Μετάβαση στο περιεχόμενο
  • Buildinghow
    HoloBIM Structural

  • Αρθρογραφία

    Αρθρογραφία

    572 ειδήσεις in this category

    1. Αρθρογραφία

      Σε νησιωτικούς δήμους εκδόθηκε ο μεγαλύτερος αριθμός νέων οικοδομικών αδειών το 2023

      Engineer

      ε νησιωτικούς δήμους εκδόθηκε ο μεγαλύτερος αριθμός νέων οικοδομικών αδειών το 2023. Στην πρώτη πεντάδα βρίσκονται δύο νησιά του Ιονίου (Λευκάδα και Ζάκυνθος), δύο των Κυκλάδων (Πάρος και Νάξος) και ένα των Δωδεκανήσων (Ρόδος). Διαφορετική είναι η εικόνα ως προς τα τετραγωνικά στα οποία οι νέες οικοδομικές άδειες αντιστοιχούν: πρώτος στη χώρα έρχεται ο Δήμος Βάρης – Βούλας – Βουλιαγμένης και ακολουθούν η Γλυφάδα, η Ζάκυνθος, η Αθήνα και η Λευκάδα. «Εκπληξη» ο Δήμος Παγγαίου Καβάλας, που βρίσκεται μέσα στην πρώτη δεκάδα όσον αφορά τόσο τον αριθμό νέων αδειών όσο και τα τετραγωνικά στα οποία αυτές αντιστοιχούν.
      Χθες η Ελληνική Στατιστική Αρχή (ΕΛΣΤΑΤ) δημοσίευσε τα συνολικά στατιστικά στοιχεία για την οικοδομική δραστηριότητα στη χώρα την προηγούμενη χρονιά. Συνολικά το 2023 εκδόθηκαν 11.079 οικοδομικές άδειες σε όλη τη χώρα, οι οποίες αντιστοιχούν σε 4.631.730 τετραγωνικά μέτρα κτιρίων. Σε επίπεδο περιφερειών, η Αττική διατηρεί τα πρωτεία (με μεγάλη διαφορά) τόσο ως προς τον αριθμό των νέων αδειών (2.209) όσο και των τετραγωνικών στα οποία αντιστοιχούν (1.584.062). Ακολουθεί η Περιφέρεια Νοτίου Αιγαίου με 1.378 άδειες (411.357 τ.μ.) και Κεντρικής Μακεδονίας με 1.367 άδειες (αλλά πολύ περισσότερα τετραγωνικά, 614.851 τ.μ.). Περίπου στα ίδια επίπεδα βρίσκονται η Περιφέρεια Κρήτης (1.320 άδειες, 416.814 τ.μ.) και Ιονίων νήσων (1.093 άδειες, 285.820 τ.μ.). Στη χαμηλότερη θέση της λίστας βρίσκεται η Περιφέρεια Δυτικής Μακεδονίας, στην οποία εκδόθηκαν μόλις 92 οικοδομικές άδειες (44.754 τ.μ.).

      Τα στοιχεία αυτά, ωστόσο, δίνουν μια πολύ γενική εικόνα. Το τοπίο ξεκαθαρίζει κατά τη θεώρηση των στοιχείων του 2023 ανά δήμο. Πιο συγκεκριμένα:
      • Τις πρώτες δύο θέσεις σε αριθμό νέων οικοδομικών αδειών καταλαμβάνουν δύο νησιά του Ιονίου: η Λευκάδα με 316 άδειες (84.231 τ.μ.) και η Ζάκυνθος με 253 άδειες (86.344 τ.μ.). Αντίστοιχη είναι η κατάσταση και στα υπόλοιπα μεγάλα νησιά του Ιονίου: στην Κέρκυρα (αν αθροιστούν οι τρεις δήμοι της) εκδόθηκαν 257 άδειες για 62.317 τετραγωνικά. Και στην Κεφαλονιά (επίσης τρεις δήμοι), 225 άδειες για 43.622 τετραγωνικά.
      • Ακολουθούν δύο δήμοι των Κυκλάδων: η Πάρος με 242 οικοδομικές άδειες (66.603 τ.μ.) και ο Δήμος Νάξου και Μικρών Κυκλάδων με 194 νέες άδειες (54.175 τ.μ.).
      • Στην πέμπτη θέση βρίσκεται η Ρόδος με 182 νέες άδειες (50.707 τ.μ.).
      • Στην Αττική, τα «πρωτεία» κρατούν τα νότια προάστια. Ο Δήμος Βάρης – Βούλας – Βουλιαγμένης βρίσκεται στην πρώτη θέση στην Ελλάδα όσον αφορά τα τετραγωνικά μέτρα (92.947) στα οποία αντιστοιχούν οι οικοδομικές άδειες του 2023 (119). Σε επίπεδο νέων τετραγωνικών μέτρων κτιρίων, τη δεύτερη θέση στην Ελλάδα έχει η Γλυφάδα με 86.576 τ.μ. (αντιστοιχούν σε 94 οικοδομικές άδειες). Ακολουθούν στην τέταρτη θέση ο Δήμος Αθηναίων με 84.231 τ.μ. (96 οικοδομικές άδειες) και στην έκτη ο Δήμος Κηφισιάς με 78.440 τ.μ. (από 116 οικοδομικές άδειες). Ψηλά βρίσκονται και η Παλλήνη με 44.059 τ.μ. και 111 νέες άδειες, το Χαλάνδρι (80 άδειες, 22.948 τ.μ.) και οι Αχαρνές (67 άδειες, 24.387 τ.μ.).
      • Στην Κεντρική Μακεδονία ξεχωρίζουν οι βασικοί δήμοι της Χαλκιδικής: Κασσάνδρας με 180 νέες άδειες το 2023 (61.126 τ.μ.), Νέας Προποντίδας με 135 άδειες (40.386 τ.μ.) και Σιθωνίας με 114 άδειες (39.907 τ.μ.). Στο ευρύτερο πολεοδομικό συγκρότημα της Θεσσαλονίκης επιβεβαιώνεται η ξέφρενη οικοδόμηση της Θέρμης (97 νέες άδειες για 59.384 τ.μ.), ενώ ακολουθεί ο Δήμος Πυλαίας – Χορτιάτη (71 άδειες, 28.822 τ.μ.). Στον Δήμο Θεσσαλονίκης εκδόθηκαν πέρυσι 51 νέες άδειες για 35.427 τ.μ.
      • Μεγάλο ενδιαφέρον παρουσιάζει και η Κρήτη. Σε επίπεδο περιφερειακής ενότητας το «σκήπτρο» κρατάει το Ηράκλειο με 522 νέες άδειες για 142.979 τ.μ. κτιρίων. Ακολουθούν τα Χανιά με 367 άδειες για 138.831 τ.μ. Σε τοπικό επίπεδο τις περισσότερες άδειες έχουν οι δήμοι Χανίων (173), Ρεθύμνης (157), Ηρακλείου (126), Χερσονήσου (122), Φαιστού (113), Αποκορώνου (85), Αγίου Βασιλείου (78), Μαλεβιζίου (73), Αγίου Νικολάου (72).
      • Η δόμηση στην Περιφέρεια Ανατολικής Μακεδονίας και Θράκης είναι γενικώς χαμηλή, αλλά ένας παραλιακός δήμος της Καβάλας κάνει την έκπληξη: πρόκειται για τον Δήμο Παγγαίου, που βρίσκεται μέσα στην πρώτη δεκάδα τόσο σε αριθμό νέων αδειών (160, 9ος στη χώρα) όσο και νέων τετραγωνικών κτιρίων (64.475, 10η θέση στη χώρα).
      Σταθερότητα
      Πολλοί είναι οι δήμοι της χώρας –τρεις νησιωτικοί και τρεις στην ηπειρωτική Ελλάδα– στους οποίους το 2023 δεν εκδόθηκε ούτε μία νέα οικοδομική άδεια. Πρόκειται για τους δήμους Υδρας, Πρεσπών, Κόνιτσας, Γεωργίου Καραϊσκάκη Αρτας, Οινουσσών και Χάλκης. Μία οικοδομική άδεια το 2023 εκδόθηκε στους δήμους Ηράκλειας Σερρών, Παλαμά Καρδίτσας, Βοΐου Κοζάνης, Ψαρών, Αγαθονησίου, Μεγίστης, Γαύδου, αλλά και Αγίας Βαρβάρας Αττικής. Ακολουθούν οι δήμοι Νέας Ζίχνης Σερρών, Μετσόβου, Φιλιατών Ηγουμενίτσας, Αλοννήσου, Μακρακώμης Φθιώτιδας, Φούρνων Κορσεών, Ανάφης, Κάσου και Τήλου. Τέλος, τρεις οικοδομικές άδειες εκδόθηκαν το 2023 στους δήμους Σερβίων Κοζάνης, Δωδώνης Ιωαννίνων, Κεντρικών Τζουμέρκων Αρτας, Ορχομενού Φθιώτιδας και Αγράφων Ευρυτανίας.
      Σε σχέση με το 2022 ο αριθμός των νέων οικοδομών έχει αυξηθεί κατά 13,1% (από 9.793 σε 11.079) και τα τετραγωνικά στα οποία αυτές αντιστοιχούν κατά 13,8% (από 4 εκατ. τ.μ. σε 4,6 εκατ. τ.μ.).
      Οσον αφορά τους πρωταθλητές του 2023:
      • Στη Λευκάδα και στη Ζάκυνθο το 2023 η δόμηση εκτοξεύτηκε, καθώς εκδόθηκαν αντιστοίχως 72% και 80% περισσότερες άδειες από το 2022.
      • Στην Πάρο ο αριθμός των αδειών για νέες οικοδομές αυξήθηκε κατά 57% σε σχέση με το 2022 και στον Δήμο Νάξου και Μικρών Κυκλάδων κατά 43%.
      • Στον δήμο «3Β» ο αριθμός των αδειών αυξήθηκε κατά 9% το 2023 και στον Δήμο Αθηναίων κατά 12,9%.
      Μειώθηκε αισθητά η δραστηριότητα στις δύο «ναυαρχίδες» του τουρισμού
      Μια άνευ προηγουμένου οικοδομική δραστηριότητα βίωσαν πέρυσι η Πάρος και η Νάξος. Η Πάρος παραμένει στην πρώτη θέση στις Κυκλάδες σε αριθμό οικοδομικών αδειών για νέα κτίρια για έκτη συνεχόμενη χρονιά, ενώ ξεπέρασε τη Μύκονο και τη Σαντορίνη όσον αφορά τα τετραγωνικά των κτιρίων στα οποία αυτές οι άδειες αντιστοιχούν.
      Σημαντική παραμένει η οικοδομική δραστηριότητα και σε κάποια από τα μικρότερα νησιά, όπως η Αντίπαρος και η Φολέγανδρος.
      Σύμφωνα με τα στοιχεία για το 2023, που δημοσιοποίησε χθες η Ελληνική Στατιστική Αρχή, στην Πάρο εκδόθηκαν πέρυσι 242 άδειες για νέες οικοδομές, που αντιστοιχούν σε 66.603 τ.μ. Σ’ αυτές πρέπει να προστεθούν ακόμη 49 οικοδομικές άδειες για προσθήκες, που αντιστοιχούν σε επιπλέον 8.229 τετραγωνικά (συνολικά 74.832 τ.μ.).
      Αν προστεθούν και τα 281.094 τ.μ. που έχουν χτιστεί από το 2018 έως και το 2022, αυτό συνεπάγεται ότι στην Πάρο από το 2018 έχουν χτιστεί περίπου 356.000 τ.μ.
      Σημαντική είναι η οικοδομική δραστηριότητα και στον Δήμο Νάξου και Μικρών Κυκλάδων. Το 2023 εκδόθηκαν 194 άδειες (έναντι 151 το 2022) που αντιστοιχούν σε 54.715 τ.μ. νέων οικοδομών. Σ’ αυτές πρέπει να προστεθούν και ακόμη 48 άδειες για προσθήκες (7.264 τ.μ.). Ολα δείχνουν ότι η Νάξος, παρότι τα προηγούμενα χρόνια παρέμενε εκτός της τουριστικής φρενίτιδας, υφίσταται πλέον σημαντική οικιστική πίεση.
      Στις «ναυαρχίδες» του τουρισμού (και τα τελευταία χρόνια υπερτουρισμού) στις Κυκλάδες, Σαντορίνη και Μύκονο, η οικοδομική δραστηριότητα μειώθηκε αισθητά το 2023 σε σχέση με το 2022, παραμένοντας βέβαια σε υψηλά επίπεδα σε σχέση με τα υπόλοιπα νησιά. Στη Σαντορίνη πέρυσι εκδόθηκαν 134 άδειες, έναντι 187 το 2022 (μείωση 28%), για 44.515 τ.μ. νέων οικοδομών. Ενώ στη Μύκονο εκδόθηκαν 82 νέες άδειες (έναντι 98 το 2022, μείωση 16%) για επιπλέον 30.690 τ.μ. Για τη Μύκονο, πάντως, είναι η πρώτη χρονιά από το 2018 που η έκδοση αδειών για νέες οικοδομές πέφτει κάτω από τις 100 ετησίως. Σε κάθε περίπτωση, από το 2018 το κτιριακό απόθεμα της Σαντορίνης έχει αυξηθεί κατά 500.000 τ.μ. και της Μυκόνου κατά 350.000 τ.μ., επιτείνοντας τη σταδιακή «αστικοποίησή» τους.
      Αύξηση στην οικοδομική δραστηριότητα πέρυσι είχαν: η Σύρος, όπου εκδόθηκαν 53 άδειες (έναντι 32 το 2022, αύξηση 65%) για 12.246 τ.μ. νέων οικοδομών. Η Φολέγανδρος, όπου εκδόθηκαν 18 άδειες (έναντι 6 το 2022, αύξηση 200%) για 5.727 τ.μ. (αριθμός σημαντικός για το μέγεθος του νησιού). Η Μήλος, όπου εκδόθηκαν 38 άδειες (έναντι 30 το 2022, αύξηση 26%) για 13.919 τ.μ. και η γειτονική της Κίμωλος, όπου εκδόθηκαν 10 νέες άδειες (έναντι μιας το 2022) για 3.178 τ.μ. Και η Τήνος, όπου εκδόθηκαν 28 νέες άδειες (έναντι 19 το 2022, αύξηση 47%) για 8.444 τμ.
      Στα υπόλοιπα νησιά οι ρυθμοί ήταν σε γενικές γραμμές οι ίδιοι: η Αντίπαρος παρέμεινε σταθερά σε υψηλά επίπεδα, καθώς εκδόθηκαν 49 νέες άδειες (έναντι 51 το 2022) για 12.783 τ.μ. Στη Σίφνο παρατηρήθηκε μικρή μείωση, με 27 νέες άδειες (έναντι 21 το 2022) για 4.381 τ.μ. Στην Ανδρο εκδόθηκαν 20 οικοδομικές άδειες (έναντι 21 το 2022) για 5.144 τ.μ. κτιρίων. Στην Κύθνο εκδόθηκαν 14 άδειες (έναντι 13 το 2022) για 3.625 τ.μ. Στην Ιο εκδόθηκαν 13 άδειες (έναντι 20 το 2022) για 2.176 τ.μ. Στην Κέα εκδόθηκαν 10 νέες άδειες (έναντι 13 το 2022) για 8.319 τ.μ. Στη Σέριφο εκδόθηκαν 10 άδειες (έναντι 13 το 2022) για 4.893 τ.μ. Στην Αμοργό εκδόθηκαν 8 νέες άδειες (έναντι 10 το 2022) για 1.763 τ.μ. Τέλος, στην Ανάφη εκδόθηκαν 2 άδειες (έναντι 3 το 2022) για 61 τ.μ.
      Υπενθυμίζεται ότι την περίοδο αυτή βρίσκεται σε εξέλιξη η εκπόνηση πολεοδομικών σχεδίων για όλα τα κυκλαδονήσια. Τα πρώτα που ανατέθηκαν είναι εκείνα της Σαντορίνης και της Μυκόνου (τον Αύγουστο του 2022) και σύμφωνα με τις συμβάσεις τους έπρεπε να είχαν ολοκληρωθεί τον Οκτώβριο του 2023, ωστόσο λαμβάνουν διαδοχικές παρατάσεις.
      Περισσότερα...

        0

    2. Αρθρογραφία

      Eκτός σχεδίου δόµηση (ΕΣ∆) - Μέθοδος καταστροφής του υπαίθριου χώρου

      Engineer

      I. Η εκτός σχεδίου δόµηση (ΕΣ∆) προβλέφθηκε αρχικά στο µνηµειώδες ν.δ. της 17.7.1923 περί σχεδίων πόλεων. Το νοµοθέτηµα αυτό, έργο της βενιζελικής περιόδου, καθιέρωσε την «αρχή του σχεδιασµού» των οικισµών και βάσει αυτής οργάνωσε σύστημα πολεοδομίας για το νέο ελληνικό κράτος, γεγονός πρωτοπόρο για την εποχή […]
      Η εκτός σχεδίου δόµηση (ΕΣ∆) προβλέφθηκε αρχικά στο µνηµειώδες ν.δ. της 17.7.1923 περί σχεδίων πόλεων. Το νοµοθέτηµα αυτό, έργο της βενιζελικής περιόδου, καθιέρωσε την «αρχή του σχεδιασµού» των οικισµών και βάσει αυτής οργάνωσε σύστημα πολεοδομίας για το νέο ελληνικό κράτος, γεγονός πρωτοπόρο για την εποχή και σε σύγκριση πάντοτε με ανάλογα νομοθετήματα των κεντρικών ευρωπαϊκών χωρών. Επέτρεψε μόνο κατ’ εξαίρεση την εκτός σχεδίου δόμηση και υπό καθεστώς περιορισμών, ώστε να μην οδηγεί σε δημιουργία οικισμών: «Η εκτός των ζωνών δόμησις υπόκειται εις περιορισμούς, κανονιζομένους διά Δ/τος… αποβλέποντος εις την μη ίδρυσιν συνοικισμών άνευ προηγουμένης εγκρίσεως των σχεδίων αυτών» (άρθρ.17). Ως εξαίρεση την εξειδίκευσε και το εκτελεστικό δ/γμα της 23.10.1928 (ΦΕΚ Α΄ 231), επίσης έργο της κυβερνήσεως Βενιζέλου.
      II. Ως εξαίρεση την προσέλαβε και το Συµβούλιο της Επικρατείας και την περιόρισε µε τη βοήθεια του νέου Συντάγµατος (1975). Η νοµολογία διατύπωσε µία θεµελιώδη αρχή διακρίσεως µεταξύ αστικού και υπαίθριου χώρου (Υ.Χ.), µε συνέπειες και στη δέσµη «εξουσιών» που εµπεριέχονται στο ατοµικό δικαίωµα της ιδιοκτησίας: «…από το συνδυασµό των άρθρων 24 παρ. 1 και 2 και 17 του Συντάγματος συνάγεται θεμελιώδης, από πλευράς δυνατότητας δομήσεως, διαφοροποίηση μεταξύ των περιοχών των αναπτυσσομένων με βάση οργανωμένο πολεοδομικό σχέδιο, οι οποίες προορίζονται για δόμηση, και των εκτός σχεδίου περιοχών, οι οποίες δεν έχουν ως προορισμό, κατ’ αρχήν, τη δόμηση ή την τουριστική εκμετάλλευση, αλλά την γεωργική, κτηνοτροφική και δασοπονική εκμετάλλευση και την αναψυχή του κοινού και, συνεπώς, η οικιστική εκμετάλλευση, όταν κατ’ εξαίρεση επιτρέπεται, τελεί υπό αυστηρούς όρους… Στην πρώτη κατηγορία περιοχών, που προορίζονται προς δόμηση, αυτή επιτρέπεται με μόνη προϋπόθεση την τήρηση των ορισμών του σχεδίου πόλεως και των όρων και περιορισμών δομήσεως που το συνοδεύουν. Στη δεύτερη κατηγορία περιοχών… η δόμηση μόνο κατ’ εξαίρεση επιτρέπεται, δυναμένη και να απαγορεύεται εν όλω ή εν μέρει ή να επιτρέπεται υπό ιδιαιτέρως αυστηρούς όρους και περιορισμούς, προσαρμοσμένους στην ιδιαίτερη φύση κάθε περιοχής» (ΣτΕ 2690/1994, 3135/2002, 3396-97/2010, 2035/2011, 665/2018, 176, 992/2023 κ.ά).
      III. Ο νοµοθέτης, δηλ. τα διαδοχικά κυβερνητικά κόµµατα, χάραξε αντίθετη γραμμή. Διεύρυνε την ΕΣΔ σταδιακά και σπασμωδικά, με αυξανόμενη δε ένταση σε περίοδο που ήδη είχαν φανεί τα καταστρεπτικά της αποτελέσματα. Αμέσως μετά το Σύνταγμα ήρθε το Διάταγμα του 1978, το οποίο μπορεί να χαρακτηρισθεί σε έναν βαθμό συντηρητικό, υπό την έννοια ότι συστηματοποίησε κάποιους κανόνες και κάποιους ευδιάκριτους περιορισμούς για τον Υ.Χ. Συγχρόνως, όμως, διατήρησε σωρεία παρεκκλίσεων από τους κανόνες. Το επόμενο βήμα έγινε με το Δ/γμα του 1985, σαφώς χαλαρότερο και σαφώς ενθαρρυντικό για την ΕΣΔ. Τα δύο «καταστατικά» νομοθετήματα έθεταν όρους και περιορισμούς δομήσεως (εμβαδό γηπέδων, συντελεστές δομήσεως, ύψη κτιρίων κ.λπ.) θεωρητικώς αυστηρότερους του «έσω χώρου», τους οποίους εν συνεχεία πρόδιδαν, με παρεκκλίσεις υπέρ ορισμένων χρήσεων και βασικώς υπέρ των χρήσεων της κατοικίας και των τουριστικών εγκαταστάσεων. Είχε δοθεί το σύνθημα του κατακερματισμού του Υ.Χ. και δη του πιο ελκυστικού, πολύτιμου και ευαίσθητου: ακτές και δάση. Ο τουρισμός ανεδεικνύετο σε «βαριά βιομηχανία» της χώρας. Αυθαίρετες ονομασίες και προπαγανδιστικοί τίτλοι των αμέσως επόμενων νομοθετημάτων προετοίμασαν την κατασκευή οικισμών, καταργώντας στην πράξη τη βασική παραδοχή του Δικαστηρίου. Η κατ’ εξαίρεσιν δόμηση αναιρείται πρώτα στην πράξη και μετατρέπεται σε κατά κανόνα δόμηση, με πρωτοπορία των χρήσεων της κατοικίας και των «τουριστικών εγκαταστάσεων», ακολουθεί δε, ή και κάποτε προηγείται, η νομοθεσία. Με αλλεπάλληλα νομοθετήματα της τελευταίας 20ετίας επιταχύνεται η οικοπεδοποίηση του Υ.Χ., προς εξυπηρέτηση ενός ακόρεστου πελατειακού συστήματος, στο κέντρο του οποίου τοποθετούνται οι τουριστικές εγκαταστάσεις, που έχουν απενταχθεί από αυτό που ονομάζουμε «βιώσιμη ανάπτυξη» (βλ. ιδίως ν. 3212/2003, άρθρ.10, ν. 4276/2014 άρθρ. 1 επ. και ν. 4759/2020 άρθρ. 31 επ.). Ο νομοθέτης επιδίδεται στην εφεύρεση νέων ειδών τουριστικών καταλυμάτων (επιπλωμένες κατοικίες, επιπλωμένες επαύλεις κ.ά. – άρθρ. 36 ν. 4759 σε συνδ. με άρθρ.1 ν. 4276), καθιερώνοντας και τη δυνατότητα πωλήσεώς τους! Ουσιαστικώς δηλαδή παρέχει τη δυνατότητα δημιουργίας οικισμών με ιδρυτές τους επιχειρηματίες του τουρισμού. Προστίθενται στον Υ.Χ. και οι διάφορες μορφές «ιδιωτικής πολεοδομήσεως» (ν. 2508/1997 άρθρ.24, ν. 4280/2014 άρθρ.1 επ.): δημιουργία «οικισμών» σε εκτάσεις, στην αρχή 100 στρεμμάτων και κατόπιν 50 στρεμμάτων! Ελεύθερος υπαίθριος χώρος, τετέλεσται!
      Του συρμού είναι η δημόσια έκφραση οδύνης για την επαπειλούμενη (;) καταστροφή ορισμένων «διάσημων» νησιών, ήδη κατεστραμμένων, ενώ τον ίδιο δρόμο ενθαρρύνονται να ακολουθήσουν και τα επόμενα. Τους δίνεται το νομοθετικό πλαίσιο και τους εξασφαλίζεται και ο μη έλεγχος, με τη συντήρηση καθεστώτος ανύπαρκτης πολεοδομικής διοικήσεως.
      Το ΣτΕ έχει αναλωθεί σε λύσεις ατομικών περιπτώσεων, χωρίς να μπορεί να δει και να ελέγξει συνολικά τον χώρο απέναντι σε έναν νομοθέτη, ο οποίος ελίσσεται συνεχώς και επιδιώκει σαφώς την οικοπεδοποίηση χάριν των πελατειακών αναγκών.
      IV. Το ΣτΕ, ρυµουλκούµενο από το κριτήριο των νόμων («όροι και περιορισμοί δομήσεως»), έχει αναλωθεί σε λύσεις ατομικών περιπτώσεων, χωρίς να μπορεί να δει και να ελέγξει συνολικά τον χώρο, απέναντι σε έναν νομοθέτη ο οποίος ελίσσεται συνεχώς (αυξήσεις – μειώσεις περιορισμών, παρεκκλίσεις, μεταβατικές διατάξεις κ.λπ.) και ο οποίος επιδιώκει σαφώς να οικοπεδοποιήσει τον Υ.Χ., χάριν των πελατειακών αναγκών των κομμάτων. Το μέχρι τώρα χρησιμοποιούμενο κριτήριο κάποιων αυστηρότερων περιορισμών στη δόμηση είναι ένα ποσοτικό κριτήριο ασύμβατο με τη διαφύλαξη του προορισμού του Υ.Χ.
      Η μόνη λύση, η οποία αποσιωπάται, είναι ο περιορισμός των επιτρεπομένων χρήσεων, με απαρίθμηση εκείνων που υπηρετούν τον κατά φύση προορισμό του. Το πρότυπο υπάρχει και λειτουργεί με αποτελεσματικότητα στις προηγμένες χώρες. Θεσμοθετείται με καθαρότητα στον γερμανικό Πολεοδομικό Κώδικα από το 1960 (άρθρ. 35), χωρίς οπισθοχωρήσεις. Επιτρέπονται: κτίρια που υπηρετούν α) επιχειρήσεις γεωργοκτηνοτροφικές ή δασικής οικονομίας β) τις τηλεπικοινωνίες, τον δημόσιο εφοδιασμό με ηλεκτρισμό, θέρμανση, φυσικό αέριο, νερό και τη διαχείριση υγρών αποβλήτων. Ή κτίρια που γ) λόγω των ιδιαίτερων απαιτήσεων στο περιβάλλον τους ή των δυσμενών επιπτώσεων σε αυτό ή της ιδιαίτερης αποστολής τους μπορούν να ανεγείρονται μόνο στον υπαίθριο χώρο. Προστέθηκαν επιβεβλημένες, λόγω σπουδαίας μεταβολής των συνθηκών, χρήσεις σχετικές: α) με την αιολική ενέργεια και την υδάτινη ενέργεια, β) με τη παραγωγή ενέργειας από βιομάζα – μόνο στο πλαίσιο των επιτρεπομένων χρήσεων (ανωτ.), γ) με την έρευνα και ανάπτυξη της πυρηνικής ενέργειας για ειρηνικούς σκοπούς, καθώς και τη διαχείριση των πυρηνικών αποβλήτων, δ) με την ηλιακή ενέργεια, υπό προϋποθέσεις.
      Σ’ αυτό το πρόβλημα, εθνικών διαστάσεων, απειλητικό για τη ζωή των επομένων γενεών, λύση μόνο από το Συμβούλιο της Επικρατείας μπορεί να επιχειρηθεί, με την ενεργοποίηση της βασικής του προτάσεως που έχει συναγάγει από το Σύνταγμα (Υ.Χ.: εκμετάλλευση γεωργοκτηνοτροφική, δασοπονία, αναψυχή των ανθρώπων) και τη μετάβαση της νομολογίας στο κριτήριο των χρήσεων των υπηρετικών του προορισμού του Υ.Χ. Η ιδέα υπάρχει ήδη εν σπέρματι σε ορισμένες αποφάσεις (βλ. λ.χ. ΣτΕ 1822/2002 7μ., 3858/2004). Τη μετάβαση αυτή επιτάσσει ο βασικός λόγος που ενυπάρχει στην κυρίαρχη ερμηνευτική σκέψη του ΣτΕ, η σωτηρία του εκτός των άστεων χώρου, όπου και μόνο ευδοκιμεί το πάσης αποχρώσεως φυσικό περιβάλλον (χλωρίδα – πανίδα). Συντρέχει, όμως, και άλλο ένα ζωτικό επιχείρημα: η δραματική υποχώρηση της αναπτυσσόμενης εντός του φυσικού χώρου παραγωγικότητας (γεωργική – κτηνοτροφική εκμετάλλευση, δασική οικονομία) και η ανάγκη αποκαταστάσεως των προνομίων της έναντι της «ξένης», της εχθρικής και χωροκατακτητικής οικοδομικής δραστηριότητας.
      Οι δικαστές γνωρίζουν πως οι μεγάλες αποφάσεις όλων των σπουδαίων δικαστηρίων, κατά κανόνα, δεν είναι εκείνες που συμπορεύθηκαν με την πολιτική, αλλά εκείνες που ήγειραν εμπόδια στην πολιτική.
      *Ο κ. Σωτήρης Ρίζος είναι πρώην πρόεδρος του Συμβουλίου της Επικρατείας.
      **Ακολουθώ τον όρο αυτό σύμφωνα με την έννοιά του στους αρχαίους συγγραφείς: «εν υπαίθρω, έξω υπό τον ουρανόν, ουχί υπό στέγην» βλ. Liddell – Scott – Κωνσταντινίδου, Μέγα Λεξικόν της Ελληνικής Γλώσσης (έκδ. Ιωάννη Σιδέρη).
      Περισσότερα...

