Αναζήτηση στην κοινότητα

Το πόρισμα της ανεξάρτητης επιτροπής που συστάθηκε με απόφαση του πρωθυπουργού Αλέξη Τσίπρα μετά την πολύνεκρη πυρκαγιά στο Μάτι για την ανάλυση των αιτίων και τη διερεύνηση των προοπτικών διαχείρισης των μελλοντικών πυρκαγιών δασών και υπαίθρου στην Ελλάδα, παρέλαβε και έδωσε σήμερα στη δημοσιότητα, ο πρόεδρος της Βουλής, Νίκος Βούτσης. Στη μακροσκελή έκθεση των 150 και πλέον σελίδων, η εξαμελής επιστημονική επιτροπή με επικεφαλής τον πρόεδρο του Ινστιτούτου Μαξ Πλανκ και διευθυντή του Παγκόσμιου Κέντρου Παρακολούθησης Πυρκαγιών, καθηγητή δρ. Γιόχαν Γκέοργκ Γολντάμερ (dr. Johann Georg Goldammer), αποτυπώνει λεπτομερώς την υφιστάμενη κατάσταση σε ό,τι αφορά την πρόληψη και καταστολή των δασικών πυρκαγιών στην Ελλάδα, καταγράφει τα μελανά σημεία του διαχειριστικού μηχανισμού και καταθέτει ολοκληρωμένη πρόταση για την αποτελεσματική αντιμετώπιση του φυσικού φαινομένου στο μέλλον. Οι συντάκτες της έκθεσης αναφέρονται στο αλαλούμ που επικρατεί στον κρατικό μηχανισμό, αλλά κια στις μεγάλες ελλείψεις που παρατηρούνται στην πυροπροστασία. Μάλιστα όπως αναφέρουν χαρακτηριστικά στην πρόληψη των δασικών πυρκαγιών συμμετέχουν περισσότεροι από 45 συναρμόδιοι φορείς, χωρίς ωστόσο να υπάρχει κάποιος κεντρικός συντονισμός. «Είναι ιδιαίτερα σημαντικό το γεγονός ότι καταθέτετε τις προτάσεις και τις απόψεις σας για ένα θέμα όπως η Πολιτική Προστασία, που δεν είναι μόνο της Ελλάδας ή της Ευρώπης, αλλά και διεθνές και σχετίζεται παράλληλα με κρίσιμα θέματα που άπτονται των επικίνδυνων κλιματικών αλλαγών» τόνισε ο κ. Βούτσης παραλαμβάνοντας το πόρισμα από τον Γερμανό καθηγητή και προανήγγειλε ότι θα μελετηθεί από τους προέδρους και τα μέλη των αρμόδιων κοινοβουλευτικών Επιτροπών. Ακολούθως, τα μέλη της ανεξάρτητης επιτροπής θα προσκληθούν σε ακροάσεις με τη συμμετοχή και άλλων αρμόδιων φορέων, έτσι ώστε να προκύψει κοινή αντίληψη για τη διαμόρφωση του νομοθετικού πλαισίου για την Πολιτική Προστασία. Από την πλευρά του, ο κ. Γκολντάμερ υπογράμμισε μεταξύ άλλων, ότι στο πόρισμα περιλαμβάνονται οι προτάσεις της επιτροπής για τις επείγουσες δράσεις που πρέπει να αναλάβει η ελληνική πολιτεία, προκειμένου να ενισχύσει τον ευαίσθητο τομέα της Πολιτικής Προστασίας. Αναποτελεσματική οργάνωση Στη μακροσκελή έκθεση σημειώνεται ότι οι πυρκαγιές δασών και υπαίθρου αποτελούν ένα από τα σημαντικότερα προβλήματα του φυσικού, πολιτισμικού και περιαστικού-βιομηχανικού τοπίου στην Ελλάδα και ότι το πρόβλημα επιδεινώνεται λόγω των κοινωνικοοικονομικών (χρήσεων γης, δημογραφικών) και κλιματολογικών αλλαγών, της έλλειψης μη κατάλληλων θεσμικών μέτρων, του ανεπαρκούς και παλαιωμένου εξοπλισμού και της αναποτελεσματικής οργάνωσης, των ανθρώπινων δραστηριοτήτων, αλλά και του συνδυασμού των αλληλεπιδράσεων όλων των παραπάνω παραγόντων. Χαρακτηριστικά αναφέρεται ότι υπάρχει αύξηση του αριθμού των δασικών πυρκαγιών και των καμένων δασικών εκτάσεων στη χώρα από τη δεκαετία του '80 και μετά, φθάνοντας μάλιστα τα 2.700.000 καμένα στρέμματα κατά τη δραματική χρονιά του 2007 -περίπου πενταπλάσια του μέσου όρου των τελευταίων σαράντα ετών. Επίσης, από τα στατιστικά στοιχεία, που παρουσιάζονται στην έκθεση, προκύπτει ότι 75% των καμένων εκτάσεων είναι από πυρκαγιές που ξεπερνούν τα 10.000 στρέμματα και αντιστοιχούν σε 4% του συνόλου των πυρκαγιών, δείχνοντας ότι υπάρχει σαφώς ένα πρόβλημα μεγάλων δασικών πυρκαγιών. Όσον αφορά τους λόγους για την επιδείνωση του προβλήματος, σημαντικό ρόλο παίζει η αύξηση της ποσότητας της καύσιμης ύλης, εξαιτίας της εγκατάλειψης της υπαίθρου και της ελλιπούς διαχείρισης των δασών λόγω περιορισμού των διαθέσιμων κονδυλίων, αλλά και η άνευ σχεδιασμού, οικονομική και περιφερειακή ανάπτυξη πολλών περιοχών. Επιπλέον, παρατηρείται αύξηση του κινδύνου εκδήλωσης και εξάπλωσης πυρκαγιών στις παρυφές των αστικών περιοχών, των οικισμών της υπαίθρου, των αγροτικών εκμεταλλεύσεων και