mob.png)
Ενέργεια-ΑΠΕ
Το μεγάλο μπλακ άουτ στην Ισπανία που άφησε χωρίς ρεύμα 60 εκατομμύρια ανθρώπους και το μπαράζ αρνητικών τιμών και περικοπών ΑΠΕ σε όλη την Ευρώπη την Πρωτομαγιά αναδεικνύουν πως η ενεργειακή ασφάλεια των ηλεκτρικών συστημάτων δεν μπορεί να επαφίεται μόνο σε γενναία «ψαλίδια» στην πράσινη ενέργεια.
Οι περικοπές που χθες στην Ελλάδα υπερέβησαν ξανά τις 32 GWh και που σύμφωνα με τον πρόεδρο του ΣΠΕΦ Στ. Λουμάκη στα τέλη της δεκαετίας θα φτάσουν στο 30% της πράσινης παραγωγής, είναι από μόνες τους μια εμβαλωματική λύση. Δεν αποτελούν δομικό μέτρο.
Το νούμερο ένα πρόβλημα της χώρας είναι η ζήτηση. Σε μια χώρα όπου η κατανάλωση μετά βίας φτάνει τα 7 GW, η εγκατεστημένη ισχύς των ΑΠΕ φτάνει τα 15,8 GW. Τέτοια εποχή του χρόνου θα έχει υπερβεί τα 17 GW. Αρκεί να σκεφτεί κανείς ότι την Πρωτομαγιά το πρόγραμμα της αγοράς (πριν τις περικοπές) προέβλεπε παραγωγή από ΑΠΕ 9,5 GW, όταν η κατανάλωση φορτίου ήταν μόλις 5 GW.
Από την άλλη πλευρά, το μπλακ άουτ στην Ισπανία, για το οποίο χθες η κυβέρνηση Σάντσεθ ανακοίνωσε ότι θα χρειαστούν αρκετές ακόμη ημέρες μέχρι να ολοκληρωθεί το πόρισμα για τις αιτίες που το προκάλεσαν, φαίνεται ότι οφείλεται στις δομικές αδυναμίες του απομονωμένου από την υπόλοιπη Ευρώπη ηλεκτρικού συστήματος της χώρας. Δηλαδή την απουσία ισχυρών διασυνδέσεων και επιτάχυνσης βασικών έργων εκσυγχρονισμού του δικτύου, πρόβλημα παρόμοιο με αυτό που αντιμετωπίζει και η Ελλάδα.
Τα έργα που λείπουν και αυξάνουν τις πιθανότητες μπλακ άουτ
Το ένα καμπανάκι αφορά τα έργα ενίσχυσης του συστήματος μεταφοράς. Χαρακτηριστικότερο παράδειγμα είναι το Κέντρο Υπερυψηλής Τάσης Αργυρούπολης. Το Λεκανοπέδιο χρειάζεται για την ευστάθεια του ηλεκτρικού συστήματος πέντε Κέντρα Υπερυψηλής Τάσης (ΚΥΤ), ωστόσο ακόμη και σήμερα συνεχίζει και λειτουργεί με τέσσερα, καθώς λείπει από την εξίσωση το ΚΥΤ Αργυρούπολης.
Αν και έχει σχεδιαστεί εδώ και δεκαετίες, εντούτοις ακόμη δεν έχει ολοκληρωθεί για λόγους που, όπως αναφέρει σταθερά στα δεκαετή του προγράμματα ο ΑΔΜΗΕ, «υπεκφεύγουν της σφαίρας επιρροής του διαχειριστή», δηλαδή αντιδράσεις από τοπικά συμφέροντα και δικαστικές εμπλοκές. Οπως είχε συμβεί στο παρελθόν με τη γραμμή μεταφοράς 400 kV Μεγαλόπολης - Πάτρας, που είχε μπλοκάρει επί χρόνια λόγω των αντιδράσεων από τις καλόγριες της μονής των Αγίων Θεοδώρων Καλαβρύτων.
«Η ματαίωση του ΚΥΤ Αργυρούπολης εγείρει σοβαρούς κινδύνους για την Αττική, ειδικά με την αύξηση της ζήτησης φορτίου που θα επιφέρει η ανάπτυξη του Ελληνικού και το cold ironing στα λιμάνια (σ.σ.: η παροχή ηλεκτροδότησης των ελλιμενιζόμενων πλοίων από ξηράς, μέσω σύνδεσής τους στο ηλεκτρικό δίκτυο του λιμανιού)», αναφέρει με χθεσινό του άρθρο στο Βήμα ο πρόεδρος του ΑΔΜΗΕ Μάνος Μανουσάκης.
Αλλά έργα που επίσης μπλοκάρουν από τοπικά συμφέροντα ή καθυστερούν είναι η γραμμή Χανιά - Δαμάστα Ηρακλείου και οι διασυνδέσεις Κορίνθου - Αττικής και Λάρυμνας - Αλιβερίου. «Η καθυστέρηση αυτών των έργων θα αυξήσει τις πιθανότητες τοπικών διακοπών ή ανάλογα με τις συνθήκες, ολικού blackout», σημειώνει χαρακτηριστικά ο κ. Μανουσάκης. Το ίδιο φυσικά ισχύει για την ενίσχυση των διασυνδετηρίων της Ελλάδας με τις γειτονικές γραμμές, που επίσης πρέπει να ενισχυθούν.