        2

    3. Αρθρογραφία

      Τα όρια στην τουριστική ανάπτυξη και στη δόμηση στο νέο ειδικό χωροταξικό

      GTnews

      Τέσσερις βασικές αλλαγές για την ανάπτυξη του τουρισμού στην Ελλάδα προτείνονται στο νέο ειδικό χωροταξικό πλαίσιο για τον τουρισμό.
      Πρώτη, η ενίσχυση των μεγάλων οργανωμένων (πολεοδομικά) τουριστικών εγκαταστάσεων, που θα επιτρέπονται σχεδόν παντού. Δεύτερη, ο συνυπολογισμός του Airbnb στις ρυθμιζόμενες τουριστικές δραστηριότητες και μάλιστα με συγκεκριμένους χρονικούς και ποσοτικούς περιορισμούς στις πιο ανεπτυγμένες τουριστικά περιοχές. Τρίτον, η δημιουργία οργανωμένων τουριστικών μονάδων σε ακατοίκητα νησιά. Και τέταρτον, η απαγόρευση δόμησης κοντά στις ακτές και ειδικά σε όσες είναι ευάλωτες στην άνοδο της στάθμης θάλασσας λόγω της κλιματικής αλλαγής.
      Το τελικό κείμενο του νέου ειδικού χωροταξικού για τον τουρισμό βρίσκεται πλέον στα χέρια του υπουργείου Περιβάλλοντος. Πρόκειται για την πρόταση που κατάρτισε ομάδα μελετητών για λογαριασμό του υπουργείου. Σύμφωνα με πληροφορίες, το σχέδιο θα τεθεί το επόμενο διάστημα σε δημόσια διαβούλευση, μετά τις αλλαγές που θα αποφασίσει να κάνει η πολιτική του ηγεσία.
      Ας δούμε τα βασικά σημεία της πρότασης των μελετητών, όπως αυτή κατατέθηκε στο υπουργείο.
      1. Οι πέντε ζώνες
      Το νέο πλαίσιο χωρίζει τον ελλαδικό χώρο σε πέντε κατηγορίες, ανάλογα με το πόσο ανεπτυγμένες τουριστικά είναι: από τις περιοχές ελέγχου (δηλαδή, τις κορεσμένες τουριστικά), τις ανεπτυγμένες και τις αναπτυσσόμενες έως τις περιοχές ενίσχυσης και τις περιοχές επιλεκτικής υψηλής ενίσχυσης. Ο χαρακτηρισμός των περιοχών γίνεται για πρώτη φορά σε επίπεδο δημοτικής ενότητας (και όχι δήμου) με βάση τον αριθμό των υφιστάμενων κλινών τουριστικών καταλυμάτων με διαφορετικές συνέπειες:
      • Στις κορεσμένες περιοχές (που ονομάζονται «περιοχές ελέγχου»), όπως λ.χ. η Μύκονος, η Σαντορίνη, η Σκιάθος και η Χαλκιδική, προτείνεται να δοθούν κίνητρα για τον εκσυγχρονισμό και την αναβάθμιση υφιστάμενων καταλυμάτων, χωρίς αύξηση του αριθμού των κλινών (ακόμη και η κατεδάφιση εγκαταλελειμμένων κτιρίων που προσβάλλουν το τοπίο). Επίσης, για τη μετατροπή υφιστάμενων μονάδων σε «οργανωμένους υποδοχείς» (λ.χ. ξενοδοχείο με τουριστικές κατοικίες). Στις περιοχές αυτές, προτείνονται η εκπόνηση μελετών εκτίμησης της φέρουσας ικανότητας και ο καθορισμός «οροφής» στον αριθμό των «χώρων τουρισμού διαμοιρασμού» (βραχυχρόνιες μισθώσεις τύπου Αirbnb) και στα ενοικιαζόμενα δωμάτια, ως ποσοστό των κλινών των ξενοδοχείων. Μέχρι την ολοκλήρωση του πολεοδομικού σχεδιασμού, στις περιοχές αυτές προτείνεται η αύξηση της ελάχιστης αρτιότητας στα 16 στρέμματα και η κατασκευή μόνο καταλυμάτων 4 και 5 αστέρων. Δεν προτείνεται κάποια άλλη απαγόρευση στην ανέγερση νέων τουριστικών μονάδων.
      • Στις ανεπτυγμένες περιοχές, προτείνονται όλα τα προαναφερθέντα και, ειδικά για την Αττική και τη μητροπολιτική Θεσσαλονίκη, η παροχή κινήτρων για τη μετατροπή παλαιών βιομηχανικών μονάδων σε τουριστικές. Μέχρι την ολοκλήρωση του πολεοδομικού σχεδιασμού, στις περιοχές αυτές προτείνονται η αύξηση της ελάχιστης αρτιότητας στα 12 στρέμματα και η κατασκευή μόνο καταλυμάτων 4 και 5 αστέρων.
      • Στις αναπτυσσόμενες περιοχές, προτείνονται όλα τα προαναφερθέντα εκτός από τον ποσοστιαίο περιορισμό των Αirbnb και των ενοικιαζόμενων δωματίων. Επιπλέον, να εξεταστεί η αξιοποίηση εγκαταλελειμμένων οικισμών και να παρασχεθούν κίνητρα για τη μετατροπή παραδοσιακών ή διατηρητέων κτιρίων σε ξενοδοχεία. Μέχρι την ολοκλήρωση του πολεοδομικού σχεδιασμού, στις περιοχές αυτές προτείνεται η κατασκευή μόνο καταλυμάτων 3, 4 και 5 αστέρων.
      • Στις περιοχές ενίσχυσης, προτείνεται η παροχή κινήτρων τόσο για εκσυγχρονισμό υφιστάμενων τουριστικών καταλυμάτων με αναβάθμιση σε υψηλότερη κατηγορία, όσο και για την ανάπτυξη ειδικών μορφών τουρισμού και για τη μετατροπή αξιόλογων κτιρίων σε ξενοδοχεία και για την αξιοποίηση εγκαταλελειμμένων οικισμών.
      • Τέλος, στις περιοχές με επιλεκτική ειδική ενίσχυση προτείνεται να δίνονται κίνητρα από τον πολεοδομικό σχεδιασμό, όπως μειωμένη αρτιότητα, αυξημένος συντελεστής δόμησης κ.λπ., ώστε να δημιουργούνται επιλεγμένα νέες μονάδες.
      Οπως και τα προηγούμενα, έτσι και αυτό το πλαίσιο διαφοροποιεί τον νησιωτικό χώρο (πλην Κρήτης και Εύβοιας), χωρίς ωστόσο να προβλέπει μεγάλους περιορισμούς για τον έλεγχο της τουριστικής δραστηριότητας (όπως είχαν τα προηγούμενα πλαίσια). Στο πλαίσιο αυτό, τα νησιά χωρίζονται σε τρεις μεγάλες ομάδες. Η πρώτη περιλαμβάνει σχεδόν όλα (46) τα μεσαία και μεγάλα νησιά του Αιγαίου και του Ιονίου. Η δεύτερη περιλαμβάνει τα μικρότερα κατοικημένα νησιά (λ.χ. Μικρές Κυκλάδες, Διαπόντια) και η τρίτη τα ακατοίκητα και τις βραχονησίδες.
      Στα κατοικημένα νησιά (με την εξαίρεση Ρόδου και Κέρκυρας) ο μόνος περιορισμός που προβλέπεται είναι ότι οι μεγάλες, οργανωμένες τουριστικές επενδύσεις θα πρέπει να έχουν τον μισό συντελεστή δόμησης (δηλαδή, να χτίσουν το μισό) απ’ ό,τι θα προβλεπόταν κανονικά. Δεν τίθενται άλλοι περιορισμοί για την ανάσχεση της διασποράς της τουριστικής δραστηριότητας (με οργανωμένη ή μη μορφή) σε αυτά. Στα μικρότερα κατοικημένα νησιά (της δεύτερης κατηγορίας του πλαισίου) τίθεται περιορισμός δυναμικότητας (100 κλίνες) στις νέες εγκαταστάσεις.
      2. Ακατοίκητα νησιά
      Για πρώτη φορά προτείνεται να επιτραπούν μεγάλες τουριστικές εγκαταστάσεις (πάλι με τον μισό συντελεστή από το επιτρεπόμενο) σε ακατοίκητα νησιά. Από τη δυνατότητα αυτή εξαιρούνται οι βραχονησίδες, τα νησιά κάτω των 300 στρεμμάτων, όσα βρίσκονται λιγότερο από 10 ναυτικά μίλια από τα θαλάσσια σύνορα και όσα βρίσκονται σε απόσταση μεγαλύτερη των 10 ναυτικών μιλίων από την ηπειρωτική Ελλάδα. Ετσι, ουσιαστικά «φωτογραφίζει» ακατοίκητες νησίδες που βρίσκονται σε κοντινή απόσταση από την ξηρά.
      3. Αλλαγές στην ακτογραμμή
      Το πλαίσιο περιέχει για πρώτη φορά μια ουσιαστική πρόβλεψη για την προστασία της ακτογραμμής από την κλιματική αλλαγή. Για την παράκτια ζώνη στην ηπειρωτική Ελλάδα, στην Εύβοια και στην Κρήτη, προτείνει την κύρωση του έβδομου πρωτοκόλλου της σύμβασης της Βαρκελώνης, το οποίο προβλέπει αύξηση της ελάχιστης απόστασης της δόμησης από τον αιγιαλό στα 150 μέτρα. Παράλληλα, προτείνει να απαγορεύεται η δόμηση μόνιμων κατασκευών σε υψόμετρο μικρότερο των 60 εκατοστών πάνω από τη γραμμή αιγιαλού, για να προστατευθούν οι πιο επίπεδες περιοχές (για τις οποίες ήδη υπάρχουν προβολές μέσω επιστημονικών μοντέλων ότι θα αντιμετωπίσουν έντονα φαινόμενα διάβρωσης τις επόμενες δεκαετίες). Σήμερα, η ελάχιστη απόσταση της δόμησης από τον αιγιαλό είναι τα 30 μέτρα για κατοικίες (τουριστικές ή μη) και 50 μέτρα για τα ξενοδοχεία, ενώ για τις βοηθητικές τουριστικές εγκαταστάσεις μόλις τα 10 μέτρα από τη γραμμή αιγιαλού. Θα ήταν, ωστόσο, πιο αποτελεσματικό αν η αύξηση της ελάχιστης απόστασης της δόμησης ετίθετο απευθείας και όχι εμμέσως (μέσω της κύρωσης πρωτοκόλλου), κάτι που μπορεί να καθυστερήσει.
      4. Όριο στο Airbnb
      Το πλαίσιο περιλαμβάνει ρυθμίσεις για τον έλεγχο των βραχυχρόνιων μισθώσεων, τις οποίες σε κάποιο βαθμό εξισώνει με την «κοινή» τουριστική δραστηριότητα. Προβλέπει κατ’ αρχάς ότι όλες οι μορφές παροχής διανυκτέρευσης πρέπει να εγγράφονται σε ειδικό μητρώο και να διαθέτουν σήμα του υπουργείου Τουρισμού. Περαιτέρω, προτείνει να μην επιτρέπονται άνω των 30 ημερών/έτος στις περιοχές ελέγχου (τις κορεσμένες) και τις 60 περιοχές στις ανεπτυγμένες περιοχές και σε όλα τα νησιά πλην Εύβοιας και Κρήτης. Τέλος, όπως προαναφέρθηκε, στις κορεσμένες και στις ανεπτυγμένες περιοχές προτείνεται και έλεγχος στον αριθμό των αδειών βραχυχρόνιων μισθώσεων, ως ποσοστό των κλινών που υπάρχουν ήδη στα ξενοδοχεία κάθε δημοτικής ενότητας.
      Τέλος, στο νέο πλαίσιο προτείνεται ξεκάθαρα «η ενίσχυση της ελκυστικότητας των οργανωμένων μορφών χωροθέτησης έναντι της κοινής εκτός σχεδίου δόμησης» (εννοώντας όλα τα πολεοδομικά μοντέλα που πριμοδοτούν τις μεγάλες τουριστικές μονάδες, τα τουριστικά χωριά κ.λπ.). Ετσι ορίζει ότι επιτρέπεται κατ’ αρχήν η δημιουργία τέτοιων οργανωμένων μονάδων σε όλη την επικράτεια (πλην κάποιων λίγων εξαιρέσεων). Και παρέχεται η δυνατότητα δημιουργίας συνδετηρίων οδών με αυτές, οι οποίες όμως δεν θα παρέχουν δικαίωμα δόμησης στα οικόπεδα που θα έχουν πρόσωπο σε αυτές.
      Το σχέδιο στοχεύει στην κάλυψη του κανονιστικού κενού, καθώς η τουριστική ανάπτυξη στην Ελλάδα πραγματοποιείται τα τελευταία χρόνια χωρίς κατευθυντήριες γραμμές. Το πρώτο ειδικό χωροταξικό για τον τουρισμό εγκρίθηκε το 2009 και προσεβλήθη ενώπιον του ΣτΕ από έξι περιβαλλοντικές οργανώσεις. Πριν εκδοθεί η απόφαση, το 2013 το υπουργείο Περιβάλλοντος θέσπισε νέο χωροταξικό. Ομως και αυτό αμφισβητήθηκε δικαστικά και ακυρώθηκε το 2015 – με αποτέλεσμα να επανέλθει το παλαιό σε ισχύ. Μέχρι το 2017, οπότε ακυρώθηκε και αυτό ύστερα από προσφυγές, ως πλέον παρωχημένο. Να σημειωθεί ότι η ανάθεση της μελέτης του νέου χωροταξικού έγινε το 2018 και έχει ολοκληρωθεί εδώ και δύο έτη, αλλά το υπουργείο καθυστερεί για άγνωστη αιτία να το θέσει σε διαβούλευση και να το εγκρίνει. Το ίδιο έχει συμβεί και με το περιφερειακό χωροταξικό πλαίσιο για το Νότιο Αιγαίο – το μόνο που δεν έχει κυρωθεί, παρότι έχει ολοκληρωθεί εδώ και μία διετία.
      Περισσότερα...

        0

    4. Αρθρογραφία

      Τρεις χώρες της Ευρωπαϊκής Ενωσης το 2030 σκοπεύουν να παράγουν εξ ολοκλήρου ηλεκτρική ενέργεια από ανανεώσιμες πηγές ενέργειας

      Engineer

      Τρεις χώρες της Ευρωπαϊκής Ενωσης το 2030 σκοπεύουν να παράγουν εξ ολοκλήρου ηλεκτρική ενέργεια από ανανεώσιμες πηγές ενέργειας (Πορτογαλία, Δανία και Αυστρία, από κοντά και η Ολλανδία). Η Ελλάδα βρίσκεται στην 8η θέση (ήδη από το 2014 ήταν στην 7η θέση), με στόχο το 2030 η παραγωγή από ανανεώσιμες πηγές ενέργειας να αγγίζει το 80%, με τον ευρωπαϊκό μέσο όρο στο 63%. Στις τελευταίες θέσεις της ευρωπαϊκής κατάταξης (κάτω του 40%) βρίσκονται η Γαλλία, η Πολωνία, η Τσεχία, η Βουλγαρία, η Σλοβακία και η Ουγγαρία.


      Η Κίνα, ο μεγαλύτερος ρυπαντής
      Η Κίνα θα αποτελεί έως το 2050 τον μεγαλύτερο ρυπαντή. ΗΠΑ και Ε.Ε. μειώνουν διαχρονικά τις εκπομπές τους, ενώ η Ινδία διαχρονικά τις αυξάνει πλησιάζοντας το ενδιάμεσο των μελλοντικών εκπομπών Ε.Ε. και ΗΠΑ. Το 2030 η Κίνα (11.840 Mt) θα εκπέμπει το 33% των παγκόσμιων ρύπων, σχεδόν υπερτριπλάσιο από τις ΗΠΑ (3.583 Mt), και πενταπλάσιο από την Ε.Ε. (2020 Mt). To 2050 η Ινδία θα είναι ο δεύτερος μεγαλύτερος ρυπαντής (3.325 Mt) μετά την Κίνα (7.970 Mt) και σημαντικά υψηλότερα από τις ΗΠΑ (2.180Mt) και ασφαλώς την Ε.Ε. (1.229 Mt).


      Επείγει παγκόσμια συμφωνία για το κλίμα
      Με αφορμή την παγκόσμια διάσκεψη για το κλίμα (COP27 – Αίγυπτος), μια οπτικοποιημένη απεικόνιση του δύσκολου καθήκοντος της ανθρωπότητας για μηδενισμό έως το 2050 των αέριων εκπομπών από ορυκτά καύσιμα. Το 2020 κορυφώνεται η κατανάλωση ορυκτών καυσίμων στα 485 Exajoule. Σύμφωνα με το σενάριο μηδενικών εκπομπών (NZE – 2050) για αύξηση της θερμοκρασίας του πλανήτη κάτω των 2° C, πρέπει να φτάσουμε στα 100 Exajoule, όταν οι σημερινές πολιτικές των κρατών οδηγούν σε υπερδιπλασιασμό (250 Exajoule). 


      Η κλιματική αλλαγή στις εκλογές ΗΠΑ
      Ο πλήρης διχασμός της αμερικανικής κοινωνίας ενόψει των ενδιάμεσων εκλογών του Νοεμβρίου. Αμεση προτεραιότητα για τους Δημοκρατικούς η κλιματική αλλαγή και τελευταία για τους Ρεπουμπλικανούς. Ανθρώπινα δικαιώματα, αμβλώσεις, σύστημα υγείας και εκπαίδευση επίσης βρίσκονται στις προτεραιότητες των Δημοκρατικών. Αντίθετα, στις προτεραιότητες των Ρεπουμπλικανών ξεχωρίζουν το μεταναστευτικό, η φορολογία, η ακρίβεια και η εθνική ασφάλεια. Συμπίπτουν μόνο στις ατομικές ελευθερίες και στην οικονομία. 


      Το πετρέλαιο κυριαρχεί στην Ελλάδα
      Οι χώρες της Ευρώπης στην πλειονότητά τους καταναλώνουν ορυκτά καύσιμα (πετρέλαιο, φυσικό αέριο, άνθρακα), με εξαίρεση τη Γαλλία (πυρηνικά), τη Δανία (ΑΠΕ), και τις Νορβηγία, Σουηδία, Ισλανδία (υδροηλεκτρική ενέργεια). Η Ελλάδα έχει βασική πηγή ενέργειας το πετρέλαιο.

      Μικρότερη αύξηση στον ηλεκτρισμό
      Τον χειμώνα, τα νοικοκυριά των ΗΠΑ που θερμαίνονται με πετρέλαιο θα αντιμετωπίσουν, σε σχέση με πέρυσι, έκρηξη τιμών (από 1.200 δολ. σε 2.354 δολ.), ενώ και στο φυσικό αέριο θα αυξηθεί σημαντικά (από 550 δολ. σε 931 δολ.). Ο ηλεκτρισμός θα αυξηθεί λιγότερο· από 1.200 δολ. σε 1.359 δολ. 

      Eρευνα – Ανάλυση: καθ. Γιάννης Μανιάτης
      Με τη συνεργασία των μεταπτυχιακών φοιτητών/τριών: Ι. Βούλγαρη, Α. Μανώλη, Γ. Ταρνάρη
      Περισσότερα...

