές βροχοπτώσεις στέρησαν από τα μεγάλα υδάτινα συστήματα τα άκρως απαραίτητα νερά, τα διαδοχικά κύματα καύσωνα επιτάχυναν την εξάτμιση και οι απώλειες νερού αυξήθηκαν. Φέτος, η ξηρασία, είτε μετρίου είτε ακραίου βαθμού, είχε κάνει την εμφάνισή της ήδη από τον Απρίλιο σε μεγάλο μέρος της Κεντρικής Ευρώπης, σύμφωνα με στοιχεία της Υπηρεσίας για την Κλιματική Αλλαγή του Κοπέρνικου (C3S), ενώ η ξηρασία συνεχίστηκε σε πολλές περιοχές μέχρι και τον Ιούνιο, καθιστώντας το 2020 το τρίτο κατά σειρά έτος με αναπάντεχα ξηρές συνθήκες, όπως αναφέρει η έκθεση της Υπηρεσίας Διαχείρισης Έκτακτων Περιστατικών του Κοπέρνικου (EMS). Πηγή: μοντέλο ποτάμιων απορροών της EMS του Κοπέρνικου. Εκπόνηση μελέτης: EMS του Κοπέρνικου / ΕΚΜΜΠ. Στο μέλλον, αυτό μπορεί να αποτελεί σύνηθες φαινόμενο. Έως τα μέσα του αιώνα, αναμένεται πως οι ξηρασίες θα γίνουν πιο συχνές, και αυτό συνιστά απειλή για ευρύ φάσμα τομέων, από την υδροδότηση και την παροχή ενέργειας μέχρι τις ποτάμιες μεταφορές και τη γεωργία. «Στην υπο-περιοχή της Μεσογείου, όπου ήδη σημειώνεται η χειρότερη κατάσταση λειψυδρίας, προβλέπεται να εκδηλωθούν οι αρνητικότερες επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής στις συνθήκες ξηρασίας», είπε στο Euronews η ομάδα που μελετά τις ξηρασίες στο Κοινό Κέντρο Ερευνών (JRC). «Καθώς η υπερθέρμανση του πλανήτη θα εντείνεται, η εμφάνιση ελλειμάτων ροής στην περιοχή αναμένεται να αυξηθεί, να οξυνθεί και να έχει μεγαλύτερη διάρκεια», ανέφερε η ομάδα του JRC. Αν η θερμοκρασία του πλανήτη ανέλθει κατά 3 βαθμούς Κελσίου, οι ερευνητές υποστηρίζουν ότι θα αυξηθούν κατά 11 εκατομμύρια οι άνθρωποι και κατά 45 εκατομμύρια τα στρέμματα γης που θα πλήττονται κάθε έτος από την ξηρασία, ενώ παλιότερα αυτό συνέβαινε μονάχα μία φορά ανά δέκα χρόνια σχεδόν. «Μεγάλο χάσμα δημιουργείται στην Ευρώπη, με περισσότερη ξηρασία στον Νότο και λιγότερη στον Βορρά», λέει ο δρ Νίκο Βάντερς, ερευνητής ακραίων υδρολογικών συνθηκών στο Πανεπιστήμιο της Ουτρέχτης. «Παρατηρούμε ότι οι ακραίες ξηρασίες είναι πιθανό να γίνουν πιο δριμείες. Αιτία είναι ο συνδυασμός υψηλότερων θερμοκρασιών και αυξημένης εξάτμισης που οδηγεί σε μεγαλύτερες απώλειες νερού», κατά τον δρα Βάντερς. ©ESRI Αρνητική παράμετρο συνιστά το γεγονός ότι οι ποταμοί δέχονται λιγότερο νερό από τους παγετώνες, σύμφωνα με ειδικούς στο Πανεπιστήμιο του Μπέρμινχαμ. Η άνοδος της θερμοκρασίας στις Άλπεις κατά τις τελευταίες τρεις δεκαετίες, σε συνδυασμό με τη μείωση των χιονοπτώσεων, έχει ως αποτέλεσμα την ελάττωση των παγετωνικών περιοχών κατά τι λιγότερο από 54% από τη δεκαετία του 1850· προβλέπεται πως μακροπρόθεσμα θα σημειωθεί περαιτέρω σημαντική μείωση. Στους ποταμούς που επηρεάζονται από την ξηρασία δεν παρατηρείται μόνο πτώση της στάθμης του νερού. Οι λιγότερες βροχές συνεπάγονται αναποτελεσματική αραίωση των ρύπων στα ποτάμια. Το αποτέλεσμα είναι υψηλότερες συγκεντρώσεις αζώτου, φωσφόρου, βαρέων μετάλλων αλλά και μικροπλαστικών, όπως υποστηρίζουν ειδικοί της ερευνητικής κοινοπραξίας MaRIUS. Η συσσώρευση οργανικής ύλης ευνοεί την παραγωγή άλγης, και είναι πιθανό οι άνθρωποι να μην μπορούν να χρησιμοποιούν το νερό εξαιτίας αυτής της ανάπτυξης. Επιπλέον, τα θερμά ποτάμια ύδατα συγκρατούν λιγότερο οξυγόνο από τα ψυχρά, γεγονός που βλάπτει τα ψάρια και άλλα είδη της υδρόβιας πανίδας. Φορτηγίδα μεταφέρει εμπορευματοκιβώτια σε συνθήκες ρηχίας επί του ποταμού Ρήνου στη Γερμανία. Η μείωση της στάθμης είναι επίσης ζημιογόνος για τις επιχειρηματικές και βιοποριστικές δραστηριότητες. Η σταθερή εισροή γλυκού νερού είναι απαραίτητη για την κάλυψη της ζήτησης στην ηλεκτροδότηση και την υδροδότηση, τη γεωργία και τη βιομηχανική παραγωγή, μεταξύ άλλων. Το 2018, ο Ρήνος έγινε ακατάλληλος για την πλεύση του μεγαλύτερου μέρους του στόλου εξαιτίας της χαμηλής στάθμης του, και ειδικά για υψηλό ποσοστό μεγαλύτερων και νεότερων πλεούμενων, εμποδίζοντας την αποστολή εμπορευμάτων από μεγάλους προμηθευτές και αναγκάζοντας εταιρείες ποικίλου τύπου να προχωρήσουν σε περιστολή της παραγωγής. Μολονότι αυτή η διακύμανση είναι φυσική για τον ποταμό, αναφέρει η Κεντρική Επιτροπή Ναυσιπλοΐας του Ρήνου (CCNR), η χαμηλή ποτάμια στάθμη επιφέρει μεγαλύτερες οικονομικές επιπτώσεις σε σύγκριση με το παρελθόν, όταν η βιομηχανική δραστηριότητα και οι ναυτιλιακές μεταφορές ήταν μειωμένες. Σύμφωνα με πρόσφατη έκθεση, ο κλάδος των ναυτιλιακών μεταφορών στη Γερμανία έχασε περίπου 2,4 δισεκατομμύρια ευρώ. Στην Ολλανδία, η πρωτοφανής ξηρασία του 2018 προκάλεσε πτώση της στάθμης του υδροφόρου ορίζοντα, θέτοντας σε κίνδυνο ένα εκατομμύριο σπίτια εξαιτίας της καθίζησης του εδάφους. Τον Σεπτέμβριο του 2003, έπειτα από έλλειψη βροχοπτώσεων και υψηλές καλοκαιρινές θερμοκρασίες, ο Κάτω Δούναβης έφτασε στο απόλυτο κατώτατο όριο από το 1840. Τα δρομολόγια πλοίων και φορτηγίδων διακόπηκαν από τη νότια Γερμανία έως και τη Ρουμανία, όπου έκλεισε για σχεδόν έναν μήνα ο εκεί πυρηνικός σταθμός λόγω έλλειψης νερού για την ψύξη των αντιδραστήρων. Στο Ηνωμένο Βασίλειο, ειδικοί του MaRIUS εκτιμούν ότι δεν κατέστη δυνατή η ενεργειακή παραγωγή 4,6 τεραβατώρων κατά τα τελευταία 40 χρόνια, προκαλώντας στις εταιρείες ζημία ύψους 45 εκατομμυρίων λιρών ανά έτος. ©Copernicus Να πάμε με τα νερά του προβλήματος; Από κλιματική άποψη, το χειρότερο ενδεχόμενο είναι να αυξηθούν κατά πέντε φορές οι οικονομικές απώλειες εξαιτίας της ξηρασίας, όπως δείχνει πρόσφατη μελέτη του JRC. Αν όμως ληφθούν μέτρα άμβλυνσης, η αύξηση αυτή μπορεί να μειωθεί στο μισό, διαβάζουμε στην ίδια μελέτη. «Το παν είναι ο σχεδιασμός», λέει ο δρ Βάντερς. Η βελτίωση του υδρολογικού σχεδιασμού και ελέγχου εξαρτάται ολοένα περισσότερο από τα κλιματικά δεδομένα, τα οποία συμβάλλουν στην πρόγνωση της ξηρασίας. «Η προληπτική ποτάμια διαχείριση προαπαιτεί προβλέψεις ξηρασίας· οι καλές παρατηρήσεις πραγματικού χρόνου είναι το παν», προσθέτει ο δρ Βάντερς. Ειδικοί της C3S και του Σουηδικού Μετεωρολογικού και Υδρολογικού Ινστιτούτου (SMHI) διαμορφώνουν μια υπηρεσία που θα βοηθήσει τις αρχές και τις επιχειρήσεις να χειρίζονται καλύτερα τα ακραία φαινόμενα όπως η ξηρασία των ποταμών. Η υπηρεσία χρησιμοποιεί υδρολογικά μοντέλα και τοπικά μοντέλα κλίματος ώστε να παρέχει προβλέψεις με ορίζοντα πολλών μηνών για την απορροή υδάτων, καθώς και πληροφορίες για την πιθανή επίδραση της κλιματικής αλλαγής στις βροχοπτώσεις, τις θερμοκρασίες και τις στάθμες των ποταμών έως το 2100. Πρόγνωση μέσης απορροής ποτάμιων υδάτων για τον Μάρτιo του 2020, με σημείο εκκίνησης την 1η Φεβρουαρίου του 2020. «Νευραλγικοί τομείς που κάνουν χρήση των υδρολογικών προγνώσεων είναι αυτοί της διαχείρισης υδάτινων πόρων και αποβλήτων, της διαχείρισης κινδύνων πλημμύρας, της πολιτικής προστασίας, της υδροηλεκτρικής ενέργειας, των ποτάμιων μεταφορών, της γεωργίας και του τουρισμού», λέει ο δρ Σον Χάριγκαν, επιστήμονας υδρολογικών προγνώσεων στο Ευρωπαϊκό Κέντρο Μεσοπρόθεσμων Μετεωρολογικών Προγνώσεων (ΕΚΜΜΠ). «Οι υδρολογικές προγνώσεις προειδοποιούν εγκαίρως αυτούς τους τομείς για ακραία φαινόμενα, όταν στα ποτάμια υπάρχει είτε περίσσεια είτε έλλειψη νερού, και έτσι αντιμετωπίζουν καλύτερα τα ακραία υδρολογικά φαινόμενα, λαμβάνοντας πιο εύστοχες αποφάσεις με θετικά κοινωνιο-οικονομικά αποτελέσματα», υποστηρίζει ο δρ Χάριγκαν.
 Οι τοπικές αρχές στην περιοχή της Μεσογείου στοχεύουν στην καλύτερη διαχείριση των υδάτινων πόρων σε ενδεχόμενο ξηρασίας. Στην ανατολική Ισπανία, οι αρχές ύδρευσης στη Λεκάνη του ποταμού Χούκαρ, που παρέχει νερό άρδευσης για σχεδόν ενάμισι εκατομμύριο στρέμματα γης, καθώς και σε πόλεις, σταθμούς υδροηλεκτρικής ενέργειας και βιομηχανικές μονάδες, χρησιμοποιούν κλιματικά δεδομένα από τη C3S με σκοπό την προσαρμογή της κατανομής του νερού σε σχέση με τον καιρό και τις συνθήκες απορροής, καθώς και για να θωρακίσουν την περιοχή, την οποία πλήττει ασταμάτητα η ξηρασία από το 2013. Στόχοι της δράσης αυτής είναι η σύνδεση των κλιματικών και υδρολογικών δεδομένων από όλη την Ευρώπη με τοπικά δεδομένα, αλλά και η στήριξη των τοπικών αρχών κατά τον σχεδιασμό καλύτερων στρατηγικών αντιμετώπισης της λειψυδρίας.
