Αναζήτηση στην κοινότητα

Το 16% των δασών της ηπειρωτικής Αττικής -δηλαδή περίπου το ένα έκτο του συνόλου- εκτιμάται ότι κάηκαν κατά τις πρόσφατες πυρκαγιές σε Σχίνο, Βαρυμπόμπη, Κερατέα και Βίλια, σύμφωνα με ανάλυση του Εθνικού Αστεροσκοπείου Αθηνών/meteo.gr. Αξιοποιώντας τη βάση δεδομένων CORINE της Ευρωπαϊκής Ένωσης και σύμφωνα με πρόσφατες λεπτομερείς δορυφορικές καταγραφές, οι πυρκαγιές υπολογίστηκε ότι έκαψαν περίπου 240.000 στρέμματα, εκ των οποίων τα 186.000 στρέμματα είναι δασικές εκτάσεις, ποσοστό που αναλογεί στο 16%, περίπου, των συνολικών δασικών εκτάσεων του νομού.

Πυρκαγιά εκδηλώθηκε το βράδυ της Τετάρτης 19 Μαϊού 2021 σε δασική περιοχή ανατολικά του Σχίνου Κορινθίας, η οποία εξαπλώθηκε ραγδαία καίγοντας συνολική έκταση που ξεπερνά τα 55.000 στρέμματα την Παρασκευή 21/05. Με την παρούσα ανακοίνωση, η επιχειρησιακή μονάδα ΜΕΤΕΟ του Εθνικού Αστεροσκοπείου Αθηνών (ΕΑΑ) επιχειρεί να προσφέρει μια πρώτη ματιά στις συνθήκες που πυροδότησαν αυτή την καταστροφική πυρκαγιά. Τι μας διδάσκει μια πυρκαγιά όπως αυτή του Σχίνου Κορινθίας; Ένα πυκνό δίκτυο μετεωρολογικών σταθμών, όπως αυτό που επιχειρησιακά λειτουργεί το ΕΑΑ/meteo.gr από το 2007, μπορεί να συνεισφέρει σημαντικά στην καλύτερη διαχείριση των δασικών πυρκαγιών, μέσα από την παροχή μετεωρολογικής πληροφορίας σε πραγματικό χρόνο. Σε αντίθεση με την τυπική προσέγγιση της παροχής πληροφορίας για την επικινδυνότητα σε επίπεδο διοικητικών ζωνών (π.χ. νομοί), η παροχή υψηλής ανάλυσης προγνώσεων για την επικινδυνότητα εκδήλωσης και εξάπλωσης δασικών πυρκαγιών προσθέτει αξία στην παρεχόμενη πληροφορία, και μπορεί να συνεισφέρει σημαντικά στην ενίσχυση της ετοιμότητας και της απόκρισης. Κάθε δασική πυρκαγιά μπορεί δυνητικά να δημιουργήσει το δικό της καιρό. Είναι λοιπόν απαραίτητη η αξιοποίηση κατάλληλων προγνωστικών μοντέλων, όπως το IRIS, το οποίο επιχειρησιακά λειτουργεί το ΕΑΑ/meteo.gr από το 2019.

Το πρωί της Πέμπτης 20/05 ένας εκ των δύο ευρωπαϊκών δορυφόρων Sentinel-2 πέρασε πάνω από τη Δυτική Αττική και την Ανατολική Κορινθία και κατέγραψε την καμένη έκταση, καθώς και τα ενεργά μέτωπα της μεγάλης πυρκαγιάς που μαίνεται στην περιοχή από το βράδυ της Τετάρτης 19/05. Σύμφωνα με την παρακάτω δορυφορική εικόνα και την εκτίμηση της Ευρωπαϊκής Υπηρεσίας Εκτάκτων Αναγκών Copernicus - EMS, περισσότερα από 25.000 στρέμματα είχαν γίνει στάχτη λίγο πριν το μεσημέρι της Πέμπτης 20/05. Η εκτίμηση έγινε πριν την απογευματινή ενίσχυση των ανέμων στην περιοχή και την ολονύχτια συνέχιση του καταστροφικού έργου της πυρκαγιάς. Σήμερα Παρασκευή 21/05 αναμένεται νέα εκτίμηση των καμένων εκτάσεων από δορυφορικές μετρήσεις και θα ενημερώσουμε με νέο άρθρο για ό,τι νεότερο.

Ενδιαφέρον παρουσιάζουν τα ευρήματα ανάλυσης δορυφορικών δεδομένων από την πυρομετεωρολογική ομάδα FLAME του ΕΑΑ/ΜΕΤΕΟ, σχετικά με τις πυρκαγιές που εκδηλώθηκαν στην Ελλάδα κατά τη διάρκεια των τελευταίων 20 ετών. Πιο συγκεκριμένα, από το 2003 έως και το 2022: Περισσότερα από 2.800.000 στρέμματα αποδίδονται σε μόλις 10 πυρκαγιές. Οι 10 αυτές πυρκαγιές χαρακτηρίζονται ως ακραίες, παρουσιάζοντας εξαιρετικά υψηλούς ρυθμούς εξάπλωσης (καμένα στρέμματα ανά ημέρα). Η πυρκαγιά της Αρκαδίας τον Αύγουστο του 2007 παρουσιάζει τον υψηλότερο ρυθμό εξάπλωσης, ξεπερνώντας τα 250.000 στρέμματα ανά ημέρα. Η καταστροφική πυρκαγιά της Εύβοιας τον Αύγουστο του 2021 κατατάσσεται τέταρτη, παρουσιάζοντας ρυθμό εξάπλωσης που ξεπερνά τα 150.000 στρέμματα ανά ημέρα. 6 από τις 10 πιο ακραίες δασικές πυρκαγιές εκδηλώθηκαν και επηρέασαν περιοχές της Πελοποννήσου. 6 από τις 10 πιο ακραίες δασικές πυρκαγιές εκδηλώθηκαν μέσα στην ίδια αντιπυρική περίοδο, αυτή του 2007. Τα παραπάνω στοιχεία καταδεικνύουν με εμφατικό τρόπο την ανάγκη υιοθέτησης ολοκληρωμένων στρατηγικών διαχείρισης του προβλήματος των ακραίων δασικών πυρκαγιών, βασισμένων σε επιστημονική γνώση αιχμής. Σε αυτή την κατεύθυνση, η μονάδα ΜΕΤΕΟ/ΕΑΑ παρέχει: Επιτήρηση των πυρομετεωρολογικών συνθηκών, συμπεριλαμβανομένης της ευφλεκτότητας των νεκρών δασικών καυσίμων, αξιοποιώντας το πυκνότερο δίκτυο αυτόματων μετεωρολογικών σταθμών στην Ελλάδα (>500 σταθμοί). Καθημερινή πρόγνωση επικινδυνότητας εκδήλωσης και εξάπλωσης πυρκαγιών, βασισμένη στο Καναδικό Σύστημα Πυρομετεωρολογικών Δεικτών προσαρμοσμένο στο πυρικό περιβάλλον της Ελλάδας. On-demand πρόγνωση εξάπλωσης και συμπεριφοράς πυρκαγιών, αξιοποιώντας το προγνωστικό σύστημα ταχείας απόκρισης IRIS 2.0. On-demand πυρομετεωρολογικές αναλύσεις ενεργών δασικών πυρκαγιών. Το επόμενο βίντεο συνοψίζει πολλές από αυτές τις υπηρεσίες, υπογραμμίζοντας παράλληλα πως εάν δε σπάσουμε τα στεγανά που σήμερα κρατούν απομονωμένους επιχειρησιακούς και ερευνητικούς φορείς, είναι αδύνατο να επιτύχουμε την προσαρμογή και την ενίσχυση της ετοιμότητας απέναντι στη νέα πραγματικότητα των ακραίων δασικών πυρκαγιών. Η παραπάνω ανάλυση βασίζεται στη βάση δεδομένων FIRED (Fire Events Delineation) που κάνει χρήση δεδομένων των δορυφόρων Terra και Aqua. https://doi.org/10.1038/s41597-022-01572-3 Το ερευνητικό έργο υποστηρίχθηκε από το Ελληνικό Ίδρυμα Έρευνας και Καινοτομίας (ΕΛ.ΙΔ.Ε.Κ.) στο πλαίσιο της Δράσης "2η Προκήρυξη ερευνητικών έργων ΕΛ.ΙΔ.Ε.Κ. για την ενίσχυση των Μεταδιδακτορικών Ερευνητών/τριών (Αριθμός Έργου: 00559). Σύνταξη άρθρου: Θ. Μ. Γιάνναρος, Γ. Παπαβασιλείου, Π. Κυριάκου, Κ. Λαγουβάρδος

Το βίντεο συνοψίζει τις μεγάλες δασικές πυρκαγιές που εκδηλώθηκαν κατά τη διάρκεια του Ιουλίου 2022 στη χώρα μας και οι οποίες επηρέασαν συνολική έκταση μεγαλύτερη των 130.000 στρεμμάτων. Η έκταση που επηρεάστηκε τον Ιούλιο 2022 (~132.720 στρέμματα) αντιστοιχεί περίπου στο 60% των αθροιστικά καμένων εκτάσεων της χώρας μας από την 01.01.2022 (~215.000 στρέμματα), όπως φαίνεται και στην επόμενη εικόνα. Τα δεδομένα άντλησε και επεξεργάστηκε η πυρομετεωρολογική ομάδα FLAME του Εθνικού Αστεροσκοπείου Αθηνών (ΕΑΑ) / meteo.gr από το Ευρωπαϊκό Παρατηρητήριο Δασικών Πυρκαγιών (EFFIS) και την Υπηρεσία Ταχείας Χαρτογράφησης Copernicus της Ευρωπαϊκής Ένωσης.

Η Επιχειρησιακή μονάδα BEYOND του Εθνικού Αστεροσκοπείου Αθηνών (ΙΑΑΔΕΤ) εκτίμησε εκ νέου την καμένη έκταση από την πυρκαγιά που ξεκίνησε στην περιοχή Φράγμα Λύρας στο Σουφλί Έβρου και επεκτάθηκε στο δάσος της Δαδιάς την Πέμπτη 21 Ιουλίου, κατακαίγοντάς το για περισσότερο από μία εβδομάδα. Την υπολόγισε σε περίπου 4.256,62 εκτάρια ή αλλιώς σε 42.566 στρέμματα. Ο υπολογισμός αυτός της καμένης έκτασης έχει γίνει βάσει δύο δορυφορικών εικόνων υψηλής ανάλυσης Sentinel-2, πριν και μετά την πυρκαγιά. Το Εθνικό Πάρκο Δάσους Δαδιάς - Λευκίμμης - Σουφλίου βρίσκεται στο μέσον του νομού Εβρου σε έκταση 428.000 στρεμμάτων, από τα οποία τα 72.900 είναι αυστηρά προστατευόμενη ζώνη και εντάσσονται στη ζώνη προστασίας Α. Αξίζει να σημειωθεί ότι η καμένη έκταση της περιοχής Natura 2000 αντιστοιχεί στο 10,3% της συνολικής έκτασης Natura 2000 του Εθνικού Πάρκου. Σχετική ανάρτηση της Επιχειρησιακή μονάδα BEYOND του Εθνικού Αστεροσκοπείου Αθηνών (ΙΑΑΔΕΤ) αναφέρει: https://www.facebook.com/BeyondNOA/posts/758048272229755 Η Επιχειρησιακή μονάδα BEYOND του Εθνικού Αστεροσκοπείου Αθηνών (ΙΑΑΔΕΤ) εκτίμησε την καμμένη έκταση της πυρκαγιάς που ξεκίνησε στην περιοχή Φράγμα Λύρας στο Σουφλί Έβρου και επεκτάθηκε στο Δάσος της Δαδιάς την Πέμπτη 21 Ιουλίου 2022, σε περίπου 4.256,62 εκτάρια / 42.566 στρέμματα. Ο υπολογισμός της καμένης έκτασης έχει γίνει βάσει δυο δορυφορικών εικόνων υψηλής ανάλυσης Sentinel-2 πριν και μετά την πυρκαγιά. Το Εθνικό Πάρκο Δάσους Δαδιάς – Λευκίμμης – Σουφλίου βρίσκεται στο μέσον του νομού Εβρου σε έκταση 428.000 στρεμμάτων από τα οποία τα 72.900 είναι αυστηρά προστατευόμενη ζώνη και εντάσσονται στη ζώνη προστασίας Α. Αξίζει να σημειωθεί ότι η καμένη έκταση της περιοχής Natura 2000 αντιστοιχεί στο 10,3% της συνολικής έκτασης Natura 2000 του Εθνικού Πάρκου. ΑΝΑΜΟΡΦΩΣΗ 4η.xlsx

H πλατφόρμα Firedanger - Διαδραστικός Χάρτης Εκτίμησης Κινδύνου Πυρκαγιάς παρέχει έναν χάρτη εκτίμησης κινδύνου πυρκαγιάς για όλη την επικράτεια σε βάθος πέντες (5) ημερών. Πρόκειται ένα διαδραστικό χάρτη εκτίμησης κινδύνου πυρκαγιάς για τον Ελλαδικό χώρο που είναι ελεύθερα προσβάσιμος στο www.firedanger.gr. Με τη χρήση μαθηματικών μοντέλων για μετεωρολογικές παραμέτρους, όπως η θερμοκρασία του περιβάλλοντος, η βροχόπτωση, η σχετική υγρασία και η ταχύτητα του ανέμου, υπολογίζονται τόσο η πιθανότητα εκδήλωσης και εξάπλωσης πυρκαγιάς όσο και ο κίνδυνος ανάφλεξης . Τα αποτελέσματα παρουσιάζονται σε έναν έγχρωμο διαδραστικό χάρτη με πέντε διαφορετικά επίπεδα επικινδυνότητας: πράσινο για χαμηλό κίνδυνο, μπλε για μεσαίο κίνδυνο, κίτρινο για υψηλό κίνδυνο, πορτοκαλί για πολύ υψηλό κίνδυνο και κόκκινο για κατάσταση συναγερμού. Έτσι, ο χρήστης μπορεί να δει την εκτίμηση για βάθος πέντε (5) ημερών και ανά τρίωρο, είτε αναζητώντας και επιλέγοντας την περιοχή ενδιαφέροντος, είτε ενεργοποιώντας την ανίχνευση της τρέχουσας τοποθεσίας του. Η εφαρμογή απευθύνεται τόσο σε απλούς πολίτες, όσο και σε στελέχη της τοπικής αυτοδιοίκησης, και είναι προσβάσιμη δωρεάν, μέσω της διαδικτυακής εφαρμογής.

