Αναζήτηση στην κοινότητα

Το καλοκαίρι του 2025 ολοκληρώθηκε αφήνοντας πίσω του σημαντικές απώλειες σε δασικές και αγροτικές εκτάσεις της χώρας. Σύμφωνα με τα στοιχεία του Ευρωπαϊκού Συστήματος Πληροφοριών για τις Δασικές Πυρκαγιές (EFFIS) που ανέλυσε το Εθνικό Αστεροσκοπείο Αθηνών / meteo.gr, από την αρχή του έτους έως και τα τέλη Αυγούστου κάηκαν συνολικά 473.930 στρέμματα, γεγονός που κατατάσσει το 2025 στην πέμπτη θέση ανάμεσα στις πιο καταστροφικές αντιπυρικές περιόδους των τελευταίων 20 ετών μέχρι στιγμής. Οι οκτώ μεγαλύτερες πυρκαγιές του 2025 Στον παρακάτω χάρτη σημειώνονται οι οκτώ μεγαλύτερες δασικές πυρκαγιές, οι οποίες σημάδεψαν το φετινό καλοκαίρι. Οι περιοχές που επλήγησαν περισσότερο ήταν: Άρτα Αχαΐα Ζάκυνθος Κύθηρα Φενεός - Κορινθία Κερατέα - Αττική Χίος (με δύο ξεχωριστά μεγάλα περιστατικά) Στις παραπάνω περιοχές, η συνολικά καμένη γη ανήλθε περίπου σε 260.000 στρέμματα, δηλαδή περισσότερο από το ήμισυ της συνολικής καμένης έκτασης του έτους. Ενδεικτικό της σοβαρότητας των πυρκαγιών είναι η καμένη έκταση στο νησί της Χίου που αντιστοιχεί περίπου στο 15% της συνολικής έκτασης του νησιού, αλλά και η εκτεταμένη καταστροφή σε τμήματα παρθένου δάσους στον Φενεό Κορινθίας. Εικόνα 1. Καμένες εκτάσεις στην Ελλάδα από την αρχή του 2025 μέχρι και τα τέλη Αυγούστου. Σημειωμένες οι 8 μεγαλύτερες δασικές πυρκαγιές του καλοκαιριού. View full είδηση

Οι δασικές πυρκαγιές αποτελούν άκρως καταστροφικό παράγοντα για τα δασικά οικοσυστήματα της χώρας μας. Ιδιαίτερα κατά τα τελευταία έτη, παρατηρείται εκδήλωση σφοδρότερων και ανεξέλεγκτων πυρκαγιών, καθώς επικρατούν ακραίες καιρικές συνθήκες εξαιτίας της κλιματικής αλλαγής, που καθιστούν πιο δύσκολο το έργο της δασοπυρόσβεσης. Η κατάσταση επιδεινώνεται ακόμη περισσότερο λόγω της σημαντικής αλλαγής των κοινωνικοοικονομικών συνθηκών που έχουν συντελεστεί στη χώρα μας κατά τις τελευταίες δεκαετίες. Για την αντιμετώπισή τους απαιτείται μια ολιστική προσέγγιση του προβλήματος με την εμπλοκή και συνεργασία όλων των αρμόδιων φορέων αλλά και της κοινωνίας των πολιτών. Το κύριο βάρος αυτής της προσπάθειας θα πρέπει να δοθεί στην πρόληψη, με τη στοχευμένη διαχείριση της καύσιμης ύλης σε όλες τις περιοχές υψηλής επικινδυνότητας, τη διαρκή επιτήρηση των περιοχών αυτών και την έγκαιρη επέμβαση και προσβολή κάθε εκδηλούμενης πυρκαγιάς σε χρόνο μικρότερο των 15 λεπτών. Κάθε θετικό μέτρο προς την κατεύθυνση αυτή, έχει και θα έχει τη στήριξη και ενθάρρυνση της Ελληνικής Δασολογικής Εταιρείας για τη συνεχή και συνεπή μελλοντική εφαρμογή του. Τέτοια μέτρα είναι ο χειρισμός της καύσιμης ύλης κατά μήκος των οδών, πέριξ των οικισμών και άλλων σημαντικών υποδομών και εγκαταστάσεων, των κρίσιμης σημασίας οικοσυστημάτων και λεκανών απορροής καθώς και η σύνταξη διαχειριστικών μελετών και μελετών αντιπυρικής προστασίας για όλα τα δάση της χώρας μας και η συνεπής εφαρμογή τους. Η βιοποικιλότητα της