Search the Community
Showing results for tags 'εκρηκτικά'.
-
Ο Μηχανικός Μεταλλείων ΕΜΠ MSc, Τεχνικός σύμβουλος σε θέματα εφαρμογής εκρηκτικών υλών κ. Λεωνίδας Καζάκος γράφει στο Εργοληπτικόν Βήμα Νο_136 για το πλαίσιο αξιοποίησης των εκρηκτικών στα τεχνικά έργα. Αδιαμφισβήτητα τα εκρηκτικά είναι ιδιαιτέρως επικίνδυνα υλικά. Στα χέρια όμως των κατάλληλων ανθρώπων, αποτελούν ένα από τα πιο παραγωγικά “εργαλεία” για τις εργασίες εκσκαφών, που συνήθως απαιτούνται στα μεγάλα τεχνικά έργα. Κυριολεκτικά ο κόσμος μας θα ήταν πολύ διαφορετικός χωρίς την ύπαρξη των εκρηκτικών, αφού δεν θα ήταν δυνατό να πραγματοποιηθούν οι εκτεταμένες εκσκαφές που απαιτούνται για : την κατασκευή των σύγχρονων αυτοκινητοδρόμων, των οδικών σηράγγων, των υδροηλεκτρικών & αρδευτικών φραγμάτων. τη θεμελίωση γεφυρών αλλά και μεγάλων κτιριακών συγκροτημάτων. την εξόρυξη του τεράστιου όγκου αδρανών υλικών που είναι απαραίτητα σε όλα τα έργα. Ιδιαίτερα δε, για αυτά που κατασκευάζονται σε συμπαγείς & βραχώδεις γεωλογικούς σχηματισμούς, τα εκρηκτικά αποτελούν συνήθως τη μοναδική λύση ! Κανένα από τα μέχρι σήμερα γνωστά μηχανήματα εκσκαφής δεν μπορεί να δώσει παραγωγικότητα ανάλογη αυτής που εξασφαλίζει η εφαρμογή ελεγχόμενων ανατινάξεων. Το κριτήριο για την επιλογή της καταλληλότερης μεθόδου είναι συνηθέστερα το κόστος. Θα πρέπει όμως κατά τον προσδιορισμό του να ληφθούν υπόψη εκτός από τα συνήθη (αξία εκρηκτικών & καψυλλίων, εργασίες διάτρησης & γόμωσης των διατρημάτων κλπ) και ζητήματα όπως (α) επικινδυνότητα & (β) διαδικασία αδειοδότησης. Για το μεν (α) δεν χρειάζεται να γίνει ιδιαίτερη αναφορά. Όλοι γνωρίζουμε ότι η ανατίναξη είναι μια δραστηριότητα υψηλού κινδύνου, οπότε οποιαδήποτε “αστοχία” προκαλεί κατά κανόνα σοβαρά προβλήματα & ζημιές. Άρα επιβάλλεται να γίνει με πολύ μεγάλη προσοχή από εξειδικευμένους τεχνίτες, με καλό σχεδιασμό και με λήψη αυστηρών μέτρων προστασίας. Γι’ αυτό και αναφερόμαστε πάντα σε ελεγχόμενες ανατινάξεις, ώστε να επιτύχουμε υψηλό βαθμό ασφάλειας. : Για να καταφέρουμε το εν λόγω εγχείρημα πρέπει απαραίτητα να γίνουν τα εξής: Εκπόνηση ειδικής μελέτης ελεγχόμενων ανατινάξεων από εξειδικευμένο & έμπειρο σύμβουλο μηχανικό. Σε αυτό το τεχνικό κείμενο θα περιγράφονται με λεπτομέρεια όλες οι σχετικές εργασίες, θα δίνονται τα σχέδια των γομώσεων, όπως ορίζεται σε σχετική Εθνική Τεχνική Προδιαγραφή ΕΛΟΤ. Επιπρόσθετα θα πρέπει στην τεχνική έκθεση να γίνεται αναφορά στις απαιτήσεις της νομοθεσίας και των κανονισμών, για όλες της φάσης εργασίας (αγορά, μεταφορά, αποθήκευση, διαχείριση υλικών & συσκευασιών, εφαρμογή των γομώσεων, αντιμετώπιση αφλογιστιών κλπ) ώστε να υπάρξει πλήρης