Μετάβαση στο περιεχόμενο
  • Buildinghow
    HoloBIM Structural

  • Αρθρογραφία

    Αρθρογραφία

    572 ειδήσεις in this category

    1. Αρθρογραφία

      Γιατί είναι ελκυστικότερες οι Ελληνικές απο τις Ευρωπαϊκές ΑΕΕΑΠ

      Engineer

      Κατά το πρώτο εξάμηνο του 2023 εισέρρευσαν από το εξωτερικό στη Ελληνική αγορά ακινήτων περίπου €1,1 δισ. (+ 39,5% y/y), ενώ κατά το δεύτερο τρίμηνο ο ρυθμός αύξησης επιταχύνθηκε στο 46,2% σε ετήσια βάση, με τις επενδύσεις να αγγίζουν τα €605,8 εκατ.
      Η πολιτική σταθερότητα στη χώρα, καθώς και προσδοκίες για ενίσχυση των επενδύσεων από Έλληνες και ξένους επενδυτές έχουν συμβάλλει σημαντικά στη βελτίωση του επενδυτικού κλίματος στην χώρα. Προσφάτως η κατάκτηση τς επνδυτικής βαθμίδας απο την χώρα (BBB-/A3/Σταθερές Προοπτικές: S&P 20/10/23, ΒΒB(low)/Σταθερές Προοπτικές: DBRS 08/09/23), ενίσχυσε την ελκυστικότητα της Ελλάδας ως επενδυτικό προορισμό.
      Σύμφωνα με πρόσφατη έκθεση της Εθνικής Χρηματιστηριακής, οι λόγοι για τη διατήρηση του επενδυτικού ενδιαφέροντος από το εξωτερικό για την χώρα μας και το 2023 περιλαμβάνουν, το έλλειμα αποθέματος επαγγελματικών ακίνητων συμβατών με κριτήρια ESG και η ζήτηση αυτών από εταιρικούς μισθωτές, την απήχηση των καταλυμάτων βραχυχρόνιας μίσθωσης, την ζήτηση για άδειες παραμονής μέσω του προγράμματος «χρυσή βίζα», αλλά και το γεγονός ότι τα ακίνητα στην Ελλάδα είναι αισθητά φθηνότερα σε σχέση με τα αντίστοιχα του εξωτερικού.

      Με premium απόδοσης  τα Ελληνικά ακίνητα σε σχέση με τα ευρωπαϊκά
      Οι υψηλότερες αποδόσεις των Ελληνικών ακινήτων συγκριτικά με την Ευρωπαϊκή αγορά προσελκύουν επενδυτικές ροές στον κλάδο, ενώ μέσο-μακροπρόθεσμα η περαιτέρω βελτίωση του μακροοικονομικού προφίλ της χώρας σε συνδυασμό με την πολιτική σταθερότητα αναμένεται να ενισχύσουν περαιτέρω τις προοπτικές της Ελληνικής αγοράς ακινήτων και να οδηγήσουν σε τροχιά σύγκλισης τις αποδόσεις των Ελληνικών ακινήτων με τις αντίστοιχες των Ευρωπαϊκών (mean reversion).
      Σήμερα όπως διαπιστώνει η έκθεση της Εθνικής Χρηματιστηριακής τα επενδυτικά ακίνητα έχουν προκαθορισμένες ταμιακές ροές στη διάρκεια του επενδυτικού ορίζοντα, οπότε και αυξημένη ορατότητα, το προφίλ τους προσομοιάζει τα κρατικά ομόλογα. Το spread της απόδοσης των ελληνικών ακινήτων έναντι της απόδοσης του 10-ετούς ομολόγου Ελληνικού Δημοσίου παραμένει αισθητά υψηλότερο συγκριτικά με το αντίστοιχο spread στην Γαλλία, Γερμανία και Μ.Βρετανία. 
      Συμπερασματικά, τα Eλληνικά ακίνητα παρουσιάζουν premium απόδοσης σε σχέση με τα ευρωπαϊκά χωρίς όμως την ανάληψη premium ρίσκου για τους λόγους που προαναφέραμε (πολιτική σταθερότητα, μακροοικονομική συνέπεια, τροχιά σύγκλησης με την ΕΕ κ.α.)
      Αξίζει να σημειωθεί ότι η Ελλάδα παρουσιάζει υψηλά μισθώματα ανα τ.μ. ανα μήνα και υψηλότερες αποδόσεις σε όλες τις κατηγορίες ακίνητων σε σχέση με τις αγορές της Ευρώπης (εκτός Μ. Βρετανίας). 

      Τα κτίρια γραφείων στην Αθήνα παρουσιάζουν συστηματικά σημαντικά υψηλότερες αποδόσεις (yields) σε σχέση με αντίστοιχα ακίνητα στην Ευρώπη. Επιπρόσθετα, παρατηρείται μία σταθερότητα στην απόδοση στην Αθήνα (εύρος: 6,54% - 6,58%) έναντι άλλων Ευρωπαϊκών αγορών.
      Με χαμηλότερο discount σε σχέση με τις Ευρωπαϊκές οι Ελληνικές ΑΕΕΑΠ
      Οι Ελληνικές ΑΕΕΑΠ διαπραγματεύονται με χαμηλότερο discount σε σχέση με τις Ευρωπαϊκές, καθώς εκτός από τη μεγαλύτερη διαφορά (spread) μεταξύ μισθωτικής απόδοσης και κόστους δανεισμού,  έχουν μεγαλύτερη διαφορά αποδόσεων σε σχέση με τα κρατικά ομόλογα.
      Την ίδια ώρα η Ελληνική αγορά ακινήτων υψηλών προδιαγραφών είναι συγκριτικά μικρή και συγκεντρωμένη σε λίγους μεγάλους παίκτες, οπότε λιγότερο ανοιχτή σε ανταγωνιστικές πιέσεις. 
      Ωστόσο οι Ελληνικές ΑΕΕΑΠ δικαιολογείται να διαπραγματεύονται με χαμηλότερο discount σε σχέση με τις Ευρωπαϊκές.
      Εκτός από τη μεγαλύτερη διαφορά (spread) μεταξύ μισθωτικής απόδοσης και κόστους δανεισμού, έχουν μεγαλύτερη διαφορά αποδόσεων σε σχέση με τα κρατικά ομόλογα και η Ελληνική αγορά ακινήτων υψηλών προδιαγραφών είναι συγκριτικά μικρή και συγκεντρωμένη σε λίγους μεγάλους παίκτες, οπότε λιγότερο ανοιχτή σε ανταγωνιστικές πιέσεις.
       
      Ποιά είναι η τάση στην εγχώρια αγορά
      Σύμφωνα με την Εθνική πολύ υψηλή ζήτηση για ποιοτικά γραφεία (βιοκλιματικά, περιβαλλοντικά φιλικά, ενεργειακά αποδοτικά, τεχνολογικά προηγμένα, συμβατά με κριτήρια ESG). 
      Η εφαρμογή των θεμελιωδών αρχών ESG, η λήψη πιστοποιήσεων και η ζήτηση για γραφειακούς χώρους υψηλής ποιότητας, αποτελούν παράγοντες που λειτουργούν αυξητικά των μισθωτικών αξιών. 
      Ο κλάδος του retail έχει επηρεασθεί από τις πληθωριστικές πιέσεις, οι οποίες έχουν επηρεάσει με τη σειρά τους την καταναλωτική δαπάνη.
      Όμοια η ζήτηση για αποθηκευτικούς χώρους λόγω της περαιτέρω διείσδυσης του e-commerce και τη ψηφιοποίησης της εφοδιαστικής αλυσίδας ελλειψη προσφοράς ακινήτων σύμφωνα με τις προδιαγραφές της ζήτησης (προδιαγραφές ύψους, περιβαλλοντικά φιλικά, πλησίον σημαντικών διαμετακομιστικών κόμβων). 
      Στρατηγική θέση της χώρας - η Ελλάδα καθίσταται κόμβος data centers.
      Περισσότερα...

