Οι αλλαγές στις μεταβιβάσεις ακινήτων που επέφεραν Δασικοί Χάρτες και Κτηματολόγιο

Μεγάλες ανατροπές στα ακίνητα έφεραν τα τελευταία πέντε χρόνια η κύρωση των δασικών χαρτών και η ολοκλήρωση του κτηματολογίου. Το μεγαλύτερο ζήτημα που ανέκυψε από την εφαρμογή τους, αφορά το ιδιοκτησιακό καθεστώς και τη δυνατότητα αξιοποίησης εκτάσεων που έχουν χαρακτηριστεί ως δασικές. Αυτό συμβαίνει γιατί τα δάση και οι δασικές εκτάσεις, εφόσον αυτά δεν είναι ιδιωτικά τότε κατά τεκμήριο θεωρούνται ότι ανήκουν κατά κυριότητα στο ελληνικό Δημόσιο.

Έτσι πολλοί ιδιοκτήτες ακινήτων εκτός σχεδίου, που είτε τα εκμεταλλεύονται, είτε τα οικοδόμησαν, είτε τα έχουν εγκαταλείψει και είναι ακαλλιέργητοι αγροί, πέφτουν από τα σύννεφα όταν διαπιστώνουν ότι η έκταση τους είναι δασική. Το πρόβλημα γίνεται ακόμα μεγαλύτερο, όταν οι κάτοχοι τους έχουν παλιούς τίτλους ιδιοκτησίας, παίρνουν επιδοτήσεις από τον ΟΠΕΚΕΠΕ, τα δηλώνουν στο Ε9 και φορολογούνται από το ελληνικό κράτος, ωστόσο μετά την κύρωση του δασικού χάρτη δεν μπορούν να τα μεταβιβάσουν και γενικότερα υπάρχει πρόβλημα στην εκμετάλλευση των ακινήτων τους.

Γι’ αυτό το λόγο θα πρέπει οι ιδιοκτήτες ακινήτων σε εκτός σχεδίου περιοχές, να ενημερωθούν αν η έκτασή τους έχει χαρακτηριστεί ως δασική ή αναδασωτέα και να ελέγξουν τα στοιχεία των ακινήτων τους στις αρχικές εγγραφές του κτηματολογίου. Επίσης, όσοι ιδιοκτήτες έχουν προετοιμαστεί για αγοραπωλησίες, θα πρέπει να μεριμνήσουν για νέα τοπογραφικά διαγράμματα, τα οποία θα έχουν αναφορά στους νέους μερικώς κυρωμένους δασικούς χάρτες. Στα πλαίσια αυτά, το Υπουργείο Περιβάλλοντος έχει πάρει νομοθετικά μέτρα για την επίλυση ορισμένων ζητημάτων που έχουν ανακύψει από τους δασικούς χάρτες ενώ έχουν δοθεί και σχετικές οδηγίες με την εγκύκλιο 34066/1025/29-3-2023 του ΓΓ Δασών του ΥΠΕΝ προς τις Διευθύνσεις Δασών για την αντιμετώπιση των ζητημάτων που ανακύπτουν μετά την κύρωση των δασικών χαρτών σύμφωνα με την ισχύουσα σήμερα νομοθεσία.

Ποια ακίνητα μπορούν να μεταβιβαστούν (πώληση, γονική παροχή, δωρεά κ.ά.);

Μπορούν να μεταβιβαστούν τα ακίνητα που βρίσκονται σε περιοχές εντός οικισμού ή εντός σχεδίου πόλης καθώς και όλα τα αγροτεμάχια που βρίσκονται εκτός σχεδίου και φαίνονται στους μερικά κυρωμένους Δασικούς Χάρτες ως (ΑΑ), δηλαδή Άλλης μορφής έκταση στον ιστορικό χάρτη έτους 1945 και Άλλης μορφής έκταση στον ορθοφωτοχάρτη του Κτηματολογίου έτους 2007 -2009. Αυτές μόνο οι οι περιοχές δεν υπόκεινται στη δασική νομοθεσία.

Τι γίνεται με τις κληρονομιές;

Επιτρέπονται οι αποδοχές κληρονομιάς όλων των ακινήτων, διότι δεν απαιτείται τοπογραφικό διάγραμμα και βεβαίωση μηχανικού ότι δεν υπόκεινται στη δασική νομοθεσία το ακίνητο.