Η πυρκαγιά στο Νέο Βουτζά και το Μάτι το 2018 ήταν το πιο ηχηρό μήνυμα για τη νέα εποχή στην προστασία των πολιτών και την ανθεκτικότητα της κοινωνίας στους φυσικούς κινδύνους και τις νέες συνθήκες που διαμορφώνει η κλιματική αλλαγή. Μια κοινωνία που θεωρούσε ότι όπως οι πολιτικοί έτσι και η φύση θα συναινούσε στις αυθαιρεσίες και θα συγχωρούσε την αδιαφορία για τα στοιχειώδη της ασφάλειας ήρθε αντιμέτωπη με τον εαυτό της. Με βαρύ τίμημα αποδείχτηκε ότι η ώρα που το χαλί δεν χωράει να κρύψει τίποτε άλλο από κάτω έχει φτάσει. Και όμως τέσσερα χρόνια μετά από μια καταστροφική πυρκαγιά με τραγικές συνέπειες ούτε η κοινωνία ούτε η πολιτεία φαίνεται να έχουν συνειδητοποιήσει ότι η προστασία από τις φυσικές καταστροφές είναι θέμα κουλτούρας και φιλοσοφίας πρόληψης και όχι επικοινωνιακής διαχείρισης και διαθεσιμότητας προϋπολογισμών για να αντιμετωπιστούν οι συνέπειές τους. Όπως διαπιστώθηκε για πολλοστή φορά μετά τον απολογισμό της πυρκαγιάς στο Μάτι υπάρχουν χρόνια και σοβαρά υποκείμενα αίτια που εντάσσουν το ελληνικό σύστημα δασοπυρόσβεσης στους μηχανισμούς υψηλού ρίσκου από πλευράς απόδοσης και αποτελεσματικότητας. Βασικές αδυναμίες είναι η πριμοδότηση της καταστολής έναντι της πρόληψης, η στρεβλή ταύτιση της δασοπυρόσβεσης με την αεροπυρόσβεση, η ανυπαρξία σχεδιασμού και μέτρων προστασίας και ασφαλείας στις ζώνες μείξης δασών-οικισμών, η διαταραγμένη σχέση ανθρώπου και δάσους και η εγκατάλειψη της διαχείρισης των δασών με την υποβάθμιση και απαξίωση των δασικών υπηρεσιών. Τέλος είναι σημαντική η έλλειψη ενός επιστημονικού οργανισμού που να σχεδιάζει προληπτικά, να έχει επίγνωση της κατάστασης, να συμβουλεύει σε μόνιμη βάση την πολιτεία και να συντονίζει το έργο της διαχείρισης του προβλήματος των δασικών πυρκαγιών σε εθνικό επίπεδο. Οι διαπιστώσεις και οι επισημάνσεις αυτές δεν έχουν κανένα νόημα εάν δεν υιοθετηθούν από την πολιτεία και την κοινωνία την ίδια. Δυστυχώς οι κοινωνίες των επισημάνσεων δεν έχουν προοπτική επιβίωσης σε ένα περιβάλλον όπου η κλιματική αλλαγή ευνοεί την καταστροφικότητα των φαινομένων και κάνει τους μηχανισμούς καταστολής να φαντάζουν νάνοι μπροστά στη μανία της φύσης. Όλη η Ευρώπη ζει πλέον σε ένα φυσικό περιβάλλον όπου η φωτιά κρύβεται πλέον σε κάθε σπιθαμή του φυσικού είτε του ανθρωπογενούς τοπίου. Μόνο η επιστημονικά τεκμηριωμένη και ολοκληρωμένη διαχείριση του προβλήματος μπορεί να έχει μεσομακροπρόθεσμη προοπτική λύσης σε αυτό το πλαίσιο. Τέσσερα χρόνια μετά τη μικρότερη πυρκαγιά με τα περισσότερα θύματα στην ιστορία της δασοπυρόσβεσης στη χώρα, το Μάτι προβάλλεται σαν μια άτυχη στιγμή ενός επιτυχημένου συστήματος. Δεν έχει γίνει η παραμικρή συστηματική προσπάθεια για να κεφαλαιοποιηθεί η εμπειρία από τις απώλειες ώστε να αλλάξει η νοοτροπία του πολίτη για την προστασία του από τους φυσικούς κινδύνους ενώ η πολιτεία έχει πλέον παγιώσει την αντίληψή της για την πρόληψη στη γενίκευση του μέτρου των προληπτικών εκκενώσεων. Ας ελπίσουμε ότι δεν θα ζητηθεί να εκκενώσουμε προληπτικά τη χώρα σε περίπτωση που υπάρξουν πληροφορίες ότι κάποιοι γείτονες κινούνται προς τα σύνορά μας. Προφανώς η ασφάλεια των πολιτών, ιδιαίτερα στους οικισμούς που βρίσκονται μέσα η κοντά σε δασική βλάστηση, πρέπει να αποτελεί προτεραιότητα για την πολιτεία. Σε καμία περίπτωση όμως δεν μπορεί να γίνεται, τέσσερα χρόνια μετά το Μάτι, στρατηγική η οριζόντια χρήση τυφλών και μαζικών εκκενώσεων. Η νομοθεσία προβλέπει οργανωμένη προληπτική απομάκρυνση των πολιτών. Προφανώς όμως ο νομοθέτης δεν εννοεί σαν οργάνωση την αποστολή sms για την εγκατάλειψη χωριών και οικισμών που ίσως απειληθούν και χωρίς να είναι γνωστή η ικανότητα και η δυνατότητα της προστασίας τους από την πυρκαγιά! Χρειάζεται προεργασία και ενημέρωση ώστε να γνωρίζουν οι αρχές της αυτοδιοίκησης και οι πολίτες τι θα πρέπει να κάνουν οι ίδιοι όταν θα λάβουν σχετικά μηνύματα αλλά και τι θα κάνουν οι αρχές για να προστατεύσουν τα σπίτια και τις περιουσίες τους που τους προτρέπουν να εγκαταλείψουν. Υπάρχει σε πολλές περιπτώσεις η ανάγκη και η δυνατότητα να αντιμετωπιστεί η φωτιά από τους κατοίκους, ιδίως σε αγροδασικές περιοχές όπου υπάρχει διαχρονική σχέση των κατοίκων με το δάσος και τις πυρκαγιές όπως ήταν η περίπτωση της Βόρειας Εύβοιας. Η αγωνιώδης προσπάθεια της πολιτείας να μην υπάρχουν ανθρώπινες απώλειες είναι κατανοητή αλλά απαιτεί κατάλληλο σχεδιασμό και πρόνοιες για να αποφεύγονται οι παράπλευρες απώλειες. Όπως ανέφερε ο Γιάννης Ιωαννίδης καθηγητής ιατρικής του Πανεπιστημίου Stanford, η εβδομάδα με το μεγαλύτερο αριθμό απωλειών στην Ελλάδα ήταν η πρώτη εβδομάδα του Αυγούστου 2021 με 1500 νεκρούς, η εβδομάδα δηλαδή των μεγάλων εκκενώσεων... Το Μάτι ανέδειξε ότι ακόμη και αν η πολιτεία βρίσκει τρόπους να νομιμοποιεί την αυθαιρεσία, που η ίδια καλλιεργεί, η φύση αφήνει στην τύχη το θέμα της επιβίωσής μας εφόσον συλλογικά δεν τη σεβόμαστε. Η ζωή σε έναν οικισμό που είναι σε μείξη με δασική βλάστηση είναι όμορφη όσο αντιλαμβανόμαστε ότι η ομορφιά έχει σαν τίμημα τη διαχείριση του κινδύνου που κρύβει. Και η χώρα είναι σπαρμένη με «όμορφα Μάτια» έτοιμα να χαθούν στις φλόγες όταν οι συνθήκες το επιτρέψουν. Τέσσερα χρόνια μετά την εμπειρία στο Νέο Βουτζά και το Μάτι προσδιορίστηκαν οι οικισμοί που είναι σε μείξη με δασική βλάστηση. Έγιναν όμως τοπικά σχέδια με βάση ένα πρότυπο για τον τρόπο που θα πρέπει να γίνεται η διαχείριση του κινδύνου πυρκαγιάς σε αυτές τις περιοχές; Ποια έργα δηλαδή χρειάζονται για να μειωθεί η τρωτότητά των οικισμών, ποια μέτρα πρέπει να ληφθούν για να μειωθεί ο κίνδυνος εκδήλωσης και η επικινδυνότητα της πιθανής πυρκαγιάς αλλά και με ποιόν τρόπο θα οργανωθεί η διαχείριση του κόσμου σε περίπτωση πυρκαγιάς; Και τέλος υπάρχει ενημέρωση των πολιτών και των κατοίκων των περιοχών αυτών για το τι πρέπει να κάνουν, όχι για να αποφύγουν κάποιο πρόστιμο αλλά για να προστατεύσουν τη ζωή τους και τις περιουσίες τους; Χρήματα δόθηκαν αρκετά για έργα τα οποία έγιναν και γίνονται αποσπασματικά, χωρίς στρατηγικό σχεδιασμό και με πλήρη άγνοια των αναγκών της ολιστικής διαχείρισης των πυρκαγιών που απαιτεί την ενοποίηση σχεδίων, έργων και μέτρων για την πρόληψη, καταστολή και αποκατάσταση. Ξεκινώντας από το Μάτι το 2018 και καταλήγοντας στη Βόρεια Εύβοια το 2021 θα περιμέναμε να έχει ωριμάσει η αντίληψη για την αναγκαιότητα της πρόληψης. Όσο και αν φαίνεται παράξενο ο πιο αποτελεσματικός τρόπος ελέγχου της συσσώρευσης της βιομάζας στα δάση είναι η ελεγχόμενη χρήση της φωτιάς. Η χρήση της φωτιάς σαν «ομοιοπαθητικού» μέσου διαχείρισης έχει δύο διαστάσεις. Η μία είναι στο πλαίσιο της πρόληψης σαν προδιαγεγραμμένη καύση, όπου η φωτιά σε κατάλληλο χρόνο και συνθήκες εφαρμόζεται με τεκμηριωμένο σχέδιο για να μειώσει προληπτικά τον κίνδυνο και την επικινδυνότητα μελλοντικών πυρκαγιών. Η δεύτερη διάσταση είναι στο πλαίσιο της καταστολής σαν κατάκαυση ή αντίπυρ όπου καίγεται ένα μέρος ανάμεσα στο άκαυτο και το πλευρό ή το μέτωπο αντίστοιχα της πυρκαγιάς. Η θεσμική υιοθέτηση του μέτρου της κατάκαυσης και του αντίπυρος αποκλειστικά είναι ένδειξη ότι η πολιτεία τολμά γενναίες αλλαγές αλλά αποκλειστικά στην κατεύθυνση της καταστολής. Πέρα από την εμμονή στην καταστολή, η μεγαλύτερη στρέβλωση του συστήματος είναι η απόλυτη εξάρτηση του μηχανισμού δασοπυρόσβεσης από τα εναέρια μέσα και η τακτική της αναμονής της φωτιάς στην άσφαλτο. Αφήνοντας στην πυρκαγιά χώρο για να οργανωθεί μέσα στο δάσος σε ένα συμπαγές μέτωπο είναι τις περισσότερες φορές αδύνατο να την αντιμετωπίσεις όταν φτάσει στην άσφαλτο. Η δημιουργία των ΕΜΟΔΕ (Ειδικών Μονάδων Δασικών Επιχειρήσεων) στην Πυροσβεστική Υπηρεσία είναι μια απόφαση που θα βελτιώσει σίγουρα τη δυναμική και την αποτελεσματικότητα της αντιμετώπισης των επικίνδυνων πυρκαγιών αφού με την μεταφορά της δασοπυρόσβεσης μέσα στο δάσος θα κερδηθεί χώρος και χρόνος. Όσον αφορά την εξάρτηση από την αεροπυρόσβεση σίγουρα η καταστολή των πυρκαγιών είναι απαραίτητη βραχυπρόθεσμα και θα πρέπει να υποστηριχθεί για να αντιμετωπιστούν τα προβλήματα της επόμενης μέρας. Προβληματίζει όμως σίγουρα ότι ο νέος μακροπρόθεσμος εθνικός σχεδιασμός για τον οποίο προκαταβάλαμε τις ζωές 104 συμπολιτών μας στήθηκε κυρίως επάνω στην ανανέωση του στόλου των εναέριων πυροσβεστικών μέσων και την αγορά νέων με ένα πρόγραμμα προμηθειών μαμούθ, το AEGIS, της τάξης των 1,7 δισ. ευρώ. Η ανάγκη ενός οργανισμού για να παρακολουθεί και να συντονίζει τη διαχείριση των πυρκαγιών με επιστημονικό τρόπο δεν έχει γίνει ακόμη αντιληπτή στην Ελλάδα. Αντίθετα στην Πορτογαλία που βίωσε μια αντίστοιχα τραγική κατάσταση το 2017 με 111 θύματα οι πολιτικές δυνάμεις στο σύνολο τους συνήργησαν για να δημιουργηθεί το 2019 ο AGIF (Agencia para Gestao Integrada de Fogos rurais), ένας εθνικός οργανισμός ολοκληρωμένης διαχείρισης πυρκαγιών υπαίθρου. O AGIF δεν σταμάτησε τις πυρκαγιές, οργάνωσε όμως τη διαχείρισή τους ολιστικά συνδέοντας την πρόληψη με την καταστολή και την αποκατάσταση. Έτσι αν και η πρόληψη χρειάζεται αρκετά χρόνια για να δείξει τα αποτελέσματά της, η Πορτογαλία είναι ήδη η χώρα της ΕΕ με τις μικρότερες συνέπειες από τις πυρκαγιές τα τελευταία τρία χρόνια. Στην Ελλάδα το 2021 με τον μεγαλύτερο διαθέσιμο αριθμό εναέριων μέσων στην ιστορία μας κάναμε εθνικό ρεκόρ καμένης έκτασης! Τρεις μήνες αργότερα αποκτήσαμε ένα νέο Υπουργείο Κλιματικής Κρίσης και Πολιτικής Προστασίας!! Τα σχήματα είναι απαραίτητα αλλά η αποτελεσματική αντιμετώπιση των κρίσεων έχει να κάνει με τη φιλοσοφία της διαχείρισής τους. Για τις δασικές πυρκαγιές η διαχείριση μπορεί να αποδειχθεί επικίνδυνη εάν στηριχθεί σε μονολιθικές πολιτικές καταστολής και δεν υποστηριχθεί από την επιστημονικά τεκμηριωμένη αντίληψη του προβλήματος που συχνά αναφέρεται σαν «παράδοξο των πυρκαγιών». Το παράδοξο είναι ότι όσο μεγαλώνουν οι επενδύσεις στην καταστολή, οι οποίες έχουν διαρκώς αυξανόμενες απαιτήσεις, τόσο αυξάνουν και οι καμένες εκτάσεις σε βάθος χρόνου! Θα μπορούσαμε σχηματικά να αντιστοιχήσουμε σε προσωπικό επίπεδο την καταστολή με μια πιστωτική κάρτα η οποία μπορεί να μας βγάλει κάποια στιγμή από τη δύσκολη θέση αλλά η ασύνετη χρήση της μπορεί να μας οδηγήσει σε χρεωκοπία. Ας μην ξεχνάμε ότι τα χρήματα για να πληρώνουμε την κάρτα της καταστολής βγαίνουν από την οικονομία της πρόληψης που βοηθάει να μην ξεπεράσουμε το πιστωτικό όριο που ορίζει η τράπεζα της φύσης. Όπως αποδεικνύεται κάθε χρόνο οι κλιματικές συνθήκες ευνοούν πιο συχνές πυρκαγιές, η περίοδος των πυρκαγιών μεγαλώνει, η ελλιπής ή σχεδόν ανύπαρκτη διαχείριση του δάσους αυξάνει την ποσότητα των καυσίμων που τις τροφοδοτούν και η σοβαρότητα των περιστατικών μεγαλώνει λόγω των κοινωνικοοικονομικών συνθηκών. Στην Ελλάδα παρά τα βήματα που έχουν γίνει από το 2018, η ουσία της δασοπυρόσβεσης παραμένει εγκλωβισμένη στην εξάρτηση από την αεροπυρόσβεση και στην υπερ(βολική) χρήση της τακτικής των εκκενώσεων. Πρέπει να αναγνωρίσουμε τη δυναμική στροφή της πολιτείας και τις σημαντικές αλλαγές που προωθεί στον τομέα της δασοπυρόσβεσης. Δυστυχώς όμως αυτό το περίσσευμα πολιτικής βούλησης επικεντρώνεται σε βραχυπρόθεσμους στόχους χωρίς παράλληλα να προσαρμόζεται στις αλλαγές του κλίματος και τις συνέπειές της. Για να μπορέσουμε να διαχειριστούμε ολιστικά το πρόβλημα των δασικών πυρκαγιών στο πλαίσιο της κλιματικής αλλαγής θα πρέπει να εστιάσουμε στη φιλοσοφία της πρόληψης, να εξασφαλίσουμε την ενεργή συμμετοχή του πολίτη, να ενισχύσουμε την ανθεκτικότητας του τοπίου και να οργανώσουμε δραστηριότητες που θα μειώσουν το ρίσκο. Η σύγχρονη επιστήμη κινείται σε αυτούς τους άξονες στο πλαίσιο του FirEUrisk, του μεγαλύτερου έργου έρευνας για τις δασικές πυρκαγιές στην Ευρωπαϊκή Ένωση, με τη συμμετοχή πολλών ελληνικών οργανισμών. Τα αποτελέσματα της έρευνας όμως παίρνουν αξία όταν γίνονται πολιτικές και τρόπος ζωής και σε αυτή την προσπάθεια χρειάζεται η συνεργασία όλων. Η εμπειρία από την πυρκαγιά στο Μάτι δεν είναι απλά ένα κομμάτι από το παρελθόν που δεν θα πρέπει να χάσουμε αλλά και ένα κομμάτι από το μέλλον που θέλουμε να αλλάξουμε. *Δασολόγοι, μέλη της ερευνητικής ομάδας του Eυρωπαϊκού έργου FirEUrisk (https://www.fireurisk.eu) για τις δασικές πυρκαγιές και την κλιματική αλλαγή

