Αναζήτηση στην κοινότητα

Νέα ρεκόρ σημείωσε το 2023 η αγορά ενέργειας επιτυγχάνοντας αύξηση της διείσδυσης των ανανεώσιμων πηγών αλλά και μείωση της κατανάλωσης παρά την ανάπτυξη της οικονομίας και την υποχώρηση των τιμών σε σχέση με την κορύφωση της ενεργειακής κρίσης. Όπως δήλωσε στο ΑΠΕ-ΜΠΕ ο Πρόεδρος και Διευθύνων Σύμβουλος του ΑΔΜΗΕ κ. Μάνος Μανουσάκης η “πράσινη” παραγωγή, μαζί με τα μεγάλα υδροηλεκτρικά, ήταν πέρυσι το 57% του συνόλου (47,9% οι ΑΠΕ και 9,09% τα υδροηλεκτρικά), καταρρίπτοντας το προηγούμενο ρεκόρ του 2022. Επίδοση που οφείλεται τόσο στις επενδύσεις σε νέες μονάδες ηλεκτροπαραγωγής από ανανεώσιμες πηγές, όσο και στην ανάπτυξη νέων δικτύων που απαιτούνται για την διακίνηση της “πράσινης” ενέργειας. Συνολικά, σύμφωνα με τα στοιχεία των Διαχειριστών που επεξεργάστηκε το Green Tank και παρουσιάζει το ΑΠΕ-ΜΠΕ, το 2023 η ενεργειακή αγορά κατέκτησε 16 νέα ορόσημα που -εκτός από την μείωση της κατανάλωσης- σχετίζονται κυρίως με την αύξηση της συμμετοχής των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας, τον περιορισμό της συμμετοχής ορυκτών πόρων στο ενεργειακό ισοζύγιο, την αντίστοιχη αύξηση των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας και την στροφή των καταναλωτών προς λύσεις αυτοπαραγωγής ενέργειας. Ενδεικτικά, η εγχώρια κατανάλωση φυσικού αερίου μειώθηκε το 2023 κατά 10,1%, η ζήτηση ηλεκτρικής ενέργειας στο 11μηνο ήταν μειωμένη κατά 2,9% (είναι χαρακτηριστικό ότι η ζήτηση ρεύματος ήταν χαμηλότερη ακόμη και σε σχέση με την αντίστοιχη περίοδο το 2020, το πρώτο έτος της πανδημίας οπότε εφαρμόστηκε η καραντίνα), ενώ μειωμένη κατά 7% ήταν και η κατανάλωση υγρών καυσίμων (βενζίνες και ντίζελ), σύμφωνα με τα στοιχεία του Συνδέσμου των Εταιρειών Εμπορίας Πετρελαιοειδών (ΣΕΕΠΕ). Όπως δήλωσε στο ΑΠΕ-ΜΠΕ ο αναλυτής ενεργειακής πολιτικής του Green Tank, κ. Νίκος Μάντζαρης: “Παρά την αποκλιμάκωση των ενεργειακών τιμών το 2023, η Ελλάδα συνέχισε να μειώνει τόσο την κατανάλωση ηλεκτρικής ενέργειας όσο και αυτή του αερίου. Αυτή η τάση σε συνδυασμό με τη συνέχιση της ανάπτυξης των ΑΠΕ, ειδικά από πολίτες μέσω συστημάτων αυτοπαραγωγής, παγιώνει τις αλλαγές στην ενεργειακή συμπεριφορά που ξεκίνησαν κατά τη διάρκεια της κρίσης και αποτελεί ελπίδα για μια πιο αποφασιστική στροφή του ενεργειακού μοντέλου της χώρας προς τη βιωσιμότητα”. Οι εξελίξεις ανά τομέα της ενεργειακής αγοράς σύμφωνα με την ανάλυση του Green Tank κωδικοποιούνται ως εξής: Ηλεκτροπαραγωγή έως και τον Δεκέμβριο του 2023: 1) 672 ώρες (ή 28 ημέρες ή 7,67% του έτους) η Ελλάδα λειτούργησε χωρίς καθόλου λιγνίτη. 2) Η λιγνιτική παραγωγή το 2023 ήταν η χαμηλότερη από τη δεκαετία του ’70. Συνεισέφερε μόλις 4,5 TWh, μια ποσότητα κατά 15% μικρότερη από το προηγούμενο χαμηλό των 5,3 ΤWh του 2021. 3) Η “βουτιά” του ορυκτού αερίου στην ηλεκτροπαραγωγή συνεχίστηκε για δεύτερη συνεχόμενη χρονιά και με 14,7 TWh επιστρέφοντας σχεδόν στα επίπεδα του 2018 (14,1 TWh). 