Με ποιον τρόπο αποδεικνύεται ο χαρακτήρας έκτασης -για οποιαδήποτε νόμιμη χρήση/συναλλαγή με το δημόσιο/συμβολαιογραφική πράξη- μετά την κύρωση των δασικών χαρτών;

Μετά την κύρωση του δασικού χάρτη κάθε μεταβίβαση, σύσταση και γενικά κάθε μεταβολή των εμπραγμάτων δικαιωμάτων εκτάσεων που έχουν χαρακτηριστεί ως δάση, δασικές ή χορτολιβαδικές, πρέπει να συνοδεύεται από σχετικό πιστοποιητικό της αρμόδιας Διεύθυνσης Δασών, με το οποίο βεβαιώνεται ο χαρακτήρας της έκτασης (ν.3889/2010, αρ. 20, παρ. 4).

Αν η έκταση δεν εμπίπτει στις διατάξεις της δασικής νομοθεσίας (δεν αποτελεί δασική εν γένει έκταση) αρκεί υπεύθυνη δήλωση του άρθρου 8 του ν. 1599/1986 (Α’ 75) επί του τοπογραφικού διαγράμματος, που συνοδεύει τη σχετική πράξη του συμβολαιογράφου ή, αν δεν υφίσταται υποχρέωση εκπόνησης τοπογραφικού διαγράμματος, επί αποσπάσματος του δασικού χάρτη όπου απεικονίζεται το ακίνητο στο οποίο αφορά η συμβολαιογραφική πράξη και όπου εμφαίνονται οι συντεταγμένες των κορυφών του ακινήτου, με την οποία δηλώνεται υπευθύνως από τον συντάκτη του, ότι το συγκεκριμένο ακίνητο δεν εμπίπτει στις προστατευτικές διατάξεις της δασικής νομοθεσίας (ν.3889/2010, αρ. 20, παρ. 5).

Τι ισχύει με τις μεταβιβάσεις – αγοραπωλησίες σε έκταση χαρακτηρισμένη ως δασική στον αναρτημένο δασικό χάρτη, που όμως η Επιτροπή Εξέτασης Αντιρρήσεων (ΕΠΕΑ) έκανε αποδεκτή αντίρρηση και άλλαξε το χαρακτηρισμό της σε μη δασική;

Για εκτάσεις για τις οποίες έχουν γίνει δεκτές αντιρρήσεις των ενδιαφερομένων με απόφαση ΕΠΕΑ, και έως να κυρωθεί το επίμαχο τμήμα του δασικού χάρτη, στο σχετικό συμβόλαιο προσαρτάται αντίγραφο της απόφασης αυτής με τον αριθμό διαδικτυακής ανάρτησης (Α.Δ.Α.) από τη «Διαύγεια» και με επισυναπτόμενο τοπογραφικό διάγραμμα εξαρτημένων συντεταγμένων Ε.Γ.Σ.Α., επί του οποίου ο συντάκτης βεβαιώνει ότι το ακίνητο είναι αυτό, ως προς το οποίο έχουν γίνει δεκτές οι υποβληθείσες αντιρρήσεις (ν.3889/2010, αρ. 20, παρ. 4).

Σε έκταση που λανθασμένα επιβαρύνεται με δασικό χαρακτήρα, για να γίνει η μεταβίβαση πρέπει πρώτα να περατωθεί η διαδικασία των αντιρρήσεων.

Τι ισχύει για τις δασικές εκτάσεις που εκχερσώθηκαν;

Δάση, δασικές εκτάσεις που εκχερσώθηκαν για γεωργική εκμετάλλευση, χωρίς άδεια της οικείας δασικής αρχής, οι οποίες εμφαίνονται στους μερικώς κυρωμένους δασικούς χάρτες με τον πρωτεύοντα χαρακτηρισμό «ΔΑ» ή «ΧΑ», εφόσον συνεχίζουν τη χρήση αυτή μέχρι σήμερα ή τελούν σε καθεστώς αγρανάπαυσης και είναι ενταγμένες στο Ολοκληρωμένο Σύστημα Υποβολής Δηλώσεων (Ο.Σ.Δ.Ε.), διατηρούν τη γεωργική χρήση για όσο χρόνο λαμβάνουν ενιαία ενίσχυση. Οι εκτάσεις αυτές εξακολουθούν να φέρουν τον χαρακτηρισμό «ΔΑ» ή «ΧΑ» στο δασικό χάρτη, ο οποίος δεν μεταβάλλεται.