χώρας μας δεν απειλείται από τα μέτρα αντιπυρικής προστασίας, τα οποία σκοπό έχουν την προστασία των δασικών οικοσυστημάτων, των οικισμών, των υποδομών και του πληθυσμού. Η χώρα μας έγκαιρα οριοθέτησε το 30% περίπου της επικράτειάς της, στο οποίο προτεραιότητα έχει η προστασία της βιοποικιλότητας. Οι περιοχές αυτές χρειάζονται συστηματική παρακολούθηση, εκπόνηση ειδικών διαχειριστικών σχεδίων και μελετών αντιπυρικής προστασίας, περιοδική επικαιροποίησή τους και στο πλαίσιο αυτών, πρόβλεψη και εφαρμογή των απαραίτητων μέτρων ενεργού διαχείρισης. Οι Δασικές Υπηρεσίες θα πρέπει να στελεχωθούν και να χρηματοδοτηθούν επαρκώς, προκειμένου να ανταποκριθούν με τον καλύτερο τρόπο στο δύσκολο έργο της προστασίας και διαχείρισης των δασικών οικοσυστημάτων. Στην προσπάθεια υλοποίησης όλων των παραπάνω, κρίνεται απαραίτητη η συνεννόηση, η συνεργασία, η οργάνωση και η ανιδιοτελής συμβολή όλων των φορέων και των μελών της ελληνικής κοινωνίας για την αποτελεσματική προστασία της όμορφης χώρας μας από τη λαίλαπα των μεγαπυρκαγιών, που απειλούν με αφανισμό τα πολύτιμα δασικά οικοσυστήματά της. View full είδηση

Υπό την απειλή υψηλών θερμοκρασιών και ξηρασίας, η συζήτηση για τους παράγοντες που οδηγούν στην ταχεία εξάπλωση των δασικών πυρκαγιών επανέρχεται στο προσκήνιο, ως μια επείγουσα αλλά και δυσάρεστη επικαιρότητα. Ενώ οι δασικές πυρκαγιές από μόνες τους είναι φυσικές διαδικασίες που εδώ και εκατομμύρια χρόνια βοηθούν στην ανανέωση της βλάστησης, όταν συμβαίνουν σε αστικές περιοχές μπορούν να είναι καταστροφικές. Κάθε καλοκαίρι, οι δασικές πυρκαγιές αποκτούν συχνά καταστροφικές διαστάσεις μέσα σε λίγα μόλις λεπτά επηρεάζοντας τον αστικό ιστό, την ανθρώπινη ζωή και την περιουσία. Τι είναι όμως αυτό που ωθεί την ταχεία εξάπλωση των δασικών πυρκαγιών; Η πραγματικότητα ενέχει αρκετά επίπεδα πολυπλοκότητας, ενώ η ανεξέλεγκτη εξάπλωση μιας πυρκαγιάς δεν αποτελεί σύμπτωση, αλλά αποτέλεσμα μιας σειράς φυσικών και ανθρωπογενών παραγόντων, οι οποίοι συνδυαζόμενοι, έχουν τη δυσάρεστη ικανότητα να μετατρέψουν μια μικρή εστία σε καταστροφική πυρκαγιά. Σύμφωνα με πολυετείς επιστημονικές μελέτες και με όσα αναφέρονται στον «Κανονισμό Πυροπροστασίας Ακινήτων εντός ή πλησίον Δασικών Εκτάσεων» οι βασικοί άξονες, οι οποίοι καθορίζουν τη συμπεριφορά μιας δασικής πυρκαγιάς στο πεδίο είναι τρεις: το είδος της καύσιμης ύλης, η τοπογραφία και οι καιρικές συνθήκες. Bλάστηση και φυτική καύσιμη ύλη αποτελεί την πρώτη ύλη της πυρκαγιάς Ο πρώτος και κυριότερος παράγοντας για την ένταση και εξάπλωση μιας δασικής πυρκαγιάς είναι η φύση της καύσιμης ύλης. Ξερά χόρτα, πευκοβελόνες, φρύγανα, θάμνοι, μικρά δέντρα αλλά και ψηλά ξερά δέντρα όπως και εγκαταλελειμμένα χωράφια με πυκνή βλάστηση λειτουργούν ως φυσικά «προσανάμματα». Τα ελληνικά δάση, πλούσια σε πεύκα και χαμηλή βλάστηση, αποτελούν, επομένως, ένα ιδιαίτερα εύφλεκτο υπόστρωμα. Όσο χαμηλότερη είναι η υγρασία στην