των τουριστικών περιοχών. Τα περιστατικά της τελευταίας δεκαετίας και ιδιαιτέρως η καταστροφική πυρκαγιά στο Μάτι τον Ιούλιο του 2018, καταδεικνύουν ότι η ανθρώπινη ασφάλεια και υγεία, ιδιωτικά και δημόσια αγαθά, καθώς και κρίσιμες υποδομές, βρίσκονται υπό την απειλή τέτοιων καταστροφικών πυρκαγιών. Έλλειψη ενιαίου σχεδιασμού Όπως τονίζεται στο πόρισμα, οι αδυναμίες στο κομμάτι της αποτελεσματικής πρόληψης, μπορούν να αποδοθούν, μεταξύ άλλων, «στην έλλειψη ενιαίου και κοινού σχεδιασμού αντιπυρικής προστασίας, στην απουσία εγκεκριμένων και τεκμηριωμένων τοπικών αντιπυρικών σχεδίων, στη δυσκολία να υιοθετηθεί η χρήση σύγχρονων τεχνολογικών εργαλείων και επιστημονικών μεθόδων στον επιχειρησιακό σχεδιασμό, στην άναρχη και απρογραμμάτιστη δόμηση δασικών εκτάσεων και τη δημιουργία ζωνών μείξης δασών οικισμών γύρω από μεγάλα αστικά και τουριστικά κέντρα. Επίσης, στην περιστασιακή ενημέρωση, ευαισθητοποίηση και κινητοποίηση των πολιτών και την αναποτελεσματική οργάνωση του εθελοντισμού, αλλά και στη μεγάλη δυσαρμονία των κονδυλίων που διατίθενται για την πρόληψη σε σχέση με τα πολλαπλάσια κονδύλια που δαπανώνται για την καταστολή των πυρκαγιών». Για το θέμα της καταστολής, το πόρισμα της επιτροπής επισημαίνει ότι «τα αυξανόμενα κονδύλια της τελευταίας εικοσαετίας δεν οδήγησαν σε αντίστοιχη αύξηση στην αποτελεσματικότητα και αποδοτικότητα του μηχανισμού», ενώ «τα επί μέρους προβλήματα αφορούν τόσο τις δυνάμεις και τα μέσα (επίγεια, εναέρια), όσο και τον τρόπο συνεργασίας των φορέων μεταξύ τους». Γενικότερα, η πεποίθηση που σχηματίσθηκε από τη μελέτη της νομοθεσίας, τα ερωτηματολόγια που συμπλήρωσαν ειδικοί εμπειρογνώμονες και οι εμπλεκόμενοι φορείς, αλλά και από τις δια ζώσης επαφές με εκπροσώπους των φορέων αυτών, είναι ότι θεσμικό πλαίσιο και η εφαρμογή στην πράξη της διαχείρισης των πυρκαγιών δασών και υπαίθρου στην Ελλάδα, αποτελούν τους κύριους λόγους για αναποτελεσματική διακυβέρνηση σχετικά με την αντιμετώπιση του προβλήματος. Νομικά κενά Η επιτροπή στιγματίζει την πληθώρα των φορέων που εμπλέκονται στο έργο της πρόληψης των δασικών πυρκαγιών, σημειώνοντας χαρακτηριστικά: «Είναι ενδεικτικό ότι στην πρόληψη των δασικών πυρκαγιών συμμετέχουν 45 συναρμόδιοι φορείς που πρέπει να συντονιστούν σε ένα κοινό πλαίσιο. Ο συντονισμός της πρόληψης θα έπρεπε να ασκείται σύμφωνα με το Ν.2612/1998 από τη Δασική Υπηρεσία, κάτι το οποίο λόγω νομικού κενού (μη ενεργοποίηση του άρθρου 100 του Ν.4249/2014) δεν γίνεται. Για την καταστολή των πυρκαγιών πρέπει να συνεργαστούν 17 φορείς, που ανήκουν σε 6 υπουργεία, προκειμένου να ασκήσουν 11 διαφορετικές αρμοδιότητες». Οι προτάσεις της επιτροπής Η επιτροπή προτείνει την αντιμετώπιση των πυρκαγιών από την πολιτεία «ενιαία, μέσα από ένα ολοκληρωμένο και συνεκτικό πλαίσιο διαχείρισης των πυρκαγιών δασών και υπαίθρου, και όχι με μεμονωμένες και ασύνδετες υπηρεσίες και δράσεις πρόληψης ή καταστολής. Ο συνολικός και ενιαίος σχεδιασμός θα πρέπει να αφορά την πρόληψη και καταστολή των πυρκαγιών, καθώς και την αποκατάσταση των καμένων εκτάσεων σε μία λυσιτελή διαδικασία με σκοπό την ενίσχυση της ανθεκτικότητας όλων των παραγόντων που πρέπει να προστατευτούν (κοινωνία, οικονομία, περιβάλλον). Είναι ανάγκη να αξιοποιούνται οι νομοθετικές προβλέψεις, με την ενσωμάτωσή τους στον επιχειρησιακό σχεδιασμό στο πλαίσιο ενός ενιαίου εθνικού σχεδίου προστασίας και ασφάλειας από τις πυρκαγιές δασών και υπαίθρου. Η αντιμετώπιση όλων των παραπάνω ζητημάτων θα πρέπει να αποτελέσει αντικείμενο ενός επιστημονικού, συμβουλευτικού και συντονιστικού οργανισμού για τη συστηματική οργάνωση της διαχείρισης των Πυρκαγιών Δασών και Υπαίθρου (ΟΔΙΠΥ) σε εθνικό επίπεδο. Ο οργανισμός αυτός θα πρέπει να λειτουργεί επιτελικά και συνεργατικά με τους άλλους αρμόδιους φορείς έχοντας ρόλο συμβουλευτικό, συντονιστικό και επιτελικό σε θέματα διαχείρισης των δασικών πυρκαγιών στη χώρα και την