        0

    2. Αρθρογραφία

      Ιδιώτες Vs δημόσιο για την αντιμετώπιση των ενεργοβόρων πόλεων

      Engineer

      Έρευνα της JLL διερευνά το περίπλοκο τοπίο των καθαρών μηδενικών δεσμεύσεων, μέσα από κανονισμούς, απαιτήσεις αναφορών και κίνητρα.
      Καθώς τα κτίρια αντιπροσωπεύουν κατά μέσο όρο το 60% των εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα στις πόλεις και η μείωση του αποθέματος των ενεργοβόρων ακινήτων αποτελεί ζωτικής σημασίας στόχο για την επίτευξη μιας οικονομίας με μηδενικές εκπομπές η πίεση στους ιδιοκτήτες ακινήτων, τους κατασκευαστές και τους χρήστες αναμένεται να ενταθεί τα επόμενα χρόνια.
      Εντούτοις, σύμφωνα με πρόσφατη έρευνα της JLL "Decarbonizing Cities and Real Estate", η οποία βασίζεται σε συμπεράσματα που αντλήθηκαν από 32 χώρες, οι υπάρχουσες πολιτικές και τα νομικά πλαίσια, ένας από τους κυριότερους μοχλούς πίεσης, δεν αντιστοιχούν στα επιστημονικά ευρήματα, τα οποία καλούν για αυστηρότερα μέτρα με άμεση εφαρμογή. 
      Όσο ο δημόσιος τομέας καθυστερεί να ανταποκριθεί αυτή τη στιγμή, τόσο το βάρος μετακυλά στον ιδιωτικό τομέα καλώντας τον να αναλάβει πρωταγωνιστικό ρόλο στην αντιμετώπιση της δράσης για το κλίμα. 
      Η πρόκληση της μετασκευής των κτιρίων σε λιγότερο ενεργοβόρα στις ανεπτυγμένες πόλεις, όπου περίπου το 80% του κτιριακού αποθέματος που θα υφίσταται το 2050 έχει ήδη κατασκευαστεί, είναι τεράστια. Για να επιτευχθούν οι στόχοι του 2050, τα ποσοστά των κτιρίων που θα αναβαθμίζονται ενεργειακά θα πρέπει να υπερβαίνουν το 3% ετησίως.
      Σύμφωνα με τους αναλυτές, ζωτικής σημασίας ρόλο θα μπορούσε να παίξει ο ηλεκτρισμός του δομημένου περιβάλλοντος και η στροφή των ενεργειακών δικτύων σε πιο πράσινες επιλογές, χώροq όπου η βιομηχανία ακινήτων έχει ελάχιστο άμεσο έλεγχο. 
      Οι κεντρικοί φορείς θα έπρεπε επίσης να σκεφτούν τις αστικές αναπλάσεις, την εφαρμογή κυκλικής οικονομίας, καθώς και θεσμικές παρεμβάσεις, μέσω των οποίων θα επιδοτείται η συνεργατικότητα και οι συνέργειες μεταξύ δημοσίου και ιδιωτικού τομέα και θα μπορούσε να εξασφαλισθεί η απαιτούμενη χρηματοδότηση του εγχειρήματος. 
      Οι πόλεις και τα ακίνητα, καταλήγει η έρευνα, είναι πλέον αναπόσπαστο κομμάτι της μάχης κατά της κλιματικής αλλαγής. Εντούτοις, για την επίτευξη των στόχων τους, απαιτείται δράση πέρα από την τρέχουσα νομοθεσία, με σκοπό τη δημιουργία ανταγωνιστικού πλεονεκτήματος και την προστασία των περιουσιακών στοιχείων – που αφορά όλους τους εμπλεκόμενους, είτε πρόκειται για ιδιοκτήτες, κατασκευαστές, επενδυτές ή και τελικούς χρήστες.


      Αναλυτικά η έρευνα εδώ: https://www.us.jll.com/en/trends-and-insights/research/decarbonizing-cities-and-real-estate
      Περισσότερα...

        0

    3. Αρθρογραφία

      Έρευνα για τις επιδόσεις των ελληνικών ξενοδοχείων το 2021

      Engineer

      Τα βασικά οικονομικά μεγέθη των ξενοδοχειακών επιχειρήσεων, καταγράφει η ετήσια έρευνα του Ινστιτούτου Τουριστικών Ερευνών και Προβλέψεων, με τίτλο : «Οι επιδόσεις των ελληνικών ξενοδοχείων το 2021». H έρευνα διενεργήθηκε για λογαριασμό του Ξενοδοχειακού Επιμελητηρίου Ελλάδος, είχε ως δείγμα 1.122 ξενοδοχειακές επιχειρήσεις και παρουσιάστηκε σε διαδικτυακή Συνέντευξη Τύπου.
      Σύμφωνα με τα στοιχεία της έρευνας το 2021 λειτούργησε το 96% των ελληνικών ξενοδοχείων, σε αντίθεση με το 2020 που λειτούργησε μόνο το 60% 
      Το 78% των ξενοδοχείων άνοιξε μέσα στο τρίμηνο Μαΐου Ιουλίου 2021. Τον Ιανουάριο του 2021 ήταν ανοιχτό μόλις το 1/3 των ξενοδοχείων συνεχούς λειτουργίας.
       

      Η μέση πληρότητα τον Αύγουστο 67,9% υψηλότερη σε σχέση με το 2020 (27,7%) αλλά σε πολύ χαμηλότερα επίπεδα από τις πληρότητες που έφτασαν το 86,8% το 2019
      Ημέση τιμή του δίκλινου δωματίου τα 120 ευρώ τον Αύγουστο ενώ το 5μηνο Ιαν.-Μαΐου 2021 η μέση τιμή στα ξενοδοχεία διαμορφώθηκε στα €58.
      Ο συνολικός τζίρος των ξενοδοχείων ανήλθε σε 5,48 δις ευρώ, μειωμένος κατά  34,9% σε σχέση με το 2019.

      Οι επενδύσεις σε ανακαινίσεις υφισταμένων μονάδων ανήλθαν στα €830 εκατ., μειωμένες μόνον κατά 16% έναντι του 2019, Στα ξενοδοχεία συνεχούς λειτουργίας, η δαπάνη ανακαίνισης/συντήρησης είναι μειωμένη κατά 44%, γεγονός που δείχνει την πίεση που δέχονται.
      Κατά μέσο όρο, τα ξενοδοχεία κάλυψαν το 40% περίπου των χρηματοδοτικών τους αναγκών με τα μέτρα στήριξης του 2021. 
      Τα ξενοδοχεία εισέπραξαν, κατά μέσο όρο, 79% λιγότερο ποσοστό προκαταβολών για την επόμενη σεζόν σε σχέση με το 2019, που αντιστοιχεί σε έλλειμμα 590 εκατ. ευρώ. Παράλληλα, τα ποσά που παραμένουν προς επιστροφή από τα voucher ανέρχονται σε 50 εκατ. ευρώ. 
      Το έλλειμμα στα ταμειακά διαθέσιμα των ξενοδοχείων αγγίζει τα 640 εκατ. ευρώ σε σχέση με άλλες χρονιές κανονικότητας.
      Στην ετήσια έρευνα για το 2021, περισσότερο από το 1/3 των ξενοδόχων πιστεύει ότι ο τζίρος τους θα επιστρέψει στα επίπεδα του 2019 το 2023, ενώ 1/3 ακόμα εκτιμά ότι αυτό θα γίνει μετά το 2024.



       
      Περισσότερα...