 Η Canal Isabel II, η εταιρεία διαχείρισης υδάτων της Κοινότητας της Μαδρίτης, παρεμβαίνει σε πολλά μέτωπα για να αντιμετωπίσει την ξηρασία στην περιοχή και να έχουν νερό οι 6 εκατομμύρια και πλέον κάτοικοι. «Υφιστάμεθα τις συνέπειες της έλλειψης νερού εδώ και καιρό. Η μέση αναπλήρωση στις υδατοδεξαμενές μας έχει πέσει σχεδόν κατά 20% τα τελευταία 30 χρόνια συγκριτικά με τις μέσες τιμές από το 1914 κι έπειτα», αναφέρουν εκπρόσωποι της εταιρείας. Πέραν των εφεδρικών πηγών νερού, η εταιρεία χρησιμοποιεί επίσης μοντέλα πρόγνωσης της διαθεσιμότητας νερού και σχεδιάζει να εξοπλίσει τις υδατοδεξαμενές της με συστήματα έγκαιρης προειδοποίησης για ακραίες συνθήκες. Επιπροσθέτως, η Canal Isabel II έχει επενδύσει στην αναγέννηση λυμάτων προς ικανοποίηση των αστικών και βιομηχανικών αναγκών και είναι σε θέση να μειώνει την κατανάλωση πόσιμου νερού. Στην Ιταλία, μια εταιρεία συμβουλευτικών υπηρεσιών προσφέρει ψηφιακά εργαλεία βελτίωσης της διαχείρισης υδάτων. «Παρέχουμε υπηρεσίες πρόγνωσης των αναγκών και της διαθεσιμότητας νερού με γνώμονα την εποχικότητα και την κλιματική αλλαγή σε ένα ευρύ φάσμα χρηστών – αρδευτικές αρχές, διαχειριστές υδάτινων πόρων και επιχειρήσεις παροχής ενέργειας», λέει ο δρ Πάολο Ματσόλι, τεχνικός διευθυντής της GECOsistema. Η υπηρεσία smartRIVER χρησιμοποιεί δεδομένα από την C3S και άλλες πηγές, καθώς και επιτόπια δεδομένα (ήτοι, από μετεωρολογικούς σταθμούς) για τη δημιουργία προγνώσεων ποτάμιων ροών και διαθεσιμότητας νερού που είναι προσαρμοσμένες στις ανάγκες των χρηστών. «Η υπηρεσία smartRIVER έχει ήδη τεθεί σε λειτουργία και δύο φορές τον μήνα παρέχει προγνώσεις του όγκου των υδάτινων εισροών για τον υδροταμιευτήρα του Ριντράκολι», δηλώνει ο δρ Ματσόλι. «Αυτό το φράγμα κατασκευάστηκε στις αρχές της δεκαετίας του 1980 στα Απέννινα της περιφέρειας Εμίλια Ρομάνια. Έχει χωρητικότητα περίπου 30 εκατομμυρίων κυβικών μέτρων και παρέχει πόσιμο νερό σε άνω του ενός εκατομμυρίου ανθρώπους σε τέσσερις επαρχίες», λέει ο δρ Ματσόλι. «Ο διαχειριστής του υδροταμιευτήρα κάνει χρήση των προγνώσεων για να βελτιστοποιήσει την κατανάλωση και την κατανομή του νερού». Οι ακριβείς προβλέψεις των ποτάμιων ροών απαιτούν την προσομοίωση ολόκληρου του κύκλου του νερού, εξηγεί ο δρ Χάριγκαν. «Κατά παράδοση, αυτό συνέβαινε με γνώμονα τις λεκάνες απορροής ποταμών, όπου κάναμε αρκετά καλής ποιότητας παρατηρήσεις του καιρού και της ποτάμιας ροής. Τώρα […] οι δορυφόροι μάς επιτρέπουν να κάνουμε υδρολογικές προβλέψεις περιοχών του κόσμου για τις οποίες υπάρχουν ελάχιστες έως μηδενικές παρατηρήσεις εδάφους», λέει ο δρ Χάριγκαν. Εξακολουθούν, βεβαίως, να υπάρχουν θολά σημεία. «Μία από τις μεγαλύτερες ασάφειες αφορά την πρόγνωση ακραίων καιρικών φαινομένων που προκαλούν ακραία υδρολογικά φαινόμενα, ειδικά αν πρόκειται για διάστημα μεγαλύτερο των δύο εβδομάδων», αναφέρει ο δρ Χάριγκαν. «Μία άλλη αφορά τη δυνατότητα να προσομοιώνουμε τι συμβαίνει στη βροχή όταν διαποτίζει και διαπερνά το έδαφος. Ωστόσο, οι καινοτομίες στην τηλεανίχνευση είναι πολλά υποσχόμενες». Ασφαλώς, στις προγνώσεις για τη στάθμη των ποταμών πρέπει να λαμβάνονται υπόψη και άλλοι παράγοντες. Σύμφωνα με τους ειδικούς του JRC, εξακολουθούν να μην υπάρχουν διαθέσιμα στοιχεία για την ποσότητα νερού που καταναλώνεται για διάφορους σκοπούς ή για την επίδραση της άντλησης των υπόγειων υδάτων στις ποτάμιες ροές. «Η μεγαλύτερη δυσκολία κατά τη σύσταση υδρολογικών μοντέλων είναι η προσμέτρηση του ανθρώπινου συντελεστή στο ισοζύγιο νερού, ιδίως για μεγάλες γεωγραφικές εκτάσεις. Αν καταφέρουμε να μοντελοποιήσουμε αποδοτικότερα τέτοιους παράγοντες, θα ελαττωθεί σε σημαντικό βαθμό το επίπεδο αβεβαιότητας στις παρατηρήσεις και τις προβλέψεις ξηρασίας», σημειώνει η ομάδα του JRC.

Η ανθρωπογενής κλιματική αλλαγή προκαλεί επικίνδυνη και εκτεταμένη αναστάτωση στη φύση, επηρεάζοντας τις ζωές δισεκατομμυρίων ανθρώπων σε όλο τον κόσμο, σύμφωνα με την τελευταία έκθεση της Διακυβερνητικής Επιτροπής για την Κλιματική Αλλαγή (IPCC) για την κατάσταση του κλίματος που δημοσιεύθηκε την προηγούμενη εβδομάδα. Η έκθεση επιβεβαιώνει ότι η κλιματική αλλαγή είναι εδώ για να μείνει και ορισμένες από τις επιπτώσεις της είναι πλέον αναπόφευκτες και καλεί για φιλόδοξη, ταχεία δράση για την προσαρμογή στην κλιματική αλλαγή, ταυτόχρονα με τις γρήγορες, βαθιές περικοπές στις εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου. Η έκθεση, στη σύνταξη της οποίας συμμετέχουν περισσότεροι από 270 ειδικοί για το κλίμα, είναι η δεύτερη έκδοση της τελευταίας αξιολόγησης του κλίματος από τη Διακυβερνητική Επιτροπή του ΟΗΕ για την Κλιματική Αλλαγή και αναφέρεται στις επιπτώσεις, την προσαρμογή και την τρωτοτητα στην κλιματική αλλαγή. Η πρώτη έκδοση, που δόθηκε στη δημοσιότητα τον περασμένο Αύγουστο, αξιολογεί τη φυσική κατάσταση του κλίματος και η τρίτη που έχει προγραμματιστεί για τον Απρίλιο θα επικεντρωθεί στην αξιολόγηση των επιλογών της ανθρωπότητας για την καταπολέμηση της κλιματικής αλλαγής, συμπεριλαμβάνοντας τρόπους μείωσης των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου. Σύμφωνα με την έκθεση, εκτιμάται ότι 3,3 έως 3,6 δισεκατομμύρια άνθρωποι ζουν σε περιοχές που θεωρούνται «πολύ ευάλωτες στην κλιματική αλλαγή». Ωστόσο, αυτές οι επιπτώσεις είναι άνισα κατανεμημένες και όσοι κινδυνεύουν περισσότερο συχνά αποκόπτονται από πόρους που μπορούν να τους βοηθήσουν να προσαρμοστούν ή να μετριάσουν τον κίνδυνο. Η έκθεση χρησιμοποιεί στοιχεία από περισσότερες από 34.000 επιστημονικές πηγές και δείχνει πώς οι ακραίες καταιγίδες, οι ξηρασίες, οι πλημμύρες, οι καύσωνες και οι πυρκαγιές προκαλούν προβλήματα στην παραγωγή τροφίμων, την αλιεία και την υδατοκαλλιέργεια προκαλώντας ζημιές στις πόλεις, τις υποδομές και την ανθρώπινη υγεία. Βασικά Συμπεράσματα: Η κλιματική αλλαγή έχει ήδη προκαλέσει «σημαντικές βλάβες και ολοένα και πιο μη αναστρέψιμες απώλειες, σε χερσαία, γλυκά ύδατα και παράκτια και ανοιχτά θαλάσσια οικοσυστήματα των ωκεανών». Τα αυξανόμενα καιρικά και κλιματικά ακραία φαινόμενα «έχουν εκθέσει εκατομμύρια ανθρώπους σε οξεία επισιτιστική ανασφάλεια και μείωσαν την ασφάλεια του νερού», με τις πιο σημαντικές επιπτώσεις σε περιοχές της Αφρικής, της Ασίας, της Κεντρικής και Νότιας Αμερικής και της Αρκτικής. Περίπου το 50 έως 75% του παγκόσμιου πληθυσμού θα μπορούσε να εκτεθεί σε περιόδους «απειλητικών για τη ζωή κλιματικών συνθηκών» λόγω υπερβολικής ζέστης και υγρασίας έως το 2100. Η κλιματική αλλαγή «θα ασκήσει ολοένα και μεγαλύτερη πίεση στην παραγωγή και την πρόσβαση τροφίμων, ειδικά σε ευάλωτες περιοχές, υπονομεύοντας την επισιτιστική ασφάλεια και τη διατροφή». Η έκθεση κάνει κάλεσμα για φιλόδοξη, ταχεία δράση για την προσαρμογή στην κλιματική αλλαγή και για γρήγορες, βαθιές περικοπές στις εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου. Δορυφορική υποστήριξη Οι δορυφορικές παρατηρήσεις και δεδομένα προγραμμάτων του Ευρωπαϊκού Οργανισμού Διαστήματος- ESA και άλλων διαστημικών οργανισμών, αποτελούν αναπόσπαστο μέρος της τεκμηριωμένης αξιολόγησης των επιπτώσεων της κλιματικής αλλαγής σε χερσαία, γλυκά νερά, ωκεανούς, παράκτια, ορεινά και πολικά συστήματα. Η έκθεση χρησιμοποιεί συστηματικές δορυφορικές παρατηρήσεις ως ζωτικής σημασίας στοιχεία, συμπεριλαμβανομένων πολλών μακροπρόθεσμων συνόλων δεδομένων βασικών πτυχών του κλίματος (φυσικές παράμετροι για το κλίμα γνωστές ως Essential Climate Variables), που δημιουργούνται μέσω των κορυφαίων ερευνητικών ομάδων της Ευρώπης οι οποίες εργάζονται στα πλαίσια προγραμμάτων όπως της πρωτοβουλίας κλιματικής αλλαγής (Climate Change Initiative) τoυ ESA. Ενδεικτικά συμπεράσματα της πρόσφατης έκθεσης της Διακυβερνητικής Επιτροπής για την κλιματική αλλαγή που βασίζονται σε δορυφορικά δεδομένα προγραμμάτων του ESA : Τα δεδομένα κάλυψης γης του ESA προειδοποιούν ότι η απώλεια βιοποικιλότητας αναμένεται να επηρεάσει μεγαλύτερο αριθμό περιοχών , με περίπου το ένα τρίτο της γης να κινδυνεύει με απώλεια άνω του 50% των ειδών που κατοικούν επί του παρόντος σε αυτά τα οικοσυστήματα. Επίσης, σύμφωνα με την έκθεση, οι απώλειες των ειδών προβλέπεται να είναι χειρότερες στη Νότια Αμερική, στη νότια Αφρική, στο μεγαλύτερο μέρος της Αυστραλίας και στα βόρεια μεγάλα γεωγραφικά πλάτη. Η έκθεση επισημαίνει μια σαφή εικόνα της ανθρώπινης αλλοίωσης του παγκόσμιου κύκλου του νερού και της κρυόσφαιρας, που ήδη επηρεάζουν το κλιματικό σύστημα, τη γεωργία, τη διαθεσιμότητα νερού και τους υδρολογικούς κινδύνους και είναι ανιχνεύσιμα από δορυφόρους. Οι αλλαγές στη βροχόπτωση, στην εξατμισοδιαπνοή και στην αύξηση της θερμοκρασίας αντανακλώνται και σε αλλαγή στην υγρασία του εδάφους παγκοσμίως. Οι περιφερειακές αλλαγές ποικίλλουν, με αυξήσεις και μειώσεις 20% ή περισσότερο σε ορισμένες περιοχές μεταξύ του τέλους της δεκαετίας του 1970 και των μέσων της δεκαετίας του 2010. Οι δορυφόροι έχουν καταγράψει ανεκτίμητες αποδείξεις της μεταβαλλόμενης κρυόσφαιρας. Το πρόγραμμα Climate Change Initiative Snow του ESA δείχνει απώλειες μάζας χιονιού στη Βόρεια Αμερική 4.600.000.000 τόνων ετησίως από το αρχείο παρατήρησης, το οποίο εκτείνεται από το 1980 έως το 2018. Η έκθεση υπογραμμίζει επίσης τις κοινωνικές επιπτώσεις της μείωσης της απορροής των παγετώνων στην άρδευση, την παραγωγή υδροηλεκτρικής ενέργειας και τον τουρισμό, καθώς και τις επιπτώσεις στην κατανομή των ειδών. Το έργο Climate Change Glaciers της ESA, το οποίο χαρτογραφεί την αλλαγή της μάζας των παγετώνων σε παγκόσμια κλίμακα, αναφέρεται ως απόδειξη της επιταχυνόμενης απώλειας μάζας παγετώνων σε σχέση με το αρχείο παρατήρησης, δείχνοντας ότι οι σημερινοί ρυθμοί τήξης των παγετώνων συμβάλλουν στο 25-30% της παγκόσμιας αύξησης της στάθμης της θάλασσας. Πηγή: Ευρωπαϊκός Οργανισμός Διαστήματος- ESA (European Space Agency), Intergovernmental Panel on Climate Change (IPCC)