περιοχή των φυτών, τόσο ευκολότερα και γρηγορότερα αυτά αναφλέγονται. Οι πευκοβελόνες και τα ξερά κλαδιά λειτουργούν ως προσανάμματα, ενώ οι συσσωρευμένοι οργανικοί όγκοι (συχνά αποτέλεσμα του ελλιπούς καθαρισμού) συμβάλλουν στην αύξηση της θερμικής έντασης. Τέλος, οι συνεχείς μονοκαλλιέργειες δέντρων, χωρίς φυσικές διακοπές ή αντιπυρικές ζώνες, συνθέτουν τις ιδανικές συνθήκες της γρήγορης εξάπλωσης. Τοπογραφία και κλίση του εδάφους – Η πυρκαγιά «προτιμάει» τις πλαγιές Η μορφολογία (όπως τοπογραφία, προσανατολισμός και κλίση) του εδάφους παίζει και εκείνη με τη σειρά της σημαντικό ρόλο. Οι κεκλιμένες επιφάνειες του εδάφους, όπως οι πλαγιές των βουνών ή των λόφων, επιταχύνουν τη διάδοση της πυρκαγιάς, πολλές φορές ακόμη και χωρίς την επίδραση του ανέμου, προς τα επάνω («ανάντη»), ενόσω η θερμότητα και οι φλόγες προθερμαίνουν την ύλη που βρίσκεται στην κατεύθυνση της ανόδου. Αντίθετα, η ταχύτητα εξάπλωσης προς τα κάτω («κατάντη») είναι πολύ μικρότερη. Αντίστοιχα, οι τοποθεσίες με νότιο και νοτιοδυτικό προσανατολισμό είναι συνήθως ξηρότερες και πιο ευάλωτες σε δασικές πυρκαγιές λόγω της υψηλότερης ηλιοφάνειας. Χαράδρες, φαράγγια ή στενά περάσματα μπορούν να ενισχύσουν το φαινόμενο, αυξάνοντας την ένταση της πυρκαγιάς και δημιουργώντας εσωτερικά ρεύματα, τα οποία εγκλωβίζουν τις φλόγες καθιστώντας κατ’ αυτόν τον τρόπο την κατάσταση πιο κρίσιμη. Ο άνεμος ορίζει κατεύθυνση και ένταση Ο τρίτος, και ενδεχομένως καθοριστικότερος, παράγοντας είναι ο άνεμος. Η ταχύτητα και η κατεύθυνση του ανέμου δεν καθορίζουν μόνο τη δυναμική της πυρκαγιάς, αλλά μπορούν και να τη μεταφέρουν δεκάδες ή και εκατοντάδες μέτρα μακριά (μέσω «καυτρών» δηλαδή καιγόμενων τεμαχίων καύσιμης ύλης, τα οποία εκτοξεύονται), με αποτέλεσμα τη δημιουργία νέων εστιών μακριά από το κύριο μέτωπο της πυρκαγιάς. Στο εσωτερικό των φαραγγιών δε, η ένταση του ανέμου ενισχύεται σημαντικά. Η ανάγκη της πρόληψης Η πρόληψη είτε με καθαρισμό των οικοπέδων, είτε με τη δημιουργία αντιπυρικών ζωνών, είναι μια σημαντική παράμετρος, η οποία μπορεί να ανακόψει την επέκταση της φωτιάς, πριν αυτή μετατραπεί σε καταστροφή. Καθώς το φετινό καλοκαίρι προβλέπεται θερμό και ξηρό, η επαγρύπνηση δεν είναι επιλογή, αλλά ευθύνη. Ιδιαίτερη προσοχή θα πρέπει να δίνεται στα μηνύματα της Πολιτικής Προστασίας που αφορούν τα δελτία πρόβλεψης κινδύνου πυρκαγιάς για διάφορες περιοχές της χώρας, καθώς και στις προειδοποιήσεις του 112 για άμεση εκκένωση όταν αυτή προτείνεται από την Πολιτεία. Σε νέες κατασκευές είναι επίσης σημαντική η μελέτη παθητικής πυροπροστασίας, σύμφωνα με τον «Κανονισμό Πυροπροστασίας Ακινήτων εντός ή πλησίον Δασικών Εκτάσεων», για την ενίσχυση της ανθεκτικότητας της κατασκευής, ιδιαίτερα σε περιπτώσεις ακινήτων ή πληθυσμών, των οποίων η γρήγορη εκκένωση μπορεί να παρουσιάζει δυσκολίες (π.