        0

    4. Αρθρογραφία

      Υποδομές και Τουρισμός: Σε 4 άξονες οι προτάσεις του ΣΕΤΕ με ορίζοντα το 2030

      Engineer

      Μπροστά στις παγκόσμιες προκλήσεις που έχει να αντιμετωπίσει ο ελληνικός τουρισμός, τον υψηλό ανταγωνισμό των γειτονικών χωρών στα Βαλκάνια, την Μεσόγειο, την Κεντρική Ευρώπη και την Ασία, ο ΣΕΤΕ συζητά με την Κυβέρνηση και τα υπουργεία Τουρισμού, Μεταφορών και Υποδομών, καθώς και τις Περιφέρειες της χώρας θέματα αναβάθμισης και εκσυγχρονισμού των υποδομών ανά περιφέρεια και προϊόν, υπό μορφή ΣΔΙΤ.
      Οι θέσεις του ΣΕΤΕ βασίζονται σε 4 άξονες: Στην βελτίωση και ανάπτυξη υποδομών, στην αναβάθμιση και προώθηση του τουριστικού προϊόντος, στην ψηφιακή αναβάθμιση, στην προστασία του περιβάλλοντος και την αειφορία.
      Ο ΣΕΤΕ, συμμετέχοντας στα σχέδια ανάπτυξη του ελληνικού τουριστικού προϊόντος προτείνει την ανάπτυξη των υποδομών στις Περιφέρειες της Ελλάδας προκρίνοντας κοινοπρακτικά σχήματα και συνέργειες μεταξύ δημοσίου και ιδιωτικού τομέα με στόχο η Ελλάδα να ανέβει στη διεθνή κατάταξη της λίστας με τους παγκόσμιους τουριστικούς προορισμούς. Στις πρωτοβουλίες του ΣΕΤΕ και ΙΝΣΕΤΕ με ορίζοντα το 2030 να τονιστεί ότι συμμετέχει και η Marketing Greece.
      Δεκάδες είναι τα έργα που προτείνει ο ΣΕΤΕ για την ανάπτυξη του ελληνικού, ορισμένα εκ των οποίων ενδεικτικά είναι:
      Αθήναϊκή Ριβιέρα
      Ανάπτυξη Διαχειριστικού Σχεδίου για το σύνολο του παράκτιου μετώπου από τον Πειραιά μέχρι το Σούνιο με κύριο στόχο την ενοποίηση των παραλιακών περιοχών, όπου θα διασφαλίζεται η επικοινωνία με τον αστικό ιστό, θα προωθείται η βιώσιμη αστική κινητικότητα, θα υποστηρίζεται η χρήση ποδηλάτων ώστε να μην αναγκάζονται να βγαίνουν στο οδόστρωμα ούτε να συνυπάρχουν στον ίδιο χώρο με τους πεζούς.
      Αθήνα
      Ενίσχυση / αναβάθμιση των λιμενικών υποδομών σε Πειραιά και Λαύριο ως προς τις ανάγκες της Κρουαζιέρας (θέσεις ελλιμενισμού, υπηρεσίες ασφαλείας, διαχείρισης επιβατών, χώροι υποδοχής, χώροι αποθήκευσης αποσκευών, γραφεία ενοικιάσεως αυτοκινήτων, ανταλλακτήρια συναλλάγματος, υποδομές επιβίβασης/αποβίβασης, Wi-Fi) με στρατηγικό στόχο την αύξηση της ελκυστικότητάς τους ως λιμένες αφετηρίας (home ports), με το Λαύριο να έχει συγκριτικό πλεονέκτημα στις ολιγοήμερες κρουαζιέρες αλλά και λόγω της γειτνίασής του με το ΔΑΑ «Ελ. Βενιζέλος». Ανάπτυξη χώρων εμπορικών χρήσεων, ψυχαγωγίας και προώθησης τοπικών προϊόντων στους σταθμούς κρουαζιέρας.
      Αναβάθμιση υποβαθμισμένων περιοχών μέσω ανακαίνισης και επανάχρησης εγκαταλειμμένων ιστορικών κτιρίων. Μετατροπή κτιρίων σε μη τουριστικά ανεπτυγμένες συνοικίες σε πολυχώρους πολιτισμού. Αποκατάσταση, επανένταξη και αξιοποίηση κτιρίων ιστορικής, πολιτιστικής και αρχιτεκτονικής αξίας στο κέντρο της πόλης. Ανακαίνιση κτιρίων με σημαντική αρχιτεκτονική ιστορία (π.χ. Οφθαλμιατρείο, Αρσάκειο) και οικιών σημαντικών προσώπων που έζησαν στην Αθήνα και ενιαία σηματοδότηση τους ώστε να αποτελέσουν πόλο έλξης για τους επισκέπτες
      Θράκη
      Αναβάθμιση του οδικού δικτύου όπως η βελτίωση των κάθετων αξόνων της Εγνατίας και της οδικής διαδρομής μέχρι τα σύνορα των Κήπων και τα σύνορα με τη Βουλγαρία Ολοκλήρωση του κάθετου οδικού άξονα Κομοτηνή – Νυμφαίο, Ξάνθη -ελληνοβουργαρικά σύνορα, Εγνατίας Οδού Αρδάνιο - Καστανιές - Ορμένιο. Κατασκευή νέας οδικήςγέφυρας στο τελωνείο των Κήπων. Προώθηση και υλοποίηση του οδικού έργου Μαρώνεια-Μουσά, στην Π.Ε. Ροδόπης (νέα χάραξη οδού μήκους 13,9 χλμ. ).Βελτίωση και αναβάθμιση του οδικού δικτύου που οδηγεί σε δημοφιλείς παραλίες, σε ορεινές περιοχές με αγροτουριστικό και οικοτουριστικό ενδιαφέρον, σε πολιτιστικά μνημεία και χώρους και σε σημεία γαστρονομικού ενδιαφέροντος.
      Θεσσαλονίκη
      Εκσυγχρονισμό της Μαρίνας Θεσσαλονίκης με έργα αναβάθμισης των υφιστάμενων λιμενικών υποδομών, εκσυγχρονισμού ή ανάπτυξης νέων κτιρίων που σχετίζονται με τη λειτουργία της μαρίνας (κτίρια διοίκησης και γραφεία, πύργος ελέγχου) και τις παρεχόμενες υπηρεσίες στα σκάφη (καταστήματα, super market, αποθηκευτικοί χώροι, χώροι υγιεινής, χώροι Η/Μ εγκαταστάσεων), αναβάθμισης της δραστηριότητας απόθεσης / συντήρησης σκαφών, ανάπτυξη υδατοδρομίου, καθώς και αναμόρφωσης της χερσαίας ζώνης της μαρίνας μέσω της δόμησης (μέγιστη επιτρεπόμενη 14.900 τ.μ.) νέων κτιριακών εγκαταστάσεων τουρισμού και αναψυχής (όπως εστιατόρια, αναψυκτήρια, εμπορικά καταστήματα, ξενοδοχείο κ.α.). Οι παρεμβάσεις περιλαμβάνουν τη διαμόρφωση ενός περιβάλλοντος χώρου υψηλής αισθητικής που θα περιλαμβάνει ζώνες πρασίνου και περιπάτου, χώρους υπαίθριων εκδηλώσεων κ.α. ενώ θα δίνεται η δυνατότητα ανάπτυξης κατοικιών προς μίσθωση.
      Δυτική Μακεδονία
      Νέες, σχεδιαζόμενες τουριστικές επενδύσεις στο πλαίσιο του σχεδίου δίκαιης αναπτυξιακής μετάβασης των λιγνιτικών περιοχών που αναμένεται να βελτιώσουν το τουριστικό προφίλ της Περιφέρειας όπως π.χ. οικοσύστημα οινικού τουρισμού στα πρότυπα της Βόρειας Ιταλίας με αναβάθμιση ιδιωτικών μονάδων παραγωγής και δημιουργία καταλυμάτων σε υπάρχοντα και νέα οινοποιεία καθώς και υπερσύγχρονη κλινική φυσικής αποκατάστασης για την προσέλκυση τουρισμού και εισοδήματος από συνοδούς νοσηλευόμενων.
      Πλάνο υδρονομικής εξοικονόμησης και διαχείρισης των υδάτινων πόρων στις περιοχές που προσδίδουν σημαντική προστιθέμενη αξία στην Περιφέρεια και δέχονται σοβαρές επιπτώσεις από την κλιματική αλλαγή και τη μόλυνση των υπόγειων υδάτων που τους τροφοδοτούν.
      Όλυμπος, Πιερία
      Δράσεις βελτίωσης λιμενικών υποδομών και θαλάσσιας διασύνδεσης του προορισμού, όπως: Εξέταση της προοπτικής διασύνδεσης Χαλκιδικής-Πιερίας μέσω των λιμανιών Ν. Μουδανιών και Λιτοχώρου για την αύξηση των συνεργειών μεταξύ τους και την ανάπτυξη της αστικής θαλάσσιας συγκοινωνίας στον Θερμαϊκό κόλπο.
      Κρήτη
      Προώθηση υλοποίησης νέου σύγχρονου επιβατικού σταθμού στο λιμένα Σούδας συνολικής έκτασης 6.000 τ.μ., ο οποίος θα εξυπηρετεί τους επιβάτες της ακτοπλοΐας και της κρουαζιέρας, ενώ θα στεγάζει και υπηρεσίες (Λιμενική Αστυνομία, τα γραφεία του Λιμενικού Ταμείου κ.ά.). Ο προϋπολογισμός του έργου που έχει συμπεριληφθεί σε πρόγραμμα του Υπουργείου Υποδομών φθάνει τα 5 εκατ., ενώ η χρηματοδότησή του είναι από το Πρόγραμμα Δημοσίων Επενδύσεων.
      Πελοπόννησος
      Δράσεις ανάπτυξης κόμβων πολυτροπικών μεταφορών, όπως: δημιουργία κόμβου ΚΤΕΛ ή/και ιδιωτικών λεωφορείων στον αερολιμένα Καλαμάτας (πύλη εισόδου) για την ανάπτυξη πολυτροπικού κόμβου μεταφορών που θα ενισχύσει την συνδεσιμότητα των τουριστικών πόλων του προορισμού και θα διευκολύνουν τη διάχυση των τουριστικών ροών ενισχύοντας την τουριστική κίνηση, Ανάπλαση περιβάλλοντος χώρου και χώρων στάθμευσης οχημάτων σε πύλες εισόδου του προορισμού (κυρίως στο Αεροδρόμιο Καλαμάτας) καθώς και χωροθέτηση δραστηριοποίησης επαγγελματιών του τουρισμού και των μεταφορών.
      Δράσεις βελτίωσης, ανάδειξης και προστασίας πολιτιστικών πόρων και υποδομών του προορισμού.
      Ταξιδιωτικές εισπράξεις Ιανουάριος Νοέμβριος 2022 – Η Γερμανία μεγάλη τουριστική αγορά για την Ελλάδα
      Σύμφωνα με τα στοιχεία που δημοσιοποίησε η Τράπεζα της Ελλάδος χτες για την περίοδο Ιανουαρίου-Νοεμβρίου 2022, οι ταξιδιωτικές εισπράξεις αυξήθηκαν κατά 68,5% σε σύγκριση με την αντίστοιχη περίοδο του 2021 και διαμορφώθηκαν στα 17.384,2 εκατ. ευρώ. Η εξέλιξη αυτή οφείλεται στην αύξηση των εισπράξεων από κατοίκους των χωρών της ΕΕ-27 κατά 47,4%, οι οποίες διαμορφώθηκαν στα 9.889,6 εκατ. ευρώ, καθώς και των εισπράξεων από κατοίκους των χωρών εκτός της ΕΕ-27 κατά 106,5%, οι οποίες διαμορφώθηκαν στα 7.093,1 εκατ. ευρώ. Αναλυτικότερα, οι εισπράξεις από κατοίκους των χωρών της ζώνης του ευρώ διαμορφώθηκαν στα 7.945,9 εκατ. ευρώ, αυξημένες κατά 45,4%, ενώ οι εισπράξεις από κατοίκους των χωρών της ΕΕ-27 εκτός της ζώνης του ευρώ διαμορφώθηκαν στα 1.943,6 εκατ. ευρώ, παρουσιάζοντας αύξηση κατά 56,0%.
      Ειδικότερα, οι εισπράξεις από τη Γερμανία αυξήθηκαν κατά 41,2% και διαμορφώθηκαν στα 3.233,3 εκατ. ευρώ, καθώς και αυτές από τη Γαλλία κατά 28,5% και διαμορφώθηκαν στα 1.261,1 εκατ. ευρώ. Από τις χώρες εκτός της ΕΕ-27, άνοδο κατά 115,9% παρουσίασαν οι εισπράξεις από το Ηνωμένο Βασίλειο, οι οποίες διαμορφώθηκαν στα 3.101,4 εκατ. ευρώ. Οι εισπράξεις από τις ΗΠΑ επίσης αυξήθηκαν κατά 96,6%, και διαμορφώθηκαν στα 1.155,0 εκατ. ευρώ, ενώ αυτές από τη Ρωσία μειώθηκαν κατά 62,7% και διαμορφώθηκαν στα 40,5 εκατ. ευρώ.
      Περισσότερα...