4) Λιγνίτης και ορυκτό αέριο μαζί έδωσαν 4,3 λιγότερες TWh ηλεκτρικής ενέργειας σε σχέση με το 2022 σημειώνοντας ιστορικό χαμηλό αθροιστικής συνεισφοράς με 19,2 TWh. Έως τον Νοέμβριο του 2023: 5) Τα μερίδια του λιγνίτη στην ηλεκτροπαραγωγή (9,9%) και την κάλυψη της ζήτησης (8,9%) έσπασαν για πρώτη φορά το “φράγμα” του 10%. 6) Η καθαρή ενέργεια (ΑΠΕ και μεγάλα υδροηλεκτρικά) με 23,2 TWh κάλυψε για πρώτη φορά περισσότερη από τη μισή ζήτηση (51,2%) και το 57% της ηλεκτροπαραγωγής. 7) Η συνεισφορά μόνο των ΑΠΕ (19,6 TWh) ξεπέρασε για πρώτη φορά αυτή του ορυκτού αερίου και του λιγνίτη μαζί (17,5 ΤWh). 😎 H ζήτηση σε ηλεκτρική ενέργεια (45,3 ΤWh) ήταν η χαμηλότερη της δεκαετίας, μικρότερη ακόμα και από αυτή του πρώτου έτους της πανδημίας το 2020. Εκπομπές Έως τον Νοέμβριο του 2023: 9) Οι εκπομπές ολόκληρου του τομέα ηλεκτροπαραγωγής της Ελλάδας, συμπεριλαμβανομένων των πετρελαϊκών μονάδων στα μη διασυνδεδεμένα νησιά σημείωσαν ιστορικό χαμηλό με 13,35 εκατομμύρια τόνους CO2, 23% λιγότερους από το προηγούμενο χαμηλό των 17,3 εκατ. τόνων του 2022. 10) Ειδικά οι θερμικές μονάδες της ΔΕΗ περιόρισαν το ανθρακικό τους αποτύπωμα στους 10,2 εκατ. τόνους CO2, μια επίδοση κατά 25% χαμηλότερη από τους 13,6 εκατ. τόνους την ίδια περίοδο του 2022. Ορυκτό Αέριο Έως και τον Δεκέμβριο του 2023: 11) Η συνολική κατανάλωση ορυκτού αερίου ήταν 50,9 ΤWh, η δεύτερη χαμηλότερη της εξαετίας (50,4 ΤWh το 2018). Μειώθηκε κατά 10,1% σε σχέση με το 2022 και κατά 27,2% σε σχέση με το 2021, έτος έναρξης της ενεργειακής κρίσης. 12) Στον ηλεκτρισμό (34,54 TWh) και τα δίκτυα διανομής (11,19 TWh) η χρήση του αερίου σημείωσε μείωση το 2023 σε σχέση με το 2022 (-17,1% και -8,1% αντίστοιχα). Αντίθετα η χρήση στη βιομηχανία (5,18 ΤWh) αυξήθηκε σημαντικά (+84,7%) σε σχέση με το 2022, παραμένοντας ωστόσο 27,8% χαμηλότερη από τον μέσο όρο της πενταετίας. 13) 1η πηγή ορυκτού αερίου το LNG από την πύλη εισόδου στη Ρεβυθούσα με 29.49 TWh (54,7%), 2η το ρωσικό αέριο από την πύλη του Σιδηροκάστρου με 14,71 TWh (27,3%). 14) Μεγάλη αύξηση στις εισαγωγές ρωσικού αερίου το 2023. Το ρωσικό αέριο ήταν υπεύθυνο για το 42,8% των συνολικών εισαγωγών της χώρας το οποίο εισήλθε στη χώρα όχι μόνο από τον αγωγό Turkstream (14,71 TWh) αλλά και με τη μορφή LNG στην πύλη της Αγίας Τριάδας (8,38 TWh). Αυτοπαραγωγή & Ενεργειακές Κοινότητες Έως και τον Δεκέμβριο του 2023: 15) Διπλασιασμός της ηλεκτρισμένης ισχύος στην αυτοπαραγωγή συνολικά (από πολίτες, δήμους, αγρότες, ενεργειακές κοινότητες και άλλους φορείς) μέσα σε ένα έτος. To 2023 η ηλεκτρισμένη ισχύς έργων αυτοπαραγωγής έφτασε τα 421,3 MW (216,9 MW ως το 2022, 100,2 ΜW ως το 2021, 53,2 MW ως το 2020, 33,8 MW ως το 2019). 16) Ειδικά η ηλεκτρισμένη ισχύς έργων αυτοπαραγωγής από ενεργειακές κοινότητες τριπλασιάστηκε από 4,2 MW στο τέλος του 2022 σε 14 MW το 2023 (1,2 ΜW ως το 2021, 0,03 MW ως το 2020). Τέλος στην αγορά πετρελαιοειδών καταγράφεται μείωση της κατανάλωσης κατά 7% η οποία οφείλεται στον περιορισμό της ζήτησης πετρελαίου θέρμανσης κατά 32%. Αντίθετα σύμφωνα με τα στοιχεία του ΣΕΕΠΕ η ζήτηση για βενζίνες (που οφείλεται και στην αύξηση της τουριστικής κίνησης) αυξήθηκε κατά 4% και για το ντίζελ κίνησης κατά 3%. Σχετικό αρχείο: https://www.admie.gr/sites/default/files/news/attached-files/2024/01/YEARLY_PRESS RELEASE_2023.pdf

