Εξαφανίζονται οι παγετώνες της Ελβετίας

Η κλιματική αλλαγή φαίνεται να μετατρέπει μερικούς από τους φημισμένους παγετώνες της Ελβετίας σε «ελβετικά τυριά», με μεγάλες τρύπες, που τους καθιστούν ασταθείς και εντέλει επικίνδυνους. Η κρισιμότητα της κατάστασης έγινε εμφανής στην τοπική και τη διεθνή κοινότητα τον περασμένο μήνα, όταν η κατολίσθηση από ένα βουνό των Αλπεων «έπνιξε» το νοτιοδυτικό χωριό Μπλατέν. Ο παγετώνας Μπιρχ, ο οποίος συγκρατούσε μάζα βράχων κοντά στην κορυφή, υποχώρησε προκαλώντας τεράστια χιονοστιβάδα που έφτασε μέχρι το βάθος της κοιλάδας.

Ευτυχώς, το χωριό είχε εκκενωθεί σε μεγάλο βαθμό εκ των προτέρων, αλλά οι ελβετικές αρχές ανέφεραν ότι ένας 64χρονος άνδρας αγνοείται μετά το περιστατικό. Αργά το βράδυ της Τρίτης η περιφερειακή αστυνομία του Βαλέ είπε ότι εξετάζει τη σορό ενός ανθρώπου που βρέθηκε θαμμένος στη λάσπη.

Ο τρόπος με τον οποίο καταρρέουν οι παγετώνες -από τις Άλπεις και τις Άνδεις μέχρι τα Ιμαλάια και την Ανταρκτική- μπορεί να διαφέρει, λένε οι επιστήμονες. Αλλά σχεδόν σε κάθε περίπτωση η κλιματική αλλαγή παίζει κάποιον ρόλο. Οι επιστήμονες λένε ότι τα αέρια του θερμοκηπίου που προέρχονται από την καύση ορυκτών καυσίμων, όπως ο άνθρακας, έχουν ήδη εγκλωβίσει αέριες μάζες που προκαλούν υπερθέρμανση, κάτι που σημαίνει ότι πολλοί παγετώνες του πλανήτη μας είναι καταδικασμένοι να λιώσουν.

Οι Άλπεις και η Ελβετία (η χώρα με τους περισσότερους παγετώνες σε ολόκληρη την Ευρώπη) καταγράφουν την υποχώρηση των παγετώνων εδώ και περίπου 170 χρόνια. Η διαδικασία αυτή εμφάνιζε διακυμάνσεις στο πέρασμα του χρόνου μέχρι τη δεκαετία του 1980. Ενδεικτικά, η χώρα είδε το 4% του συνολικού όγκου των παγετώνων της να εξαφανίζεται το 2023, η δεύτερη μεγαλύτερη μείωση σε ένα μόνο έτος μετά την πτώση κατά 6% το 2022.

Το κλιματικό κέντρο Copernicus της Ευρωπαϊκής Ένωσης ανακοίνωσε μάλιστα ότι ο περασμένος μήνας ήταν ο δεύτερος θερμότερος Μάιος που έχει καταγραφεί παγκοσμίως.

Η Ευρώπη δεν είναι η μόνη. Σε μια έκθεση για το κλίμα της Ασίας που δημοσιεύθηκε στις αρχές της εβδομάδας, ο Παγκόσμιος Μετεωρολογικός Οργανισμός των Ηνωμένων Εθνών δήλωσε ότι η μειωμένη χιονόπτωση τον χειμώνα και η ακραία ζέστη το καλοκαίρι του περασμένου έτους «ήταν καταστροφικές για τους παγετώνες του πλανήτη», με 23 από τους 24 παγετώνες στα κεντρικά Ιμαλάια και την οροσειρά Τιαν Σαν να υφίστανται «σημαντική απώλεια» το 2024.

Ένας υγιής παγετώνας θεωρείται «ενεργός», καθώς παράγει νέο πάγο όταν χιονίζει σε υψηλότερα υψόμετρα, ενώ λιώνει σε χαμηλότερα υψόμετρα: οι απώλειες μάζας στα χαμηλότερα επίπεδα αντισταθμίζονται από τα κέρδη στα υψηλότερα. Καθώς η αύξηση της ατμοσφαιρικής θερμοκρασίας ευνοεί την τήξη σε υψηλότερα υψόμετρα, η εξισορρόπηση του όγκου του παγετώνα επιβραδύνεται ή σταματάει, με αποτέλεσμα ο παγετώνας να γίνεται ουσιαστικά «ένα κομμάτι πάγου που απλώς περιμένει να πέσει», σχολίασε ο Ματίας Χας, λέκτορας στο Ινστιτούτο Τεχνολογίας της Ζυρίχης και μέλος της ομάδας παρακολούθησης των παγετώνων Glamos. Για την Ελβετία, εκτός από τους άμεσους κινδύνους των κατολισθήσεων, μια ακόμη επίπτωση αφορά τη συρρίκνωση της παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας: η αλπική χώρα αντλεί το μεγαλύτερο μέρος της ενέργειάς της από υδροηλεκτρικές εγκαταστάσεις που τροφοδοτούνται από τις λίμνες και τους ποταμούς της, με την εκτεταμένη τήξη των παγετώνων να είναι ικανή να θέσει σε κίνδυνο αυτό το σύστημα.