Γιώργος Κουτίνας

Αγαπητέ ssouanis Έχω την αίσθηση πως μάλλον έχει παρεξηγηθεί το μήνυμά μου ή ενδεχόμενα να μην έχει γίνει κατανοητό. Ίσως να ενόχλησε η λέξη "λαϊκίστικος" (δεν ήταν πρόθεσή μου κάτι τέτοιο. Τη διαγράφω πάντως ως άστοχη). Είναι γνωστή η ένδεια λόγω της κρίσης, που βαραίνει όλους μας. Ωστόσο, δεν θα πρέπει να μας εμποδίζει να σκεφτόμαστε εξορθολογιστικά και διαφορετικά από ότι είχαμε συνηθίσει ή μας είχαν συνηθίσει. Ο μικρό-ιδιοκτήτης έχει περισσότερο ανάγκη τη συγκεκριμένη ασφάλιση. Ναι τα 100-150€ το χρόνο (δεν θα είναι παραπάνω) για να έχει το σπίτι του ασφαλισμένο από θεομηνία αξίζουν για να ζει χωρίς το άγχος να μείνει η οικογένειά του στο δρόμο. Το ότι η ιδιωτική ασφάλιση είναι σε κακό χάλι και υπανάπτυκτη στη χώρα μας, δεν φταίει ο θεσμός της Ασφάλισης, που το τονίζω είναι χρησιμότατο "εργαλείο" για τον καθένα μας, για την ίδια την κοινωνία. Έχοντας γνώσεις και καταρχήν εμπειρίες μηχανικού, τα τελευταία χρόνια έχω εμβαθύνει πάνω στο θέμα, αντιμαχόμενος την "αλητεία", όπως ανέφερε κάποιος, που δυστυχώς υπάρχει και στο χώρο των ασφαλίσεων. Η περί τα ασφαλιστικά άποψή μου διαβεβαιώ πως έχει βάση. Υπεύθυνα την καταθέτω στο forum των μηχανικών, που από τη φύση τους ερευνούν και κρίνουν με αντικειμενικότητα.

Συνάδελφοι, κάνετε λάθος όσοι με λαϊκίστικο τρόπο αφορίζετε το θεσμό της Ασφάλισης, ο οποίος εφευρέθηκε και συντηρείται, εδώ και πολλά χρόνια, από τον ίδιο τον άνθρωπο για το καλό του. Είναι άλλο πράγμα το ελληνικό χάλι στο χώρο των Ασφαλίσεων - Ασφαλιστικών Εταιρειών και άλλο η χρησιμότητα και η διαχρονική αξία της Ασφάλισης έναντι κινδύνων κατασκευής έργων, περιουσίας και αστικής ευθύνης. Κρίνω σκόπιμο να επισημάνω πως η Ασφάλιση λειτουργεί στην πράξη ως ένας διεθνοποιημένος θεσμός προς όφελος κάποιων λίγων που μπορεί να ατυχήσουν-πληγούν από κάποιο ζημιογόνο γεγονός. Με απλές κουβέντες, Ασφάλιση σημαίνει πληρώνω, μαζί με πολλούς άλλους (όχι μόνο στη χώρα μου αλλά σε ευρύτερο επίπεδο), κάτι σχετικά πολύ λίγο (ασφάλιστρα) για να απαιτήσω αποζημίωση για κάποιο σημαντικό ποσό που δεν θα μπορώ εύκολα να το έχω. Η Ελλάδα είναι ίσως η μόνη χώρα της Ευρώπης (άντε μαζί με την Πορτογαλία) όπου δεν έχει αναπτυχθεί η βασική ασφαλιστική κάλυψη της κατοικίας τουλάχιστον έναντι σεισμού μαζί με το βασικό κίνδυνο της φωτιάς. Ίσως γιατί είχαμε συνηθίσει μέχρι τώρα στην ιδέα πως το πανίσχυρο με τη βαθιά τσέπη Κράτος θα βοηθήσει τους παθόντες όταν τους πλήξει μια θεομηνία... Δεν θα ήθελα να επεκταθώ περισσότερο στο θέμα, φλυαρώντας ως "Ασφαλιστής". Αναφέρομαι απλά με το πρακτικό πνεύμα του Μηχανικού. Δεν είναι τόσο κουτοί οι "κουτόφραγκοι" που ασφαλίζονται σωστά και συστηματικά. Ούτε είναι τόσο "μπουνταλάδες" οι Τούρκοι που εδώ και μερικά χρόνια (κίνηση που άρχισε μετά από τον τελευταίο καταστρεπτικό σεισμό στη χώρα τους) έχουν δια νόμου θεσπίσει την υποχρεωτική ασφαλιστική κάλυψη όλων ανεξαιρέτως των κτηρίων και μάλιστα με πάρα πολύ χαμηλά ασφάλιστρα! Τη δύσκολη περίοδο κρίσης που διανύουμε είμαι της άποψης πως θα πρέπει κάποτε να αρχίσουμε να σκεφτόμαστε και να αντιδρούμε διαφορετικά. Δεν έχουμε άλλη επιλογή.

Κύριοι, γίνεται αναφορά σε μια διαχρονική πονεμένη ιστορία με ιδιαίτερη έξαρση στην εποχή των "παχιών αγελάδων". Από τα παραπάνω εντοπίζω κάποιες λέξεις που σχετίζονται με το πρόβλημα "Δημόσια έργα - Εκπτώσεις": Έλεγχος ποιοτικός και ποσοτικός, Σωστές Μελέτες. Πρόκειται για λέξεις που σχετίζονται με παροχή υπηρεσιών όπου το βασικό στοιχείο είναι η έννοια της Ευθύνης. Το αν θα πρέπει να γίνει κάτι ώστε να υπάρξει διασφάλιση έναντι του φαινομένου των εκπτώσεων στο χώρο των δημόσιων έργων, επισημαίνω πως θα πρέπει να εστιαστεί στην έννοια της Ευθύνης. Φυσικά, η λύση δεν είναι μονοσήμαντη και απλή. Εντοπίζεται στον εξορθολογισμό που η διεθνής πρακτική έχει επιβάλλει στο θέμα της Ευθύνης (δεν υπάρχουν παρόμοια εκπτώσεων στις προηγμένες χώρες) και που εμείς αδιαφορούμε ή αποφεύγουμε. Είναι ευνόητο πως το θέμα δεν είναι απλό, πολύ περισσότερο να αναλυθεί στη συζήτηση ενός απρόσωπου Forum. Καταθέτω απλά τη σχετική άποψη για γόνιμο προβληματισμό.

