Η μεταβολή του κλίματος στα Βαλκάνια, μέσα από δεδομένα υψηλής ακρίβειας

Η πρόσφατη μελέτη με τίτλο “Climate Evolution of Agricultural and Natural Areas of Southeastern Europe According to Pinna, Johansson and Kerner Climate Indices” που έγινε από τους Δρ. Ιωάννη Χαραλαμπόπουλο και Δρ. Φ. Δρούλια του Γεωπονικού Πανεπιστημίου Αθηνών ανάλυσε την εξέλιξη του κλίματος μεταξύ δύο περιόδων, 1964-1993 και 1994-2023 στην ευρύτερη περιοχή των Βαλκανίων.

Χρησιμοποιήθηκαν δεδομένα ERA5-Land τα οποία προέρχονται από διαδικασία επανάλυσης (reanalysis) που συνδυάζει αριθμητικά μετεωρολογικά μοντέλα με πληθώρα παρατηρήσεων, προσφέροντας συνεκτικές και χωρικά λεπτομερείς εκτιμήσεις κλιματικών παραμέτρων. Πρόκειται, επομένως, για αναλύσεις παρελθόντων συνθηκών και όχι για μελλοντικές προβολές.

Από τα δεδομένα δημιουργήθηκαν χάρτες που δείχνουν την κατανομή των κλιματικών και βιοκλιματικών δεικτών PINNA και Johansson (η πλήρης μελέτη περιλαμβάνει και τον δείκτη Kerner) για τις χώρες Σλοβενία, Βοσνία – Ερζεγοβίνη, Κροατία, Μαυροβούνιο, Αλβανία, Βόρεια Μακεδονία, Σερβία, Ρουμανία, Βουλγαρία και Ελλάδα.

Ο δείκτης PINNA (Εικόνα 1) που συνδυάζει θερμοκρασία αέρα και βροχόπτωση, δείχνει πως το νότιο τμήμα των Βαλκάνιων γίνεται ξηρότερο με την πάροδο των ετών. Η μεγαλύτερη όμως ξήρανση καταγράφηκε στα βορειοανατολικά σύνορα της Σερβίας με την Ρουμανία. Υπάρχουν και περιοχές που έγιναν πιο υγρές, οι οποίες εντοπίζονται στο νότιο τμήμα της Ρουμανίας και στο βόρειο τμήμα της Βουλγαρίας. Αυτό συμβαίνει γιατί οι περιοχές αυτές γίνονται σταδιακά θερμότερες με αποτέλεσμα τη θέση των χιονοπτώσεων να καταλαμβάνουν οι βροχοπτώσεις.

Εικόνα 1 . Η μεταβολή του κλίματος βάσει του δείκτη PINNA μεταξύ περιόδου P2 (1994- 2023) και P1 (1964-1993).

Η Εικόνα 2 δείχνει τη μεταβολή του κλίματος όπως την καταγράφει ο δείκτης Johansson (JCI), ο οποίος μετρά τις ακραίες μηνιαίες τιμές θερμοκρασίας αέρα (μέγιστη και ελάχιστη) σε σχέση με το γεωγραφικό πλάτος. Φαίνεται μια διάχυτη τάση για αύξηση της διαφοράς θερμοκρασίας χειμώνα και καλοκαιριού σε μεγάλο τμήμα της Ελλάδας, της Βουλγαρίας και της Ρουμανίας. Στη Ρουμανία όμως καταγράφεται και το μοναδικό τμήμα όπου η μεταβολή ήταν αντίστροφη δηλαδή μειώθηκε η διαφορά των ακραίων θερμοκρασιών σε ετήσια βάση.

Εικόνα 2 . Η μεταβολή του κλίματος βάσει του δείκτη Johansson μεταξύ περιόδου P2 (1994- 2023) και P1 (1964-1993).

Η μελέτη διαχώρισε επίσης τις αγροτικές και φυσικές περιοχές (βάσει των δεδομένων CORINE LAND COVER 2018) και από την ανάλυση φαίνεται πως τόσο πάνω από τις αγροτικές όσο και πάνω από τις φυσικές περιοχές η τάση είναι για πιο ακραίες τιμές θερμοκρασίας και για αύξηση της ξηροθερμικότητας.

Το πλήρες άρθρο βρίσκεται εδώ https://doi.org/10.3390/cli13060121