Η καθηγήτρια του Τμήματος Δασολογίας & Φυσικού Περιβάλλοντος του ΑΠΘ Θέκλα Τσιτσώνη αριθμεί τις ενέργειες που πρέπει να περιλαμβάνει ένα αποτελεσματικό σχέδιο δράσης για την αντιμετώπιση των πυρκαγιών και των συνεπειών τους. — Όσον αφορά την Αττική, πόσο πράσινο έχουμε; Kαι πόσο χρειαζόμαστε; Η Αττική διαθέτει αρκετά δάση, τα οποία όμως χρήζουν ιδιαίτερης προστασίας, γιατί στο μεγαλύτερο κομμάτι τους είναι μεσογειακά, με κύριο είδος τη χαλέπιο πεύκη και, όπως είναι γνωστό, τα δάση αυτά, λόγω των υψηλών θερμοκρασιών και της μεγάλης ξηρής περιόδου που επικρατούν στις περιοχές αυτές, κινδυνεύουν από τις πυρκαγιές. Για τον λόγο αυτό έχουν αναπτύξει μηχανισμούς επιβίωσης, σπόρους που είναι ώριμοι το καλοκαίρι και κώνους που παραμένουν κλειστοί κατά τη διάρκεια της πυρκαγιάς, οι οποίοι ανοίγουν όταν κρυώσουν και αφήνουν τους σπόρους να πέσουν στο έδαφος, όπου και παραμένουν, περιμένοντας τις βροχές του φθινοπώρου για να φυτρώσουν. — Από τις πυρκαγιές που αντιμετωπίζουμε κάθε χρόνο γνωρίζουμε πόσα δάση ξαναγίνονται; Όλα τα δάση που καίγονται μπαίνουν σε διαδικασία είτε φυσικής αναγέννησης είτε τεχνητής αναδάσωσης. Μέσα σε τριάντα μέρες από την πυρκαγιά οι καμένες εκτάσεις κηρύσσονται αναδασωτέες, σύμφωνα με το άρθρο 117 του Συντάγματος. Ακολουθεί η άμεση αποτύπωση, χαρτογράφηση και περιγραφή των καμένων εκτάσεων, πράγμα που προστατεύει τις καμένες δασικές εκτάσεις από την καταπάτηση. Στη μεσογειακή ζώνη τα οικοσυστήματα της χαλεπίου πεύκης, των αείφυλλων πλατύφυλλων αλλά και των θερμόβιων πλατύφυλλων (δρυοδασών) είναι προσαρμοσμένα στις πυρκαγιές και αναγεννώνται εύκολα μετά από αυτές. Συνεπώς, στη ζώνη αυτή δεν έχουμε κανένα πρόβλημα φυσικής αναγέννησης, αρκεί οι εκτάσεις να προστατευτούν από τη βόσκηση τουλάχιστον για πέντε χρόνια, να υπάρχουν δέντρα ηλικίας άνω των είκοσι ετών με ώριμα σπέρματα και οι καμένες επιφάνειες να μην έχουν ισχυρές κλίσεις (>50%). Στο μεγαλύτερο μέρος τα καμένα δάση χαλεπίου πεύκης αναμένεται να αποκατασταθούν φυσικά, τα μεν πεύκα με σπόρους, τα δε πλατύφυλλα είδη (φυλλοβόλα και αείφυλλα) με παραβλάστηση. Παρά τη φυσική αναγέννηση, η αναδάσωση είναι αναπόφευκτη, καθώς, εκτός από τις παραπάνω περιπτώσεις, προβλήματα αποκατάστασης υπάρχουν σε κάποια δασικά οικοσυστήματα, π.χ. της ελάτης, όπως συνέβη στην πυρκαγιά της Πάρνηθας το 2007, τα οποία δεν είναι προσαρμοσμένα στις πυρκαγιές, λόγω της ζώνης εξάπλωσής τους. Τα δασικά οικοσυστήματα της ελάτης, η οποία είναι σκιόφιλο είδος, παρουσιάζουν πρόβλημα στη φυσική αναγέννηση, διότι οι σπόροι της δεν φυτρώνουν σε απευθείας έκθεση στην ηλιακή ακτινοβολία. Σε περίπτωση πυρκαγιάς, επομένως, είναι απαραίτητη η αναδάσωση με υλικό που προέρχεται από σπόρους της ίδιας ή γειτονικής περιοχής. — Η Αθήνα θα υποφέρει από την υπερθέρμανση του πλανήτη; Είναι αλήθεια ότι είναι η πιο ζεστή μητρόπολη της Ευρώπης; Η κλιματική αλλαγή είναι γεγονός και η καταστροφή μεγάλων δασικών εκτάσεων από τις πυρκαγιές θα επηρεάσει την οικολογική ισορροπία της χώρας μας, κάνοντας σύντομα αισθητή την αλλαγή του κλίματος. Δημιουργείται, έτσι, με τις πυρκαγιές ένας φαύλος κύκλος, καθώς τα δάση είναι τεράστιες αποθηκευτικές δεξαμενές άνθρακα και, όταν καίγονται, μεγάλες ποσότητες διοξειδίου του άνθρακα εκπέμπονται στην ατμόσφαιρα, συμβάλλοντας στην κλιματική αλλαγή. Από την πυρκαγιά του 2007 στην Πάρνηθα κάηκαν 25.000 στρέμματα δάσους και πολλά ζώα που ανήκαν σε προστατευόμενα είδη. Η καταστροφή αυτής της τόσο μεγάλης δασικής έκτασης κοντά στην Αθήνα σημαίνει θερμότερα καλοκαίρια, παρατεταμένους καύσωνες και πλημμύρες τον χειμώνα. Η Πάρνηθα είναι το «φυσικό κλιματιστικό» της Αθήνας, λόγω της γειτνίασης με την πρωτεύουσα. Η Αθήνα εξελίσσεται στην πιο ζεστή μητρόπολη της Ευρώπης και λόγω του ότι είναι η νοτιότερη μεγαλούπολη της ηπείρου αλλά και λόγω των μεγάλων καμένων εκτάσεων που θα επηρεάσουν την οικολογική της ισορροπία. — Οι μεικτές ζώνες, όπου συνυπάρχει άναρχα δάσος με αστικό ιστό, είναι πλέον πραγματικότητα. Τι μέτρα χρειάζεται να παρθούν προκειμένου να μη συμβαίνουν τραγωδίες όπως αυτή στην ανατολική Αττική; Διαρκείς περιπολίες στις δασικές περιοχές για έγκαιρη πυρανίχνευση. Πολύτιμοι αρωγοί σε αυτή την προσπάθεια μπορεί να είναι οι εθελοντικές οργανώσεις αλλά και η σύγχρονη τεχνολογία (drones). Επίσης, δημιουργία προστατευτικής ζώνης κενής βλαστήσεως, πλάτους 50+ μέτρων, πέριξ οικισμών που συνορεύουν με δασικά οικοσυστήματα, και δημιουργία απλού σχεδίου εκκένωσης του πληθυσμού σε περίπτωση ανάγκης (δηλαδή συγκέντρωση σε συγκεκριμένους χώρους –πλατείες και παραλίες– ασφαλείς από το θερμικό κύμα της πυρκαγιάς). Θέσπιση τετραψήφιου αριθμού ή εφαρμογής κινητής τηλεφωνίας αποκλειστικά για κάθε δήμο και έγκαιρη κοινοποίησή του στους πολίτες για άμεση ενημέρωσή τους σε περίπτωση πυρκαγιάς, ενημέρωση ιδιοκτητών εξοχικών κατοικιών για τον καθαρισμό των ιδιοκτησιών τους από εύφλεκτη βλάστηση και δημιουργία σημείων υδροληψίας, και συστηματική καλλιέργεια του παρακείμενου δάσους. Τέλος, κίνητρα για τη διατήρηση του μωσαϊκού των αγροδασικών συστημάτων και των παραδοσιακών χρήσεων γης (ρητινοκαλλιέργειες, μελισσοκομία κ.λπ.). — Οι φωτιές στην Αττική αλλά και γενικά στη χώρα μας έχουν επιφέρει μια τεράστια περιβαλλοντική και οικονομική καταστροφή. Τι απαιτείται να γίνει από δω και πέρα; Πρώτα απ’ όλα, σύνταξη μελέτης για την αποτροπή διαβρωτικών και πλημμυρικών φαινομένων. Χρόνος εκπόνησης; Έως τέλη Σεπτεμβρίου 2021. Πρέπει, επίσης, να υλοτομηθούν τα καμένα δέντρα, να αξιοποιηθεί το ξύλο και να διευθετηθούν κατάλληλα τα υπολείμματα υλοτομίας, όπου αυτό είναι εφικτό, για λόγους αισθητικής αλλά και καλύτερης πυροπροστασίας των μελλοντικών συστάδων. Τα δέντρα που πρέπει να κοπούν άμεσα είναι προς τα ανάντη, σε βάθος όσο το ύψος των υψηλοτέρων δέντρων, και προς τα κατάντη, μια σειρά δέντρων. Ακόμα, πρέπει να υλοποιηθούν τα αντιδιαβρωτικά και αντιπλημμυρικά έργα, μια δράση που θα πρέπει τουλάχιστον να περιλαμβάνει: α) δημιουργία κορμοδεμάτων σε περιοχές όπου η κλίση του εδάφους υπερβαίνει το 25%, β) κατασκευή κορμοφραγμάτων στα σημαντικότερα ρεύματα για τη συγκράτηση των φερτών υλικών, και γ) έλεγχο των κοιτών των μεγάλων ρεμάτων που διέρχονται από οικισμούς και λήψη των απαραίτητων μέτρων για πρόληψη δυσάρεστων καταστάσεων. Ο χρόνος υλοποίησης όλων αυτών πρέπει να είναι η περίοδος Σεπτεμβρίου – Δεκεμβρίου 2021. Μια άλλη κίνηση προς αυτή την κατεύθυνση αποτελεί η σύνταξη μελέτης αποκατάστασης/αναδάσωσης των καμένων δασών, με χρόνο εκπόνησης έως τα τέλη Οκτωβρίου 2021. Η μελέτη αναδάσωσης θα έχει οριζόντια δομή και θα αφορά την καμένη έκταση στο σύνολό της. Θα εφαρμοστεί όμως μόνο στις εκτάσεις που χρήζουν αναδάσωσης (αποτυχία ή αδυναμία φυσικής αναγέννησης) καθώς και σε εκτάσεις στις οποίες για λόγους προστατευτικούς και αισθητικούς απαιτείται μια διαφορετική προσέγγιση (πέριξ οικισμών και λοιπών εκτάσεων με τουριστικό ή αναψυχικό ενδιαφέρον). Επιπλέον, καθώς η αναγέννηση της βλάστησης είναι ένα δυναμικό φαινόμενο που μπορεί να εμφανιστεί το δεύτερο και τρίτο έτος μετά την πυρκαγιά, η μελέτη θα είναι σπονδυλωτή και θα εκτελεστεί σε στάδια ή φάσεις που θα υλοποιούνται με χρονική αλληλουχία. Η επιλογή θα γίνεται με βάση την προτεραιότητα που θα τεθεί και θα σχετίζεται, πέραν της φυσικής αναγέννησης, με την ανάγκη προστασίας και αισθητικής αναβάθμισης, την ύπαρξη των αναγκαίων υδατικών πόρων για την εφαρμογή συντήρησης μετά τη φύτευση κ.ά. Χρόνος έναρξης της υλοποίησης της αναδάσωσης πρέπει να είναι η φυτευτική περίοδος Νοεμβρίου – Δεκεμβρίου 2021. Λόγω της τεράστιας έκτασης των καταστροφών, θα χρειαστούν κι άλλες φυτευτικές περίοδοι για να ολοκληρωθεί το έργο της αναδάσωσης. Επειδή έχουμε δύο φυτευτικές περιόδους κατ’ έτος, με πενήντα ημέρες η καθεμία, θα απαιτηθούν περίπου δύο χρόνια για την κάλυψη του συνόλου της προς αναδάσωση έκτασης, αν καλύπτει το 25% της καμένης έκτασης. Η έρευνα για την επιτυχή αναδάσωση έδειξε ότι τα σπουδαιότερα προβλήματα που πρέπει να επιλύσει η δασική πράξη είναι αρχικά η επιλογή κατάλληλων φυτικών ειδών, δηλαδή αυτόχθονων ειδών, διότι υπάρχει μεγαλύτερη πιθανότητα επιβίωσης λόγω της μακρόχρονης διαδικασίας προσαρμογής τους. Επίσης, διατηρούνται ο οικολογικός χαρακτήρας και η οικολογική ισορροπία της περιοχής, δεν αλλοιώνεται η φυσιογνωμία της και διατηρείται η βιοποικιλότητα. Ακόμη, κρίνεται αναγκαίο να διασφαλιστεί η ποιότητα του φυτευτικού υλικού που θα χρειαστεί, καθώς πρέπει να παραχθεί από σπόρους της χώρας, τοπικής ή κοντινής προέλευσης. Συνεπώς, είναι σημαντικό από πού θα γίνει η προμήθεια αυτών των φυτωρίων, καθώς η εισαγωγή τους από το εξωτερικό είναι οικολογικά απαράδεκτη και θα έχει ως αποτέλεσμα την επιμόλυνση των γενετικών πόρων της χώρας. Είναι απαραίτητη η αναδημιουργία των δασικών φυτωρίων. Πολύς λόγος γίνεται τελευταία για τη χρήση στις αναδασώσεις, αντί των πεύκων, άλλων πλατύφυλλων ειδών, δέντρων και θάμνων όπως βελανιδιές, κουτσουπιές, χαρουπιές, τα οποία δεν μεταδίδουν τη φωτιά σε μεγάλη απόσταση, όπως συμβαίνει με τα κουκουνάρια των πεύκων. Κι αυτά όμως καίγονται. Δεν φταίνε τα πεύκα για τις πυρκαγιές, φταίει ο τρόπος αντιμετώπισής τους. Η πρόληψη μόνο μπορεί να αποτρέψει την καταστροφή. Δεν υπάρχουν είδη που δεν καίγονται και όσον αφορά τα πλατύφυλλα έχουν πολύ μεγαλύτερες απαιτήσεις σε θρεπτικά συστατικά και νερό για να επιβιώσουν. Τα πεύκα, και δη η χαλέπιος πεύκη, είναι ολιγαρκή, ανθεκτικά στην ξηρασία και συνυφασμένα με το ελληνικό μεσογειακό τοπίο. Θα πρέπει, επίσης, να δούμε και την κοινωνική διάσταση των αναδασώσεων και να εξεταστεί σοβαρά το μέτρο της συμμετοχής του τοπικού πληθυσμού σε όλο το φάσμα εργασιών που σχετίζονται με την αναδάσωση. Είναι ένα κοινωνικό μέτρο δημιουργίας εισοδήματος που θα ανακουφίσει όσους επλήγησαν άμεσα ή έμμεσα από τις πυρκαγιές. Επείγει όλες οι ενέργειες να γίνουν ταχύτατα, να προσδιοριστούν άμεσα οι ευαίσθητες στη διάβρωση περιοχές (κυρίως περιοχές με μεγάλες κλίσεις) και να γίνουν τα αντιδιαβρωτικά έργα (κυρίως κορμοδέματα και κορμοφράγματα) μέχρι τις αρχές του χειμώνα, επειδή ο προϋπολογισμός εκτέλεσης των απαιτούμενων έργων θα είναι μεγάλος. Επείγει, επίσης, να προσδιοριστούν οι οικολογικά ευαίσθητες περιοχές (περιοχές με δυσκολία φυσικής αναγέννησης, όπως αναφέρθηκε παραπάνω), ώστε να γίνουν εντός του πρώτου χειμώνα (μέχρι νωρίς την άνοιξη) οι αναδασώσεις σε αυτές. Ακόμα, άμεσος πρέπει να είναι και ο προσδιορισμός των εκτάσεων με προστατευτικό χαρακτήρα, οι οποίες θα έχουν προτεραιότητα σε έργα αποτροπής της διάβρωσης και των πλημμυρικών φαινομένων αλλά και σε έργα αναδάσωσης. Γιάννης Πανταζόπουλος Το άρθρο δημοσιεύθηκε στην έντυπη LiFO και στο lifo.gr

Με τη φετινή αντιπυρική περίοδο να έχει εξελιχθεί εφιαλτικά και να μετράμε ήδη περισσότερα από 1 εκατομμύριο καμένα στρέμματα δασικών και αγροτικών εκτάσεων στη χώρα, είναι τώρα πιο σημαντικό από ποτέ να δούμε ψύχραιμα την επόμενη μέρα και τις αναγκαίες κινήσεις», σημειώνει σε ανακοίνωσή της η WWF Ελλάς, η οποία διαμόρφωσε μια σειρά προτάσεων που κατά την εκτίμησή της οφείλουν να αποτελέσουν «την πυξίδα κράτους, επιχειρήσεων, φορέων και πολιτών». Ειδικότερα, οι δέκα προτάσεις της WWF Ελλάς είναι οι ακόλουθες: «1.Άμεση κήρυξη ως αναδασωτέων όλων των καμένων εκτάσεων με δασική βλάστηση, ανεξαρτήτως αν είναι δημόσιες, ιδιωτικές ή αμφισβητούμενες, όπως προβλέπεται στη νομοθεσία, χωρίς εξαιρέσεις και "παραθυράκια". 2. Έκδοση των σχετικών δασικών αστυνομικών διατάξεων για απαγόρευση βόσκησης και κυνηγιού στις καμένες εκτάσεις. 3. Μελέτες αντιδιαβρωτικών έργων και δημιουργία κορμοφραγμάτων. Η έγκριση και χρηματοδότηση των αντιδιαβρωτικών και αντιπλημμυρικών έργων πρέπει να γίνει τάχιστα, ώστε να προχωρήσουν οι απαραίτητες εργασίες πριν τη φθινοπωρινή περίοδο. Η εμπειρία έχει δείξει δυστυχώς ότι υπάρχουν σημαντικές καθυστερήσεις λόγω γραφειοκρατίας. 4. Δημοσίευση βασικών αρχών αναδασώσεων και αποκαταστάσεων σε συμφωνία για τις βασικές αρχές της αναδάσωσης και σύμφωνα πάντα με όσα επιτάσσει η επιστήμη. Το υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας έχει και πρέπει να έχει καθοριστικό ρόλο στο πολύπλοκο αυτό ζήτημα των αναδασώσεων. 5. Μελέτες αναδασωτέων περιοχών και εφαρμογή τους αν χρειάζεται, όπου χρειάζεται και όταν χρειάζεται, σύμφωνα με τους κανόνες της επιστήμης. Πρέπει να αφορά τις περιοχές που ενδεικτικά: 1. Περιλαμβάνουν είδη που δεν μπορούν να αναγεννηθούν με φυσικό τρόπο, 2. Έχουν καεί πάνω από δύο φορές τα τελευταία 20 χρόνια και 3) χαρακτηρίζονται από μίξη κατοικίας – δάσους και άρα παρουσιάζουν τη μεγαλύτερη ανάγκη για ειδικά μέτρα διαχείρισης. Στις περιοχές που προβλέπεται φυσική αναγέννηση, πρέπει να αφήσουμε τη φύση να κάνει τη δουλειά της. 6. Ενίσχυση σε μέσα και προσωπικό των κρατικών φυτωρίων ώστε να είναι έτοιμα να διαθέσουν το απαραίτητο φυτευτικό υλικό, όπου και αν χρειαστεί. Συνδρομή εθελοντικών σωματείων σε δράσης υποστήριξης π.χ. συλλογή σπόρων. 7. Περιφρούρηση των αναδασωτέων εκτάσεων για περιπτώσεις καταπατήσεων, παράνομης βόσκησης και άλλων ενεργειών που έχουν σκοπό την αλλαγή χρήσεων γης ή πρόκειται να εμποδίσουν την αποκατάσταση. 8. Αναστολή όλων των οικοδομικών αδειών για νέες κατασκευές εντός των καμένων περιοχών, ακόμα και αν δεν το προβλέπει η νομοθεσία για τις αναδασωτέες εκτάσεις, μέχρι να εκτιμηθεί η συνολική οικολογική ζημιά και να καθοριστούν οι ανάγκες αποκατάστασης. Από την απαγόρευση, θα πρέπει να εξαιρεθούν οι άδειες επισκευής και ανακατασκευής πυρόπληκτων κτιρίων. 9. Ολοκλήρωση των δασικών χαρτών ως μέτρο μελλοντικής πρόληψης δασικών πυρκαγιών. 10.Ολοκληρωμένη και διάφανης ανάλυση των κοινωνικών, οικονομικών ή τεχνικών αιτιών των πυρκαγιών με στόχο τη λήψη αντίστοιχων στοχευμένων μέτρων σε κάθε περιοχή».