αποστολή να σχεδιάζει, να παρακολουθεί και να δίνει ρυθμό στο επιχειρησιακό έργο της διαχείρισης των πυρκαγιών δασών και υπαίθρου». Οι επιστήμονες της έκθεσης καθιστούν σαφές ότι «χωρίς έναν τέτοιο μηχανισμό δεν θα είναι δυνατό να επιτευχθεί, ούτε η συνεχής και ουσιαστική προσπάθεια για την πρόληψη, ούτε το απαραίτητο κλίμα και πνεύμα συνεργασίας ανάμεσα στους εμπλεκόμενους φορείς». Όπως τονίζεται στο πόρισμα, η λειτουργία του ΟΔΙΠΥ θα πρέπει να διέπεται από διεπιστημονικότητα και καινοτομία, ολιστική, ολοκληρωμένη προσέγγιση, συνοχή, συνεκτικότητα και συντονισμό, καθώς η εφαρμογή των δράσεων στο πλαίσιο του Εθνικού Σχεδίου Διαχείρισης Πυρκαγιών θα πρέπει να συντονίζεται συστηματικά και αποτελεσματικά. Δείτε ολόκληρο το πόρισμα σε μορφή pdf: https://www.newsbomb.gr/media/com_news/attachments/27/porisma_mati.pdf

Η σχετική ανακοίνωση του Υπουργείο Υποδομών και Μεταφορών αναφέρει: Δείτε αναλυτικά και δηλώστε συμμετοχή εδώ: https://mimed.ggde.gr/mixanikoi/

Η έκδοση οικοδομικών αδειών και η εκτέλεση εργασιών δόμησης αναστέλλονται στις περιοχές των δήμων Μαραθώνα, Ραφήνας-Πικερμίου, μέχρι την έκδοση του προεδρικού διατάγματος για την δημιουργία του Ειδικού Χωρικού Σχεδίου. Αυτό προβλέπει τροπολογία που κατατέθηκε χθες σε νομοσχέδιο του υπουργείου Ψηφιακής Πολιτικής. Ειδικότερα, αναστέλλεται για ένα έτος η έκδοση νέων αδειών σε κτίρια ή σε κατασκευές που βρίσκονται στον άξονα των παρακάτω οδών: Καρπάθου, Κύπρου, Ορειβατών, Ποσειδώνος, Δημοκρατίας, Μικράς Ασίας σε απόσταση 8,5 μέτρων από τον υφιστάμενο άξονα της οδού. Η ίδια απαγόρευση ισχύει για τις οδούς Κυανής Ακτής, Αχιλλέως, ανώνυμη οδός (επέκταση του δυτικού τμήματος της οδού Αχιλλέως έως την οδό Ποσειδώνος), Ευβοϊκού, Τρίτωνος, Περικλέους και Αργυράς Ακτής σε απόσταση 8 μέτρων από τον υφιστάμενο άξονα. Οι αποστάσεις μπορούν να τροποποιούνται με αποφάσεις των υπουργών Περιβάλλοντος και Υποδομών, να αίρεται η αναστολή ή να παρατείνεται η διάρκειά της, σύμφωνα με τα δεδομένα της κυκλοφοριακής μελέτης που θα προκύψει κατά την κατάρτιση του Ειδικού Χωρικού Σχεδίου. Η απαγόρευση ισχύει και σε κάθε αδόμητο οικόπεδο (εκτός σχεδίου), καθώς και για κάθε προσθήκη επιφάνειας πέραν της 23ης Ιουλίου 2018, η οποία προσμετράται στο συντελεστή δόμησης. Για ένα έτος από την έναρξη ισχύος των νέων ρυθμίσεων που προβλέπει η τροπολογία, αναστέλλεται κάθε εργασία ανακατασκευής κτιρίου, επισκευής ή ανακατασκευής μάνδρας, φράκτη ή περίφραξης, στην περιοχή που ορίζεται ανατολικά της οδού Ποσειδώνος, από την συμβολή της με την οδό Μ. Ασίας έως την οδό Δημοκρατίας κλπ. Επίσης, μέχρι την υλοποίηση όσων προβλέπει η μελέτη οριοθέτησης, αναστέλλεται η έκδοση εργασιών δόμησης σε ακίνητα που βρίσκονται 20 μέτρα εκατέρωθεν της γραμμής του ρέματος Παππά. Ο καθορισμός της συγκεκριμένης γραμμής γίνεται με Κοινή Υπουργική Απόφαση εντός δύο μηνών από τη θέσπιση της ρύθμισης κατά παρέκκλιση κάθε ειδική ή γενικής διάταξης.Οι επισκευές κτιρίων με βλάβες τοπικού χαρακτήρα εξαιρούνται από την αναστολή της έκδοσης οικοδομικών αδειών. Τα πληγέντα κτίρια για τα οποία έχει εκδοθεί πρωτόκολλο αυτοψίας επικίνδυνων ετοιμόρροπων κτιρίων ή έχουν κριθεί μη κατοικήσιμα, χορηγείται στεγαστική συνδρομή για όλη την επιφάνεια. Μετά τον καθορισμό της οικοδομικής και ρυμοτομικής γραμμής χορηγείται η στεγαστική συνδρομή για το μη ρημοτομούμενο τμήμα του κτιρίου ενώ το εμβαδόν της έκτασης που ρυμοτομείται αφαιρείται από την συνολική οφειλόμενη εισφορά του ακινήτου σε γη. Στα πληγέντα κτίρια για τα οποία έχει εκδοθεί πρωτόκολλο αυτοψίας επικίνδυνων κτιρίων είτε είναι μη κατοικήσιμα, είτε βρίσκονται σε δασικές εκτάσεις χορηγείται έκτακτο κοινωνικό μέρισμα μετά την κατεδάφισή τους, κατά παρέκκλιση κάθε άλλης διάταξης. Αρκεί να αποτελούν κύρια και μοναδική κατοικία και να έχουν κατασκευαστεί πριν την 28η Ιουλίου του 2011. Το ύψος του ποσού θα καθορίζεται με απόφαση του υπουργού Υποδομών.