Αγαπητέ αρτ Σε μια τέτοια εξειδικευμένη Ασφάλιση δεν μπορεί να δώσει λύση αξιόπιστη και λογική από πλευράς κόστους, ο οποιουδήποτε Ασφαλιστής ή Ασφαλιστική Εταιρεία. Ωστόσο, με τα σημερινά δεδομένα, ένας μικρός Μηχανικός θα μπορούσε να ασφαλιστεί σωστά με ένα ελάχιστο κόστος της τάξεως των 600€/χρόνο. Με το νέο φορολογικό καθεστώς όπου τα κέρδη των Μηχανικών δεν υπολογίζονται πλέον με βάση τους συντελεστές καθαρού κέρδους αλλά τη διαφορά εσόδων - εξόδων, είναι προφανές πως μια τέτοια χρήσιμη επαγγελματική δαπάνη χωρίς αμφισβήτηση εντάσσεται στα έξοδα και ευνοεί φορολογικά. Αγαπητέ αστέριε Αναφορικά με την πονεμένη ιστορία του ΜΗΚΙΕ, με βάση τη σχετική εμπειρία μου, μπορώ να πω πως με τη νοοτροπία και τα αδιέξοδα που μας βαραίνουν, δεν πρόκειται να υπάρξει πρόοδος πάνω σε ένα τέτοιο σοβαρό θέμα. Από κει και πέρα, ο καθένας θα πρέπει να εφαρμόζει πρακτικά και λογικά εργαλεία που μπορεί να τον διασφαλίζουν καλύτερα στα θέματα ευθύνης κατά την άσκηση της επαγγελματικής του δραστηριότητας. Σωστές γραπτές Συμβάσεις και μια σωστή Ασφάλιση έναντι επαγγελματικών κινδύνων, είναι τέτοια εργαλεία. Αγαπητέ Γιάννη Νομίζω πως τα παραπάνω αποτελούν σχόλιο στο σχόλιό σου. Το κατεστημένο δεν αφήνει μεγάλα περιθώρια για ριζικές αλλαγές. Ίσως η κρίση που βιώνουμε να σπρώξει τα πράγματα. Στο μεταξύ, θα πρέπει να αναζητούμε πρακτικές λύσεις ...

Αγαπητέ Silent Arrow, θίγεις ένα ενδιαφέρον θέμα που δεν είναι άλλο από τη γνωστή κακοδαιμονία του συστήματος, που με “κομψό” καθαρά γραφειοκρατικό τρόπο δρα σαν τροχοπέδη στις προσπάθειες εκσυγχρονισμού, αφήνοντας εκκρεμότητες που δημιουργούν σύγχυση και αδράνεια. Ειδικότερα, ψηφίζουμε κάποιο νόμο χωρίς να παίρνουμε θέση σε κάποια θέματα αήνοντας τη διευθέτησή τους σε μεταγενέστερες κανκονιστικές πράξεις (ΠΔ, ΥΑ) που πολύ συχνά, σκόπιμα δεν υλοποιούνται ή είναι πρακτικά δύσκολο να υλοποιηθούν. Μα είναι δυνατόν να περιμένουμε από την Πολιτεία παρόμοιες διευθετήσεις; Δηλαδή, να προδιαγράψει με νόμους τις συμβατικές ευθύνες όλων των φορέων που εμπλέκονται σε ένα τεχνικό έργο, από τον κύριο του Έργου μέχρι τον προμηθευτή δομικών υλών και υλικών (πχ ειδών υγιεινής), προκειμένου να μπει τάξη στο σύστημα παραγωγής ιδιωτικών έργων στη χώρα μας; Οι ευθύνες δεν είναι ένα αντικείμενο που εύκολα μπορούμε να προδιαγράψουμε και μάλιστα σε ενιαία θεσμική βάση. Θεωρώ πως είναι άστοχο να περιμένουμει μια τέτοια προσέγγιση τη στιγμή που υπάρχουν δοκιμασμένα διεθνή πρότυπα συμβάσεων. Εκτός και αν θέλουμε να συντηρούμε τη “θολούρα” και την απραξία γνωρίζοντας πως επί της ουσίας η Πολιτεία, έχει αντικειμενική δυσκολία στο να θεσμοθετεί, παρόμοιες λεπτομέρειες. Πιστεύω πως είναι η ίδια η Αγορά (Τεχνικό Επιμελητήριο, Επαγγελματικοί Σύλλογοι Μηχανικών, Σύνδεσμοι Μελετητών – Εργοληπτικών Οργανώσεων – Κατασκευαστών) που θα πρέπει να πάρει πρωτοβουλίες και να θεσμοθετήσει τις απαραίτητες πρακτικές λύσεις. Ειδικά σε περίοδο οικονομικής κρίσης είναι απαραίτητο να δούμε αντικειμενικά την ουσία υιοθετώντας αρχές, πρότυπα και γόνιμες λύσεις από την υπάρχουσα διεθνή εμπειρία. Σε τελευταία ανάλυση, αναφερόμενοι στα Ιδιωτικά Έργα, είναι οι ίδιοι οι Φορείς που εμπλέκονται στη διαδικασία (Κύριος του Έργου, Μελετητές, Εργολάβος - Υπεργολάβοι, Προμηθευτές) που μπορούν κάλλιστα να βρούν λύσεις στα θέματα ευθύνης εφαρμόζοντας κατάλληλες συμβάσεις που ήδη υπάρχουν και είναι ελεγμένες - δοκιμασμένες στην πράξη.