Ζημιές ύψους 150 δισεκατομμυρίων ευρώ προκάλεσαν τα δέκα πιο ακραία καιρικά φαινόμενα που έπληξαν τον πλανήτη φέτος. Αυτό αναφέρει η ετήσια έκθεση της βρετανικής ΜΚΟ Christian Aid. Το κόστος των καταστροφών εξαιτίας ακραίων καιρικών φαινομένων ξεπέρασε τον αντίστοιχο περυσινό απολογισμό, αντανακλώντας τον αυξανόμενο αντίκτυπο της Κλιματικής Αλλαγής. Τα δέκα πιο ακραία καιρικά φαινόμενα του 2021 είχαν επίσης ως αποτέλεσμα να χάσουν τη ζωή τους τουλάχιστον 1.075 άνθρωποι και να εκτοπιστούν πάνω από 1,3 εκατομμύρια. Το 2020 οι ζημιές των 10 μεγαλύτερων φυσικών καταστροφών υπολογίστηκαν σε σχεδόν 132,5 δισεκατομμύρια ευρώ από την Christian Aid, η οποία επισημαίνει ότι οι περισσότερες εκτιμήσεις «βασίζονται αποκλειστικά σε ζημιές που καλύπτονταν ασφαλιστικά, υποδηλώνοντας ακόμη υψηλότερο πραγματικό κόστος». H πλειονότητα των ακραίων καιρικών φαινομένων που περιλαμβάνονται στη λίστα συνέβη σε ανεπτυγμένες χώρες. Ορισμένα από τα πιο καταστροφικά ακραία καιρικά φαινόμενα του 2021 συνέβησαν και σε φτωχές χώρες, οι οποίες - όπως αναφέρεται «ελάχιστα συνέβαλαν στις αιτίες της κλιματικής αλλαγής» και όπου το μεγαλύτερο μέρος των ζημιών δεν καλύπτονταν ασφαλιστικά. Στο Νότιο Σουδάν, για παράδειγμα, οι πλημμύρες των οποίων το οικονομικό κόστος δεν ήταν δυνατό να εκτιμηθεί, επηρέασαν περίπου 800.000 ανθρώπους, σύμφωνα με την Christian Aid. Η μεγαλύτερη καταστροφή σε ό,τι αφορά το ύψος των ζημιών ήταν η καταιγίδα Άιντα, η οποία προκάλεσε πλημμύρες στη Νέα Υόρκη στα τέλη Αυγούστου, με το κόστος των καταστροφών να εκτιμάται στα 57,5 δισεκατομμύρια ευρώ. Περίπου 95 άνθρωποι έχασαν τη ζωή τους λόγω της καταγίδας. Στη δεύτερη θέση βρίσκονται οι πλημμύρες του Ιουλίου στη Γερμανία, το Βέλγιο και άλλες γειτονικές χώρες, που προκάλεσαν ζημιές ύψους 38 δισεκατομμυρίων ευρώ. Η χειμερινή καταιγίδα Uri προκάλεσε ζημιές 20,3 δισ. ευρώ, ενώ οι πλημμύρες στην επαρχία Χενάν της Κίνας τον Ιούλιο κόστισαν 15,5 δισ. ευρώ. Ακολουθούν οι πλημμύρες στη Βρετανική Κολομβία του Καναδά (7,5 δισ. δολάρια), το κύμα ψύχους στα τέλη Απριλίου στη Γαλλία που κατέστρεψε ξακουστούς αμπελώνες της περιοχής (5,6 δισ. δολάρια), ο κυκλώνας Yaas στην Ινδία και το Μπαγκλαντές (3 δισ. δολάρια), οι πλημμύρες στην Αυστραλία (2,1 δισ. δολάρια), ο τυφώνας In-Fa στην Κίνα (2 δισ. δολάρια) και ο κυκλώνας Tuktae στην Ινδία και τη Σρι Λάνκα (1,5 δισ. δολάρια).

Τσιμέντο, ένα υλικό που απαντάται σε πληθώρα στα αστικά κέντρα - και όχι μόνο - καθώς κυριαρχεί στην κατασκευή κτιρίων και υποδομών, που απαρτίζουν το δομημένο περιβάλλον. Το τσιμέντο αποτελεί το πιο ευρέως χρησιμοποιούμενο τεχνητό υλικό στον πλανήτη, ενώ είναι ο δεύτερος περισσότερο χρησιμοποιημένος πόρος, μετά το νερό. Αποτελεί, επίσης, το λόγος ύπαρξης για μερικά από τα πιο εντυπωσιακά κτίρια του κόσμου. Η Όπερα του Σίδνεϊ, ο ναός Lotus στο Δελχί, το Burj Khalifa στο Ντουμπάι, καθώς και το Pantheon της Ρώμη - με τον μεγαλύτερο μη υποστηριζόμενο τσιμεντένιο τρούλο στον κόσμο - όλα οφείλουν την κατασκευή τους στο εν λόγω υλικό. Όμως, εκτός από τη συμβολή του στο ανθρωπογενές περιβάλλον και στην πολιτισμική κληρονομιά, το τσιμέντο έχει και έναν σημαντικό αντίκτυπο: αποτελεί την πηγή για περίπου το 8% των παγκόσμιων εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα (CO2), σύμφωνα με το think tank Chatham House. Ενδεικτικά, το τσιμέντο συμβάλει στις εκπομπές CO2 περισσότερο από τα αεροπορικά καύσιμα (2,5%), ενώ δεν απέχει πολύ από τις παγκόσμιες γεωργικές επιχειρήσεις (12%). Αν μάλιστα ήταν χώρα, θα βρισκόταν στην 3η θέση παγκοσμίως, ακολουθώντας την Κίνα και τις ΗΠΑ. Για την ακρίβεια, η πρωτιά της Κίνας στις παγκόσμιες εκπομπές οφείλεται, εν μέρει, και στην εκτεταμένη οικοδομική της δραστηριότητα. Η ιδιαίτερη σύνδεση του υλικού με την κλιματική αλλαγή, είχε ως αποτέλεσμα οι ηγέτες της βιομηχανίας τσιμέντου να βρεθούν το 2018 στην Πολωνία, στη διάσκεψη του ΟΗΕ για την κλιματική αλλαγή - COP24 - για να συζητήσουν τους τρόπους με τους οποίους θα συνεισφέρουν στην ικανοποίηση των απαιτήσεων της Συμφωνίας του Παρισιού για την κλιματική αλλαγή. Για να γίνει αυτό, οι ετήσιες εκπομπές CO2 από τσιμέντο θα πρέπει να μειωθούν τουλάχιστον κατά 16% έως το 2030. Πως φαίνονται, λοιπόν, να εξελίσσονται τα πράγματα, σχεδόν τρία χρόνια αργότερα; Τρέχουσες εκτιμήσεις του Διεθνούς Οργανισμού Ενέργειας, υποδηλώνουν ότι 4,1 γιγατόνοι τσιμέντου παρήχθησαν παγκοσμίως το 2019. Η παραγωγή έφτασε τους 4,2 Gt το 2014 και έκτοτε παρέμεινε σχεδόν σταθερή στους 4,1 Gt. Ωστόσο, αν δεν γίνουν προσπάθειες για μείωση της ζήτησης, η ετήσια παραγωγή τσιμέντου αναμένεται να αυξηθεί – έστω και ελαφρώς - έως το 2030. Παγκόσμια Παραγωγή τσιμέντου 2010-2019 http://ered.gr/admin/uploads/global-cement-production-2010-2019.png IEA, Global cement production, 2010-2019, IEA, Paris, https://www.iea.org/data-and-statistics/charts/global-cement-production-2010-2019 Η ζήτηση για τσιμέντο στον κατασκευαστικό κλάδο είναι αυτή που προσδιορίζει την παραγωγή και είναι, προφανώς, καθοριστικός παράγοντας για την κατανάλωση ενέργειας στον υποτομέα τσιμέντου και για τις εκπομπές CO2. Επί της παρούσης, η Κίνα είναι ο μεγαλύτερος παραγωγός τσιμέντου, αντιπροσωπεύοντας περίπου το 55% της παγκόσμιας παραγωγής, ακολουθούμενη από την Ινδία με 8%. Η παραγωγή στην Κίνα αναμένεται να μειωθεί μακροπρόθεσμα, αλλά, ως αντιστάθμισμα, αναμένονται αυξήσεις στην Ινδία και άλλες ασιατικές χώρες, καθώς και στην υποσαχάρια Αφρική, ως αποτέλεσμα της οικονομικής προόδου, της αστικοποίησης και της ανάπτυξης υποδομών σε αυτές τις χώρες. Σε κάθε περίπτωση το τσιμέντο αποτελεί ένα εξαιρετικά ανθεκτικό και εύχρηστο υλικό. Είναι φτηνό, μπορεί να παραχθεί σχεδόν οπουδήποτε και έχει όλα τα δομικά χαρακτηριστικά, που το καθιστούν ιδανικό για κτίρια και υποδομές. Με άλλα λόγια, παρότι υπάρχουν εναλλακτικές, η δόμηση χωρίς τσιμέντο αποτελεί μια πρόκληση. Επομένως, η μείωση των εκπομπών CO2 με την παράλληλη κάλυψη της παγκόσμιας ζήτησης για τσιμέντο δεν θα είναι εύκολη υπόθεση. Ορισμένες στρατηγικές επίτευξης αυτού του στόχου περιλαμβάνουν τη βελτίωση της ενεργειακής απόδοσης, τη μετάβαση σε καύσιμα χαμηλότερου άνθρακα, τη μείωση του λόγου κλίνκερ – του μεγαλύτερου ρυπαντή στο σύνολο της παραγωγικής διαδικασίας - προς τσιμέντο, αλλά και την προώθηση καινοτομιών και νέας τεχνολογίας. Πράγματι, εναλλακτικές μορφές τσιμέντου έχουν κάνει δειλά την εμφάνισή τους τα τελευταία χρόνια. Ενδεικτικά η BioMason, μια νεοσύστατη επιχείρηση στη Βόρια Καρολίνα, χρησιμοποιεί βακτήρια, για να δημιουργήσει τούβλα από «βιο-τσιμέντο». Μια ιδέα εμπνευσμένη από τις θαλάσσιες δομές και, μετά από χρόνια έρευνας και ανάπτυξης, πλέον μπορεί να παράγει τούβλα μέσα σε 4 μόλις μέρες, σε θερμοκρασία δωματίου, χωρίς την ανάγκη για ορυκτά καύσιμα και ασβεστοποίηση, που αποτελούν τις κυριότερες πηγές CO2 της βιομηχανίας. Ωστόσο, η βιομηχανία κυριαρχείται από λίγους, μεγάλους παραγωγούς, απρόθυμους να πειραματιστούν ή να αλλάξουν επιχειρηματικά μοντέλα. Αλλά και αρχιτέκτονες, μηχανικοί, εργολάβοι και κατασκευαστικές εταιρείες παραμένουν επιφυλακτικοί όσον αφορά τη χρήση νέων δομικών υλικών. Και, φυσικά, σε μια τέτοια βιομηχανία κλίμακας, με τα ψηλά και μεγάλα κτίρια να κυριαρχούν στις σύγχρονες κατασκευαστικές τάσεις, αυξάνοντας τις ανάγκες στατικότητας, αντοχής και διάρκειας στο χρόνο, ο οικονομικός παράγοντας δεν είναι ο μόνος λόγος που κύριοι παίκτες του τομέα διστάζουν να ενσωματώσουν νέα υλικά στις κατασκευές τους. Εντούτοις, αν δεν υπάρξει η απαιτούμενη χρηματοδότηση για έρευνα και βελτίωση των υλικών και της τεχνολογίας, η επίτευξη του στόχου μείωσης των εκπομπών CO2 φαίνεται να ξεμακραίνει. Και τα χρονικά περιθώρια στενεύουν διαρκώς. Μια άλλη λύση, λιγότερο καινοτόμα, αποτελεί και η μείωση της ζήτησης του ίδιου του προϊόντος, μέσα από ενέργειες όπως η βελτιστοποίηση της χρήσης τσιμέντου σε μίγματα σκυροδέματος, η αποτελεσματικότερη χρήση του σκυροδέματος, η ελαχιστοποίηση των αποβλήτων στην κατασκευή και η μεγιστοποίηση της διάρκειας ζωής των κτιρίων και των υποδομών. Η βελτιστοποίηση της απόδοσης των υλικών κερδίζει διαρκώς αυξανόμενη υποστήριξη, καθώς προσφέρει άμεση λύση, χωρίς σημαντικές αλλαγές στην παραγωγική διαδικασία ή υπέρογκες επενδύσεις. Επιπλέον, η υιοθέτηση τέτοιων στρατηγικών κατά τη χρήση τσιμέντου, θα συμβάλει στη μείωση της ζήτησης σε ολόκληρη την κατασκευαστική αλυσίδα, συμβάλλοντας αυτομάτως και στην μείωση των εκπομπών CO2. Κανείς δεν αναμένει την εξάλειψη του τσιμέντου από τον κατασκευαστικό τομέα στο προσεχές μέλλον. Και είναι πράγματι αυταπόδεικτο ότι οι ιδιότητες του υλικού δύσκολα μπορούν να αντικατασταθούν πλήρως. Ωστόσο, σε μια εποχή όπου η κλιματική αλλαγή αποτελεί κεντρική συζήτηση όλων και το κτιριακό απόθεμα βρίσκεται στο επίκεντρο της προσοχής της ΕΕ, μέσα από κινήσεις όπως το European Green Deal, το Renovation Wave και το New European Bauhaus, η ανάγκη της βιομηχανίας παραγωγής τσιμέντου να κινητοποιηθεί είναι επιτακτική.