        0

    5. Αρθρογραφία

      Αγορά Ακινήτων: Απειλείται η ισχυρή δυναμική - προκλήσεις και προοπτικές

      Engineer

      Μια σειρά σημαντικών προκλήσεων έχει να αντιμετωπίσει πλέον η αγορά ακινήτων καθώς έρχεται αντιμέτωπη με σημαντικές αβεβαιότητες, που σχετίζονται κυρίως με το συνεχιζόμενο πόλεμο στην Ουκρανία, μια σοβαρή παράμετρος που επηρεάζει το κόστος ενέργειας, υλικών και μεταφορών, τις επενδύσεις του κλάδου ή ακόμη την δυναμική που προσφέρει ο τουρισμός στην αγορά.
      Οι επιπτώσεις από τη σταδιακή αύξηση του κόστους των υλικών και της ενέργειας, την άνοδο των επιτοκίων και τις πληθωριστικές πιέσεις αποτυπώνονται ήδη στη μείωση της οικοδομικής δραστηριότητας και στην υποχώρηση των προσδοκιών για την πορεία της αγοράς ακινήτων και της οικονομίας στη χώρα, αλλά και διεθνώς. Άραγε θα μπορέσει (και κατά πόσο) να διατηρήσει την - ισχυρή δυναμική, που πράγματι, έχει το πρώτο 11μηνο η αγορά;
      Είναι χαρακτηριστικό πως το εννεάμηνο του 2022 οι τιμές των διαμερισμάτων (σε ονομαστικούς όρους) ήταν αυξημένες κατά 10,4% σε ετήσια βάση, έναντι αύξησης κατά 6,8% το αντίστοιχο διάστημα του 2021.
      Ειδικότερα, την εν λόγω χρονική περίοδο η ελληνική αγορά ακινήτων προσέλκυσε έντονο επενδυτικό ενδιαφέρον και υψηλή ζήτηση για κατοικίες και υψηλών προδιαγραφών επαγγελματικές χρήσεις, όπως αναφέρει, μεταξύ άλλων, η Ενδιάμεση Έκθεση της Τράπεζας της Ελλάδος. Ειδικότερα, σε ετήσια βάση ο δείκτης τιμών διαμερισμάτων κατέγραψε επιτάχυνση του ρυθμού αύξησης των τιμών για το σύνολο της χώρας στα επιμέρους τρίμηνα του 2022.
      Σε τοπικό επίπεδο, οι τιμές των κατοικιών εμφανίζουν ετερογένεια ως προς τις μεταβολές τους, με σημαντικές αυξήσεις κυρίως σε περιοχές με έντονο επενδυτικό ενδιαφέρον και οριακές μεταβολές σε άλλες.
      Σε ρόλο καταλύτη Αθήνα και Θεσσαλονίκη
      Σύμφωνα με την έκθεση, στην αύξηση των τιμών των διαμερισμάτων για το σύνολο της χώρας κατά το εννεάμηνο του 2022 συνέβαλαν σημαντικά οι υψηλοί ρυθμοί αύξησης των τιμών των δύο μεγάλων αστικών κέντρων της χώρας, δηλ. της Αθήνας (12,0%) και της Θεσσαλονίκης (10,5%), καθώς στις άλλες μεγάλες πόλεις και τις λοιπές περιοχές της χώρας οι ρυθμοί που καταγράφηκαν (9,4% και 7,6% αντίστοιχα) ήταν μικρότεροι από τον αντίστοιχο μέσο όρο για το σύνολο της χώρας.
      Την ίδια περίοδο οι τιμές των νέων διαμερισμάτων (ηλικίας έως 5 ετών) αυξήθηκαν με μέσο ετήσιο ρυθμό 11,4%, αρκετά ενισχυμένες έναντι των παλαιών διαμερισμάτων (9,7%)
      Τουρισμός, Airbnb, επενδύσεις έδωσαν τον τόνο
      Αν και οι θετικοί ετήσιοι ρυθμοί μεταβολής στις αξίες των διαμερισμάτων είναι υψηλοί, όπως αναφέρει η ΤτΕ, μικτές τάσεις καταγράφονται στους συναφείς δείκτες της αγοράς ακινήτων.
      H θετική πορεία του τουρισμού, η ανάπτυξη των βραχυχρόνιων μισθώσεων και η αύξηση των επενδύσεων από το εξωτερικό συνεχίζουν να τροφοδοτούν τη δυναμική της αγοράς. Οι επενδύσεις σε κατοικίες (εποχικώς διορθωμένα στοιχεία ΕΛΣΤΑΤ, σε σταθερές τιμές) αυξήθηκαν, σε ετήσια βάση, κατά 13,3% το εννεάμηνο του 2022 (έναντι 34,8% την αντίστοιχη περίοδο του 2021), ενώ εξακολουθούν να βρίσκονται σε χαμηλό επίπεδο ως ποσοστό του ΑΕΠ (1,4%).
      Οι θετικές επιχειρηματικές προσδοκίες για την κατασκευή κατοικιών (στοιχεία ΙΟΒΕ) ενισχύονται περαιτέρω το ενδεκάμηνο του 2022 σε ετήσια βάση (6,5%), παρά την υποχώρηση το β’ και γ΄ τρίμηνο του 2022.
      Μειώθηκαν οι νέες οικονομικές άδειες
      Παράλληλα, το οκτάμηνο του 2022 καταγράφεται μείωση, σε ετήσια βάση, τόσο στον αριθμό όσο και στον όγκο των νέων οικοδομικών αδειών κατοικιών σε επίπεδο χώρας (στοιχεία ΕΛΣΤΑΤ) κατά 0,6% και 3,1% αντίστοιχα, ανακόπτοντας τους υψηλούς ρυθμούς αύξησης της κατασκευαστικής δραστηριότητας κατοικιών που σημειώθηκαν την τελευταία πενταετία. Σημαντική άνοδο, 8,5% σε ετήσια βάση, καταγράφηκε το εννεάμηνο του 2022 στο συνολικό κόστος κατασκευής νέων κτιρίων κατοικιών (στοιχεία ΕΛΣΤΑΤ), ενώ υψηλότερος ήταν ο ρυθμός αύξησης στο κόστος υλικών (10,8%).
      Δάνεια, επαγγελματικά ακίνητα και καταστήματα υψηλών προδιαγραφών
      Τέλος, το συνολικό ύψος των νέων στεγαστικών δανείων, παρότι καταγράφει άνοδο κατά το δεκάμηνο του 2022 (28,2%), παραμένει σε χαμηλά επίπεδα. Σημειώνεται ότι, σύμφωνα με τα στοιχεία της Έρευνας Τραπεζικών Χορηγήσεων (γ΄ τρίμηνο 2022), παρατηρείται μείωση της ζήτησης στεγαστικών δανείων επί δεύτερο κατά σειρά τρίμηνο, μετά από δύο έτη συνεχούς καταγραφής αύξησης της ζήτησης (από το β΄ τρίμηνο του 2020).
      Στον κλάδο των επαγγελματικών ακινήτων, με βάση τα στοιχεία που συλλέγει η Τράπεζα της Ελλάδος, το πρώτο εξάμηνο του 2022 οι τιμές γραφείων υψηλών προδιαγραφών αυξήθηκαν κατά 0,7% σε σχέση με το αμέσως προηγούμενο εξάμηνο. Στην Αθήνα ο αντίστοιχος ρυθμός αύξησης των τιμών γραφείων ανήλθε σε 2,0%, αποτυπώνοντας το συγκριτικά μεγαλύτερο επενδυτικό ενδιαφέρον της συγκεκριμένης αγοράς, σε σχέση με τη Θεσσαλονίκη (0,4%) και κυρίως με την υπόλοιπη Ελλάδα (-0,9%).
      Αναφορικά με τα καταστήματα υψηλών προδιαγραφών, το πρώτο εξάμηνο του 2022 οι τιμές αυξήθηκαν κατά 2,4% στο σύνολο της χώρας, ενώ η Αθήνα, και σ' αυτή την περίπτωση, σημείωσε τον υψηλότερο ρυθμό ανόδου (3,1%) σε σχέση με το προηγούμενο εξάμηνο. Οι αντίστοιχες αυξήσεις στη Θεσσαλονίκη εκτιμήθηκαν στο 1,4% και στην υπόλοιπη Ελλάδα στο 1,5%. Τέλος, τα μισθώματα των γραφείων και των καταστημάτων, για το σύνολο της χώρας, παρουσίασαν αύξηση 0,9% και 2,5% αντίστοιχα, σε σχέση με το τέλος του δεύτερου εξαμήνου του 2021.
      Επίσης, όπως αναγνωρίζει η ΤτΕ, η επίδραση της ανόδου του κόστους των υλικών και της ενέργειας έχει ήδη αρχίσει να αποτυπώνεται έντονα στην οικοδομική δραστηριότητα, η οποία μετά το πρώτο δίμηνο του 2022 υποχωρεί σημαντικά, μετά από ένα έτος ισχυρών και επιταχυνόμενων ρυθμών αύξησης.
      Το οκτάμηνο του 2022 η κατασκευαστική δραστηριότητα για επαγγελματικές χρήσεις (στοιχεία ΕΛΣΤΑΤ) κατέγραψε αρνητικούς ρυθμούς μεταβολής στο σύνολό της, αλλά και στις επιμέρους βασικές επαγγελματικές χρήσεις, με εξαίρεση την κατηγορία των ξενοδοχείων, η οποία διατήρησε θετικό πρόσημο.
      Εν κατακλείδι
      Σύμφωνα με την ΤτΕ, οι προσδοκίες για την ελληνική αγορά ακινήτων, αν και παραμένουν θετικές για το υψηλών προδιαγραφών τμήμα της, διαφαίνεται πλέον ότι είναι περισσότερο συγκρατημένες σε σχέση με την αρχή του έτους.
      Η συμπίεση των καθαρών αποδόσεων των επενδύσεων και των προσδοκώμενων υπεραξιών από τα ακίνητα, σε συνδυασμό με την αύξηση των επιτοκίων και της αβεβαιότητας, εκτιμάται ότι σταδιακά οδηγεί, εκ νέου, μέρος των επενδυτών σε στάση αναμονής.
      Σε κάθε περίπτωση, η ελληνική αγορά ακινήτων, μετά από την υποτονική οικοδομική δραστηριότητα και την υποβάθμιση του υφιστάμενου κτιριακού αποθέματος επί μία δεκαετία και άνω, αναμένεται να διατηρήσει το αυξημένο ενδιαφέρον για ακίνητα υψηλών προδιαγραφών.
      Εκτιμάται ότι σημαντικό μέρος των επενδυτικών κεφαλαίων θα κατευθύνεται πλέον προς νέα κτίρια –ή ανακατασκευασμένα παλαιότερα– σύγχρονων περιβαλλοντικών προδιαγραφών, συμβατά με τη διεθνή τάση για βιώσιμες λύσεις.
      Παράλληλα, οι αναπλάσεις μεγάλης εμβέλειας που πραγματοποιούνται ή προγραμματίζονται, η βελτίωση των υποδομών, η σταδιακή ενεργειακή αναβάθμιση των κτιρίων (με τη συμβολή και του Εθνικού Σχεδίου Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας) και οι ελκυστικές αποδόσεις των ακινήτων υψηλών προδιαγραφών αναμένεται να λειτουργήσουν αντισταθμιστικά στην τρέχουσα δυσμενή συγκυρία και να συντηρήσουν σε ικανοποιητικό βαθμό τη θετική δυναμική της αγοράς.
      Περισσότερα...