χ. νοσοκομεία, γηροκομεία, σπίτια ηλικιωμένων ή ανθρώπων με κινητικές δυσκολίες κτλ.). Μέσω των μέτρων παθητικής πυροπροστασίας δίνεται περισσότερος χρόνος αντίδρασης σε ένα κρίσιμο γεγονός δασικής πυρκαγιάς. Πρόσβαση Τέλος, η πρόσβαση των πυροσβεστικών δυνάμεων σε μια δασική πυρκαγιά καθορίζει την ταχύτητα των ενεργειών τους και, συνεπώς, την επιτυχία ή όχι της κατάσβεσης. Ιδιαίτερα σημαντικό είναι να εξασφαλίζεται η καθαρή πρόσβαση προς τα ακίνητα, τα οποία βρίσκονται εντός δασικών εκτάσεων για την ταχύτερη επέμβαση αλλά και την ασφαλή εκκένωση των ενοίκων. Πηγή: Κανονισμός Πυροπροστασίας Ακινήτων εντός ή πλησίον Δασικών Εκτάσεων – Σχετική Νομοθεσία – Πυροσβεστικό Σώμα Ελλάδος View full είδηση

Η σελίδα του Επιμελητηρίου Περιβάλλοντος και Βιωσιμότητος στο Facebook δημοσίευσε κείμενο της κυρίας Μαρίας Καραμανώφ για τη σχέση των δασικών πυρκαγιών με την εγκατάσταση ανεμογεννητριών στις αναδασωτέες εκτάσεις και τα εμπόδια που άρθηκαν με την απόφαση 2499/2012 του Συμβουλίου της Επικρατείας. Η Πρόεδρος του Επιμελητηρίου Βιωσιμότητας και Περιβάλλοντος και Αντιπρόεδρος του Συμβουλίου της Επικρατείας ε.τ. επισημαίνει ότι «τα δάση δεν καίγονται προκειμένου να τοποθετηθούν σ’ αυτά ανεμογεννήτριες, αφού αιολικά πάρκα μπορούν ούτως ή άλλως να κατασκευάζονται μέσα σε δάση και δασικές εκτάσεις. Το επιτρέπει η δασική νομοθεσία…». Τονίζει ότι με την απόφαση 2499/2012 ΣτΕ έγινε μια ριζική τομή στο άβατο των αναδασωτέων. Για να καταλήξει ότι «… τα δάση μας δεν κινδυνεύουν πλέον μόνο από τις πυρκαγιές, τυχαίες ή μη, ούτε από την ανικανότητα του κράτους για την πρόληψη και καταστολή τους. Πλήττονται περισσότερο και δη ανεπανόρθωτα από τις δικές μας συνειδητές και καθόλου τυχαίες νομικές επιλογές». Ολόκληρη η ανάρτηση του Επιμελητηρίου Περιβάλλοντος και Βιωσιμότητος: «[Αθήνα, 26/7/2023] Τις τελευταίες μέρες γίνεται μεγάλη συζήτηση για τη σχέση των ΔΑΣΙΚΩΝ ΠΥΡΚΑΓΙΩΝ με την ΕΓΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΑΝΕΜΟΓΕΝΝΗΤΡΙΩΝ ΣΤΑ ΑΝΑΔΑΣΩΤΕΑ. Η σχέση υπάρχει και είναι άμεση, αλλά δεν είναι αυτή που υπολαμβάνουν πολλοί. Τα δάση δεν καίγονται προκειμένου να τοποθετηθούν σ’ αυτά ανεμογεννήτριες, αφού αιολικά πάρκα μπορούν ούτως ή άλλως να κατασκευάζονται μέσα σε δάση και δασικές εκτάσεις. Το επιτρέπει η δασική νομοθεσία, η οποία δυστυχώς τα τελευταία 15 χρόνια, με αλλεπάλληλες τροποποιήσεις, έχει σε μεγάλο βαθμό εξουδετερώσει την συνταγματική προστασία των δασών. Μέσα στα δάση επιτρέπονται πλέον κάθε είδους χρήσεις, από τουριστικές εγκαταστάσεις και επιχειρηματικά πάρκα μέχρι δεξαμενές αποθήκευσης πετρελαιοειδών, εκπαιδευτήρια, θεραπευτήρια κ.