Ελληνική Εταιρεία Περιβάλλοντος και Πολιτισμού (ΕΛΛΕΤ): Σοβαρά ερωτήματα για τη ρύθμιση του ΥΠΕΝ σχετικά με την απόφαση του ΣτΕ για τα “μπόνους” του ΝΟΚ

[Engineer]

Η ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΕΤΑΙΡΕΙΑ Περιβάλλοντος και Πολιτισμού (ΕΛΛΕΤ) παρακολουθεί με αυξημένο ενδιαφέρον και εύλογο προβληματισμό τις εξελίξεις σχετικά με την τροπολογία που κατατέθηκε από το Υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας, με αντικείμενο τη διαχείριση των συνεπειών της πρόσφατης απόφασης της Ολομέλειας του Συμβουλίου της Επικρατείας, η οποία έκρινε αντισυνταγματικές τις διατάξεις του Νέου Οικοδομικού Κανονισμού (ΝΟΚ), που προβλέπουν μπόνους δόμησης.

Πρόκειται για τροπολογία έξι άρθρων, ενταγμένη σε σχέδιο νόμου του Υπουργείου Δικαιοσύνης, που κατατέθηκε στη Βουλή το βράδυ της 13ης Μαΐου 2025. Μέσω αυτής, το ΥΠΕΝ επιχειρεί να διασώσει, κατά την κρίση του, ό,τι μπορεί να διασωθεί από τα κίνητρα του ΝΟΚ – τα οποία, ως οριζόντια, δεν υπερισχύουν κατά το ΣτΕ των κατά τόπους ισχυόντων Προεδρικών Διαταγμάτων, δηλαδή του υφιστάμενου πολεοδομικού σχεδιασμού.

Το ΥΠΕΝ προχωρά σε μια πρωτοφανή ενέργεια: παρεμβαίνει εμμέσως στο έργο της Δικαιοσύνης, παρακάμπτοντας ακυρωτικές αποφάσεις και προκαταλαμβάνοντας υποθέσεις που βρίσκονται σε εκκρεμοδικία. Επιτρέπει την ολοκλήρωση οικοδομών με τα κίνητρα του ΝΟΚ, υπό την προϋπόθεση ότι οι εργασίες είχαν ξεκινήσει έως τις 11.12.2024. Το ίδιο προβλέπεται και για άδειες που είχαν εκδοθεί έως την ίδια ημερομηνία και για τις οποίες είχε υποβληθεί αίτημα ένταξης σε προγράμματα του Ταμείου Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας ή του Εταιρικού Συμφώνου Περιφερειακής Ανάπτυξης.

Ως αντιστάθμισμα για τη χρήση των κινήτρων προβλέπεται η καταβολή περιβαλλοντικού ισοδύναμου, με σκοπό τη λήψη μέτρων που θα εξειδικευτούν εντός διετίας στο πλαίσιο ενός Ειδικού Σχεδίου Περιβαλλοντικού Ισοδύναμου Αναβάθμισης Πόλεων (ΕΣΠΙΑΠ). Τα μέτρα, που αναφέρονται ενδεικτικά στην τροπολογία, ανήκουν στην αρμοδιότητα του Δημοσίου ή των ΟΤΑ. Ωστόσο, δεν υπάρχει καμία διασφάλιση ότι οι περιβαλλοντικές επιπτώσεις που προκαλούν τα κίνητρα – όπως η στέρηση θέας, η επιδείνωση του μικροκλίματος, η παγίδευση ρύπων στα χαμηλότερα στρώματα, η κοπή δέντρων κ.ά. – θα αποκατασταθούν.

Η διαπίστωση της έναρξης εργασιών έως τις 11.12.2024 (ημερομηνία της απόφασης της Ολομέλειας του ΣτΕ) προβλέπεται με τρόπο ανεπαρκή και ελλιπώς τεκμηριωμένο, παρέχοντας τη δυνατότητα έναρξης εργασιών ακόμη και σήμερα, ώστε να διασφαλιστεί η χωρίς εμπόδια ολοκλήρωση οικοδομών με τα κίνητρα του ΝΟΚ.