συμμόρφωση. Το τελευταίο ενδεχομένως να οδηγεί σε λήψη απόφασης για τοποθέτηση οργάνων καταγραφής κρίσιμων παραμέτρων (συνηθέστερα εδαφικές δονήσεις & θόρυβος). Nα χρησιμοποιηθούν σύγχρονα υλικά, κατά το δυνατό φιλικότερα προς το περιβάλλον & το χρήστη. Θα πρέπει να δοθεί μεγάλη προσοχή στα μέσα έναυσης (καψύλλια & θρυαλλίδες) μια και μέσω αυτών επιτυγχάνουμε τη δημιουργία κυκλωμάτων πυροδότησης με πολλαπλούς χρόνους επιβράδυνσης. Έτσι επιτυγχάνουμε τμηματική & διαδοχική πυροδότηση περιορισμένης ποσότητας εκρηκτικών (συνηθέστερα των υλικών ανά διάτρημα) και όχι απότομη πυροδότηση όλων των υλικών. Το προσδοκώμενο αποτέλεσμα δεν είναι ο βίαιος κατακερματισμός και η εκτόξευση του πετρώματος από τη φυσική του θέση, αλλά ο τοπικός θρυμματισμός και η βαθμιαία ‘’χαλάρωση’’ από το βάθος εκσκαφής προς την επιφάνεια, ώστε να υποβοηθηθεί το μηχάνημα (τσάπα, φορτωτής κλπ) που θα χρησιμοποιηθεί για τη φόρτωση των προϊόντων της εκσκαφής (μπάζα). Να ελαχιστοποιηθούν οι “περιβαλλοντικές οχλήσεις”, δηλαδή οι εδαφικές δονήσεις, ο θόρυβος και η σκόνη που προκαλούνται πάντοτε σε κάθε ανατίναξη, καθώς και η εκτόξευση τεμαχίων πετρώματος. Ο θόρυβος και η σκόνη αντιμετωπίζονται σχετικά εύκολα, χρησιμοποιώντας μέσα έναυσης που μας επιτρέπουν να ξεκινήσει η έκρηξη από τον πυθμένα των διατρημάτων. Με αυτό τον τρόπο τα αέρια που παράγονται μετά από κάθε έκρηξη παραμένουν εγκλωβισμένα εντός της μάζας του σπασμένου πετρώματος για μεγαλύτερο χρονικό διάστημα, βοηθώντας στη μετακίνηση του από τη φυσική του θέση. Έτσι χάνουν σημαντικό μέρος της ενέργειας που μεταφέρουν, οπότε όταν πλέον διαφεύγουν ελεύθερα στην ατμόσφαιρα έχουν μικρότερη πίεση κι άρα προκαλούν λιγότερο θόρυβο, ενώ παρασύρουν και λιγότερη σκόνη. Επιπρόσθετα ελαχιστοποιείται ο κίνδυνος της βίαιης εκτίναξης θραυσμάτων πετρώματος εκτός της αποκλεισμένης ζώνης. Οι εδαφικές δονήσεις αποτελούν ένα πολύ σοβαρό θέμα το οποίο πρέπει να λαμβάνεται σοβαρά σε κάθε τεχνικό έργο, μια και είναι πολύ συνηθισμένο το φαινόμενο οι εργασίες εκβραχισμού να εκτελούνται κοντά σε άλλες κατασκευές (κτίσματα, αγωγούς, μνημεία αρχαιολογικού ενδιαφέροντος κλπ), ακόμα και μέσα στον αστικό ιστό ! Προφανώς και δεν πρέπει να δημιουργηθεί καμία επίπτωση στις γειτονικές κατασκευές. Γι’ αυτό και υπάρχουν αυστηρά πρότυπα που μας θέτουν όρια για τις προκαλούμενες εδαφικές δονήσεις, τα οποία προφανώς και δεν πρέπει να υπερβούμε. Έτσι επιβάλλεται τεκμηρίωση, δηλαδή καταγραφή των εδαφικών δονήσεων από ειδικά όργανα (δονησιογράφους), αλλά και αξιολόγηση των δεδομένων. Οι καταγραφές και οι σχετικές αναφορές αξιολόγησης, θα μας βοηθήσουν στην αντιμετώπιση τυχόν διαμαρτυριών