Καμία υπέρβαση των ορίων για τους θεσμοθετημένους πρωτογενείς ρύπους δεν παρουσιάστηκε κατά τις μετρήσεις που διενήργησε το Εθνικό Αστεροσκοπείο Αθηνών για την ποιότητα της ατμόσφαιρας στο πυρόπληκτο Μάτι. Η Περιφέρεια Αττικής είχε αναθέσει τις μετρήσεις στο ΕΑΑ, σε συνεργασία με τη Δ/νση Περιβάλλοντος και Κλιματικής Αλλαγής. «Επιλέχθηκαν σημεία εντός της πληγείσας από την πυρκαγιά περιοχής, με έμφαση σε ευαίσθητες κοινωνικές ομάδες και κατοικήσιμες περιοχές με στόχο τη διερεύνηση της έκθεσης του πληθυσμού στις υφιστάμενες περιβαλλοντικές συνθήκες», αναφέρεται στην ανακοίνωση της Περιφέρειας και προστίθεται: «Καταγράφηκαν τα επίπεδα αιωρούμενων σωματιδίων ΑΣ10 του μαύρου άνθρακα ή αιθάλης, του μονοξειδίου του άνθρακα, των οξειδίων του αζώτου, του διοξειδίου του θείου και του όζοντος. » Με βάση τις τιμές που προέκυψαν από τις μετρήσεις δεν παρουσιάστηκε καμία υπέρβαση των ορίων για τους θεσμοθετημένους πρωτογενείς ρύπους». Δείτε αναλυτικά την ανακοίνωση του Εθνικού Αστεροσκοπείου Αθηνών με τα πλήρη στοιχεία, ΕΔΩ.

Αυξημένες παρουσιάζονται οι συγκεντρώσεις αιωρουμένων σωματιδίων στο Μάτι, σε σχέση με τα μέσα επίπεδα στο λεκανοπέδιο της Αττικής, αν και παραμένουν πολύ χαμηλότερα των οριακών τιμών που προβλέπονται από τη νομοθεσία, σύμφωνα με τις επικαιροποιημένες περιβαλλοντικές μετρήσεις του Εθνικού Κέντρου Έρευνας Φυσικών Επιστημών «Δημόκριτος». Παράλληλα, οι προκαταρκτικές μετρήσεις δειγμάτων για την περιεκτικότητα των σωματιδίων σε βαρέα μέταλλα, χρώμιο, κάδμιο, νικέλιο, μόλυβδο και αρσενικό, δεν έδειξαν συγκεντρώσεις εκτός του αναμενομένου. Σύμφωνα με τον «Δημόκριτο» οι συγκεντρώσεις των σωματιδίων εμφανίζουν διακύμανση και η μεγαλύτερη επιβάρυνση δημιουργείται μεταξύ 08:00-17:00, όταν διεξάγονται οι εργασίες αποκατάστασης, που επιτείνουν την αιώρηση της σκόνης και των υπολειμμάτων της καύσης από το έδαφος, ή τα υλικά. Στο πλαίσιο αυτό συνιστάται να αποφεύγεται η μαζική εκτέλεση εργασιών αποκατάστασης λόγω της τοπικής επιβάρυνσης που μπορεί να προκληθεί. Το ΕΚΕΦΕ «Δημόκριτος» εγκατέστησε στις 11 Αυγούστου εξοπλισμό δειγματοληψίας και όργανα συνεχούς καταγραφής και μέτρησης των ατμοσφαιρικών παραμέτρων στο Μάτι, 150 μέτρα από την ακτή. Σύμφωνα με τις μέσες αριθμητικές συγκεντρώσεις για την περίοδο μετρήσεων 11 Αυγούστου - 3 Σεπτεμβρίου τα σωματίδια στο Μάτι φθάνουν τα 29,5 μικρογραμμάρια ανά κυβικό μέτρο αέρα (συν/πλην 6,3), έναντι 17,2 μg/m3 (±5,6) στο σταθμό του «Δημόκριτου» στην Αγία Παρασκευή, που αποτελεί το μέτρο σύγκρισης για τις συγκεντρώσεις του Λεκανοπεδίου Αττικής. Τα επίπεδα αιθάλης είναι φυσιολογικά και συγκρίσιμα με αυτά του αστικού υποβάθρου. Η αιθάλη στο Μάτι μετρήθηκε σε 0,9 μg/m3 (±0,4), έναντι 0,7 μg/m3 (±0,3) στην Αγία Παρασκευή. Όπως επισημαίνει ο «Δημόκριτος», «βασικές παράμετροι του αερολύματος στην περιοχή δεν καταδεικνύουν έκθεση του πληθυσμού σε συγκεντρώσεις πέραν των αναμενόμενων».