Σύμφωνα με το δίκτυο 51 μετεωρολογικών σταθμών του Εθνικού Αστεροσκοπείου Αθηνών/meteo.gr που λειτουργούν ανελλιπώς από το 2010 μέχρι σήμερα, τον φετινό Οκτώβριο η μέση τιμή των μεγίστων ημερήσιων θερμοκρασιών κυμάνθηκε σε ακραία υψηλά επίπεδα σχεδόν στο σύνολο της χώρας, σε σχέση με τον μέσο όρο της περιόδου 2010-2019. Ο φετινός Οκτώβριος χαρακτηρίστηκε από πολλές ημέρες με θετικές αποκλίσεις θερμοκρασίας, και εκτός από τις Κυκλάδες, τα Δωδεκάνησα, και την Κρήτη, ήταν ο πιο θερμός Οκτώβριος από το 2010. Στη Μακεδονία και τη Θράκη καταγράφηκαν οι μεγαλύτερες θετικές αποκλίσεις θερμοκρασίας, με τις μέσες μηνιαίες τιμές να κυμαίνονται 3,5 °C πάνω από τα κανονικά για την εποχή επίπεδα. Εξαιρετικά θερμός ήταν και για τη Θεσσαλία (+2,8 °C), τη Στερεά Ελλάδα, την Ήπειρο, τα Επτάνησα, τη Δυτική Ελλάδα και την Πελοπόννησο (+2,7 °C). Ο χάρτης δείχνει τις αποκλίσεις της μέσης μέγιστης θερμοκρασίας τον Οκτώβριο 2023 ανά γεωγραφικό διαμέρισμα. Άξιο αναφοράς είναι το γεγονός απουσίας αρνητικών τιμών θερμοκρασίας σε όλους τους μετεωρολογικούς σταθμούς του Εθνικού Αστεροσκοπείου Αθηνών/meteo.gr, ακόμη και στους ορεινούς σε υψόμετρο άνω των 2000 μ. Το επόμενο γράφημα δείχνει τον αριθμό των ημερών με αρνητικές τιμές θερμοκρασίας τον μήνα Οκτώβριο ενδεικτικά για 5 περιοχές της Μακεδονίας και της Ηπείρου από το 2008 έως σήμερα. Το επόμενο γράφημα παρουσιάζει την κατάταξη του μήνα Οκτωβρίου ανά έτος, ανάλογα με τη μέση μηνιαία τιμή της μέγιστης θερμοκρασίας. Για τα Νησιά του Αιγαίου και τα Δωδεκάνησα ήταν ο 2ος πιο θερμός μήνας τα τελευταία 15 χρόνια, και για την Κρήτη ο 3ος πιο θερμός. Το τελευταίο δεκαήμερο του μήνα εκδηλώθηκαν οι μεγαλύτερες θετικές αποκλίσεις θερμοκρασίας, της τάξης των 6-9 °C. Στην Αθήνα, η μέση μηνιαία τιμή απόκλισης της μέγιστης θερμοκρασίας ήταν +1,9 °C, με 25 από τις 31 ημέρες του μήνα να είναι θερμότερες από τα κανονικά για την εποχή επίπεδα. Στη Θεσσαλονίκη, 27 ημέρες του μήνα ήταν θερμότερες από τη μέση τιμή της περιόδου 2010-2019, όπου η μέση μέγιστη θερμοκρασία του μήνα κυμάνθηκε +2,9 ºC πάνω από τα κανονικά επίπεδα. Στη Λευκάδα παρατηρήθηκαν οι περισσότερες ημέρες με θετική απόκλιση θερμοκρασίας (31 ημέρες) και ακολουθούν τα Ιωάννινα και η Ηγουμενίτσα με 29 ημέρες. Η μεγαλύτερη απόκλιση μέσης μηνιαίας μέγιστης θερμοκρασίας σημειώθηκε στην Ορεστιάδα με +4,9 °C και στη δεύτερη θέση της κατάταξης βρέθηκε η Λήμνος με +3,9 °C. Στο τελευταίο γράφημα εμφανίζονται οι τιμές των αποκλίσεων και για τους 51 μετεωρολογικούς σταθμούς. Μπορείτε να βλέπετε τις αποκλίσεις των τιμών της μέγιστης θερμοκρασίας ανά περιφέρεια και ανά μήνα από τη σελίδα μας πατώντας εδώ.