        0

    6. Αρθρογραφία

      Οι τιμές ακινήτων για ορεινή εξοχική κατοικία σε δημοφιλείς χειμερινούς προορισμούς στην Ελλάδα

      Engineer

      Oρεινή εξοχική κατοικία σε δημοφιλείς χειμερινούς προορισμούς, όπως στην Αράχοβα, στο Καρπενήσι ή στο Μέτσοβο ψάχνουν να αγοράσουν συνήθως οι ενδιαφερόμενοι, όπως εξηγούν οι μεσίτες εξηγούν μιλώντας στην εφημερίδα Ελεύθερος Τύπος.
      Όμως, είναι τόσοι πολλοί οι προορισμοί και στην αγορά υπάρχει προσφορά για να καλύψει σχεδόν όλα τα βαλάντια. Καθώς ο λόγος γίνεται για μέσες τιμές ανά περιοχή, είναι σημαντικό να τονιστεί πως η μέση τιμή των προς πώληση ακινήτων, έχει μεγάλη διακύμανση ανάλογα το πόσα και τι είδους ακίνητα είναι διαθέσιμα την κάθε στιγμή. Μία περιοχή μπορεί να έχει σταθερές τιμές από έτος σε έτος, όμως να έχει σημαντική άνοδο στη μέση τιμή της, γιατί μπήκαν προς πώληση περισσότερα «ακριβά ακίνητα» από ό,τι πέρσι.
      Άλλαξε το μίγμα της αγοράς, αλλά αυτό δεν σημαίνει ότι ανέβηκαν οι τιμές σε όλα τα ακίνητα. Ειδικά σε ακίνητα που έχουν μείνει προς πώληση για μεγάλο διάστημα, συνήθως οι τιμές πέφτουν. Παράδειγμα, ακίνητο στη Μακρυνίτσα πωλείται αυτό το διάστημα προς 92.000 ευρώ, ενώ πέρσι τον Οκτώβριο ήταν ξανά στις αγγελίες με τιμή 100.000 ευρώ. Η τιμή του έπεσε, αν και η μέση τιμή πώλησης στη Μακρυνίτσα ανέβηκε κατά περίπου 8%. Τα στατιστικά θέλουν προσοχή.
      Αν και τα πράγματα «θολώνουν» όταν γίνεται συζήτηση για τα μεγάλα αστικά κέντρα, για τις ορεινές κατοικίες και οικόπεδα, οι μεσίτες θεωρούν ότι το 2025 είναι καλή χρονιά για αγορά. Εξηγούν πως ακριβώς επειδή η ζήτηση έχει στραφεί σε Αθήνα, Θεσσαλονίκη και νησιά, υπάρχουν πολλές περιοχές στην υπόλοιπη Ελλάδα που οι τιμές τους πέφτουν τα τελευταία χρόνια. Σε επίπεδο νομών, στη Βοιωτία οι τιμές στις αγγελίες έχουν πέσει 9% την τελευταία τριετία και στην Καστοριά, κατά 28,1%.
      Ακόμα και νομοί που έχουν άνοδο τιμών, αυτή τροφοδοτείται κυρίως από τη ζήτηση για τα κέντρα των πόλεων, ενώ σε πολλά γραφικά χωριά που έχουν να προσφέρουν πολλά, ως χειμερινά εξοχικά, οι τιμές είναι σε συνεχή κάθοδο. Ακόμα πιο σημαντικό, ότι αν και υπάρχει η κατανοητή ανησυχία ότι στα απομακρυσμένα χωριά υπάρχουν παλαιές κατοικίες που χρειάζονται ανακαίνιση, οι αγγελίες δείχνουν κάτι πολύ διαφορετικό. Ναι, υπάρχουν προς πώληση πολύ παλαιά ακίνητα που θα χρειαστούν μία σημαντική επένδυση για να γίνουν κατάλληλα, όμως υπάρχουν και πολλές κατοικίες με δόμηση κοντά στο 2000 που χτίστηκαν με τα δεδομένα προ κρίσης, όμως τώρα πωλούνται σε καλές τιμές, γιατί η ζήτηση έχει στραφεί αλλού.
      Τα Καλάβρυτα
      Στα Καλάβρυτα, η μέση τιμή για κατοικίες προς πώληση είναι κοντά στα 1.432 ανά τ.μ., με μια μείωση του 3,11% σε σύγκριση με το φθινόπωρο του 2024 (1.478 €/τ.μ.). Ένα διαμέρισμα στο κέντρο έχει τιμές κοντά στα 100.000 ευρώ για τα 62 τ.μ. και οι μεγαλύτερες μονοκατοικίες κοντά στις 300.000 ευρώ, όμως αν κάποιος βγει λίγο πιο έξω σε μία διαδρομή 18 λεπτών και 19 χλμ, στους Πετσάκους, υπάρχουν μονοκατοικίες σε χαμηλότερες τιμές από 80.000 ευρώ για 174 τετραγωνικά. Αυτό είναι κοινό μοτίβο για τις περισσότερες περιοχές. Στο κέντρο ο φημισμένος, αλλά ακριβότερος προορισμός και κοντά του, πολλές φορές εξίσου μαγευτικοί οικισμοί, όμως σε αρκετά χαμηλότερες τιμές.
      Η Αράχωβα
      Στην Αράχωβα κάποιος μπορεί να αγοράσει κατοικία με τιμές από 2.258€/τ.μ. έως 2.258€/τ.μ., αύξηση του 6,52% σε σύγκριση με την περίοδο Σεπτέμβριο 2024 (2.116 \€/τ.μ.). Τα τελευταία 2 έτη, η μέση τιμή έφτασε στο υψηλότερο σημείο τον Ιούνιο 2025, με μέση τιμή € 2.275 ανά τ.μ.. Για μία κατοικία, με δόμηση μετά το 2000 και όλες τις βασικές ανέσεις οι τιμές είναι από 140.000 έως 260.000 ευρώ. Αν κάποιος αναζητά γη, τότε υπάρχουν προσφορές από 150.000 ευρώ τα 151 τ.μ., όμως στους ήδη δημοφιλείς προορισμούς, πολλά οικόπεδα στο κέντρο των οικισμών, έχουν ήδη παλαιά κτίσματα και θα χρειαστεί μία επένδυση για την κατεδάφισή τους.
      Η Πορταριά
      Πολλοί έχουν μαγευτεί από τις μοναδικές εικόνες στο Πήλιο. Στην Πορταριά η μέση τιμή για κατοικίες είναι κοντά στα 1.452 ανά τ.μ., με μια αύξηση του 2,25% σε σύγκριση με πέρυσι τον ίδιο καιρό (1.420 ευρώ/τ.μ.). Τα τελευταία 2 έτη, η μέση τιμή έφτασε στο υψηλότερο σημείο τον Αύγουστο φέτος, στα 1.479 ευρώ το τετραγωνικό. Για μία βίλα 100 τ.μ. στο κέντρο, κάποιος θα χρειαστεί να δαπανήσει από 160.000 ευρώ. Αρκετά φθηνότερα είναι τα οικόπεδα της περιοχής, με περίπου 30.000 ευρώ για 460 τ.μ. στους γειτονικούς Σταγιάτες ή 160.000 ευρώ για 4 στρέμματα στο Κατωχώρι. Για οικόπεδο στο κέντρο, κοντά στις 60.000 ευρώ για 226 τετραγωνικά.
      Η Βυτίνα
      Στις ενεργές αγγελίες, η Βυτίνα είναι από τις περιοχές που έχουν μεγάλη πτώση τιμής. Η μέση τιμή είναι κοντά στα 1.201 ανά τ.μ., με μείωση του 20,93% σε σύγκριση με πέρυσι το αντίστοιχο διάστημα (1.519 €/τ.μ.). Τα τελευταία 2 έτη, έχει φτάσει έως και τα 1.570 ανά τ.μ. τον Αύγουστο του 2024. Στο κέντρο, περίπου 150.000 ευρώ αγοράζουν ένα διαμέρισμα 89 τ.μ., ή μία παλαιότερης δόμησης μονοκατοικία (1984) επιφάνειας 180 τετραγωνικών. Για κάποιον που ενδιαφέρεται να αγοράσει γη, στο κέντρο περίπου 1 στρέμμα θα κοστίσει 90.000 ευρώ, ενώ σε πιο προνομοιακές τοποθεσίες οι τιμές ανεβαίνουν και υπάρχουν αγγελίες με τα 745 τ.μ. να πωλούνται προς 150.000 ευρώ.