Στον προϊστάμενο της Εισαγγελίας Πρωτοδικών της Αθήνας Ηλία Ζαγοραίο κατατέθηκε το πόρισμα που συνέταξε ο τεχνικός σύμβουλος Ανδριανός Γκουρμπάτσης, τον οποίο όρισαν οικογένειες δύο θυμάτων που έχασαν τη ζωή τους στην καταστροφική φωτιά στο Μάτι την 23η Ιουλίου. Στο πόρισμά του, ο κ. Γκουρμπάτσης επιρρίπτει ευθύνες σε αρμόδιους φορείς που δεν έπραξαν τα δέοντα για να αποτραπεί η τραγωδία, εστιάζοντας σε πλήθος παραλείψεων και λαθών που έγιναν από Γενική Γραμματεία Πολιτικής Προστασίας, Περιφέρεια, δήμους, Πυροσβεστική και Αστυνομία. Όπως χαρακτηριστικά αναφέρει στο πόρισμά του, «ο μηχανισμός Πολιτικής Προστασίας της χώρας γενικά δεν λειτούργησε κατά τα προβλεπόμενα από το σχετικό νόμο και σύμφωνα με τις σχετικές Εγκυκλίους σε όλες τις φάσεις της αντιμετώπισης της ως άνω πυρκαγιάς και γενικά της διαχείρισης του εν λόγω καταστροφικού φαινομένου και κρίσης, αφού δεν ανταποκρίθηκε αποτελεσματικά και με επάρκεια στην εκ του νόμου αποστολή του και τις προβλεπόμενες από αυτόν αρμοδιότητές του», προσθέτοντας: «Τα ως άνω σοβαρά εγκληματικά λάθη, ενέργειες, παραλείψεις, ολιγωρίες, αρρυθμίες και δυσλειτουργίες εντοπίζονται κυρίως στη ΓΓΠΠ, στο Π.Σ., στην Ελληνική Αστυνομία, και στους Οργανισμούς Τοπικής Αυτοδιοίκησης (Περιφέρεια και Δήμους), - όχι βέβαια ότι οι λοιπές δυνάμεις πολιτικής προστασίας λειτούργησαν αποτελεσματικά και στο βαθμό των δυνατοτήτων τους - όπως αυτές προσδιορίστηκαν και εξειδικεύτηκαν αναλυτικά ανωτέρω, χωρίς βέβαια να αποκλείεται και σε άλλες αρμόδιες κρατικές αρχές, φορείς και υπηρεσίες, αφού δεν έχουν περιέλθει σε γνώση μου όλα τα αιτούμενα απαραίτητα έγγραφα στοιχεία και πληροφορίες». Και στη συνέχεια σημειώνει: «Τα φαινόμενα δυσλειτουργίας, και το διαπιστούμενο επιχειρησιακό, υπό την ευρεία έννοια του όρου, έλλειμμα, εντοπίζεται κυρίως σε δράσεις συντονισμού, επικοινωνίας και συνεργασίας των εμπλεκομένων δυνάμεων πολιτικής προστασίας καθώς και σε λάθη, ενέργειες και παραλείψεις κατά τις δράσεις ετοιμότητας, κινητοποίησης και αντιμετώπισης και γενικά της διαχείρισης της κρίσης εκ του καταστροφικού αυτού φαινομένου». Ο πρώην υπαρχηγός της Πυροσβεστικής αναφέρεται και στον μηχανισμό της Πολιτικής Προστασίας, για τον οποίο επισημαίνει: «Αποδείχθηκε εν τέλει και εκ του αποτελέσματος, ότι κατά το χρονικό διάστημα που μεσολάβησε από τη λήξη της προηγούμενης αντιπυρικής περιόδου μέχρι και την έναρξη της τρέχουσας αντιπυρικής περιόδου, δεν κατόρθωσε, όπως επιβάλλονταν εκ του νόμου και της αποστολής του αλλά και των σχετικών Εγκυκλίων της ΓΓΠΠ, να είναι στην πράξη -και όχι επί ασκήσεως- κατάλληλα και έγκαιρα προετοιμασμένος και επαρκώς επιχειρησιακά οργανωμένος και να βρίσκεται πάντοτε ετοιμοπόλεμος και σε κατάσταση αυξημένης ετοιμότητας, όταν οι περιστάσεις το απαιτούν. Όπως π.χ. όταν ο δείκτης κινδύνου πυρκαγιάς σε μια περιοχή, όπως για παράδειγμα στην Αττική την 23η Ιουλίου 2018, είναι υψηλός (Κατηγορία Κινδύνου 4), προκειμένου να αντιμετωπίσει και γενικά να διαχειριστεί και μάλιστα στην ίδια ή έστω και σε άλλη Περιφέρεια ταυτόχρονα δύο μεγάλες καταστροφές, λόγω δασικών πυρκαγιών και με την έκταση και ένταση σαν αυτές που εκδηλώθηκαν στην Κινέτα και στο Νταού Πεντέλης – Καλλιτεχνούπολη - Ν. Βουτζά – Μάτι – Κόκκινο Λιμανάκι. Και αυτό στην προκειμένη περίπτωση δεν ήταν απλά μόνο εμφανέστατο στις καταστροφικές πυρκαγιές της 23 Ιουλίου 2018, ότι δηλαδή ο μηχανισμός πολιτικής προστασίας, ως αρμόδιος μηχανισμός του Κράτους για την αντιμετώπιση δασικών πυρκαγιών και λήψης μέτρων για την αντιμετώπιση εκτάκτων αναγκών και διαχείρισης των συνεπειών λόγω δασικών πυρκαγιών, έτσι ώστε να υπάρχει άμεσος έλεγχος αυτών που ενδέχεται να εκδηλωθούν κατά τη διάρκεια της αντιπυρικής περιόδου, δεν ήταν προετοιμασμένος για τη λήψη κατάλληλων μέτρων και ανάληψη αποτελεσματικών δράσεων, αλλά πρωτίστως και το σημαντικότερο είχε άμεσες επιπτώσεις στις απώλειες εκ της συγκεκριμένης καταστροφής, που απολογιστικά μέχρι σήμερα αριθμούν 96 ανθρώπινα θύματα, 31 άλλους σοβαρά τραυματίες καθώς και μεγάλης έκτασης ζημιές σε δομές, υποδομές και περιουσίες πολιτών και το φυσικό περιβάλλον». Διαβάστε ολόκληρο το πόρισμα, το οποίο αποκαλύπτει το protothema.gr, ΕΔΩ.