Στις 22 Φεβρουαρίου 2023 και ώρα 15:00 – 18:00 στην Αίθουσα Εκδηλώσεων του Τεχνικού Επιμελητηρίου Ελλάδας έλαβε χώρα Ημερίδα με θέμα «Η πρόκληση της κλιματικής αλλαγής και η απάντηση της έρευνας για την πράσινη μετάβαση με βιοασφάλεια» στο πλαίσιο των δράσεων της Βραδιάς του Ερευνητή και διοργανώθηκε από το Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο και το Τεχνικό Επιμελητήριο Ελλάδας υπό την αιγίδα του Υπουργείου Περιβάλλοντος και Ενέργειας και με τη συνδρομή του Οργανισμού Φυσικού Περιβάλλοντος και Κλιματικής Αλλαγής. Ο Πρόεδρος του ΤΕΕ, Πολιτικός Μηχανικός, κος Γιώργος Στασινός, καλωσόρισε τους συμμετέχοντες και υπογράμμισε τον πολυδιάστατο ρόλο του ΤΕΕ στην πράσινη ανάπτυξη και έρευνα. Δήλωσε δε αρωγός στην υλοποίηση της καινοτομίας που χρειάζεται η κοινωνία, όπως στο πρόγραμμα ΑΕΙ, όπου μετείχε ο ίδιος στον τοπικό διάλογο. Ο Καθηγητής της Σχολής Πολιτικών Μηχανικών, κος Ευάγγελος Σαπουντζάκης, Αντιπρύτανης Οικονομικών, Προγραμματισμού και Ανάπτυξης ΕΜΠ, σημείωσε ότι το ΕΜΠ βρίσκεται κάθε χρόνο πρωταγωνιστής σε αυτή τη μεγάλη γιορτή για την επιστήμη και την έρευνα – καινοτομία, προσβλέποντας στη βελτίωση της κοινωνικής αναγνώρισης των ερευνητών, την ευαισθητοποίηση και ενημέρωση του κοινού. Ενημέρωσε ότι στις 15 Φεβρουαρίου 2023 πραγματοποιήθηκε εκδήλωση για την παρουσίαση του πρώτου Επαγγελματικού Διατμηματικού Προγράμματος Μεταπτυχιακών Σπουδών «Διαχείριση έργων , υποδομών και κατασκευών» του ΕΜΠ με φορέα χρηματοδότησης τον όμιλο εταιρειών ΓΕΚ – ΤΕΡΝΑ, το πρώτο στο είδος του στην Ελλάδα στο πλαίσιο του νέου θεσμικού πλαισίου για τα Πανεπιστήμια, που φιλοδοξεί να γίνει φορέας καινοτομίας και καταλύτης δράσεων για την αξιοποίηση και συγκράτηση του επιστημονικού δυναμικού στη χώρα. Ο εκπρόσωπος του Δημάρχου Αθηναίων, κος Βασίλειος – Φοίβος Αξιώτης, Αντιδήμαρχος Αστικών και Κτηριακών Υποδομών και Σχεδίου Πόλεως, επεσήμανε ότι η καινοτομία και η διαρκής έρευνα είναι μια διέξοδος για όλη την κοινότητα και κυρίως για τους νέους ανθρώπους προς τα εμπρός, μέσο διαφυγής από κάθε κρίση, από κάθε αγκύλωση της εθνικής αλλά και της παγκόσμιας οικονομίας. Πριν από λίγες ημέρες στην Αθήνα μέσω του Athens Digital Lab πήραν το πράσινο φως δέκα ιδέες από τις εβδομήντα που κατατέθηκαν, που θα γίνουν πραγματικότητα και θα κάνουν την Αθήνα πιο έξυπνη, την πρωτεύουσα πιο προσιτή, όπου ταυτόχρονα οι νεοφυείς επιχειρήσεις έχουν στήριξη και προοπτική για να αναπτυχθούν περαιτέρω. Ο εκπρόσωπος του Περιφερειάρχη Αττικής, κος Νικόλαος Παπαδάκης, Εντεταλμένος Περιφερειακός Σύμβουλος για το Περιβάλλον, αναφέρθηκε στην προτεραιότητα του θέματος για τη διοίκηση της Περιφέρειας και τόνισε ότι στο πλαίσιο του ΠΕΣΠΚΑ για το 2023 δημιουργείται παρατηρητήριο για την κλιματική αλλαγή, εκπονείται πιλοτική εφαρμογή για την αντιμετώπιση του πλημμυρικού κινδύνου, δύο έργα αναμένονται να ολοκληρωθούν ως το τέλος του 2023, ενώ προκηρύσσονται μέτρα στον τομέα των μεταφορών, όπου η Περιφέρεια Αττικής έχει υψηλή τρωτότητα. Η κα Μαρία Παπαδοπούλου, Καθηγήτρια της Σχολής Αγρονόμων Τοπογράφων Μηχανικών και Μηχανικών Γεωπληροφορικής ΕΜΠ, Πρόεδρος ΔΣ του Οργανισμού Φυσικού Περιβάλλοντος και Κλιματικής Αλλαγής, τόνισε ότι ο ΟΦΥΠΕΚΑ, από την ίδρυσή του το 2020, είναι συμπαραστάτης αδιάλειπτα στη διοργάνωση της Βραδιάς του Ερευνητή και ότι η προστασία από την κλιματική κρίση πρέπει να είναι άρρηκτα συνδεδεμένη με την αειφόρο ανάπτυξη, ιδιαίτερα σε ορεινές, νησιωτικές, απομονωμένες περιοχές. Στο πλαίσιο αυτό ο ΟΦΥΠΕΚΑ υλοποιεί ένα πρόγραμμα 100 εκατομμυρίων ευρώ από το Ταμείο Ανάκαμψης και ήδη βρίσκεται στον αέρα το υπο-έργο που αφορά τα μονοπάτια αλλά και τις αναβαθμίδες, όπου οι νησιωτικές περιοχές, όπως αυτές για τις οποίες συζητάμε στην εκδήλωση, είναι επιλέξιμες. Ο Γενικός Γραμματέας Φυσικού Περιβάλλοντος και Υδάτων του Υπουργείου Περιβάλλοντος και Ενέργειας, κος Πέτρος Βαρελίδης, παρουσιάζοντας τις εθνικές πολιτικές για την αντιμετώπιση της κλιματικής κρίσης υπογράμμισε ότι το ευρωπαϊκό Social Climate Fund στοχεύει να χρηματοδοτήσει τα φτωχότερα στρώματα, ενώ η ελληνική κυβέρνηση προετοιμάζει την ελληνική κοινωνία στο σύνολό της για την αντιμετώπιση της κλιματικής κρίσης. Ο Κλιματικός Νόμος θέτει στόχο μείωσης των εκπομπών σε σχέση με το 1990 κατά 55% και 80% για το 2030 και 2040 αντίστοιχα και μηδενισμού τους έως το 2050, με ταυτόχρονους στόχους και υποχρέωση μέτρησης του αποτυπώματος διοξειδίου του άνθρακα σε όλες τις δομές της χώρας, με έμφαση στη βιομηχανία και στους δήμους, υπογραμμίζοντας τον αναγκαίο ρόλο και τις θέσεις των μηχανικών στο έργο αυτό. Υπογράμμισε, επίσης, την ιδιαίτερη σημασία που έχουν τα δικαιώματα από την πράσινη μετάβαση για την απανθρακοποίηση των νησιών και για τη στρατηγική υποστήριξη των μικρών δήμων, αλλά και τους αυστηρούς δείκτες ποιότητας που θεσπίζει η Ευρωπαϊκή Ένωση, ιδιαίτερα για τη βιοασφάλεια (ύδρευση, αποχέτευση απόβλητα) με τη θέσπιση Ανεξάρτητης Αρχής και κάλεσε τον επιστημονικό και τεχνικό κόσμο και τις start – up εταιρείες καινοτομίας να συμβάλουν στην εφαρμογή των νέων τεχνολογιών για την πράσινη μετάβαση με βιοασφάλεια. Η κα Αντωνία Μοροπούλου, Ομότιμη Καθηγήτρια ΕΜΠ, Επιστημονικά Υπεύθυνη της Βραδιάς του Ερευνητή στο ΕΜΠ και Μέλος ΔΕ ΤΕΕ, παρουσίασε το πρόγραμμα της Ημερίδας. Ως Επιστημονικά Υπεύθυνη, παρουσίασε το πρόγραμμα ΑΕΙ «Αειφόρος Ανάπτυξη Λιγότερο Αναπτυγμένων Περιοχών με την Δημιουργία Νέων Τουριστικών Πόρων & Προϊόντων μέσω Ανάλυσης, Τεκμηρίωσης, Μοντελοποίησης, Διαχείρισης, και Διατήρησης Πολιτιστικού Αποθέματος με χρήση Εφαρμογών ΤΠΕ», το οποίο χρηματοδοτείται από τη ΓΓΕΚ, το συντονίζει το Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο, μετέχει το Τεχνικό Επιμελητήριο Ελλάδας, το Ίδρυμα Τεχνολογίας Έρευνας, το Ινστιτούτο Τουριστικών Ερευνών και Προβλέψεων και οι εταιρείες Consortis και Telesto με μία διεπιστημονική παρουσία, μια συλλογική δουλειά, καθώς έχουν συνδράμει και όλοι οι τοπικοί φορείς, από τις εφορίες αρχαιοτήτων μέχρι τους δήμους, τα περιφερειακά γραφεία και όλους τους φορείς συνολικά, αφορά όλο τον εθνικό κορμό, τον Νομό Αιτωλοακαρνανίας που θεωρείται ο λιγότερο ανεπτυγμένος στην Ελλάδα, την Κεντρική και Βόρεια Εύβοια μετά τις φωτιές, τη Χίο, τα μικρά νησιά της Δωδεκανήσου (Ηρωική Νήσο Κάσο, Χάλκη, Σύμη, Καστελόριζο). Η κα Μοροπούλου σημείωσε: «Πρόκληση σήμερα είναι η εφαρμογή. Έχουμε συζητήσει με την τοπική αυτοδιοίκηση, με την τοπική κοινωνία, το παρουσιάσαμε στη Βουλή με όλες τις πολιτικές δυνάμεις στην Επιτροπή Περιφερειών, όπου εκφράστηκε η συναίνεση όλων. Πιστεύουμε ότι αυτή τη στιγμή 40 χρόνια μετά την εποχή που εισηγηθήκαμε στους διεθνείς οργανισμούς την ιδέα της αειφόρου ανάπτυξης μπορούμε να πούμε ότι επειδή ακριβώς η κρίση έχει καταλάβει τον πλανήτη και οι στρατηγικές της πράσινης μετάβασης είναι εδώ στην Ευρώπη και στην Ελλάδα, ότι όλα αυτά τα σχέδια θα υλοποιηθούν. Με αυτές τις σκέψεις μπορούμε να πάμε σε ένα ευρύτερο πεδίο σχεδιασμών.» Ο κος Θύμιος Μπακογιάννης, Επίκουρος Καθηγητής της Σχολής Αγρονόμων Τοπογράφων Μηχανικών και Μηχανικών Γεωπληροφορικής ΕΜΠ, Γενικός Γραμματέας Χωρικού Σχεδιασμού και Αστικού Περιβάλλοντος του ΥΠΕΝ, παρουσίασε ερευνητικές δράσεις της Γενικής Γραμματείας για την αντιμετώπιση των προκλήσεων της κλιματικής αλλαγής και της υποβάθμισης του περιβάλλοντος στοπ πλαίσιο της Ευρωπαϊκής Πράσινης Συμφωνίας, ενώ ο Δήμαρχος Κοζάνης, κος Λάζαρος Μαλούτας, και οι Αντιδήμαρχοι Θεσσαλονίκης, κος Μιχάλης Κούπκας και Καλαμάτας, κος Νίκος Μπασακίδης, καθώς και η εκπρόσωπος του Δήμου Ιωαννιτών, κα Κατερίνα Βίνη, έθεσαν τις εμπειρίες των ελληνικών πόλεων που μετέχουν στην Αποστολή των Κλιματικά Ουδέτερων και Έξυπνων Πόλεων της Ευρωπαϊκής Επιτροπής (ευρωπαϊκή πρωτοβουλία), ενώ ο Δήμαρχος της Ηρωικής Νήσου Κάσου, κος Μιχάλης Ερωτόκριτος, ο Πρόεδρος του ΠΤ ΤΕΕ Ευβοίας κος Κώστας Λάππας και ο πρόεδρος Νομαρχιακής Επιτροπής Χίου του ΠΤ ΤΕΕ ΒΑ Αιγαίου, κος Μάνος Μισυρλής, κατέθεσαν τη σημασία της εφαρμογής του προγράμματος στο οποίο μετέχουν για την ανάπτυξη των περιοχών τους. Στη συνέχεια, η κα Ειρήνη Κορωνάκη, Καθηγήτρια της Σχολής Μηχανολόγων Μηχανικών και Επιμελήτρια της Επιστημονικής Επιτροπής Ειδικότητας Μηχανολόγων Μηχανικών του ΤΕΕ, και ο κος Χάρης Δούκας, Αναπληρωτής Καθηγητής της Σχολής Ηλεκτρολόγων Μηχανικών και Μηχανικών Υπολογιστών ΕΜΠ, Μέλος της Αντιπροσωπείας ΤΕΕ, αναφέρθηκαν στη διάσταση της ενέργειας στην πράσινη μετάβαση με βιοασφάλεια με έμφαση στις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας, και κάλεσαν για την κατάθεση άρθρων στο νέο επιστημονικό Διεθνές Περιοδικό του ΤΕΕ, Technical Annals, που το επόμενο τεύχος του είναι αφιερωμένο στην ενέργεια. Στη θεματική «Η ποιότητα της βιοασφάλειας στη δημοτική / δημόσια διαχείριση των υδάτινων πόρων», η κα