Oι βασικές προκλήσεις που θα κληθούμε να αντιμετωπίσουμε το επόμενο διάστημα έχουν να κάνουν με την ανασυγκρότηση των πυρόπληκτων περιοχών, αλλά και την προσαρμογή των δασικών οικοσυστημάτων στις επιπτώσεις της κλιματικής κρίσης που απειλεί τη χώρα μας και ολόκληρο τον πλανήτη. Για τον λόγο αυτόν έχουμε σχεδιάσει μια στρατηγική που αποτελείται από τρεις βασικούς άξονες και οι οποίοι περιλαμβάνουν: Άμεση προστασία των εδαφών και αποκατάσταση των δασικών οικοσυστημάτων που καταστράφηκαν ολικώς ή μερικώς από τις πρόσφατες πυρκαγιές σε Αττική, Εύβοια και Πελοπόννησο. Ενδυνάμωση της προστασίας και της μέγιστης δυνατής αντοχής και ανθεκτικότητας των δασών απέναντι στις αναπόφευκτες και ορατές πλέον επιπτώσεις της κλιματικής κρίσης. Ενίσχυση της περιβαλλοντικής συνείδησης και της σχέσης της κοινωνίας των πολιτών με τα δασικά οικοσυστήματα και με αυτό τον τρόπο την προστασία τους. Όλοι, άλλωστε, έχουμε γίνει μάρτυρες τις τελευταίες ημέρες της τεράστιας προσφοράς των εθελοντών, κυρίως νέων σε ηλικία ανθρώπων, που προσπαθούσαν και συνεχίζουν να προσπαθούν να συμβάλουν με όλες τους τις δυνάμεις στην κατάσβεση αλλά και την προστασία των κατοικιών και πολλές φορές με κίνδυνο της ζωής τους, όπως αποδείχθηκε, δυστυχώς, στην περίπτωση του συμπολίτη μας Βασίλη Φιλώρα και θα ήθελα να συλλυπηθώ τους δικούς του και την οικογένειά του. Όλα τα παραπάνω, φυσικά, θα επιτευχθούν σε συνεργασία με επιστημονικούς φορείς, με πανεπιστήμια, με εθελοντικές οργανώσεις, καθώς και σε συνεργασία με τις τοπικές κοινωνίες και λαμβάνοντας πάντα υπόψη τις ιδιαιτερότητες της εκάστοτε περιοχής. Έχουμε, όμως, σχεδιάσει και ένα πλάνο άμεσων και στοχευμένων παρεμβάσεων για την προστασία και αποκατάσταση του φυσικού περιβάλλοντος ιδιαίτερα στις πληγείσες περιοχές. Αυτό το πλάνο περιλαμβάνει επτά άξονες: Χαρτογράφηση των καμένων εκτάσεων με τη χρήση δορυφορικών δεδομένων και της τεχνολογίας. Κήρυξη αναδασωτέων εκτάσεων εντός 30 ημερών αντί 90 ημερών που ίσχυε μέχρι σήμερα. Μία διάταξη η οποία θα συμπεριλαμβάνεται στην Πράξη Νομοθετικού Περιεχομένου που θα εκδοθεί τις επόμενες ημέρες και ώρες. Αύξηση και εντατικοποίηση των ελέγχων και επιτηρήσεων των καμένων εκτάσεων, αλλά και την άμεση εφαρμογή της ισχύουσας δασικής νομοθεσίας για την προστασία τους. Άμεση απομάκρυνση των ιστάμενων καμένων δέντρων που συγκροτούν κυρίως την παρόδια βλάστηση. Άμεση έναρξη κατασκευής αντιδιαβρωτικών έργων με κορμοδέματα και κλαδοπλέγματα, αλλά και αντιπλημμυρικών έργων για τα οποία προωθείται ήδη η σύνταξη μελέτης για την άμεση υλοποίηση αυτών, ώστε να αποτραπεί η εμφάνιση πλημμυρικών και χειμαρρικών φαινομένων κατά τη χειμερινή περίοδο. Έκδοση Δασικών Αστυνομικών Διατάξεων (ΔΑΔ) για τις καμένες εκτάσεις στις οποίες θα εξειδικεύεται κατά χώρο, χρόνο και τρόπο η απαγόρευση συγκεκριμένων δραστηριοτήτων, όπως για παράδειγμα η άσκηση βόσκησης, η θήρα και άλλα που κρίνει αναγκαία η οικεία δασική αρχή. Ιεράρχηση και η επιλογή περιοχών με άμεση προτεραιότητα σε Εύβοια, σε Αττική και σε Πελοπόννησο για την αποκατάσταση της βλάστησης με φυσική αναγέννηση ή τεχνητή αναδάσωση. Εδώ αξίζει να αναφερθούμε ότι έχουμε ήδη συμπεριλάβει στο Ταμείο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας, όπως ανέφερε και ο Υπουργός Οικονομικών Χρήστος Σταϊκούρας, 224 εκατ. ευρώ για την τεχνητή αναδάσωση 165.000 στρεμμάτων. Και βέβαια αυτό μπορούμε να το αναδιαμορφώσουμε και να το επαυξήσουμε εφόσον κρίνουμε ότι είναι αναγκαίο. Προκειμένου όμως να επιτευχθούν έγκαιρα και έγκυρα οι στρατηγικοί στόχοι για τα δάση, αλλά και οι υποδομές πρόληψης και αποκατάστασης προχωράμε σε δομικές διοικητικές μεταρρυθμίσεις για τον καλύτερο συντονισμό, αλλά και την αποτελεσματικότερη λειτουργία των δασικών υπηρεσιών ώστε να ανταποκριθούν στις νέες συνθήκες που έχει επιφέρει η κλιματική αλλαγή στα δασικά οικοσυστήματα. Με την ευκαιρία αυτή θα ήθελα να ευχαριστήσω τα στελέχη συνολικά της δασικής υπηρεσίας που όλες αυτές τις ημέρες συνεπικούρησαν και συνεπικουρούν την τιτάνια προσπάθεια του Πυροσβεστικού Σώματος και των εθελοντών πυροσβεστών για την αντιμετώπιση των πυρκαγιών και την προστασία της ανθρώπινης ζωής. Με την έκδοση σχετικής Πράξης Νομοθετικού Περιεχομένου, το αμέσως προσεχές διάστημα, προωθείται η υπαγωγή των δασικών υπηρεσιών των αποκεντρωμένων διοικήσεων στο Υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας. Επίσης, ορίζουμε και θεσμοθετούμε μία νέα έννοια, την έννοια του «αναδόχου αναδάσωσης». Με τη μορφή εθελοντισμού, θέλουμε νομικά πρόσωπα δημοσίου και ιδιωτικού δικαίου, ανώνυμες εταιρείες και μη κυβερνητικές - μη κερδοσκοπικές οργανώσεις να μπορούν να προχωρούν, με δικές τους δαπάνες, σε άμεσες αναδασώσεις σε περιοχές που έχουν πληγεί και με προδιαγραφές που θα ορίζονται από τη Γενική Διεύθυνση Δασών του Υπουργείου Περιβάλλοντος και Ενέργειας. Πώς θα λειτουργεί: Το δασαρχείο θα ορίζει την περιοχή που χρειάζεται προστασία, αποκατάσταση και τεχνητή αναδάσωση και τις προδιαγραφές αυτών. Παραδείγματος χάρη, το είδος των δένδρων που θα φυτευτούν, προσαρμοσμένα στις οικολογικές συνθήκες της περιοχής, με εμπλουτισμό της βλάστησης με κατάλληλα πλατύφυλλα και πυράντοχα είδη. Επίσης, ο ανάδοχος αναδάσωσης θα αναλάβει την εκπόνηση της μελέτης, με δικά του έξοδα, που θα εγκριθεί άμεσα στη συνέχεια από το δασαρχείο και στη συνέχεια θα προχωρήσει πάλι με δικά του έξοδα στις αναγκαίες ενέργειες για την προετοιμασία του εδάφους και την εξασφάλιση της επιτυχίας της αναδάσωσης. Η πράξη ορισμού αναδόχου αποσκοπεί αποκλειστικά και μόνο στη μελέτη και υλοποίηση των αντιδιαβρωτικών έργων προστασίας των εδαφών, καθώς και των έργων τεχνητής αναδάσωσης, χωρίς το Ελληνικό Δημόσιο να απεμπολεί οποιοδήποτε δικαίωμά του επί των εκτάσεων αυτών, για την αποφυγή οποιασδήποτε παρεξήγησης. Επίσης, έχουμε τρία άμεσα μέτρα στήριξης των πυρόπληκτων φυσικών προσώπων, αρμοδιότητας Υπουργείου Περιβάλλοντος και Ενέργειας: Ανακοινώθηκε ήδη από τη ΔΕΗ η διαγραφή οφειλών για όλους όσοι η οικία τους έχει καταστραφεί από τις πυρκαγιές. Προχωρούμε σε έκτακτη χρηματοδότηση Κέντρων Διάσωσης και Περίθαλψης Άγριας Ζωής που επηρεάστηκαν από τις πρόσφατες δασικές πυρκαγιές. Ο αρμόδιος Υφυπουργός, ο Γιώργος Αμυράς είναι από την πρώτη στιγμή μαζί με αυτές τις οργανώσεις. Το Υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας χρηματοδοτεί εκτάκτως έξι κέντρα διάσωσης και περίθαλψης άγριας ζωής τα οποία βρέθηκαν στο πεδίο κατά τις πρόσφατες δασικές πυρκαγιές με το συνολικό ποσό των 200.000 ευρώ. Συγκεκριμένα θα χρηματοδοτηθούν η ΑΝΙΜΑ, ο Αρκτούρος, η Δράση για την Άγρια Ζωή, η Εταιρεία Προστασίας Περιβάλλοντος Καστοριάς, η Αλκυόνη και το Κέντρο Περίθαλψης Άγριας Ζωής στον Πύργο. Η χρηματοδότηση κρίνεται αναγκαία λόγω της κατακόρυφης αύξησης των περιστατικών που διαχειρίζονται τα ανωτέρω κέντρα. Προχωράμε σε έκτακτη οικονομική ενίσχυση των ρητινοκαλλιεργητών που δραστηριοποιούνται στις πληγείσες περιοχές της Εύβοιας και των Γερανείων Ορέων. Συγκεκριμένα προβλέπεται έκτακτη επιχορήγηση ύψους 3,7 εκατ. ευρώ επιπλέον από την τακτική ετήσια επιχορήγηση των 2,3 εκατομμυρίων ευρώ. Άρα, συνολικά για το 2021, 940 ρητινοκαλλιεργητές, 840 στην Εύβοια και 100 στα Γεράνεια Όρη, θα λάβουν το ποσό των 6 εκατ. ευρώ. Τέλος, θα ήθελα να ευχαριστήσω τα στελέχη και τους εργαζόμενους, το τεχνικό προσωπικό, τους εργατοτεχνίτες του ΔΕΔΔΗΕ που από την πρώτη στιγμή μετά την κατάσβεση των πυρκαγιών βρίσκονται στις πληγείσες περιοχές και με όλες τους τις δυνάμεις προσπαθούν για τη γρήγορη αποκατάσταση των ζημιών και την ηλεκτροδότηση των περιοχών αυτών. Σήμερα που μιλάμε το σύνολο των διαθέσιμων δυνάμεων του ΔΕΔΔΗΕ βρίσκεται στις περιοχές της Βόρειας Εύβοιας, της Αττικής και της Πελοποννήσου για την ολοκλήρωση της αποκατάστασης των καμένων στύλων, των μετασχηματιστών και των καλωδίων ώστε να ηλεκτροδοτηθούν οι εν λόγω περιοχές. Επίσης, θέλω να αναφέρω και να αναδείξω την τεράστια συμβολή των στελεχών και των εργαζομένων στον ΑΔΜΗΕ που όλες τις προηγούμενες μέρες κατέβαλαν τεράστια προσπάθεια έχοντας έναν πρωτόγνωρο καύσωνα της τελευταίας δεκαετίας, παράλληλα δυστυχώς έχοντας τις πυρκαγιές να απειλούν το ηλεκτρικό σύστημα μεταφοράς. Και βέβαια κατάφεραν με την υπεύθυνη και σοβαρή εργασία τους να εξασφαλίσουν την απρόσκοπτη ηλεκτροδότηση στο σύνολο της Ελλάδας και την ασφάλεια και επάρκεια εφοδιασμού.

Μέσα στην τελευταία εξαετία έχουν σημειωθεί οι τρεις χειρότερες περίοδοι δασικών πυρκαγιών που έχουν καταγραφεί ποτέ στην Ευρωπαϊκή Ένωση, σύμφωνα με το Κοινό Κέντρο Ερευνών (JRC) της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, το οποίο δημοσίευσε την ετήσια έκθεσή του για τις δασικές πυρκαγιές στην Ευρώπη, τη Μέση Ανατολή και τη Βόρεια Αφρική. Η έκθεση καταλήγει στο συμπέρασμα ότι η περσινή περίοδος πυρκαγιών ήταν η δεύτερη χειρότερη στο έδαφος της ΕΕ, όσον αφορά την έκταση των καμένων περιοχών (από τότε που άρχισαν να καταγράφονται σχετικά στοιχεία το 2006), μετά το 2017, όταν είχαν καεί πάνω από 10.000 τετραγωνικά χιλιόμετρα (km²). Πάνω από 5.500 km² εδαφών κάηκαν το 2021 -μια έκταση υπερδιπλάσια του Λουξεμβούργου- ενώ πάνω από 1.000 km² κάηκαν σε προστατευόμενες περιοχές του δικτύου Natura 2000, οι οποίες αποτελούν τη δεξαμενή βιοποικιλότητας της ΕΕ. Το 2021 καταγράφηκαν δασικές πυρκαγιές σε 22 από τα 27 κράτη μέλη της ΕΕ. Η Ιταλία επλήγη περισσότερο περισσότερο από τις πυρκαγιές (όσον αφορά την έκταση των καμένων περιοχών) και ακολούθησαν Τουρκία, Πορτογαλία και Ελλάδα. Ειδικότερα στις χώρες του ευρωπαϊκού Νότου οι καμένες περιοχές το 2021 ήσαν περίπου διπλάσιες σε σχέση με το 2020 και η χρονιά ήταν η δεύτερη χειρότερη μετά το 1986 όσον αφορά το μέσο μέγεθος των δασικών πυρκαγιών, καθώς ο συνολικός αριθμός τους ήταν ο μικρότερος που έχει καταγραφεί. Πράγμα που σημαίνει ότι πέρυσι υπήρξαν μεν αρκετά λιγότερες πυρκαγιές αλλά πολύ μεγαλύτερες. Συνολικά, από το 2017 που καταγράφηκε η χειρότερη περίοδος πυρκαγιών στα χρονικά, έχουν καεί 35.340 km² από δασικές πυρκαγιές, έκταση μεγαλύτερη από εκείνη του Βελγίου. Περίπου το 35% της συνολικής καμένης έκτασης, πάνω από 11.600 km², βρισκόταν σε περιοχές του δικτύου Natura 2000. Η έκθεση δεν καλύπτει τις φετινές πυρκαγιές, οι οποίες ήσαν ακόμη πιο καταστροφικές από τις πυρκαγιές του 2021, καθώς το 2022 φαίνεται πως θα είναι ακόμα χειρότερο, επιβεβαιώνοντας την ανησυχητική καταστροφική τάση των τελευταίων ετών. Φέτος εκτιμάται ότι έχει ήδη καεί μια έκταση 8.600 km². Πρόκειται για μια από τις μεγαλύτερες εκτάσεις που έχουν καταστραφεί έως τα τέλη Οκτωβρίου από δασικές πυρκαγιές στην Ευρώπη, σημειώνοντας νέα ρεκόρ καμένων εκτάσεων σε εννέα χώρες της ΕΕ. Παρά το γεγονός πάντως ότι οι εκτάσεις που κάηκαν από δασικές πυρκαγιές ήταν εξαιρετικά εκτεταμένες το 2022, τονίζεται ότι ο αριθμός των ανθρώπινων απωλειών περιορίστηκε χάρη στα μέτρα πρόληψης που εφαρμόστηκαν από τα κράτη μέλη της ΕΕ και τον μηχανισμό πολιτικής προστασίας της ΕΕ. Πηγή: ΑΜΠΕ