Το Κέντρο Διαχείρισης Φυσικών Καταστροφών BEYOND του Ινστιτούτου Αστρονομίας, Αστροφυσικής, Διαστημικών Εφαρμογών & Τηλεπισκόπησης (ΙΑΑΔΕΤ) του Εθνικού Αστεροσκοπείου Αθηνών (ΕΑΑ) δημοσιεύει σήμερα χάρτη με λεπτομερή αποτίμηση της καταστροφής σε επίπεδο οικοδομικού τετραγώνου στον οικισμό Μάτι (Ανατολική Αττική) με συστήματα Drones / UAV υπερυψηλής χωρικής ανάλυσης (3,5 εκατοστά). Η αναλυτική φωτοερμηνεία των αεροφωτογραφιών αυτών, οι οποίες ελήφθησαν 2 ημέρες μετά την πυρκαγιά, οδηγεί στο συμπέρασμα ότι από την καλυφθείσα έκταση ποσοστό επιφανείας της τάξης του 70% αντιστοιχεί σε πλήρως καμμένες εκτάσεις, και της τάξης του 30% αντιστοιχεί σε μερικώς ή μη καμμένες εκτάσεις. Ο ορθοφωτοχάρτης καλύπτει συνολική έκταση 4.318 στρεμμάτων, και συντάχθηκε με αξιοποίηση των αεροφωτογραφιών υπερυψηλής ανάλυσης που ελήφθησαν στις 25/07/2018 με χρήση Συστημάτων μη Επανδρωμένου Αεροσκάφους (ΣμηΕΑ) / UAV τύπου Falcon, σε συνεργασία με την εταιρεία Άρτεμις - Aerosurvey. Ο σκοπός του χάρτη αυτού είναι να παρέχει χρήσιμες πληροφορίες για τις ανάγκες των υπηρεσιών του Υπουργείου Υποδομών και Μεταφορών με σκοπό την διαχείριση και αποκατάσταση των κατεστραμμένων ιδιοκτησιών. Οι εργασίες πτήσεων UAV, λήψεων και επεξεργασίας των αεροφωτογραφιών, καθώς και φωτοερμηνείας των πυρόπληκτων περιοχών αποτελούν προσφορά του Κέντρου Αριστείας BEYOND του ΙΑΑΔΕΤ/ΕΑΑ προς την πολιτεία. Στις δύσκολες αυτές μέρες, οι σκέψεις μας είναι με τα θύματα και τους συνανθρώπους μας που έχουν πληγεί από την ανείπωτη αυτή τραγωδία, και οι υπηρεσίες μας είναι στη διάθεση της πολιτείας συμβάλλοντας κατά το δυνατόν στη διαχείριση της τεράστιας καταστροφής. Στοιχεία επικοινωνίας: Δρ. Χάρης Κοντοές, Διευθυντής Ερευνών Ε.Α.Α., [email protected]

Το Τεχνικό Επιμελητήριο Ελλάδας, στο πλαίσιο της υποχρέωσης του να ενημερώνει το κοινό για τεχνικά θέματα μείζονος ενδιαφέροντος, κατόπιν της δημόσιας συζήτησης που έχει ξεκινήσει για την αυθαίρετη δόμηση στην πυρόπληκτη Ανατολική Αττική και ειδικά στον τόπο της πρωτοφανούς τραγωδίας στο Μάτι Αττικής, ανακοινώνει, ως διαχειριστής του πληροφοριακού συστήματος δηλώσεων αυθαιρέτων των νόμων 4178/2013 και 4495/2017, στατιστικά στοιχεία αυθαίρετης δόμησης για την εν λόγω περιοχή. Η πρωτοβουλία αυτή αναλαμβάνεται προκειμένου να υπάρχει στην κοινή γνώμη, τα ΜΜΕ και γενικότερα στο δημόσιο διάλογο σαφής και τεκμηριωμένη εικόνα των πραγματικών στοιχείων που καταγράφονται. Τα πλήρη και αναλυτικά στοιχεία, με γεωχωρική αναφορά, έχουν ήδη αποσταλεί, όπως είναι αναμενόμενο, στο αρμόδιο Υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας (ΥΠΕΝ) για κάθε χρήση. Στο ανωτέρω πλαίσιο, από το πληροφοριακό σύστημα του ΤΕΕ για την αυθαίρετη δόμηση προκύπτουν τα εξής: – Δηλώσεις αυθαιρεσιών σε ολόκληρη την Ελλάδα: 971.000 Σημειώνεται ότι η Περιφερειακή Ενότητα Ανατολικής Αττικής είναι διαρκώς (καθόλη τη διάρκεια ισχύος των ανωτέρω νόμων) η πρώτη σε αριθμό δηλώσεων περιοχή της χώρας, με ποσοστό περίπου 9,8% των συνολικών δηλώσεων. Ειδικά για την πυρόπληκτη περιοχή στο Μάτι της Ανατολικής Αττικής: – Δηλώσεις αυθαιρέτων κτισμάτων: 327 (περιλαμβάνονται οι κατηγορίες 1,2,4,5 των νόμων 4178 και 4495) Εξ αυτών: – δηλώσεις αυθαιρέτων κατηγορίας 5, (παντελώς αυθαίρετα ή με υπέρβαση μεγεθών άνω του 40%, μετά το 1983): 156 – Σύνολο τακτοποιούμενων αυθαίρετων τετραγωνικών μέτρων (κύριων και βοηθητικών χώρων) όλων των κατηγοριών: 