Αγαπητέ chrisven Και βέβαια δεν υπάρχει παρεξήγηση. Έχεις δίκαιο λέγοντας πως οι συζητήσεις σε ένα forum θα μπορούν να γίνονται και ανώνυμα, ώστε να εκφράζουν ελεύθερα τις όποιες σκέψεις, γόνιμη κριτική, ειρωνεία κλπ. Αν συμμετείχα σε συζήτηση του forum, διαβεβαιώ πως δεν θα είχα κανένα λόγο να βάλω το email και την Ιστοσελίδα ή το Blog μου, σεβόμενος το Νο 7 των κανόνων Συμμετοχής. Θα ήταν τελείως άκομψο. Ωστόσο, πιστεύω πως οι προσωπικές απόψεις ενός ολοκληρωμένου άρθρου, που υπεύθυνα εκφράζουν τεχνογνωσία και εξειδικευμένη εμπειρία, θα πρέπει να είναι επώνυμες και να περιλαμβάνουν στοιχεία επικοινωνίας του γράφοντος ή ακόμη ένα σύντομο Βιγραφικό του. Έτσι θα μπορεί να διερευνάται η αξιοπιστία και η εγκυρότητά του, αφού το μέσο (ηλεκτρονικό ή έντυπο) που φιλοξενεί το άρθρο δεν φέρει ευθύνη επί των απόψεων του συγγραφέα. Θεωρώ πως η νέα στήλη ΑΡΘΡΟΓΡΑΦΙΑ του michanikos.gr δημιουργήθηκε σε αυτή τη λογική Απευθυνόμενος δε στο Διαχειριστή του forum (ilias) ο οποίος έκανε τη σχετική παρατήρηση, σημειώνω πως δεν επεχείρησα κάποια συνειδητή "υπέρβαση" κανόνα (δεν έλαβα μέρος σε συζήτηση forum) αλλά παρέθεσα εντεταμένο ενημερωτικό άρθρο, ακολουθώντας τη συνήθη πρακτική σε παρόμοιες περιπτώσεις αρθρογραφίας. Φιλικά Γιώργος Κουτίνας

Αγαπητέ chrisven, Ειλικρινά με προβλημάτισε το αυθόρμητο σχόλιό σου που προκάλεσε και τη διορθωτική παρέμβαση μέλους της Διαχείρισης του Forum. Ομολογώ πως δεν τείθεται θέμα συνειδητής προσπάθειας για διαφημιστική προβολή κάποιου ο οποίος εδώ και τουλάχιστον 15 χρόνια εκφράζει δημόσια επεύθυνες απόψεις πάνω σε θέματα Διαχείρισης και Ασφάλισης επιχειρηματικών κινδύνων & τεχνικών έργων, ο οποίος έχει συμβάλλει σε Σεμινάρια επιμόρφωσης Μηχανικών, έχει παράσχει συμβουλευτικές υπηρεσίες στα μεγάλα έργα και έχει προσφέρει γόνιμες λύσεις και συμβουλές σε Μηχανικούς Μελετητές και εργολάβους Κατασκευαστές. Πλήθος παρόμοιων άρθρων έχουν δημοσιευθεί σε διάφορα τεχνικά περιοδικά και έγκριτες οικονομικές εφημερίδες πάντα με τον ίδιο επώνυμο τρόπο και στοιχεία επικοινωνίας (απλή αναζήτηση στο google με το επώνυμο και μόνο, αρκεί για του λογου το αληθές). Ίσως επειδή τα θέματα που αναφέρονται στα σχετικά άρθρα είναι πρωτότυπα και εξειδικευμένα για την ελληνική αγορά και δεν είναι πρακτικά εφικτό να συζητούνται μέσω ενός Forum όπου τα μέλη ελεύθερα και ανώνυμα μπορούν να σχολιάζουν εκφράζοντας προσωπικές απόψεις. Φιλικά Γιώργος Κουτίνας

Η υλοποίηση ενός τεχνικού έργου συνιστά μια πολύπλοκη, χρονοβόρα και πρωτότυπη για κάθε έργο διαδικασία “έντασης” Κεφαλαίου, Εργασίας (πνευματικής και σωματικής), Υλικών - Εξοπλισμού και Μηχανικών Μέσων. Μοιραία εμπεριέχει – συνδέεται με κινδύνους και ευθύνες. Το ισχύον θεσμικό πλαίσιο στη χώρα μας γύρω από τα θέματα διαχείρισης κινδύνων και ευθυνών εμφανίζει κενά που στην πράξη συχνά επιβαρύνουν την ποιότητα του εκάστοτε έργου (αύξηση κόστους ή/και επιμήκυνση του χρόνου υλοποίησής του, απόκλιση από τα επιθυμητά τεχνικά - λειτουργικά χαρακτηριστικά). Συχνά, οι αστοχίες βαραίνουν τους συντελεστές του έργου και σε περιπτώσεις σοβαρών ατυχημάτων ταλαιπωρούν τους Μηχανικούς εμπλεκόμενους με την ιδιότητα του Μελετητή – Επιβλέποντα ή Εργολάβου Κατασκευαστή. Τα διάφορα νομοθετήματα με τα οποία προσπαθεί, κατά καιρούς, η Πολιτεία να επιβάλλει τον εκσυγχρονισμό του συστήματος παραγωγής έργων, «προσπερνούν» τα θέματα ευθύνης ή καταμερισμού ευθυνών συνήθως παραπέμποντας σε μελλοντικά Προεδρικά Διατάγματα ή Υπουργικές Αποφάσεις, που ουδέποτε ή σπάνια υλοποιούνται. Πρακτική που συνήθως λειτουργεί προς όφελος ενός “αρρωστημένου” κατεστημένου ακυρώνοντας κάθε θετική προσπάθεια να λειτουργήσει η αγορά με σύγχρονους ορθολογικούς κανόνες, χωρίς ή πέρα από Προεδρικά Διατάγματα και Υπουργικές Αποφάσεις. Η ανάγκη για ουσιαστικό εκσυγχρονισμό του συστήματος παραμένει το μεγάλο ζητούμενο. Το παρακάτω κείμενο είναι η Εισήγηση του Γράφοντος στη Διημερίδα που είχε διοργανώσει το Τεχνικό Επιμελητήριο Ελλάδος στο ΕΒΕΑ στις 20-21 Μαΐου 2004, με θέμα «ΓΟΚ–Πολεοδομικές Εφαρμογές». Οι εκφραζόμενες απόψεις για εξορθολογισμό του συστήματος παραγωγής έργων στη χώρα μας είναι διαχρονικές. Θα πρέπει κάποτε να πάψει να