Την «πρόωρη» επίτευξη των στόχων του Εθνικού Σχεδίου για την Ενέργεια και το Κλίμα μέχρι το 2030 αποτυπώνουν τα νεότερα στοιχεία που περιλαμβάνονται στο δεκαετές πρόγραμμα Ανάπτυξης του ΑΔΜΗΕ για την περίοδο 2024-2032 που υποβλήθηκε στη Ρυθμιστική Αρχή Αποβλήτων, Ενέργειας και Υδάτων σε συνέχεια της ολοκλήρωσης της δημόσιας διαβούλευσης του προκαταρκτικού σχεδίου. Ειδικότερα, η σωρευτική εγκατεστημένη ισχύς εν λειτουργία στα δίκτυα του ΑΔΜΗΕ και του ΔΕΔΔΗΕ σε συνδυασμό με τα έργα που έχουν λάβει Οριστικές Προσφορές Σύνδεσης από τους δύο Διαχειριστές, ανέρχεται σε ένα σύνολο ισχύος περί τα 26 GW, δηλαδή καλύπτει τους στόχους του ΕΣΕΚ σε «πράσινη» ηλεκτροπαραγωγή. Αναλυτικότερα, ο ΑΔΜΗΕ αναφέρει στο πρόγραμμα Ανάπτυξης ότι «Με βάση τα στοιχεία προκύπτει ότι εάν λογιστούν σωρευτικά οι υφιστάμενες εγκαταστάσεις ΑΠΕ μαζί με όσα έργα έχουν κατοχυρώσει το δικαίωμα να συνδεθούν στο Δίκτυο και στο Σύστημα μέσω Οριστικών Προσφορών Σύνδεσης με το ΔΕΔΔΗΕ και τον ΑΔΜΗΕ αντίστοιχα, και το δυναμικό ΑΠΕ που προκύπτει ως δυνατότητα στα νησιά που διασυνδέονται (Κυκλάδες, Κρήτη, Δωδεκάνησα, Β. Αιγαίο) το αποτέλεσμα περί τα 26 GW ισχύος υπερβαίνει ήδη το καταγεγραμμένο στο Εθνικό Σχέδιο για την Ενέργεια και το Κλίμα στόχο για το 2030 (15,1 GW) και επιτυγχάνει τον στόχο για ΑΠΕ ισχύος 22-24 GW στην ηλεκτροπαραγωγή όπως αναμένεται να αποτυπωθεί στην επικείμενη αναθεώρηση του ΕΣΕΚ». Σύμφωνα με τα στοιχεία του ΑΔΜΗΕ, έως τις αρχές Ιουνίου του 2023, στο ΕΣΜΗΕ λειτουργούσαν Σταθμοί παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας από ΑΠΕ και ΣΗΘΥΑ συνολικής εγκατεστημένης ισχύος 10654 MW, εκ των οποίων τα 4794 MW αφορούν σε Αιολικά Πάρκα και τα 5270 MW αφορούν σε φωτοβολταϊκά πάρκα (συμπεριλαμβανομένων 352 MW από φ/β του Ειδικού Προγράμματος ΦΕΚ Β’ 1079/2009). Παράλληλα, από τους δύο Διαχειριστές ΑΔΜΗΕ και ΔΕΔΔΗΕ έχουν χορηγηθεί Οριστικές Προσφορές Σύνδεσης (ΟΠΣ) σε Σταθμούς ΑΠΕ συνολικής εγκατεστημένης ισχύος που υπερβαίνει τα 11,5 GW. Αναλυτικότερα, όπως αποτυπώνεται και στους παρακάτω πίνακες από το πρόγραμμα Ανάπτυξης, η συνολική ισχύς των δύο βασικών τεχνολογιών ΑΠΕ (αιολικά και φωτοβολταϊκά) στα δίκτυα του ΑΔΜΗΕ με την