από περιοίκους ή άλλους θιγόμενους από την εκτέλεση του έργου, κάτι που τελικά μπορεί να οδηγήσει και σε δικαστική διαμάχη. Επίσης ζητείται από αρμόδιους φορείς (πχ Διευθύνουσα υπηρεσία, Ανεξάρτητος μηχανικός, ΥΔΟΜ, Αρχαιολογική υπηρεσία κλπ) η αποστολή των γραπτών αναφορών μετά από κάθε ανατίναξη, κάτι που συνήθως έχει μπει ως όρος στη σχετική άδεια. Όσον αφορά την εκτόξευση θραυσμάτων, μπορούμε επίσης σχετικά εύκολα να ελαχιστοποιήσουμε μέχρι μηδενισμού την πιθανότητα εκτίναξης εκτός της αποκλεισμένης ζώνης, με κάλυψη των γομωμένων διατρημάτων από ειδικές κατασκευές (blasting mats) υπό μορφή κουβέρτας. Είναι εύκολα αντιληπτό ότι όλα τα παραπάνω δεν θα γίνουν από τους εμπειροτέχνες “γομωτές – πυροδότες”. Δυστυχώς για μια τόσο ιδιαίτερη δραστηριότητα όπως η διαχείριση των εκρηκτικών & των γομώσεων, δεν υπάρχει καμία τεχνική σχολή όπως συμβαίνει με πληθώρα άλλων επαγγελμάτων (πχ ηλεκτροσυγκολλητές, μηχανοτεχνίτες, χειριστές μηχανημάτων κλπ) . Συνεπώς είναι απαραίτητη η εμπλοκή του εξειδικευμένου σύμβουλου μηχανικού ανατινάξεων, και κατά την καθημερινή πρακτική, τόσο για τις μετρήσεις με τα ειδικά όργανα, όσο και για την καθοδήγηση του εμπειροτέχνη “γομωτή – πυροδότη”. Σχετικά με το θέμα της αδειοδότησης, είναι προφανές ότι επιβάλλεται από την ιδιαίτερη φύση της δραστηριότητας. Σύμφωνα με τα οριζόμενα στο Ν. 2168/1993 περί όπλων και εκρηκτικών, για κάθε περίπτωση εφαρμογής στα διάφορα τεχνικά έργα (αλλά και στα λατομεία & μεταλλεία όπως ορίζει ο ΚΜΛΕ), πρέπει να εκδοθεί από την οικεία Αστυνομική Διεύθυνση της περιοχής του έργου, η άδεια αγοράς – μεταφοράς & κατανάλωσης εκρηκτικών. Αναλόγως δε των συνθηκών, οι αστυνομικές αρχές ζητούν την άποψη συναρμόδιων υπηρεσιών, μια και δεν είναι σε θέση να γνωμοδοτήσουν για αμιγώς τεχνικά θέματα. Σχεδόν πάντοτε τον πρώτο λόγο έχει η Διευθύνουσα υπηρεσία η οποία οφείλει να ζητήσει τη μεθοδολογία εκβραχισμού με εκρηκτικά. Ανάλογα με την περίπτωση ενδεχομένως να εμπλακούν και συναρμόδιοι φορείς, όπως: ΥΔΟΜ σε περιπτώσεις εργασιών σε κατοικημένη περιοχή ΑΔΜΗΕ ή/και ΔΕΔΗΕ στην περίπτωση δικτύου μεταφοράς ηλεκτρικής ενέργειας ΔΕΣΦΑ στην περίπτωση αγωγού μεταφοράς φυσικού αερίου Αρχαιολογική υπηρεσία όταν γίνονται εργασίες πλησίον μνημείων ή αρχαιολογικών χώρων Ανεξάρτητος μηχανικός σε περιπτώσεις έργων ΣΔΙΤ Παρ’ όλες τις δυσκολίες και τους κινδύνους, η εφαρμογή των ελεγχόμενων ανατινάξεων αποτελεί επιλογή για πάρα πολλά έργα, τόσο στην Ελλάδα όσο και διεθνώς. Με κατάλληλο σχεδιασμό, προσεκτική & επιμελημένη εργασία, εφαρμογή όλων των κανονισμών καθώς και συνεχή παρακολούθηση των εδαφικών δονήσεων όλα γίνονται. Πηγή: Εργοληπτικόν Βήμα Νο_136 της ΠΕΣΕΔΕ View full είδηση