Σε περίπτωση που αγρότης θελήσει να διεκδικήσει την ιδιοκτησία της έκτασης που καλλιεργεί, υπάρχουν διάφοροι δρόμοι που μπορεί να ακολουθήσει, όπως, μέσω της κτηματογράφησης ή με άσκηση προσφυγής ενώπιον των Συμβουλίων Ιδιοκτησίας Δασών ή των δικαστηρίων.

Τι ισχύει με το ιδιοκτησιακό καθεστώς των δασωμένων αγρών;

Το ιδιοκτησιακό καθεστώς των δασωμένων αγρών έχει αλλάξει σημαντικά. Το Δημόσιο πλέον δεν προβάλει δικαιώματα κυριότητας σε αυτές τις εκτάσεις, παρά μόνο αν αυτά θεμελιώνονται βάσει τίτλων. Ωστόσο, η διαδικασία εξαρτάται από τη μορφή που έχει πλέον η έκταση (δάσος ή δασική έκταση), η οποία θα πρέπει να χαρακτηριστεί επίσημα μέσω του δασαρχείου προκειμένου να γίνει μία μεταβίβαση.

Τι γίνεται για τα κτίσματα που έχουν οικοδομική άδεια;

Η Πολεοδομία χορηγεί βεβαίωση που αναφέρει ότι η οικοδομική άδεια είναι σε ισχύ, δεν έχει ανακληθεί και εξεδόθη καλύπτοντας την αναγκαία επιφάνεια και τα όρια αρτιότητας σύμφωνα με το τοπογραφικό διάγραμμα που συνοδεύει την άδεια.

Πως μεταβιβάζεται ένα ακίνητο που φαίνεται δασικό και δεν πρόλαβε ο πολίτης να καταθέσει εμπρόθεσμη αντίρρηση;

Σε αυτήν την περίπτωση οι ιδιοκτήτες δεν πρέπει να τρομοκρατούνται, γιατί έχουν ακόμα μία ευκαιρία να διορθώσουν τα λάθη στους δασικούς χάρτες.

Η διαδικασία που πρέπει να ακολουθήσουν δεν είναι αυτή της αντίρρησης, αλλά της αίτησης διόρθωσης του δασικού χάρτη.

Οι κυρωμένοι δασικοί χάρτες αναμορφώνονται με την προσθήκη ή διαγραφή των εκτάσεων που θα υπαχθούν ή θα πάψουν να υπάγονται στον δασικό νόμο, που έπρεπε να συμπεριληφθούν στον δασικό χάρτη και δεν απεικονίζονται σε αυτόν ή εσφαλμένα αποτυπώθηκαν κατά την κύρωση.

Η αναμόρφωση του δασικού χάρτη κυρώνεται με απόφαση του Γενικού Γραμματέα Δασών, που εκδίδεται ιεραρχικά μετά από εισήγηση της οικείας Διεύθυνσης Δασών και έγκρισή της από τη Γενική Διεύθυνση Δασών και Δασικού Περιβάλλοντος του Υπουργείου Περιβάλλοντος και Ενέργειας.

Μετά την δημοσίευση στο ΦΕΚ της αναμόρφωσης του χάρτη, το ακίνητο μπορεί να μεταβιβαστεί.

Πως αναγνωρίζει το κτηματολόγιο ως ιδιωτικές τις εκτάσεις που κρίθηκαν ότι δεν είναι δασικές;

Με νομοθετική ρύθμιση δόθηκε η δυνατότητα της εξωδικαστικής λύσης για ακίνητα που αποχαρακτηρίστηκαν ως δασικά από τις Επιτροπές Αντιρρήσεων. Η νέα διαδικασία περιλαμβάνει την απευθείας προσφυγή του πολίτη στο κτηματολογικό γραφείο εντός δύο μηνών από την έκδοση της απόφασης της Επιτροπής Αντιρρήσεων.

Της ΓΡΑΜΜΑΤΗΣ ΜΠΑΚΛΑΤΣΗ, τοπογράφου – πολεοδόμου μηχανικού, [email protected]