διάκριση έργων σε λειτουργία και έργων με ΟΠΣ έχει ως εξής: Αιολικά σε λειτουργία: 3.6 GW Αιολικά με ΟΠΣ: 2.9 GW Φωτοβολταϊκά σε λειτουργία: 576 MW Φωτοβολταϊκά με ΟΠΣ: 10.5 GW Γενικό Σύνολο: 17.57 GW. Αντίστοιχα, η εικόνα στην περίπτωση του ΔΕΔΔΗΕ διαμορφώνεται ως εξής: Αιολικά σε λειτουργία: 1.1 GW Αιολικά με ΟΠΣ: 80 MW Φωτοβολταϊκά σε λειτουργία: 4.7 GW Φωτοβολταϊκά με ΟΠΣ: 1.1 GW Γενικό Σύνολο: 7.7 GW Στα παραπάνω χρειάζεται να προστεθούν 920 MW που αφορούν σε έργα Βιομάζας/βιοαερίου, μικρά υδροηλεκτρικά και ΣΗΘΥΑ τόσο σε λειτουργία όσο και με Οριστικές Προσφορές Σύνδεσης. Μέρος της πρόσθεσης αποτελούν επίσης και δύο ηλιοθερμικοί σταθμοί στην Κρήτη, συνολικής ισχύος 122 MW για τους οποίους έχουν εκδοθεί οριστικές προσφορές σύνδεσης. Επομένως το γενικό σύνολο ισχύος (σε λειτουργία και με ΟΠΣ) έργων ΑΠΕ ανέρχεται σε 26.17 GW, νούμερο που καλύπτει τους στόχους του ΕΣΕΚ ήδη από σήμερα 7 χρόνια νωρίτερα από το 2030. Μάλιστα στο συνολικό νούμερο των 26.17 GW πρέπει να προστεθούν ακόμη 1.9 GW που αφορούν τον "χώρο" που θα κρατηθεί για την σύνδεση των υπεράκτιων αιολικών, βάσει του στόχου που έχει τεθεί για το 2030. Επομένως ο κατειλημμένος "χώρος", συνυπολογίζοντας όλα τα παραπάνω, φτάνει τα 28.17 GW. Τα «νούμερα» του ΑΔΜΗΕ επιβεβαιώνουν τα στενά πλέον περιθώρια του ελληνικού συστήματος μεταφοράς και διανομής ηλεκτρικής ενέργειας να φιλοξενήσουν νέα έργα ΑΠΕ, αν και το pipeline έργων που βρίσκονται στην «πόρτα» για είσοδο στο δίκτυο καταμετράται ήδη σε αρκετά GW. Σε αυτό το πλαίσιο, όπως έχει γράψει το energypress, το Υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας σε συνεργασία με τον ΑΔΜΗΕ και τους υπόλοιπους αρμόδιους φορείς επεξεργάζεται λύσεις που θα επιτρέψουν την καλύτερη δυνατή διαχείριση του διαθέσιμου «ηλεκτρικού χώρου», προκρίνοντας, ταυτόχρονα, την πλατύτερη εφαρμογή των μπαταριών σε υφιστάμενα και μη έργα, προκειμένου να δημιουργήσει πρόσθετο ηλεκτρικό «χώρο». Πρόκειται για μια δύσκολη όσο και περίπλοκη στην πράξη διαδικασία, ωστόσο επιβεβλημένη, προκειμένου να αποφευχθεί το συνολικότερο αδιέξοδο στην αγορά των ΑΠΕ που πλέον αποτελεί ένα καταφανώς ορατό ενδεχόμενο τα αμέσως επόμενα χρόνια.