        0

    5. Αρθρογραφία

      Πολεοδομίες, ένας γόρδιος δεσμός για τους δήμους - Οι μισοί δήμοι αδυνατούν να τις στελεχώσουν

      Engineer

      Σε κάποιες περιοχές, οι δήμοι βρίσκονται «στα μαχαίρια». Σε άλλες, αναζητούν τρόπους συνεργασίας που κινούνται σε μια λεπτή γραμμή, στα όρια του νόμου. Κάποιοι δήμοι ετοιμάζονται να προσλάβουν ιδιώτες και άλλοι απλώς περιμένουν ένα θαύμα, καθώς τα περιθώριά τους είναι πολύ περιορισμένα. Για περισσότερο από μία δεκαετία η πολιτεία ζητάει από τους δήμους να αποκτήσουν δική τους υπηρεσία δόμησης (πολεοδομία), χωρίς όμως να επιτρέπει προσλήψεις, με αποτέλεσμα ελάχιστοι να τα έχουν καταφέρει. Το καλοκαίρι, μια νομοθετική ρύθμιση ήρθε με σκοπό να δώσει τέλος στην υπερδεκαετή «μεταβατική» περίοδο, προκαλώντας αλυσιδωτές αντιδράσεις.
      Αλλά ας πάρουμε τα πράγματα από την αρχή. Το 2010, οι πολεοδομικές αρμοδιότητες (έκδοση αδειών, έλεγχοι και επιβολή προστίμων για αυθαιρεσίες κ.λπ.) μεταφέρθηκαν στους δήμους. Ενα έτος αργότερα, ο «Καλλικράτης» προέβλεψε ότι κάθε δήμος έπρεπε να ιδρύσει τη δική του πολεοδομία (αργότερα ονομάστηκε υπηρεσία δόμησης ή ΥΔΟΜ). Οσοι δεν μπορούσαν, θα συνέχιζαν να εξυπηρετούνται από τις «μεγάλες» πολεοδομίες (τις παλιές νομαρχιακές). Ομως ακολούθησε η οικονομική κρίση και το «πάγωμα» των προσλήψεων. Σύμφωνα με στοιχεία της Κεντρικής Ενωσης Δήμων Ελλάδας (ΚΕΔΕ), από το 2013 έως το 2021 μόλις 12 δήμοι κατάφεραν να δημιουργήσουν τη δική τους πολεοδομία. Ετσι η προθεσμία στους δήμους να ιδρύσουν υπηρεσία δόμησης έπαιρνε συνεχώς νέες παρατάσεις. Μέχρι το φετινό καλοκαίρι. Στον νόμο 4954/2022 προστέθηκε μία τροπολογία με την οποία η δυνατότητα ίδρυσης νέων πολεοδομιών σταματά από την 1η Ιανουαρίου 2023. Οσοι δήμοι εξακολουθούν να εξυπηρετούνται από γειτονικούς, θα παραμείνουν έτσι (προβλέπεται κάποια ενίσχυση των διαδημοτικών πολεοδομιών με προσωπικό). Ενώ ειδικά για τους δήμους της Αττικής, του βορείου και του νοτίου Αιγαίου, η ευθύνη μεταφέρεται στην (επίσης… τραγικά υποστελεχωμένη) Κεντρική Υπηρεσία Δόμησης του υπουργείου Περιβάλλοντος.
      Σκόπελος και Βόλος
      Η εξέλιξη αυτή ήρθε να περιπλέξει το τοπίο. Στη Μαγνησία, για παράδειγμα, ο Δήμος Σκοπέλου βρίσκεται σε σύγκρουση με τον Δήμο Βόλου, από την πολεοδομία του οποίου εξυπηρετείται. «Εμείς έχουμε μια υπηρεσία δόμησης με ένα μηχανικό. Από τον νόμο, είναι υποχρεωμένος ο Βόλος να μας συνδράμει», λέει ο δήμαρχος του νησιού Σταμάτης Περίσσης. «Ομως τους τελευταίους μήνες αρνούνταν να μας εξυπηρετήσει. Το αποτέλεσμα είναι να μη βγαίνουν νέες άδειες, να μην μπορούν κατοικίες ή επαγγελματικοί χώροι να συνδεθούν με το ρεύμα. Οπότε όλο το νησί έχει πέσει σε αδράνεια». «Η υπηρεσία μας έχει τρεις υπαλλήλους και πρέπει να εξυπηρετεί Σκόπελο, Αλόννησο, όλο το Πήλιο και το Βελεστίνο, πρακτικά όλη τη Μαγνησία εκτός από τον Αλμυρό και τη Σκιάθο. Φτάσαμε σε ένα σημείο που ο Βόλος δεν μπορεί να εξυπηρετήσει τον Βόλο», λέει ο Θανάσης Σταυρίδης, αντιδήμαρχος πολεοδομίας στην πόλη. «Η κατάσταση επιδεινώθηκε λόγω του φόρτου εργασίας, αυτή τη στιγμή ανεγείρονται στην πόλη 40 πολυκατοικίες. Παρ’ όλα αυτά, δώσαμε εντολή η μία υπάλληλος να ασχοληθεί μόνο με τα δύο νησιά, ώστε να εγκριθούν οι παλιές άδειες. Αλλά πρέπει να βρεθεί μια μόνιμη λύση».
      Στη Μύκονο, ο δήμος δεν διαθέτει υπηρεσία δόμησης αλλά τεχνική υπηρεσία και εξυπηρετείται σε μεγάλο βαθμό (από το 2018) από την πολεοδομία Σύρου. Η είδηση της επικείμενης μεταφοράς της αρμοδιότητας στην Αθήνα δεν είχε θετική ανταπόκριση. «Θα θέλαμε να έχουμε τη δική μας υπηρεσία, αλλά ο νόμος ζητάει υποχρεωτικά πέντε ειδικότητες μηχανικών. Χωρίς προσλήψεις, λοιπόν, δεν μπορούμε να προχωρήσουμε», λέει ο δήμαρχος Κωνσταντίνος Κουκάς. «Η Σύρος δεν διαμαρτύρεται γιατί “κερδίζει” σήμερα το 4% από το τέλος έκδοσης νέας άδειας, συν ότι εισπράττει τα πρόστιμα από πολεοδομικές αυθαιρεσίες, τουλάχιστον ένα εκατομμύριο την εβδομάδα». Με άλλα λόγια, με τα έσοδα που «φέρνει» η πολεοδομία, ο δήμος θα μπορούσε να προσλάβει προσωπικό, αν του επιτρεπόταν.
      Στην περιφερειακή ενότητα Χανίων, η πολεοδομία του Δήμου Χανίων εξακολουθεί να εξυπηρετεί ακόμη έξι δήμους (Αποκορώνου, Γαύδου, Καντάνου – Σελίνου, Κισσάμου, Πλατανιά και Σφακίων). Επειδή όμως το προσωπικό είναι λίγο και ο φόρτος μεγάλος, οι επτά δήμοι αποφάσισαν να υπογράψουν μια σύμβαση διαδημοτικής συνεργασίας με το Δίκτυο Ελληνικών Πόλεων για την Ανάπτυξη (ΔΕΠΑΝ), με στόχο να προσλάβουν μέσω αυτού μηχανικούς που θα βοηθήσουν, με σύμβαση ορισμένου χρόνου, την υπηρεσία δόμησης Χανίων. «Κάνουμε πατέντες για να απαντήσουμε στα προβλήματα», λέει ο δήμαρχος Χανίων Παναγιώτης Σημανδαράκης. «Η υπηρεσία δόμησης Χανίων είναι η τρίτη σε αριθμό έκδοσης νέων οικοδομικών αδειών μετά τις αντίστοιχες Αθήνας και Θεσσαλονίκης. Επειδή στις πολεοδομίες δεν έχει προσληφθεί άνθρωπος από το 2008, προσπαθούμε με συμπράξεις να προσλάβουμε ιδιώτες μηχανικούς, καθώς η οικοδομική δραστηριότητα έχει ανέβει και βρισκόμαστε σε αδιέξοδο. Δεν είναι η λύση που θα θέλαμε, όμως έχουμε ένα πρόβλημα που πρέπει να αντιμετωπιστεί άμεσα. Επιπλέον, την τελική απόφαση θα τη λαμβάνει πάντα η υπηρεσία δόμησης, οι ιδιώτες απλώς θα αναλάβουν να την αποφορτίσουν από τα διεκπεραιωτικά». Οι επτά δήμοι των Χανίων δεν είναι οι μόνοι που αναζητούν φόρμουλα για να προσλάβουν ιδιώτες. Σε ανάλογη κίνηση έχει προχωρήσει ο Δήμος Μαραθώνα (και άλλοι δήμοι αναζητούν τον τρόπο). Η ένωση των διπλωματούχων μηχανικών του Δημοσίου (Πανελλήνια Ομοσπονδία Ενώσεων Μηχανικών Δημοσίων Υπαλλήλων Διπλωματούχων Ανωτάτων Σχολών, ΠΟΕΜΔΥΔΑΣ) προσέφυγε σε νομικά μέσα για να ακυρώσει την απόφαση του Δήμου Μαραθώνα. «Η μεταφορά των πολεοδομιών στους δήμους απέτυχε. Οι υπηρεσίες συρρικνώθηκαν, τα προβλήματα διογκώθηκαν», λέει ο πρόεδρος της ΠΟΕΜΔΥΔΑΣ Δημήτρης Πετρόπουλος. «Ομως η υποκατάσταση υπηρεσιών που βρίσκονται στον πυρήνα της λειτουργίας του κράτους από ιδιώτες είναι λανθασμένη και αντισυνταγματική. Υπάρχει μάλιστα και σχετική απόφαση του Ελεγκτικού Συνεδρίου για τον Δήμο Χερσονήσου, που επιχείρησε κάτι ανάλογο για την οικονομική του υπηρεσία». Για την ΠΟΕΜΔΥΔΑΣ, η λύση είναι η σωστή στελέχωση των υπηρεσιών. «Το υπουργείο Εσωτερικών ανακοίνωσε ότι θα στείλει 650 μηχανικούς σε δήμους και περιφέρειες μέσω ΑΣΕΠ. Φοβάμαι όμως ότι ελάχιστοι θα καταλήξουν στις πολεοδομίες. Οι δήμαρχοι θα προτιμήσουν να στελεχώσουν τις τεχνικές τους υπηρεσίες, γιατί βρισκόμαστε σε προεκλογική περίοδο και θέλουν να παρουσιάσουν έργα, πεζοδρόμια, πλατείες, αναπλάσεις. Κατόπιν το ΥΠΕΣ είπε ότι θα προσλάβει ακόμη 150 μηχανικούς ειδικά για τις πολεοδομίες. Να δούμε αν θα το πράξει, πάντως είμαστε πολύ κάτω από το όριο που ορίζει ο νόμος».
      Τι πρέπει να γίνει;
      «Για τους δήμους, οι τεχνικές υπηρεσίες τους έχουν μεγαλύτερη σημασία. Οι πολεοδομίες είναι πονοκέφαλος, ένας χώρος παραπόνων», σημειώνει ο Πάρις Χαρλαύτης, γενικός γραμματέας του Συλλόγου Πολιτικών Μηχανικών Ελλάδας (ΣΠΜΕ). «Τι θα πρέπει να γίνει; Υπάρχουν δύο απόψεις. Η μία λέει ότι το Δημόσιο πρέπει να ελέγχει και να έχει την ευθύνη και η άλλη ότι πρέπει να πάρει την ευθύνη ο ιδιώτης μηχανικός και να ελέγχεται δειγματοληπτικά ή έπειτα από καταγγελία. Εγώ κλίνω προς την πρώτη, πρέπει να υπάρχει έλεγχος από υπηρεσία του κράτους, που να βρίσκεται υπό την εποπτεία του υπουργείου Περιβάλλοντος, για να είμαστε και εμείς οι ιδιώτες μηχανικοί νομικά κατοχυρωμένοι. Κατά τη γνώμη μου πρέπει να υπάρξει ένα μεικτό σχήμα, με κάποιες πολεοδομίες να παραμείνουν σε μεγάλους δήμους ή νησιά και κάποιες να εξυπηρετούνται σε περιφερειακό επίπεδο, με κατάλληλη στελέχωση».

        Υποστελεχωμένες, χωρίς βασικές ειδικότητες
      Μόλις οι μισοί δήμοι της χώρας διαθέτουν σήμερα υπηρεσία δόμησης. Μάλιστα πολλοί είναι οι μεγάλοι δήμοι που δεν έχουν προχωρήσει σε ίδρυση πολεοδομίας, 16 από αυτούς άνω των 40.000 κατοίκων. Οι δε μεσαίοι και μικροί δήμοι είναι απόλυτα εξαρτημένοι από την υπηρεσία κάποιου μεγαλύτερου, με τα προβλήματα που αυτό δημιουργεί. Τα στοιχεία προέρχονται από έρευνα που πραγματοποίησε η Ελληνική Εταιρεία Τοπικής Ανάπτυξης και Αυτοδιοίκησης (ΕΕΤΑΑ) το 2021. Οπως προκύπτει:
      • Περισσότερα από δέκα χρόνια μετά τον «Καλλικράτη», από τους 332 δήμους της χώρας, οι 168 (51%) διαθέτουν υπηρεσία δόμησης και οι 164 όχι (49%).
      • Στην Αττική, από τους 66 δήμους οι 34 δεν διαθέτουν πολεοδομία. Οι μεγαλύτερες πολεοδομίες εξακολουθούν να είναι του Δήμου Αθηναίων (εξυπηρετεί και τους δήμους Βύρωνα, Δάφνης – Υμηττού, Καισαριανής, Ζωγράφου, Ηλιούπολης και Φιλαδέλφειας – Χαλκηδόνας) και Πειραιά (εξυπηρετεί και τους δήμους Κορυδαλλού, Περάματος, Αγκιστρίου, Αίγινας, Κυθήρων, Σπετσών, Υδρας και μερικώς τον Πόρο). Πολλούς δήμους εξυπηρετούν και οι πολεοδομίες Αγίας Παρασκευής (Βριλησσίων, Παπάγου – Χολαργού, Πεντέλης, Φιλοθέης – Ψυχικού και Χαλανδρίου), Νέας Ιωνίας (Γαλατσίου, Ηρακλείου, Λυκόβρυσης – Πεύκης και Μεταμόρφωσης) και Αιγάλεω (Αγίας Βαρβάρας, Αγίων Αναργύρων – Καματερού, Ιλίου και Πετρούπολης).
      • Στα νησιά η κατάσταση είναι απογοητευτική. Στην Περιφέρεια Νοτίου Αιγαίου, από τους 34 δήμους πολεοδομία διαθέτουν οι 12, στο Βόρειο Αιγαίο οι 7 από τους 11, στο Ιόνιο οι 5 από τους 11. Για παράδειγμα, η υπηρεσία δόμησης Θήρας εξυπηρετεί και την Ανάφη, την Ιο, τη Σίκινο και τη Φολέγανδρο, η υπηρεσία της Ρόδου το Καστελλόριζο, την Τήλο, τη Χάλκη και τη Σύμη, της Σύρου την Κέα, την Κύθνο και τη Μύκονο. Κανένας από τους 35 μικρούς νησιωτικούς δήμους (έως 3.500 κάτοικοι) δεν διαθέτει πολεοδομία.
      • Η έλλειψη υπηρεσίας δόμησης δεν είναι «πρόβλημα» μόνο των μικρών, ούτως ή άλλως υποστελεχωμένων δήμων. Για παράδειγμα, 23 από τους 47 δήμους μητροπολιτικών κέντρων (οι μισοί) είναι χωρίς πολεοδομία. Ομοίως, 33 δήμοι άνω των 25.000 κατοίκων δεν διαθέτουν ΥΔΟΜ, εκ των οποίων οι 16 είναι άνω των 40.000 κατοίκων.
      • Συνολικά στις υπηρεσίες δόμησης όλης της χώρας απασχολούνται 1.033 μηχανικοί όλων των κλάδων, πανεπιστημιακής και τεχνικής εκπαίδευσης. Ακόμη 99 άτομα άλλων ειδικοτήτων εργάζονται επίσης εκεί.
      • Η νομοθεσία απαιτεί την ύπαρξη πέντε μηχανικών από διαφορετικές ειδικότητες για να πιστοποιήσει την επάρκεια μιας πολεοδομίας. Σύμφωνα με τη μελέτη της ΕΕΤΑΑ, 28 πολεοδομίες απασχολούν μόνο ένα μηχανικό, 28 απασχολούν δύο μηχανικούς, 16 τρεις μηχανικούς, ενώ 22 δεν απασχολούν ούτε ένα μηχανικό πανεπιστημιακής εκπαίδευσης. «Από τα στοιχεία της έρευνας προκύπτει ότι υπάρχουν σοβαρά προβλήματα υποστελέχωσης και σημαντικό ποσοστό των ΥΔΟΜ δεν διαθέτει ορισμένες από τις βασικές ειδικότητες μηχανικών για την αποτελεσματική λειτουργία τους», καταλήγει η ΕΕΤΑΑ.
      Στην Αττική 
      32 δήµοι έχουν δική τους πολεοδοµία και 34 εξυπηρετούνται από άλλους δήµους. Στο Νότιο Αιγαίο η ίδια αναλογία είναι 12 έναντι 22.
      Στα Νησιά
      20 νησιωτικοί δήµοι άνω των 3.500 κατοίκων διαθέτουν πολεοδοµία (οι 5 από αυτές δεν λειτουργούν πλήρως, δηλαδή έχουν εκχωρήσει µέρος των αρµοδιοτήτων τους) και 7 δεν διαθέτουν.
      35 µικροί νησιωτικοί δήµοι (δηλαδή το σύνολο των νησιωτικών δήµων έως 3.500 κάτοικοι) δεν διαθέτει πολεοδοµία.
      Στην Υπολοιπη χωρα
      33 δήµοι άνω των 25.000 κατοίκων δεν διαθέτουν δική τους πολεοδοµία. Από αυτούς, οι 16 έχουν πληθυσµό άνω των 40.000 κατοίκων.
      Περισσότερα...

        0

    6. Αρθρογραφία

      «Ακραία καιρική κανονικότητα» – Τροπικές νύχτες, άνοδος της θερµοκρασίας, πυκνότεροι καύσωνες

      Engineer

      Αύξηση της θερμοκρασίας στην Ελλάδα μέχρι τα μέσα του αιώνα από 2 έως και 3,4 βαθμούς Κελσίου, συχνότερα θερμά επεισόδια, καύσωνες και τροπικές νύχτες τα καλοκαίρια, ξηρασία και πίεση στην αγροτική παραγωγή, δυσφορία στους τουριστικούς προορισμούς, μεγάλη κατανάλωση ενέργειας για ψύξη. Το κοντινό μέλλον της κλιματικής αλλαγής περιγράφεται συγκεκριμένα από τη νέα έρευνα της διαΝΕΟσις, που παρουσιάζει η «Κ». Το πιο σημαντικό είναι πως δεν μένει στις αρνητικές επισημάνσεις, αλλά αναζητάει τα «πράσινα» μονοπάτια και δρόμους για να αναστραφεί και να αντιμετωπιστεί η κλιματική κρίση.
      Τα έντονα και ακραία καιρικά φαινόμενα, που πυκνώνουν, τροφοδοτούν την ανησυχία και τη συζήτηση για την κλιματική αλλαγή. Μια πολύ ουσιαστική συνεισφορά στην κατανόηση των τάσεων αποτελεί η έρευνα «Οι συνέπειες της κλιματικής αλλαγής στην Ελλάδα», που διεξήχθη από επιστημονική ομάδα υπό τον συντονισμό του καθηγητή του ΕΚΠΑ Κώστα Καρτάλη. Η έρευνα μελετάει τις επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής στην πρωτογενή παραγωγή και στον τουρισμό, καθώς και τη ζωή στις πόλεις στις επόμενες δεκαετίες (και όχι στο απόμακρο μέλλον), σε δύο περιόδους: 2026-2045 και 2046-2065. Οι ερευνητές στην ογκώδη μελέτη τους χώρισαν την Ελλάδα σε 850 τετράγωνα με πλευρές 12,5Χ12,5 χιλιομέτρων. Με εργαλείο τρία από τα σενάρια της Διακυβερνητικής Επιτροπής για την Κλιματική Αλλαγή (ΙPCC) εξέτασαν 21 κλιματικούς δείκτες για τις 850 περιοχές δημιουργώντας ένα πολύχρωμο ψηφιδωτό της χώρας, με συγκεκριμένες προβλέψεις για κάθε τετράγωνο.
      Οι τρεις περιπτώσεις
      Τα τρία σενάρια που χρησιμοποιούνται είναι το RCP 2.6 (αισιόδοξο), που προβλέπει άνοδο της μέσης θερμοκρασίας της Γης έως 2 βαθμούς Κελσίου μέχρι το 2100, το RCP 4.5 (μεσαίο), σύμφωνα με το οποίο η αύξηση αγγίζει τους 3 βαθμούς, και το RCP 8.5 (δυσμενές), με δραματική αύξηση της θερμοκρασίας έως και 5 βαθμούς (σε κάποιες περιοχές) μέχρι το 2100.
      Η άνοδος της μέσης θερμοκρασίας της χώρας αφήνει πολύ πιο έντονο αποτύπωμα μέσα στις ελληνικές τσιμεντουπόλεις, σε συνδυασμό με το φαινόμενο της αστικής θερμικής νησίδας. Στην Αθήνα, η μέση θερμοκρασία στο ευρύτερο πολεοδομικό συγκρότημα θα ανέβει στους 17 βαθμούς Κελσίου σύμφωνα με το ευνοϊκό σενάριο ή θα αγγίξει τους 18° C με το δυσμενές, από 15,6° C που ήταν την περίοδο 1971-2000. Αυτή η άνοδος μεταφράζεται σε ακόμα πυκνότερους καύσωνες και «θερμά επεισόδια». Την περίοδο 1971-2000 στο κέντρο της Αθήνας σημειώνονταν κατά μέσον όρο 1,4 «θερμά επεισόδια» το έτος. Την ερχόμενη 25ετία, ακόμα και με το καλύτερο σενάριο, θα έχουμε κατά μέσον όρο έξι. Με το μεσαίο σενάριο θα έχουμε πάνω από εννιά! Στην Πάτρα και στην Καλαμάτα, με το πιο απαισιόδοξο σενάριο, η αύξηση της μέσης θερμοκρασίας τους καλοκαιρινούς μήνες θα ξεπεράσει τους 3 βαθμούς! Η μεγάλη αύξηση των ημερών με θερμοκρασίες άνω των 37° C και των «τροπικών νυχτών» (όπου το θερμόμετρο δεν πέφτει κάτω από τους 20° C) έχει σοβαρές αρνητικές επιπτώσεις στη δημόσια υγεία, καθώς συνδέεται με τάσεις ανόδου της θνησιμότητας και των καρδιαγγειακών παθήσεων.
      Στον αγροτικό τομέα υπάρχει η εκτίμηση πως για πολλές καλλιέργειες η βλαστική περίοδος θα επιμηκυνθεί, «διαμορφώνοντας ευνοϊκότερες συνθήκες καλλιέργειας σε όλη την Ελλάδα». Θα δημιουργηθούν όροι για την ανάπτυξη κάποιων καλλιεργειών, όπως το βαμβάκι (λόγω αυξημένων θερμοκρασιών). Συνολικά, όμως, οι συνέπειες στον αγροτικό τομέα θα είναι αρνητικές. Μείωση βροχοπτώσεων και εδαφικής υγρασίας, αύξηση ημερών με πολύ υψηλές θερμοκρασίες. 

      Τα υδάτινα αποθέματα
      Οι περισσότερες καλλιέργειες και η κτηνοτροφία θα επηρεαστούν αρνητικά κυρίως στο Ηράκλειο, στην Ηλεία, στην Κορινθία και στη Λάρισα. Η καλλιέργεια ζωοτροφών θα έχει μειωμένη απόδοση και μεγαλύτερες απαιτήσεις για νερό. Συνολικά το ζήτημα της σωστής διαχείρισης των διαθέσιμων πόρων και ειδικά του νερού αναδεικνύεται σε κρίσιμο.
      Και στον τουριστικό τομέα, μια πρώτη, επιπόλαιη ανάγνωση των δεδομένων μπορεί να οδηγήσει στο συμπέρασμα πως η κλιματική αλλαγή λειτουργεί θετικά, προκαλώντας επιμήκυνση της τουριστικής περιόδου, με καλοκαιρινές συνθήκες από Μάιο έως Σεπτέμβριο. Ομως, η ολοένα και συχνότερη εμφάνιση επεισοδίων καύσωνα θα χειροτερεύει δραστικά την τουριστική εμπειρία στην Ελλάδα.
        Οι ερευνητές επέλεξαν 91 τουριστικές περιοχές, χωρισμένες σε τρεις κατηγορίες ανάλογα με το αν είναι πολύ ανεπτυγμένες (π.χ. Μύκονος, Σαντορίνη, Ρόδος, Χερσόνησος Ηρακλείου), απλά ανεπτυγμένες (Μονεμβασιά, Ναύπλιο, Σύρος) ή αναπτυσσόμενες (Κάρπαθος, Αιδηψός, Κύθηρα, Παξοί). Το συμπέρασμα είναι πως με το δυσμενές σενάριο, στις 52 από αυτές τις περιοχές η αύξηση της θερμοκρασίας μέχρι τα μέσα του αιώνα θα ξεπεράσει τους 2,5 βαθμούς Κελσίου σε σχέση με την περίοδο 1971-2000.
      Στη μελέτη υπολογίζεται πως σήμερα η μέση Ελληνίδα ή ο μέσος Ελληνας εκπέμπει επτά τόνους διοξειδίου του άνθρακα ανά έτος, ποσότητα που πρέπει να μειωθεί στους τρεις τόνους μέχρι το 2030, σύμφωνα με τον στόχο της Ε.Ε. για μείωση των εκλύσεων κατά 55%. Μερικά πράγματα μπορούν να γίνουν από τους πολίτες ξεχωριστά, όπως για παράδειγμα η αποφυγή χρήσης αεροπλάνου (ειδικά για κοντινές αποστάσεις) καθώς και η σωστή χρήση του Ι.Χ. αυτοκινήτου. Υπολογίζεται πως οι μετακινήσεις με Ι.Χ. αυτοκίνητα και τα αεροπορικά ταξίδια ευθύνονται έως και για τις μισές εκλύσεις CO2 του καθενός μας. Ενας πολίτης που ταξιδεύει τέσσερις φορές τον χρόνο Αθήνα – Θεσσαλονίκη μετ’ επιστροφής με το αεροπλάνο εκλύει 1,28 τόνους ισοδύναμου CO2. Το ίδιο ταξίδι με τρένο προκαλεί μόνο 0,28 τόνους ισοδύναμου CO2 κατ’ άτομο.
      Τι δέον γενέσθαι
      Αλλά η μεγάλη, η κρίσιμη μείωση των εκπομπών δεν μπορεί να έρθει από επιλογές συνειδητοποιημένων πολιτών σε προσωπικό επίπεδο (όσο χρήσιμες κι αν είναι), αλλά από συνολικές παρεμβάσεις σε επίπεδο πολιτικής. Με αλλαγή του μείγματος παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας με διαρκή ενίσχυση των ΑΠΕ, με ενεργειακά αποδοτικά κτίρια και υποδομές, με βαθιές αλλαγές σε βιομηχανία, κατανάλωση, κτηνοτροφία και γεωργία. Με ανάπτυξη του πρασίνου στις πόλεις, τόσο με μεγάλες παρεμβάσεις όσο και με μικρά ή μεσαία αστικά πάρκα, οάσεις μέσα σε πυκνοκατοικημένες περιοχές. Η έρευνα μελετάει ορισμένες συγκεκριμένες τέτοιες παρεμβάσεις και τα αποτελέσματά τους.
      Πολύ περισσότερο από ένα καμπανάκι κινδύνου, η έρευνα της διαΝΕΟσις είναι και ένας οδηγός απαντήσεων, μια ανίχνευση ελπιδοφόρων διαδρομών σε ένα μέλλον που εάν επικρατήσει το business as usual (ακόμα και με πράσινο περιτύλιγμα) φαίνεται πολύ γκρίζο.
      Περισσότερα...