Επιπλέον, η τροπολογία «καθοδηγεί» τους μελετητές των Τοπικών και Ειδικών Πολεοδομικών Σχεδίων να ενσωματώνουν τα κίνητρα του ΝΟΚ σε αυτά. Παράλληλα, με Προεδρικό Διάταγμα δύναται να εγκρίνεται η εφαρμογή των κινήτρων του ΝΟΚ για ΕΣΧΑΣΕ, ΕΣΧΑΔΑ και Σχέδια Ολοκληρωμένης Ανάπτυξης, εφόσον αυτά είχαν ληφθεί υπόψη έως τις 11.12.2024 – δηλαδή για μεγάλες επενδύσεις.

Συμπερασματικά, η νέα ρύθμιση:
• Δεν διασφαλίζει τη σαφήνεια που όφειλε να εγγυηθεί η Διοίκηση μετά από απόφαση του ανώτατου διοικητικού δικαστηρίου της χώρας.
• Επιτρέπει, μέσω καταβολής οικονομικού ανταλλάγματος, την ολοκλήρωση κτιρίων με άδειες που ακυρώθηκαν ή βρίσκονται υπό δικαστική αμφισβήτηση, προκαλώντας εύλογες ανησυχίες για τη διατήρηση της πολεοδομικής και περιβαλλοντικής ισορροπίας.
• Εισάγει ένα νέο πλαίσιο περιβαλλοντικού «ισοδύναμου» χωρίς σαφείς όρους υλοποίησης και ελέγχου, εγείροντας ζητήματα διαφάνειας και αποτελεσματικότητας.
• Εξαιρεί επενδύσεις μεγάλης κλίμακας από τις δεσμεύσεις που απορρέουν από τη νομολογία του ΣτΕ, δημιουργώντας συνθήκες ανισομερούς εφαρμογής της νομιμότητας.

Η τροπολογία, όπως κατατέθηκε, μοιάζει να στοχεύει στη διατήρηση των κινήτρων δόμησης, χωρίς την απαραίτητη θεσμική πρόβλεψη για την εφαρμογή της απόφασης του ΣτΕ ή την αποκατάσταση της πολεοδομικής ισορροπίας, ιδίως σε ήδη κορεσμένες περιοχές.

Η ΕΛΛΕΤ καλεί την Πολιτεία:

• Να επανεξετάσει τη ρύθμιση, με γνώμονα την ασφάλεια δικαίου και με πλήρη σεβασμό στη διάκριση των εξουσιών, στη δικαστική κρίση και στη διαφάνεια.
• Να προχωρήσει στη διαμόρφωση ενός σαφούς και εφαρμόσιμου θεσμικού πλαισίου που θα προστατεύει ουσιαστικά τον αστικό ιστό και τα δικαιώματα των πολιτών.
• Να διασφαλίσει ένα βιώσιμο και ισόρροπο μοντέλο ανάπτυξης, που να σέβεται το περιβάλλον και τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά κάθε περιοχής.

Η προστασία της περιβαλλοντικής ποιότητας και της κοινωνικής ισότητας δεν μπορεί να εξαρτάται από οικονομικά ισοδύναμα ή εξαιρέσεις. Απαιτούνται συνέπεια, θεσμική σοβαρότητα και ένα σαφές όραμα για το μέλλον των πόλεων μας.

Καλούμε τον Πρωθυπουργό της χώρας να αποτρέψει την προώθηση μιας τέτοιας -ευρισκόμενης στα όρια της νομιμότητας- νομοθεσίας, τόσο αντίθετης στις εξαγγελίες της ίδιας της Κυβέρνησης για τον σεβασμό του περιβάλλοντος αλλά και στις ευρωπαϊκές φιλοπεριβαλλοντικές πρακτικές.

View full είδηση