συζητιέται η επίσης διαχρονική αντίληψη ότι τα περί ευθύνης των Φορέων υλοποίησης έργου, θα πρέπει να θεσμοθετηθούν με νόμο από την Πολιτεία. Δεν έχουμε τίποτα να εφεύρουμε. Η διεθνής πρακτική διαθέτει τα απαραίτητα δοκιμασμένα πρότυπα. Δεν έχουμε παρά να τα αντιγράψουμε και άμεσα να τα εφαρμόσουμε! Οι κίνδυνοι στα Τεχνικά Έργα Οι κίνδυνοι σε κάθε είδους τεχνικό Έργο σχετίζονται με ή προέρχονται από: • Διαχειριστικές αστοχίες στη διαδικασία παραγωγής του. Αναφερόμενοι στα οικοδομικά έργα, σημειώνονται αστοχίες οι οποίες οδηγούν σε δυσκολίες οικοδόμησης οικοπέδου («καθαρότητα» ιδιοκτησίας, αρτιότητα, απαιτήσεις πολεοδομίας), υπέρβαση του χρόνου (πχ καθυστέρηση στην πολεοδομία, άστοχο χρονοδιάγραμμα), κακή εκτίμηση του κόστους κατασκευής (πχ αδυναμία πρόβλεψης γεωτεχνικών προβλημάτων), ελλιπή αξιολόγηση δυνατοτήτων / ποιοτικών απαιτήσεων Πελάτη κλπ • Φυσικά φαινόμενα - Θεομηνίες (σεισμός, πλημμύρες, κατολισθήσεις κλπ) • Τυχαία ζημιογόνα γεγονότα (πυρκαγιά, τρομοκρατικές ενέργειες, βανδαλισμοί) • Αμέλεια, λάθη ή /και παραλείψεις των Φορέων υλοποίησης έργου. • “Κατασκευαστικές-Τεχνολογικές” αστοχίες (Λανθασμένη μελέτη, κακοτεχνία, ελαττωματικά υλικά). Οι αστοχίες αυτές είναι οι πλέον πολύπλοκες, καθώς προέρχονται από τον ατυχή συνδυασμό επιμέρους επιλογών ή υλικών. Αν και η κάθε επιμέρους επιλογή είναι εύστοχη, ενδέχεται ο συνδυασμός των επιμέρους επιλογών να είναι ασύμβατος και επικίνδυνος Οι παραπάνω κίνδυνοι μπορούν να προέρχονται από οποιαδήποτε φάση κατά τη διάρκεια της υλοποίησης του έργου (προμελέτη, μελέτη, επίβλεψη, κατασκευή, παραλαβή) και ενδέχεται να εμφανιστούν ακόμη και μετά τη λειτουργία του έργου. Οι σύγχρονες απαιτήσεις Οι βασικές απαιτήσεις ποιότητας ενός έργου και ιδιαίτερα των κτιρίων, είναι οι εξής: • Ευστάθεια και αξιοπιστία • Αντοχή στο χρόνο • Οικονομία κατασκευής και λειτουργίας Ωστόσο, η εξέλιξη της τεχνολογίας και η βελτίωση του μέσου βιοτικού επιπέδου, σε συνδυασμό με την αύξηση των αναγκών των πολιτών, είτε πρόκειται για κατοικία, για εμπορικά κτίρια ή κτήρια συνάθροισης κοινού, οδήγησαν σε σύγχρονες απαιτήσεις “ποιότητας” όπως: • Ασφάλεια • Απαιτήσεις Λειτουργικότητας (πχ επάρκεια, σωστή και οικονομική λειτουργία εγκαταστάσεων, απαιτήσεις δικτύωσης, θερμικής άνεσης, ενεργειακής εξοικονόμησης κλπ) • Συντηρησιμότητα • Αισθητική και αρμονική ένταξη στο Περιβάλλον Μη ικανοποίηση των παραπάνω παραμέτρων με τα δεδομένα της σύγχρονης οικονομίας, τα εξελισσόμενα ήθη της κοινωνίας και την ευρύτερα ισχύουσα νομολογία, μπορεί κάλλιστα να τεκμηριώσει αξίωση για αποζημίωση εις βάρος του Φορέα φερόμενου ως “υπαίτιο” στο έργο. Οι εμπλεκόμενοι Φορείς Ο Μηχανικός, από οποιαδήποτε θέση και αν εμπλέκεται στο έργο (Δημόσιος Λειτουργός, Μελετητής, Επιβλέπων, Κατασκευαστής), έχει μερίδιο στην ευθύνη για την αντιμετώπιση των κινδύνων και την επίτευξη των απαιτήσεων του Πελάτη αλλά και του Κοινωνικού Συνόλου για Ποιότητα και Ασφάλεια Κατασκευής. Ο Μηχανικός, δεν είναι ο μόνος και αποκλειστικά υπεύθυνος. Μερίδιο ευθύνης μπορεί να έχουν και άλλοι εμπλεκόμενοι στο έργο, δηλαδή: Ο Κύριος του Έργου (σαφής προσδιορισμός αναγκών, χρηματοδότησης, επιλογή συνεργείων, ειλικρινής περιγραφή δεδομένων) Η Δημόσια Αρχή (επάρκεια ενημέρωσης για πολύπλοκα θέματα νομοθεσίας, επαρκής έλεγχος, εξυπηρέτηση σε εύλογο χρονικό διάστημα) Ο Συμβολαιογράφος ή και ο Δικηγόρος (πχ για την «καθαρότητα» του οικοπέδου) Ο Αρχιτέκτων Ο Μελετητής Ο Επιβλέπων Ο Σύμβουλος Ασφάλειας / Τεχνικών Ελέγχων / Ποιότητας Ο Εργολάβος Κατασκευαστής Οι Υπεργολάβοι Οι Προμηθευτές (ποιότητα υλικών, προμήθεια σύμφωνα με το χρονοδιάγραμμα κλπ) Οι Ευθύνες Ποινική ευθύνη: “Όποιος, εκ προθέσεως, από δόλο, ή βαριά αμέλεια ζημιώνει κάποιον τιμωρείται”. Δηλαδή, διώκεται ποινικά. Δεν αρκεί να αποζημιώσει αλλά τιμωρείται με ποινή φυλάκισης, με βάση τον νόμο (Ποινικός Κώδικας). Αστική Ευθύνη: “Κάθε ενέργεια που ζημιώνει κάποιον, υποχρεωτικά συνεπάγεται την αποκατάσταση της βλάβης από αυτόν, από λάθος του οποίου προήλθε”,. Δηλαδή, σύμφωνα με το νόμο (Αστικός Κώδικας), “όποιος ζημιώνει κάποιον … αποζημιώνει”. Συμβατική Ευθύνη: Υποχρεώσεις σύμφωνα με τα οριζόμενα στις συμβάσεις που