        0

    7. Αρθρογραφία

      Οταν η Αττική είχε ποτάμια: Πώς χάθηκαν σε έναν αιώνα 850 χιλιόμετρα υδάτινων οδών

      Engineer

      Ολοένα και συχνότερα είναι πλέον τα πλημμυρικά φαινόμενα στην Αττική, δεδομένης και της καταστροφής των δασών στα βουνά που περικλείουν την πρωτεύουσα, με βασική αιτία το γεγονός ότι η άναρχη δόμηση της Αθήνας στον 20ό αιώνα οδήγησε στο μπάζωμα άνω των 800 χιλιομέτρων υδάτινων ροών, αλλού για δημιουργία οδών και αλλού για οικοδόμηση. 
      Κεντρικοί δρόμοι της πρωτεύουσας όπως η Βασιλέως Κωνσταντίνου, η Καλλιρρόης και η Σταδίου δημιουργήθηκαν με βάση τις υδάτινες ροές που η φύση είχε ανοίξει στο λεκανοπέδιο.   Από τις ιστορικές ροές νερού στην πρωτεύουσα έχουν απομείνει ο Κηφισός και ένα κομμάτι του Ιλισού. Μπορεί μόνο οι παλαιότεροι να θυμούνται τα ονόματα Ηριδανός, Λυκόρεμα, Βουρλοπόταμος, Βοϊδοπνίχτης, Κυκλοβόρος, Διαβολόρεμα, Αλασσώνας καθώς και άλλα ρέματα που διέτρεχαν την Αθήνα, αλλά η φύση δεν τα ξεχνά και μας τα υπενθυμίζει όποτε ανοίγουν οι ουρανοί.
      Η Αττική ήταν ιστορικά χώρος συρροής υδάτων, ως λεκανοπέδιο που είναι. Χιλιόμετρα και χιλιόμετρα ρεμάτων, χειμάρρων και ποταμών διέσχιζαν τον χώρο που περικλείεται από το Αιγάλεω, την Πάρνηθα, την Πεντέλη και τον Υμηττό. Μετά ήρθαν το τσιμέντο και η άσφαλτος, πήραν άναρχα θέση στην πρωτεύουσα, και τα νερά δεν βρίσκουν διέξοδο, παρά τα όποια αντιπλημμυρικά έργα.
      Οι δρόμοι χτισμένοι πάνω σε παλιά ρέματα που έχουν μπαζωθεί είναι και οι πρώτοι που πλημμυρίζουν (φωτ.: SOOC). Τουλάχιστον 550 χιλιόμετρα ρεμάτων και χειμάρρων έχουν μπαζωθεί στην Αττική σύμφωνα με στοιχεία από γεωτρήσεις της Ελληνικής Αρχής Γεωλογικών και Μεταλλευτικών Ερευνών (ΕΑΓΜΕ), του πρώην ΙΓΜΕ. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα άνω του 80% του υετού, ό,τι δηλαδή πέφτει από τον ουρανό (βροχή, χιόνι ή χαλάζι) να καταλήγει στη θάλασσα και μόνο το 20% ή και λιγότερο να απορροφάται από το έδαφος, αντιστρέφοντας τα αρχικά ποσοστά στην Αττική.
      Σύμφωνα δε με μελέτη του Εθνικού Μετσόβειου Πολυτεχνείου, τα ανοιχτά ρέματα της Αττικής το 1945, είχαν μήκος 1.280 χιλιόμετρα, ενώ προσφάτως υπολογίζονταν σε μόλις, 434 χιλιόμετρα, κάτι που σημαίνει ότι περί τα 850 χιλιόμετρα ρεμάτων έχουν μπαζωθεί, σκεπαστεί και χτιστεί.
      Υπολογίζεται ότι στις αρχές του προηγούμενου αιώνα την πρωτεύουσα διέτρεχαν περί τα 700 ρέματα, ρυάκια, ποτάμια και χείμαρροι. Καθένα έχει την ιστορία του, συχνά… πονεμένη και σπανίως τρανή. Ο ιερός κατά την αρχαιότητα Ιλισός ξεκινά υπογείως από τον Υμηττό και καταλήγει στον φαληρικό όρμο στην Καλλιθέα, στο μόνο του ανοικτό κομμάτι.
      Καθ’ οδόν ο Ιλισός συλλέγει υπογείως νερά από πολλά ρέματα, όπως αυτό του Ηριδανού, η αρχαία κοίτη του οποίου έγινε αντικείμενο αρχαιολογικής μελέτης προ μερικών δεκαετιών όταν γίνονταν στην Αττική τα έργα δημιουργίας του μετρό της Αθήνας. Τα νερά του, μεταξύ 20 και 60 κυβικών μέτρων την ημέρα, περνούν και σήμερα από την Αρχαία Αγορά προερχόμενα υπογείως από τον Λυκαβηττό.
      Η αρχαία κοίτη του Ηριδανού, στον Κεραμεικό (φωτ.: ΑΠΕ-ΜΠΕ) Επίσης στον Λυκαβηττό είχε την πηγή του και ο Βοϊδοπνίχτης, ενώ από τα Τουρκοβούνια κατέβαινε ο Κυκλοβόρος, με κατεύθυνση το κέντρο της Αθήνας. Από τον Υμηττό κατέβαινε τον Βύρωνα και το Παγκράτι ο Αλασσώνας.
      Στο Φάληρο ακόμη έβρισκαν την έξοδο προς τη θάλασσα, πέρα από τα ποτάμια Ιλισός και Κηφισός, και πολλά ρέματα όπως αυτό της Πικροδάφνης, ο Βουρλοπόταμος και άλλα.
      Πιο γνωστό είναι το ρέμα του Ποδονίφτη, με νερό από τους πρόποδες της Πεντέλης, που διασχίζει Χαλάνδρι, Ψυχικό και Νέα Ιωνία για να καταλήξει υπογείως στον Κηφισό.
      Ο έλεγχος της μετατροπής των υπέργειων οδών ύδατος σε υπόγειες δεν έχει μόνο σημασία για την πρόληψη πλημμυρών, αλλά και για την ευστάθεια κτισμάτων και την κατασκευή υπόγειων δικτύων κάθε είδους. Την περασμένη άνοιξη η ΕΑΓΜΕ τοποθέτησε σε συνεργασία με την ΕΥΔΑΠ σταθμηγράφο σε γεώτρηση στις εγκαταστάσεις της εταιρείας, στην περιοχή της Μαυροσουβάλας, στη βόρεια Αττική. Αυτή η εγκατάσταση αποτελεί σταθμό παρακολούθησης του «Εθνικού Δικτύου Παρακολούθησης Υδάτων», για το υπόγειο υδροσύστημα της ΒΑ Πάρνηθας.
      Περισσότερα...

        2

    8. Αρθρογραφία

      Ο κίνδυνος από την υποβάθμιση των ελληνικών υπόγειων υδάτων

      Engineer

      Καθώς η απειλή της λειψυδρίας κάνει ολοένα και πιο αισθητή την παρουσία της από άκρη σε άκρη της Ελλάδας, τόσο περισσότερο ακούγεται στη δημόσια συζήτηση ο όρος «υπόγεια ύδατα».
      «Οταν μιλάμε για υπόγεια νερά συνήθως το μυαλό μας πηγαίνει σε τεράστιες υπόγειες δεξαμενές νερού οι οποίες μας παρέχουν πρακτικά ανεξάντλητες ποσότητες, καλής, συνήθως, ποιότητας νερού», περιγράφει την κοινή αντίληψη που επικρατεί γύρω από αυτό το θέμα, η Αλεξάνδρα Γκεμιτζή, καθηγήτρια στο Τμήμα Μηχανικών Περιβάλλοντος του Δημοκρίτειου Πανεπιστημίου Θράκης και επιβλέπουσα της ομάδας γεωπληροφορικής.
      Η ίδια προσθέτει πως η πραγματικότητα διαφέρει αρκετά από αυτήν την υπερ-απλουστευτική θεώρηση. Αυτό συμβαίνει διότι αφενός ελάχιστα έχει διδαχθεί ο μέσος πολίτης σχετικά με αυτόν τον πολύτιμο φυσικό πόρο, αφετέρου γιατί από τη φύση του το υπόγειο νερό δεν είναι ορατό στον άνθρωπο, παρά μόνο μέσω των πηγών του.
      «Αυτή η ιδιαιτερότητά του λοιπόν, το καθιστά μεν περισσότερο προστατευμένο αλλά και δυσκολότερα προσβάσιμο στον άνθρωπο, σε σχέση με τα επιφανειακά νερά», εξηγεί η κ. Γκεμιτζή. Και υπογραμμίζει πως η λογική διαχείριση του νερού θα πρέπει να στηρίζεται στην εκμετάλλευση μόνο των ανανεώσιμων αποθεμάτων νερού.
      Πώς ορίζεται όμως ο «ανανεώσιμος» πόρος;
      «Ανανεώσιμος είναι ένας φυσικός πόρος, όπως το γλυκό νερό, ένα δάσος ή η ανανεώσιμη ενέργεια, που αντικαθίσταται με ρυθμό τουλάχιστον ίσο με αυτόν που χρησιμοποιείται, που έχει την ικανότητα να ανανεώνεται και να γίνεται αντικείμενο εκμετάλλευσης επ’ αόριστον υπό τις κατάλληλες συνθήκες, αλλά που μπορεί να μετατραπεί σε μη ανανεώσιμο πόρο αν υποστεί υπερεκμετάλλευση», απαντά η κ. Γκεμιτζή.
      Εν ολίγοις, για να μη μετατραπούν οι υδάτινοι πόροι μας σε μη ανανεώσιμους θα πρέπει να γνωρίζουμε τον ρυθμό ανανέωσής τους και να θεσπίζουμε προσεκτικά όρια χρήσης τους.
      Πόσο εφικτό είναι αυτό;
      Η κ. Γκεμιτζή αναφέρει πως ιδιαίτερα για τα υπόγεια νερά η εκτίμηση του ρυθμού εμπλουτισμού τους δεν είναι κάτι εύκολο, μιας και δεν υπάρχει μέθοδος απευθείας μέτρησης της ποσότητας αυτής, αλλά υπολογίζεται έμμεσα μέσω μαθηματικών υπολογισμών, ως μέρος των βροχοπτώσεων που δέχεται μια περιοχή. Η έλλειψη δεδομένων είναι ένα ακόμη πρόβλημα που δυσχεραίνει ακόμη περισσότερο τους υπολογισμούς των ειδικών.

      Μέση ετήσια ποσότητα εμπλουτισμού υπογείων υδάτων στην Ελλάδα ανά πενταετία από το 2001 έως σήμερα. «Ετσι ακόμα και τα περιορισμένα δίκτυα παρακολούθησης που υπάρχουν στη χώρα μας είτε λειτουργούν αποσπασματικά και τα δεδομένα δεν επικαιροποιούνται είτε τα δεδομένα τους δεν είναι ανοιχτά και προσβάσιμα από όλους. Αυτό είναι ένα πρόβλημα που πρέπει, θα έπρεπε μάλλον, να έχει αντιμετωπίσει η πολιτεία εδώ και καιρό», σημειώνει η κ. Γκεμιτζή, προσθέτοντας πως την ίδια στιγμή, η επανάσταση που έχει επέλθει στον τομέα της παραγωγής δεδομένων τα οποία αφορούν το περιβάλλον μέσω των δορυφορικών αποστολών αλλά και των εφαρμογών τεχνητής νοημοσύνης, έρχονται να βοηθήσουν καθοριστικά στον τομέα αυτό.

      Μέση ετήσια ποσότητα βροχόπτωσης στην Ελλάδα ανά πενταετία από το 2001 και μετά. Υπολογίζοντας τα υπόγεια ύδατα
      H ομάδα της κ. Γκεμιτζή δοκίμασε να υπολογίσει την ποσότητα εμπλουτισμού των υπογείων υδάτων της χώρας μας από το 2001 έως και το 2024 συνδυάζοντας τις παραδοσιακές μεθόδους υπολογισμού με σύνολα ανοιχτών δεδομένων, όπως το Open Land Map Layers που προσφέρουν σε υψηλή ανάλυση τις ιδιότητες του ανώτερου εδαφικού στρώματος (αυτό που διαχωρίζει την ατμόσφαιρα από τα υπόγεια νερά) σε παγκόσμιο επίπεδο, με ανάλυση 250 μέτρων.
      Γνωρίζοντας αυτές τις ιδιότητες, οι ειδικοί μπορούν με μαθηματικούς υπολογισμούς να εκτιμήσουν πότε το ανώτερο εδαφικό στρώμα δεν μπορεί να συγκρατήσει περισσότερο νερό ύστερα από μια βροχή, οπότε και ξεκινάει ο εμπλουτισμός των υπογείων υδάτων.
      Η ομάδα χρησιμοποίησε επίσης δεδομένα βροχόπτωσης και δεδομένα εξατμισιδιαπνοής (η ποσότητα του νερού που επιστρέφει στην ατμόσφαιρα λόγω εξάτμισης και διαπνοής των φυτών) από τη δορυφορική αποστολή Terra της NASA.
      Ο χάρτης των γεωτρήσεων νερού και η πληγή της υπεράντλησης Τα αποτελέσματά των δεδομένων που επεξεργάστηκε η ομάδα τα συνέκρινε με αυτά που της δόθηκαν από την αποστολή GRACE της NASA, η οποία καταγράφει τις μεταβολές των συνολικών αποθεμάτων νερού στις περιοχές του πλανήτη μας, μέσω μέτρησης των βαρυτικών μεταβολών.
      «Περιοχές με αύξηση της βαρυτικής τους έλξης έχουν πλεόνασμα υδάτων (τυπική περίπτωση περιοχών που αντιμετωπίζουν πλημμύρες ή αυξημένη ποσότητα χιονοκάλυψης), ενώ σε περιοχές που αντιμετωπίζουν ξηρασία παρατηρούμε μείωση της έλξης του βαρυτικού τους πεδίου», λέει σχετικά η κ. Γκεμιτζή, προσθέτοντας ότι σε χώρες όπως η Ελλάδα, όπου το χιόνι αποτελεί μικρό μέρος των συνολικών αποθεμάτων νερού, τα δεδομένα της αποστολής GRACE καταγράφουν κυρίως τις μεταβολές των αποθεμάτων υπογείου νερού, όπως έχει δειχθεί από αρκετές επιστημονικές δημοσιεύσεις.
      Τα βασικά συμπεράσματα για την Ελλάδα
      Το βασικό συμπέρασμα της έρευνας είναι πως τα υπόγεια ύδατα μειώνονται με καλπάζοντα ρυθμό. Η κ. Γκεμιτζή εξηγεί τον μηχανισμό που συμβαίνει αυτό:
      «Πέραν των γνωστών χωρικών διαφορών –π.χ. η Δυτική Ελλάδα δέχεται σχεδόν διπλάσια ποσότητα βροχοπτώσεων– παρατηρούμε ότι στα δεδομένα που εξετάσαμε φαίνεται μια σταδιακή πτώση των βροχοπτώσεων και του εμπλουτισμού των υπογείων υδάτων που κορυφώνεται κατά την τελευταία πενταετία. H μείωση του εμπλουτισμού των υπογείων υδάτων οφείλεται κατά κύριο λόγο στην αύξηση της εξατμισιδιαπνοής (η ποσότητα του νερού που επιστρέφει στην ατμόσφαιρα από τις υδάτινες επιφάνειες και το έδαφος καθώς και από τη διαπνοή των φυτών), λόγω της αύξησης της θερμοκρασίας της ατμόσφαιρας. Επίσης, οφείλεται και στη μείωση των βροχοπτώσεων, κυρίως λόγω της αύξησης των ημερών χωρίς βροχή».
      Τα μεμονωμένα περιστατικά ραγδαίων βροχοπτώσεων δεν μπορούν να αναπληρώσουν αποτελεσματικά τα υπόγεια ύδατα. Η μείωση των χιονοπτώσεων και του ύψους χιονιού, ιδίως κάτω από τα 1.800 μέτρα υψόμετρο, συμβάλλει επίσης σε αυτή την προβληματική εικόνα, αν και σε μικρότερο βαθμό.
      Οπως τονίζει με τη σειρά του ο διευθυντής του Εργαστηρίου Ατμοσφαιρικής Ρύπανσης και Αντιρρυπαντικής Τεχνολογίας Ατμοσφαιρικών Ρύπων του Δημοκρίτειου Πανεπιστήμιου Θράκης, καθηγητής Κωνσταντίνος Κουρτίδης, η αύξηση της θερμοκρασίας της ατμόσφαιρας, που ήταν ιδιαίτερα μεγάλη την τελευταία πενταετία (το 2023 και 2024 ήταν τα πιο θερμά χρόνια από τότε που ξεκίνησαν οι καταγραφές θερμοκρασίας) οδήγησε στη μεγάλη αύξηση της εξατμισιδιαπνοής.
      Οσο για την ιλιγγιώδη αύξηση της θερμοκρασίας τα τελευταία χρόνια; «Αυτή, οφείλεται σε πολλούς λόγους, φυσικά και στο φαινόμενο του θερμοκηπίου. Η ιδιαίτερη αύξηση το 2023-2024 οφείλεται στο ιδιαίτερα ισχυρό El Nino από τα μέσα του 2023 έως τον Μάιο του 2024. Σε κάθε περίπτωση, οι αυξήσεις της θερμοκρασίας προκαλούν αλλαγές στην παγκόσμια ατμοσφαιρική κυκλοφορία. H περιοχή μας επηρεάζεται, όσον αφορά στη βροχόπτωση, από την κυκλοφορία στον Β. Ατλαντικό Ωκεανό, που μπορεί να μεταφέρει (ή να μη μεταφέρει) μεγάλες ποσότητες υγρασίας στην Ανατολική Μεσόγειο, αναλόγως της φάσης της. Αν και αυτή τη στιγμή είναι πολύ αβέβαιο αν στο μέλλον θα μειωθεί ή θα αυξηθεί η βροχόπτωση στην περιοχή της Ελλάδας, είναι βέβαιο ότι η αύξηση της θερμοκρασίας θα συνεχιστεί, οπότε θα αυξηθεί περαιτέρω και η εξατμισιδιαπνοή».
      Για να ελέγξει η ομάδα ότι τα αποτελέσματα της μεθοδολογίας που εφάρμοσε είναι κοντά στην πραγματικότητα, συνέκρινε τις μεταβολές του εμπλουτισμού των υπογείων υδάτων με τις μεταβολές του βαρυτικού πεδίου στη χώρας μας.
      Οι δύο αυτές ανεξάρτητες παρατηρήσεις βρίσκονται σε συμφωνία, ενώ οι ελαφρώς μεγαλύτερες μεταβολές που καταγράφονται μέσω των βαρυτικών ανωμαλιών εξηγούνται από το γεγονός ότι στα δεδομένα αυτά περιλαμβάνονται και μεταβολές στα επιφανειακά νερά, μεταβολές της εδαφικής υγρασίας αλλά και στην ποσότητα νερού που προέρχεται από χιόνι. 

      Εικόνα 5. α) Μεταβολές αποθεμάτων νερού σύμφωνα με μετρήσεις του βαρυτικού πεδίου πάνω από την Ελλάδα (αποστολή GRACE), β) μεταβολές εμπλουτισμού υπογείων υδάτων στη χώρα μας όπως υπολογίστηκαν με την παρούσα μέθοδο. Περιοχές σε δυσμενή θέση
      Χωρικά, η απώλεια του εμπλουτισμού των υπογείων υδάτων στο καθένα από τα 14 υδατικά διαμερίσματα της χώρας μας κατά την τελευταία 25ετία παρουσιάζεται στην παρακάτω εικόνα, όπου φαίνεται η πραγματικά πολύ μεγάλη απώλεια που έχουν υποστεί τα υπόγεια νερά της Δυτικής Ελλάδας και της Πελοποννήσου. «Αυτό βέβαια δεν σημαίνει πως η Ανατολική Ελλάδα δεν αντιμετωπίζει πρόβλημα, αλλά ότι η Δυτική Ελλάδα που υπήρξε ευνοημένη ως προς την ποσότητα των υδάτινων πόρων της, φαίνεται να αντιμετωπίζει μια σημαντική κρίση ως προς το θέμα αυτό», σχολιάζει η κ. Γκεμιτζή.

      Εικόνα 6. Συνολική μείωση εμπλουτισμού υπογείων υδάτων ανά υδατικό διαμέρισμα στην Ελλάδα (2001 – 2024). «Οπως παρατηρούμε στον χάρτη, η βόρεια και η ανατολική χώρα, δηλαδή η Μακεδονία και Θράκη αλλά και τα νησιά του Αιγαίου, παρουσιάζουν τις χαμηλότερες τιμές εμπλουτισμού των υπογείων υδάτων. Αντιθέτως, η Πελοπόννησος και γενικά τα δυτικά τμήματα της χώρας (Ηπειρος, Ιόνια νησιά, Δυτική Πελοπόννησος) ανήκουν στις πιο ευνοημένες περιοχές λόγω των συχνών βροχοπτώσεων και των γεωλογικών συνθηκών τους, οι οποίες ευνοούν τον εμπλουτισμό του υπόγειου υδροφόρου ορίζοντα. Η Κρήτη μεταβαίνει σταδιακά σε μια κατάσταση με πολύ μειωμένες τιμές εμπλουτισμού των υπόγειων υδάτινων πόρων της λόγω των μειωμένων βροχοπτώσεων τα τελευταία χρόνια αλλά και των σταθερά πολύ υψηλών θερμοκρασιών που επικρατούν στο νησί. Η Αττική επίσης μεταβαίνει σε κατάσταση μείωσης των υπόγειων υδάτινων πόρων, αν και πρέπι να σημειώσουμε πως εδώ οι υδάτινοι πόροι ήταν ούτως ή άλλως περιορισμένοι», σημειώνει η κ. Γκεμιτζή.
      Σε κάθε περίπτωση, σύμφωνα με την κ. Γκεμιτζή το νευραλγικό αυτό πρόβλημα παραμένει κάτω από το ραντάρ της Πολιτείας. «Συνδέοντας τα παραπάνω με τα Σχέδια Διαχείρισης Λεκανών Απορροής Ποταμών (ΣΔΛΑΠ) τα οποία αποτελούν το διαχειριστικό εργαλείο για τους υδάτινους πόρους της χώρας μας, θα περίμενε κανείς ότι θα είχαν εντοπίσει το πρόβλημα και θα ανέλυαν τις ενδεδειγμένες λύσεις. Η 2η Αναθεώρησή τους έχει πρόσφατα ολοκληρωθεί και έτσι έχουμε στα χέρια μας τα διαχειριστικά εργαλεία για τον 3ο Κύκλο Διαχείρισης (2022-2027), στα οποία όμως δεν αποτυπώνεται η ποσοτική υποβάθμιση των υπόγειων νερών μας, σε πολλά από τα Υδατικά Διαμερίσματα της Ελλάδας. 
      Ως χαρακτηριστικό παράδειγμα η καθηγήτρια αναφέρει τον χαρακτηρισμό των υπογείων υδάτων στο Υδατικό Διαμέρισμα 11 (Ανατολικής Μακεδονίας) και 12 (Θράκης) ως «καλής ποσοτικής κατάστασης», τη στιγμή που «καθημερινά όσοι ζούμε σε αυτές τις περιοχές βλέπουμε το αποτέλεσμα της ποσοτικής υποβάθμισης. Ετσι, οι πηγές στον ορεινό όγκο της Ροδόπης έχουν σχεδόν στερέψει, ενώ δημοσιεύσεις από το 2024 μας πληροφορούσαν για τη μείωση των υδάτων στο μεγαλύτερο ποτάμιο σπήλαιο της Ελλάδας, αυτό του Μααρά στην περιοχή της Δράμας».
      Σύμφωνα με την ίδια, «αυτή η αδυναμία των Σχεδίων Διαχείρισης οφείλεται σε διάφορες αιτίες και κυρίως στον τρόπο που συντάσσονται και στη δυσκολία τους να αποτυπώσουν την τρέχουσα κατάσταση, αφού στηρίζονται σε ένα δίκτυο παρακολούθησης που είναι διαμοιρασμένο σε διάφορους φορείς (Γενικό Χημείο του Κράτους, ΕΑΓΜΕ, ΕΛΚΕΘΕ, κ.ά.) και άρα ο συντονισμός του αποτελεί από μόνος του μια πρόκληση, αλλά και δεν επικαιροποιεί τα δεδομένα του με τους ρυθμούς που απαιτούν οι αλλαγές που παρατηρούνται στις υδρολογικές συνθήκες λόγω της αλλαγής του κλίματος. Είναι ενδεικτικό πως το Εθνικό Δίκτυο Παρακολούθησης Υδάτων έχει να δημοσιεύσει επικαιροποιημένα δεδομένα του από το 2020».

      Κλείνοντας η κ. Γκεμιτζή αναφέρει ως ένα άλλο πρόβλημα τη δυσκολία των φορέων να προσαρμοστούν και να χρησιμοποιήσουν σύγχρονα τεχνολογικά εργαλεία. «Δυστυχώς η επικοινωνία των δημόσιων φορέων με τα ερευνητικά κέντρα είναι μάλλον υποβαθμισμένη, και έτσι οποιαδήποτε τεχνολογική εξέλιξη περνάει με πολύ αργούς ρυθμούς στην υιοθέτησή της στην καθημερινότητα των δημοσίων φορέων και ακόμη περισσότερο στη χάραξη πολιτικών. Ενώ έχουμε μια αλματώδη πρόοδο στον τομέα της περιβαλλοντικής παρακολούθησης και μας προσφέρονται πλέον πολύτιμα σύνολα διαρκώς ανανεούμενων δεδομένων αλλά και εργαλεία τεχνητής νοημοσύνης για να τα αναλύσουμε και να υπολογίσουμε τα ανανεώσιμα αποθέματα των υδάτων, συνεχίζουμε να χαράζουμε τις πολιτικές διαχείρισης του πιο πολύτιμου πόρου μας με βάση ελλιπή και μη επικαιροποιημένα δεδομένα και διαδικασίες που στην καλύτερη περίπτωση δεν είναι κατάλληλες για να αποτυπώσουν την τρέχουσα κατάσταση και να την επικαιροποιούν διαρκώς».
      Περισσότερα...