-
Ο Μηχανικός Μεταλλείων ΕΜΠ MSc, Τεχνικός σύμβουλος σε θέματα εφαρμογής εκρηκτικών υλών κ. Λεωνίδας Καζάκος γράφει στο Εργοληπτικόν Βήμα Νο_136 για το πλαίσιο αξιοποίησης των εκρηκτικών στα τεχνικά έργα. Αδιαμφισβήτητα τα εκρηκτικά είναι ιδιαιτέρως επικίνδυνα υλικά. Στα χέρια όμως των κατάλληλων ανθρώπων, αποτελούν ένα από τα πιο παραγωγικά “εργαλεία” για τις εργασίες εκσκαφών, που συνήθως απαιτούνται στα μεγάλα τεχνικά έργα. Κυριολεκτικά ο κόσμος μας θα ήταν πολύ διαφορετικός χωρίς την ύπαρξη των εκρηκτικών, αφού δεν θα ήταν δυνατό να πραγματοποιηθούν οι εκτεταμένες εκσκαφές που απαιτούνται για : την κατασκευή των σύγχρονων αυτοκινητοδρόμων, των οδικών σηράγγων, των υδροηλεκτρικών & αρδευτικών φραγμάτων. τη θεμελίωση γεφυρών αλλά και μεγάλων κτιριακών συγκροτημάτων. την εξόρυξη του τεράστιου όγκου αδρανών υλικών που είναι απαραίτητα σε όλα τα έργα. Ιδιαίτερα δε, για αυτά που κατασκευάζονται σε συμπαγείς & βραχώδεις γεωλογικούς σχηματισμούς, τα εκρηκτικά αποτελούν συνήθως τη μοναδική λύση ! Κανένα από τα μέχρι σήμερα γνωστά μηχανήματα εκσκαφής δεν μπορεί να δώσει παραγωγικότητα ανάλογη αυτής που εξασφαλίζει η εφαρμογή ελεγχόμενων ανατινάξεων. Το κριτήριο για την επιλογή της καταλληλότερης μεθόδου είναι συνηθέστερα το κόστος. Θα πρέπει όμως κατά τον προσδιορισμό του να ληφθούν υπόψη εκτός από τα συνήθη (αξία εκρηκτικών & καψυλλίων, εργασίες διάτρησης & γόμωσης των διατρημάτων κλπ) και ζητήματα όπως (α) επικινδυνότητα & (β) διαδικασία αδειοδότησης. Για το μεν (α) δεν χρειάζεται να γίνει ιδιαίτερη αναφορά. Όλοι γνωρίζουμε ότι η ανατίναξη είναι μια δραστηριότητα υψηλού κινδύνου, οπότε οποιαδήποτε “αστοχία” προκαλεί κατά κανόνα σοβαρά προβλήματα & ζημιές. Άρα επιβάλλεται να γίνει με πολύ μεγάλη προσοχή από εξειδικευμένους τεχνίτες, με καλό σχεδιασμό και με λήψη αυστηρών μέτρων προστασίας. Γι’ αυτό και αναφερόμαστε πάντα σε ελεγχόμενες ανατινάξεις, ώστε να επιτύχουμε υψηλό βαθμό ασφάλειας. : Για να καταφέρουμε το εν λόγω εγχείρημα πρέπει απαραίτητα να γίνουν τα εξής: Εκπόνηση ειδικής μελέτης ελεγχόμενων ανατινάξεων από εξειδικευμένο & έμπειρο σύμβουλο μηχανικό. Σε αυτό το τεχνικό κείμενο θα περιγράφονται με λεπτομέρεια όλες οι σχετικές εργασίες, θα δίνονται τα σχέδια των γομώσεων, όπως ορίζεται σε σχετική Εθνική Τεχνική Προδιαγραφή ΕΛΟΤ. Επιπρόσθετα θα πρέπει στην τεχνική έκθεση να γίνεται αναφορά στις απαιτήσεις της νομοθεσίας και των κανονισμών, για όλες της φάσης εργασίας (αγορά, μεταφορά, αποθήκευση, διαχείριση υλικών & συσκευασιών, εφαρμογή των γομώσεων, αντιμετώπιση αφλογιστιών κλπ) ώστε να υπάρξει πλήρης συμμόρφωση. Το