λπ., συμπεριλαμβανομένων και των ανεμογεννητριών. Το πρόβλημα σε σχέση με τις ανεμογεννήτριες ήταν αλλού. Σύμφωνα με το ΑΡΘΡΟ 117 ΠΑΡ. 3 ΤΟΥ ΣΥΝΤΑΓΜΑΤΟΣ, από τη στιγμή που ένα δάσος καεί και κηρυχθεί υποχρεωτικά αναδασωτέο, ΑΠΑΓΟΡΕΥΕΤΑΙ ΡΗΤΑ ΚΑΙ ΚΑΤΗΓΟΡΗΜΑΤΙΚΑ Η ΧΡΗΣΗ ΤΟΥ ΓΙΑ ΟΠΟΙΟΔΗΠΟΤΕ ΑΛΛΟ ΣΚΟΠΟ ΠΛΗΝ ΤΗΣ ΑΝΑΔΑΣΩΣΗΣ. Xρήσεις δηλαδή οι οποίες, καλώς ή κακώς, επιτρέπονται μέσα στα δάση, απαγορεύονται στα αναδασωτέα μέχρι να ολοκληρωθεί η αναδάσωση, μέχρι δηλαδή τα καμένα να ξαναγίνουν πραγματικό δάσος. Στο μεγάλο χρονικό διάστημα που μεσολαβεί τα αναδασωτέα οφείλουν να παραμείνουν ήσυχα, απάτητα και εκτός κάθε μορφής εκμετάλλευσης. Το «εμπόδιο» αυτό ήρθε να άρει η γνωστή ΑΠΟΦΑΣΗ 2499/2012 ΤΟΥ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟΥ ΤΗΣ ΕΠΙΚΡΑΤΕΙΑΣ, η οποία, παρά την κατηγορηματικά αντίθετη διάταξη του Συντάγματος, έκρινε ότι στα αναδασωτέα επιτρέπεται να εγκαθίστανται όχι μόνο ανεμογεννήτριες αλλά και κάθε «έργο το οποίο αποβλέπει την εξυπηρέτηση ανάγκης με ιδιαίτερη κοινωνική, εθνική ή οικονομική σημασία». Με την απόφαση αυτή έγινε μια ριζική τομή στο άβατο των αναδασωτέων. Από κει και πέρα, όταν ένα δάσος καεί, όπως συμβαίνει όλο και συχνότερα εξαιτίας των πάγιων και αδιόρθωτων αδυναμιών του κρατικού μηχανισμού, ο κάθε επίδοξος επενδυτής ΔΕΝ ΧΡΕΙΑΖΕΤΑΙ ΠΛΕΟΝ ΝΑ ΠΕΡΙΜΕΝΕΙ ΤΗΝ ΟΛΟΚΛΗΡΩΣΗ ΤΗΣ ΑΝΑΔΑΣΩΣΗΣ. Η εκμετάλλευση των αναδασωτέων μπορεί να ξεκινήσει την επομένη κιόλας της φωτιάς και μάλιστα με μεγαλύτερη ένταση απ’ ό,τι αν επρόκειτο για δάση, αφού η διατύπωση «έργο το οποίο αποβλέπει την εξυπηρέτηση ανάγκης με ιδιαίτερη κοινωνική, εθνική ή οικονομική σημασία» αφήνει περιθώρια για πολλές ερμηνείες. Το μέλλον, λοιπόν, για τα δάση της χώρας διαγράφεται ζοφερότερο από ποτέ. Τα δάση μας δεν κινδυνεύουν πλέον μόνο από τις πυρκαγιές, τυχαίες ή μη, ούτε από την ανικανότητα του κράτους για την πρόληψη και καταστολή τους. Πλήττονται περισσότερο και δη ανεπανόρθωτα από τις δικές μας συνειδητές και καθόλου τυχαίες νομικές επιλογές. Μαρία Καραμανώφ Αντιπρόεδρος ΣτΕ ε.τ. Πρόεδρος Επιμελητηρίου Περιβάλλοντος και Βιωσιμότητος» View full είδηση

Μέσα στην τελευταία εξαετία έχουν σημειωθεί οι τρεις χειρότερες περίοδοι δασικών πυρκαγιών που έχουν καταγραφεί ποτέ στην Ευρωπαϊκή Ένωση, σύμφωνα με το Κοινό Κέντρο Ερευνών (JRC) της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, το οποίο δημοσίευσε την ετήσια έκθεσή του για τις δασικές πυρκαγιές στην Ευρώπη, τη Μέση Ανατολή και τη Βόρεια Αφρική. Η έκθεση καταλήγει στο συμπέρασμα ότι η περσινή περίοδος πυρκαγιών ήταν η δεύτερη χειρότερη στο έδαφος της ΕΕ, όσον αφορά την έκταση των καμένων περιοχών (από τότε που άρχισαν να καταγράφονται σχετικά στοιχεία το 2006), μετά το 2017, όταν είχαν καεί πάνω από 10.000 τετραγωνικά χιλιόμετρα (km²). Πάνω από 5.500 km² εδαφών κάηκαν το 2021 -μια έκταση υπερδιπλάσια του Λουξεμβούργου- ενώ πάνω από 1.000 km² κάηκαν σε προστατευόμενες περιοχές του δικτύου Natura 2000, οι οποίες αποτελούν τη δεξαμενή βιοποικιλότητας της ΕΕ. Το 2021 καταγράφηκαν δασικές πυρκαγιές σε 22 από τα 27 κράτη μέλη της ΕΕ. Η Ιταλία επλήγη περισσότερο περισσότερο από τις πυρκαγιές (όσον αφορά την έκταση των καμένων περιοχών) και ακολούθησαν Τουρκία, Πορτογαλία και Ελλάδα. Ειδικότερα στις χώρες του ευρωπαϊκού Νότου οι καμένες περιοχές το 