        1

    9. Αρθρογραφία

      Υπερτουρισμός: Τι μέτρα παίρνουν Ισπανία, Ελβετία και Γερμανία

      GTnews

      Οι διαμαρτυρίες κατά του υπερτουρισμού σε δημοφιλείς ευρωπαϊκούς ταξιδιωτικούς προορισμούς απασχόλησαν πέρυσι το καλοκαίρι την επικαιρότητα και όχι αδικαιολόγητα, εάν σκεφτεί κανείς την εκτίναξη των τιμών των κατοικιών για τους ντόπιους και τις περιβαλλοντικές, κοινωνικές και οικονομικές πιέσεις που δημιουργεί το φαινόμενο.
      Μπορεί οι εντάσεις να επέστρεψαν το φετινό καλοκαίρι, τις συνοδεύουν όμως και ιδέες για να διορθωθεί το πρόβλημα του μαζικού τουρισμού. Σε όλη την Ευρώπη μια σειρά νέων πρωτοβουλιών στοχεύει στην εξισορρόπηση του τουρισμού με τις ανάγκες των κατοίκων της περιοχής. Τρεις δημοφιλείς προορισμοί δίνουν το παράδειγμα, με νέες ιδέες για μια πιο βιώσιμη ταξιδιωτική περίοδο.
      Το εθνικό σιδηροδρομικό δίκτυο της Ελβετίας θα λειτουργεί φέτος εξ ολοκλήρου με υδροηλεκτρική ενέργεια, στο πλαίσιο της νέας στρατηγικής Swisstainable, η οποία αποσκοπεί στην πιο ομοιόμορφη κατανομή του τουρισμού σε όλη τη χώρα και σε όλο τον χρόνο.
      Με τη σεζόν του σκι να απειλείται από την αύξηση της θερμοκρασίας και τους παγετώνες της χώρας να είναι ευάλωτοι, η Ελβετία γνωρίζει πολύ καλά τη σημασία της εξισορρόπησης του τουρισμού και του περιβάλλοντος. Καμπάνιες με πρωταγωνιστή τον διάσημο τενίστα Ρότζερ Φέντερερ προωθούν τα ταξίδια εκτός εποχής, δείχνοντας πώς είναι η χώρα πέρα από την περίοδο του σκι και της καλοκαιρινής πεζοπορίας.
      Οι αναβατήρες σκι σε ολόκληρη τη χώρα θα λειτουργούν για μεγαλύτερες περιόδους και τα εποχικά ξενοδοχεία θα παρατείνουν επίσης τις ημερομηνίες λειτουργίας τους, καθιστώντας την Ελβετία πιο προσιτή όλο το χρόνο.
      Η Ισπανία έχει βρεθεί στο επίκεντρο της συζήτησης για τον υπερτουρισμό τα τελευταία δύο χρόνια και συνεχίζει να είναι εξαιρετικά δημοφιλής ως ο νούμερο ένα προορισμός για τους Βρετανούς τουρίστες το 2024 και η δεύτερη χώρα με τις περισσότερες επισκέψεις στην Ευρώπη.
      Εν μέσω της αυξανόμενης ανησυχίας για τον υπερτουρισμό, ιδιαίτερα στα Κανάρια και τις Βαλεαρίδες Νήσους, η χώρα ενεργεί γρήγορα. Ηδη φέτος έχει ζητήσει την αφαίρεση σχεδόν 66.000 καταχωρίσεων Airbnb και έχει περιορίσει τις εκστρατείες influencers στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης που φέρνουν τουρίστες που τραβούν selfies στις μικρές παραλίες της.
      Μεταξύ άλλων έχει αναπτύξει μια ψηφιακή πλατφόρμα που παρακολουθεί πόσοι άνθρωποι βρίσκονται στις παραλίες, καθώς και την ποιότητα του αέρα, τις θερμοκρασίες της θάλασσας, τον καιρό, ακόμη και τις μέδουσες στο νερό!
      Η κυβέρνηση επενδύει επίσης σημαντικά στην πολιτιστική κληρονομιά μέσω της πρωτοβουλίας Paradores of Spain, μιας κρατικής αλυσίδας πολυτελών ξενοδοχείων που χρησιμοποιεί ιστορικά κτίρια, όπως κάστρα και αρχοντικά, για να προσελκύσει ταξιδιώτες πέρα από την παραλία.
      Το Βερολίνο αναπτύσσει τη δική του σειρά ανταμοιβών για τους βιώσιμους τουρίστες. Στόχος είναι να χρησιμοποιηθούν κίνητρα για να γίνει η βιώσιμη συμπεριφορά πιο ελκυστική για τους επισκέπτες, όπως για παράδειγμα δωρεάν ξεναγήσεις, εκπτώσεις ή είσοδοι σε αξιοθέατα, εάν οι επισκέπτες του Βερολίνου λάβουν μέρος σε εκστρατείες δενδροφύτευσης ή συλλογής απορριμμάτων το επόμενο έτος.
      Το Βερολίνο παράλληλα αυξάνει τον κατάλογο των οικολογικών ξενοδοχείων, καταστημάτων οικολογικών αναμνηστικών και ποδηλατοδρόμων. Η τουριστική αρχή έχει επίσης αναπτύξει μια ασυνήθιστη ιδέα της πόλης των 15 λεπτών, που σημαίνει ότι τα συμμετέχοντα ξενοδοχεία διαθέτουν ό,τι χρειάζεστε σε απόσταση 15 λεπτών με τα πόδια ή με ποδήλατο, βοηθώντας τους ταξιδιώτες να μειώσουν το αποτύπωμά τους, καθώς εξερευνούν την περιοχή σαν ντόπιοι.
      Περισσότερα...

        0

    10. Αρθρογραφία

      Η παλαιότητα των λιμανιών στη χώρα εμπόδιο στον τουρισμό

      GTnews

      Μπορούν λιμάνια που φτιάχτηκαν πριν από 40 ή 50 χρόνια, για να εξυπηρετούν τις ανάγκες των νησιωτικών κοινωνιών, να εξυπηρετήσουν τις μεγάλες τουριστικές ροές του 2025; Μπορούν λιμάνια που είχαν φτιαχτεί για πλοία μήκους 70 ή και 100 μέτρων, που μετέφεραν λίγα φορτηγά, να υποδεχθούν πλοία 120 ή και 160 μέτρων που ξεφορτώνουν δεκάδες ρυμουλκούμενα οχήματα και εκατοντάδες Ι.Χ.; Ρητορικά βεβαίως τα ερωτήματα, καθώς όλοι γνωρίζουν την παρωχημένη κατάσταση και την ανεπάρκεια των υποδομών στα περισσότερα νησιά της Ελλάδας. Αν και η κυβέρνηση έχει εξασφαλίσει ευρωπαϊκούς και εθνικούς πόρους εκατοντάδων εκατομμυρίων για τη βελτίωση αυτών των υποδομών, τα λιμενικά ταμεία, που ανήκουν στους δήμους και στην πλειονότητα των περιπτώσεων έχουν την αρμοδιότητα σχεδίασης, μελετητικής ωρίμανσης, διαγωνιστικής διαδικασίας και ανάθεσης των έργων, αδυνατούν για διάφορους λόγους, όπως υποστελέχωση και ανεπαρκής εξειδίκευση, να το πράξουν.
      Καλύτερες αλλά όχι τις απαιτούμενες επιδόσεις έχουν οι περιφέρειες, όπου τα έργα εμπίπτουν στην αρμοδιότητά τους, ενώ προηγείται το υπουργείο Ναυτιλίας και Νησιωτικής Πολιτικής, όπου όμως είναι αρμόδιο για τα έργα.
      Σε όλες τις περιπτώσεις, οι ανάγκες έχουν ξεπεράσει τους ρυθμούς υλοποίησης των έργων. Πραγματικότητα που αποτυπώνεται ανάγλυφη στις ετήσιες εκθέσεις που συντάσσει η Πανελλήνια Ένωση Πλοιάρχων Εμπορικού Ναυτικού (ΠΕΠΕΝ). Παρατηρήσεις και διαπιστώσεις δηλαδή των καπετάνιων, που καλούνται πολλές φορές μέσα σε ένα εικοσιτετράωρο να καταπλεύσουν και να αποπλεύσουν με ασφάλεια σε στοιχειώδεις και συχνά με ζημιές υποδομές. Η φετινή «Έκθεση λιμένων 2025» συντάσσεται αυτό το διάστημα και οι πρώτες πληροφορίες αναφέρουν πως έχει μικρές διαφορές από την περυσινή, που έχει έκταση μεγαλύτερη των 100 σελίδων, αφού έργα που έχουν ξεκινήσει δεν έχουν ακόμα ολοκληρωθεί και το πέρασμα ενός ακόμα έτους «βάρυνε» τα λιμάνια. Δεκάδες παρεμβάσεις τόσο προς τα λιμενικά ταμεία όσο και προς όλους τους αρμόδιους φορείς, με έγγραφα και συγκεκριμένες προτάσεις για άμεσες ενέργειες για αποφυγή ατυχημάτων, έχει κάνει και ο Σύνδεσμος Επιχειρήσεων Επιβατηγού Ναυτιλίας.
      Στη Λέρο, «το κρηπίδωμα έχει υποστεί εκτεταμένη καθίζηση, η οποία έχει δυσκολέψει σημαντικά τις προσεγγίσεις και τη φορτοεκφόρτωση επιβατών και οχημάτων».
      Ταξιδεύοντας κανείς αυτές τις μέρες για την Πάρο, την Τήνο, τη Νάξο και τη Λέρο, στον σχεδόν οριζόντιο δηλαδή άξονα από τις ακτές της Αττικής προς τα ανατολικά, διαπιστώνει εύκολα τα προβλήματα, ακόμα κι αν δεν είναι ειδικός. Προβλήματα που δεν σχετίζονται μόνο με τις υποδομές αλλά και με την αυξημένη κίνηση στα λιμάνια από ιδιωτικά και τουριστικά σκάφη και, βεβαίως, την κυκλοφοριακή ασφυξία που προκαλούν στους δρόμους των νησιών η αποβίβαση και επιβίβαση πολλών εκατοντάδων οχημάτων, φορτηγών και ταξιδιωτών. Το κυκλοφοριακό έμφραγμα στην Πάρο είναι γνωστό σε όσους την έχουν επισκεφθεί ή είναι από το νησί. Στη Νάξο πρέπει να κλείσει ο παραλιακός δρόμος για την τοπική κυκλοφορία προκειμένου να αποβιβαστούν οχήματα και επιβάτες από τα πλοία. Στις περιπτώσεις που παραπάνω από ένα πλοία φθάνουν με μικρή χρονική διαφορά, τυχόν καθυστέρηση του πρώτου σημαίνει κυκλοφοριακό κομφούζιο, καθώς τα οχήματα που το περίμεναν πρέπει να φύγουν για να έρθουν αυτά που θα πάρει αυτό που έφθασε πρώτο.
      Ιστορίες καθημερινής τρέλας σε ένα σκηνικό από λιμάνια που με τα χρόνια έχουν χάσει τα βάθη τους, με ετοιμόρροπους προβλήτες, φάρους και άλλα μέσα σήμανσης που απαιτούν αντικατάσταση, ανεξέλεγκτη αγκυροβόληση μεγάλων σκαφών αναψυχής στην είσοδο των λιμανιών, ανεπαρκέστατους ή εντελώς ανύπαρκτους χώρους αξιοπρεπούς αναμονής επιβατών, ελάχιστα αν καθόλου σκίαστρα, προσκρουστήρες που έχουν φθαρεί στα σημεία πρόσδεσης και σκουριασμένα σίδερα που έχουν ξεπροβάλει από τα μπετά. Έτσι περιγράφεται η κατάσταση σε πολλά από τα λιμάνια της νησιωτικής χώρας στην τελευταία έκθεση λιμένων της Πανελλήνιας Ένωσης Πλοιάρχων Εμπορικού Ναυτικού. Οι πλοίαρχοι γράφουν για την Πάρο: «Η προοδευτική αύξηση των πλοίων που προσεγγίζουν τον λιμένα της Παροικιάς επιβάλλει την επέκταση νέων θέσεων προς τα βορειοδυτικά. Απαιτείται ρύθμιση της κυκλοφορίας τουριστικών και σκαφών αναψυχής στον όρμο. Η άναρχη, άτακτη, απροειδοποίητη και άνευ ορίων κυκλοφορία των προαναφερόμενων σκαφών στον όρμο Παροικιάς, όπου διαπερνούν τις θέσεις πρόσδεσης και τη λιμενολεκάνη εκτέλεσης ελικτικών χειρισμών των πλοίων για να καταλήξουν ή αναχωρώντας από τη μαρίνα, εγκυμονεί τεράστιους κινδύνους για την πρόκληση ατυχήματος».
      Η άναρχη κυκλοφορία σκαφών αναψυχής στο λιμάνι της Πάρου εγκυμονεί τεράστιους κινδύνους, αναφέρει η έκθεση της Πανελλήνιας Ένωσης Πλοιάρχων Εμπορικού Ναυτικού.
      Στη Λέρο, «το κρηπίδωμα έχει υποστεί εκτεταμένη καθίζηση, η οποία έχει δυσκολέψει σημαντικά τις προσεγγίσεις και τη φορτοεκφόρτωση επιβατών και οχημάτων. Σύμφωνα με πολλαπλές μαρτυρίες παρευρισκομένων, κατά τις διαδικασίες άφιξης και αναχώρησης των πλοίων αντιλαμβάνονται κραδασμούς και δονήσεις μέχρι την είσοδο του λιμένα, γεγονός που καταδεικνύει την επικίνδυνη κατάσταση της υποδομής. Το πρόβλημα αυτό υφίσταται εδώ και αρκετά χρόνια χωρίς ουσιαστική αντιμετώπιση, όμως η κατάσταση έχει επιδεινωθεί σε τέτοιο βαθμό που πλέον καθίσταται επικίνδυνη για ολική καθίζηση του λιμένα με ό,τι αυτό συνεπάγεται». Χρειάστηκε να παρέμβει το υπουργείο Ναυτιλίας ώστε τα έργα στο Λακκί της Λέρου, που αναμένεται να αρχίσουν νωρίς το φθινόπωρο, όπως και στο λιμάνι της Τήνου, όπου ημιβυθισμένα μπλόκια, εκτεταμένες ρηγματώσεις και άλλα προβλήματα που αναφέρονται στην έκθεση λιμένων των καπετάνιων, να φτιαχτούν άμεσα.
      Εκτεταμένες ρηγματώσεις, ημιβυθισμένα μπλόκια και άλλα προβλήματα αναφέρονται στην έκθεση λιμένων των καπετάνιων για το λιμάνι της Τήνου.
      Στη Σαντορίνη, οι ανεπαρκέστατες λιμενικές υποδομές συνδυάζονται με ένα γεμάτο προκλήσεις οδικό δίκτυο, που σε συνδυασμό με το πλήθος των χιλιάδων (πάνω από 5.000) τουριστικών λεωφορείων και βαν που βρίσκονται στο νησί συνθέτουν μια χαοτική πραγματικότητα. «Είναι επιτακτική ανάγκη για το νησί να βρεθεί μια εναλλακτική λύση σε περίπτωση αδυναμίας προσέγγισης των πλοίων, σε κάποια άλλη, υπήνεμη από δυτικούς και νοτιοδυτικούς ανέμους τοποθεσία», ενώ «ύστερα από την επέκταση του λιμανιού προς τα βόρεια, επηρεάζεται η αγκυροβολία λόγω μεγάλων βαθών», αναφέρει η τελευταία έκθεση λιμένων των καπετάνιων.
      Σχεδόν σε όλα τα νησιά καταγράφονται σημαντικά προβλήματα. Στη Νάξο, όπου η ακτοπλοΐα εξυπηρετείται από έναν μακρόστενο προβλήτα με περιορισμένο χώρο για την αναμονή των οχημάτων και ακόμα πιο περιορισμένο για την πρόσδεση των πλοίων, πριν από κάμποσους μήνες έπεσε δύτης στο νερό για να διαπιστώσει την κατάσταση του κρηπιδώματος κάτω από την επιφάνεια. «Ο δύτης μπήκε από τη μια πλευρά του λιμενοβραχίονα και βγήκε από την άλλη, καθώς από κάτω έχει ανοίξει σπηλιά», αναφέρει πηγή που επικαλείται ενδελεχή γνώση της επιχείρησης. Και εδώ η διαδικασία ωρίμανσης των έργων από το Λιμενικό Ταμείο καλά κρατεί, επισημαίνει η ίδια πηγή.
      Το στοίχημα της απορρόφησης κοινοτικών κονδυλίων 265 εκατ.
      Αποτελεί μεγάλο στοίχημα όχι μόνο για τον τουρισμό, αλλά βεβαίως και για τη νησιωτική χώρα στο σύνολό της, η δυνατότητα των φορέων ανάθεσης έργων, όπως τα λιμενικά ταμεία και οι περιφέρειες, να ωριμάσουν γρήγορα μελετητικά, τεχνικά και διαγωνιστικά και να ολοκληρώσουν τα έργα για τα οποία έχουν ήδη εξασφαλιστεί πόροι από το υπουργείο Ναυτιλίας και Νησιωτικής Πολιτικής. Τόσο για να μη χαθούν οι πόροι όσο και για να βελτιωθεί η κρίσιμη κατάσταση των λιμενικών υποδομών. Βεβαίως και στο παρελθόν έχουν δοθεί λεφτά τα οποία είτε δαπανήθηκαν σε μελέτες χωρίς αντίκρισμα είτε και στην εκτέλεση έργων που μένουν σήμερα αναξιοποίητα λόγω ζημιών ή χωροθέτησης. Μια τέτοια περίπτωση είναι το νέο λιμάνι στην Αστυπάλαια, που βρίσκεται σε απόσταση δέκα λεπτών από τη Χώρα, αλλά προ τετραετίας υπέστη σοβαρή καθίζηση και έκτοτε δεν χρησιμοποιείται, με αποτέλεσμα η ακτοπλοϊκή διασύνδεση να έχει επιστρέψει στο Παλιό Λιμάνι, που βρίσκεται στον Πέρα Γιαλό στη Χώρα. Μια άλλη περίπτωση είναι αυτή του νέου λιμανιού που φτιάχτηκε στα Μεστά της Χίου, ωστόσο η ακτοπλοϊκή διασύνδεση με τον Πειραιά παραμένει στο κεντρικό λιμάνι στην πόλη της Χίου.
      Αυτή τη στιγμή το υπουργείο Ναυτιλίας και Νησιωτικής Πολιτικής αξιοποιεί ευρωπαϊκούς πόρους είτε μέσω του ΕΣΠΑ είτε μέσω του Ταμείου Ανάκαμψης για την αναβάθμιση λιμενικών υποδομών συνολικού προϋπολογισμού 265,237 εκατ. ευρώ. Από το Ταμείο Ανάκαμψης χρηματοδοτούνται έργα με συνολικό προϋπολογισμό 67,5 εκατ. σε 13 λιμάνια, που είτε έχουν ολοκληρωθεί είτε ολοκληρώνονται, με φορείς υλοποίησης είτε το υπουργείο Ναυτιλίας σε συνεργασία με το Υπερταμείο (Αλεξανδρούπολη, Βόλος, Στυλίδα) είτε τους οικείους δήμους και φορείς (Ηράκλειο, Ιος, Αργοστόλι, Σητεία, Ιερά Μονή Μεγίστης Λαύρας και Ιβήρων, Σύμη, Αγία Ρουμέλη και Καστελλόριζο). Από το ΕΣΠΑ προχωρούν οι μελέτες συνολικού προϋπολογισμού 135 εκατ. για τα λιμάνια σε Ρέθυμνο, Καμαριώτισσα Σαμοθράκης, Μαύρη Λιμνιώνα Σφακίων, Παλαιοχώρα, Λειψούς, Μαθράκι, Αιγιάλη, Αυλάκια Οθωνών, Άγιο Στέφανο Αυλιωτών και άλλα σε Κεφαλονιά, Φούρνους, Αντικύθηρα, Άγιο Ευστράτιο, Φολέγανδρο, Αγιο Νικόλαο Κρήτης και Αγιο Κήρυκο και Εύδηλο Ικαρίας. Άλλα 60 εκατ. έχουν εξασφαλιστεί για επιπλέον έργα σε λιμάνια στη Σίκινο, στην Κάλυμνο, στη Ρόδο, στην Κάρπαθο, στην Ανάφη, στη Γαύδο, στο Αγαθονήσι και στη Λέρο. Η συντριπτική πλειονότητα αυτών των έργων, πάντως, εμφανίζει «χαμηλή ωριμότητα» και «απαιτούνται μελέτες και εκθέσεις προκειμένου να ενταχθούν για χρηματοδότηση στο πρόγραμμα», πληροφορείται η «Καθημερινή» αρμοδίως. Για κάποια από αυτά, φορείς είναι η Περιφέρεια Νοτίου Αιγαίου και για κάποια άλλα οι οικείοι δήμοι και τα λιμενικά ταμεία.
      Έργα και παρεμβάσεις όμως απαιτούνται και σε μεγάλα ιδιωτικοποιημένα λιμάνια όπως ο Πειραιάς. Πέρα από τα έργα που έγιναν εκεί κατόπιν πιέσεων του υπουργού Ναυτιλίας νωρίτερα φέτος στο επιβατηγό λιμάνι του ΟΛΠ, θέμα εγείρεται και στον λιμένα των RORO, των αμιγώς οχηματαγωγών δηλαδή, στο Κερατσίνι, όπου τα πλοία αυτά φορτώνουν σε απόσταση δύο μέτρων το ένα από το άλλο επικίνδυνα φορτία, σημειώνουν πηγές από το μεγάλο λιμάνι της χώρας.
      Περισσότερα...

        4

    11. Αρθρογραφία

      Κατασκευαστικές δημιουργούν την επόμενη γενιά στελεχών τους

      tetris

      Το «σαφάρι» των μεγάλων κατασκευαστικών ομίλων στην αγορά εργασίας καλά κρατεί και μάλιστα αφορά, όχι μόνο «χέρια» που θα απασχοληθούν στα δεκάδες εργοτάξια ανά την επικράτεια, αλλά και στη στελέχωση των εταιρειών, ώστε να ανταποκριθούν στις απαιτήσεις των επόμενων ετών. Αλλωστε είναι δεδομένη η ανάγκη προσαρμογής στα νέα κατασκευαστικά δεδομένα, από τις τεχνολογίες υλικών και τον έλεγχο του κόστους με σύνθετα πληροφοριακά εργαλεία, μέχρι την αξιοποίηση της τεχνητής νοημοσύνης. Ετσι, οι διοικήσεις των εταιρειών σχεδιάζουν και υλοποιούν αρκετές πρωτοβουλίες για το απαιτούμενο brain gain, με έμφαση στην εγχώρια αγορά και την προσέλκυση ανθρώπων, είτε απευθείας από τα πανεπιστήμια είτε από άλλους κλάδους της οικονομίας.
      Στο πλαίσιο αυτό ο όμιλος Aktor λάνσαρε πρόσφατα το μεγαλύτερο εταιρικό πρόγραμμα υποτροφιών στη χώρα (Aktor4thefuture), ύψους 1,4 εκατ. ευρώ ετησίως, για τα επόμενα 10 χρόνια. Συνολικά θα δαπανηθούν 14 εκατ. ευρώ για τη χρηματοδότηση έως 40 σπουδαστών ετησίως ή 400 συνολικά για την προσεχή δεκαετία, με τον Aktor να προσφέρει ταυτόχρονα και εγγυημένη απασχόληση ελάχιστης διάρκειας πέντε ετών στον όμιλο. Μάλιστα, αυτή θα αποτελεί και προϋπόθεση για τη λήψη της υποτροφίας. Ουσιαστικά, όσοι υποψήφιοι επιλεγούν θα λάβουν χρηματοδότηση των μεταπτυχιακών τους σπουδών (έως 20.000 ευρώ για ελληνικό πανεπιστήμιο και έως 50.000 ευρώ για διεθνές) και ταυτόχρονα θα δεσμευτούν για την απασχόλησή τους στον όμιλο Aktor για ελάχιστη περίοδο πέντε ετών.
      Κριτήρια αριστείας
      «Το πρόβλημα της υποστελέχωσης δεν θα λυθεί με καραβιές ανθρώπων. Χρειαζόμαστε νέους Ελληνες υψηλής κατάρτισης», ανέφερε χαρακτηριστικά ο Αλ. Εξάρχου, πρόεδρος και διευθύνων σύμβουλος του ομίλου. Στόχος του ομίλου είναι να δημιουργήσει την απαιτούμενη «μαγιά» στελεχών που θα απασχοληθούν σε διάφορους τομείς δραστηριότητας του Aktor τα επόμενα χρόνια, με δεδομένη και τη μεγέθυνση της εισηγμένης.
      Γι’ αυτό άλλωστε η διαδικασία επιλογής των υποψηφίων δεν θα γίνεται μόνο με βάση το ακαδημαϊκό τους υπόβαθρο, αλλά θα αξιολογηθούν και από επιτροπή στελεχών του ομίλου. Ωστόσο, τα κριτήρια δεν θα είναι εισοδηματικά, αλλά αριστείας, καθώς οι ενδιαφερόμενοι θα πρέπει να έχουν βαθμολογία πτυχίου μέσου όρου 7,5 (με άριστα το 10) και μέσου όρου 8 για τον μεταπτυχιακό τίτλο. Επίσης, θα πρέπει να είναι Ελληνες υπήκοοι και κάτω των 30 ετών. Η τελική επιλογή των υποψηφίων θα πραγματοποιηθεί εντός του Μαΐου, ώστε στη συνέχεια να ξεκινήσουν τις σπουδές τους από το επόμενο ακαδημαϊκό έτος 2025-2026.
      Αντιστοίχως, πριν από μερικές εβδομάδες ο όμιλος Metlen ανακοίνωσε τον νέο κύκλο του προγράμματος «Μηχανικοί στην πράξη», που ήδη «τρέχει» για πάνω από οκτώ χρόνια, έχοντας καθοριστική συνεισφορά στη στελέχωση της ΜΕΤΚΑ, της θυγατρικής στον τομέα των υποδομών. Μάλιστα το πρόγραμμα επεκτάθηκε φέτος και στον κλάδο των μετάλλων και προσφέρει έμμισθη πρακτική εργασία για ένα έτος σε νέους αποφοίτους με έμφαση στις βιομηχανικές δραστηριότητες της εταιρείας στη Βοιωτία, στη Φωκίδα και στα Οινόφυτα.
      Το πρόγραμμα έχει αποφέρει σημαντικά αποτελέσματα, με δεκάδες προσθήκες μηχανικών και στον τομέα των υποδομών, προσελκύοντας μάλιστα ανθρώπους που μεταπήδησαν στις κατασκευές από άλλους κλάδους, όπως η βιομηχανία, έχοντας όμως εμπειρία από τεχνικά έργα. Επίσης έχει παρατηρηθεί και σημαντική εισροή ανθρώπων από μικρότερες τεχνικές εταιρείες του κλάδου που επιθυμούν την επαγγελματική τους ανέλιξη και μεγαλύτερη εργασιακή ασφάλεια μέσω της απασχόλησης στον όμιλο Metlen.
      Ο επαναπατρισμός
      Αντιθέτως, οι ελπίδες των εταιρειών να προσελκύσουν Ελληνες μηχανικούς που έχουν εγκατασταθεί μόνιμα στο εξωτερικό τα τελευταία χρόνια είναι λιγότερες, με δεδομένο το φορολογικό, αλλά και το μισθολογικό μειονέκτημα της ελληνικής αγοράς. Στελέχη της αγοράς εκτιμούν ότι μόνο αν γίνει μια συντονισμένη προσπάθεια που θα περιλαμβάνει και φορολογικά κίνητρα θα ήταν πιθανός ο επαναπατρισμός ανθρώπων οι οποίοι αποχώρησαν από την Ελλάδα τα χρόνια της οικονομικής κρίσης και του «μαρασμού» του κατασκευαστικού κλάδου.
      Περισσότερα...