τελευταίο ενδεχομένως να οδηγεί σε λήψη απόφασης για τοποθέτηση οργάνων καταγραφής κρίσιμων παραμέτρων (συνηθέστερα εδαφικές δονήσεις & θόρυβος). Nα χρησιμοποιηθούν σύγχρονα υλικά, κατά το δυνατό φιλικότερα προς το περιβάλλον & το χρήστη. Θα πρέπει να δοθεί μεγάλη προσοχή στα μέσα έναυσης (καψύλλια & θρυαλλίδες) μια και μέσω αυτών επιτυγχάνουμε τη δημιουργία κυκλωμάτων πυροδότησης με πολλαπλούς χρόνους επιβράδυνσης. Έτσι επιτυγχάνουμε τμηματική & διαδοχική πυροδότηση περιορισμένης ποσότητας εκρηκτικών (συνηθέστερα των υλικών ανά διάτρημα) και όχι απότομη πυροδότηση όλων των υλικών. Το προσδοκώμενο αποτέλεσμα δεν είναι ο βίαιος κατακερματισμός και η εκτόξευση του πετρώματος από τη φυσική του θέση, αλλά ο τοπικός θρυμματισμός και η βαθμιαία ‘’χαλάρωση’’ από το βάθος εκσκαφής προς την επιφάνεια, ώστε να υποβοηθηθεί το μηχάνημα (τσάπα, φορτωτής κλπ) που θα χρησιμοποιηθεί για τη φόρτωση των προϊόντων της εκσκαφής (μπάζα). Να ελαχιστοποιηθούν οι “περιβαλλοντικές οχλήσεις”, δηλαδή οι εδαφικές δονήσεις, ο θόρυβος και η σκόνη που προκαλούνται πάντοτε σε κάθε ανατίναξη, καθώς και η εκτόξευση τεμαχίων πετρώματος. Ο θόρυβος και η σκόνη αντιμετωπίζονται σχετικά εύκολα, χρησιμοποιώντας μέσα έναυσης που μας επιτρέπουν να ξεκινήσει η έκρηξη από τον πυθμένα των διατρημάτων. Με αυτό τον τρόπο τα αέρια που παράγονται μετά από κάθε έκρηξη παραμένουν εγκλωβισμένα εντός της μάζας του σπασμένου πετρώματος για μεγαλύτερο χρονικό διάστημα, βοηθώντας στη μετακίνηση του από τη φυσική του θέση. Έτσι χάνουν σημαντικό μέρος της ενέργειας που μεταφέρουν, οπότε όταν πλέον διαφεύγουν ελεύθερα στην ατμόσφαιρα έχουν μικρότερη πίεση κι άρα προκαλούν λιγότερο θόρυβο, ενώ παρασύρουν και λιγότερη σκόνη. Επιπρόσθετα ελαχιστοποιείται ο κίνδυνος της βίαιης εκτίναξης θραυσμάτων πετρώματος εκτός της αποκλεισμένης ζώνης. Οι εδαφικές δονήσεις αποτελούν ένα πολύ σοβαρό θέμα το οποίο πρέπει να λαμβάνεται σοβαρά σε κάθε τεχνικό έργο, μια και είναι πολύ συνηθισμένο το φαινόμενο οι εργασίες εκβραχισμού να εκτελούνται κοντά σε άλλες κατασκευές (κτίσματα, αγωγούς, μνημεία αρχαιολογικού ενδιαφέροντος κλπ), ακόμα και μέσα στον αστικό ιστό ! Προφανώς και δεν πρέπει να δημιουργηθεί καμία επίπτωση στις γειτονικές κατασκευές. Γι’ αυτό και υπάρχουν αυστηρά πρότυπα που μας θέτουν όρια για τις προκαλούμενες εδαφικές δονήσεις, τα οποία προφανώς και δεν πρέπει να υπερβούμε. Έτσι επιβάλλεται τεκμηρίωση, δηλαδή καταγραφή των εδαφικών δονήσεων από ειδικά όργανα (δονησιογράφους), αλλά και αξιολόγηση των δεδομένων. Οι καταγραφές και οι σχετικές αναφορές αξιολόγησης, θα μας βοηθήσουν στην αντιμετώπιση τυχόν διαμαρτυριών από περιοίκους ή