Η ανθεκτικότητα ενός δομημένου περιβάλλοντος θα προστατέψει τις επόμενες γενιές

[GTnews]

Οι υποδομές, από τους δρόμους έως τα ενεργειακά δίκτυα και τα συστήματα ύδρευσης, αποτελούν ένα είδος κληρονομιάς. Δεν πρόκειται για βραχυπρόθεσμες επενδύσεις αλλά για θεμέλια που διαμορφώνουν το μέλλον, επομένως, οι αποφάσεις που λαμβάνονται σήμερα για τον τρόπο και τον τόπο κατασκευής των έργων καθορίζουν την ασφάλεια, τη βιωσιμότητα και την ευημερία των επόμενων γενιών.

Όμως, η ταχεία εμφάνιση της κλιματικής αλλαγής θα υπονομεύσει τα οφέλη των υποδομών για τις επόμενες γενιές. Σύμφωνα με ρεπορτάζ της Έρης Δρίβα στο economix.gr, πρόσφατες μελέτες δείχνουν ότι ο ρυθμός της υπερθέρμανσης του πλανήτη έχει αυξηθεί σε ρεκόρ 0,26 °C ανά δεκαετία, ενώ η Διακυβερνητική Επιτροπή για την Κλιματική Αλλαγή (IPCC) προβλέπει ότι ο ρυθμός της υπερθέρμανσης από σήμερα έως το 2050 θα είναι περίπου 26% ταχύτερος από τον ρυθμό που καταγράφηκε από το 1970 έως σήμερα.

Αυτό καθιστά την κλιματική προστασία των υποδομών όχι μόνο τεχνική ή οικονομική αναγκαιότητα, αλλά και ηθική υποχρέωση, όπως επισημαίνει σε άρθρο του το Παγκόσμιο Οικονομικό Φόρουμ. Καθώς το κλίμα αλλάζει πιο γρήγορα και πιο σοβαρά από ό,τι έχει καταγραφεί στην ιστορία, δεν μπορούμε πλέον να σχεδιάζουμε υποδομές με βάση το παρελθόν. Ωστόσο, αυτό ακριβώς συνεχίζει να συμβαίνει: δρόμοι, σιδηρόδρομοι, κτίρια και αποχετευτικά συστήματα κατασκευάζονται σήμερα με βάση κλιματικές παραμέτρους που δεν θα ισχύουν πλέον στο μέλλον. Αυτό δεν είναι απλώς κακός σχεδιασμός, είναι άδικο για τις γενιές που θα κληρονομήσουν τις συνέπειες.

Παρά την ηθική αυτή επιταγή, πολλά από τα εργαλεία πολιτικής που χρησιμοποιούμε για την αξιολόγηση των φυσικών απειλών για τις υποδομές και τη διατήρηση της ακεραιότητας των υποδομών βασίζονται σε προηγούμενες υποθέσεις που γίνονται γρήγορα ξεπερασμένες. Για παράδειγμα, η ανάλυση κόστους-οφέλους (CBA) των υποδομών βασίζεται συχνά σε υπολογισμούς αναμενόμενης αξίας με βάση ιστορικά δεδομένα, υποθέτοντας ότι η κλιματική και μετεωρολογική μεταβλητότητα θα παραμείνει εντός των προτύπων του παρελθόντος. Ωστόσο, η κλιματική αλλαγή εισάγει μη γραμμικότητες, σημεία καμπής και βαθιά αβεβαιότητα, όπως ο ρυθμός της παγκόσμιας θέρμανσης, η άνοδος της στάθμης της θάλασσας και τα ακραία καιρικά φαινόμενα.

Υπό το πρίσμα αυτό, ορισμένοι αναλυτές υποστηρίζουν ότι η CBA πρέπει να γίνει πιο ολιστική και να λαμβάνει υπόψη περισσότερες παραμέτρους και «άξονες ευπάθειας» στην κλιματική αλλαγή, όπως η ανθρώπινη υγεία και οι κοινωνικοοικονομικοί καθοριστικοί παράγοντες της ανθεκτικότητας. Μόνο τότε μπορεί να γίνει βαθιά κατανοητή μια μακροπρόθεσμη αξιολόγηση της ακεραιότητας και της αποτελεσματικότητας των υποδομών σε επίπεδο συστημάτων. Επιπλέον, τα προεξοφλητικά επιτόκια – βασικός παράγοντας για την αξιολόγηση της μακροπρόθεσμης βιωσιμότητας των υποδομών – καθίστανται επίσης ένας ξεπερασμένος μηχανισμός στην εποχή της κλιματικής αλλαγής. Τα προεξοφλητικά επιτόκια είναι το επιτόκιο με το οποίο εκτιμάται ότι οι υποδομές χάνουν τη λειτουργική δημόσια αξία τους με την πάροδο του χρόνου. Αντίθετα, οι οικονομολόγοι υποστηρίζουν ότι τα προεξοφλητικά επιτόκια πρέπει να μειώνονται με την πάροδο του χρόνου, ώστε να λαμβάνεται υπόψη η παγκόσμια ανάγκη για διαγενεακή ανθεκτικότητα έναντι αβεβαιότητας. Ομοίως, οι ειδικοί υποστηρίζουν ότι υπάρχει ηθική επιταγή να επανεξεταστούν τα προεξοφλητικά επιτόκια, προκειμένου να ληφθεί μέριμνα για την ευημερία και την ανθεκτικότητα των μελλοντικών γενεών.