Άρθρο του Κώστα Λαγουβάρδου, Μετεωρολόγου – Διευθυντή Ερευνών στο Εθνικό Αστεροσκοπείο Αθηνών → Όπως είδαμε και στο πρώτο μέρος του άρθρου μας (Ιούλιος 2022), οι δασικές πυρκαγιές αποτελούν ένα σημαντικό πρόβλημα των μεσογειακών οικοσυστημάτων, το οποίο, λόγω της κλιματικής αλλαγής, αναμένεται να επιδεινωθεί σημαντικά τις επόμενες δεκαετίες. Η προβλεπόμενη αύξηση του αριθμού και της έντασης των πυρκαγιών στη Μεσόγειο και στη χώρα μας θέτει ορισμένα επείγοντα ερωτήματα τα οποία επιχειρούμε να απαντήσουμε στη συνέχεια: Πόσο ανοχύρωτοι είμαστε σε αυτό το τεράστιο οικολογικό πρόβλημα; Ποια επιστημονικά εργαλεία έχουμε στη διάθεσή μας για την καλύτερη πρόληψη των πυρκαγιών; Πώς μπορεί να τα αξιοποιήσει η Πολιτεία; Οι απαντήσεις μας θα εστιάσουν στον τομέα της πρόληψης των πυρκαγιών. 1. Πόσο ανοχύρωτοι είμαστε σε αυτό το τεράστιο οικολογικό πρόβλημα; Όσον αφορά στη δική μου ειδικότητα, η επιστημονική γνώση τα τελευταία χρόνια έχει κάνει σημαντικά βήματα στον τομέα της παρατήρησης και της πρόγνωσης καιρού, επομένως μας παρέχει εργαλεία τα οποία μπορούν να δώσουν πολύ σημαντικές πληροφορίες για τον κίνδυνο εκδήλωσης δασικών πυρκαγιών, αλλά και για την εξέλιξή τους όταν συμβούν. Οι δασικές πυρκαγιές θα γίνουν συχνότερες και ακόμα δυσκολότερα ελέγξιμες τις επόμενες δεκαετίες λόγω της αναμενόμενης αύξησης της θερμοκρασίας του πλανήτη, γεγονός που καθιστά την πολιτική πρόληψης κρίσιμο παράγοντα για την καλύτερη προετοιμασία αλλά και την αποφυγή της κόπωσης και της διασποράς δυνάμεων των φορέων αντιμετώπισης (Πυροσβεστικό Σώμα, Δήμοι και Περιφέρειες), ειδικά εάν ληφθεί υπόψη ότι μελλοντικά η αντιπυρική περίοδο θα επεκταθεί χρονικά μέσα στο έτος. 2. Ποια επιστημονικά εργαλεία έχουμε στη διάθεσή μας για την καλύτερη πρόληψη; Οι δασικές πυρκαγιές εξαρτώνται σε πολύ μεγάλο βαθμό από τις καιρικές συνθήκες αλλά και την κατάσταση (υγρασία) της νεκρής καύσιμης ύλης. Σε επίπεδο προετοιμασίας και εγρήγορσης διαθέτουμε πλέον χάρτες πυρομετεωρολογικών δεικτών επικινδυνότητας δασικών πυρκαγιών σε πολύ υψηλή ανάλυση. Συγκεκριμένα, ο βαθμός επικινδυνότητας λαμβάνει υπόψη τη θερμοκρασία, την ένταση του ανέμου και την υγρασία. Οι χάρτες αυτοί λαμβάνουν υπόψιν τους τα υψηλής ανάλυσης προγνωστικά δεδομένα που παρέχουν τα μοντέλα πρόγνωσης καιρού και υπολογίζουν αντικειμενικά και με διαφάνεια δείκτες επικινδυνότητας (όπως ο ευρέως χρησιμοποιούμενος καναδικός πυρομετεωρολογικός δείκτης) για όλη την ελληνική επικράτεια. Η γνώση της κατανομής του δείκτη για τις επόμενες 1-2 ημέρες βοηθά σημαντικά τις πυροσβεστικές υπηρεσίες να θέτουν στον απαιτούμενο βαθμό ετοιμότητας τα επίγεια και εναέρια μέσα τους. Ταυτόχρονα, μπορούμε να εκτιμήσουμε με μεγάλη ακρίβεια την υγρασία της νεκρής λεπτής καύσιμης ύλης, αξιοποιώντας τις μετρήσεις των γειτονικών μετεωρολογικών σταθμών, δημιουργώντας σχετικούς χάρτες υψηλής ανάλυσης με συνεχή ανανέωση. Τόσο οι χάρτες επικινδυνότητας όσο και οι χάρτες υγρασίας της καύσιμης ύλης παράγονται ήδη στην Ελλάδα από επιστημονικούς φορείς οι οποίοι έχουν αναπτύξει σημαντικό ερευνητικό έργο σχετικά με τις δασικές πυρκαγιές. Τα μοντέλα ταχείας απόκρισης της πρόγνωσης εξέλιξης του πύρινου μετώπου αποτελούν επίσης ένα πολύ χρήσιμο εργαλείο που μπορεί να συνδράμει στις ενέργειες αντιμετώπισης μιας εν εξελίξει μεγάλης δασικής πυρκαγιάς ή μιας πυρκαγιάς με έντονο κοινωνικό αντίκτυπο (πχ. κοντά σε κατοικημένες περιοχές). Τα μοντέλα αυτά λαμβάνουν υπόψη την τοπογραφία και τη βλάστηση μιας περιοχής καθώς και τις καιρικές συνθήκες. Ένα σημαντικό στοιχείο αυτών των μοντέλων είναι ότι περιγράφουν και την αλληλεπίδραση της φωτιάς με τις τοπικές καιρικές συνθήκες ώστε να αναπαράγουν σε ακόμα καλύτερο βαθμό τις συνθήκες θερμοκρασίας και ανέμου στην περιοχή μια μεγάλης δασικής πυρκαγιάς. Η επιστημονική κοινότητα στη Ελλάδα πρωτοπορεί παγκοσμίως στην παραγωγή και λειτουργία τέτοιων εργαλείων τα οποία έχουν ήδη δοκιμαστεί με επιτυχία σε μεγάλο αριθμό δασικών πυρκαγιών τα τελευταία χρόνια. Είναι επομένως τουλάχιστον παράδοξο να μην γίνεται αξιοποίηση τέτοιων εργαλείων από την Πολιτεία. 3. Πώς μπορεί να αξιοποιήσει η Πολιτεία τα εργαλεία αυτά; Η περιορισμένη αξιοποίηση της επιστημονικής γνώσης σε θέματα πολιτικής προστασίας συνιστά δυστυχώς ένα διαχρονικό πρόβλημα στην Ελλάδα και τα βήματα που γίνονται είναι εξαιρετικά αργά και αποσπασματικά. Ενδεικτικά, δεν υφίσταται επίσημη και θεσμοθετημένη συνεργασία πολλών επιστημονικών φορέων με την κεντρική Πολιτική Προστασία. Παρόλο που ο νέος κλιματικός νόμος (ν. 4936/2022) προβλέπει τη συνεργασία των επιστημονικών και επιχειρησιακών φορέων, πέντε μήνες μετά την ψήφισή του δεν έχουν ληφθεί ενέργειες προς αυτή την κατεύθυνση. Ένα αισιόδοξο μήνυμα έρχεται ευτυχώς από τους Δήμους της χώρας που εκφράζουν ενδιαφέρον για τη λειτουργία μετρητικών δικτύων και ολοκληρωμένων συστημάτων έγκαιρης προειδοποίησης. Εκμεταλλευόμενοι εθνικές και ενωσιακές χρηματοδοτήσεις ευελπιστούμε στο άμεσο μέλλον οι Δήμοι και η χώρα συνολικότερα να προχωρήσουν σε ουσιαστική βελτίωση της ετοιμότητάς τους πριν και κατά τη διάρκεια εκδήλωσης μιας δασικής πυρκαγιάς ή ενός έντονου/ακραίου καιρικού φαινομένου. Εν κατακλείδι, και στο μείζον θέμα των δασικών πυρκαγιών διαπιστώνουμε για μια ακόμα φορά τη δυστοκία της κεντρικής πολιτικής προστασίας να υιοθετήσει σύγχρονες τεχνικές, υπηρεσίες και εργαλεία υψηλού επιπέδου τα οποία διατίθενται από την επιστημονική κοινότητα για την αντιμετώπιση των καταστροφικών πυρκαγιών. Είναι όμως κρίσιμο στο άμεσο μέλλον να αρθεί το χάσμα μεταξύ επιχειρησιακών και επιστημονικών φορέων ώστε να μπορέσουμε να συνεργαστούμε με στόχο την καλύτερη οργάνωση της Πολιτείας απέναντι στις δασικές πυρκαγιές, αλλά και απέναντι στα έντονα εν γένει καιρικά φαινόμενα τα οποία αναμένεται να αυξηθούν σε αριθμό και ένταση ως αποτέλεσμα της κλιματικής αλλαγής.

Ενώ η περίοδος αιχμής των πυρκαγιών δεν έχει ακόμη τελειώσει, ο προσωρινός απολογισμός τους αυξάνεται στην Ευρωπαϊκή Ένωση με ήδη περισσότερα από 6.600.000 στρέμματα να έχουν καεί από τον Ιανουάριο, αριθμός ρεκόρ για αυτή τη χρονική περίοδο από το 2006 που υπάρχουν τα πρώτα δορυφορικά δεδομένα. Έσπασαν κάθε ρεκόρ οι καμένες εκτάσεις στην Ευρώπη Από την 1η Ιανουαρίου, οι φωτιές έχουν καταστρέψει 6.627.760 στρέμματα δασών στην Ευρωπαϊκή Ένωση, σύμφωνα με τα στοιχεία του ευρωπαϊκού συστήματος ενημέρωσης για τις δασικές πυρκαγιές (EFFIS) που επικαιροποιήθηκαν σήμερα. Το EFFIS εκπονεί συγκριτικές στατιστικές από το 2006 χάρη στις δορυφορικές εικόνες του ευρωπαϊκού προγράμματος Copernicus. Η Γαλλία είχε γνωρίσει χειρότερες χρονιές στα χρόνια του 1970, πριν υπάρξουν τα ευρωπαϊκά δεδομένα. Όμως η χρονιά 2022 είναι η χειρότερη εδώ και 16 χρόνια, σύμφωνα με αυτούς τους αριθμούς, σε μεγάλο μέρος εξαιτίας δύο μεγάλων διαδοχικών πυρκαγιών στον νομό Ζιρόντ, στη νοτιοδυτική Γαλλία, όπου Γερμανοί, Πολωνοί και Αυστριακοί πυροσβέστες έφθασαν για ενισχύσεις αυτή την εβδομάδα. Η κατάσταση είναι επίσης σοβαρή στην κεντρική Ευρώπη: οι πυροσβέστες χρειάστηκαν περισσότερο από δέκα ημέρες τον Ιούλιο για να θέσουν υπό έλεγχο τη μεγαλύτερη φωτιά στην πρόσφατη ιστορία της Σλοβενίας, βοηθούμενοι από ένα πληθυσμό που είχε κινητοποιηθεί σε σημείο που η κυβέρνηση αναγκάσθηκε να ζητήσει από τους κατοίκους να σταματήσουν να κάνουν δώρα στους πυροσβέστες. Καθώς όμως δεν διαθέτει ειδικά πυροσβεστικά αεροπλάνα, η Σλοβενία αναγκάσθηκε να ζητήσει βοήθεια από την Κροατία, η οποία έστειλε ένα αεροπλάνο, πριν το ανακαλέσει για να σβήσει τις δικές της πυρκαγιές. Η σλοβενική κυβέρνηση εξετάζει πλέον την αγορά των πρώτων της πυροσβεστικών αεροπλάνων. Γιγαντιαία ήταν η φωτιά που εκδηλώθηκε την περασμένη εβδομάδα στο Βερολίνο, στη Γερμανία, ξεκινώντας από μια αποθήκη πυρομαχικών της αστυνομίας μέσα σε ένα δάσος εν μέσω ξηρασίας, και η οποία τέθηκε γρήγορα υπό έλεγχο. Ενώ μέχρι τώρα δεν είχε τέτοιες πυρκαγιές, η γερμανική πρωτεύουσα απειλείται σήμερα όλο και περισσότερο εξαιτίας των μεγάλων δενδρόφυτων εκτάσεων που διαθέτει. Όμως η ζώνη που επλήγη περισσότερο από τις πυρκαγιές είναι η Ιβηρική χερσόνησος. Η Ισπανία, στην οποία επικρατεί ξηρασία μετά τα φετινά κύματα καύσωνα, είδε 2.462.780 στρέμματα να καταστρέφονται από πυρκαγιές, ιδιαίτερα στη βορειοδυτική Γαλικία. Η κατάσταση έχει πάντως βελτιωθεί με την πτώση των θερμοκρασιών. Η Πορτογαλία δίνει επίσης μάχη εδώ και περισσότερο από μία εβδομάδα εναντίον μιας πυρκαγιάς στην ορεινή περιφέρεια της Σέρα ντα Εστρέλα, η κορυφή της οποίας φθάνει περίπου τα 2.000 μέτρα. Αύξηση στην κεντρική Ευρώπη Σε όρους καμένων εκτάσεων, μετά την Ισπανία έρχονται η Ρουμανία (1.505.280 στρέμματα), η Πορτογαλία (752.770 στρέμματα) και η Γαλλία (612.890 στρέμματα). Μόνο κατά τη θερινή περίοδο, «το 2022 είναι ήδη μια χρονιά ρεκόρ», λέει στο Γαλλικό Πρακτορείο ο Χεσούς Σαν-Μιγκέλ, συντονιστής του EFFIS. Το προηγούμενο ρεκόρ για την Ευρώπη χρονολογούνταν από το 2017, όταν 4.209.130 στρέμματα είχαν καεί μέχρι τις 13 Αυγούστου και 9.880.870 στρέμματα μέσα σε ένα χρόνο. «Ελπίζω ότι δεν θα έχουμε φέτος τον Οκτώβριο που είχαμε εκείνη τη χρονιά», συνεχίζει· 4.000.000 στρέμματα είχαν καεί τότε σε όλη την Ευρώπη μέσα σε ένα μήνα. Η ασυνήθιστη ξηρασία που επικρατεί στην Ευρώπη, σε συνδυασμό με τα κύματα καύσωνα, διευκολύνει το ξέσπασμα πυρκαγιών. Αυτές οι συνθήκες ακραίας ξηρασίας παρατηρούνταν συχνότερα στις χώρες που βρέχονται από τη Μεσόγειο, όμως τώρα παρατηρήθηκαν στην κεντρική Ευρώπη», που μέχρι στιγμής είχε αποφύγει αυτά τα μετεωρολογικά φαινόμενα, προσθέτει ο Χεσούς Σαν-Μιγκέλ. Για παράδειγμα, η Τσεχική Δημοκρατία είδε τη φωτιά να κατακαίει περισσότερα από 10.000 στρέμματα, έκταση μικρή σε σχέση με άλλες χώρες, όμως 158 φορές μεγαλύτερη από το μέσο όρο της περιόδου 2006-2021, όταν οι πυρκαγιές ήταν αμελητέες. Στην κεντρική Ευρώπη, οι καμένες επιφάνειες εξακολουθούν συνεπώς να είναι περιορισμένες σε σχέση με τα εκατοντάδες χιλιάδες στρέμματα στην Ισπανία, τη Γαλλία ή την Πορτογαλία. Εκτός από τις φωτιές στην Κροατία, σημειώθηκαν μόνο τρεις πυρκαγιές στη Σλοβενία και πέντε στην Αυστρία. Όμως η συνεχιζόμενη άνοδος της θερμοκρασίας σε όλη την Ευρώπη αναμένεται ότι θα ενισχύσει την τάση.

Πυρκαγιά σημειώθηκε το βράδυ του Σαββάτου στον ΧΥΤΑ Φυλής, με αποτέλεσμα να εξαπλωθεί ένα υπερμεγέθες τοξικό νέφος στη δυτική Αττική. Η πρωτοβουλία πολιτών και φορέων «Δυτικό Μέτωπο», με ανακοίνωση που εξέδωσε επιρρίπτει βαρύτατες ευθύνες στον περιφερειάρχη Γιώργο Πατούλη αναφορικά με τη διαχείριση των απορριμμάτων και επαναλαμβάνει για ακόμη μια φορά την ανάγκη να κλείσει πλέον οριστικά ο ΧΥΤΑ Φυλής. Μεγάλη φωτιά στη χωματερή της Φυλής ξέσπασε το βράδυ του Σαββάτου και ένα τοξικό νέφος απλώθηκε πάνω από τη δυτική Αττική και τις γύρω περιοχές. Μήνυμα έστειλε και η Πολιτική Προστασία, μέσω της υπηρεσίας 112, με το οποίο καλούνταν οι πολίτες να κλείσουν πόρτες και παράθυρα και να αποφύγουν τυχόν μετακινήσεις καθώς η εισπνοή καπνού ήταν επικίνδυνη. Στο σημείο επιχείρησαν συνολικά 4 οχήματα με 12 πυροσβέστες, οι οποίοι έθεσαν υπό πλήρη έλεγχο τη φωτιά. Το πρωί της Κυριακής αποχώρησαν οι πυροσβέστες ωστόσο μικρές εστίες καπνού παραμένουν και θα αντιμετωπιστούν με επιχωματώσεις.

Έχει ζητηθεί να εγκατέλειψαν την Ανάβυσσο οι κάτοικοι της περιοχής την ώρα που η φωτιά, η οποία ξεκίνησε το μεσημέρι από τα Καλύβια, μαίνεται ακόμα στην περιοχή, αλλά όχι με την ίδια ένταση. Συγκεκριμένα, στην Ανάβυσσο οι φλόγες είναι υπό έλεγχο, ωστόσο ο δρόμος παραμένει κομμένος, στο ύψος του Αγίου Παντελεήμονα. Την ίδια ώρα, οι Πυροσβεστικές δυνάμεις κατάφεραν να ανακόψουν το μέτωπο που κατευθυνόταν προς την Παλαιά Φώκαια. Νωρίτερα, έγιναν εκκλήσεις για να εκκενωθούν οι οικισμοί Φέριζα, Όλυμπος, της Αγροτικής Τράπεζας (Οικισμός ΑΤΕ) και Αγιασμόθι, καθώς και το Οικοτροφείο Αργώ όπου βρίσκονταν 27 παιδιά και όλοι μετέβησαν στο γήπεδο της Παλαιάς Φώκαιας. Το μέτωπο της πυρκαγιάς υπολογίζεται περίπου στα 7-8 χιλιόμετρα. Στο σημείο πνέουν ισχυροί άνεμοι, έως και 9 μποφόρ. Στην Ανάβυσσο δεν έχουν καταγραφεί ζημιές σε σπίτια, ενώ σύμφωνα με πληροφορίες, έχουν καεί σπίτια και τουλάχιστον ένα όχημα στον οικισμό της Φέριζας. https://www.facebook.com/watch/live/?v=1527881217404282&ref=watch_permalink&t=7