        0

    12. Αρθρογραφία

      Σε χαμηλό επίπεδο το 2024 οι αγορές γραφείων στην Ευρώπη

      GTnews

      Στο χαμηλότερο επίπεδο όλων των εποχών διαμορφώθηκε πέρυσι ο αριθμός των συμφωνιών για αγορές κτιρίων γραφείων στην Ευρώπη, καθώς οι επενδυτές εγκατέλειψαν τον κλάδο, απογοητευμένοι από την τηλεργασία και το κόστος της πράσινης αναβάθμισης των κτιρίων. Ο τομέας αντιπροσώπευε μόλις το 22% των επενδύσεων αξίας 189 δισ. ευρώ σε εμπορικά ακίνητα στην Ευρώπη πέρυσι, σχεδόν το μισό δηλαδή από το ποσοστό του 2019 πριν από το ξέσπασμα της πανδημίας, σύμφωνα με στοιχεία που συγκέντρωσε η MSCI Inc. Η συνολική αξία των συμφωνιών γραφείου ήταν η δεύτερη χαμηλότερη στην ιστορία μετά το 2009, όταν ο κλάδος υπέφερε στον απόηχο της παγκόσμιας χρηματοπιστωτικής κρίσης, όπως δείχνουν τα στοιχεία.
      «Ο τομέας εμφανίζει πόλωση, με υπεραπόδοση μόνο από τα καλά τοποθετημένα, σύγχρονα και βιώσιμα κτίρια που ανταποκρίνονται στις απαιτήσεις των κατοίκων», δήλωσε ο Toμ Λίχι, επικεφαλής της έρευνας περιουσιακών στοιχείων της MSCI. «Ένα μεγαλύτερο ποσοστό γραφείων από ποτέ αποκτήθηκε για επανατοποθέτηση μέσω ανακατασκευής ή ανακαίνισης». Τα γραφεία, που αποτέλεσαν κάποτε το βασικό στήριγμα των θεσμικών χαρτοφυλακίων ακινήτων, έχουν πέσει σε δυσμένεια, καθώς η τηλεργασία που συνεχίστηκε μετά την πανδημία εγείρει αμφιβολίες για τη μελλοντική ζήτηση για τέτοιους χώρους. Οι εξελίξεις θυμίζουν την εμπειρία που καταγράφηκε στα ακίνητα στον χώρο του λιανεμπορίου, όταν η άνοδος του ηλεκτρονικού εμπορίου ώθησε τους επενδυτές να αγοράσουν αποθήκες για τη διανομή αγαθών, αντί για καταστήματα και εμπορικά κέντρα.
      Οι συνολικές πωλήσεις ακινήτων αυξήθηκαν κατά 4% σε σχέση με το προηγούμενο έτος έπειτα από αύξηση 11% το τελευταίο τρίμηνο, όταν επενδύθηκαν 55,6 δισ. ευρώ. Οι επενδύσεις σε εμπορικά ακίνητα πάντως άρχισαν να ανακάμπτουν ύστερα από μια διετή ύφεση προς το τέλος του 2024, καθώς οι επενδυτές στράφηκαν σε τομείς όπως τα οικιστικά ακίνητα και συνέχισαν να αποφεύγουν τα κτίρια γραφείων. Μια σειρά συναλλαγών κατά το δεύτερο εξάμηνο οδήγησε την ανάκαμψη, εκτοξεύοντας την αξία των συμφωνιών που ολοκληρώθηκαν στην Ευρώπη κατά 4% στα 189 δισ. ευρώ πέρυσι, έπειτα από πτώση 45% το προηγούμενο έτος, σύμφωνα με την MSCI. Οι επενδυτές έστρεψαν την προσοχή τους σε ξενοδοχεία και διαμερίσματα και «έριξαν» περισσότερα χρήματα σε αποθήκες καθώς στοιχηματίζουν στην ανάπτυξη του ηλεκτρονικού εμπορίου.
      Οι τιμές έχουν πέσει 23% κατά μέσον όρο σε όλη την Ευρώπη από την κορύφωση του 2021, με τις αξίες των γραφείων να πέφτουν 38%, σύμφωνα με τους αναλυτές ακινήτων της Green Street. Στις ΗΠΑ, οι μεγαλύτεροι αγοραστές εμπορικών ακινήτων είναι οι όμιλοι ιδιωτικών μετοχών με επικεφαλής την Blackstone μαζί με τις TPG, Starwood, KKR, Ares και Greystar. Η πώληση από την Blackstone ενός πολυτελούς κτιρίου στο Μιλάνο στην Kering, οι πωλήσεις μεριδίων στα εμπορικά κέντρα Liverpool One και Meadowhall του Ηνωμένου Βασιλείου και μια συμφωνία για την Elliott Management και την Oval Real Estate για την αγορά περιουσιακών στοιχείων από τη Langham Estate στο κεντρικό Λονδίνο ήταν από τις μεγαλύτερες συμφωνίες το 2024.
      Περισσότερα...

        0

    13. Αρθρογραφία

      Προς εθνικοποίηση η Thames Water η μεγαλύτερη εταιρεία ύδρευσης της Βρετανίας

      tetris

      Η μεγαλύτερη εταιρεία ύδρευσης της Βρετανίας, η Thames Water, που διαχειρίζεται το νερό του Τάμεση, βρίσκεται σε συνομιλίες με τις ρυθμιστικές αρχές αναζητώντας λύση στο πρόβλημα υπερχρέωσής της. Ανάμεσα στα σενάρια που εξετάζονται συμπεριλαμβάνεται και το ενδεχόμενο εθνικοποίησης της εταιρείας, που είναι υπερχρεωμένη με 16,5 δισ. δολ.
      Η εξυπηρέτηση του χρέους της δυσχεραίνεται, άλλωστε, τους τελευταίους μήνες εξαιτίας των αυξήσεων των επιτοκίων. Ως εκ τούτου, η εταιρεία βρίσκεται σε διαπραγμάτευση με τη ρυθμιστική αρχή υδάτων Ofwat, το υπουργείο Περιβάλλοντος, Τροφίμων και Γεωργίας, αλλά και με το βρετανικό υπουργείο Οικονομικών.
      Σύμφωνα με πηγές προσκείμενες στην εταιρεία, οι συνομιλίες αφορούν κατά κύριο λόγο την ένταξή της σε καθεστώς ειδικής διοίκησης. Οι ίδιες πηγές εξέφρασαν πάντως την ελπίδα πως δεν θα χρειαστεί η εθνικοποίηση της Thames Water, ενώ το θέμα αρχίζει να αποτελεί αντικείμενο δημοσίου διαλόγου. Μιλώντας στο BBC, ο Ντάρεν Τζόουνς, βουλευτής των Εργατικών που προεδρεύει της επιτροπής επιχειρήσεων και εμπορίου της Βουλής, τόνισε πως η κυβέρνηση δεν πρέπει να προχωρήσει σε εθνικοποίηση του συνόλου των εταιρειών ύδρευσης. Επισήμανε, πάντως, πως «αν η χώρα φθάσει να διαπιστώσει πως οι ιδιοκτήτες των εταιρειών ύδρευσης τα έχουν κάνει θάλασσα, τότε δεν θα έχει άλλη επιλογή η κυβέρνηση από την εθνικοποίησή τους και τη διαχείρισή τους».
      Η εταιρεία ανακοίνωσε από την πλευρά της ότι συνομιλεί με τους μετόχους της, εξετάζοντας τη δυνατότητα να αντλήσει περισσότερα κεφάλαια και προσέθεσε ότι διαθέτει άφθονη ρευστότητα. Στην αγορά ομολόγων, πάντως, ένα από τα ομόλογά της σημείωσε χθες απότομη πτώση, ενώ μία ημέρα νωρίτερα είχε παραιτηθεί η διευθύνουσα σύμβουλος της Thames Water, Σάρα Μπέντλεϊ, εν μέσω αμφιβολιών για την οικονομική κατάσταση της εταιρείας. Ολα αυτά συμβαίνουν στην εταιρεία που υδροδοτεί τα νοικοκυριά 15 εκατ. ανθρώπων στο Λονδίνο και το Σάου Ιστ. Οσες εταιρείες ύδρευσης της Βρετανίας έχουν ιδιωτικοποιηθεί βασίζονται στις αγορές χρέους για τη χρηματοδότηση των δραστηριοτήτων τους. Εχουν, όμως, προσελκύσει επανειλημμένως τα βέλη των περιβαλλοντικών οργανώσεων, που τις κατηγορούν ότι υπερχρεώνονται για να μπορούν να προσφέρουν μεγάλα μερίσματα στους μετόχους και μπόνους στα υψηλόβαθμα στελέχη τους, αντί να επενδύουν πολύ πιο ουσιαστικά στην αναβάθμιση των απαρχαιωμένων υποδομών του συστήματος ύδρευσης. Και βέβαια οι αλλεπάλληλες αυξήσεις των επιτοκίων από την Τράπεζα της Αγγλίας επιδεινώνουν διαρκώς την κατάσταση για τις υπερχρεωμένες εταιρείες.  
      Ως κλάδος, οι εταιρείες ύδρευσης βρίσκονται παράλληλα στο στόχαστρο της κοινής γνώμης έπειτα από κάποια επεισόδια διαρροής λυμάτων σε ποταμούς και στο μήκος ακτογραμμών, ενώ την ίδια στιγμή προσπαθούν να περιφρουρήσουν το πολύτιμο αγαθό των υδάτων και να αντεπεξέλθουν στις ανάγκες των όλο και πιο καυτών καλοκαιριών. Το περασμένο έτος η Βρετανία επλήγη από μια παρατεταμένη περίοδο ξηρασίας και οι εταιρείες κοινής ωφελείας επέβαλαν περιορισμούς στην κατανάλωση νερού, μολονότι έχουν προηγηθεί πολλές διαρροές στους απαρχαιωμένους αγωγούς της Βρετανίας. Στο μεταξύ οι λογαριασμοί του νερού αναμένεται να αυξηθούν, καθώς οι εταιρείες ύδρευσης παρουσιάζουν τώρα τα σχέδιά τους στην Ofwat με στόχο την αποκατάσταση των υποδομών ύδρευσης της χώρας, αρχής γενομένης από το 2025. Από την πλευρά της, η κυβέρνηση της Βρετανίας δήλωσε σε δημοσιογράφους διά στόματoς του εκπροσώπου της, πως το Λονδίνο προετοιμάζει σειρά σεναρίων. Προσέθεσε, πάντως, πως ο τομέας των εταιρειών ύδρευσης είναι στο σύνολό του οικονομικά ισχυρός.
      Σύμφωνα δε με τον οίκο πιστοληπτικής αξιολόγησης Fitch, οι πιστωτές της εταιρείας έχουν μειωμένη κάλυψη από τον Μάιο. Τότε η Ofwat άλλαξε τους κανόνες που διέπουν τη χορήγηση μερισμάτων, εξαρτώντας τα ευθέως από την απόδοση της εταιρείας και την ποιότητα υπηρεσιών που παρέχει στους πελάτες και το περιβάλλον.
      Περισσότερα...

        2

    14. Αρθρογραφία

      Ενα λιθαράκι αγάπης για τις ξερολιθιές του Αιγαίου, που κινδυνεύουν να χαθούν

      Engineer

      Οι παλαιοί Κυκλαδίτες το ήξεραν καλά. Μόλις έπιανε θύελλα, βουτούσαν στο νερό να βγάλουν έξω τις βάρκες χωρίς να λογαριάζουν σε ποιον ανήκαν. Σαν να επρόκειτο για κοινό περιουσιακό στοιχείο που όλοι μαζί πάλευαν να διασώσουν από τη μανία της φύσης.
      Με τον ίδιο τρόπο χτίζονταν και οι ξερολιθιές κάποτε. Δεν είχε σημασία σε ποιου το βιος έπρεπε να μπει η αναβαθμίδα. Το έκαναν όλοι μαζί γνωρίζοντας ότι το λιγοστό χώμα και νερό που θα κρατηθεί στη θέση του θα παραγάγει τροφή συνολικά για την κοινότητα. Αλλες εποχές, άλλα ήθη τότε.
      Και όπως τα περισσότερα καΐκια είναι καταδικασμένα εις θάνατον μιας και τα σπάνε μπουλντόζες για να παίρνουν οι ψαράδες τις αποζημιώσεις από την Ευρωπαϊκή Ενωση, ώστε να περιορίζεται, δήθεν, η αλιεία, έτσι και οι ξερολιθιές ρημάζουν σε όλο το Αιγαίο.
      Εργαστήρι και στο βάθος η Αμοργός. Αχτίδα φωτός μερικές προσπάθειες που κάνουν νέοι άνθρωποι να αναδείξουν την αξία τους και να ξαναθυμίσουν στις τοπικές κοινότητες πως οι αναμασιές, χαλάκια, λούροι, λιθοζώναρα και όπως αλλιώς τις ονόμαζαν σε κάθε νησί, είναι σπουδαία κατάλοιπα του πολιτισμού. Χθες, λ.χ., ολοκληρώθηκε στην Αμοργό μια πολύ ενδιαφέρουσα συνάντηση που οργάνωσε η ΜΚΟ «Το Μιτάτο της Αμοργού»–αποτελούμενη από την κοινωνική ανθρωπολόγο Μαρία Νομικού, την αρχιτέκτονα Σεμέλη Δρυμωνίτη και τον Γιώργο Γαβαλά, πρόεδρο της κοινότητας Αιγιάλης–εστιασμένη στις ξερολιθιές. Επρόκειτο για ένα εργαστήριο που έφερε κοντά τρεις παλιούς τεχνίτες, τους Μιχάλη και Δημοσθένη Θεολογίτη και τον Αντώνη Βλαβιανό, με ομάδες όπως το Μπουλούκι, που θέλουν να διατηρηθεί η τέχνη, και ειδικούς όπως η καθηγήτρια στο τμήμα Γεωγραφίας του Πανεπιστημίου Αιγαίου, Θεοδώρα Πετανίδου, η οποία πρόσφατα εξέδωσε το βιβλίο «Αναβαθμίδες καλλιέργειας –μια περιήγηση στα χωράφια του πολιτισμού του Αιγαίου, της Μεσογείου».
      Κατασκευές εν ξηρώ, σπουδαία κατάλοιπα του πολιτισμού. «Οι αναβαθμίδες άρχισαν να φθίνουν όταν ο πληθυσμός των νησιών έπαψε να έχει γεωργούς και κτηνοτρόφους. Ηταν εκείνοι που ήξεραν, μαζί με τους ειδικούς μάστορες, πώς να φτιάχνουν αλλά και να επιδιορθώνουν τις ξερολιθιές που χαλούσαν από μπόρες, χειμάρρους κ.λπ» λέει στη στήλη η Αμοργιανή Μαρία Νομικού. Η Σεμέλη Δρυμωνίτη συμπληρώνει με τη σειρά της ότι η έλευση του τουρισμού στα νησιά ήταν αυτή που άλλαξε καθοριστικά την κατάσταση, αλλά ότι σε ορισμένες περιπτώσεις μπορεί να λειτουργήσει και ευεργετικά –αν έχει ήπια μορφή: «Βλέπουμε την αλλαγή στάσης των ανθρώπων σε ό,τι αφορά τα μονοπάτια. Προχθές που κάναμε το εργαστήρι στην Αμοργό πολλοί τουρίστες πέρασαν για να κάνουν την οδοιπορία τους. Αυτή η αγάπη των επισκεπτών ωθεί και τους ντόπιους να αναγνωρίζουν όσα ταπεινά απομεινάρια του παρελθόντος έχουν αξία» Οι δυο κοπέλες, πάντως, εύχονται ότι με τέτοιες πρωτοβουλίες μπαίνει ένα λιθαράκι (κυριολεκτικά και μεταφορικά) στις ξερολιθιές, που ανήκουν πια στην άυλη πολιτιστική κληρονομιά της UNESCO.
           Ταπεινά έργα τέχνης που πλέον ρημάζουν.
      Περισσότερα...

        0

    15. Αρθρογραφία

      Φθηνή στέγη και μετατροπές κτιρίων με κοινόχρηστους χώρους, στις 40 υποψηφιότητες του βραβείου Μις φαν ντερ Ρόε

      Engineer

      Το μεγάλο πρόβλημα της στέγασης στην Ευρώπη και η δημιουργία πολυλειτουργικών χώρων αντανακλώνται, όπως συμβαίνει τα τελευταία χρόνια, στη βραχεία λίστα των υποψήφιων έργων για το αρχιτεκτονικό βραβείο Μις φαν ντερ Ρόε.
      Εργα «κοινωνικής κατοικίας» που είτε αποκαθιστούν πρώην βιομηχανικά και μνημειακά κτίρια είτε δημιουργούν νέες κατασκευές από οικονομικά υλικά, αποτελούν τις εννέα από τις 40 υποψηφιότητες για το γερμανικό βραβείο με προτάσεις από την πρωτοπόρο Βαρκελώνη, το Βουκουρέστι, το Βερολίνο, τη Βιέννη, το Λινζ και τις Βρυξέλλες. Αν υπάρχει ένα κοινό στοιχείο που μοιράζονται πολλά από τα υποψήφια έργα, αυτό είναι η δημιουργία των χώρων κατοικίας συνήθως γύρω από μια εσωτερική αυλή ή αίθριο. Τα διαμερίσματα εξυπηρετούν τις βασικές ανάγκες των ενοίκων και οι ιδιωτικοί χώροι είναι κατά κανόνα μικροί (από 40 έως 75 τ.μ.) –υπάρχουν και οι εξαιρέσεις– για να εξυπηρετούν μεγάλο αριθμό ατόμων αλλά και να εξασφαλίζουν πρόσβαση σε μεγαλύτερους, κοινόχρηστους χώρους. Βεράντες, αυλές, βιβλιοθήκες, εργαστήρια ελεύθερου χρόνου, κουζίνες, πλυντήρια ή και ξενώνες είναι συνήθως κοινόχρηστα σε μια λογική «κατέχω λίγα, αλλά έχω πρόσβαση σε πιο πολλά». Συνήθως τα υλικά κατασκευής είναι σκυρόδεμα, μέταλλο και ελαφρύ ξύλο για λόγους οικονομίας και αντοχής.
      Μεταμόρφωση δημόσιου χώρου στο Portas do Mar, Λισσαβώνα. Χαρακτηριστικό αυτής της τάσης είναι το κτιριακό συγκρότημα στην περιοχή Cornellà de Llobregat της Βαρκελώνης. Οι αρχιτέκτονες δημιούργησαν 85 διαμερίσματα σε πέντε ορόφους, σε μια έκταση 2.000 τ.μ., μειώνοντας στο ελάχιστο τους κοινόχρηστους εσωτερικούς διαδρόμους, προκειμένου να αυξήσουν τη δυναμικότητα του κτιρίου. Τα διαμερίσματα έχουν μια τετράγωνη διάταξη (μοιάζουν με μεγάλα δωμάτια ξενοδοχείου), ενώ η ξυλεία που χρησιμοποιήθηκε ήρθε από την κοντινή Χώρα των Βάσκων μειώνοντας το αποτύπωμα της κατασκευής σε εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα.
        Ενδιαφέρον έχει και ο τρόπος που επέλεξαν Ισπανοί αρχιτέκτονες να αναστηλώσουν έναν οχυρωματικό πύργο του 13ου αιώνα, ύψους 14 μέτρων. Συμμετοχική διαδικασία
      Από τα έργα που συνδυάζουν μεικτές χρήσεις ξεχωρίζει το πρότζεκτ Frizz23, το οποίο έχει ήδη βραβευθεί στο Βερολίνο. Οι αρχιτέκτονες εισήγαγαν στην πράξη τη θεωρία της συμμετοχικής διαδικασίας και πρώτα συζήτησαν με τους χρήστες του κτιρίου, κατά κύριο λόγο μικρές μη κερδοσκοπικές επιχειρήσεις και την ευρύτερη γειτονιά και σχεδίασαν το κτίριο των 9.000 τ.μ. για να καλύπτει τις ανάγκες τους.
      Στα πολιτιστικά κτίρια που διαγωνίζονται ξεχωρίζει η ανακαίνιση της νέας Εθνικής Πινακοθήκης του Βερολίνου, η οποία στεγάζεται σε κτίριο που σχεδίασε ο ίδιος ο Μις φαν ντερ Ρόε και μάλιστα είναι το μοναδικό που δημιούργησε μετά την εγκατάστασή του στις ΗΠΑ.
      Ενδιαφέρον έχει και ο τρόπος που επέλεξαν Ισπανοί αρχιτέκτονες να αναστηλώσουν έναν οχυρωματικό πύργο του 13ου αιώνα, ύψους 14 μέτρων, που κινδύνευε με κατάρρευση. Για τον πύργο της Μερόλα στην περιοχή του Puig-reig δημιουργήθηκε μια ξύλινη κατασκευή που στηρίζει το οικοδόμημα ενώ ταυτόχρονα επιτρέπει στους επισκέπτες και στους συντηρητές να ανέβουν μέχρι τα ψηλότερα σημεία του.
      Το ξενοδοχείο «Δεξαμενές» στην Κουρούτα, που γνώρισε μεγάλες δόξες ως οινοποιείο την εποχή της σταφίδας, απέκτησε δεύτερη ζωή από το K-Studio. Μια εντυπωσιακή μεταμόρφωση δημόσιου χώρου που θα μπορούσε να δώσει και μερικές ιδέες στα καθ’ ημάς είναι η αποκατάσταση του Portas do Mar στη Λισσαβώνα της Πορτογαλίας. Πρόκειται για έναν ανοιχτό δημόσιο χώρο δίπλα σε μία από τις μαρίνες της πόλης που είχε καταντήσει ανεξέλεγκτος χώρος στάθμευσης. Μια μεγάλη αρχιτεκτονική ομάδα επανασχεδίασε την πλατεία Portas do Mar και την απέδωσε στους πεζούς, κατασκευάζοντας παράλληλα ένα υπόγειο πάρκινγκ 200 θέσεων με φυσικό και τεχνητό φωτισμό.
      Ανάμεσα στις υποψηφιότητες υπάρχει και μια ελληνική που είναι και η μοναδική της κατηγορίας Φαγητό/Φιλοξενία. Πρόκειται για το παραθαλάσσιο ξενοδοχείο «Δεξαμενές» στην Κουρούτα της Πελοποννήσου που γνώρισε μεγάλες δόξες ως οινοποιείο την εποχή της σταφίδας και απέκτησε μια δεύτερη ζωή από το K-Studio. Οι αρχιτέκτονες αποκατέστησαν τις μεγάλες τσιμεντένιες δεξαμενές του παλιού οινοποιείου και τις μετέτρεψαν σε σουίτες με μικρές στεγασμένες αυλές. Διατήρησαν ωστόσο τα μεταλλικά σιλό και τα στοιχεία που υποδηλώνουν την προηγούμενη χρήση του χώρου αναδεικνύοντας έτσι την μπρουτάλ αισθητική του.
      Οι αρχιτέκτονες του πρότζεκτ Frizz23 στο Βερολίνο πρώτα συζήτησαν με τους χρήστες του κτιρίου και μετά προχώρησαν στον σχεδιασμό. Τα 40 έργα επιλέχθηκαν από ένα σύνολο 535 υποψηφιοτήτων και αντιστοιχούν σε 18 χώρες της Ευρώπης πλην της Μεγάλης Βρετανίας. Η περυσινή εκδήλωση για το βραβείο, το οποίο απονέμεται ανά διετία, αναβλήθηκε λόγω του κορωνοϊού και γι’ αυτό τα έργα που διαγωνίζονται δημιουργήθηκαν πριν από το ξέσπασμα της πανδημίας, η οποία δεν ενθαρρύνει τη χρήση και την επένδυση σε κοινόχρηστους χώρους διαβίωσης και αυτό ίσως είναι μια μελλοντική πρόκληση για τους αρχιτέκτονες.
      Οι νικητές του βραβείου που συνοδεύεται από χρηματικό έπαθλο 60.000 ευρώ και χρηματοδοτείται από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή θα ανακοινωθούν την άνοιξη στις Βρυξέλλες.
      Περισσότερα...