Η επίτευξη νέου ρεκόρ εγκατάστασης φωτοβολταϊκών μονάδων παραγωγής ρεύματος το 2023, μετά το ιστορικό υψηλό του 2022 περιλαμβάνεται στους στόχους του ευρωπαϊκού φορέα ηλιακής ενέργειας, Solar Power Europe, για το νέο έτος, όπως επισημαίνει στο μήνυμά του για το νέο έτος ο πρόεδρος του Οργανισμού, Αριστοτέλης Χαντάβας. Το 2022 όπως τονίζει εγκαταστάθηκαν στην Ευρώπη 41,4 GW ηλιακής ενέργειας, αρκετά για να τροφοδοτήσουν περισσότερα από 12 εκατομμύρια επιπλέον νοικοκυριά με ηλιακή ενέργεια - και να μειώσουν τη ζήτηση φυσικού αερίου κατά περισσότερα από 100 δεξαμενόπλοια LNG. «Το 2023 αναμένουμε περίπου 54 GW νέας ηλιακής ενέργειας. Σε ένα εξαιρετικά φιλόδοξο σενάριο, προβλέπουμε έως και 68 GW. Αυτή η πορεία θα είναι καθοριστική. Η IEA (Διεθνής Οργάνωση Ενέργειας) μας λέει ότι η ΕΕ χρειάζεται ήδη 60 GW νέας ηλιακής ενέργειας το 2023, για να αναπληρώσει το έλλειμμα σε ρωσικό φυσικό αέριο», τονίζει. Οι βασικές προτεραιότητες Solar Power Europe για το 2023, σημειώνει ο κ.Χαντάβας περιλαμβάνουν: 1. Δραστική αύξηση των εγκαταστατών ηλιακών συστημάτων. Πολύ περισσότεροι Ευρωπαίοι θα μπορούσαν να έχουν ήδη ανεξαρτητοποιηθεί από τις εισαγωγές φυσικού αερίου, εάν υπήρχαν περισσότεροι εξειδικευμένοι τεχνικοί για την εγκατάσταση και τη σύνδεση στο δίκτυο των ηλιακών τους συστημάτων. 2. Διατήρηση της ρυθμιστικής σταθερότητας. Ενώ οι Ευρωπαίοι θέλουν ηλιακή ενέργεια και οι επενδυτές είναι έτοιμοι, τα λανθασμένα μηνύματα από τις κρατικές παρεμβάσεις στην αγορά μπορούν να επιβραδύνουν σημαντικά τη σημερινή γιγάντια ηλιακή δυναμική. 3. Επάρκεια δικτύου. Οι εμπλεκόμενοι στην ηλιακή ενέργεια αναφέρουν όλο και περισσότερο ζητήματα σύνδεσης στο δίκτυο, τόσο σε επίπεδο μεταφοράς όσο και σε επίπεδο διανομής. Πρέπει να λάβουμε πιο σοβαρά υπόψη αυτή την πρόκληση και επίσης να παρέχουμε τη δυνατότητα ευελιξίας μέσω του καθορισμού ενδεικτικών στόχων για το 2030 για την αποθήκευση ενέργειας. 4. Εξορθολογισμός των διοικητικών διαδικασιών. Η ηλιακή ενέργεια αντιμετωπίζει σημαντικά εμπόδια αδειοδότησης καθώς και διοικητικές προκλήσεις. Για να απορροφηθούν οι απαραίτητες εγκαταστάσεις ηλιακής ενέργειας που θα έρθουν χρειαζόμαστε βελτιωμένο χωροταξικό σχεδιασμό και διαδικασίες αδειοδότησης, οι οποίες πρέπει να σχεδιάζονται σε αρμονία με τους ανθρώπους και τη φύση. 5. Ενίσχυση της πρόσβασης στην πράσινη και αξιόπιστη παραγωγή. Η Ευρώπη πρέπει να μπορεί να προμηθεύεται ηλιακά προϊόντα με βιώσιμο τρόπο από αξιόπιστες αλυσίδες εφοδιασμού. Η ΕΕ δεν μπορεί να ανταλλάξει μια εξάρτηση με μια άλλη. Μια ισχυρή εγχώρια ηλιακή βιομηχανία, στο επίκεντρο μιας διαφοροποιημένης, παγκόσμιας ηλιακής αλυσίδας εφοδιασμού, είναι ύψιστης σημασίας.