Σήμερα, το Κοινό Κέντρο Ερευνών της Επιτροπής παρουσίασε την 20ή ετήσια έκθεσή του για τις δασικές πυρκαγιές στην Ευρώπη, τη Μέση Ανατολή και τη Βόρεια Αφρική, για το 2019. Κατά τη διάρκεια του έτους αυτού που θεωρήθηκε το χειρότερο της πρόσφατης ιστορίας όσον αφορά τις δασικές πυρκαγιές ανά τον κόσμο, κάηκαν πάνω από 400.000 εκτάρια των φυσικών εκτάσεων της Ευρώπης, ενώ ένας πρωτοφανής αριθμός περιοχών προστασίας της φύσης επλήγησαν από δασικές πυρκαγιές. Σύμφωνα με τα πορίσματα της έκθεσης, η κλιματική αλλαγή εξακολούθησε να επηρεάζει τη διάρκεια και την ένταση του κινδύνου πυρκαγιών στην Ευρώπη. Έως τον Μάρτιο, δηλαδή πριν από την έναρξη της «περιόδου των πυρκαγιών» στις περισσότερες χώρες, η συνολική καμένη έκταση της ΕΕ αντιστοιχούσε ήδη σε πάνω από τον ετήσιο μέσο όρο των τελευταίων 12 ετών. Ωστόσο, χάρη στην καλύτερη ετοιμότητα και την αποτελεσματικότερη αντίδραση, η περίοδος 2019 ήταν μία από τις καλύτερες που έχουν καταγραφεί όσον αφορά την πρόληψη ατυχημάτων και την απώλεια ζωών. Κύρια πορίσματα της έκθεσης Οι εθνικές εκθέσεις χωρών έδειξαν ότι η Ισπανία, η Πορτογαλία και η Πολωνία κατέγραψαν τον υψηλότερο αριθμό πυρκαγιών στις χώρες της ΕΕ το 2019· Η Ρουμανία (73.444 εκτάρια καμένης έκτασης) ήταν η χώρα όπου προκλήθηκαν οι μεγαλύτερες ζημίες στις προστατευόμενες περιοχές της το 2019, σύμφωνα με το ευρωπαϊκό σύστημα πληροφοριών για τις δασικές πυρκαγιές (EFFIS)· Οι δασικές πυρκαγιές έπληξαν σοβαρά τις προστατευόμενες περιοχές «Natura 2000» της Ευρώπης. Με 159.585 εκτάρια που έχουν καεί το 2019, σχεδόν το ήμισυ της συνολικής καμένης έκτασης στην ΕΕ βρίσκεται σε αυτές τις κύριες ζώνες βιοποικιλότητας· Η περίοδος πυρκαγιών του 2019 ήταν, ωστόσο, μία από τις καλύτερες όσον αφορά την πρόληψη ατυχημάτων και την απώλεια ζωών: σημειώθηκαν μόνο τρία ατυχήματα λόγω δασικών πυρκαγιών στις χώρες που περιλαμβάνονται στην έκθεση του 2019. Η ταχεία χαρτογράφηση της υπηρεσίας διαχείρισης καταστάσεων έκτακτης ανάγκης Copernicus ενεργοποιήθηκε 35 φορές για να βοηθήσει στην καταπολέμηση των δασικών πυρκαγιών το 2019, δηλαδή περισσότερες φορές από οποιοδήποτε έτος μέχρι σήμερα. Ο μηχανισμός πολιτικής προστασίας της ΕΕ ενεργοποιήθηκε πέντε φορές για δασικές πυρκαγιές και αναβαθμίστηκε με το rescEU το 2019, στο πλαίσιο του οποίου δημιουργήθηκε ένα νέο ευρωπαϊκό απόθεμα που περιλαμβάνει πυροσβεστικά αεροσκάφη και ελικόπτερα. Η στρατηγική για τη βιοποικιλότητα που προτάθηκε τον Μάιο στο πλαίσιο της Ευρωπαϊκής Πράσινης Συμφωνίας προβλέπει δράσεις για τη βελτίωση της υγείας των ευρωπαϊκών δασών και την ενίσχυση της ανθεκτικότητάς μας στις δασικές πυρκαγιές, και περιλαμβάνει τον στόχο φύτευσης τουλάχιστον 3 δισεκατομμυρίων δέντρων έως το 2030. Η κ. Mariya Gabriel, Επίτροπος Καινοτομίας, Έρευνας, Πολιτισμού, Εκπαίδευσης και Νεολαίας, η οποία είναι αρμόδια για το Κοινό Κέντρο Ερευνών, δήλωσε σχετικά: «Εδώ και περισσότερα από είκοσι χρόνια, το Κοινό Κέντρο Ερευνών συνεργάζεται με χώρες σε ολόκληρη την Ευρώπη για να παράσχει τις πλέον επικαιροποιημένες τάσεις όσον αφορά τις δασικές πυρκαγιές, συμβάλλοντας στις προσπάθειες πρόληψης και μειώνοντας τις καταστροφικές επιπτώσεις τους όταν συμβαίνουν πυρκαγιές. Οι μεταβαλλόμενες καιρικές συνθήκες που συνδέονται με την κλιματική αλλαγή αυξάνουν τον κίνδυνο δασικών πυρκαγιών σε ολόκληρο τον κόσμο. Η γνώση και τα επιστημονικά στοιχεία έχουν καίρια σημασία για τη λήψη των πλέον αποτελεσματικών μέτρων για την πρόληψη των πυρκαγιών αυτών, τη διαφύλαξη των δασών μας, τη διατήρηση της βιοποικιλότητας και την προστασία της ζωής». Ο Επίτροπος Περιβάλλοντος, Ωκεανών και Αλιείας, κ. Virginijus Sinkevičius, δήλωσε: «Οι Ευρωπαίοι είδαν φρικτές εικόνες δασικών πυρκαγιών στις δυτικές ακτές των ΗΠΑ, στη Σιβηρία, στην Αυστραλία και στην περιοχή του Αμαζονίου. Αλλά και στην Ευρώπη τα δάση έχουν επίσης πληγεί σοβαρά από πυρκαγιές. Μέρος της αντίδρασης για να εξασφαλιστεί ότι αυτό δεν θα συμβεί σε τόσο καταστροφική κλίμακα συνίσταται στην προστασία και τη διαχείριση των δασών μας με τρόπο που να μειώνει την τρωτότητά τους στις πυρκαγιές, επιτρέποντας παράλληλα στη φύση να αυτοπροστατεύεται». Ο Αρμόδιος Επίτροπος για τη Διαχείριση Κρίσεων, Janez Lenarčič, δήλωσε τα εξής: «Τα δεδομένα και οι πληροφορίες σχετικά με τους κινδύνους δασικών πυρκαγιών και τις επιδημικές εκρήξεις είναι ουσιαστικής σημασίας. Μας βοηθούν στην πρόληψη και την ετοιμότητα, αλλά και στην ταχύτερη και αποτελεσματικότερη αντίδραση σε περίπτωση καταστροφικών δασικών πυρκαγιών. Με το rescEU και τον ενισχυμένο μηχανισμό πολιτικής προστασίας της ΕΕ είμαστε έτοιμοι να βοηθήσουμε, σε ολόκληρη την Ευρώπη και πέραν αυτής». Ιστορικό Το Κοινό Κέντρο Ερευνών της Επιτροπής συμβάλλει σημαντικά στη μείωση του κινδύνου καταστροφών από δασικές πυρκαγιές στην Ευρώπη και παγκοσμίως, μέσω της ανάπτυξης και λειτουργίας του EFFIS και του παγκόσμιου πληροφοριακού συστήματος δασικών πυρκαγιών (GWIS). Οι εκθέσεις για τις δασικές πυρκαγιές στην Ευρώπη, τη Μέση Ανατολή και τη Βόρεια Αφρική αποτελούν μοναδική πηγή πληροφοριών για τους υπεύθυνους διαχείρισης πυρκαγιών και τους υπεύθυνους χάραξης πολιτικής σε ευρωπαϊκές και γειτονικές χώρες. Παρέχουν επίσημα στατιστικά στοιχεία σχετικά με τις επιπτώσεις των δασικών πυρκαγιών, τα οποία υποβάλλονται ετησίως από τις πυροσβεστικές αρχές στις εν λόγω χώρες. Για περισσότερες πληροφορίες Έκθεση για τις δασικές πυρκαγιές στην Ευρώπη, τη Μέση Ανατολή και τη Βόρεια Αφρική το 2019 Δασικές πυρκαγιές Ευρωπαϊκό Σύστημα Πληροφόρησης για τις Δασικές Πυρκαγιές

Τουλάχιστον 50 νεκροί, οι 12 πυροσβέστες - Οι τραυματίες ξεπερνούν τους 700, οι 66 από αυτούς νοσηλεύονται σε κρίσιμη κατάσταση - Αγνοείται η τύχη 36 πυροσβεστών. Ανυπολόγιστες είναι οι καταστροφές από τη μεγάλης έκτασης πυρκαγιά που ξέσπασε σε αποθήκη στην πόλη Τιαντζίν της βόρειας Κίνας. Δύο ισχυρές εκρήξεις σημειώθηκαν χθες σε βιομηχανικό χώρο αποθήκευσης, όπου φυλάσσονταν τοξικά χημικά και συμπιεσμένο φυσικό αέριο. Βίντεο που αναρτήθηκαν στο YouTube και τραβήχτηκαν από συγκρότημα διαμερισμάτων σε αρκετή απόσταση από την αποθήκη δείχνουν να σημειώνεται μία έκρηξη και έπειτα μία δεύτερη, πολύ μεγαλύτερη. Δευτερόλεπτα μετά, το ωστικό κύμα πλήττει το κτίριο. https://www.youtube.com/watch?v=MHQPX2TJPQc&feature=youtu.be Από τις ισχυρές εκρήξεις καταστράφηκαν παρακείμενα κτίρια και αυτοκίνητα, ενώ ο ουρανός είχε σκοτεινιάσει από τους καπνούς. Ο αριθμός των νεκρών από την πυρκαγιά έφθασε τους 50-τουλάχιστον οι 12 ήταν πυροσβέστες-ενώ οι τραυματίες ξεπερνούν τους 700, οι 66 από αυτούς νοσηλεύονται σε κρίσιμη κατάσταση, μετέδωσαν τα κρατικά μέσα ενημέρωσης και ανακοίνωσαν οι αρχές. Σύμφωνα με την εφημερίδα People's Daily, τέσσερις εστίες από την φωτιά που εκδηλώθηκε στη συνέχεια μαίνονται ακόμη. Η κρατική Beijing News, επικαλούμενη την πυροσβεστική υπηρεσία της πόλης, ανέφερε ότι αγνοείται η τύχη 36 πυροσβεστών και ότι 33 πυροσβέστες βρίσκονται μεταξύ των εκατοντάδων τραυματιών που έχουν διακομιστεί σε γειτονικά νοσοκομεία. Το επίσημο πρακτορείο ειδήσεων Νέα Κίνα μετέδωσε ότι 1.000 πυροσβέστες με τουλάχιστον 140 πυροσβεστικά οχήματα μετέχουν στο έργο της κατάσβεσης. Εξαιτίας, μάλιστα, των εκρήξεων διακόπηκε ο κατάπλους και ο απόπλους των πετρελαιοφόρων και των δεξαμενόπλοιων μεταφοράς χημικών προϊόντων από το λιμάνι της Τιαντζίν, σύμφωνα με πηγές της ναυτιλίας και του εμπορίου. Πριν από λίγο έγινε γνωστό ότι αξιωματούχοι της πόλης είχαν συζητήσει πριν από μία εβδομάδα την ενίσχυση των κανόνων ασφαλείας με εταιρείες που βρίσκονται στο λιμάνι. Η Διοίκηση Εργασιακής Ασφάλειας της Τιαντζίν ανήρτησε στην ιστοσελίδα της, στις 6 Αυγούστου, ανακοίνωση για τη συνάντηση που έγινε με εταιρείες που διαχειρίζονται επικίνδυνα χημικά στο λιμάνι, χωρίς να αναφέρει πότε πραγματοποιήθηκε η συνάντηση. Οι εκρήξεις της Τετάρτης ήταν τόσο ισχυρές ώστε να καταγραφούν από δορυφόρους στο διάστημα και να προκαλέσουν ωστικό κύμα που έφθασε σε συγκροτήματα κατοικιών πολλά χιλιόμετρα μακριά. Πηγή και πλήρες άρθρο: http://www.protothema.gr/world/article/500380/eikones-vivlikis-katastrofis-stin-kina-to-ktirio-seietai-einai-apo-atomiki-vomva/

Τουλάχιστον 10.000 άνθρωποι αναγκάστηκαν χθες Παρασκευή να εγκαταλείψουν τα σπίτια τους, σε μια περιοχή περίπου 50 χιλιόμετρα νότια της Μαδρίτης, για να απομακρυνθούν από το τοξικό νέφος που προκάλεσε η πυρκαγιά που εκδηλώθηκε σε μια γιγαντιαία χωματερή ελαστικών αυτοκινήτων, που κατά τα φαινόμενα οφείλεται σε εμπρησμό, σύμφωνα με τις ισπανικές αρχές. Η παράνομη χωματερή μεταχειρισμένων ελαστικών αυτοκινήτων—η μεγαλύτερη της Ισπανίας, σύμφωνα με ΜΜΕ—βρίσκεται στην επαρχία του Τολέδου, στις κοινότητες Σεσένια και Βαλδεμόρο. «Όλα μοιάζουν να δείχνουν ότι η καταστροφή αυτή προκλήθηκε από πρόθεση», έκρινε ο δήμαρχος της Σεσένια Κάρλος Βελάσκεθ μιλώντας χθες στον ραδιοφωνικό σταθμό Cadena Ser, εξηγώντας ότι οι ισχυρές βροχοπτώσεις στην περιοχή τις τελευταίες ημέρες αποκλείουν το ενδεχόμενο η πυρκαγιά να οφειλόταν σε ατύχημα. Η πυρκαγιά προκάλεσε «ένα τοξικό νέφος που μπορεί να επηρεάσει ένα μέρος του πληθυσμού της Σεσένια», μιας πόλης 20.000 κατοίκων, προειδοποίησαν σε μια ανακοίνωσή τους οι αρχές της επαρχίας Καστίλης-Λα Μάντσα. Η χωματερή βρίσκεται κοντά σε έναν πολυσύχναστο αυτοκινητόδρομο, που συνδέει την πρωτεύουσα με την Ανδαλουσία, στη νότια Ισπανία. Οι αρχές της περιοχής κάλεσαν πρώτα να κλείσει τις πόρτες και τα παράθυρα, αλλά χθες το απόγευμα διέταξαν την απομάκρυνση των κατοίκων. Διατέθηκαν λεωφορεία για όσους δεν έχουν ιδιωτικής χρήσης αυτοκίνητα. Σχολεία στην περιοχή έκλεισαν. Περίπου το 70% της χωματερής, έκτασης 14 γηπέδων ποδοσφαίρου, είχε ήδη απανθρακωθεί χθες βράδυ, σύμφωνα με τον Φρανθίσκο Μαρτίνεθ, υπουργό Περιβάλλοντος της τοπικής κυβέρνησης. Τοπικοί αξιωματούχοι δεν ήταν σε θέση να εκτιμήσουν πόσο ακόμη θα διαρκέσει η πυρκαγιά, παρότι έχει τεθεί υπό έλεγχο, σύμφωνα με τον επικεφαλής της πυροσβεστικής υπηρεσίας στην περιοχή. Στις επιχειρήσεις κατάσβεσης συμμετείχαν χθες τρία ελικόπτερα και δύο αεροσκάφη. Πηγή: http://www.topontiki.gr/article/169794/toxiko-nefos-diohnei-10000-ispanoys-apo-ta-spitia-toys