        0

    16. Αρθρογραφία

      Μια διαρκής εκκρεμότητα - Διαγωνισμός για την ανάπλαση της πλατείας και του άξονα της Αριστοτέλους

      Engineer

      Η πρόταση των Αριάδνης Βοζάνη και Εβίτας Φανού με συνεργατες τους Ντορέτ Παναγιωτοπούλου, Γρηγόρη Βουτουφιανάκη και Γιώργο Ρέτσο (φοιτητή) που κέρδισε ομόφωνα το πρώτο βραβείο του διαγωνισμού για την ανάπλαση της πλατείας και του άξονα της Αριστοτέλους.
      Η δημοσιοποίηση των αποτελεσμάτων του αρχιτεκτονικού διαγωνισμού για την ανάπλαση του άξονα της Αριστοτέλους της Θεσσαλονίκης αποτέλεσε πρόσφατα αντικείμενο έντονων συζητήσεων, για αρχιτέκτονες και πολιτικούς. Η εκτενής αξιολόγηση των βραβευμένων μελετών από την κριτική επιτροπή περιελάμβανε ενδιαφέροντα σχόλια. Παρ’ όλα αυτά, το πρώτο βραβείο με την «καθαρή οργάνωση του άξονα», το δεύτερο με την «ευαίσθητη» αλλά «άνιση» σε ορισμένα σημεία «προσέγγιση», και το τρίτο, που «με προτάσεις για ψηφιακές εφαρμογές και συμβολικές αναφορές… απαντά σε όλα τα ζητούμενα του διαγωνισμού», επιτείνουν την αμηχανία μας, σχετικά με τη διαχείριση της αστικής ταυτότητας της συμπρωτεύουσας.
      Το 1918 ο Ερνέστ Εμπράρ επανασχεδίασε το καμένο κέντρο της οθωμανικής Θεσσαλονίκης, την «πυρίκαυστο ζώνη», όπως έκτοτε αναφέρεται. Βασική επιλογή υπήρξε η μετατόπιση του εγκάρσιου άξονα της πόλης προς ανατολάς. Δυτικά, η κεντρική οδός Ελευθερίου Βενιζέλου, η οποία κατέληγε στο λιμάνι, απώλεσε τη φυσική της κατάληξη, τη μικρή κοσμοπολίτικη πλατεία Ελευθερίας, με έναν ευφυή χειρισμό συμβολικής αποδυνάμωσης. Πρόκειται για τη χωροθέτηση του κτιρίου των Τριών Ταυ (Ταχυδρομεία, Τηλέγραφοι, Τηλέφωνα), μεγέθους οικοδομικού τετραγώνου. Ευτυχώς η ανέγερσή του ακυρώθηκε και το χαμένο, κατά τον θεωρητικό της αρχιτεκτονικής Λεόν Κρίερ (A Square Is A Missing Block, 1973), οικοδομικό τετράγωνο αποτελεί την ευρύχωρη και κακοπαθημένη πλατεία Ελευθερίας. Ο γεωμετρικός χειρισμός της χάραξης του άξονα συμμετρίας της Αριστοτέλους καθίσταται άξονας αναφοράς αναλύσεων από ειδικούς όλων των επιστημονικών πεδίων, οι οποίοι καταλήγουν στην αναγκαιότητα συνεχούς αρχιτεκτονικής υποστήριξης των αποφάσεων του Γάλλου πολεοδόμου. Η ομάδα του ομότιμου καθηγητή Νίκου Καλογήρου και των διδασκόντων του Τμήματος Αρχιτεκτόνων του ΑΠΘ πραγματεύεται τον άξονα, στο πλαίσιο της ελληνικής συμμετοχής στη 17η Biennale αρχιτεκτονικής της Βενετίας, με κεντρικό θέμα «How will we live together?». Μια σχεδόν προφητική απάντηση στο ερώτημα έδωσε το 2007 ο Λόης Παπαδόπουλος (Ο αέρας της πόλης). Εγκαιρα εντυπωσιασμένος από τη «Βαβέλ των γλωσσών… στο βόρειο τμήμα του άξονα» κατέληγε: «…προορισμός της πόλης δεν θα είναι ούτε η τυπολογία του κτισμένου χώρου (…) αλλά η κατοίκησή της: η συνείδηση της αστικότητας», χωρίς να αμφισβητεί την υλική μορφή, την τοπικότητα και τη σαφή γεωμετρία. Η γεωμετρικά οργανωμένη ανασκαφή κατά μήκος του άξονα ήταν το εύρημα της ομάδας των Πρόδρομου Νικηφορίδη, Μπερνάρ Κουόμο και Παρασκευής Ταράνη, που απέσπασε το πρώτο βραβείο στον διεθνή αρχιτεκτονικό διαγωνισμό του 1997.
      Τα κτίρια του ’50 δεν αποπνέουν τη μνημειακότητα και την πολυτέλεια των υπέροχων αναπαραστάσεων του Εμπράρ.
      Πέραν της γεωμετρίας, η μορφή της πλατείας ολοκληρώθηκε τη δεκαετία 1955-1965 με την ανέγερση των πολυώροφων κτιρίων, με τις παρόδιες στοές και τις υποχρεωτικές, νεοβυζαντινές, τοξωτές κιονοστοιχίες. Αξίζει να σημειώσουμε ότι, ενώ στην Eixample (επέκταση) της Βαρκελώνης, ο Καταλανός πολεοδόμος Ιλντεφόνσο Σερντά, που υπήρξε πρότυπο του Εμπράρ, περιορίστηκε στα αποτετμημένα οικοδομικά τετράγωνα, ο Γάλλος αρχιτέκτων προχώρησε ταυτόχρονα με τη γεωμετρική χάραξη και στην πρόταση κτιριακών τύπων. Τα κτίρια του ’50 δεν αποπνέουν τη μνημειακότητα και την πολυτέλεια των υπέροχων αναπαραστάσεων του Εμπράρ. Πρόκειται για Capricci (αρχιτεκτονικές φαντασίες), με καταγωγή την προσφιλή θεματολογία των ζωγράφων του Baroque όπως ο Καναλέτο και ο Μπελότο ή για έναν πρώιμο αστικό σχεδιασμό;
      Ο όρος Urban Design εισήχθη από τον, επίσης Καταλανό, πολεοδόμο Χοσέ Λουίς Σερτ τέσσερις δεκαετίες αργότερα, στο Χάρβαρντ το 1956, και το αντίστοιχο επιστημονικό πεδίο συγκροτήθηκε ως μία, επιτυχής, προσπάθεια διεμβολισμού της πολεοδομίας από την αρχιτεκτονική. Στο σημερινό αστικό τοπίο, η Αριστοτέλους, ως εξαίρεση, αποτελεί ένα αρχιτεκτονικό και πολεοδομικό σύνολο του οποίου η συνοχή τονίζεται ακόμη περισσότερο, στο πλαίσιο της όψιμης δυσφορίας μας για τη νεοελληνική πολυκατοικία. Για πολλά χρόνια, τα υπερεκτιμημένα μέτωπα και οι κιονοστοιχίες αποτελούν ένα έγκυρο υποκατάστατο της χαμένης αρχιτεκτονικής ταυτότητας της Θεσσαλονίκης, που συντελέστηκε με την κατεδάφιση των περισσότερων μεσοπολεμικών πολυκατοικιών και την απώλεια των ευρωπαϊκών μετώπων της οδού Τσιμισκή και της «πυρικαύστου» γενικότερα.
      Η υποστήριξη της διαρκούς εκκρεμότητας που μας κληροδότησε ο Εμπράρ είχε πολλά επεισόδια, τα οποία διαδραματίστηκαν κυρίως στα δάπεδα του άξονα, από το ρολόι ανθοκομίας του ’70 και τις εκτεταμένες πεζοδρομήσεις του ’90, μέχρι τους διαγωνισμούς του 1997 και του 2021. Η συνεισφορά της διαλεκτικής του αστικού σχεδιασμού και οι πρόσφατες προτάσεις των νέων αρχιτεκτόνων δεν συνιστούν ματαιοπονία. Είτε με τους φοίνικες και το υγρό δάπεδο της Αριάδνης Βοζάνη και της Εβίτας Φανού, είτε με τη μεθερμηνεία της διακοσμητικής πανδαισίας του Δημήτρη Γουρδούκη και της Κατερίνας Τριφωνίδου, είτε με τα επιμελημένα δάπεδα terrazzi, τα αρμυρίκια, τις αριές και τα καραγάτσια της Εφης Καρυώτη, η περιπέτεια της ολοκλήρωσης της Αριστοτέλους μάς επιφυλάσσει πολλά ακόμη επεισόδια.
      * Ο κ. Αγγελος Παπαγεωργίου είναι αναπληρωτής καθηγητής του Τμήματος Αρχιτεκτόνων του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων.
      Περισσότερα...

        0

    17. Αρθρογραφία

      Πρόγραμμα Απόλλων: Τιμή ρεύματος μόλις 3 λεπτά ανά kWh στους κοινωνικά ευάλωτους

      GTnews

      Στη γραμμή εκκίνησης μπαίνει η έναρξη της πρώτης φάσης του προγράμματος «Απόλλων», με στόχο τη δραστική μείωση του κόστους ηλεκτρισμού για κοινωνικά ευάλωτους, μέσω της παραγωγής ΑΠΕ. Η φάση αυτή αφορά την αξιοποίηση της παραγωγής ΑΠΕ, με σκοπό την παγίωση μόνιμα σε χαμηλά επίπεδα των λογαριασμών ρεύματος των περισσότερων από 137.000 δικαιούχων του Κοινωνικού Τιμολογίου Α (ΚΟΤ Α) σε όλη τη χώρα. 

      Σύμφωνα με πληροφορίες, τελικά έχει προκριθεί μια διαφορετική φόρμουλα -σε σχέση με τον αρχικό σχεδιασμό- αναφορικά με τη μείωση του ενεργειακού κόστους των κοινωνικά ευάλωτων. Έτσι, με βάση τη λύση που θα εφαρμοσθεί, χάρις στο «πράσινο ρεύμα» μέσω του Απόλλων, οι δικαιούχοι του ΚΟΤ Α θα χρεώνονται με σταθερή τιμή, ύψους μόλις 3 λεπτών του ευρώ ανά κιλοβατώρα, για το ρεύμα που καταναλώνουν.
      Υπενθυμίζεται ότι αυτή τη στιγμή στους δικαιούχους του ΚΟΤ Α παρέχεται έκπτωση 7,5 λεπτών ανά κιλοβατώρα, στο οικιακό τιμολόγιο που έχουν επιλέξει. Επομένως, καταβάλλουν τελική τιμή 3 λεπτών ανά κιλοβατώρα μόνο στις περιπτώσεις που η «γενική» χρέωση αυτού του τιμολογίου κινείται στα 10,5 λεπτά.

      «Ενεργοποιείται» το πρόγραμμα
      Η 1η φάση πρόκειται να ενεργοποιηθεί το αμέσως επόμενο διάστημα, με τη θέσπιση τόσο του τρόπου συμψηφισμού των καταναλώσεων με την παραγωγή των ΑΠΕ, όσο και των όρων διεξαγωγής του διαγωνισμού για την επιλογή των «πράσινων» έργων που θα καλύπτουν τις καταναλώσεις των ευάλωτων. Σύμφωνα με πληροφορίες, το επικρατέστερο σενάριο είναι για αυτό τον σκοπό να εκδοθεί μία Υπουργική Απόφαση, η οποία θα «βγει στον αέρα» μετά στον Ιανουάριο.
      Υπενθυμίζεται ότι η αρχική φόρμουλα προέβλεπε η κάλυψη με μηδενικό κόστος του συντριπτικά μεγαλύτερου ποσοστού της κατανάλωσης των δικαιούχων του ΚΟΤ Α. Σε πρώτη φάση, ο «πήχης» είχε τοποθετηθεί στο 90%, με τη συγκεκριμένη ωστόσο λύση να εμφανίζει στην πορεία μία σειρά από πρακτικά προβλήματα στην υλοποίησή της.
      Για τη διαμόρφωση του τιμολογίου σε χαμηλά επίπεδα, μέσω των ΑΠΕ, θα αξιοποιηθεί ο εικονικός ταυτοχρονισμένος συμψηφισμός (virtual net-billing). Ο συμψηφισμός θα γίνεται μέσω της Ενεργειακής Κοινότητας Πολιτών που έχει ιδρύσει η Ελληνική Εταιρεία Τοπικής Ανάπτυξης και Αυτοδιοίκησης (ΕΕΤΑΑ). Αξίζει να σημειωθεί ότι από τους δικαιούχους του ΚΟΤ Α δεν χρειάζεται καμία ενέργεια για την ένταξη στο πρόγραμμα, καθώς οι Ενεργειακές Κοινότητες μπορούν να συμψηφίζουν καταναλώσεις κοινωνικά ευάλωτων, ακόμη κι αν αυτοί δεν είναι μέλη τους.

      Οι μονάδες ΑΠΕ
      Το «πράσινο ρεύμα» θα προέρχεται από τις μονάδες ΑΠΕ που θα προκριθούν από τον διαγωνισμό, στον οποίο δυνατότητα συμμετοχής θα έχουν υποψήφια φωτοβολταϊκά και αιολικά πάρκα που διαθέτουν όρους σύνδεσης. Τα έργα που θα προκριθούν θα προσθέσουν μπαταρίες σημαντικής χωρητικότητας.
      Η προσθήκη των μπαταριών θα γίνει με επιδότηση από το Ταμείο Ανάκαμψης, με τα κεφάλαια ύψους 100 εκατ. ευρώ που αρχικά προορίζονταν για φωτοβολταϊκά σε κοινωνικά ευάλωτους. Σύμφωνα με δηλώσεις της πολιτικής ηγεσίας του ΥΠΕΝ, θα απαιτηθούν έργα ΑΠΕ συνολικής ισχύος περί τα 400 MW με χωρητικότητα συστημάτων αποθήκευσης (μπαταρίες) στις 650 MWh (Μεγαβατώρες).

      Οι παραγωγοί ΑΠΕ θα γνωρίζουν την επιδότηση που θα λάβουν για την μπαταρία (ευρώ ανά MW της μονάδας αποθήκευσης), ώστε να υποβάλουν προσφορές για τη λειτουργική ενίσχυση (αποζημίωση) για κάθε Μεγαβατώρα που θα παράγει το πάρκο τους. Η δημοπρασία θα είναι μειοδοτική, δηλαδή θα προκριθούν τα έργα που διεκδικούν τη μικρότερη αποζημίωση, τα οποία θα υπογράψουν στη συνέχεια σύμβαση με τον ΔΑΠΕΕΠ.
      Στο επόμενο 6μηνο η 2η φάση
      Μετά τη δρομολόγηση της 1ης φάσης του προγράμματος, θα «πάρει σειρά» η μείωση του ενεργειακού κόστους για τους ΟΤΑ Α’ και Β’ βαθμού, τις ΔΕΥΑ και τους ΓΟΕΒ/ΤΟΕΒ, καλύπτοντας με «πράσινη» ηλεκτρική ενέργεια περίπου το 50% των καταναλώσεων τους. Στο πρόγραμμα θα ενταχθούν για αυτό τον σκοπό οι 9.455 παροχές κατανάλωσης των ΔΕΥΑ και οι 3.570 παροχές κατανάλωσης που εξυπηρετούν ανάγκες των ΓΟΕΒ/ΤΟΕΒ. Επίσης, θα καλυφθεί μεγάλο μέρος της ηλεκτρικής ενέργειας που καταναλώνουν στα κτίριά τους, στον οδοφωτισμό και στα αντλιοστάσιά τους και των 332 Δήμων της χώρας.

      Σύμφωνα με πληροφορίες, για τη 1η φάση του Απόλλων θα ακολουθηθεί μία διαφορετική «συνταγή» για την αξιοποίηση ενέργειας που θα παράγεται από ΑΠΕ. Έτσι, οι (μειοδοτικοί) διαγωνισμοί θα γίνουν ανά Περιφέρεια, στην οποία θα συμμετέχουν προμηθευτές. Οι εταιρείες προμήθειας θα έχουν συνάψει «πράσινα» PPAs με παραγωγούς ΑΠΕ, ώστε να έχουν εξασφαλίσει «καθαρή» ηλεκτρική ενέργεια, με την οποία θα καλύπτουν τις ενεργειακές ανάγκες του πελατολογίου που θα αναλάβουν.
      Περισσότερα...

        0

    18. Αρθρογραφία

      Στα 11,5 δισ. ο τζίρος των ξενοδοχείων το το 2024 - Πάνω από 1 δισ. οι νέες επενδύσεις

      GTnews

      Ξεπέρασαν το 1 δισ. ευρώ οι συνολικές επενδύσεις των ξενοδοχείων για το 2024, ποσό το οποίο αντιστοιχεί στο 9% του τζίρου τους.
      Από το συνολικό ποσό των επενδύσεων (που διαμορφώθηκε σε 1.028.581.504 ευρώ) 200 εκατομμύρια ευρώ επενδύθηκαν σε δράσεις βιωσιμότητας, σύμφωνα με τα αποτελέσματα ετήσιας έρευνας για τον Ξενοδοχειακό Κλάδο 2024, την οποία πραγματοποίησε το ΙΤΕΠ για λογαριασμό του Ξενοδοχειακού Επιμελητηρίου της Ελλάδος (ΞΕΕ) και παρουσιάστηκε σήμερα κατά τη διάρκεια συνέντευξης τύπου. Σημειώνεται ότι το ποσοστό των επενδύσεων σε δράσεις βιωσιμότητας παρουσίασε σημαντική αύξηση το 2024, φτάνοντας περίπου το 19% του συνόλου των επενδύσεων, σε σύγκριση με 13,3% το 2023.
      «Η έρευνά μας, επιβεβαιώνει πως ο ξενοδοχειακός κλάδος εμφανίζει μια αξιοσημείωτη δυναμική με θετικό αναπτυξιακό αποτύπωμα. Με τις κατάλληλες πολιτικές πρέπει να προστατευτούν και να ενισχυθούν τα ελληνικά ξενοδοχεία καθώς αποτελούν σταθερό πυλώνα οικονομικής και κοινωνικής προόδου σε όλη την Ελλάδα και έχουν τις δυνατότητες να προσφέρουν ακόμη περισσότερα» ανέφερε ο πρόεδρος του Ξενοδοχειακού Επιμελητηρίου της Ελλάδος, Αλέξανδρος Βασιλικός.
      Η ίδια έρευνα καταδεικνύει σταθεροποίηση της τουριστικής κίνησης κατά τους μήνες υψηλής ζήτησης με την πληρότητα και τις τιμές να παραμένουν σε σταθερά επίπεδα σε σχέση με πέρυσι, ενώ υπάρχει σαφής τάση ενίσχυσης τους μήνες εκτός αιχμής, η οποία αποτυπώνεται με την αύξηση της πληρότητας και της τιμής στα ξενοδοχεία συνεχούς λειτουργίας.
      Αναφορικά με τον τζίρο των ξενοδοχείων το 2024 ανήλθε στα 11,5 δισ. ευρώ, αυξημένος κατά 8,8% σε σχέση με το 2023. Τα ξενοδοχεία 1*-3*, που αποτελούν το 74% των ξενοδοχείων, κατέγραψαν αύξηση του τζίρου τους κατά 5% το 2024 σε σχέση με το 2023. Τα ξενοδοχεία 4*-5* κατέγραψαν αύξηση του τζίρου τους κατά 10% σε σχέση με την προηγούμενη χρονιά. Σύμφωνα με την ίδια έρευνα ποσοστό 80% περίπου των εσόδων των ξενοδοχείων προέρχονται από διανυκτερεύσεις.
      Η συνολική συμβολή (άμεση και έμμεση) στο παραγόμενο προϊόν της ελληνικής οικονομίας φτάνει στα 17.814,9 εκατ. ευρώ και ανέρχεται στο 5,9% του ΑΕΠ της ελληνικής οικονομίας, έναντι του 4,8% το 2023.
      Ο ξενοδοχειακός κλάδος για το 2024 υποστήριξε συνολικά (άμεσα και έμμεσα) πάνω από 340.000 θέσεις απασχόλησης. Από αυτές περίπου οι 143.000 θέσεις συνιστούν έμμεσες θέσεις που δημιουργήθηκαν σε άλλους κλάδους.
      Επίσης, ο ξενοδοχειακός κλάδος εκτιμάται ότι συνέβαλε στη βελτίωση του εξωτερικού ισοζυγίου της ελληνικής οικονομίας κατά περίπου 7,9 δισ. ευρώ.
      Σημειώνεται επίσης, πως την τελευταία δεκαετία ο αριθμός των ξενοδοχειακών μονάδων αυξήθηκε μόλις κατά 4% και των δωματίων κατά 11%, όπου μάλιστα διαπιστώνεται η ποιοτική αναβάθμιση του ξενοδοχειακού δυναμικού της χώρας, γεγονός που αποδεικνύει πως δεν είναι τα ξενοδοχεία αυτά που ευθύνονται για φαινόμενα υπερσυγκέντρωσης τουριστικών ροών σε συγκεκριμένους τουρισμούς.
      Το μέσο ποσοστό αλλοδαπών τουριστών στα ελληνικά ξενοδοχεία το 2024, ήταν 69,2% στα ίδια περίπου επίπεδα με τα προηγούμενα χρόνια. Την ίδια ώρα πάνω από το 1/3 περίπου των πελατών των ξενοδοχείων προέρχεται από τους Online Travel Agents (OTAs).
      Αναφορικά με τα συμβόλαια του 2025, από την έρευνα προκύπτει ότι τα μισά ξενοδοχεία έχουν υπογράψει συμβόλαια για το 2025, στα ίδια επίπεδα με το 2024. Το ποσοστό των ξενοδοχείων εποχικής λειτουργίας που έχει υπογράψει συμβόλαια για το 2025 ανέρχεται στο 60% (2024: 55%). Από αυτά το 41% (2024: 72%) έχει υπογράψει συμβόλαια με τιμές αυξημένες κατά 8%, όπως και πέρυσι. Από τα ξενοδοχεία εποχικής λειτουργίας που έχουν υπογράψει συμβόλαια για το 2025, το 34% έχει υπογράψει συμβόλαια τύπου Commitment δεσμεύοντας το 56% των δωματίων τους, όπως και πέρυσι.
      Εστιάζοντας στις σημαντικότερες δυσκολίες που αντιμετώπισαν οι ξενοδόχοι το 2024 η έρευνα καταδεικνύει ότι σε αυτές περιλαμβάνονται η εύρεση προσωπικού, και το κόστος της ενέργειας ενώ ανησυχία εξακολουθεί να προκαλεί: το λειτουργικό κόστος, η μειωμένη πληρότητα εκτός των μηνών αιχμής, η έλλειψη εργαζομένων και ο ανταγωνισμός από τα καταλύματα βραχυχρόνιας μίσθωσης.
      Περισσότερα...