υπογράφουν μεταξύ τους οι φορείς των έργων. Εδώ ισχύουν τα διάφορα πρότυπα Συμβάσεων από τη εγχώρια και διεθνή πρακτική εμπειρία. Κατανομή Ευθυνών Σύμφωνα με την ισχύουσα νομοθεσία Σύμφωνα με πρότυπα συμβόλαια τα οποία θα υπογράφουν οι Μηχανικοί (Μελετητές ή Κατασκευαστές) με τους Πελάτες – Εργοδότες τους, τους Υπεργολάβους και Συνεργάτες τους Σύμφωνα με την αντικειμενική δυνατότητα ενός εκάστου εκ των Φορέων – να προβλέπει μέτρα για αποφυγή, ελαχιστοποίηση και έλεγχο κινδύνων – να αντιμετωπίσει αποτελεσματικά ή να περιορίσει τις ζημιογόνες συνέπειες του κινδύνου, όταν αυτός επέλθει. Η τελευταία παράμετρος είναι αυτή που ποικίλει ανάλογα με τις ιδιομορφίες του έργου και ενδέχεται να απαιτεί ενεργοποίηση εμπειρογνωμόνων ή εξειδικευμένων συμβούλων. Επαγγελματική Ευθύνη Μελετητή–Συμβούλου Μηχανικού Η Μελέτη είναι «παροχή υπηρεσιών» με εφαρμογή των κανόνων «της τέχνης και της επιστήμης» και όχι «τεχνικό έργο» ή «προϊόν» με συγκεκριμένες προδιαγραφές. Στην κατηγορία της Μελέτης εντάσσεται και η Παροχή Υπηρεσιών Συμβούλου σε θέματα Διοίκησης Έργου, Επίβλεψης Έργου, Επιθεώρησης– Ελέγχου Ποιότητας Έργου, Ασφάλειας Έργου κλπ. Η ευθύνη κατά την άσκηση της αντίστοιχης δραστηριότητος σχετίζεται με «υποχρέωση-ευθύνη επιμέλειας», σε αντίθεση με την περίπτωση τεχνικού έργου ή προϊόντος όπου η αντίστοιχη επαγγελματική ευθύνη του Κατασκευαστή ή Προμηθευτή, σχετίζεται με «υποχρέωση αποτελέσματος», δηλαδή επίτευξη ή παροχή ποιότητας συγκεκριμένων προδιαγραφών. Η Επαγγελματική Ευθύνη του Μελετητή / Συμβούλου Μηχανικού, είναι η ευθύνη του για ενδεχόμενες ζημιογόνες επιπτώσεις εξαιτίας λάθους ή παράλειψης κατά την εφαρμογή της σχετικής νομοθεσίας και των σχετικών κανόνων της “Τέχνης και Επιστήμης”. Ως Μελετητής νοείται το κάθε Πρόσωπο ή Φορέας, ο οποίος μετέχει στο Σχεδιασμό, Μελέτη, Συντονισμό – Επίβλεψη, Ποιοτικό / Τεχνικό Έλεγχο – Επιθεώρηση. (Σε Κοινοπραξίες /Συμπράξεις Μελετητών, σύμφωνα με τη διεθνή νομολογία και πρακτική, κάθε μέλος ευθύνεται “αλληλέγγυα και εις ολόκληρο”). Ευθύνη “Κατασκευαστή” Η έννοια του “Κατασκευαστή” είναι ευρύτερη και θα πρέπει να προσδιοριστεί ευρύτερα. Δεν θα πρέπει να ταυτίζεται με αυτή του Εργολάβου, αλλά να περιλαμβάνει όλους τους εμπλεκόμενους στη διαδικασία της κατασκευής και αυτόματα να καθιστά όλους συνυπεύθυνους. Ο κατασκευαστής είναι αποκλειστικά υπεύθυνος έναντι του Κυρίου του Έργου για ζημιές στην κατασκευή ή για ζημιές /αστοχίες που εμφανίζονται μέσα σε κάποιο χρονικό διάστημα από την παράδοση του έργου και επηρεάζουν την ευστάθεια του έργου εκθέτουν σε κίνδυνο την ασφάλειά του ή ακόμη επηρεάζουν κάποιο από τα βασικά δομικά στοιχεία του και το καθιστούν επικίνδυνο ή ακατάλληλο για τον προορισμό του. Παραγραφή της Ευθύνης Η επαγγελματική ευθύνη του Μελετητή έχει νόημα και μπορεί να ενεργοποιηθεί μετά την παράδοση-παραλαβή της Μελέτης. Κατά συνέπεια, είναι εύλογο, η σχετική έμφαση να δίνεται στην περίοδο μετά την πρακτική εφαρμογή της Μελέτης και όχι στην αρχική φάση της έκδοσης της Οικοδομικής Άδειας, όταν πρόκειται για κτιριακό έργο ή της δημοπράτησης του αντίστοιχου έργου. Η εξασφάλιση του εκάστοτε Εργοδότη έναντι του Μελετητή, για μεν την αρχική φάση - συμβατική περίοδο εκπόνησης της μελέτης, επιτυγχάνεται με την «Εγγυητική Επιστολή Καλής Εκτέλεσης» για δε την μετέπειτα χρονική περίοδο από την παραλαβή της επιτυγχάνεται με κατάλληλο «Ασφαλιστήριο Επαγγελματικής Αστικής Ευθύνης» (“Professional Indemnity Insurance”). Σε ότι αφορά την παραγραφή της ευθύνης επισημαίνεται πως δεν θα πρέπει να γίνεται σύγχυση με την Ποινική Ευθύνη (δόλος ή «βαριά αμέλεια»), η οποία κατά το άρθρο 286 του Ποινικού Κώδικα, όπως αυτό έχει τροποποιηθεί, πρακτικά δεν παραγράφεται. Η επαγγελματική αστική ευθύνη με την έννοια της υποχρέωσης να συμπληρώσει παράληψη ή να διορθώσει κάποιο λάθος, είναι λογικό και δίκαιο να παραγράφεται μετά από κάποιο χρονικό διάστημα. Στις μελέτες δημοσίων έργων ως χρόνος παραγραφής θεωρείται η εξαετία μετά την παραλαβή της αντίστοιχης μελέτης. Στα ιδιωτικά έργα δεν υπάρχει σαφής συγκεκριμένη μνεία και το θέμα πρέπει να αποτελεί αντικείμενο αντίστοιχης σύμβασης ή νομικής επεξεργασίας. Θα μπορούσε όμως