Ο τίτλος της Πράσινης Πρωτεύουσας της Ευρώπης απονέμεται κάθε χρόνο σε μια ευρωπαϊκή πόλη με πληθυσμό πάνω από 100.000 κατοίκους, η οποία έχει αποδειχθεί πρωτοπόρος στον τομέα της περιβαλλοντικής, κοινωνικής και οικονομικής βιωσιμότητας. Το βασικό μήνυμα είναι ότι οι Ευρωπαίοι έχουν το δικαίωμα να ζουν σε υγιεινές αστικές περιοχές και ως εκ τούτου, οι κωμοπόλεις και οι πόλεις θα πρέπει να προσπαθήσουν να βελτιώσουν την ποιότητα ζωής των πολιτών τους και να μειώσουν τον αντίκτυπό τους στο παγκόσμιο περιβάλλον. Το μήνυμα αυτό αντανακλάται στο σύνθημα “Green cities – fit for life” («Πράσινες πόλεις – ποιότητα ζωής»). Για το 2023 ο τιμητικός αυτός τίτλος απονεμήθηκε στην πρωτεύουσα της Εσθονίας Ταλλίν, στην οποία γεννήθηκε η ιδέα της ευρωπαϊκής πράσινης πρωτεύουσας όταν το 2006, 15 πόλεις υπέγραψαν μνημόνιο για τον τίτλο της Πράσινης Πρωτεύουσας της Ευρώπης. Το 2008 η Ευρωπαϊκή Επιτροπή πήρε τη διοργάνωση υπό την προστασία της και από το 2010 επιλέγεται μία πράσινη πρωτεύουσα κάθε χρόνο. Πέρυσι, το τον τίτλο κατείχε η Γκρενόμπλ της Γαλλίας. Το καλά μελετημένο όραμα και οι στρατηγικοί στόχοι της πόλης να γίνει πιο πράσινη και βιώσιμη, με τη συστηματική προσέγγιση στην πράσινη διακυβέρνηση και τους αλληλένδετους στρατηγικούς στόχους που αντικατοπτρίζουν τις φιλοδοξίες της Ευρωπαϊκής Πράσινης Συμφωνίας, εντυπωσίασε τη διεθνή κριτική επιτροπή. Το Ταλλίν έλαβε το βραβείο με την πέμπτη αίτηση του – η συνέπεια οδηγεί στην επιτυχία – και συγκεκριμένα χάρη στη Στρατηγική Ταλλίν 2035 (Tallinn 2035 Strategy) που εγκρίθηκε το 2020 και το Σχέδιο Δράσης για την Αειφόρο Ενέργεια και το Κλίμα του Ταλλίν 2030 (Climate Neutral Tallinn), που προσφέρουν ένα ισχυρό όραμα για το μέλλον και μια σαφή βούληση για να πραγματοποιήσει την πράσινη μετάβαση και να εμπλέξει περαιτέρω τους πολίτες στη διακυβέρνηση της πόλης. Στο έτος της Πράσινης Πρωτεύουσας, τα κύρια θέματα του Ταλλίν είναι η βιοποικιλότητα, η καινοτομία, το κλίμα και η βιώσιμη διακυβέρνηση. Ο στόχος είναι να εμπλακούν περαιτέρω οι τοπικές κοινότητες στην ανάπτυξη της πόλης, να υπάρξουν ευκαιρίες για την υποστήριξη της πράσινης καινοτομίας, η ανάπτυξη φιλικών προς το περιβάλλον τρόπων μετακίνησης όπως το ποδήλατο και τα δημόσια μέσα μεταφοράς, και η εφαρμογή της την κυκλικής οικονομίας. Κατά τη διάρκεια της Πράσινης Πρωτεύουσας, βασικός στόχος είναι οι αλλαγές στον αστικό χώρο. Το έργο «Green Tracks» έχει στόχο τη βελτίωση της ποιότητας των χώρων πρασίνου, την εισαγωγή νέου πρασίνου και τη βελτίωση της χωρικής ποιότητας σε χώρους με έντονη χρήση, την υποστήριξη της ανάπτυξης αστικών δικτύων πρασίνου και τη δοκιμή νέων αστικών χωρικών λύσεων με τη μορφή αλλαγών στη χωρική οργάνωση. Το έργο στοχεύει στη βελτίωση του περιβάλλοντος διαβίωσης της πόλης, στην αύξηση της φυσικής ποικιλομορφίας, στην εφαρμογή μέτρων για τους κινδύνους που σχετίζονται με την κλιματική αλλαγή και στην ενστάλαξη βιώσιμων πρακτικών, συμπεριλαμβάνοντας περιφερειακές κυβερνήσεις, τοπικές επιχειρήσεις, εκπαιδευτικά ιδρύματα και τους πολίτες στις δραστηριότητες τους. Ο σχεδιασμός της πόλης και η κατασκευή είναι συνήθως αργές διαδικασίες, αλλά πολλές σημαντικές και ορατές αλλαγές