Αλλαγή της σκέψης βάσει τεκμηρίων

Ενώ πολλές χώρες υστερούν στην ενημέρωση της βάσης τεκμηρίων για την προστασία των μελλοντικών γενεών, ορισμένες κυβερνήσεις σε όλο τον κόσμο εισάγουν μια μακροπρόθεσμη προοπτική στις αξιολογήσεις των υποδομών. Για παράδειγμα, έργα όπως το μετρό του Σίδνεϊ έχουν ενσωματώσει την ανθεκτικότητα στο κλίμα σε κάθε στάδιο του σχεδιασμού. Τα συστήματά του έχουν κατασκευαστεί ώστε να λειτουργούν σύμφωνα με τις προβλέψεις για τη θερμοκρασία και τις βροχοπτώσεις για το έτος 2070. Αυτός ο προληπτικός σχεδιασμός διασφαλίζει ότι η υποδομή θα παραμείνει λειτουργική για δεκαετίες, μειώνοντας την πιθανότητα οι μελλοντικοί χρήστες να επιβαρυνθούν με το κόστος έκτακτων αναβαθμίσεων, διακοπών ή βλαβών.

Ένα άλλο παράδειγμα είναι το Worcester της Μασαχουσέτης, όπου οι βραχυπρόθεσμες και μακροπρόθεσμες επενδύσεις σε πράσινες υποδομές μέσω του Green Worcester Plan αναπτύσσουν υποδομές, ιδίως για την αποστράγγιση των ομβρίων υδάτων, όχι για το παρόν αλλά για το μέλλον.

Σε πόλεις όπως το Γκέτεμποργκ της Σουηδίας, η εφαρμογή του εργαλείου InVEST επέτρεψε την ανάλυση της μακροπρόθεσμης ολοκληρωμένης χρήσης του νερού σε τέσσερα διαφορετικά σενάρια κλιματικής αλλαγής σε επίπεδο κτιρίου, γειτονιάς και πόλης. Αυτό έδωσε τη δυνατότητα στους σχεδιαστές να λαμβάνουν τεκμηριωμένες μακροπρόθεσμες αποφάσεις με βάση μια πληθώρα κλιματικών σεναρίων για το μέλλον, και όχι μόνο ένα μοναδικό κλιματικό σενάριο. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα λύσεις βασισμένες στη φύση με μακροπρόθεσμη κοινωνικο-οικολογική προοπτική έναντι μελλοντικών πλημμυρικών φαινομένων.

Ένα άλλο παράδειγμα προέρχεται από τη Μοζαμβίκη, όπου η κλιματική προστασία στην παράκτια πόλη Beira έχει συμβάλει στη μείωση του κινδύνου πλημμύρας για το 40% του πληθυσμού της. Οι παρεμβάσεις περιλαμβάνουν την αποκατάσταση των μαγγρόβων, την ανακαίνιση του αποχετευτικού συστήματος, σταθμούς ελέγχου πλημμυρών και δεξαμενές συγκράτησης νερού σε συνδυασμό με ένα αστικό πράσινο πάρκο. Κυβερνητικές υπηρεσίες σε όλο τον κόσμο αλλάζουν τον τρόπο υπολογισμού των προεξοφλητικών επιτοκίων, ώστε να καταστεί δυνατή η μακροπρόθεσμη προοπτική των έργων υποδομής. Συγκεκριμένα, αυτό συχνά συνεπάγεται τη μείωση του προεξοφλητικού επιτοκίου με την πάροδο του χρόνου, προκειμένου να τονιστεί η μακροπρόθεσμη αξία των υποδομών.

Μια νέα ηθική για τις υποδομές

Η προστασία των υποδομών από τις κλιματικές αλλαγές δεν είναι πλέον προαιρετική, αλλά αποτελεί βασικό στοιχείο της οικονομικής βιωσιμότητας, της δημόσιας ασφάλειας και της ετοιμότητας για την αντιμετώπιση καταστροφών. Αλλά αντιπροσωπεύει και κάτι βαθύτερο: μια νέα ηθική σχεδιασμού που εστιάζει στη δικαιοσύνη σε βάθος χρόνου.

Όταν διαθέτουμε υποδομές ανθεκτικές στην κλιματική αλλαγή, δεν προσαρμοζόμαστε απλώς στους φυσικούς κινδύνους, αλλά αναγνωρίζουμε το καθήκον μας απέναντι σε όσους θα έρθουν μετά από εμάς. Επιλέγουμε να μεταβιβάσουμε συστήματα που είναι λειτουργικά, οικονομικά προσιτά και ανθεκτικά, και όχι εύθραυστα και ανεπαρκή. Αυτή είναι η σαφέστερη έκφραση της διαγενεακής δικαιοσύνης στο δομημένο περιβάλλον.

Αυτή η αλλαγή στις πρακτικές τεκμηρίωσης έχει ήδη ξεκινήσει, αν και με άνισο ρυθμό. Για να καταστήσουμε την κλιματική ανθεκτικότητα κανόνα και όχι καινοτομία, πρέπει να ενσωματώσουμε τις διαγενεακές αρχές στα πρότυπα υποδομών, στους κανονισμούς σχεδιασμού και στο πλαίσιο δημόσιων επενδύσεων. Διότι οι υποδομές δεν αφορούν μόνο το σήμερα, αλλά πάντα το αύριο.

View full είδηση