       
       
       
      Περισσότερα...

        0

    7. Αρθρογραφία

      Ένταξη των μεταφορών και της θέρμανσης των κτιρίων στο Σύστημα Εμπορίας Δικαιωμάτων Εκπομπών (ETS 2)

      Engineer

      Σημαντικές προκλήσεις θέτει για τα κράτη μέλη της Ε.Ε. η ένταξη των μεταφορών και της θέρμανσης των κτιρίων στο Σύστημα Εμπορίας Δικαιωμάτων Εκπομπών (ETS 2).
      Η θέσπιση του συγκεκριμένου μηχανισμού αναμένεται να έχει σημαντικές επιπτώσεις ειδικά για τα ευάλωτα νοικοκυριά, τα οποία έχουν υποστεί ήδη τα προηγούμενα χρόνια τις συνέπειες της ενεργειακής κρίσης. Υπενθυμίζεται πως ο νέος ρυθμιστικός μηχανισμός (ETS2) αποτελεί ένα βήμα προς την εκπλήρωση της δέσμευσης της ΕΕ για κλιματική ουδετερότητα έως το 2050.
      Στο πλαίσιο αυτό, τα κράτη μέλη καλούνται να θεσπίσουν Κοινωνικά Κλιματικά Σχέδια για να μεριάσουν τις επιπτώσεις του προαναφερόμενου μηχανισμού.
      Σε σχέση με τις επιπτώσεις σε νοικοκυριά και επιχειρήσεις στην Ελλάδα από το ETS 2, το Institute for European Energy and Climate Policy σε έκθεσή του αναφέρει μεταξύ άλλων πως για τα ευάλωτα νοικοκυριά θα είναι υψηλότερες, ιδιαίτερα για εκείνα που χρησιμοποιούν βενζίνη στα οχήματα και πετρέλαιο θέρμανσης.
      Ειδικότερα, σύμφωνα με την έκθεση “The costs of the Emissions Trading Scheme in buildings and transport in Greece and policy recommendations for the Social Climate Plan”, τα νοικοκυριά που χρησιμοποιούν φυσικό αέριο για θέρμανση χώρου, νερού και μαγειρέματος και ειδικότερα εκείνα που βρίσκονται στην κεντρική Μακεδονία και τη Θεσσαλία, θα επηρεαστούν περισσότερο από την εισαγωγή του ETS2 (περίπου 150 ευρώ ανά νοικοκυριό κατά μέσο όρο), με αύξηση 10%.
      Τέλος, για τα νοικοκυριά που χρησιμοποιούν πετρέλαιο για θέρμανση χώρου και νερού, το οποίο αποτελεί την κυρίαρχη πηγή στα ελληνικά νοικοκυριά, το υψηλότερο πρόσθετο κόστος ανά νοικοκυριό παρουσιάζεται στη Θεσσαλία, ενώ σε απόλυτες τιμές είναι στην Αττική. Η ποσοστιαία αύξηση του κόστους είναι περίπου 11%.
      Σημαντικές όπως φαίνεται θα είναι οι επιπτώσεις για τις πολύ μικρές επιχειρήσεις με το μέσο πρόσθετο κόστος να είναι σημαντικά υψηλότερο για εκείνες που χρησιμοποιούν πετρέλαιο θέρμανσης από ό,τι φυσικό αέριο και να φτάνει τα 80 ευρώ ετησίως. Επίσης, για τις ευάλωτες πολύ μικρές επιχειρήσεις που κατέχουν βαρέα επαγγελματικά οχήματα που λειτουργούν με ντίζελ, αναμένονται πρόσθετα κόστη μέχρι το έτος εισαγωγής του ETS2, φτάνοντας σχεδόν τα 2.300 ευρώ το 2030.
      Να σημειωθεί πως το Σύστημα Εμπορίας Δικαιωμάτων Άνθρακα θα επεκταθεί στους τομείς των κτιρίων και μεταφορών το 2027. Κατά την διάρκεια του καλοκαιριού είχε τεθεί σε διαβούλευση το Κοινωνικό Κλιματικό Σχέδιο της Ελλάδας. Ο συνολικός προϋπολογισμός του Κοινωνικού Κλιματικού Σχεδίου για την υποστήριξη δράσεων διαμορφώνεται σε 4,783 δισ. ευρώ. Οι επενδύσεις που προβλέπονται στο πλαίσιο του Σχεδίου, σε συνδυασμό με τις απαραίτητες μεταρρυθμίσεις, έχουν ως στόχο να συμβάλουν αποτελεσματικά στην προστασία των ενεργειακά ή/και μεταφορικά ευάλωτων νοικοκυριών και πολύ μικρών επιχειρήσεων, λόγω της εφαρμογής του νέου ETS.
      Περισσότερα...