Αναστασία Χασάπη, Αντιπρόεδρος Έρευνας της DNA Sequence SRL, παρουσίασε την καινοτομία της μεταγενομικής και βιοπληροφορικής ανάλυσης και ταυτοποίησης του μικροβιώματος, που επιτρέπει την άμεση και ταχεία εφαρμογή των προδιαγραφών της νέας Ευρωπαϊκής Οδηγίας για τη βιοασφάλεια. Για το λόγο αυτό, άλλωστε, το Lifescience τίμησε την εταιρεία με τη διάκριση “Company of the Yeαr” διεθνώς. Η κα Φανή Μισκάκη, Αναπληρώτρια Διευθύντρια της Διεύθυνσης Σχεδιασμού και Υποστηρικτικών Λειτουργιών Ύδρευσης της ΕΥΔΑΠ, παρουσίασε τις εφαρμογές ελέγχου ποιότητας στην ΕΥΔΑΠ με τη συνεργασία Πανεπιστημίων – Ερευνητικών Κέντρων – Start-ups (ΕΚΠΑ, Δημόκριτος, DNA Sequence SRL) στις καινοτόμες εφαρμογές που προαναφέρθηκαν και κατέγραψαν ότι η ΕΥΔΑΠ σκοράρει στις προδιαγραφές ποιότητας με επιτυχία 99,8 % ! Ο κος Δημήτρης Τσίκκης, Πρόεδρος του ΔΣ της Δημοτικής Επιχείρησης Ύδρευσης Αποχέτευσης Δήμου Ρόδου, δήλωσε ότι η ΔΕΥΑΡ είναι παρούσα στις πιλοτικές εφαρμογές ελέγχου ποιότητας κατά τα ανωτέρω με καινοτομία και ήδη έχει αναλάβει πρωτοβουλίες. Στη συζήτηση ο κος Μιχάλης Δρίτσας, Διευθύνων Σύμβουλος του ΔΣ της ΑΕ Εθνικό Μητρώο Νεοφυών Επιχειρήσεων Elevate Greece, παρουσίασε το Εθνικό Μητρώο Νεοφυών Επιχειρήσεων και το ρόλο τους στην εισαγωγή καινοτομίας για την πράσινη μετάβαση. Υπογράμμισε δε τη διεθνή και εθνική διάκριση start-up βιοασφάλειας. Ο κος Σταύρος Διβάνης, εκπροσωπώντας τον κο Βασίλη Κουτσιώρη, Γενικό Διευθυντή του Δικτύου Ελληνικών Πόλεων για την Ανάπτυξη, αναφέρθηκε στο Δίκτυο ΔΕΠΑΝ, μέσω του οποίου 140 δήμοι έχουν έρθει κοντά, αναπτύσσοντας ένα πακέτο υπηρεσιών για τους μικρούς κυρίως δήμους που δεν μπορούν να αντεπεξέλθουν ως προς τις απαιτήσεις που τίθενται σήμερα στην κατεύθυνση της πράσινης μετάβασης με βιοασφάλεια. Η σύμπραξη δημοσίου – ιδιωτικού τομέα στην έρευνα είναι μία μεγάλη προϋπόθεση για την αντιμετώπιση της κλιματικής κρίσης με καινοτομία στην πράσινη μετάβαση με βιοασφάλεια, όπως συμπέραναν ο κος Πέτρος Βαρελίδης και η κα Αντωνία Μοροπούλου στο κλείσιμο της Ημερίδας. Παρακολουθήστε το βίντεο της εκδήλωσης

Η κλιματική αλλαγή και η μικροβιακή αντοχή είναι δύο από τις μεγαλύτερες απειλές για την παγκόσμια υγεία, σύμφωνα με νέα έκθεση του Προγράμματος των Ηνωμένων Εθνών για το Περιβάλλον. Η έκθεση εστιάζει στον κίνδυνο δημιουργίας υπερ-μικροβίων, υπογραμμίζοντας τον ρόλο της κλιματικής αλλαγής και άλλων περιβαλλοντικών παραγόντων, που εντείνουν το φαινόμενο της μικροβιακής αντοχής. Η μικροβιακή αντοχή (AMR) είναι η κατάσταση κατά την οποία ιοί και μικρόβια (όπως βακτήρια και μύκητες) αναπτύσσουν αντοχή στις αντιμικροβιακές ουσίες, με αποτέλεσμα να είναι λιγότερο ή και καθόλου ευάλωτα στα φάρμακα που έχουν σχεδιαστεί για την αντιμετώπισή τους. Τα ανθεκτικά μικρόβια δεν καταστρέφονται από τα αντιβιοτικά, με αποτέλεσμα να επιβιώνουν, να πολλαπλασιάζονται ελεύθερα, μεταδίδοντας την αντοχή στις επόμενες γενιές μικροβίων, με αποτέλεσμα να επικρατούν και να αναπτύσσονται στις χλωρίδες ανθρώπων και ζώων, όπως εξηγεί ο ΕΟΔΥ. «Η ανάπτυξη και η εξάπλωση της AMR σημαίνει ότι τα αντιμικροβιακά φάρμακα που χρησιμοποιούνται για την πρόληψη και τη θεραπεία λοιμώξεων σε ανθρώπους, ζώα και φυτά μπορεί να καταστούν αναποτελεσματικά, με τη σύγχρονη ιατρική να μην είναι πλέον σε θέση να θεραπεύσει ακόμη και ήπιες λοιμώξεις», αναφέρει το Πρόγραμμα Περιβάλλοντος του ΟΗΕ. Η κλιματική αλλαγή συμβάλλει στην ανάπτυξη επικίνδυνων υπερ-μικροβιών-1 Πηγή Unsplash Εκατομμύρια νεκροί κάθε χρόνο Σύμφωνα με την έκθεση, το 2019 περίπου πέντε εκατομμύρια θάνατοι παγκοσμίως συνδέθηκαν με τη μικροβιακή αντοχή, και ο ετήσιος απολογισμός αναμένεται να έχει αυξηθεί στα 10 εκατομμύρια μέχρι το 2050, εάν δεν ληφθούν μέτρα. Αντιμικροβιακές ουσίες χρησιμοποιούνται σε φάρμακα, προϊόντα καθαρισμού και φυτοφάρμακα για να σκοτώνουν μικροοργανισμούς και να αποτρέπουν την εξάπλωση μικροβίων μεταξύ ανθρώπων, ζώων και καλλιεργειών. Η ανθεκτικότητα στα φάρμακα μπορεί να προκύψει και φυσικά, μέσω της εξέλιξης, αλλά οι ειδικοί λένε πως η υπερβολική χορήγηση αντιμικροβιακών ουσιών σε ανθρώπους και ζώα και η χρήση τέτοιων ουσιών στην παραγωγή τροφίμων, επιταχύνει τη μικροβιακή αντοχή. Οι μικροοργανισμοί που επιβιώνουν είναι ισχυρότεροι και μπορούν να μεταδώσουν τα ανθεκτικά στα φάρμακα γονίδιά, σε μικρόβια που δεν έχουν εκτεθεί ποτέ σε αντιμικροβιακά φάρμακα. Το κλίμα αλλάζει. Μαζί με αυτό και οι ρυθμοί εξάπλωσης Μέχρι στιγμής, η προσοχή έχει επικεντρωθεί στην υπερβολική χρήση αντιβιοτικών, αλλά οι ειδικοί επισημαίνουν τα ολοένα και περισσότερα στοιχεία, που αποδεικνύουν ότι οι περιβαλλοντικοί παράγοντες παίζουν σημαντικό ρόλο στην ανάπτυξη και διεύρυνση της μικροβιακής αντοχής. «Η κλιματική αλλαγή, η ρύπανση, οι αλλαγές στα καιρικά μοτίβα, οι συχνότερες βροχοπτώσεις, οι πιο πυκνοκατοικημένες πόλεις και αστικές περιοχές – όλα αυτά διευκολύνουν την εξάπλωση της ανθεκτικότητας στα αντιβιοτικά. Και είμαι βέβαιος ότι αυτό το φαινόμενο θα ενταθεί σε βάθος χρόνου, αν δεν λάβουμε δραστικά μέτρα για να το περιορίσουμε», δήλωσε ο Δρ. Σκοτ Ρόμπερτς, ειδικός στις λοιμώδεις νόσους στην Ιατρική Σχολή του Γέιλ. Η κλιματική κρίση επιδεινώνει την αντιμικροβιακή αντοχή με διάφορους τρόπους. Έρευνες έχουν δείξει ότι οι υψηλότερες θερμοκρασίες αυξάνουν τόσο τον ρυθμό ανάπτυξης βακτηρίων όσο και τον ρυθμό εξάπλωσης γονιδίων ανθεκτικών στα αντιβιοτικά μεταξύ μικροοργανισμών. Η κλιματική αλλαγή συμβάλλει στην ανάπτυξη επικίνδυνων υπερ-μικροβιών-2 Πηγή Unsplash Οι ακραίες συνθήκες, και ιδίως η υπερθέρμανση, επιταχύνουν τον ρυθμό εξέλιξης της μικροβιακής αντοχής. Έτσι, περιορίζοντας την άνοδο της θερμοκρασίας και τη σφοδρότητα των φαινομένων, μπορούμε να μειώσουμε σημαντικά την πιθανότητα ανάπτυξης μιας νέας περίπτωσης ανθεκτικότητας σε φάρμακα, εξήγησε ο Δρ Ντέιβιντ Γκράχαμ, καθηγητής μηχανικής οικοσυστημάτων στο Πανεπιστήμιο του Νιούκαστλ και ένας από τους συγγραφείς της έκθεσης του ΟΗΕ. Οι ειδικοί εκτιμούν ότι οι σοβαρές πλημμύρες (ως αποτέλεσμα της κλιματικής αλλαγής) επίσης μπορούν να οδηγήσουν σε συνθήκες υπερπληθυσμού, κακής υγιεινής και αυξημένης ρύπανσης, οι οποίες είναι γνωστό ότι αυξάνουν τα ποσοστά μόλυνσης και τη μικροβιακή αντοχή. Η ανθρωπογενής ρύπανση, τα βαρέα μέταλλα και άλλοι ρύποι στο νερό δημιουργούν ευνοϊκές συνθήκες για την ανάπτυξη ανθεκτικότητας από τα μικρόβια. «Οι ίδιοι παράγοντες που προκαλούν περιβαλλοντική υποβάθμιση επιδεινώνουν το πρόβλημα της μικροβιακής αντοχής. Οι επιπτώσεις της θα μπορούσαν να καταστρέψουν τα συστήματα υγείας και (σ.σ τις «αλυσίδες») διατροφής μας», προειδοποίησε στη συνέντευξη τύπου η Ίνγκερ Άντερσεν, εκτελεστική διευθύντρια του Προγράμματος του ΟΗΕ για το Περιβάλλον. Πιο δύσκολη η αντιμετώπιση ασθενειών Η περιβαλλοντική πίεση δημιουργεί σταδιακά μικροοργανισμούς που ευδοκιμούν στο ανθρώπινο σώμα, κάτι που είναι ασυνήθιστο για ορισμένα είδη. Ένας διακεκριμένος ειδικός μυκητολογίας υποστηρίζει ότι ο λόγος που η θερμοκρασία του σώματος είναι 37 βαθμοί Κελσίου, είναι επειδή αυτή είναι η θερμοκρασία στην οποία οι μύκητες δεν μπορούν να αναπτυχθούν τόσο καλά. «Τώρα βλέπουμε το Candida auris και μερικά από τα νέα μικρόβια που έχουν εμφανιστεί, να αναπτύσσονται πραγματικά αρκετά καλά – ακόμη και σε θερμοκρασίες 37 βαθμών Κελσίου στο ανθρώπινο σώμα», παρατηρεί ο Ρόμπερτς, υποστηρίζοντας πως η κλιματική αλλαγή αποτελεί το υπόβαθρο για μία «φυσική επιλογή» οργανισμών που θα μπορούν να προσαρμοστούν σε θερμότερα περιβάλλοντα, αυξάνοντας την πιθανότητα να μολύνουν ανθρώπους. Τέτοιες ευκαιριακές λοιμώξεις απειλούν όχι μόνο μεμονωμένους ασθενείς αλλά ολόκληρες ιατρικές μεθόδους και πρακτικές, όπως οι αντικαταστάσεις αρθρώσεων, οι μεταμοσχεύσεις οργάνων και η χημειοθεραπεία – διαδικασίες στις οποίες οι ασθενείς διατρέχουν σημαντικό κίνδυνο μόλυνσης και για τις οποίες απαιτούνται αποτελεσματικά αντιβιοτικά. Οι ανθεκτικές στα φάρμακα λοιμώξεις μπορούν να καταστήσουν τη θεραπεία δύσκολη, ακόμα και αδύνατη. Ο Ρόμπερτς λέει ότι η προσφυγή σε θεραπείες που αποτελούν την «τελευταία επιλογή» των γιατρών, δεν είναι το καλύτερο σενάριο για έναν ασθενή: «υπάρχουν λόγοι που δεν τις χρησιμοποιούμε εκ των προτέρων», όπως η τοξικότητα τους και ο κίνδυνος να οδηγήσουν σε ανεπάρκεια οργάνων, εξηγεί ο Ρόμπερτς. «Όταν κάποιος έχει μολυνθεί από ένα ανθεκτικό στα φάρμακα βακτήριο ή μύκητα και πρέπει πραγματικά να βασιστούμε σε ένα από αυτά τα φάρμακα τελευταίας γραμμής, η θεραπεία είναι συνήθως πρόκληση (…) Σπάνια ξεμένουμε από επιλογές, και σε αυτή την περίπτωση, δεν υπάρχει πραγματικά τίποτα που μπορούμε να κάνουμε. Ευτυχώς, αυτές οι περιπτώσεις παραμένουν αρκετά σπάνιες, αλλά είμαι βέβαιος ότι με το εντεινόμενο πρόβλημα της ανθεκτικότητας στα αντιβιοτικά, θα αυξηθούν σε συχνότητα με την πάροδο του χρόνου».