2021 ήσαν περίπου διπλάσιες σε σχέση με το 2020 και η χρονιά ήταν η δεύτερη χειρότερη μετά το 1986 όσον αφορά το μέσο μέγεθος των δασικών πυρκαγιών, καθώς ο συνολικός αριθμός τους ήταν ο μικρότερος που έχει καταγραφεί. Πράγμα που σημαίνει ότι πέρυσι υπήρξαν μεν αρκετά λιγότερες πυρκαγιές αλλά πολύ μεγαλύτερες. Συνολικά, από το 2017 που καταγράφηκε η χειρότερη περίοδος πυρκαγιών στα χρονικά, έχουν καεί 35.340 km² από δασικές πυρκαγιές, έκταση μεγαλύτερη από εκείνη του Βελγίου. Περίπου το 35% της συνολικής καμένης έκτασης, πάνω από 11.600 km², βρισκόταν σε περιοχές του δικτύου Natura 2000. Η έκθεση δεν καλύπτει τις φετινές πυρκαγιές, οι οποίες ήσαν ακόμη πιο καταστροφικές από τις πυρκαγιές του 2021, καθώς το 2022 φαίνεται πως θα είναι ακόμα χειρότερο, επιβεβαιώνοντας την ανησυχητική καταστροφική τάση των τελευταίων ετών. Φέτος εκτιμάται ότι έχει ήδη καεί μια έκταση 8.600 km². Πρόκειται για μια από τις μεγαλύτερες εκτάσεις που έχουν καταστραφεί έως τα τέλη Οκτωβρίου από δασικές πυρκαγιές στην Ευρώπη, σημειώνοντας νέα ρεκόρ καμένων εκτάσεων σε εννέα χώρες της ΕΕ. Παρά το γεγονός πάντως ότι οι εκτάσεις που κάηκαν από δασικές πυρκαγιές ήταν εξαιρετικά εκτεταμένες το 2022, τονίζεται ότι ο αριθμός των ανθρώπινων απωλειών περιορίστηκε χάρη στα μέτρα πρόληψης που εφαρμόστηκαν από τα κράτη μέλη της ΕΕ και τον μηχανισμό πολιτικής προστασίας της ΕΕ. Πηγή: ΑΜΠΕ View full είδηση

Οι δασικές πυρκαγιές αναπτύσσονται όπου υπάρχει διαθέσιμη εύφλεκτη βλάστηση και πηγές ανάφλεξης, όπως ένας κεραυνός ή ανθρώπινες δραστηριότητες. Μόλις μια δασική πυρκαγιά αναφλεγεί, υπάρχουν πολλά στοιχεία που επηρεάζουν την ανάπτυξή της. Για παράδειγμα, το είδος και η δομή της βλάστησης και η περιεκτικότητά της σε υγρασία επηρεάζουν τη διάρκεια και την ένταση μιας πυρκαγιάς. Επιπλέον, η τοπογραφία και ο άνεμος επηρεάζουν την κατεύθυνση και την ταχύτητα εξάπλωσης. Στην περιοχή της Μεσογείου, οι πυρκαγιές προκαλούνται κυρίως από τον άνθρωπο και είναι πιο συχνές τους καλοκαιρινούς μήνες, όταν οι υψηλές θερμοκρασίες και η χαμηλή σχετική υγρασία παρέχουν ευνοϊκές συνθήκες για την καύση της βλάστησης και της οργανικής ύλης του εδάφους. Οι πυρκαγιές αποτελούν φυσικό φαινόμενο πολλών οικοσυστημάτων. Ωστόσο, μια αύξηση στη συχνότητα και την έντασή τους μπορεί να οδηγήσει σε καταστροφή οικοτόπων, ζημιές σε περιουσίες και απώλεια ζωών, καθώς και σε υποβάθμιση της ποιότητας του αέρα. Οι αλλαγές στο κλίμα των ευρωπαϊκών καλοκαιριών τις τελευταίες τέσσερις δεκαετίες οδήγησαν σε μεγαλύτερη πιθανότητα πυρκαγιών. Ταυτόχρονα, η παρατηρούμενη συχνότητα και ένταση των πυρκαγιών και οι σχετικές εκπομπές δείχνουν σχετικά υψηλό βαθμό διαχρονικής μεταβλητότητας. Η ανάλυση των διαφόρων παραγόντων, όπως οι αλλαγές στο κλίμα και τα καιρικά μοτίβα, αλλά και η χρήση γης και άλλες ανθρώπινες δραστηριότητες, είναι επομένως σημαντικές για την καλύτερη κατανόηση της αλλαγής και της μεταβλητότητας