να επικαλεσθεί κανείς τη δεκαετία μετά την παραλαβή του αποπερατωμένου έργου, που σύμφωνα με τον Αστικό Κώδικα (άρθρο 693), είναι ο χρόνος παραγραφής της ευθύνης του «Κατασκευαστή». Η άποψη αυτή, στηρίζεται στο γεγονός πως, κατά τη διεθνή ασφαλιστική πρακτική, η έννοια του «Κατασκευαστή» περιλαμβάνει όλους όσους εμπλέκονται στη διαδικασία υλοποίησης της κατασκευής. όπου συνήθως εφαρμόζεται η αρχή της συνυπευθυνότητας. Αυτό γιατί είναι πρακτικά δύσκολη η απόδοση ευθυνών. Η Ελληνική Πραγματικότητα Στη χώρα μας, ειδικά στο χώρο παραγωγής ιδιωτικών Έργων, ο προσδιορισμός των Ευθυνών είναι ένα σχετικά ασαφές “τοπίο”, που όταν υπάρξει «πρόβλημα» κατά κανόνα απαιτείται νομική υποστήριξη και επίπονες διαδικασίες. Λαμβάνοντας υπόψη τις αντικειμενικές Συνθήκες παραγωγής ιδιωτικών Έργων, σημειώνεται πως το γενικότερο περιβάλλον, χαρακτηρίζεται από: Πολυνομία, πολύπλοκες διαδικασίες και δυσερμήνευτες διατάξεις Δυσλειτουργία και ανεπάρκεια υπηρεσιών Αδυναμία αποτελεσματικού ελέγχου Ανοικτό πεδίο για πολιτικές ή ιδιοτελείς παρεμβάσεις Είναι μάλιστα χαρακτηριστικό ότι, στην προσπάθειά της η Πολιτεία να καλύψει το κενό που δημιουργείται, προσθέτει συνεχώς ευθύνες στους Μηχανικούς, ενώ έχει ποινικοποιήσει πλήρως τις ευθύνες τους, ακόμη και την αμέλεια! (Ν. 2331/95, τροποποίηση άρθρου 286 του Ποινικού Κώδικα) Η παγκόσμια αυτή πρωτοτυπία δείχνει ανάγλυφα την ανωριμότητα της Ελληνικής Αγοράς και απαιτεί ολοκληρωμένη αντιμετώπιση από την Πολιτεία και τους Φορείς των Μηχανικών. Οι ευθύνες του Κατασκευαστή προκύπτουν μάλλον από τη νομολογία και όχι από σαφείς νομοθετικές διατάξεις, αφού ο οποιοσδήποτε μπορεί να εμφανίζεται ως Κατασκευαστής Ιδιωτικών Έργων. Οι Προμηθευτές προϊόντων ελέγχονται ελάχιστα για την τήρηση προδιαγραφών στα προϊόντα τους. Αποτέλεσμα, ο Μηχανικός να αποτελεί το εξιλαστήριο θύμα, συγκεντρώνοντας τις ευθύνες όλων σχεδόν των εμπλεκομένων στα ιδιωτικά έργα. Οι εξελίξεις Οι όποιες νομοθετικές ρυθμίσεις σε σχέση με αρμοδιότητες, υποχρεώσεις και αντίστοιχες Ευθύνες των εμπλεκόμενων Φορέων θα πρέπει απαραίτητα να ακολουθούν τις ακόλουθες βασικές αρχές: Ο Ιδιοκτήτης (εργοδότης) ή εξουσιοδοτημένο πρόσωπο “αιτεί” την έκδοση άδειας δόμησης, υποβάλλοντας κατάλληλα δικαιολογητικά και στοιχεία που αποδεικνύουν την κυριότητα και νομιμότητα της κατασκευής Η Αρμόδια Υπηρεσία “ελέγχει” την πληρότητα των στοιχείων και των δηλώσεων που υποβλήθηκαν και εγκρίνει τη χορήγηση άδειας δόμησης Οι Μελετητές οφείλουν να εκπονούν τις Μελέτες σύμφωνα με τα εγκεκριμένα στοιχεία του τοπογραφικού διαγράμματος και του διαγράμματος κάλυψης και σύμφωνα με τις διατάξεις που διέπουν τις προδιαγραφές εκπόνησης μελετών και τους κανονισμούς που ισχύουν και να υποβάλουν σχετική δήλωση Οι Επιβλέποντες Μηχανικοί οφείλουν να επιβλέπουν τις εργασίες δόμησης, ώστε αυτές να εκτελούνται σύμφωνα με τα εγκεκριμένα στοιχεία του τοπογραφικού διαγράμματος, του διαγράμματος κάλυψης και της μελέτης που υποβλήθηκε και να υποβάλουν σχετική δήλωση Οι Αρχιτέκτονες Μηχανικοί, οι οποίοι ασχολούνται με τα κτιριακά έργα έχουν να αντιμετωπίσουν τις εξής ευθύνες: Σύνταξη Μελετών και Σχεδίων Σύνταξη Φακέλου / Σχεδίου Ασφάλειας και Υγείας (ΦΑΕ – ΣΑΕ) Χρονοδιαγράμματα Κατασκευής Σύνταξη Προϋπολογισμού Έργου Επίβλεψη Εφαρμογής Μελέτης και Κατασκευής Επίβλεψη των φάσεων Κατασκευής και των Μέτρων Ασφαλείας Παραλαβή του αποπερατωμένου Έργου Για τις παραπάνω ευθύνες του είναι υπόλογος έναντι: Του ιδιοκτήτη (ΚτΕ) Των Υπηρεσιών του Δημοσίου Του Εργατοτεχνικού Προσωπικού Του Κατασκευαστή Διαφόρων “Τρίτων”. Εύκολα διαπιστώνει κανείς πως η παραπάνω κατάσταση δημιουργεί αντικειμενικά μεγάλη επαγγελματική ανασφάλεια και αβεβαιότητα, Ευθύνες τις οποίες αρκετοί Μηχανικοί έχουν βιώσει στην πράξη με ενίοτε επώδυνο τρόπο. Για αυτό το λόγο, πέρα από την επιδίωξη του κάθε Μηχανικού (ατομικά ή με τα συλλογικά του Όργανα) για εκσυγχρονισμό του θεσμικού πλαισίου, θα πρέπει συγχρόνως να υπάρξει η κατάλληλη μέριμνα για οργάνωση στην πράξη της απαραίτητης “άμυνας”. Προς τούτο, πρέπει να αξιοποιηθεί η Ασφάλιση Επαγγελματικής Ευθύνης, που φαίνεται να είναι η πλέον γόνιμη και αξιόπιστη λύση στο όλο πρόβλημα των