Η Ευρώπη και ακόμη περισσότερο η Μεσόγειος οδεύουν προς ένα μέλλον με αυξανόμενες σοβαρές έως ακραίες ξηρασίες τα καλοκαίρια. Ολοένα περισσότερες ξηρασίες τα καλοκαίρια θα χαρακτηρίζονται ακραίες και, παράλληλα, ολοένα συχνότερα αυτές θα ακολουθούνται από πιο υγρούς χειμώνες με λιγότερη ξηρασία. Αυτό είναι το μάλλον δυσοίωνο συμπέρασμα μιας νέας διεθνούς επιστημονικής έρευνας, σύμφωνα με την οποία, εξαιτίας της κλιματικής αλλαγής που τείνει να λάβει πια χαρακτηριστικά κρίσης, θα γίνονται όλο και συχνότερες οι περίοδοι ανομβρίας, ξηρασίας και άλλων ακραίων φαινομένων έως το τέλος του 21ου αιώνα. Οι ερευνητές από τη Γερμανία και τον Καναδά, με επικεφαλής τη Μαγκνταλένα Μιτελμάγιερ του Πανεπιστημίου Λούντβιχ-Μαξιμίλιανς του Μονάχου, που έκαναν τη σχετική δημοσίευση στο περιοδικό για θέματα περιβάλλοντος «Frontiers in Water», βρήκαν μια «σαφή τάση για ολοένα και περισσότερες, μεγαλύτερης διάρκειας και πιο έντονες θερινές ξηρασίες, αυξάνοντας το έλλειμμα βροχοπτώσεων έως το τέλος του αιώνα». Σύμφωνα με τους διεθνείς οργανισμούς, οι ξηρασίες αποτελούν τον πιο σοβαρό κίνδυνο για τη γεωργία και την κτηνοτροφία σε όλο τον κόσμο, επηρεάζοντας κάθε χρόνο περίπου 55 εκατομμύρια ανθρώπους. Οι επιπτώσεις των ξηρασιών είναι οικονομικές, κοινωνικές και περιβαλλοντικές. Η μελέτη εκτιμά ότι μακροπρόθεσμα (μετά το 2080) η Ευρώπη - και αυτό δεν αφορά μόνο τη Νότια -θα δει μια αύξηση στη συχνότητα και στην ένταση των ξηρασιών, με αντίστοιχη μείωση στις ξηρασίες του χειμώνα. Όσο περνάνε τα χρόνια, θα μεγαλώνει η «ψαλίδα» ανάμεσα στις θερινές και στις χειμερινές ξηρασίες, με τις πρώτες να αυξάνουν και τις δεύτερες να μειώνονται. Περιοχές που θα γνωρίσουν μεγαλύτερες ξηρασίες, ιδίως τα καλοκαίρια (με ό,τι αυτό συνεπάγεται, π.χ. για τον κίνδυνο δασικών πυρκαγιών), θα είναι η Μεσογειακή Ευρώπη, αλλά επίσης και άλλα μέρη όπως η Ιβηρική Χερσόνησος, οι Άλπεις και η Ανατολική Ευρώπη. Ειδικότερα στη Νότια Ευρώπη και στη Μεσόγειο εκτιμάται ότι έως το τέλος του τρέχοντος αιώνα οι καλοκαιρινοί μήνες με ακραία ξηρασία μπορεί να φθάσουν το 80%, με αύξηση πάνω από 50% σε σχέση με τα σημερινά επίπεδα ξηρασίας, ενώ στην Ιβηρική Χερσόνησο ίσως και το 96%. Σύνδεσμος για την επιστημονική δημοσίευση εδώ Πηγή: ΑΠΕ-ΜΠΕ

Το Σίδνει σκοπεύει να απαγορεύσει τις σκουρόχρωμες στέγες και να απαιτήσει από όλους τους ιδιοκτήτες ακινήτων να φυτέψουν τουλάχιστον ένα δέντρο σε κάθε κήπο, καθώς οι αρχές θέλουν να αντιμετωπίσουν την κλιματική αλλαγή και τις συνέπειες των αυξανόμενων θερινών θερμοκρασιών που μπορούν να ξεπεράσουν τους 50 βαθμούς Κελσίου. Οι κανόνες θα ισχύουν αρχικά για τα προάστια στα νοτιοδυτικά της πόλης, όπου τετράγωνα με σκουρόχρωμα σπίτια, χωρίς δέντρα. «Οι στέγες όχι μόνο διατηρούν τη θερμότητα και αυξάνουν την θερμοκρασία, αλλά οδηγούν επίσης σε υψηλούς λογαριασμούς ηλεκτρικού ρεύματος λόγω της ανάγκης ψύξης των σπιτιών», δήλωσε ο Rob Stokes, υπουργός σχεδιασμού για τη Νέα Νότια Ουαλία. «Η ανάγκη προσαρμογής και άμβλυνσης της αστικής θερμότητας δεν είναι μελλοντική πρόκληση. Είναι ήδη εδώ», πρόσθεσε. Αντίθετα, υποχρεωτικές θα είναι οι ανοιχτόχρωμες στέγες στα καινούρια σπίτια ενώ τα νέα οικόπεδα θα πρέπει να είναι αρκετά μεγάλα ώστε να έχουν ένα δέντρο στην πίσω αυλή. Η έκθεση της Διακυβερνητικής Επιτροπής για την Κλιματική Αλλαγή που δημοσιεύθηκε αυτόν τον μήνα, ανέφερε ότι η αστικοποίηση έχει επιδεινώσει τις επιπτώσεις της υπερθέρμανσης του πλανήτη στις πόλεις. Στις χερσαίες περιοχές της Αυστραλίας η θερμοκρασία έχει αυξηθεί κατά περίπου 1,4 βαθμούς Κελσίου από το 1910. Η έκθεση έδειξε ότι μπορεί να υπάρξουν καταστροφικές επιπτώσεις στην υγεία, την οικονομία και το περιβάλλον εάν η κυβέρνηση δεν ενεργήσει άμεσα. «Χρειαζόμαστε αυλές που να είναι αρκετά μεγάλες για να φυτέψουμε ένα δέντρο ή να έχουμε έναν κήπο. Επίσης, πρέπει να πούμε αντίο στην τάση να έχουμε σκουρόχρωμες στέγες» όπως είπε χαρακτηριστικά. Μελέτες έχουν δείξει ότι τμήματα στα δυτικά του Σίδνεϊ είναι από τα λιγότερο φυλλώδη στην αστική Αυστραλία. Σε ορισμένα μέρη η φυσική σκιά, μετά βίας καλύπτει το 1% της επιφάνειας ενώ, αντίθετα, στη βόρεια ακτή του Σίδνεϊ η κάλυψη με δέντρα φτάνει ως και το 60%. Ο Mattheos Santamouris, καθηγητής αρχιτεκτονικής στο Πανεπιστήμιο της Νέας Νότιας Ουαλίας σημειώνει ότι οι «δροσερές στέγες» θα μπορούσαν να μειώσουν την κατανάλωση ενέργειας από μη μονωμένα κτίρια στο δυτικό Σίδνεϊ έως και 50%. Μιλώντας στη The Sydney Morning Herald εξήγησε ότι τα δυτικά προάστια της πόλης ήταν σταθερά πολύ πιο ζεστά από τα ανατολικά και επηρεάζονται από τους καυτούς ανέμους της ερήμου. Ωστόσο, ο Stephen McMahon, πρόεδρος του τμήματος της Νέας Νότιας Ουαλίας του Ινστιτούτου Αστικής Ανάπτυξης της Αυστραλίας, επέκρινε τους νέους νόμους ως «κακώς σχεδιασμένους και μη λειτουργικούς». Ο ίδιος αντιτίθεται στους κανόνες που απαιτούν «κάθε στέγη να βάφεται λευκή» ενώ εκτίμησε ότι μία τέτοια απόφαση θα οδηγήσει σε επιβαλλόμενη γραφειοκρατική νωχελικότητα στις νέες κοινότητες, προσφέροντας αμελητέα βελτίωση στη θερμική απόδοση». Με πληροφορίες των The Times

Οι επενδύσεις στη γεωθερμία αποτελούν μέχρι στιγμής μια αναξιοποίητη ευκαιρία σε έναν κόσμο όπου οι ανανεώσιμες πηγές διαδραματίζουν πρωταγωνιστικό ρόλο στη μετάβαση σε μια πράσινη οικονομία. Αν και πολλοί διεθνείς ενεργειακοί κολοσσοί επανεξετάζουν την πολιτική τους απέναντι στη γεωθερμική ενέργεια και κάνουν κάποια βήματα προσέγγισης (ή επαναπροσέγγισης), ο τομέας δεν έχει έχει ακόμη αξιοποιήσει πλήρως το παγκόσμιο δυναμικό του. Το κενό αυτό δεν είναι τυχαίο καθώς βασικά ζητήματα εμποδίζουν την ευρεία διάδοση γεωθερμικών έργων. Το κυριότερο από αυτά είναι το κόστος της αρχικής επένδυσης, το οποίο, παρ’ ότι βαίνει μειούμενο λόγω της εξέλιξης της τεχνολογίας, εξακολουθεί να είναι αρκετά υψηλό. Για παράδειγμα, στην Κένυα εκτιμάται ότι για να τρυπηθεί ένα μόνο γεωθερμικό πηγάδι μπορεί να απαιτούνται έως και 6 εκατομμύρια δολάρια. Έτσι, ενώ η γεωθερμική ενέργεια θεωρείται γενικά πιο αξιόπιστη μορφή ανανεώσιμης ενέργειας σε σχέση με την ηλιακή, την αιολική ή την υδροηλεκτρική - πηγές που βασίζονται σε πιο μεταβλητά στοιχεία όπως η ηλιοφάνεια, π άνεμος ή ροή νερού - το κόστος της υλοποίησης αντίστοιχων έργων την καθιστά δυσπρόσιτη. Πέραν του κόστους, όμως, αποθαρρυντικά λειτουργεί και η έλλειψη επιπλέον κινήτρων, οικονομικών, φορολογικών και θεσμικών, τα οποία θα έδιναν ώθηση στην ανάπτυξη με αποτέλεσμα οι επενδυτές να παραμένουν διστακτικοί στην υλοποίηση τέτοιων επενδύσεων. «Η γεωθερμία έχει τεράστιο δυναμικό για χώρες όπως η Ινδονησία και οι Φιλιππίνες, όπου υπάρχει προηγμένη τεχνολογία για να παραχθεί ενέργεια από μια πηγή θερμότητας βαθιά μέσα στη γη», δήλωσε Ο KK Ralhan, πρόεδρος του ομίλου Kaltimex Group ενώ σημειώνει ότι «για να συνειδητοποιήσουν αυτό το δυναμικό, οι κυβερνήσεις πρέπει να εντείνουν τις μεταρρυθμίσεις και να παράσχουν επαρκή κίνητρα, είτε πρόκειται για τιμολόγια τροφοδοσίας είτε για φοροαπαλλαγές, για να διασφαλίσουν ότι αυτό είναι οικονομικά βιώσιμο για τους επιχειρηματίες». Σύμφωνα με τον Διεθνή Οργανισμό Ενέργειας (IEA), η παγκόσμια γεωθερμική ικανότητα δεν είναι σε καλό δρόμο για την επίτευξη των στόχων του ΟΗΕ για βιώσιμη ανάπτυξη ο οποίος θέτει την παραγωγή στις 162 TWh και 282 TWh έως το 2025 και το 2030, αντίστοιχα. Η παγκόσμια παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας από γεωθερμία ανήλθε στα 92 TWh το 2019, σύμφωνα με τον IEA, πολύ κάτω από τα συγκρίσιμα στατιστικά στοιχεία για την υδροηλεκτρική ενέργεια (4333 TWh), την αιολική ενέργεια (1390 TWh) και την ηλιακή ενέργεια (720 TWh). Η ευκαιρία για τις αναδυόμενες αγορές Ενώ οι ΗΠΑ θεωρούνται ο κορυφαίος παραγωγός γεωθερμικής ενέργειας στον κόσμο, οι αναδυόμενες αγορές παίζουν βασικό ρόλο στη διεθνή σκηνή, με την Ινδονησία και τις Φιλιππίνες να αντιπροσωπεύουν από μόνες τους το 25% περίπου της παγκόσμιας παραγωγής γεωθερμικής ενέργειας. Μάλιστα, με εγκατεστημένη ισχύ περίπου 2100 MW, η Ινδονησία είναι ο δεύτερος μεγαλύτερος παραγωγός στον κόσμο και βρίσκεται σε καλό δρόμο για να ξεπεράσει τις ΗΠΑ μέχρι το τέλος της δεκαετίας. Για να επιτευχθεί αυτό, η κυβέρνηση εφάρμοσε μια σειρά κινήτρων για να ενθαρρύνει την ανάπτυξη. Αυτά περιλαμβάνουν ένα νόμο (Νοέμβριος 2020) που απλοποίησε τη διαδικασία έγκρισης γεωθερμικών έργων και αφαίρεσε ένα τέλος παραγωγής για τη χρήση γεωθερμικών πόρων ενώ έχουν εισαχθεί ορισμένα οικονομικά κίνητρα όπως φορολογικές ελαφρύνσεις ή απαλλαγές. Στις Φιλιππίνες περίπου τα τρία τέταρτα της ενέργειας παράγεται από ορυκτά καύσιμα, σε σύγκριση με το 12% από γεωθερμικές πηγές. Ωστόσο, η γεωθερμία αναμένεται να αποτελέσει τη μεγαλύτερη ανανεώσιμη πηγή ενέργειας έως το 2030 και η χώρα σχεδιάζει να διπλασιάσει τη χωρητικότητά της έως το 2040 (η οποία βρίσκεται μόλις κάτω από τα 2000 MW αυτήν τη στιγμή).