        0

    19. Αρθρογραφία

      Πάρος: Χτίζουν σε ρέμα που... «δεν είναι ρέμα»

      tetris

      Την κινητοποίηση φορέων και Αρχών έχει προκαλέσει η ανέγερση οικοδομής στην Πάρο η οποία φέρεται - όπως καταγγέλλει ο Εξωραϊστικός Σύλλογος «Άγιος Νικόλαος» - να έχει κτιστεί σε ρέμα και σε περιοχή Natura με τις αρμόδιες αρχές να εκδίδουν πολλές διαφορετικές αποφάσεις, συχνά αντικρουόμενες, ενδεικτικό της σύγχυσης που προκαλούν το ισχύον νομικό και θεσμικό πλαίσιο, η διάχυση της ευθύνης και οι γραφειοκρατικές αγκυλώσεις.
      Τα μέλη του συλλόγου και κάτοικοι της περιοχής αμφισβητούν τη νομιμότητα της οικοδομικής άδειας στο συγκεκριμένο σημείο λόγω μη αποτύπωσης υδατορέματος που φαίνεται να υπάρχει σύμφωνα με χάρτες της Γεωγραφικής Υπηρεσίας Στρατού και θέτουν θέμα ασφαλείας των κατοίκων από πλημμύρες και προστασίας του υγρότοπου καθώς πρόκειται για περιοχή Natura.
      Ύστερα από καταγγελίες του συλλόγου, κλιμάκιο της Διεύθυνσης Υδάτων Νοτίου Αιγαίου μετέβη για αυτοψία σε νεοαναγειρόμενη οικοδομή στον οικισμό Μώλος Μαρμάρων στην Πάρο. Όπως είχε επισημάνει ο Εξωραϊστικός Σύλλογος σε επιστολή του στις 15 Μαΐου 2023 (Αριθμ. Πρωτ: 410/23) προς την Περιφέρεια Νοτίου Αιγαίου και στις Υπηρεσίες Δόμησης Νάξου και Πάρου, η περιοχή του Μώλου Μαρμάρων έχει ενταχθεί στο ευρωπαϊκό οικολογικό δίκτυο Natura 2000 αλλά εκεί έχουν ξεκινήσει εδώ και δυόμισι χρόνια εργασίες ανέγερσης κτίσματος βάσει οικοδομικής άδειας που εκδόθηκε στις 3/1/2023 από την Υπηρεσία Δόμησης του Δήμου Νάξου.
      Ωστόσο, όπως επισημαίνει παραπέμποντας στο τοπογραφικό διάγραμμα που συνοδεύει την οικοδομική άδεια, εκεί δεν αποτυπώνεται το ανάγλυφο του φυσικού εδάφους και συγκεκριμένα το αποστραγγιστικό κανάλι που διέρχεται μέσα από το οικόπεδο όπως αυτό φαίνεται στη δορυφορική φωτογραφία του Google Earth και στο χάρτη της Γεωγραφικής Υπηρεσίας Στρατού.
      Ταυτόχρονα, στη σχετική επιστολή υπογραμμίζεται ότι η οικοδομή ανεγείρεται ακριβώς στην εκβολή του συγκεκριμένου φυσικού αποστραγγιστικού καναλιού. Ως αποτέλεσμα, λόγω της υπέρμετρης ποσότητας των νερών που αντλούνται σχηματίστηκε μια μικρή λίμνη ενώ, όπως καταγγέλλει ο Σύλλογος έγινε παλαιότερα και απόπειρα να αποξηρανθεί το συγκεκριμένο φυσικό αποστραγγιστικό κανάλι με την εναπόθεση μπάζων.
      «Οι προαναφερόμενες εκτεταμένες εργασίες άντλησης του υδροφόρου ορίζοντα έχουν ως συνέπεια τη μεταβολή του υδρογολογικού καθεστώτος της προστατευόμενης περιοχής καθώς και τη μορφολογική αλλοίωση του τοπίου με τελικό αποτέλεσμα την υποβάθμιση του περιβάλλοντος», αναφέρει η επιστολή, η οποία συνοδεύεται και από φωτογραφικό υλικό από την οικοδομή.
      Αφού διενεργήθηκε η αυτοψία, η διαπιστωτική πράξη κλιμακίου της Αποκεντρωμένης Διοίκησης Αιγαίου, επικαλούμενη υφιστάμενες αεροφωτογραφίες και δορυφορικές φωτογραφίες των τελευταίων 20 ετών, επιβεβαιώνει ότι στο σημείο υπάρχει ρέμα (με την έννοια του αποστραγγιστικού αύλακα). Συγκεκριμένα, αναφέρει ότι «το υπό εξέταση οικόπεδο, προκύπτει ότι διαχρονικά και σχεδόν εξ ολοκλήρου, ταυτίζεται με την έξοδο του νότιου κλάδου ρέματος προς τη θάλασσα και εξ αιτίας αυτού του λόγου, είναι πληρωμένο με νερό. Το γεγονός αυτό είναι αναμενόμενο, καθώς το υψόμετρο του εδάφους, όπως άλλωστε προκύπτει από το χάρτη είναι χαμηλό, κάτι που σε συνδυασμό με την συσσώρευση άμμου επί της ακτής, έχει ως αποτέλεσμα δημιουργία υγρότοπου έστω και περιορισμένης έκτασης (επικαλείται εικόνες)».
      Εν συνεχεία, σημειώνεται ότι «το οικόπεδο βρίσκεται εντός της ζώνης πλημμύρας της παράκτιας ζώνης και μάλιστα, επί ενός κλάδου εκτόνωσης της πλημμύρας. Ομοιάζει με κανάλι αποστράγγισης και μπορεί να συγχέεται με αγωγό αποστράγγισης, καθώς δεν είναι εμφανής η διαδρομή του επιφανειακού νερού που ρέει από τα ανάντη, καθώς η ανάντη περιοχή έχει πολύ ήπια μορφολογία και δεν δημιουργεί κοίτη, με τα συνήθη χαρακτηριστικά που έχουν τα ρέματα στις Κυκλάδες. Όμως δεν είναι ένα απλό «κανάλι αποστράγγισης αλλά αποτελεί ένα από τους τρεις κύριους αποδέκτες της επιφανειακής απορροής της υδρολογικής λεκάνης Μαρμάρων-Μώλου, ταυτιζόμενο με ρέμα».
      Η διαπιστωτική πράξη της Διεύθυνσης Υδάτων Ν. Αιγαίου είχε ως αποτέλεσμα την ανάκληση της οικοδομικής άδειας από την Πολεοδομία Νάξου. Ωστόσο, μετά από προσφυγή των ιδιοκτητών του οικοπέδου στο ΣΥΠΟΘΑ, ακυρώθηκε η ανάκληση. Το αιτιολογικό του ΣΥΠΟΘΑ ήταν ότι στις αποτυπώσεις του εγκεκριμένου ΓΠΣ Πάρου δεν αποτυπώνεται ρέμα στη συγκεκριμένη έκταση ώστε να αποτυπωθεί σε τοπογραφικό διάγραμμα αδείας, ενώ δεν προκύπτουν διοικητικές πράξεις σαφούς καθορισμού ορίων ρέματος στη συγκεκριμένη έκταση με συνέπεια να μην προκύπτει κατά αυτόν τον τρόπο ύπαρξη ρέματος ώστε να αποτυπωθεί τουλάχιστον σε τοπογραφικό διάγραμμα της οικοδομικής αδείας.
      Θα πρέπει να σημειωθεί ότι στην ίδια γραμμή με τον Εξωραϊστικό Σύλλογο αλλά και το κλιμάκιο της Διεύθυνσης Υδάτων Νοτίου Αιγαίου, κινείται το πόρισμα του Συνηγόρου του Πολίτη στον οποίο κατέφυγε ο Σύλλογος στο οποίο αναφέρει ότι όντως υπάρχει ρέμα στο σημείο που ανεγείρεται η οικοδομή. Όπως επισημαίνει στο σχετικό έγγραφο που απέστειλε στο ΥΠΕΝ (υπ’ όψιν κ. Ταγαρά, Βαρελίδη και Μπακογιάννη), «ο Συνήγορος του Πολίτη έχει επανειλημμένα διαπιστώσει την έλλειψη αποτύπωσης ρεμάτων στα εγκεκριμένα ΓΠΣ. Το γεγονός αυτό, σύμφωνα και με την ανωτέρω ανάλυση της νομοθεσίας και νομολογίας, ουδόλως αναιρεί τον χαρακτήρα τους ως ρεμάτων, ενώ σε κάθε περίπτωση η Διοίκηση οφείλει να προβαίνει στην προστασία τους με βάση τις αρχές της προφύλαξης και πρόληψης. Ως εκ τούτου, το γεγονός της μη αποτύπωσης του συγκεκριμένου ρέματος στο ΓΠΣ της περιοχής, δεν αναιρεί τον χαρακτήρα αυτού και σε καμία περίπτωση δεν απαλλάσσει τη Διοίκηση ή τους πολίτες από τις υποχρεώσεις τους αναφορικά με την προστασία των ρεμάτων. Η Δ/νση Υδάτων της οικείας Αποκεντρωμένης Διοίκησης, σύμφωνα με το ισχύον θεσμικό πλαίσιο, είναι αρμόδια να αποφαίνεται εάν υφίσταται ή όχι υδατόρεμα στην περίπτωση που υπάρχουν αμφιβολίες, αναφέρει ο Συνήγορος του Πολίτη. Επικαλούμενος την αυτοψία που διενεργήθηκε από τη Διεύθυνση Υδάτων Ν. Αιγαίου και το σχετικό πόρισμα, σημειώνει ότι εκεί αναφέρεται με σαφήνεια ότι στη συγκεκριμένη θέση που χορηγήθηκε η οικοδομική άδεια υφίσταται ρέμα.
      Κατά συνέπεια, όπως αναφέρει το πόρισμα του Συνηγόρου του Πολίτη, προκύπτει ότι «αφενός η ύπαρξη του ρέματος δεν ελήφθη υπόψη καθόλου κατά την έκδοση της οικοδομικής άδειας και αφετέρου δεν έχουν τηρηθεί οι απαιτούμενες, με βάση τη πολεοδομική νομοθεσία, αποστάσεις από το ρέμα, καθώς το οικόπεδο και η ανεγειρόμενη οικοδομή βρίσκονται επί του ρέματος», όπως αναφέρει χαρακτηριστικά. Όπως διευκρινίζεται, δεν υφίσταται και δεν απαιτείται κάποια διοικητική πράξη χαρακτηρισμού «ρέματος», με βάση την ισχύουσα νομοθεσία, ενώ τα μη οριοθετημένα ρέματα τυγχάνουν της ίδιας προστασίας με τα οριοθετημένα.
      Ταυτόχρονα, επισημαίνονται και θέματα ασφαλείας αλλά και η δυνατότητα τροποποίησης του ΓΠΣ της περιοχής. «Πέραν των νομικών ζητημάτων που εκτέθηκαν αναλυτικά, η πραγματική κατάσταση που έχει δημιουργηθεί στη συγκεκριμένη θέση, τόσο κατά την ανέγερση της οικοδομής όσο και μετά τις πρόσφατες έντονες βροχοπτώσεις στις Κυκλάδες, θέτει ζητήματα ασφάλειας των ατόμων που θα διαμείνουν στο συγκεκριμένο κτίσμα μετά την περάτωσή του, καθώς και των κατοίκων της περιοχής. Πέραν των ανωτέρω, προκύπτουν σοβαρά ζητήματα προστασίας του ιδίου του ρέματος, της Λεκάνης Απορροής, του μικρού προστατευόμενου υγρότοπου που βρίσκεται σε όμορη θέση, καθώς και της περιοχής Natura», αναφέρει το έγγραφο της Ανεξάρτητης Αρχής.
      Σημειώνεται ότι οι πρόσφατες πλημμύρες στην Πάρο και η εμπειρία από τα μπαζωμένα ρέματα σε άλλες περιοχές της Ελλάδας ανασύρουν δυσάρεστες μνήμες σε μια εποχή όπου η κλιματική κρίση βαίνει εντεινόμενη και η κυβέρνηση προειδοποιεί για όλο και πιο ακραία καιρικά φαινόμενα και φυσικές καταστροφές από δασικές πυρκαγιές μέχρι πλημμύρες. Αξιωματούχοι της κυβέρνησης έχουν κάνει έκκληση για ενεργοποίηση της ατομικής ευθύνης και τη λήψη μέτρων πρόληψης ενώ το ΥΠΕΝ, εν μέσω της ολοκλήρωσης των Τοπικών και Ειδικών Χωροταξικών Πλαισίων, αυστηροποιεί σταδιακά το πλαίσιο για τους όρους δόμησης ειδικά σε ευαίσθητες περιοχές όπως είναι τα ρέματα και οι περιοχές Natura. Από την άλλη, αυτή τη στιγμή, όπως φαίνεται, το πλαίσιο παραμένει ασαφές δημιουργώντας σύγχυση σε πολίτες και φορείς ειδικά σε κρίσιμα θέματα όπως είναι τα ρέματα (τα οποία κατοχυρώνονται από το Σύνταγμα και υπάρχουν εν τοις πράγμασι χωρίς να εξαρτώνται από κανένα ΓΠΣ).
      Περισσότερα...

        5

    20. Αρθρογραφία

      Οι πιο βιώσιμες πόλεις του κόσμου το 2024

      GTnews

      Η εταιρεία Economist Intelligence Unit επινόησε μία φόρμουλα για να βοηθήσει τις εταιρείες να υπολογίζουν τις αποζημιώσεις δυσμενών συνθηκών όταν μεταφέρουν το προσωπικό τους.
      Η ετήσια έρευνα αξιολογεί 173 πόλεις σε πέντε κατηγορίες: σταθερότητα, υγειονομική περίθαλψη, πολιτισμός και περιβάλλον, εκπαίδευση και υποδομές. Ο χάρτης και τα διαγράμματα που ακολουθούν δείχνουν πώς συγκρίνονται οι πόλεις φέτος.
      Η Βιέννη κατέκτησε την πρώτη θέση και πάλι το 2024, κερδίζοντας τον τίτλο της πιο βιώσιμης πόλης στον κόσμο για τρίτη συνεχή χρονιά. Η αυστριακή πρωτεύουσα έλαβε άριστη βαθμολογία σε τέσσερις από τις πέντε κατηγορίες του δείκτη, αλλά η έλλειψη μεγάλων αθλητικών εκδηλώσεων συνέβαλε στη χαμηλότερη βαθμολογία της, 93,5 στα 100 στην κατηγορία πολιτισμός και περιβάλλον.
      Τρεις άλλες ευρωπαϊκές πόλεις μπήκαν στην πρώτη πεντάδα: Κοπεγχάγη, Ζυρίχη και Γενεύη. Και οι τρεις είναι αξιοσημείωτες για το μέτριο μέγεθος του πληθυσμού τους, το οποίο τείνει να οδηγεί σε χαμηλότερα ποσοστά εγκληματικότητας και λιγότερο γεμάτους δρόμους και συστήματα δημόσιων μεταφορών. Δύο καναδικές πόλεις – το Καλγκάρι και το Βανκούβερ – και τέσσερις πόλεις της Ασίας και του Ειρηνικού – η Μελβούρνη, το Σίδνεϊ, η Οσάκα και το Όκλαντ – συμπληρώνουν την πρώτη δεκάδα.
      Στα τάρταρα Δαμασκός, Κίεβο, Τελ Αβίβ
      Η κατεστραμμένη από τον πόλεμο Δαμασκός παραμένει καθηλωμένη στον πάτο του βαθμολογικού πίνακα. Η πρωτεύουσα της Συρίας είναι η λιγότερο βιώσιμη πόλη του δείκτη από το 2013 και το 2024.
      Το Κίεβο έχει επίσης κακές επιδόσεις σε αυτή την κατηγορία, γεγονός που το ωθεί στην τελευταία δεκάδα των πόλεων του δείκτη για δεύτερη συνεχή χρονιά. Το Τελ Αβίβ μοιράζεται την ίδια κακή βαθμολογία σταθερότητας και οι βαθμολογίες του στις υποδομές και στον πολιτισμό και το περιβάλλον μειώθηκαν κατά 7,2 και 6,7 μονάδες αντίστοιχα εν μέσω του πολέμου στη Γάζα. Η ισραηλινή πόλη υποχώρησε 20 θέσεις στην κατάταξη στην 112η θέση, η μεγαλύτερη μετατόπιση στη φετινή έρευνα.
      Μετά από μια απότομη πτώση και ανάκαμψη κατά τα τελευταία χρόνια, σε παγκόσμιο επίπεδο η μέση βαθμολογία βιωσιμότητας αυξήθηκε μόλις κατά 0,06 μονάδες κατά το προηγούμενο έτος, έναντι 2,84 μονάδων κατά τους 12 μήνες έως τον Ιούνιο του 2023 (βλ. διάγραμμα). Οι εμφύλιες ταραχές αναστάτωσαν την Ευρώπη, καθώς οι Γάλλοι αγρότες απέκλεισαν τους αυτοκινητόδρομους προς το Παρίσι και διαδηλώσεις κατά της μεταναστευτικής πολιτικής ξεπήδησαν σε ολόκληρη την ήπειρο.
      Οι ταραχές στη Νουμέα, στη Νέα Καληδονία, και οι διαδηλώσεις σε πανεπιστημιουπόλεις σε όλη την Αμερική -που συνέβησαν μετά τη διεξαγωγή της έρευνας- δεν αποτελούν καλό οιωνό για τον δείκτη του επόμενου έτους.
      Η κρίση του κόστους ζωής έχει επίσης αντίκτυπο. Αν και ο πληθωρισμός μειώνεται σε πολλές χώρες, οι επιπτώσεις του, ιδίως στο κόστος στέγασης, εξακολουθούν να είναι αισθητές. Οι υψηλές τιμές επιβαρύνουν τις βαθμολογίες των υποδομών, ιδίως στην Αυστραλία και τον Καναδά. Η ποιότητα ζωής στις πόλεις μπορεί να βρίσκεται στο υψηλότερο επίπεδο εδώ και πάνω από μια δεκαετία, αλλά αυτό δεν το βιώνουν όλοι εξίσου.
      Περισσότερα...

        0

    21. Αρθρογραφία

      Το νέο ενεργειακό τοπίο και το διαφαινόμενο τέλος της «σχιστολιθικής επανάστασης»

      Engineer

      Παρά την αυξημένη ζήτηση φαίνονται τα όρια στην παραγωγή σχιστολιθικού πετρελαίου και αερίου.
      Το 2022 ήταν μια πολύ καλή χρονιά για την αμερικανική παραγωγή πετρελαίου. Παρότι ακόμη δεν έχουν βγει τα τελικά στοιχεία για το 2022, όλα δείχνουν ότι μπορεί να μην ξεπεραστεί το ρεκόρ του 2019, όταν η ετήσια αμερικανική παραγωγή κινήθηκε στον ρυθμό των 12,3 εκατομμυρίων βαρελιών το μήνα, εντούτοις το 2022 θα είναι μάλλον η δεύτερη καλύτερη χρονιά και όλοι εκτιμούν ότι εάν δεν υπάρξει κάποιο ιστορικό απρόοπτο η αμερικανική παραγωγή πετρελαίου το 2023 θα μπορούσε να σπάσει κάθε ρεκόρ. Υπό κανονικές συνθήκες το ρεκόρ αυτό θα είχε σπάσει το 2020, όμως μεσολάβησε η πανδημία και έτσι υποχώρησε η αμερικανική παραγωγή.
      Όμως, την ίδια στιγμή η αύξηση της αμερικανικής παραγωγής πετρελαίου αναμένεται να είναι περισσότερο σταδιακή παρά απότομη. Άλλωστε, έχει αλλάξει και η δομή της ίδιας της αμερικανικής παραγωγής πετρελαίου. Αυτή τη στιγμή οι ενεργές πετρελαιοπηγές στις ΗΠΑ είναι 620. Αυτό είναι μια αύξηση κατά 140 (29%) σε σχέση με το τέλος του 2021, όμως την ίδια στιγμή απέχει από τις 1600 ενεργές πετρελαιοπηγές του 2014.
      Μεγάλη ώθηση σε αυτή την αύξηση της αμερικανικής παραγωγής έδωσε η αύξηση της ζήτησης ειδικά από την Ευρώπη, που σταδιακά βρέθηκε να αποκόπτεται και από το ρωσικό πετρέλαιο και φυσικό αέριο. Περίπου 500 τάνκερ με αμερικανικό πετρέλαιο έφτασαν στην Ευρώπη από τον Φεβρουάριο του 2022 μέχρι σήμερα.
      Το απόγειο της σχιστολιθικής επανάστασης
      Μαζί με αυτά τα στοιχεία καταγράφηκε ουσιαστικά και η κορύφωση της παραγωγής σχιστολιθικού φυσικού αερίου και πετρελαίου. Δηλαδή, της μεγάλης ανατροπής που έφερε στην παραγωγή ενέργειας η τεχνολογία του fracking, όπου σε μια γεώτρηση κατευθύνονται με μεγάλη πίεση νερό, άμμος και χημικά προς σχιστολιθικά στρώματα με σκοπό να απελευθερωθεί το φυσικό αέριο και το πετρέλαιο που βρίσκεται ανάμεσά τους και μέσα από τα ρήγματα να κατευθυνθεί προς το «πηγάδι» της πετρελαιοπηγής και τελικά προς την εκμετάλλευση.
      Για τις ΗΠΑ το σχιστολιθικό αέριο και πετρέλαιο ήταν μια κρίσιμη αλλαγή που τις έφερε ξανά στην κορυφή της παγκόσμιας παραγωγής και τους προσέδιδε ακόμη μεγαλύτερες δυνατότητες να παρέμβουν στις διεθνείς αγορές πετρελαίου και αερίου εξομαλύνοντας τις όταν χρειαζόταν. Επιπλέον ουσιαστικά αύξαινε τα ίδια τα αμερικανικά αποθέματα, διευκολύνοντας τη στρατηγική χρήση τους. Και βέβαια επέτρεπε στην εσωτερική αμερικανική αγορά (άρα και στο εκλογικό ακροατήριο του εκάστοτε αμερικανού προέδρου) να είναι οχυρωμένη απέναντι σε τυχόν απότομες αυξήσεις των διεθνών αγορών.
      Όμως, υπήρχε πάντα και η άλλη πλευρά σε σχέση με το σχιστολιθικό αέριο και πετρέλαιο. Αυτή αφορούσε τους όρους παραγωγής του. Από τη μια, το κόστος παραγωγής είναι υψηλό και αυτό σημαίνει ότι κάτω από ένα επίπεδο τιμών είναι ασύμφορο. Αυτό επιτείνεται και από το γεγονός ότι χρειάζεται εξειδικευμένο – και ακριβό – τεχνικό δυναμικό που μπορεί να βρει απασχόληση και αλλού. Μάλιστα, αυτή τη στιγμή οι παράγοντες της αγοράς θεωρούν ότι λείπουν έως και 20.000 εργαζόμενοι στον κλάδο στις ΗΠΑ. Επιπλέον, οι εταιρείες που παράγουν σχιστολιθικό αέριο και πετρέλαιο συχνά αντλούν κεφάλαια από τη Wall Street που πιέζει μέρος των κερδών να επιστρέφει στους επενδυτές αντί να επανεπενδύεται σε νέες εκμεταλλεύσεις. Όλα αυτά εξηγούν γιατί ακόμη τιμές στα 80 δολάρια / βαρέλι μπορούν να θεωρηθούν πειστικές. Μάλιστα, αυτά τα ιδιαίτερα οικονομοτεχνικά χαρακτηριστικά του κλάδου των σχιστολιθικών εξορύξεων καυσίμων εξηγούν γιατί είναι πολύ ευάλωτος απέναντι σε απότομες καθοδικές πορείες των τιμών. Αυτό φάνηκε τόσο στην κατάρρευση των τιμών του 2014 όσο – και κυρίως – στον τρόπο που αρκετές εταιρείες οδηγήθηκαν στη χρεοκοπία.
      Από την άλλη, το δυναμικό των περισσότερων κοιτασμάτων είναι πεπερασμένο. Ακόμη και στη μεγαλύτερη ζώνη εκμετάλλευσης, στη μεγάλη Πέρμια Λεκάνη, που εκτείνεται στο δυτικό Τέξας και στο νοτιοανατολικό Νέο Μεξικό, τα διαθέσιμα εκμεταλλεύσιμα πεδία έχουν περιοριστεί και αυτό πιέζει ιδιαίτερα τις μικρότερες εταιρείες. Άλλωστε, οι πετρελαιοπηγές για σχιστολιθικό πετρέλαιο φτάνουν στην κορύφωση της απόδοσής τους ένα χρόνο μετά την έναρξη της εξόρυξης και οι νέες πετρελαιοπηγές τείνουν να έχουν μικρότερη απόδοση σε σχέση με παλαιότερη. Αυτό σημαίνει ότι οι εταιρείες είναι υποχρεωμένες να κάνουν συνεχώς νέα γεωτρήσεις, κάτι που έχει οδηγήσει σε δεκάδες χιλιάδες γεωτρήσεις τα τελευταία δεκαπέντε χρόνια στις ΗΠΑ.
       
      Η εξάρτηση από τις διεθνείς διακυμάνσεις
      Ένα από τα παράδοξα της αμερικανικής παραγωγής σχιστολιθικού αερίου και πετρελαίου είναι ότι ενώ η αρχική υποστήριξη αυτής της τεχνολογίας είχε να κάνει σε μεγάλο βαθμό με την προσπάθεια των ΗΠΑ να μπορούν να οχυρωθούν απέναντι στις μεγάλες διακυμάνσεις των τιμών που έρχονταν από τις διεθνείς αγορές, εν τέλει η ανάπτυξη αυτού του κλάδου εξαρτάται από αυτούς που διαμορφώνουν τις διεθνείς τιμές.
      Και αυτό γιατί η κερδοφορία αλλά και ανάπτυξη αυτού του κλάδου, που προσφέρει σχετικά γρήγορη απόδοση (σε αντιδιαστολή με τα πιο μακροπρόθεσμα σχέδια όπως για παράδειγμα οι θαλάσσιες εξορύξεις σε μεγάλα βάθη) εξαρτάται από το να διατηρούνται οι τιμές σχετικά ψηλά.
      Στις διεθνείς αγορές πετρελαίου τη δυνατότητα σημαντικού επηρεασμού των τιμών, σε μεγάλο βαθμό την είχαν χώρες όπως η Ρωσία και η Σαουδική Αραβία. Η πρώτη είναι στο στόχαστρο των ΗΠΑ και η δεύτερη δεν είναι πάντα στις καλύτερες σχέσεις με τις ΗΠΑ. Ωστόσο, ειδικά για τη βιομηχανία των σχιστολιθικών εξορύξεων, τα συμφέροντα συμπίπτουν με τα σαουδαραβικά. Δηλαδή, όποτε η Σαουδική Αραβία – συχνά σε συνεννόηση και με το Ρωσία – κρατάει πιο ψηλά τις τιμές (μειώνοντας την παραγωγή ή αποφεύγοντας να την αυξήσει σε περιόδους υψηλής ζήτησης), ακόμη και εάν η αμερικανική κυβέρνηση αντιδρά, αυτό είναι συνήθως καλό για τη βιομηχανία των σχιστολιθικών εξορύξεων.
       
      Ένας κλάδος σε μετάβαση στον ορίζοντα του τέλους των ορυκτών καυσίμων
      Όλα αυτά, συμπεριλαμβανομένων και των επενδυτικών επιλογών, επικαθορίζονται και από τον ορίζοντα της σταδιακής εξάλειψης κάθε χρήση ορυκτών καυσίμων, ορίζοντας ολοένα και πιο ορατός όσο πιο έντονα αισθητά είναι και τα φαινόμενα της κλιματικής αλλαγής. Αυτό εξηγεί και τη δυστοκία για μακροπρόθεσμες πολύ μεγάλες επενδύσεις.
      Όμως, την ίδια στιγμή, στον πιο βραχύ χρόνο, ο πλανήτης φαντάζει πιο διψασμένος για ορυκτά καύσιμα, για πετρέλαιο και για φυσικό αέριο, ιδίως εάν επιστρέψουν πιο έντονοι αναπτυξιακοί ρυθμοί.
      Μόνο που τέτοιες αυξήσεις της ζήτησης στο φόντο μιας τάσης απεξάρτησης σημαίνουν τελικά και έναν ενεργειακό κλάδο τελικά πιο αποσταθεροποιημένο, πιο ευάλωτο σε απότομες ανοδικές και εξίσου απότομες καθοδικές πορείες και πολύ πιο καθορισμένο από γεωπολιτικές εξελίξεις και μεταβαλλόμενες συγκυρίες που, με τη σειρά τους, ασκούν καταλυτική επίδραση και στις ενεργειακές αγορές.
      Περισσότερα...

        0

×
×
  • Create New...

Σημαντικό

Χρησιμοποιούμε cookies για να βελτιώνουμε το περιεχόμενο του website μας. Μπορείτε να τροποποιήσετε τις ρυθμίσεις των cookie, ή να δώσετε τη συγκατάθεσή σας για την χρήση τους.