Το ξημέρωμα της 13ης Αυγούστου 2019 ξεσπά πυρκαγιά στην κεντρική Εύβοια, στο δήμο Διρφύων – Μεσσαπίων που μέσα σε δύο εικοσιτετράωρα θα κάψει πάνω από 28.000 στρέμματα γης και θα εξελιχθεί σε μία ανυπολόγιστη οικολογική καταστροφή. Πάνω από 10.000 στρέμματα παρθένου δάσους στο όρος Δίρφη, που είχε ενταχθεί στο δίκτυο Natura, κάηκε ολοσχερώς ενώ εκκενώθηκαν προληπτικά τέσσερα χωριά. Για μία ακόμη χρονιά παρακολουθήσαμε την ιστορία να επαναλαμβάνεται και τον κρατικό μηχανισμό να αδυνατεί να προστατέψει τόσο τον φυσικό πλούτο, όσο και τις περιουσίες και τις ζωές των πολιτών της χώρας. Η φωτιά στην Εύβοια είναι η τελευταία πράξη ενός δράματος που εξελίσσεται δεκαετίες τώρα στην ελληνική φύση. Εξετάζοντας κανείς τα στοιχεία της πυροσβεστικής για τις δασικές πυρκαγιές των τελευταίων δύο δεκαετιών, καταλαβαίνει πως τα δάση της Ελλάδας καίγονται ξανά και ξανά και κανείς δεν ενδιαφέρεται. Για την ακρίβεια, τα στοιχεία δείχνουν ξεκάθαρα πως κατά περιόδους ο κρατικός μηχανισμός καταφέρνει να προστατέψει τις δασικές εκτάσεις από τις πυρκαγιές, ενώ σε κάποιες χρονιές επιδεικνύει εγκληματική αμέλεια. Σύμφωνα με τα ανοικτά δεδομένα δασικών συμβάντων που δημοσιεύει η πυροσβεστική υπηρεσία, από το 2000 έως και το 2018, 192.448 πυρκαγιές έκαψαν 8.495.260 στρέμματα γης. Η πυρκαγιά στο Μάτι της Αττικής, τον Ιούλιο του 2018, στοίχισε τη ζωή σε 102 ανθρώπους καθιστώντας την, τη δεύτερη πιο φονική πυρκαγιά του 21ου αιώνα παγκοσμίως. Στη μακάβρια λίστα με τις θανατηφόρες πυρκαγιές στον κόσμο, η Ελλάδα καταλαμβάνει και την τρίτη θέση με τις φωτιές του 2007, όπου 77 άτομα έχασαν τη ζωή τους στις πρωτοφανείς πυρκαγιές εκείνης της χρονιάς. Σε έναν μόλις μήνα, τον Αύγουστο του 2007 κάηκαν 2.059.615 στρέμματα γης. Δορυφορική λήψη της περιοχής που κάηκε στην Εύβοια τον Αύγουστο του 2019, πριν και μετά την πυρκαγιά. Περιοχές που καίγονται ξανά και ξανά Πελοπόννησος, Εύβοια, Αττική και νησιά του Ιονίου είναι από τις πλέον επιβαρυμένες περιοχές της Ελλάδας. Από το 2000 έως και το 2018, κατά μέσο όρο ξεσπούν 10.100 πυρκαγιές κάθε χρόνο. Το 2001 είναι η χρονιά με τις περισσότερες φωτιές. Συνολικά, 15.303 πυρκαγιές ξέσπασαν το 2001, 12.980 το 2000, 12.035 το 2008 και 11.996 το 2007. Η χρονιές με τις λιγότερες πυρκαγιές είναι το 2014 με 6.834 πυρκαγιές και το 2018, που παρά το γεγονός ότι είναι η πιο φονική πυρκαγιά στην ιστορία της χώρας, εκείνη τη χρονιά εκδηλώθηκαν 8.006 συμβάντα. Η μέση έκταση που καίγεται κάθε χρόνο είναι 231.322 στρέμματα. Από την ανάλυση των δεδομένων, προκύπτει ότι το μετά το 2007, όπου κάηκαν 2.644.222 στρέμματα γης, η δεύτερη πιο καταστροφική χρονιά είναι το 2000 με 1.559.850 καμένα στρέμματα. Το 2012 και το 2009 κάηκαν περίπου μισό εκατομμύριο στρέμματα γης. Το 2002 κάηκαν 82.000 στρέμματα. Το χρονικό των πυρκαγιών της Ελλάδας Οι πιο καταστροφικές πυρκαγιές από το 2000 έως και το 2018 και οι παράγοντες που ευθύνονται για την ετοιμότητα ή μη του κρατικού μηχανισμού να αντιμετωπίσει κάθε χρόνο τις φωτιές. Κάθε σημείο στον χάρτη αντιστοιχεί σε μία πυρκαγιά που έκαψε έστω και ένα στρέμμα δάσους. Όσο πιο ανοικτό κίτρινο το χρώμα, τόσες περισσότερες πυρκαγιές έχουν εκδηλωθεί στη συγκεκριμένη περιοχή. Στον χάρτη αποτυπώνονται ταυτόχρονα οι πυρκαγιές που έχουν εκδηλωθεί σε διάστημα περίπου τριών μηνών από το 2000 έως και το 2018. Πολλές πυρκαγιές έχουν χαρτογραφηθεί κατά προσέγγιση στον χάρτη και ενδέχεται να μην αποτυπώνουν το ακριβές σημείο που ξέσπασε η φωτιά. Η χαρτογράφηση έγινε με kepler.gl Πότε εκδηλώνονται οι πυρκαγιές Μετά τις καταστροφικές πυρκαγιές του 2000 και για έξι χρόνια, παρατηρείται μείωση των εκτάσεων που καίγονται σε κάθε συμβάν. Από το 2007 και μετά υπάρχει δραματική αλλαγή της κατάστασης. Οι μήνες με τις περισσότερες πυρκαγιές είναι ο Αύγουστος και ο Ιούλιος με πάνω από 32 χιλιάδες επεισόδια, ενώ ακολουθεί ο Σεπτέμβριος και ο Ιούνιος. Η πλειονότητα των γεγονότων εκδηλώνεται από τις 12 έως και τις έξι το απόγευμα, ωστόσο ένας μικρός αριθμός πυρκαγιών (9.684 φωτιές), σύμφωνα με τα στοιχεία ξεκίνησαν τα ξημερώματα μετά τις έντεκα το βράδυ και πριν τις επτά το πρωί. Κάποιες από αυτές τις πυρκαγιές θα μπορούσε να θεωρηθεί πως είναι εμπρησμοί από πρόθεση. Το 2007, το 2008 και το 2017 σχεδόν το 60% των εκτάσεων που κάηκαν ήταν δάση ή δασικές εκτάσεις, ενώ το 2018 το ποσοστό άγγιξε το 50%. Από το 2000 έως και το 2018 έχουν καεί 2.575.511 στρέμματα δασικής έκτασης και 1.690.409 δάσους. Περισσότερα από 1.5 εκατομμύρια στρέμματα γεωργικών εκτάσεων, 1.3 εκατομμύρια χορτολιβαδικών εκτάσεων και 1.1 εκατομμύρια στρέμματα με υπολείμματα καλλιεργειών έχουν αποτεφρωθεί. Η πλειονότητα των πυρκαγιών σβήνει εντός της ημέρας που ξέσπασε. Στις πιο σοβαρές πυρκαγιές όμως, η φωτιά μπορεί να καίει ακόμα και 15 ημέρες, όπως συνέβη στα Κρέστενα της Ηλείας, όπου σύμφωνα με τα δεδομένα της πυροσβεστικής, η φωτιά έκαιγε για 15 ημέρες. Η βάση δεδομένων που έχουμε στη διάθεσή μας, σε 12.418 γεγονότα δεν καταγράφει πότε έγινε η κατάσβεση ενώ και σε άλλες περιπτώσεις, που υπάρχει η ημερομηνία της κατάσβεσης, αυτή είναι περασμένη λάθος. Εξετάσαμε τις 1000 πυρκαγιές που έκαψαν τις μεγαλύτερες εκτάσεις γης και οι οποίες είχαν περασμένες τις σωστές ημερομηνίες και ώρες έναρξης και λήξης κάθε επεισοδίου. Κατά μέσο όρο η πυροσβεστική χρειάστηκε 4 ημέρες για την κατάσβεση αυτών των πυρκαγιών. Από πρόθεση οι μισές πυρκαγιές Πού οφείλονται οι αγροτοδασικές φωτιές του 2018. Υπολογίζεται ότι 8 στις 10 πυρκαγιές ξεκίνησαν μετά από χρήση γυμνής φλόγας (αναπτήρας, σπίρτα κτλ). Σημαντικό ποσοστό των αγροτικών πυρκαγιών (12.37%) αποδίδεται σε υπολείμματα καπνίσματος. Η βάση δεδομένων που δίνει στη δημοσιότητα η πυροσβεστική δεν περιέχει πληροφορίες για τις αιτίες εκδήλωσης των πυρκαγιών. Μετά από επικοινωνία με την πυροσβεστική, μας απέστειλε για το 2018 κάποια συγκεντρωτικά στοιχεία όπως καταγράφηκαν στα Βιβλία Συμβάντων Ανακριτικού του συνόλου των Υπηρεσιών του Σώματος. Βάσει αυτών των στοιχείων, το 2018 οι μισές δασικές και το 45% των αγροτικών πυρκαγιών μπήκαν από πρόθεση. Σε αμέλεια αποδίδεται το 25% και το 40% των πυρκαγιών σε δάση και αγροτικές περιοχές αντιστοίχως. Σχηματίσθηκαν δικογραφίες σε βάρος 243 ατόμων εκ των οποίων 186 για εμπρησμό από αμέλεια και 57 για εμπρησμό από πρόθεση. Για 144 άτομα εξ αυτών, ακολουθήθηκε η διαδικασία του αυτοφώρου. Από την ανάλυση των στοιχείων της πυροσβεστικής φαίνεται πως κάθε φορά που το κράτος υιοθέτησε αυστηρή πολιτική πρόληψης των πυρκαγιών, με έγκαιρη αποδέσμευση κονδυλίων, έγκαιρη χάραξη αντιπυρικού σχεδίου, προσλήψεις εποχικού προσωπικού και επένδυση σε τεχνολογικό εξοπλισμό, τότε ανεξαρτήτως του αριθμού των πυρκαγιών που ξεσπούν, καίγονται μικρότερες συνολικά εκτάσεις. Φαίνεται επίσης πως όταν οι δήμοι λαμβάνουν κονδύλια εγκαίρως για την αντιπυρική προστασία και τον καθαρισμό των περιαστικών δασών και όταν συμμετέχουν ενεργά στη χάραξη της αντιπυρικής πολιτικής με τη Γενική Γραμματεία Πολιτικής Προστασίας, τότε ο μηχανισμός αντιμετωπίζει πιο αποτελεσματικά τα επεισόδια πυρκαγιών. Για τη χαρτογράφηση και την ανάλυση των δεδομένων Για τη χαρτογράφηση των πυρκαγιών χρησιμοποιήσαμε τη βάση δεδομένων των δασικών συμβάντων της πυροσβεστικής υπηρεσίας. Επιλέξαμε να εντοπίσουμε γεωγραφικά μόνο όσα συμβάντα έκαψαν έστω και ένα στρέμμα δάσους ή δασικής έκτασης. Συνολικά χαρτογραφήσαμε περισσότερες από 26.000 δασικές πυρκαγιές. Στον χάρτη, στην αρχή του άρθρου, το μέγεθος του κάθε κύκλου είναι αντίστοιχο της έκτασης που έκαψε η συγκεκριμένη φωτιά. Για παράδειγμα, σε μία φωτιά που έκαψε 10 στρέμματα δάσους και 5 στρέμματα αγροτικών καλλιεργειών, στον χάρτη το μέγεθος του κύκλου θα αντιστοιχεί σε καμένη έκταση 15 στρεμμάτων. Εάν μία φωτιά έκαψε 10 στρέμματα αγροτικής γης και κανένα δάσους ή δασικής έκτασης, τότε αυτή η φωτιά δεν εμφανίζεται στον χάρτη. Το μέγεθος του κύκλου αντανακλά την ένταση του συμβάντος συγκριτικά με τις υπόλοιπες πυρκαγιές και όχι την πραγματική έκταση της γης που έκαψε πάνω στο χάρτη. Για την χαρτογράφηση χρησιμοποιήσαμε την Geocoding υπηρεσία της Google. Επειδή η βάση δεδομένων της πυροσβεστικής δεν παρέχει συντεταγμένες, χρησιμοποιήσαμε τις διαθέσιμες καταγεγραμμένες πληροφορίες, όπως τη διεύθυνση, την πόλη ή το χωριό, την περιοχή και σε μερικές περιπτώσεις ακόμα και το τμήμα της πυροσβεστικής που αντιμετώπισε την πυρκαγιά. Γι’ αυτό το λόγο σε κάποιες πυρκαγιές η χαρτογράφηση είναι κατά προσέγγιση και το σημείο της πυρκαγιάς έχει τοποθετηθεί στο κέντρο της περιοχής που αναγνωρίζει η γεωγραφική υπηρεσία της Google. Update: Προηγούμενη έκδοση του άρθρου ανέφερε ότι το δάσος που κάηκε στην Εύβοια ανήκε στο δίκτυο Natura, ενώ στην πραγματικότητα είναι υπό ένταξη στο δίκτυο natura, σύμφωνα με τον δήμαρχο Διρφύων-Μεσσαπίων Γιώργο Ψαθά. video-1567165483.mp4

Ο ορατός κίνδυνος εξαφάνισης πολλών ειδών και αλλοίωσης της σύνθεσης και υποβάθμισης πολλών οικοσυστημάτων οδήγησε στην έκδοση της Οδηγίας 92/43/ΕΟΚ "για τη διατήρηση των φυσικών οικοτόπων καθώς και της άγριας πανίδας και χλωρίδας". Η χώρα μας έχει 19 δάση που εντάσσονται στο Natura 2000 με ένα από αυτά να καίγεται σήμερα. Οικολογική καταστροφή συντελείται σήμερα στην Εύβοια καθώς η φωτιά κατακαίει συμπαγές πευκοδάσος Natura, που είναι καταφύγιο άγριας ζωής. Πρόκειται για δάσος στη Δίρφη, ένα από τα 19 αισθητικά δάση που έχουμε στη χώρα μας και αποτελεί προστατευόμενη τοποθεσία του δικτύου Natura 2000. Η θέση που καίγεται είναι κοντά στο Καταφύγιο Άγριας Ζωής Αγριλίτσα-Καταβόθρα-Καλαμάκι και ανάμεσα στα χωριά Σταυρό και Κοντοδεσπότι. Πυρκαγιά σε δασική έκταση στην περιοχή Αγριλίτσα του δήμου Διρφύων-Μεσσαπίων, στην Εύβοια EUROKINISSI Καλύπτεται από χαλέπια πεύκα, Ευρωπαϊκές καστανιές, Κεφαλληνιακές ελάτες (στα μεγάλα υψόμετρα), βελανιδιές και Ανατολικούς πλάτανους. Έχει συνολική έκταση 674 εκτάρια, ενώ η προστατευόμενη περιοχή καλύπτει μία έκταση 1360 εκτάρια, σε υψόμετρα 432 - 1740 μ. Παράλληλα φιλοξενεί πολύ σπάνια είδη πτηνών όπως ο φιδαετός και ο πετρίτης. Αισθητικά δάση έχουν χαρακτηριστεί 19 περιοχές της χώρας με συνολική έκταση 32.506 εκτάρια. Η έκταση αυτή αντιστοιχεί στο 0,24% της έκτασης της Ελλάδας: Οι περιοχές (ή "τόποι") Natura 2000 αποσκοπούν στην προστασία των περιοχών που θεωρούνται βασικές για επιλεγμένα είδη χλωρίδας και πανίδας ή τύπους οικοτόπων μεταξύ αυτών που καλύπτει η οδηγία της ΕΕ για τους οικοτόπους και η οδηγία για τα πτηνά. Πρόκειται για είδη και οικοτόπους που θεωρούνται ευρωπαϊκής σημασίας επειδή απειλούνται με εξαφάνιση, είναι ευάλωτα, σπάνια ή ενδημικά, ή συνιστούν εξαιρετικά παραδείγματα τυπικών χαρακτηριστικών μίας ή περισσότερων από τις εννέα βιογεωγραφικές περιοχές της Ευρώπης. Συνολικά, υπάρχουν περίπου 2000 είδη και 230 τύποι οικοτόπων σε βασικές περιοχές που πρέπει να ανήκουν στο δίκτυο Natura 2000. Από την άλλη, τα φυσικά καταφύγια, τα εθνικά πάρκα και άλλες εθνικές και περιφερειακές προστατευόμενες περιοχές ορίζονται αποκλειστικά με βάση την εθνική ή περιφερειακή νομοθεσία, η οποία συχνά διαφέρει από χώρα σε χώρα. Αυτές οι προστατευόμενες περιοχές μπορεί να οριστούν για διάφορους σκοπούς και δεν είναι απαραίτητο να αφορούν είδη/οικοτόπους που ενδιαφέρουν το δίκτυο Natura 2000. KIREAS.ORG Οι περιοχές Natura 2000 επιλέγονται με γνώμονα τη διασφάλιση της μακροπρόθεσμης επιβίωσης των ειδών και των οικοτόπων που προστατεύονται από την οδηγία για τα πτηνά και την οδηγία για τους οικοτόπους. Η επιλογή τους πραγματοποιείται βάσει επιστημονικών στοιχείων. Σύμφωνα με την οδηγία για τα πτηνά, τα κράτη μέλη της ΕΕ υποχρεούνται να ορίσουν τα «πιο κατάλληλα» εδάφη, σε αριθμό και επιφάνεια, για την προστασία των ειδών που περιέχονται στο παράρτημα I της οδηγίας καθώς και των μεταναστευτικών ειδών. Σύμφωνα με την οδηγία για τους οικοτόπους, τα κράτη μέλη οφείλουν να ορίσουν τις περιοχές που είναι αναγκαίες για την διατήρηση ή, ενδεχομένως, την αποκατάσταση σε ικανοποιητική κατάσταση διατήρησης, των τύπων φυσικών οικοτόπων του παραρτήματος I και των οικοτόπων των οικείων ειδών που περιλαμβάνονται στο παράρτημα II της εν λόγω οδηγίας. Οι περιοχές επιλέγονται και προτείνονται από τα κράτη μέλη. Στη συνέχεια, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή, με τη βοήθεια του Ευρωπαϊκού Οργανισμού Περιβάλλοντος (ΕΟΠ), εξετάζει τις προτάσεις των κρατών μελών και αξιολογεί τη συμβολή των προτεινόμενων περιοχών στην κατάσταση διατήρησης κάθε τύπου οικοτόπου και κάθε είδους στο συγκεκριμένο βιογεωγραφικό επίπεδο. Μόλις κριθεί ότι οι περιοχές που έχουν προταθεί δυνάμει της οδηγίας για τους οικοτόπους είναι επαρκείς, οι κατάλογοι των περιοχών εγκρίνονται από την Επιτροπή και τα κράτη μέλη καλούνται να τις χαρακτηρίσουν «ειδικές ζώνες διατήρησης» (ΕΖΔ) το ταχύτερο δυνατόν και, το αργότερο, εντός μιας εξαετίας. Ο προσδιορισμός και η επιλογή των περιοχών που θα συμπεριληφθούν στο δίκτυο Natura 2000 πραγματοποιείται με αμιγώς επιστημονικά κριτήρια σύμφωνα με τα κριτήρια επιλογής που προβλέπουν οι δύο οδηγίες. Με τη χρήση επιστημονικής βάσης για την επιλογή εξασφαλίζεται ότι: μόνον οι πλέον κατάλληλες περιοχές επιλέγονται για ένταξη στο δίκτυο Natura 2000 (όχι δηλαδή όλες οι περιοχές που φιλοξενούν συγκεκριμένο είδος ή οικότοπο) και εντάσσεται στο δίκτυο Natura 2000 επαρκής αριθμό περιοχών προκειμένου να εξασφαλιστεί η μακροπρόθεσμη διατήρηση όλων των προβλεπόμενων ειδών και οικοτόπων σε ολόκληρη την περιοχή φυσικής κατανομής τους εντός της ΕΕ. Εάν δεν περιληφθούν οι πλέον ενδεδειγμένες περιοχές, ή ο αριθμός τους δεν επαρκεί για ένα συγκεκριμένο είδος ή τύπο οικοτόπου, το δίκτυο δεν θα είναι συνεκτικό από οικολογικής άποψης και δεν θα μπορέσει να εκπληρώσει τον σκοπό του όπως υπαγορεύεται από τις δύο οδηγίες για τη φύση. Τα κοινωνικοοικονομικά ζητήματα δεν λαμβάνονται συνεπώς υπόψη κατά τη διαδικασία επιλογής των περιοχών του δικτύου. Αυτό όμως δεν σημαίνει ότι δεν αποτελούν καίρια παράμετρο κατά τη λήψη αποφάσεων σχετικά με τους τρόπους προστασίας και διαχείρισης μιας περιοχής Natura 2000. Το άρθρο 2 της οδηγίας για τους οικοτόπους καθιστά σαφές ότι όλα τα μέτρα που λαμβάνονται σύμφωνα με την εν λόγω οδηγία αποσκοπούν στη διατήρηση – και στην αποκατάσταση σε ικανοποιητική κατάσταση διατήρησης – των φυσικών οικοτόπων και των ειδών ενωσιακής σημασίας, λαμβάνοντας ταυτόχρονα υπόψη τις οικονομικές, κοινωνικές και πολιτιστικές απαιτήσεις, καθώς και οι περιφερειακές και τοπικές ιδιομορφίες. Είναι δυνατόν μια περιοχή Natura 2000 να τροποποιηθεί ή να αποχαρακτηριστεί και να αφαιρεθεί από το δίκτυο; Μια περιοχή μπορεί να αποχαρακτηρισθεί αν χάσει την αξία διατήρησής της λόγω της εξέλιξης του φυσικού περιβάλλοντος και δεν είναι δυνατή η αποκατάστασή της με την εφαρμογή μέτρων διαχείρισης. Ωστόσο, είναι σημαντικό να έχουμε κατά νου ότι η απλή υποβάθμιση του χώρου, για παράδειγμα λόγω ανεπαρκούς διαχείρισης, θα συνιστούσε παράβαση του άρθρου 6 παράγραφος 2. Οι περιοχές αυτές δεν μπορούν να αποχαρακτηρισθούν απλώς και μόνο επειδή έχουν αφεθεί να υποβαθμιστούν και δεν έχουν τύχει σωστής διαχείρισης, όπως θα απαιτούνταν με βάση τις δύο οδηγίες για τη φύση. Δεν αφαιρούνται από τον κατάλογο περιοχές Natura 2000 που έχουν καταστραφεί και για τις οποίες έχει ληφθεί κάθε αναγκαίο αντισταθμιστικό μέτρο σύμφωνα με το άρθρο 6 παράγραφος 4 της οδηγίας για τους οικοτόπους. Επίσης δεν αποχαρακτηρίζονται και δεν τροποποιούνται περιοχές για τις οποίες διαπιστώνεται ότι ο αρχικός χαρακτηρισμός ή οριοθέτηση βασίστηκε σε εσφαλμένα επιστημονικά στοιχεία. Κάθε τροποποίηση αυτού του είδους που προτείνουν τα κράτη μέλη εγκρίνεται από Επιτροπή μόνον εάν συνοδεύεται από τη δέουσα επιστημονική τεκμηρίωση. Όλες οι πληροφορίες της ΕΕ για το δίκτυο Natura 2000, εδώ Το σημείο στην Αγριλίτσα που μαίνεται ανεξέλεγκτο το πύρινο μέτωπο Οι προστατευόμενες περιοχές της Ελλάδας Εθνικοί Δρυμοί Οι Εθνικοί Δρυμοί περιλαμβάνουν εκτάσεις, στις περισσότερες από τις οποίες κυριαρχεί ο δασικός χαρακτήρας, με ιδιαίτερο οικολογικό και επιστημονικό ενδιαφέρον. Έχουν κηρυχθεί 10 Εθνικοί Δρυμοί βάσει του Ν. 996/1971 που αποτελεί μέρος του Ν. 86/1969 «Περί Δασικού Κώδικος». Οι Εθνικοί Δρυμοί Πρεσπών, Βίκου-Αώου, Πίνδου, Οίτης και Σουνίου περιλαμβάνουν πυρήνες και περιφερειακές ζώνες, ενώ οι υπόλοιποι περιλαμβάνουν μόνο πυρήνες. Εθνικοί Δρυμοί (και έκτασή τους) -Εθνικός Δρυμός Πάρνηθας 3.812 -Εθνικός Δρυμός Σουνίου 3.500 -Εθνικός Δρυμός Πίνδου 6.927 -Εθνικός Δρυμός Οίτης 7.210 -Εθνικός Δρυμός Πρεσπών -Εθνικός Δρυμός Βίκου – Αώου 12.600 -Εθνικός Δρυμός Σαμαριάς 4.850 -Εθνικός Δρυμός Παρνασσού 3.513 -Εθνικός Δρυμός Αίνου 2.862 -Εθνικός Δρυμός Ολύμπου 3.988 Εθνικά Πάρκα Τα Εθνικά Πάρκα εισήχθησαν ως κατηγορία προστατευόμενων περιοχών με τον Ν. 1650/1986 (άρθρα 18 και 19). Όταν το Εθνικό Πάρκο, ή μεγάλο τμήμα του, καταλαμβάνει εκτάσεις δασικού χαρακτήρα μπορεί να χαρακτηρίζεται ως Εθνικός Δρυμός. Ανάλογα, όταν το Εθνικό Πάρκο καταλαμβάνει θαλάσσιες περιοχές μπορεί να χαρακτηριστεί ως Εθνικό Θαλάσσιο Πάρκο. -Εθνικό Θαλάσσιο Πάρκο Αλοννήσου Βόρειων Σποράδων -Εθνικό Θαλάσσιο Πάρκο Ζακύνθου -Εθνικό Πάρκο Σχινιά - Μαραθώνα -Εθνικό Πάρκο Υγροτόπων των λιμνών Κορώνειας - Βόλβης και των Μακεδονικών Τεμπών -Εθνικό Πάρκο Βόρειας Πίνδου Απόφαση -Εθνικό Πάρκο Λιμνοθαλασσών Μεσολογγίου - Αιτωλικού, κάτω ρου και εκβολών ποταμών Αχελώου και Ευήνου και νήσων Εχινάδων -Εθνικό Πάρκο δάσους Δαδιάς - Λευκίμμης - Σουφλίου -Εθνικό Πάρκο Λίμνης Κερκίνης -Εθνικό Υγροτοπικό Πάρκο Δέλτα Έβρου -Εθνικό Πάρκο Υγροτόπων Αμβρακικού -Εθνικό Πάρκο Ανατολικής Μακεδονίας και Θράκης -Εθνικό Πάρκο Τζουμέρκων - Περιστερίου και χαράδρας Αράχθου -Εθνικό Πάρκο Υγροτόπων Κοτυχίου –Στροφιλιάς -Εθνικό Πάρκο Δέλτα Αξιού – Λουδία – Αλιάκμονα -Εθνικό Πάρκο Πρεσπών -Εθνικό Πάρκο Οροσειράς Ροδόπης -Εθνικό Πάρκο Χελμού - Βουραϊκού PIXABAY Αισθητικά δάση Σύμφωνα με τα ψηφιοποιημένα όρια, η συνολική χερσαία έκταση των Αισθητικών Δασών αντιστοιχεί στο 0,24% της έκτασης της χώρας. Το θαλάσσιο τμήμα τους καταλαμβάνει έκταση ίση με 9,8 εκτάρια. -Φοινικόδασος Βάι Λασιθίου -Δάσος Καισαριανής Αττικής -Κοιλάδας Τεμπών Λάρισας -Δάσος Πευκιάς Ξυλοκάστρου Κορινθίας -Περιαστικό Δάσος Ιωαννίνων -Δάσος Χειμάρρων Σελεμνού και Χαράδρωω -Δάσος Φαρσάλων Λάρισας -Δάσος Στενής Εύβοιας -Δρυοδάσος Μογγοστού Κορινθίας -Δασικό Σύμπλεγμα Όσσας Λάρισας -Παραλιακό Δάσος Νικοπόλεως Μύτικα Πρέβεζας -Δάση Νήσου Σκιάθου Μαγνησίας -Στενά Νέστου Καβάλας – Ξάνθης -Δάσος Εθνικής Ανεξαρτησίας Καλαβρύτων Αχαϊας -Περιαστικό δάσος Τιθορέας Φθιώτιδας -Δάση Αμυγδαλέων Καβάλας -Δάσος Λόφων Κάστρου και Αηλιά Τρικάλων -Δρυοδάσος Κουρί – Αλμυρού Μαγνησίας