Η άνοδος της ατμοσφαιρικής θερμοκρασίας και της στάθμης της θάλασσας, η μονιμοποίηση των τυφώνων και των πλημμυρών και πολυποίκιλοι παράγοντες που οφείλονται στο φαινόμενο του θερμοκηπίου καταπονούν τα δομικά υλικά των πάσης φύσεως κατασκευών, θέτοντας σε κίνδυνο τη ζωή εκατομμυρίων πολιτών σε ολόκληρο τον πλανήτη. Οι αρχιτέκτονες και οι μηχανικοί σχεδιάζουν κτίρια και άλλες κατασκευές, όπως γέφυρες, για να λειτουργούν εντός των παραμέτρων του τοπικού κλίματος. Είναι κατασκευασμένα με υλικά και ακολουθούν πρότυπα σχεδίασης που μπορούν να αντέξουν το αναμενόμενο εύρος θερμοκρασιών, βροχοπτώσεων, χιονιού και ανέμων, καθώς και οποιωνδήποτε γεωλογικών ζητημάτων όπως οι σεισμοί, οι καθιζήσεις και τα επίπεδα των υπόγειων υδάτων. Οταν ξεπεραστεί οποιαδήποτε από αυτές τις παραμέτρους, πιθανότατα κάποια στοιχεία του κτιρίου θα αποτύχουν. Εάν υπάρχουν ισχυροί άνεμοι, ορισμένα πλακίδια οροφής μπορεί να αποκολληθούν. Εάν, έπειτα από μέρες έντονης βροχής, ο υδροφόρος ορίζοντας ανεβεί, το υπόγειο μπορεί να πλημμυρίσει. Ωστόσο, αφού περάσει το συμβάν, η ζημιά μπορεί να αποκατασταθεί και πρόσθετα μέτρα μπορούν να μειώσουν την επανεμφάνιση του κινδύνου. Ομως, νέα δεδομένα που αφορούν ορισμένες αλλαγές, όπως τις υψηλότερες μέσες ατμοσφαιρικές θερμοκρασίες και την αυξημένη υγρασία, εμφανίζουν μια τάση μονιμοποίησης. Για παράδειγμα, αυτό που προηγουμένως θεωρούσαμε πλημμύρα που συμβαίνει μια φορά τον αιώνα μπορεί να γίνει ένα συνηθέστερο περιστατικό. Μερικές από αυτές τις επιπτώσεις είναι αρκετά προφανείς. Τα σπίτια θα είναι πιο επιρρεπή στην υπερθέρμανση, θέτοντας σε κίνδυνο τη ζωή των κατοίκων, κάτι που συνέβη κατά τη διάρκεια του πρόσφατου «θερμικού θόλου» στη Βόρεια Αμερική. Η αυξημένη συχνότητα των πλημμυρών και το πλημμύρισμα μεγαλύτερων περιοχών ενδέχεται να οδηγήσει στην εγκατάλειψή τους. Τήξη υλικών Σε κάποιο βαθμό, αυτές οι επιπτώσεις θα εντοπιστούν και θα μπορούσαν να περιοριστούν, με αρκετά απλές θεραπείες. Για παράδειγμα, η υπερθέρμανση μπορεί να μειωθεί με σκίαση παραθύρων με τέντες ή περσίδες, καλή μόνωση και άφθονο αερισμό. Ισως πιο ανησυχητικές είναι οι ύπουλες επιπτώσεις των προαναφερόμενων φαινομένων που υπονομεύουν σταδιακά τις βασικές λειτουργίες ενός κτιρίου με λιγότερο φανερούς τρόπους, γράφει στο Conversation ο Ραν Μπόιντελ, λέκτορας στη Βιώσιμη Ανάπτυξη στο Πανεπιστήμιο Χέριοτ-Βατ. Τα υλικά διαστέλλονται καθώς θερμαίνονται, ειδικά τα μέταλλα, τα οποία μπορούν να λυγίσουν μόλις ξεπεραστεί η σχεδιασμένη αντοχή τους. Για έναν ουρανοξύστη στο Σενζέν της Κίνας, οι υψηλές θερμοκρασίες κατηγορήθηκαν εν μέρει για την ανατάραξη της δομής, αναγκάζοντας την εκκένωσή του, καθώς ο χαλύβδινος σκελετός «τεντώθηκε» με τη ζέστη. Οι ακραίες θερμοκρασίες μπορούν ακόμη και να προκαλέσουν τήξη υλικών, με αποτέλεσμα οι δρόμοι να «αιμορραγούν» καθώς το επιφανειακό στρώμα της πίσσας μαλακώνει. Η καθίζηση –όταν το έδαφος κάτω από μια δομή υποχωρεί, προκαλώντας τη ρωγμή ή την κατάρρευσή του– αναμένεται επίσης να συμβαίνει συχνότερα σε έναν θερμότερο κόσμο. Τα κτίρια με θεμέλια σε αργιλώδη εδάφη είναι ιδιαίτερα ευάλωτα, καθώς τα εδάφη διογκώνονται όταν απορροφούν νερό και στη συνέχεια σκληραίνουν και συρρικνώνονται καθώς στεγνώνουν. Αυτό θα επιδεινωθεί με την αλλαγή των μοτίβων των βροχοπτώσεων. Για τα επόμενα 50 χρόνια, για παράδειγμα, αναμένεται ότι περισσότερο από το 10% των ακινήτων στη Βρετανία θα επηρεαστούν από καθίζηση. Μπετόν με «καρκίνο» Ισως η μεγαλύτερη ανησυχία είναι ότι αυτά τα φαινόμενα θα επηρεάσουν το οπλισμένο σκυρόδεμα, ένα από τα πιο ευρέως χρησιμοποιούμενα υλικά στη Γη. Χρησιμοποιείται σε όλα, από ουρανοξύστες και γέφυρες έως τα υπέρθυρα πάνω από τα παράθυρα στα σπίτια. Το οπλισμένο σκυρόδεμα κατασκευάζεται με την τοποθέτηση χαλύβδινων ράβδων μέσα σε ένα καλούπι και την πρόσθεση υγρού σκυροδέματος. Μόλις στεγνώσει, παράγει απίστευτα ισχυρές κατασκευές. Ομως, ένα θερμότερο υγρό κλίμα θα καταστρέψει την αντοχή αυτού του υλικού. Οταν ο χάλυβας μέσα στο σκυρόδεμα βραχεί, σκουριάζει και διαστέλλεται, σπάει το σκυρόδεμα και εξασθενεί τη δομή σε μια διαδικασία που μερικές φορές αναφέρεται ως «καρκίνος του σκυροδέματος». Τα κτίρια σε παράκτιες περιοχές είναι ιδιαίτερα ευαίσθητα καθώς το χλωρίδιο στο αλμυρό νερό επιταχύνει τη σκουριά. Η άνοδος της στάθμης της θάλασσας θα ανεβάσει τον υδροφόρο ορίζοντα και θα τον καταστήσει πιο αλμυρό, επηρεάζοντας τα θεμέλια των κτιρίων, ενώ η διασπορά του αλατιού θα εξαπλωθεί περαιτέρω με ισχυρότερους ανέμους. Η ενανθράκωση Ταυτόχρονα, το σκυρόδεμα επηρεάζεται από την ενανθράκωση, μια διαδικασία όπου το διοξείδιο του άνθρακα από τον αέρα αντιδρά με το τσιμέντο για να σχηματίσει ένα διαφορετικό χημικό στοιχείο, το ανθρακικό ασβέστιο. Αυτό μειώνει το pH του σκυροδέματος, καθιστώντας τον χάλυβα ακόμη πιο επιρρεπή στη διάβρωση. Από τη δεκαετία του 1950, τα παγκόσμια επίπεδα διοξειδίου του άνθρακα στην ατμόσφαιρα έχουν αυξηθεί από περίπου 300 μέρη ανά εκατομμύριο σε πάνω από 400. Περισσότερο διοξείδιο του άνθρακα σημαίνει περισσότερη ενανθράκωση. Επί της ουσίας, προκύπτει μια αφύπνιση για την ευθραυστότητα των υπαρχόντων κτιρίων. Αλλά, πέραν αυτού, τα δεδομένα δείχνουν ότι ο πλούτος δεν προστατεύει από τις επιπτώσεις των έντονων κλιματικών φαινομένων που χτυπούν αδιάκριτα. Τα πλούσια έθνη έχουν την οικονομική δυνατότητα να προσαρμοστούν πιο γρήγορα και να μετριάσουν αυτές τις επιπτώσεις, αλλά δεν μπορούν να τις σταματήσουν στα σύνορα. Τα κτίρια είναι ευάλωτα σε αυτές τις επιπτώσεις, ανεξάρτητα από το πού βρίσκονται στον κόσμο και, αν μη τι άλλο, τα σύγχρονα κτίρια των ανεπτυγμένων χωρών έχουν περισσότερα πράγματα που μπορούν να πάνε στραβά, παρά οι απλούστερες παραδοσιακές κατασκευές.