        0

    8. Αρθρογραφία

      Κλιματική ανθεκτικότητα: Πώς θα καλυφθεί το χρηματοδοτικό κενό

      Engineer

      Η κλιματική αλλαγή αποτελεί μία από τις μεγαλύτερες προκλήσεις της εποχής μας, με επιπτώσεις που επηρεάζουν κάθε πτυχή της ανθρώπινης δραστηριότητας. Από τις αυξανόμενες φυσικές καταστροφές μέχρι τις μεταβολές στην παραγωγή τροφίμων και τις οικονομικές ανισότητες, η ανάγκη για δράση είναι πιο επιτακτική από ποτέ. Η ανθεκτικότητα απέναντι σε αυτές τις επιπτώσεις δεν είναι πλέον πολυτέλεια, αλλά αναγκαιότητα. Ωστόσο, ένα από τα μεγαλύτερα εμπόδια παραμένει η χρηματοδότηση των απαιτούμενων παρεμβάσεων.
      Πώς θα επιτευχθεί η κλιματική ανθεκτικότητα
      Η μετάβαση προς ένα βιώσιμο και ανθεκτικό μοντέλο απαιτεί σημαντικούς οικονομικούς πόρους, οι οποίοι δεν μπορούν να προέλθουν αποκλειστικά από δημόσιες πηγές. Η εμπλοκή του ιδιωτικού τομέα είναι απαραίτητη για να επιτευχθεί η κλιματική ανθεκτικότητα, καθώς οι κυβερνήσεις αδυνατούν να καλύψουν το τεράστιο χρηματοδοτικό κενό που υπάρχει για την προσαρμογή στις νέες κλιματικές συνθήκες. Σε αυτό το πλαίσιο, οι διεθνείς πρωτοβουλίες, οι νέες μορφές επενδύσεων και η αγορά πράσινων ομολόγων έρχονται στο προσκήνιο ως εναλλακτικές λύσεις που μπορούν να ενισχύσουν την κλιματική ανθεκτικότητα και να εξασφαλίσουν μακροπρόθεσμη βιωσιμότητα.
      Στο πρόσφατο συνέδριο που διοργάνωσε η Τράπεζα της Ελλάδος στο πλαίσιο του προγράμματος LIFE-IP AdaptInGR, ειδικοί από όλο τον κόσμο συζήτησαν τις στρατηγικές για τη χρηματοδότηση της κλιματικής ανθεκτικότητας. Η βασική διαπίστωση ήταν μία: οι κρατικοί προϋπολογισμοί από μόνοι τους δεν επαρκούν. Η σύμπραξη του ιδιωτικού τομέα και η δημιουργία νέων επενδυτικών εργαλείων είναι απολύτως αναγκαίες, εάν η ανθρωπότητα θέλει να προλάβει τις εξελίξεις και όχι απλώς να αντιδρά σε καταστροφές.
      Ο Γιώργος Πρωτόπαπας, εκπροσωπώντας το Πράσινο Ταμείο, τόνισε ότι η διαχείριση αυτής της πρόκλησης δεν μπορεί να βασίζεται αποκλειστικά σε κρατικούς προϋπολογισμούς και επιδοτήσεις. Η προσέλκυση ιδιωτικών κεφαλαίων, η δημιουργία νέων μηχανισμών επενδύσεων και η ανάπτυξη σύγχρονων χρηματοδοτικών εργαλείων είναι καθοριστικής σημασίας για τη μετάβαση σε ένα πιο ανθεκτικό οικονομικό μοντέλο.
      Σύμφωνα με τον κ. Πρωτόπαπα, ένας από τους βασικούς μηχανισμούς που μπορούν να κινητοποιήσουν τις αναγκαίες επενδύσεις είναι οι Συμπράξεις Δημόσιου και Ιδιωτικού Τομέα (ΣΔΙΤ). Σε αυτό το μοντέλο, το κράτος μπορεί να διασφαλίσει το ρυθμιστικό πλαίσιο και να παρέχει εγγυήσεις, ενώ ο ιδιωτικός τομέας φέρνει την τεχνογνωσία, την καινοτομία και την απαιτούμενη ρευστότητα. Ο κ. Πρωτόπαπας επεσήμανε ότι τέτοιες συνέργειες μπορούν να οδηγήσουν σε ταχύτερη υλοποίηση έργων, χαμηλότερο κόστος και καλύτερα αποτελέσματα σε όρους βιωσιμότητας.
      Ένα βασικό εργαλείο που έχει ήδη δοκιμαστεί σε άλλες χώρες είναι οι εγγυήσεις κινδύνου (risk guarantees), οι οποίες μειώνουν την αβεβαιότητα για τους ιδιώτες επενδυτές και καθιστούν τις επενδύσεις στην κλιματική ανθεκτικότητα πιο ελκυστικές. Αυτές οι εγγυήσεις, που μπορούν να παρασχεθούν, είτε από το κράτος, είτε από διεθνείς χρηματοδοτικούς οργανισμούς όπως η Παγκόσμια Τράπεζα και η Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων (EIB), προστατεύουν τους επενδυτές από ακραίες ζημίες που μπορεί να προκύψουν λόγω κλιματικών φαινομένων ή άλλων αστάθμητων παραγόντων.
      Το χρηματοδοτικό κενό και η αναγκαιότητα της ιδιωτικής πρωτοβουλίας
      Στην ίδια κατεύθυνση κινήθηκε και η τοποθέτηση του Gary Power, ο οποίος εκπροσώπησε το UNEP-FI (United Nations Environment Programme Finance Initiative). Σύμφωνα με τον Gary Power, το χρηματοδοτικό κενό για την κλιματική ανθεκτικότητα ανέρχεται σε τρισεκατομμύρια δολάρια. Οι κυβερνήσεις καλύπτουν περίπου το 66% των αναγκών, αλλά το υπόλοιπο 33% πρέπει να προέλθει από τον ιδιωτικό τομέα.
      Η πρόκληση, σύμφωνα με τον Gary Power, δεν είναι απλώς να εξασφαλιστούν οι πόροι, αλλά να διοχετευθούν αποτελεσματικά σε δράσεις που προσφέρουν συστημικά και μετρήσιμα αποτελέσματα. Όπως ανέφερε χαρακτηριστικά: «Οι επενδύσεις στην ανθεκτικότητα δεν είναι απλώς ένα κόστος. Είναι μια τεράστια ευκαιρία ανάπτυξης και καινοτομίας».
      Η πραγματικότητα, όμως, είναι ότι ο ιδιωτικός τομέας εξακολουθεί να είναι διστακτικός όταν πρόκειται για επενδύσεις σε έργα ανθεκτικότητας, κυρίως λόγω της δυσκολίας μέτρησης των αποδόσεων, του αυξημένου επενδυτικού κινδύνου και της έλλειψης σαφούς ρυθμιστικού πλαισίου. Για να ξεπεραστούν αυτά τα εμπόδια, ο Gary Power παρουσίασε τρεις βασικές στρατηγικές που μπορούν να συμβάλουν στην προσέλκυση ιδιωτικών επενδύσεων για την κλιματική ανθεκτικότητα:
      Νέες μορφές πράσινης χρηματοδότησης
      Η ενσωμάτωση της ανθεκτικότητας στις εκδόσεις πράσινων και βιώσιμων ομολόγων θα μπορούσε να δημιουργήσει νέα ρεύματα χρηματοδότησης. Ήδη, το Resilience Challenge, μια νέα πρωτοβουλία που βρίσκεται σε εξέλιξη, στοχεύει στη δημιουργία ενός ενιαίου πλαισίου επενδύσεων στην ανθεκτικότητα, ενοποιώντας διάφορες πρωτοβουλίες και ενισχύοντας την πρόσβαση ιδιωτών επενδυτών σε μεγάλα έργα προσαρμογής.
      Ενίσχυση της διαφάνειας και της πληροφόρησης
      Ένα από τα μεγαλύτερα προβλήματα που αντιμετωπίζουν οι επενδυτές είναι η έλλειψη σαφούς και αξιόπιστης πληροφόρησης σχετικά με τους κλιματικούς κινδύνους και τις οικονομικές επιπτώσεις της ανθεκτικότητας. Το PAIL (Climate Adaptation Information and Learning Project), το οποίο αναπτύσσει το UNEP-FI, στοχεύει ακριβώς σε αυτό: στη δημιουργία ενός συστήματος δεδομένων και δεικτών, ώστε οι επενδυτές να μπορούν να αξιολογήσουν πιο αποτελεσματικά τις επενδύσεις τους.
      Δημιουργία κατάλληλων κινήτρων για τον ιδιωτικό τομέα
      Οι κυβερνήσεις και οι διεθνείς οργανισμοί μπορούν να διαμορφώσουν φορολογικά κίνητρα, να μειώσουν τους κινδύνους των επενδύσεων μέσω κρατικών εγγυήσεων και να δημιουργήσουν κανονιστικά πλαίσια που διευκολύνουν τη χρηματοδότηση έργων ανθεκτικότητας. Η Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων (EIB) ήδη εργάζεται πάνω σε ένα σχέδιο για την ενσωμάτωση της ανθεκτικότητας στα κριτήρια επιλεξιμότητας των πράσινων επενδύσεων, κάτι που θα ενισχύσει τη ροή κεφαλαίων προς βιώσιμα έργα.
      «Το πραγματικό ερώτημα δεν είναι αν μπορούμε να αντέξουμε οικονομικά την ανθεκτικότητα, αλλά αν μπορούμε να αντέξουμε οικονομικά να μην επενδύσουμε σε αυτή», ανέφερε χαρακτηριστικά.
      Τα 5,5 τρισ. ξεπερνούν τα πράσινα ομόλογα
      Η χρηματοδότηση της κλιματικής ανθεκτικότητας βρίσκεται πλέον στο επίκεντρο της παγκόσμιας οικονομικής ατζέντας, με τα πράσινα και βιώσιμα ομόλογα να διαδραματίζουν καθοριστικό ρόλο. Ο Sean Kidney, ιδρυτής και CEO του Climate Bonds Initiative, ανέδειξε στο συνέδριο τη δυναμική των πράσινων ομολόγων ως βασικό μηχανισμό άντλησης κεφαλαίων για έργα ανθεκτικότητας. Με την παγκόσμια αγορά πράσινων ομολόγων να ξεπερνά πλέον τα 5,5 τρισεκατομμύρια δολάρια, η αξιοποίησή τους για δράσεις προσαρμογής στην κλιματική αλλαγή αποτελεί μια τεράστια ευκαιρία – αλλά ταυτόχρονα και μια πρόκληση.
      Σύμφωνα με τον Kidney, μόνο το 18% των πράσινων ομολόγων χρηματοδοτεί σήμερα δράσεις ανθεκτικότητας και προσαρμογής, παρά το γεγονός ότι οι οικονομίες ανά τον κόσμο υφίστανται ήδη τις συνέπειες της κλιματικής αλλαγής. Αυτό το ποσοστό πρέπει να αυξηθεί δραματικά τα επόμενα χρόνια, καθώς τα υφιστάμενα έργα ανθεκτικότητας δεν επαρκούν για να αντιμετωπίσουν τη ραγδαία αύξηση των κλιματικών κινδύνων.
      Η ανάγκη για σαφείς κανόνες και Taxonomy Resilience
      Ένα από τα μεγαλύτερα προβλήματα που εμποδίζουν την ευρεία υιοθέτηση πράσινων ομολόγων για δράσεις ανθεκτικότητας είναι η έλλειψη ενός ξεκάθαρου πλαισίου ταξινόμησης των επενδύσεων αυτών. Για να ενισχυθεί η εμπιστοσύνη των επενδυτών, απαιτείται ένα σύστημα που θα καθορίζει ποια έργα θεωρούνται επιλέξιμα για χρηματοδότηση μέσω πράσινων ομολόγων.
      Στο πλαίσιο αυτό, ο Kidney παρουσίασε την πρωτοβουλία “Taxonomy Resilience”, ένα νέο πλαίσιο κατηγοριοποίησης επενδύσεων ανθεκτικότητας, που θα επιτρέπει στους επενδυτές να εντοπίζουν έργα με σαφή κριτήρια βιωσιμότητας και μετρήσιμο αντίκτυπο. Ο στόχος είναι η ενίσχυση της διαφάνειας στην αγορά και η προσέλκυση περισσότερων κεφαλαίων σε έργα που συμβάλλουν στην προσαρμογή και ανθεκτικότητα των οικονομιών.
      Ένα από τα βασικά συμπεράσματα που προέκυψαν από τη συζήτηση είναι ότι το πρόβλημα δεν είναι η έλλειψη επενδυτικού ενδιαφέροντος, αλλά η περιορισμένη προσφορά επιλέξιμων έργων. Οι επενδυτές είναι έτοιμοι να διοχετεύσουν κεφάλαια σε ανθεκτικές υποδομές, ωστόσο τα διαθέσιμα έργα παραμένουν λίγα, δημιουργώντας ένα σοβαρό χρηματοδοτικό κενό.
      Ένας από τους βασικούς λόγους που συμβαίνει αυτό είναι η έλλειψη ώριμων επενδυτικών έργων. Τα έργα ανθεκτικότητας απαιτούν μακροχρόνιο σχεδιασμό και πολυετείς διαδικασίες αδειοδότησης, γεγονός που καθυστερεί την εισαγωγή τους στην αγορά. Οι επενδυτές αναζητούν έργα με σαφείς αποδόσεις και μετρήσιμα αποτελέσματα, όμως πολλές χώρες, ιδίως οι αναπτυσσόμενες, δεν διαθέτουν ακόμα την επαρκή θεσμική και τεχνική υποστήριξη για την ανάπτυξή τους. Το ζήτημα αυτό εντείνεται λόγω της πολυπλοκότητας των διαδικασιών και της έλλειψης εξειδικευμένων χρηματοδοτικών μηχανισμών που θα μπορούσαν να επιταχύνουν την υλοποίηση τέτοιων έργων.
      Οι προκλήσεις
      Μια ακόμη σημαντική πρόκληση είναι η δυσκολία μέτρησης του επενδυτικού ρίσκου. Τα έργα ανθεκτικότητας έχουν ασαφή χρονοδιαγράμματα απόδοσης, καθώς τα οφέλη τους γίνονται συνήθως εμφανή σε περιόδους κρίσης, όπως μετά από φυσικές καταστροφές. Οι επενδυτές αντιμετωπίζουν δυσκολίες στην αποτίμηση αυτών των έργων, αφού η αξία τους δεν είναι πάντα άμεσα μετρήσιμη. Αυτή η αβεβαιότητα λειτουργεί αποτρεπτικά, καθώς οι επενδυτές προτιμούν έργα με ξεκάθαρες και γρήγορες αποδόσεις.
      Ένας ακόμη ανασταλτικός παράγοντας είναι η έλλειψη κυβερνητικών πολιτικών που να ενισχύουν την αγορά ανθεκτικών ομολόγων. Σε πολλές χώρες, η χρηματοδότηση υποδομών προσαρμογής εξακολουθεί να βασίζεται σε κρατικούς πόρους και επιδοτήσεις, χωρίς να υπάρχει ισχυρό θεσμικό πλαίσιο που να προσελκύει ιδιωτικά κεφάλαια. Η απουσία ενός ολοκληρωμένου ρυθμιστικού πλαισίου και σαφών κινήτρων για τις ιδιωτικές επενδύσεις καθυστερεί τη δημιουργία μιας σταθερής αγοράς ανθεκτικών χρηματοδοτικών προϊόντων, περιορίζοντας τη δυναμική ανάπτυξης του τομέα.
      Το σύνολο αυτών των παραγόντων δημιουργεί έναν φαύλο κύκλο, όπου η ζήτηση για επενδύσεις στην ανθεκτικότητα είναι υψηλή, αλλά η έλλειψη ώριμων έργων, η δυσκολία αξιολόγησης του ρίσκου και η απουσία κυβερνητικής στήριξης αποτρέπουν τη μαζική κινητοποίηση κεφαλαίων. Αν δεν αλλάξει αυτό το πλαίσιο, η ανθεκτικότητα θα παραμείνει ένα θεωρητικό ζητούμενο αντί να γίνει μια ουσιαστική επενδυτική πραγματικότητα.
      Οι κυβερνήσεις και οι διεθνείς οργανισμοί μπορούν να διαμορφώσουν φορολογικά κίνητρα, να μειώσουν τους κινδύνους των επενδύσεων μέσω κρατικών εγγυήσεων και να δημιουργήσουν κανονιστικά πλαίσια που διευκολύνουν τη χρηματοδότηση έργων ανθεκτικότητας. Η Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων (EIB) ήδη εργάζεται πάνω σε ένα σχέδιο για την ενσωμάτωση της ανθεκτικότητας στα κριτήρια επιλεξιμότητας των πράσινων επενδύσεων, κάτι που θα ενισχύσει τη ροή κεφαλαίων προς βιώσιμα έργα.
      Η μετάβαση προς μια ανθεκτική οικονομία δεν μπορεί να επιτευχθεί χωρίς καινοτόμα χρηματοδοτικά εργαλεία. Τα πράσινα ομόλογα, τα ανθεκτικά ομόλογα και η γενικότερη αναμόρφωση της αγοράς βιώσιμων χρηματοδοτήσεων αποτελούν μονόδρομο για την κινητοποίηση των απαιτούμενων κεφαλαίων. Όπως χαρακτηριστικά ανέφερε ο Kidney: «Αν δεν ενσωματώσουμε την ανθεκτικότητα στις χρηματοδοτικές μας πρακτικές σήμερα, οι επενδύσεις του αύριο θα είναι ανεπανόρθωτα ευάλωτες». Το ερώτημα πλέον είναι αν οι κυβερνήσεις, οι ρυθμιστικές αρχές και οι επενδυτές θα δράσουν έγκαιρα – ή αν θα περιμένουν μέχρι οι οικονομίες να βιώσουν ακόμα μεγαλύτερες καταστροφές, πριν υιοθετήσουν ένα νέο χρηματοδοτικό μοντέλο για την ανθεκτικότητα.
      Περισσότερα...