άλλους θιγόμενους από την εκτέλεση του έργου, κάτι που τελικά μπορεί να οδηγήσει και σε δικαστική διαμάχη. Επίσης ζητείται από αρμόδιους φορείς (πχ Διευθύνουσα υπηρεσία, Ανεξάρτητος μηχανικός, ΥΔΟΜ, Αρχαιολογική υπηρεσία κλπ) η αποστολή των γραπτών αναφορών μετά από κάθε ανατίναξη, κάτι που συνήθως έχει μπει ως όρος στη σχετική άδεια. Όσον αφορά την εκτόξευση θραυσμάτων, μπορούμε επίσης σχετικά εύκολα να ελαχιστοποιήσουμε μέχρι μηδενισμού την πιθανότητα εκτίναξης εκτός της αποκλεισμένης ζώνης, με κάλυψη των γομωμένων διατρημάτων από ειδικές κατασκευές (blasting mats) υπό μορφή κουβέρτας. Είναι εύκολα αντιληπτό ότι όλα τα παραπάνω δεν θα γίνουν από τους εμπειροτέχνες “γομωτές – πυροδότες”. Δυστυχώς για μια τόσο ιδιαίτερη δραστηριότητα όπως η διαχείριση των εκρηκτικών & των γομώσεων, δεν υπάρχει καμία τεχνική σχολή όπως συμβαίνει με πληθώρα άλλων επαγγελμάτων (πχ ηλεκτροσυγκολλητές, μηχανοτεχνίτες, χειριστές μηχανημάτων κλπ) . Συνεπώς είναι απαραίτητη η εμπλοκή του εξειδικευμένου σύμβουλου μηχανικού ανατινάξεων, και κατά την καθημερινή πρακτική, τόσο για τις μετρήσεις με τα ειδικά όργανα, όσο και για την καθοδήγηση του εμπειροτέχνη “γομωτή – πυροδότη”. Σχετικά με το θέμα της αδειοδότησης, είναι προφανές ότι επιβάλλεται από την ιδιαίτερη φύση της δραστηριότητας. Σύμφωνα με τα οριζόμενα στο Ν. 2168/1993 περί όπλων και εκρηκτικών, για κάθε περίπτωση εφαρμογής στα διάφορα τεχνικά έργα (αλλά και στα λατομεία & μεταλλεία όπως ορίζει ο ΚΜΛΕ), πρέπει να εκδοθεί από την οικεία Αστυνομική Διεύθυνση της περιοχής του έργου, η άδεια αγοράς – μεταφοράς & κατανάλωσης εκρηκτικών. Αναλόγως δε των συνθηκών, οι αστυνομικές αρχές ζητούν την άποψη συναρμόδιων υπηρεσιών, μια και δεν είναι σε θέση να γνωμοδοτήσουν για αμιγώς τεχνικά θέματα. Σχεδόν πάντοτε τον πρώτο λόγο έχει η Διευθύνουσα υπηρεσία η οποία οφείλει να ζητήσει τη μεθοδολογία εκβραχισμού με εκρηκτικά. Ανάλογα με την περίπτωση ενδεχομένως να εμπλακούν και συναρμόδιοι φορείς, όπως: ΥΔΟΜ σε περιπτώσεις εργασιών σε κατοικημένη περιοχή ΑΔΜΗΕ ή/και ΔΕΔΗΕ στην περίπτωση δικτύου μεταφοράς ηλεκτρικής ενέργειας ΔΕΣΦΑ στην περίπτωση αγωγού μεταφοράς φυσικού αερίου Αρχαιολογική υπηρεσία όταν γίνονται εργασίες πλησίον μνημείων ή αρχαιολογικών χώρων Ανεξάρτητος μηχανικός σε περιπτώσεις έργων ΣΔΙΤ Παρ’ όλες τις δυσκολίες και τους κινδύνους, η εφαρμογή των ελεγχόμενων ανατινάξεων αποτελεί επιλογή για πάρα πολλά έργα, τόσο στην Ελλάδα όσο και διεθνώς. Με κατάλληλο σχεδιασμό, προσεκτική & επιμελημένη εργασία, εφαρμογή όλων των κανονισμών καθώς και συνεχή παρακολούθηση των εδαφικών δονήσεων όλα γίνονται. Πηγή: Εργοληπτικόν Βήμα Νο_136 της ΠΕΣΕΔΕ