Στην εσωτερική μετανάστευση καταφεύγουν κάτοικοι των Φίτζι λόγω της ανόδου της στάθμης του νερού, συνέπεια της κλιματικής αλλαγής. Στο Σερουά το νερό διαπερνά τα φράγματα όταν έχει παλίρροια καταλήγοντας στο χωριό, εκεί που οι βάρκες είναι δεμένες δίπλα από τα σπίτια. Οι ξύλινες σανίδες δημιουργούν έναν αυτοσχέδιο διάδρομο ενώ το θαλασσινό νερό που εισέρχεται στις καλλιέργειες καθιστά αδύνατη την αγροτική παραγωγή. Ο Ρομόνι Τουμπιβούνα μαζί με τον 10χρονο εγγονό του από το χωριό Βεϊβατουλόα πηγαίνουν για ψάρεμα. Οι πρεσβύτεροι του χωριού πίστευαν ότι θα μείνουν για πάντα στον τόπο όπου είναι θαμμένοι οι αρχηγοί τους, αλλά η παλίρροια στου Ειρηνικού αναγκάζει τους 80 κατοίκους να εγκαταλείψουν το χωριό. Όλο το χωριό πρέπει να μετεγκατασταθεί στις μεγαλύτερες νήσους των Φίτζι γιατί η βύθιση του νησιού τους δεν μπορεί πια να αποτραπεί. Την ίδια ώρα, το μέλλον είναι αβέβαιο καθώς ακόμα κι η τεχνητή ανάκτηση γης δεν είναι βέβαιο ότι θα αποτρέψει την καθολική βύθιση των νησιών στη θάλασσα. Όπως τονίζεται, η κατασκευή φραγμάτων, η φύτευση μακρόβιων δέντρων και η αποστράγγιση δεν αρκούν για να σωθούν τα χωριά. Σε στεγνό έδαφος Σε ένα νέο χωριό, 1.500 μέτρα μέσα στην ενδοχώρα της νήσου Βάνουα Λέβου, οι κάτοικοι ζουν πλέον σε στεγνό έδαφος αντί να βρίσκονται στο νερό μέχρι τα γόνατα. Τα άτομα μεγαλύτερης ηλικίας χρειάστηκαν περισσότερο χρόνο για να μετοικήσουν αλλά στο τέλος άκουσαν τους ειδικούς. Πολλά χωριά έχουν ήδη εγκαταλειφθεί από τους κατοίκους τους. Ο πρόεδρος της COP26, Άλοκ Σάρμα, δήλωσε στη Σούβα ότι κατανοούσε την απογοήτευση των συμπατριωτών του. «Οι άνθρωποι αυτοί αναγκάζονται να αντιμετωπίσουν τις συνέπειες της κλιματικής αλλαγής, μίας κρίσης που δεν δημιούργησαν οι ίδιοι». Οι υπαίτιες χώρες πρέπει να πληρώσουν Στη διάσκεψη του ΟΗΕ για το κλίμα, τα κεφάλαια που αποφάσισαν να διαθέσουν οι αναπτυγμένες χώρες καλύπτουν μόνο μέτρα αναπροσαρμογής και όχι επανεγκατάστασης. Στην COP26 οι χώρες αυτές αναφέρθηκαν σε αποζημιώσεις των χωρών που βιώνουν τις συνέπειες τις κλιματικής αλλαγής χωρίς την λήψη δεσμευτικών μέτρων.

Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή ανακοίνωσε ότι η Αθήνα, η Θεσσαλονίκη, η Καλαμάτα, τα Ιωάννινα, τα Τρίκαλα και η Κοζάνη επελέγησαν ανάμεσα σε 377 ευρωπαϊκές πόλεις για να συμμετάσχουν στο Πρόγραμμα της Ευρωπαϊκής Επιτροπής «100 Κλιματικά Ουδέτερες Πόλεις έως το 2030 από και προς τους πολίτες», εξέλιξη που συνιστά μεγάλη εθνική επιτυχία. Οι 6 ελληνικές πόλεις, εντασσόμενες στο Πρόγραμμα, καλούνται να επιτύχουν σε λιγότερο από δέκα χρόνια τον στόχο της κλιματική ουδετερότητας, -δηλαδή 20 χρόνια νωρίτερα από όλη την υπόλοιπη Ευρώπη- αξιοποιώντας σημαντικούς κοινοτικούς πόρους με πολλά περιβαλλοντικά, κοινωνικά, οικονομικά, επενδυτικά, αναπτυξιακά και εκπαιδευτικά οφέλη. Ειδικότερα, μέσω των χρηματοδοτικών εργαλείων της ΕΕ οι πόλεις θα μπορούν να υλοποιήσουν επενδύσεις που θα επιταχύνουν τη μετάβαση τους στην κλιματική ουδετερότητα και τον ψηφιακό τους μετασχηματισμό, να προωθήσουν ολιστικές λύσεις στον πολεοδομικό τους σχεδιασμό, να εφαρμόσουν έξυπνες τεχνολογίες, και ευέλικτα συστήματα διαχείρισης ενέργειας και υιοθετήσουν φιλικό προς το περιβάλλον τρόπο μετακίνησης και μεταφοράς. Το Υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας τα τελευταία 2 χρόνια εργάζεται εντατικά για τον στόχο αυτόν και σε συνεργασία με τo EU Mission Board προετοίμασε τις περισσότερες ελληνικές συμμετοχές από τον Απρίλιο του 2020. Σημειώνεται ότι είχαν υποβληθεί 22 αξιόλογες αιτήσεις από ελληνικούς Δήμους / Φορείς Σύμπραξης Δήμων οι περισσότεροι εκ των οποίων συνάψει τον Ιανουάριο του 2022 Μνημόνιο Συνεργασίας για την Ευρωπαϊκή Αποστολή «100 Κλιματικά Ουδέτερες Πόλεις μέχρι το 2030» με πρωτοβουλία του ΥΠΕΝ για την επιτάχυνση της μετάβασής τους στην κλιματική ουδετερότητα και στον ψηφιακό μετασχηματισμό τους, ανακάμπτοντας ταυτόχρονα από την πανδημία του κορωνοϊού. Τελικός στόχος της Ευρωπαϊκής Αποστολής είναι οι 100 επιλεγμένες πόλεις να συνεργαστούν μεταξύ τους και να λειτουργήσουν ως πρότυποι κόμβοι καινοτομίας για όλες τις υπόλοιπες ευρωπαϊκές πόλεις, αναπτύσσοντας ένα αποθετήριο καλών πρακτικών από επιτυχημένα έργα και επενδύσεις μεγάλης κλίμακας.

Οι Ευρωπαίοι έζησαν πέρυσι το θερμότερο καλοκαίρι που έχει καταγραφεί ποτέ, με πυρκαγιές, πλημμύρες και έντονα κύματα καύσωνα να πλήττουν τη Γηραιά Ήπειρο, σύμφωνα με έκθεση Ευρωπαίων επιστημόνων που δημοσιεύθηκε τη Μεγάλη Παρασκευή. Οι θερινές θερμοκρασίες ήταν κατά περίπου 1 βαθμό Κελσίου πάνω από τον μέσο όρο των τριών τελευταίων δεκαετιών, με την Ιταλία να καταγράφει ακόμα και θερμοκρασία 48,8° Κελσίου – ανεπίσημο ρεκόρ σε όλη την Ευρώπη. Ιδιαίτερα σφοδρό κύμα καύσωνα στη Μεσόγειο συνέβαλε να ξεσπάσουν σοβαρές πυρκαγιές στην Ελλάδα, στην Τουρκία, στην Ιταλία… Ενώ βροχοπτώσεις-ρεκόρ προκάλεσαν καταστροφικές πλημμύρες στο Βέλγιο και τη δυτική Γερμανία και στοίχισαν τη ζωή σε πάνω από 200 ανθρώπους. Η έκθεση, που δημοσιεύεται κάθε χρόνο από την Ευρωπαϊκή Υπηρεσία Κοπέρνικος για την Κλιματική Αλλαγή (C3S), βασίζεται σε δορυφορικές παρατηρήσεις, επιτόπου μετρήσεις και υπολογιστικά μοντέλα για να σχηματιστεί επικαιροποιημένη εικόνα για το κλίμα στην Ευρώπη. «Αντιμετωπίζουμε πολλές προκλήσεις», σημείωσε ο Μάουρο Φατσίνι, επικεφαλής της διεύθυνσης της Μονάδας Κοπέρνικος για την ΕΕ. Εξήγησε ότι οι θερμοκρασίες-ρεκόρ του 2021 και οι ακραίες καιρικές συνθήκες αποτυπώνουν την επείγουσα ανάγκη να μειώσουν οι χώρες τις εκπομπές αερίων που προκαλούν το φαινόμενο του θερμοκηπίου προκειμένου να αποφευχθεί περαιτέρω αύξηση της θερμοκρασίας στον πλανήτη που θα προκαλούσε ακόμα πιο καταστροφικά καιρικά φαινόμενα. Παγκοσμίως, τα τελευταία επτά χρόνια ήταν τα θερμότερα που έχουν καταγραφεί ποτέ. Η περυσινή χρονιά, ωστόσο, ήταν λίγο πιο ψυχρή συγκριτικά με τα τελευταία χρόνια καθώς οι θερμοκρασίες μετριάστηκαν από το φαινόμενο Λα Νίνια. Αν και όλες οι χώρες δεσμεύθηκαν στο πλαίσιο της Συμφωνίας του Παρισιού να περιορίσουν την αύξηση της θερμοκρασίας του πλανήτη στον 1,5° Κελσίου σε σχέση με τα προβιομηχανικά επίπεδα, οι περισσότερες δεν έχουν καταφέρει να σημειώσουν επαρκή πρόοδο και την περασμένη χρονιά οι παγκόσμιες εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα ανέκαμψαν πολύ, μετά την προσωρινή μείωσή τους λόγω της πανδημίας. Οι χώρες ήδη βιώνουν τις συνέπειες της έλλειψης δράσης. Επιστήμονες του κλίματος κατέληξαν πέρυσι ότι οι καταστροφικές πλημμύρες στη δυτική Ευρώπη το περασμένο καλοκαίρι έγιναν κατά τουλάχιστον 20% πιο πιθανές λόγω της κλιματικής αλλαγής – γεγονός που αντανακλά μια ήδη γνωστή αρχή: για κάθε ένα βαθμό που αυξάνεται η θερμοκρασία στην ατμόσφαιρα, μπορεί να συγκρατηθεί 7% περισσότερη υγρασία, αυξάνοντας τις πιθανότητες σφοδρών βροχοπτώσεων. «Είναι μια από τις πιο εμφανείς και αισθητές αλλαγές που βλέπουμε με την υπερθέρμανση του πλανήτη», δήλωσε στο Reuters ο Βιμ Τιερί, επιστήμονας κλίματος στο Vrije Universiteit στις Βρυξέλλες.

Μια από τις προτάσεις που έχουν πέσει στο τραπέζι ως αντίμετρο στην κλιματική αλλαγή είναι η μαζική φύτευση νέων δέντρων. Την λύση αυτή χρησιμοποιούν πολλές μεγάλες εταιρείες που ρυπαίνουν το περιβάλλον ως ένα είδος αντιστάθμισης της ζημίας που προκαλούν αλλά μέχρι στιγμής αυτά τα προγράμματα δενδροφύτευσης έχουν αποτύχει για διαφόρους λόγους. Επιπλέον η μαζική δεντροφύτευση με στόχο να απορροφούν τα δέντρα τις μεγάλες ποσότητες διοξειδίου του άνθρακα στην ατμόσφαιρα είναι σύμφωνα με πολλούς επιστήμονες μια προβληματική λύση επειδή θα πρέπει να σταματήσουμε να εκπέμπουμε βλάβερά αέρια και όχι να τα ΄παράγουμε και μετά να ψάχνουμε τρόπους απορρόφησης τους. Επιπλέον εγείρονται και ζητήματα παράπλευρων οικολογικών επιπτώσεων από την μαζική δενδροφύτευση. Όμως μελέτη επιστημόνων του φημισμένου Ελβετικού Ομοσπονδιακού Ινστιτούτου Τεχνολογίας Ζυρίχης (ETH) στηρίζει την πρόταση μαζικής δενδροφύτευσης. Η μελέτη που δημοσιεύεται στην επιθεώρηση «Nature Geoscience» αναφέρει ότι η μαζική δενδροφύτευση ειδικά στην ευρωπαϊκή ήπειρο θα προκαλέσει την αύξηση των βροχοπτώσεων οι οποίες θα βοηθήσουν στον περιορισμό των επιπέδων ξηρότητας που αναμένεται να κάνουν την εμφάνιση τους εξαιτίας της κλιματικής αλλαγής. Η νέα μελέτη ερευνά τις επιπτώσεις που θα έχει η μετατροπή περιοχών αγροτικής καλλιέργειας σε μόνιμες δασικές εκτάσεις. Οι ερευνητές αναφέρουν ότι αν υπάρξει 20% αύξηση των δασικών εκτάσεων στην Ευρώπη με ομοιόμορφο τρόπο τότε θα υπάρξει αύξηση των βροχοπτώσεων τόσο τον χειμώνα αλλά και το καλοκαίρι με τις καλοκαιρινές βροχές να πέφτουν στις παράκτιες και νοτιότερες περιοχές της ευρωπαϊκής ηπείρου. Αυτό σημαίνει ότι θα «ανακουφίζονται» από τις επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής οι μεσογειακές περιοχές που είναι και αυτές που θεωρητικά θα δεχτούν την μεγαλύτερη πίεση της αύξησης της θερμοκρασίας και των ξηρών συνθηκών σε σχέση με άλλες περιοχές της Ευρώπης.