mob.png)
Ενέργεια-ΑΠΕ
Αφού προηγηθούν back to back συναντήσεις, το team του ΥΠΕΝ στόχο έχει τέλη Ιανουαρίου να το «βγάλει στον αέρα», με την υπουργική απόφαση που ξεκλειδώνει την υλοποίηση χαρτοφυλακίου 200 MW από φωτοβολταϊκά και αιολικά με μπαταρίες, να αναμένεται άμεσα.
Μετά από μήνες ανασχεδιασμού, το «Απόλλων» επιστρέφει στο προσκήνιο ως ένα από τα βασικά εργαλεία του ΥΠΕΝ για να πετύχει κάτι που στο σημερινό περιβάλλον μοιάζει όλο και πιο δύσκολο: να κατεβάσει το ενεργειακό κόστος για τους πιο ευάλωτους, χωρίς να ανοίξει νέα «τρύπα» στους λογαριασμούς ή να φορτώσει επιπλέον βάρη στο σύνολο των καταναλωτών.
Στο επίκεντρο της πρώτης φάσης μπαίνουν οι δικαιούχοι ΚΟΤ Α, δηλαδή η κατηγορία που χρειάζεται άμεση προστασία από τις διακυμάνσεις της αγοράς. Η μέχρι σήμερα στήριξη των δικαιούχων Κοινωνικού Οικιακού Τιμολογίου –και των τριών κατηγοριών– γίνεται μέσω των ΥΚΩ, μιας ρυθμιζόμενης χρέωσης που πληρώνεται από όλους. Ειδικά για το ΚΟΤ Α, η έκπτωση διαμορφώνεται σε 7,5 λεπτά/κιλοβατώρα, ένα «μαξιλάρι» που όμως έχει κόστος και, όπως φαίνεται, το ΥΠΕΝ επιδιώκει να το στηρίξει με πιο «πράσινη» και πιο αυτοχρηματοδοτούμενη βάση.
Γιατί χρειάστηκε επανεκκίνηση: Το «κενό» μετά το RRF
Η νέα αρχιτεκτονική κρίθηκε αναγκαία μετά την απένταξη του προγράμματος από το Ταμείο Ανάκαμψης, εξέλιξη που –όπως έχει γίνει γνωστό– σήμαινε απώλεια ενός πακέτου χρηματοδότησης που θα στήριζε την πρώτη φάση. Το υπουργείο επιμένει ότι δεν πρόκειται για εγκατάλειψη στόχου, αλλά για αναγνώριση ότι, με τα τεχνικά και χρονικά δεδομένα, δεν «έβγαινε» η έγκαιρη ολοκλήρωση εντός των δεσμευτικών ορίων του RRF.
Το μήνυμα αυτό επανέλαβε και στη Βουλή ο υπουργός ΠΕΝ, Σταύρος Παπασταύρου, ξεκαθαρίζοντας ότι το πρόγραμμα επιστρέφει με «βελτιωμένο πλαίσιο» και εναλλακτική χρηματοδότηση, ώστε να παραμείνει ζωντανός ο κεντρικός στόχος: η στήριξη των ενεργειακά ευάλωτων.
Το νέο μοντέλο: Διαγωνισμός, χαμηλές «ταρίφες» και επιστροφή υπερεσόδων
Το βασικό στοιχείο που αλλάζει το παιχνίδι είναι ο τρόπος επιλογής των έργων. Αντί για ένα σχήμα που θα στηρίζεται σε επιδότηση εγκατάστασης ή σε μηχανισμό συμψηφισμού, η νέα εκδοχή «ποντάρει» στην αγορά. Οι σταθμοί ΑΠΕ θα προκριθούν μέσα από μειοδοτικό διαγωνισμό της ΡΑΑΕΥ, με κριτήριο ποιος δέχεται το μικρότερο εγγυημένο έσοδο (την «ταρίφα»).
Εδώ, το ΥΠΕΝ υπολογίζει σε έναν κρίσιμο παράγοντα: υπάρχει μεγάλη «δεξαμενή» ώριμων έργων που περιμένουν να βγουν στην πρίζα. Αυτό, λένε άνθρωποι που παρακολουθούν τις διεργασίες, μπορεί να φέρει έντονο ανταγωνισμό και να πιέσει τις ταρίφες χαμηλά. Όσο χαμηλότερη η ταρίφα, τόσο μεγαλύτερη η πιθανότητα οι μονάδες –όταν συμμετέχουν στην αγορά– να καταγράφουν έσοδα πάνω από το εγγυημένο επίπεδο.