Δεν έχουμε βάλει ούτε μία μπαταρία
Το δεύτερο μεγάλο θέμα για το οποίο δεν έχει γίνει το παραμικρό αφορά τις μπαταρίες. Έχουμε μαζική διείσδυση ΑΠΕ, μαζικές περικοπές, αλλά δεν έχουμε βάλει ακόμη ούτε μία μπαταρία! Το κάρο και εδώ μπήκε μπροστά από το άλογο. Κανένα από τα έργα αποθήκευσης που σχεδιάζεται ή δρομολογείται τα τελευταία χρόνια δεν έχει μπει ακόμη στο σύστημα.
Οι καθυστερήσεις στον τομέα της αποθήκευσης είναι πολύ μεγάλες και αντίστοιχα μεγάλες -ως προς τις χρονοβόρες διαδικασίες που απαιτεί η ολοκλήρωση αυτών των επενδύσεων- είναι οι ευθύνες του υπουργείου Περιβάλλοντος και Ενέργειας και των υπόλοιπων εμπλεκόμενων φορέων, διαχειριστών, ρυθμιστών κ.λπ.
Η τεράστια ανισορροπία ανάμεσα στη μεγάλη προσφορά πράσινης ενέργειας και στην περιορισμένη κατανάλωση δεν είναι ένα ξαφνικό πρόβλημα. Δεν προέκυψε χθες. Είναι γνωστή εδώ και χρόνια και ως μέγεθος είναι απολύτως μετρήσιμο, αναμενόμενο και υπολογισμένο. Τίποτα ωστόσο δεν έχει συμβεί για να επιταχυνθεί η εγκατάστασή τους, το πρώτο κύμα των οποίων αναμένεται τη διετία 2026-2027…
Στήριξη τάσης και παροχή αδράνειας
Η τρίτη άμεση παρέμβαση που απαιτεί η ενίσχυση της ενεργειακής ασφάλειας αφορά την παροχή υπηρεσιών ρύθμισης άεργου ισχύος, στήριξης τάσης και παροχής αδράνειας στο ηλεκτρικό σύστημα. Τα δίκτυα που βασίζονται σε θερμικές μονάδες ηλεκτροπαραγωγής, όπως του φυσικού αερίου, έχουν υψηλή αδράνεια, γεγονός που σημαίνει ότι αντέχουν περισσότερο στις απότομες αλλαγές συχνότητας. Δεν ισχύει το ίδιο όταν τα δίκτυα στηρίζονται σε ενέργεια που παράγεται από ΑΠΕ , τα οποία έχουν χαμηλή αδράνεια, η οποία, μπορεί να τα κάνει λιγότερο ανθεκτικά σε αιφνίδιες διαταραχές.
Αυτός είναι και ο λόγος που η ΔEΗ προγραμματίζει τη μετατροπή των παλαιών γεννητριών των μονάδων 3 και 4 του ΑΗΣ Καρδιάς σε σύγχρονους πυκνωτές (επένδυση 30 εκατ. ευρώ), προκειμένου να συμβάλλουν στη σταθεροποίηση του συστήματος υπερυψηλής τάσης. Τέτοιες γεννήτριες που μετατρέπονται σε πυκνωτές συμβάλλουν στην παροχή πρόσθετης ισχύος σε αδύναμα δίκτυα (short circuit power enhancement in weak grids), σε συγχρονισμένη αδρανειακή απόκριση (synchronous inertial response), καθώς και στη δυνατότητα αντιμετώπισης αστοχιών (fault ride-through capability) στο δίκτυο.
Ο ρεαλισμός του εξηλεκτρισμού
Το μπλακ άουτ στην Ισπανία αποτελεί αιτία αναστοχασμού για τη σημασία της αδιάλειπτης ηλεκτροδότησης, που δεν είναι καθόλου δεδομένη.
«Είναι ο ρεαλισμός του εξηλεκτρισμού, όχι η άρνηση του κλίματος», έγραψε σε ένα πρόσφατο προφητικό άρθρο στο Bloomberg ο Javier Blas, μερικές εβδομάδες πριν το μπλακ άουτ στην Ιβηρική, μιλώντας για τα ρίσκα της εγκατάλειψης των ορυκτών καυσίμων και για το γεγονός ότι δεν έχουμε ακόμη χαρτογραφήσει τους κινδύνους που αυτό συνεπάγεται. Διότι ο εξηλεκτρισμός των πάντων αποτελεί το μεγαλύτερο ταρακούνημα στο παγκόσμιο ενεργειακό σύστημα εδώ και δεκαετίες.
«Συστημικές προκλήσεις θα προκύψουν από την προσπάθεια να ισορροπήσουν τα δίκτυα που κυριαρχούνται ολοένα και περισσότερο από ανανεώσιμες πηγές ενέργειας κατά τη διάρκεια μεγάλων περιόδων χαμηλής παραγωγής», ανέφερε πρόσφατο έγγραφο του Διεθνούς Οργανισμού Ενέργειας, το οποίο επικαλέστηκε πρόσφατα το Bloomberg Opinion.
Αυτό που με άλλα λόγια εννοεί ο ΙΕΑ, γράφει ο Blas, είναι ότι παραμένει ακόμη ασαφές το πώς λειτουργεί ένα ηλεκτρικό δίκτυο, όταν ο καιρός δεν βοηθά.