Ευθυνών. Θεσμός, που είναι δοκιμασμένος με επιτυχία στις υπόλοιπες προηγμένες χώρες εδώ και αρκετά χρόνια. Συμπεράσματα Ο Μηχανικός ασκεί ένα σύνθετο επάγγελμα που μοιραία συνεπάγεται Κινδύνους οι οποίοι δεν μπορούν να εξαλειφθούν και Ευθύνες τις οποίες πρέπει να τις αναλάβει, στον βαθμό που του αναλογούν. Η Πολιτεία θα πρέπει να «ξεκαθαρίσει” το τοπίο των ευθυνών ως βασική υποχρέωσή της απέναντι στο Κοινωνικό Σύνολο Οι Υπηρεσίες της Πολιτείας δεν πρέπει να είναι στο απυρόβλητο, αλλά να αναλαμβάνουν τις ευθύνες που τους αναλογούν Η Ποινική Ευθύνη συνδέεται με τιμωρία και δεν ασφαλίζεται. Απεναντίας, η Αστική Ευθύνη ασφαλίζεται. Πρέπει συστηματικά να εφαρμοσθεί και στη χώρα μας Η Ασφάλιση είναι ένας δόκιμος τρόπος για τον περιορισμό των αβεβαιοτήτων και των κινδύνων που προέρχονται από τις ευθύνες, στο βαθμό που είναι ουσιαστική και βασίζεται σε αξιόπιστα ασφαλιστήρια συμβόλαια και σωστές υπηρεσίες, που να οδηγούν σε δίκαια αποζημίωση, χωρίς χρονοβόρες δικαστικές διαδικασίες. Η θεσμοθέτηση της ασφαλιστικής κάλυψης της Επαγγελματικής Αστικής Ευθύνης του Μηχανικού (Φυσικό Πρόσωπο ή Οργανωμένη Εταιρία), παρέχοντος Υπηρεσίες Μελετητή – Επιβλέποντα – Συμβούλου και της ασφαλιστικής κάλυψης της 10ετους εγγύησης του Κατασκευαστή (στην ευρεία του έννοια), πιστεύεται πως είναι τα “εργαλεία” που θα λύσουν το πρόβλημα του βάρους της Ευθύνης και θα οδηγήσουν στον εκσυγχρονισμό του συστήματος παραγωγής Έργων στη χώρα μας. Οι Μηχανικοί και οι Φορείς τους θα πρέπει να αναλάβουν πρωτοβουλίες για την αξιοποίηση του θεσμού της Ασφάλισης και την ανάδειξη του ουσιαστικού ρόλου της, προς όφελος των Μηχανικών με την ιδιότητα του Μελετητή – Επιβλέποντα ή του Εργολάβου - Κατασκευαστή. Από τον κ. Γιώργοο Κουτίνα, Μηχανικός ΕΜΠ & ENSPM Γαλλίας, Εμπειρογνώμων Ασφαλίσεων σε θέματα αστικής ευθύνης, επιχειρηματικών κινδύνων & τεχνικών έργων. **********************(Διεγράφη διαφημιστική παραπομπή)**************** Το Φόρουμ δεν είναι μέσο διαφήμισης και φυσικά δεν εξυπηρετεί τέτοιους σκοπούς. Θα σας παρακαλούσα λοιπόν να σεβαστείτε του Κανόνες Συμμετοχής και ειδικότερα το Νο 7 αυτών και να μην επαναληφθεί ανάλογο προμοτάρισμά σας. ilias Πατήστε εδώ για να διαβάσετε την πλήρη παρουσίαση

Σύστημα Έκδοσης Οικοδομικών Αδειών - Αναδεικνύει το ρόλο του Αρχιτέκτονα / Μηχανικού αλλά και τις ευθύνες του Από 1 Μαρτίου 2012 άρχισε η εφαρμογή του Νόμου 4030/2011 «Νέος τρόπος έκδοσης αδειών δόμησης και ελέγχου κατασκευών», με τον οποίο αλλάζει ριζικά το καθεστώς αδειοδότησης και ελέγχου των οικοδομικών έργων. Είναι βέβαιο πως η νέα διαδικασία κινείται στη σωστή κατεύθυνση για την εξυγίανση του όλου συστήματος και τον περιορισμό της ασυδοσίας και των φαινομένων διαφθοράς των Πολεοδομικών Υπηρεσιών. Η μέχρι τώρα κακοδαιμονία Είναι γνωστό πως μέχρι και σήμερα το ισχύον σύστημα χαρακτηριζόταν από: - Πολυνομία, πολύπλοκες διαδικασίες και δυσερμήνευτες διατάξεις - Δυσλειτουργία και ανεπάρκεια υπηρεσιών για ουσιαστικό έλεγχο των μελετών και κατασκευών οικοδομικών έργων. Αποτέλεσμα: ένα πεδίο ανοιχτό σε πολιτικές ή ιδιοτελείς παρεμβάσεις με εμφανή σημεία οικονομικής διαφθοράς και ένα περιβάλλον μειωμένης ποιότητας κατασκευής, πάντα εις βάρος του εκάστοτε Ιδιοκτήτη. Παράλληλα επικρατεί επαγγελματική ανασφάλεια για τους εμπλεκόμενους Αρχιτέκτονες – Μηχανικούς και πλήρης σύγχυση σε θέματα ευθύνης, στα πλαίσια κάποιας αστοχίας κατασκευής με σοβαρή οικονομική ζημιά για τον Ιδιοκτήτη ή επέλευσης κάποιου σοβαρό ατύχημα κατά την υλοποίηση του έργου. Παρόμοια συμβάντα μόνο λίγα δεν είναι καθώς είναι πολλοί οι Αρχιτέκτονες – Μηχανικοί που έχουν εμπλακεί σε ευρωβόρες και ψυχοφθόρες διαδικασίες αντεκδικήσεων και δικαστικών αγώνων. Φυσικά, δεν μιλάμε για τις ειδικές περιπτώσεις κάποιου σημαντικού σεισμού, όπου ο Εγκέλαδος με δραματικό τρόπο ταρακουνάει όχι μόνο κτήρια αλλά και … συνειδήσεις υπαλλήλων πολεοδομικών υπηρεσιών, Αρχιτεκτόνων – Μηχανικών, Μελετητών – Επιβλεπόντων – Κατασκευαστών. Ενίοτε και των ίδιων των Ιδιοκτητών, που ανέχθηκαν ή συνειδητά συνέβαλλαν σε κάποια παρανομία. Αναγκαίος ο εκσυγχρονισμός Όλοι όσοι με κάποιο τρόπο εμπλέκονται στο κύκλωμα της κατασκευής οικοδομικών έργων γνωρίζουν