24.455 τμ. Από την στατιστική επεξεργασία του συνόλου των δηλώσεων στην πυρόπληκτη περιοχή Μάτι Αττικής, σύμφωνα με την κατηγοριοποίηση και τα δεδομένα των νόμων 4178 και 4495, προκύπτουν επίσης τα εξής συμπεράσματα: Το 52% των δηλώσεων δεν έχει κάποια οικοδομική άδεια. Ο αντίστοιχος μέσος όρος στην επικράτεια είναι 25% των δηλώσεων χωρίς άδεια. Το 93% των δηλούμενων αυθαιρέτων είναι εκτός σχεδίου. Ο αντίστοιχος μέσος όρος στην επικράτεια είναι 29% των δηλώσεων εκτός σχεδίου. Η συντριπτικά επικρατούσα χρήση είναι αυτή της άλλης (δευτερεύουσα, εξοχική κλπ) κατοικίας, σε ποσοστό 86%, με την κύρια και μοναδική κατοικία να ακολουθεί (ποσοστό 10%) και οι υπόλοιπες δηλώσεις να αφορούν επαγγελματική χρήση (τουρισμός, βιομηχανία, υπηρεσίες) Όσον αφορά την παλαιότητα των αυθαιρέτων που έχουν δηλωθεί, το 17% αφορά κτίσματα προ του 1975, το 32% αφορά κτίσματα μέχρι το 1982, το 28% κτίσματα από το 1983 έως το 2003 και το 23% αυθαίρετα κτίσματα από το 2004 έως τις 28/7/2011 (ημερομηνία «κόκκινης γραμμής» για τη δήλωση αυθαιρέτων). Σημειώνεται, προς πληρέστερη ενημέρωση, ότι στους δύο ανωτέρω νόμους και αντίστοιχα στο πληροφοριακό σύστημα του ΤΕΕ, δεν εντάσσονται κτίσματα που έχουν ανεγερθεί αυθαίρετα σε δάση, δασικές περιοχές, ρέματα, αιγιαλούς κλπ, σύμφωνα με τις συνταγματικές προβλέψεις. Στους ανωτέρω αριθμούς δεν περιλαμβάνονται οι δηλώσεις της κατηγορίας 3 των δύο ανωτέρω νόμων που αφορούν μικρο-αυθαιρεσίες και μικρο-παραβάσεις σε νομίμως υφιστάμενα κτίσματα. Επίσης σημειώνεται ότι οι δηλώσεις του νόμου 4014/2011 έχουν ενσωματωθεί στις διατάξεις του νόμου 4178/2013.

Σύμφωνα με το πρώτο πόρισμα του τμήματος Γεωλογίας και Γεωπεριβάλλοντος του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών, οι ισχυροί άνεμοι έπαιξαν σημαντικό ρόλο στην εξάπλωση των πυρκαγιών στην Ανατολική Αττική. Η ερευνητική ομάδα του τμήματος χαρακτήρισε «παγίδα» τον πολεοδομικό σχεδιασμό του οικισμού Νέος Βουτζάς - Μάτι για τους κατοίκους που προσπάθησαν να διαφύγουν. Τα στοιχεία έδειξαν οδούς μικρού πλάτους, πολυάριθμα αδιέξοδα, ιδιαίτερα επιμήκη οικοδομικά τετράγωνα, χωρίς δυνατότητα πλευρικής διαφυγής. Αρχικό πόρισμα για τις πυρκαγιές στην Ανατολική Αττική εξέδωσε το τμήμα Γεωλογίας και Γεωπεριβάλλοντος του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών. Στο πόρισμα η ερευνητική ομάδα ξεκαθαρίζει ότι η ανάλυση των δεδομένων είναι ακόμη σε εξέλιξη. Στην έκθεση αναφέρεται ότι «τέτοιες περιπτώσεις είναι πολυάριθμες» στην Ελλάδα αναφορικά με πυρκαγιές σε ζώνες μίξης δασών - οικισμών. Επιπλέον, το τμήμα Γεωλογίας υποστηρίζει ότι οι ισχυροί άνεμοι έπαιξαν σημαντικό ρόλο στην εξάπλωση της πυρκαγιάς, ενώ η ταχύτατη πλευρική εξάπλωση της πυρκαγιάς, αποτέλεσε πιθανότατα τον κύριο λόγο για τη μη έγκαιρη προειδοποίηση των πολιτών, γεγονός που συντέλεσε στο μεγάλο αριθμό των θυμάτων. Σχετικά με τις οικείες που κάηκαν, διαπιστώθηκε ότι υπήρξαν αδυναμίες στην κατασκευή τους με ευαίσθητα σημεία στη στέγη, τα κουφώματα και άλλα μέρη. Το πόρισμα χαρακτηρίζει «παγίδα» τον πολεοδομικό σχεδιασμό του οικισμού Νέος Βουτζάς - Μάτι για τους κατοίκους που προσπάθησαν να διαφύγουν. Κάποια από τα σημαντικά χαρακτηριστικά του ήταν: οδοί μικρού πλάτους, πολυάριθμα αδιέξοδα, ιδιαίτερα επιμήκη οικοδομικά τετράγωνα, χωρίς δυνατότητα πλευρικής διαφυγής. «Η μορφολογία της ακτογραμμής έκανε δυσχερή την πρόσβαση στην παραλία στα περισσότερα