Και εκεί «κουμπώνει» το δεύτερο σκέλος του σχεδιασμού. Λόγω των συμβάσεων λειτουργικής ενίσχυσης, τα υπερέσοδα δεν μένουν στους παραγωγούς, αλλά επιστρέφουν στο σύστημα, στον ΕΛΑΠΕ. Το πλάνο προβλέπει ότι στον Ειδικό Λογαριασμό ΑΠΕ θα δημιουργηθεί ένα ειδικό αποθεματικό, το οποίο θα «γεμίζει» από αυτές τις επιστροφές και θα χρησιμοποιείται για να χρηματοδοτεί τις εκπτώσεις στους δικαιούχους ΚΟΤ Α.
Τι αλλάζει σε σχέση με το παλιό σενάριο: όχι net-billing για κάλυψη κατανάλωσης
Σε αντίθεση με την προηγούμενη εκδοχή, η νέα φόρμουλα δεν «χτίζεται» πάνω στην ιδέα να καλυφθεί η κατανάλωση των ευάλωτων μέσω ενεργειακού συμψηφισμού (net-billing) και υψηλού ταυτοχρονισμού με «πράσινες» κιλοβατώρες. Με απλά λόγια, δεν επιχειρείται να συνδεθεί απευθείας η παραγωγή των έργων με την κατανάλωση των νοικοκυριών, αλλά να δημιουργηθεί μια σταθερή ροή εσόδων που θα μετατρέπεται σε έκπτωση.
Το μεγάλο ερώτημα, βέβαια, είναι αν η νέα αρχιτεκτονική θα μπορέσει να «πιάσει» τον πήχη των πολύ χαμηλών τιμών που συζητούνταν στο παλιό πλάνο (ενδεικτικά, στόχοι της τάξης των 3–3,5 λεπτών/κιλοβατώρα). Εδώ, η απάντηση θα κριθεί από δύο μεταβλητές: πόσο χαμηλά θα πέσουν οι ταρίφες στον διαγωνισμό και πόσο ισχυρή θα είναι η ροή υπερεσόδων προς τον ΕΛΑΠΕ σε βάθος χρόνου.
Και η δεύτερη φάση: Περιφέρειες, Δήμοι και ΤΟΕΒ σε νέο μοντέλο
Παράλληλα, στο ΥΠΕΝ «τρέχει» και η δεύτερη φάση του «Απόλλων», που αφορά Περιφέρειες, Δήμους και ΓΟΕΒ-ΤΟΕΒ. Εκεί, οι πληροφορίες συγκλίνουν ότι θα υπάρξουν επίσης αλλαγές, με το υπουργείο να αναζητά χρηματοδοτικά εργαλεία και ένα πιο λειτουργικό οικονομικό μοντέλο, όπως άφησε να εννοηθεί και ο υφυπουργός Νίκος Τσάφος στη Βουλή. Στόχος, όπως έχει ειπωθεί, είναι να «κουμπώσουν» σωστά οι καταναλώσεις με το μέγεθος του έργου, ώστε η λύση να είναι εφαρμόσιμη και όχι απλώς ελκυστική στα χαρτιά.
Το μόνο βέβαιο είναι ότι, αν το ΥΠΕΝ θέλει να εμφανίσει γρήγορα αποτέλεσμα στο πεδίο της κοινωνικής πολιτικής για το ρεύμα, το «Απόλλων» είναι ένα από τα λίγα εργαλεία που μπορούν να παράγουν μόνιμη «ανάσα» και όχι πρόσκαιρες ενισχύσεις. Και γι’ αυτό, η υπουργική απόφαση που αναμένεται άμεσα αποκτά χαρακτήρα «εκκίνησης» — όχι μόνο ενός διαγωνισμού, αλλά μιας νέας λογικής για το πώς η πράσινη παραγωγή μπορεί να μεταφραστεί σε κοινωνικό όφελος.