πως το σύστημα πρέπει οπωσδήποτε να εκσυγχρονιστεί. Κατά καιρούς εκδηλώθηκαν σχετικές προσπάθειες, με ευρύτερα γνωστά τα αίτια της αποτυχίας των όποιων προσπαθειών μεταρρύθμισης του συστήματος για περιορισμό του ρόλου του Κράτους και για ενίσχυση της ιδιωτικής πρωτοβουλίας με ανάδειξη της ατομικής ευθύνης. Ο κρατικός πατερναλισμός με τα πολιτικά και συντεχνιακά συμφέροντα δεν άφηναν περιθώρια να ευδοκιμήσουν τα όποια εκσυγχρονιστικά μέτρα, κατά τα πρότυπα των άλλων κρατών της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Οι όποιες προσπάθειες της Πολιτείας παρέμεναν πάντα μία θετική βούληση που εκφυλιζόταν σε ”άσκηση επί χάρτου” είτε κατά την αρχική φάση ανάληψης της πολιτικής ηγεσίας ή λίγο πριν τις επόμενες εκλογές. Βέβαια, οι καιροί αλλάζουν. Η οδυνηρή περιπέτεια στην οποία έχει εμπλακεί η χώρα μας δεν αφήνει περιθώρια για ολιγωρία στην ανάγκη μεταρρύθμισης και προσαρμογής σε αυτό που διεθνώς θεωρείται “καθιερωμένη πρακτική” (established practice). Το νέο καθεστώς Ο νέος Νόμος για την «έκδοση αδειών δόμησης και ελέγχου κατασκευών», πιστεύεται πως αποτελεί ένα θετικό βήμα για τον εκσυγχρονισμό των οικοδομικών έργων. Παρά την τρέχουσα ύφεση, αναμένονται κάποια στιγμή να αρχίσουν να κινούνται, αυτή τη φορά όμως σε νέα ορθολογική βάση, αφού οι Υπηρεσίες Δόμησης παύουν να έχουν αρμοδιότητα για τη διεξαγωγή του ελεγκτικού έργου, το οποίο πλέον θα ανατίθεται σε ανεξάρτητους Ελεγκτές Δόμησης. Επισημαίνεται πως με το νέο νόμο, οι Υπηρεσίες Δόμησης πρέπει: - Να εκδίδουν εντός πέντε ημερών την έγκριση δόμησης, μόνο έπειτα από έλεγχο του τοπογραφικού διαγράμματος, του διαγράμματος δόμησης και των αποδεικτικών καταβολής εισφορών και κρατήσεων για τις υπηρεσίες μηχανικού - Να εκδίδουν εντός δυο ημερών την άδεια δόμησης, μόνο έπειτα από έλεγχο πληρότητας του φακέλου με τις απαιτούμενες μελέτες, οι οποίες υποβάλλονται πλέον με ευθύνη του μελετητή, χωρίς να υπεισέρχονται σε οποιονδήποτε περαιτέρω έλεγχο. Οι ευθύνες Είναι προφανές πως οι Υπηρεσίες Δόμησης, ως θεσμικά όργανα του Κράτους, θα αναλαμβάνουν την τυπική ευθύνη επιμέλειας που τους αναλογεί. Απεναντίας, οι Αρχιτέκτονες – Μηχανικοί που θα υποβάλλουν ηλεκτρονικά πλέον τις εκάστοτε Μελέτες, θα αναλαμβάνουν τις ουσιαστικές ευθύνες για τυχόν ζημιές ή οικονομικές απώλειες από τη μη αρτιότητα και πληρότητά τους. Κάτι, που κατά βάση υπήρχε και πριν. Ίσως σε ”λανθάνουσα κατάσταση” γιατί έτσι βόλευε το σύστημα, αφού υπήρχε η ψευδαίσθηση πως η αρμόδια υπηρεσία της πολεοδομίας που “ήλεγχε και σφράγιζε τη Μελέτη” αναλάμβανε και την ευθύνη ή τουλάχιστον μέρος αυτής. Ο νέος νόμος προβλέπει και τους Ελεγκτές Δόμησης οι οποίοι θα αναλαμβάνουν υπεύθυνο ρόλο στη διαδικασία ελέγχου σε «κρίσιμες» φάσεις της υλοποίησης του εκάστοτε έργου. Οι Ελεγκτές Δόμησης, όπως έχει θεσπισθεί και με τους Ενεργειακούς Επιθεωρητές, θα είναι διαπιστευμένοι έμπειροι Αρχιτέκτονες – Μηχανικοί, οι οποίοι θα αναλαμβάνουν τυπικά και ουσιαστικά ευθύνες για τις υπηρεσίες που θα προσφέρουν. Εν κατακλείδι, κρίνεται σκόπιμο να επισημανθεί πως οι ευθύνες των Αρχιτεκτόνων – Μηχανικών πάντα υπάρχουν και τους βαραίνουν. Σε όλες τις προηγμένες χώρες του εξωτερικού ισχύει και εφαρμόζεται συστηματικά ο θεσμός της Ασφάλισης Επαγγελματικής Ευθύνης, ως το μοναδικό και πλέον αξιόπιστο “εργαλείο” για την νομική και οικονομική προστασία τους αλλά και για την ευρύτερη διασφάλιση του συστήματος παραγωγής κατασκευαστικών έργων. Μήπως πρέπει κάποτε να αλλάξουμε και να προσαρμοστούμε στη σύγχρονη πραγματικότητα; ΣΗΜΕΙΩΣΗ Το άρθρο δημοσιεύθηκε στις 29 Φεβρουαρίου 2012 στην εφημερίδα ΝΑΥΤΕΜΠΟΡΙΚΗ Από Γιώργο Κουτίνα: Μηχανικός ΕΜΠ & ENSPM Γαλλίας, Εμπειρογνώμων σε θέματα ασφαλίσεων αστικής ευθύνης, επιχειρηματικών κινδύνων & τεχνικών έργων. Click here to view the είδηση

Συνάδελφε, το πρόβλημα γύρω από το θέμα ακουμπάει στο ευρύτερο πρόβλημα της έλλειψης πραγματικής βούλησης από την Πολιτεία αλλά και από τα επαγγελματικά σωματεία για "ποιότητα" σύμφωνα με καταξιωμένα διεθνή πρότυπα και αρχές. Παραπέμπω σε άρθρο μου που δυμοσιεύθηκε στη ΝΑΥΤΕΜΠΟΡΙΚΗ 6/2/09 καθώς και στο ειδικό ένθετο Reak Estate stiw 19/2/09. Μπορώ να σου τα στείλω με email