που σχετίζονται με τις πυρκαγιές. Αυτή η ενότητα εξετάζει τις δασικές πυρκαγιές το 2021. Το δυναμικό για πυρκαγιές διερευνάται παρέχοντας μια εκτίμηση του κινδύνου πυρκαγιάς, δεδομένων των καιρικών συνθηκών. Υπάρχει επίσης μια εξέταση των συμβάντων δασικών πυρκαγιών μέσω δύο συμπληρωματικών δεικτών που βασίζονται σε δορυφορικές παρατηρήσεις: καμένες περιοχές και εκπομπές ακτινοβολίας των εστιών πυρκαγιάς, και εκπομπές θερμοκηπικών αερίων στην ατμόσφαιρα. 1. Κίνδυνος πυρκαγιάς Όπου υπάρχει διαθέσιμη καύσιμη ύλη, ο καιρός είναι ο πιο σημαντικός παράγοντας στη διαμόρφωση της συμπεριφοράς της φωτιάς. Για να κατανοήσουμε πώς η ευφλεκτότητα μιας συγκεκριμένης περιοχής αλλάζει ανάλογα με τις καιρικές συνθήκες και για να εκτιμηθεί η πιθανή ταχύτητα και ένταση μιας πυρκαγιάς, χρησιμοποιούνται δείκτες κινδύνου πυρκαγιάς, όπως ο δείκτης καιρού πυρκαγιάς (FWI). Αυτοί οι δείκτες εκφράζουν ένα μέτρο της έντασης της πυρκαγιάς, σε περίπτωση ανάφλεξης, και υπολογίζονται από την ημερήσια θερμοκρασία, τη σχετική υγρασία, την ταχύτητα του ανέμου και τις βροχοπτώσεις. Οι δείκτες κινδύνου πυρκαγιάς λαμβάνουν επίσης υπόψη τις καιρικές συνθήκες των προηγούμενων ημερών ή και μηνών. Το 2021, ο κίνδυνος πυρκαγιάς για την Ευρώπη συνολικά ήταν ελαφρώς υψηλότερος από τον μέσο όρο για την περίοδο αναφοράς 1991–2020. Ωστόσο, τον Ιούλιο και τον Αύγουστο, ορισμένες χώρες είδαν τιμές πολύ πάνω από το μέσο όρο. Η κύρια περίοδος πυρκαγιών στην περιοχή της Ευρωπαϊκής Μεσογείου ξεκινά συνήθως τον Ιούνιο και τελειώνει τον Σεπτέμβριο. Μια χωρική ανάλυση του κινδύνου πυρκαγιάς υπογραμμίζει ότι η Ελλάδα και η Τουρκία παρουσίασαν εξαιρετικά υψηλές τιμές FWI τόσο τον Ιούλιο όσο και τον Αύγουστο. Οι μεσογειακές περιοχές είναι συνήθως πολύ ξηρές το καλοκαίρι και, για παράδειγμα, μια μικρή αύξηση της μέσης θερμοκρασίας, λόγω των επίμονων καυσώνων, μπορεί να οδηγήσει σε σημαντική αύξηση της έκτασης των περιοχών που είναι επιρρεπείς σε καύση. Ωστόσο, μια ελαφρά αύξηση του κινδύνου πυρκαγιάς στις περιοχές της Βόρειας Ευρώπης συχνά δεν αρκεί για να αυξήσει σημαντικά τον κίνδυνο μεγάλων δασικών πυρκαγιών. 2. Κατανομή και έκταση των καμένων περιοχών Οι θετικές θερμοκρασιακές ανωμαλίες μπορούν να οδηγήσουν σε αύξηση του πιθανού κινδύνου δασικών πυρκαγιών και να συμβάλουν, μαζί με άλλους παράγοντες όπως η χαμηλή σχετική υγρασία και η περιεκτικότητα σε υγρασία της καύσιμης ύλης, στην καύση μεγάλων περιοχών σε περιοχές με πυρκαγιές. Ένας τρόπος για να εκτιμηθεί η έκταση και η ζημιά των δασικών πυρκαγιών είναι να ληφθεί υπόψη το μέγεθος της περιοχής που κάηκε. Αυτό μπορεί να προκύψει από δορυφορικές μετρήσεις. Οι «κρίσιμες» πυρκαγιές, αυτές άνω των 10.000 εκταρίων, συνδέονται συνήθως με ακραίες τιμές κινδύνου πυρκαγιάς: FWI άνω του 50. Αυτές οι κρίσιμες πυρκαγιές που μαίνονται κάτω από συνθήκες ακραίου κινδύνου πυρκαγιάς είναι δύσκολο να σβήσουν μέχρι να υποχωρήσει η