που βελτιώνουν την ποιότητα του χώρου, μπορούν να ζωντανέψουν σε μικρότερο χρονικό διάστημα. Το έργο Green Tracks προσπαθεί να αυξήσει το πράσινο και την ποιότητα του χώρου σε περιοχές όπου αυτό μπορεί να γίνει χωρίς μακροχρόνιες διαδικασίες σχεδιασμού, χρησιμοποιώντας τις λεγόμενες μεθόδους τακτικής αστικοποίησης. Αυτές οι δραστηριότητες ποικίλλουν σε κλίμακα και περιεχόμενο και λαμβάνουν χώρα σε κάθε περιοχή της πόλης. Μερικά παραδείγματα: Καθαρισμός των παράκτιων περιοχών του Ταλλίν γύρω από το Linnahall και το λιμάνι της κρουαζιέρας. Χωρικές παρεμβάσεις σε συγκοινωνιακούς κόμβους και πολυσύχναστες τοποθεσίες. Αντικατάσταση εκτάσεων με γρασίδι από ανθισμένα λιβάδια, δίπλα σε μεγάλους δρόμους και πάρκα. Δημιουργία λεωφόρων με δεντροστοιχίες, με πεζόδρομους και ποδηλατόδρομους. Δημιουργία πρασίνου στις νησίδες κυκλοφορίας. Πράσινες στέγες σε στάσεις λεωφορείων. Δημιουργία περιοχών καλλιέργειας τροφίμων σε πολλές κατοικημένες περιοχές. Ο χωρικός πειραματισμός είναι ένα σημαντικό μέρος του έργου προκειμένου να διακρίνει την ετοιμότητα των πολιτών να αποδεχθούν νέες λύσεις και να λάβουν ανατροφοδότηση, προκειμένου να μάθουν και να εξελιχθούν από αυτές τις εμπειρίες μαζί. Μεταξύ άλλων, η πλατεία του Δημαρχείου θα μετατραπεί προσωρινά σε ένα αναδυόμενο πάρκο και οι φοιτητές της Ακαδημίας Τεχνών της Εσθονίας θα πειραματιστούν με ευαίσθητες στο κλίμα χωρικές λύσεις στην οδό Lauteri και θα δημιουργήσουν πρωτότυπα βελτιωμένα χωροταξικά αντικείμενα, όπως έπιπλα δρόμου και πινακίδες κυκλοφορίας. Μερικά μέρη στην πόλη θα αποκτήσουν νέα όψη, είτε προσωρινά είτε μόνιμα και οι φορείς που ασχολούνται με τον αστικό χωροταξικό σχεδιασμό θα έχουν μια καλή ευκαιρία να παρακολουθούν τα αποτελέσματα των αλλαγών και την ετοιμότητα των πολιτών να τις αποδεχτούν. Ένας οδηγός για φιλικές προς το περιβάλλον δράσεις έχει αναπτυχθεί, ενώ προστέθηκαν περιβαλλοντικές απαιτήσεις στο Νόμο περί Προμηθειών. Μέσω του προϋπολογισμού χωρίς αποκλεισμούς και των διαφόρων μέτρων στήριξης επιδιώκεται η υποστήριξη των ιδεών των πολιτών, των Μ.Κ.Ο. και των εταιρειών. Θα υπάρξουν ενδιαφέρουσες δραστηριότητες με θέμα το περιβάλλον για όλους τους κατοίκους του Ταλλίν, συμπεριλαμβανομένων πάνω από 60 εκδηλώσεων, στο πλαίσιο του προγράμματος πράσινης πρωτεύουσας. Το πρόγραμμα Πράσινη Πρωτεύουσα της Ευρώπης έχει ενδιαφέρουσες περιβαλλοντικές δραστηριότητες για όλους τους κατοίκους και τους επισκέπτες του Ταλλίν, συμπεριλαμβανομένων εκδηλώσεων, έργων και διαγωνισμών. Το πρόγραμμα χωρίζεται σε τέσσερα θέματα: βιώσιμη πόλη, πόλη μάθησης, πόλη χωρίς αποκλεισμούς, έξυπνη πόλη. Το Ταλλίν σχεδιάζει επίσης να ξεκινήσει μια σειρά από έργα μεγάλης κλίμακας το 2023. Αυτά τα έργα μπορεί να μην έχουν ορατό αποτέλεσμα στο άμεσο μέλλον, αλλά σίγουρα θα έχουν θετικό αντίκτυπο στη ζωή στο Ταλλίν για τις επόμενες δεκαετίες. Αυτές οι εμβληματικές πρωτοβουλίες επικεντρώνονται στη βιοποικιλότητα, την κλιματική αλλαγή, την πράσινη καινοτομία, την εισαγωγή μιας φιλικής προς το περιβάλλον νοοτροπίας κ.λπ. Όλες αυτές οι πρωτοβουλίες εξυπηρετούν τον κύριο στόχο της πράσινης πρωτεύουσας: τη δημιουργία ενός καλύτερου περιβάλλοντος διαβίωσης για όλους.