Το Κέντρο Διαχείρισης Φυσικών Καταστροφών BEYOND του Ινστιτούτου Αστρονομίας, Αστροφυσικής, Διαστημικών Εφαρμογών & Τηλεπισκόπησης (ΙΑΑΔΕΤ) του Εθνικού Αστεροσκοπείου Αθηνών (ΕΑΑ) δημοσιεύει σήμερα χάρτη με λεπτομερή αποτίμηση της καταστροφής σε επίπεδο οικοδομικού τετραγώνου στον οικισμό Μάτι (Ανατολική Αττική) με συστήματα Drones / UAV υπερυψηλής χωρικής ανάλυσης (3,5 εκατοστά). Η αναλυτική φωτοερμηνεία των αεροφωτογραφιών αυτών, οι οποίες ελήφθησαν 2 ημέρες μετά την πυρκαγιά, οδηγεί στο συμπέρασμα ότι από την καλυφθείσα έκταση ποσοστό επιφανείας της τάξης του 70% αντιστοιχεί σε πλήρως καμμένες εκτάσεις, και της τάξης του 30% αντιστοιχεί σε μερικώς ή μη καμμένες εκτάσεις. Ο ορθοφωτοχάρτης καλύπτει συνολική έκταση 4.318 στρεμμάτων, και συντάχθηκε με αξιοποίηση των αεροφωτογραφιών υπερυψηλής ανάλυσης που ελήφθησαν στις 25/07/2018 με χρήση Συστημάτων μη Επανδρωμένου Αεροσκάφους (ΣμηΕΑ) / UAV τύπου Falcon, σε συνεργασία με την εταιρεία Άρτεμις - Aerosurvey. Ο σκοπός του χάρτη αυτού είναι να παρέχει χρήσιμες πληροφορίες για τις ανάγκες των υπηρεσιών του Υπουργείου Υποδομών και Μεταφορών με σκοπό την διαχείριση και αποκατάσταση των κατεστραμμένων ιδιοκτησιών. Οι εργασίες πτήσεων UAV, λήψεων και επεξεργασίας των αεροφωτογραφιών, καθώς και φωτοερμηνείας των πυρόπληκτων περιοχών αποτελούν προσφορά του Κέντρου Αριστείας BEYOND του ΙΑΑΔΕΤ/ΕΑΑ προς την πολιτεία. Στις δύσκολες αυτές μέρες, οι σκέψεις μας είναι με τα θύματα και τους συνανθρώπους μας που έχουν πληγεί από την ανείπωτη αυτή τραγωδία, και οι υπηρεσίες μας είναι στη διάθεση της πολιτείας συμβάλλοντας κατά το δυνατόν στη διαχείριση της τεράστιας καταστροφής. Στοιχεία επικοινωνίας: Δρ. Χάρης Κοντοές, Διευθυντής Ερευνών Ε.Α.Α., [email protected]

Το Τμήμα Γεωλογίας και Γεωπεριβάλλοντος και το μεταπτυχιακό πρόγραμμα "Στρατηγικές Διαχείρισης Περιβάλλοντος, Καταστροφών και Κρίσεων" του Πανεπιστημίου Αθηνών έδωσαν στη δημοσιότητα μια σειρά από επιστημονικά δεδομένα και προκαταρκτικά συμπεράσματα σχετικά με τις πυρκαγιές που έπληξαν την Αττική την 23η Ιουλίου. Τα στοιχεία παρουσιάζονται συγκεντρωτικά σε ειδικό δίγλωσσο τεύχος, που έχει ως σκοπό την άμεση ενημέρωση της διεθνούς επιστημονικής κοινότητας και του ευρύτερου κοινού. Το πλήρες τεύχος, το οποίο έχει συνταχθεί σε συνεργασία με το Εθνικό Αστεροσκοπείο Αθηνών, είναι διαθέσιμο στον σύνδεσμο: https://tinyurl.com/yanzams4. Τα συμπεράσματα έχουν αναλυτικά ως εξής (επισημαίνεται ότι καθώς η έρευνα και συλλογή δεδομένων βρίσκεται ακόμη σε εξέλιξη, υπάρχει πιθανότητα να μεταβληθούν κάποια συμπεράσματα): 1. Το φαινόμενο είναι μια χαρακτηριστική περίπτωση πυρκαγιάς σε ζώνη μίξης δασών οικισμών (wildland urban interface), η οποία έδρασε ως ενεργή πυρκαγιά κόμης. Οι ζώνες αυτές είναι από τις περιοχές με την υψηλότερη πιθανότητα ανθρώπινων απωλειών παγκοσμίως, καθώς και στον ελληνικό χώρο. Υπάρχουν δε πολυάριθμες περιπτώσεις τέτοιων ζωνών στην Ελλάδα. 2. Κατά τη διάρκεια της πυρκαγιάς οι ισχυροί δυτικοί άνεμοι, ταχύτητας κατά θέσεις και κατά διαστήματα ακόμα και άνω των 90 χιλιομέτρων την ώρα (μεταξύ 17.00-21.00 στις 23/7/18), καθώς και η αλληλεπίδρασή τους με την τοπογραφία της περιοχής διαδραμάτισαν πολύ σημαντικό ρόλο στη γρήγορη μετάδοση της πυρκαγιάς και την εξάπλωσή της προς τα χαμηλότερα υψόμετρα (downslope spread). 3. Η ταχύτατη εξάπλωση της φωτιάς, συντέλεσε σημαντικά στην ελαχιστοποίηση του διαθέσιμου χρόνου αντίδρασης, γεγονός που συντέλεσε στον μεγάλο αριθμό των θυμάτων. 4. Με βάση μαρτυρίες που αναλύονται συστηματικά, προκύπτει ότι ο πληθυσμός που βρισκόταν κοντά στην παραλία, τουλάχιστον σε ορισμένες θέσεις, έλαβε πληροφόρηση για το γεγονός ότι η πυρκαγιά προσεγγίζει την ακτή, όχι με τη μορφή έγκαιρης προειδοποίησης από κάποιο φορέα, αλλά από άτομα που εκκένωναν το δυτικότερο κομμάτι του οικισμού Μάτι. Το γεγονός αυτό δείχνει ότι ο πληθυσμός είχε στη διάθεσή του σχεδόν μηδενικό χρόνο μεταξύ συνειδητοποίησης του κινδύνου και απόφασης αντίδρασης. 5. Σημαντική εκτιμάται ότι είναι η ιδιαίτερη πολεοδομική διάταξη του οικισμού, η οποία ενήργησε ως «παγίδα» για τον πληθυσμό που προσπάθησε να διαφύγει. Κάποια από τα σημαντικά χαρακτηριστικά του ήσαν: οδοί μικρού πλάτους, πολυάριθμα αδιέξοδα, ιδιαίτερα επιμήκη οικοδομικά τετράγωνα, χωρίς δυνατότητα πλευρικής διαφυγής, απουσία χώρων συγκέντρωσης (π.χ. πλατεία, γήπεδο). Το ρόλο οδού διαφυγής θα μπορούσε να παίξει μια οδός παράλληλη προς την ακτογραμμή αλλά μεγάλου πλάτους, που να μεταβαίνει σε διπλανούς οικισμούς. 6. Από την έρευνα πεδίου διαπιστώθηκαν ορισμένες αδυναμίες στις κατασκευές με ευαίσθητα σημεία στη στέγη, τα κουφώματα, τους περιβάλλοντες χώρους και άλλα μέρη. Παράλληλα, καταγράφηκε ένας μεγάλος αριθμός κτηρίων που καταστράφηκαν ολοσχερώς. 7. Ως πρώτη εκτίμηση, παρατηρήθηκε ότι επηρεάστηκαν κυρίως κατοικίες και κτήρια που ήταν υπερυψωμένα ή με ορόφους, με μικρότερες ζημιές στα ισόγεια και στα υπόγεια, δείγμα τυπικό μιας πυρκαγιάς κόμης. Παράλληλα, παρατηρήθηκαν σημαντικές διαφορές μεταξύ των κτιρίων σε ό,τι αφορά τις επιπτώσεις, που πιθανότητα σχετίζονται με τα υλικά κατασκευής και την παρακείμενη βλάστηση. 8. Τα πρώτα συμπεράσματα που προκύπτουν με βάση μαρτυρίες που αναλύονται ακόμα συστηματικά, δείχνουν ότι η προσπάθεια διαφυγής από τον οικισμό ήταν άτακτη, δεν συνιστούσε οργανωμένη απομάκρυνση πολιτών, προκάλεσε κυκλοφοριακή συμφόρηση, λόγω και της μεγάλης συγκέντρωσης πληθυσμού και του πανικού που επικράτησε. Εκτός από τους κατοίκους υπήρχαν και επισκέπτες/τουρίστες, σημαντικό ποσοστό των οποίων δε γνώριζαν καλά την γεωγραφία της περιοχής. 9. Η μορφολογία της ακτογραμμής έκανε δυσχερή την πρόσβαση στην παραλία στα περισσότερα σημεία (κρημνώδεις ακτές), ενώ οι προσβάσιμες παραλίες ήσαν περιορισμένες, γεγονός που, σε συνδυασμό με την ελάχιστη ορατότητα και αποπνιχτική ατμόσφαιρα, συντέλεσε σε σημαντικό βαθμό στον εγκλωβισμό μεγάλου αριθμού πολιτών. 10. Θεωρείται πιθανή η αλλαγή στη συμπεριφορά της πυρκαγιάς λόγω αλλαγής στον τύπο της βλάστησης. Η πυρκαγιά ξεκίνησε από περιοχές που είχαν καεί στο παρελθόν με χαμηλή βλάστηση και μεγάλη ταχύτητα και μετέβη σε ένα χώρο που δεν είχε καεί σε πρόσφατη πυρκαγιά με ιδιαίτερα μεγάλη συγκέντρωση καύσιμης ύλης. Αυτό οδήγησε στην τροφοδότηση της πυρκαγιάς και στην έκλυση υψηλότερης ενέργειας από το Νέο Βουτζά και μέχρι την ακτή. Η πυρκαγιά ανατολικά της Λεωφ. Μαραθώνος μετατράπηκε σε πυρκαγιά που σάρωνε το σύνολο της επιφανειακής βλάστησης και των υψηλών δέντρων (ενεργή πυρκαγιά κόμης), ως ένας «τοίχος φωτιάς», ο οποίος καθοδηγούνταν από τον άνεμο (wind-driven) και επιπλέον μετέδιδε αρκετές δεκάδες καύτρες προς την ακτή. 11. Σε κτίρια με φέροντα οργανισμό από οπλισμένο σκυρόδεμα και τοιχοποιίες πλήρωσης που είχαν κλειστά παράθυρα, η φωτιά δεν πέρασε στο εσωτερικό των κτιρίων, με μοναδικό αποτέλεσμα μια εξωτερική επιδερμική παραμόρφωση των επιχρισμάτων, χωρίς να επηρεάσει τη στατικότητα των κτιρίων λόγω της μικρής διάρκειας επίδρασης της φωτιάς. 12. Αντιθέτως, σε όμοια κτίρια που διέθεταν ξύλινα ή πλαστικά και ανοιχτά παράθυρα, η φωτιά πέρασε στο εσωτερικό τους και η επίδρασή της ήταν μεγαλύτερη, αναπτύχθηκαν υψηλές θερμοκρασίες ιδιαίτερα από την καύση του εξοπλισμού στο εσωτερικό των κτιρίων και δημιουργήθηκαν ρωγμές που μπορούν να επηρεάσουν όχι μόνο τα μη δομικά στοιχεία των κατασκευών αλλά και τον φέροντα οργανισμό τους. 13. Οι ρωγμές αυτές επιδεινώνονται δυστυχώς κατά τη διάρκεια κατάσβεσης της πυρκαγιάς που έχει εκδηλωθεί σε μια κατασκευή ως εξής: το τσιμέντο λόγω της πυρκαγιάς έχει αναπτύξει θερμότητα. Κατά την ρίψη νερού, πραγματοποιείται ταχεία ψύξη και η θερμοκρασία του φέροντος οργανισμού πέφτει απότομα κατά περίπου 50-55 βαθμούς. Η θερμοκρασιακή πτώση δημιουργεί νέες ρωγμές ή διευρύνει τις ήδη υπάρχουσες. 14. Τα καλά δομημένα κτίρια οπλισμένου σκυροδέματος που ήρθαν σε επαφή με τη φωτιά είτε με καύτρες είτε με έκθεση μέσω θερμικής ακτινοβολίας είτε με απευθείας επαφή με τις φλόγες, αλλά αυτή δεν εισήλθε στα κτίρια, συμπεριφέρθηκαν πολύ καλά με μικροβλάβες στα εξωτερικά μη δομικά στοιχεία τους, κυρίως μικρορωγμές στις τοιχοποιίες πλήρωσης και αποκόλληση των επιχρισμάτων λόγω των υψηλών θερμοκρασιών που αναπτύχθηκαν εξωτερικά του κτιρίου. 15. Η στατικότητα των κτιρίων που επηρεάστηκαν από την πυρκαγιά εξαρτάται από τη διάρκεια καύσης στο εξωτερικό του κτιρίου, από το αν το σκυρόδεμα έχει ασβεστοποιηθεί και σε ποιο βάθος ή αν ο χάλυβας βρίσκεται σε καλή κατάσταση λόγω της μεγάλης διάρκειας καύσης εντός του σπιτιού.