θερμοκρασία του αέρα και να σημειωθούν βροχοπτώσεις. Οι επίμονες υψηλές θερμοκρασίες και οι συνθήκες ξηρασίας σε τμήματα της περιοχής της Μεσογείου, οδήγησαν σε συνθήκες ακραίου κινδύνου πυρκαγιάς στην περιοχή το καλοκαίρι του 2021. Κάτω από αυτές τις συνθήκες, κρίσιμες πυρκαγιές εκδηλώθηκαν στην Ισπανία, την Ιταλία και την Ελλάδα , Τουρκία και Αλγερία, συμπεριλαμβανομένων των πυρκαγιών που είχαν ως αποτέλεσμα τις μεγαλύτερες καμένες εκτάσεις που έχουν καταγραφεί, άνω των 50.000 εκταρίων, στην Ελλάδα και την Τουρκία. Πυρκαγιές περίπου 7.500 εκταρίων και 6.500 εκταρίων σημειώθηκαν στην Πορτογαλία και τη Γαλλία, αντίστοιχα. Συνολικά, πάνω από 800.000 εκτάρια κάηκαν στις χώρες γύρω από τη λεκάνη της Μεσογείου τους μήνες Ιούλιο και Αύγουστο. Κατά τη διάρκεια του έτους , η έκταση των καμένων περιοχών ακολούθησε ένα τυπικό εποχιακό μοτίβο, με μικρές εστίες την άνοιξη, λόγω γεωργικών πρακτικών που χρησιμοποιούν τη φωτιά ως εργαλείο για τον καθαρισμό της γης και την απομάκρυνση της βλάστησης και μια μεγαλύτερη δραστηριότητα τους καλοκαιρινούς μήνες (Ιούνιος–Αύγουστος) που συμπίπτουν με τις μεγάλες πυρκαγιές στην περιοχή της Μεσογείου. Ενώ η τάση στη σωρευτική έκταση των καμένων εκτάσεων στις χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΕΕ) ήταν κοντά στον μέσο όρο τον Ιανουάριο και τις αρχές Φεβρουαρίου 2021, ήταν πολύ πάνω από τον μέσο όρο από τότε έως το τέλος του έτους. 3. Εκπομπές θερμοκηπικών αερίων από δασικές πυρκαγιές Οι πυρκαγιές απελευθερώνουν μεγάλες ποσότητες σωματιδίων και ένα ευρύ φάσμα οργανικών ενώσεων. Η παρακολούθηση αυτών των εκπομπών είναι ένας τρόπος αξιολόγησης της δραστηριότητας των πυρκαγιών σε μια περιοχή. Οι εκπομπές πυρκαγιών υπολογίζονται με βάση τις δορυφορικές παρατηρήσεις της εκπεμπόμενης ακτινοβολίας προς την ατμόσφαιρα και το διάστημα. Οι συνολικές μηνιαίες εκπομπές πυρκαγιών για τις χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΕΕ) το 2021 ήταν κάτω από τον μέσο όρο για την περίοδο 2003–2019 όλους τους μήνες, εκτός από τον Αύγουστο, όταν το σήμα, πολύ πάνω από τον μέσο όρο 2003–2019, κυριαρχούσε κυρίως από τις εκπομπές από τις νότιες χώρες της Ε.Ε. Οι καμένες περιοχές άνω του μέσου όρου παρατηρήθηκαν επίσης σε πολλές περιοχές της Νότιας Ευρώπης κατά τους καλοκαιρινούς μήνες. Κατά τη διάρκεια της άνοιξης και του φθινοπώρου, ο αριθμός των παρατηρούμενων ενεργών πυρκαγιών ήταν χαμηλότερος από τον μέσο όρο στη Νότια Ευρώπη και οι σχετικές εκπομπές ήταν αντίστοιχα κάτω από το μέσο όρο. Ο κίνδυνος πυρκαγιάς ήταν επίσης χαμηλότερος από τον μέσο όρο σε αυτές τις περιοχές και μήνες. Οι εκτιμώμενες συνολικές εκπομπές δασικών πυρκαγιών για τις χώρες της ΕΕ συνολικά το 2021 ήταν πάνω από το μέσο ετήσιο σύνολο των 19-ετών δεδομένων παρακολούθησης των πυρκαγιών, μετά από τρία διαδοχικά έτη κατώτερων του μέσου όρου των συνολικών εκπομπών, από το 2018 έως το 2020. Πηγή: Copernicus.eu View full είδηση