σημεία (κρημνώδεις ακτές), περιορισμένες οι προσβάσιμες παραλίες, τα οποία σε συνδυασμό με τη χαμηλή ορατότητα και την αποπνιχτική ατμόσφαιρα συντέλεσαν στον εγκλωβισμό» αναφέρει το πόρισμα. Δεδομένα - Συμπεράσματα Πρόκειται για χαρακτηριστική περίπτωση πυρκαγιάς σε ζώνη μίξης δασών - οικισμών (wildland urban interface – WUI), όπου καταγράφεται η υψηλότερη πιθανότητα ανθρώπινων απωλειών στον ελληνικό χώρο και παγκοσμίως. Ειδικά στον ελληνικό χώρο τέτοιες περιπτώσεις είναι πολυάριθμες. Οι ισχυροί δυτικοί άνεμοι, ταχύτητας κατά θέσεις και κατά διαστήματα ακόμα και άνω των 90 χιλ. την ώρα, διαδραμάτισαν πολύ σημαντικό ρόλο στη γρήγορη μετάδοση της πυρκαγιάς προς τα χαμηλότερα υψόμετρα (downslope spread). Η ταχύτατη πλευρική εξάπλωση της πυρκαγιάς, αποτέλεσε πιθανότατα τον κύριο λόγο για τη μη έγκαιρη προειδοποίηση, γεγονός που συντέλεσε στο μεγάλο αριθμό των θυμάτων. Παρατηρήθηκε ότι επηρεάστηκαν κυρίως κατοικίες και κτήρια υπερυψωμένα ή με ορόφους, με μικρότερες καταγεγραμμένες ζημιές στα ισόγεια και στα υπόγεια, τυπικό δείγμα πυρκαγιάς κόμης. Με βάση μαρτυρίες που αναλύονται αυτή τη στιγμή συστηματικά, προκύπτει ότι ο πληθυσμός που βρισκόταν κοντά στην παραλία, πληροφορήθηκε για την πυρκαγιά από άτομα που εκκένωναν το δυτικότερο τμήμα του οικισμού Μάτι, το οποίο είχε ήδη πληγεί και όχι με τη μορφή έγκαιρης προειδοποίησης από κάποιο φορέα. Το γεγονός αυτό δείχνει ότι δόθηκε σχεδόν μηδενικός χρόνος προειδοποίησης και αντίδρασης. Από την έρευνα πεδίου διαπιστώθηκαν αδυναμίες στην κατασκευή των οικιών με ευαίσθητα σημεία στη στέγη, τα κουφώματα και άλλα μέρη, τα οποία συνετέλεσαν στην καταστροφή τους. Η βελτίωσή τους πιθανόν να είχε θετικά αποτελέσματα σε ό,τι αφορά στην τρωτότητά τους απέναντι σε πυρκαγιές. Σημαντικός εκτιμάται ότι είναι ο ιδιαίτερος πολεοδομικός σχεδιασμός του οικισμού, ο οποίος ενέργησε ως «παγίδα» για τον πληθυσμό που προσπάθησε να εκκενώσει. Κάποια από τα σημαντικά χαρακτηριστικά του ήταν: οδοί μικρού πλάτους, πολυάριθμα αδιέξοδα, ιδιαίτερα επιμήκη οικοδομικά τετράγωνα, χωρίς δυνατότητα πλευρικής διαφυγής. Με βάση μαρτυρίες που αναλύονται αυτή τη στιγμή συστηματικά, στις επιπτώσεις συνέβαλε η κυκλοφοριακή συμφόρηση, λόγω πανικού αλλά και η μεγάλη συγκέντρωση πληθυσμού (κατοίκων αλλά και επισκεπτών / τουριστών που πιθανόν δεν γνώριζαν τη γεωγραφία της περιοχής). Η μορφολογία της ακτογραμμής έκανε δυσχερή την πρόσβαση στην παραλία στα περισσότερα σημεία (κρημνώδεις ακτές), περιορισμένες οι προσβάσιμες παραλίες, τα οποία σε συνδυασμό με τη χαμηλή ορατότητα και την αποπνιχτική ατμόσφαιρα συντέλεσαν στον εγκλωβισμό. Πιθανή απρόσμενη συμπεριφορά της πυρκαγιάς λόγω αλλαγής στον τύπο της βλάστησης. Η πυρκαγιά ξεκίνησε από περιοχές που είχαν καεί στο παρελθόν και μεταβεί σε περιοχή που δεν είχε καεί πρόσφατα με υψηλή συγκέντρωση καύσιμης ύλης και επομένως η συμπεριφορά της έγινε κατά πολύ πιο εκρηκτική. Οι συντελεστές της έρευνας: Δρ. Ευθύμης Λέκκας Καθηγητής Δυναμικής Τεκτονικής και Εφαρμοσμένης Γεωλογίας Δρ. Μιχάλης Διακάκης Επιστημονικός συνεργάτης Γεωλόγος Εμμανουήλ Ανδρεαδάκης Υπ. Διδ. Γεωλόγος Σπυρίδων Μαυρούλης Υπ. Διδ. Γεωλόγος, MSc Πρόληψη και διαχείριση Φυσικών Καταστροφών Ναυσικά Ιωάννα Σπύρου Γεωγράφος, MSc Στρατηγικές διαχείρισης περιβάλλοντος, κατατροφών και κρίσεων Μαρία Ευαγγελία Γώγου Ωκεανογράφος, MSc Στρατηγικές διαχείρισης περιβάλλοντος, κατατροφών και κρίσεων