        0

    9. Αρθρογραφία

      Οι ευκαιρίες για την αξιοποίηση της γεωθερμίας στην Ελλάδα

      Engineer

      Η γεωθερμία στην Ελλάδα παραμένει σε εμβρυακό στάδιο ανάπτυξης, στερούμενη ουσιαστικής προόδου παρά τις υποσχόμενες προοπτικές της για την ενεργειακή μετάβαση. Αν και οι πρώτες ερευνητικές προσπάθειες ξεκίνησαν ήδη από τη δεκαετία του 1970, η αξιοποίησή της έχει καθυστερήσει σημαντικά, με βασικά εμπόδια να αναδύονται σε θεσμικό, οικονομικό και τεχνικό επίπεδο. Η γεωθερμία αποτελεί μια πολύτιμη, αλλά υποεκμεταλλευόμενη επιλογή ενέργειας για τη χώρα η οποία χρήζει «γεωλογικής εύνοιας».
      Η πρόσφατη έκθεση του Διεθνούς Οργανισμού Ενέργειας (IEA) αναδεικνύει την αναγκαιότητα άμεσων και στοχευμένων παρεμβάσεων, ώστε η χώρα να αξιοποιήσει αποτελεσματικά τους γεωθερμικούς της πόρους. Παρά τις χρόνιες καθυστερήσεις και ελλείψεις στον σχεδιασμό και την υλοποίηση έργων, η γεωθερμία μπορεί να διαδραματίσει σημαντικό ρόλο στη μετάβαση της Ελλάδας σε ένα βιώσιμο ενεργειακό μοντέλο. Προσφέροντας μοναδικά πλεονεκτήματα, όπως η παροχή συνεχούς ενέργειας και η ενίσχυση της ενεργειακής ασφάλειας, παραμένει μια αναξιοποίητη ευκαιρία που μπορεί να καλύψει ενεργειακές ανάγκες και να συμβάλει στη μείωση του ανθρακικού αποτυπώματος της χώρας.
      Στην έκθεση με τίτλο «The Future of Geothermal Energy», ο IEA επισημαίνει ότι η γεωγραφική θέση της Ελλάδας και τα μοναδικά γεωλογικά της χαρακτηριστικά προσφέρουν σημαντικά γεωθερμικά πεδία, με θερμοκρασίες που κυμαίνονται από 30°C έως 90°C. Παρόλα αυτά, η αξιοποίησή τους παραμένει περιορισμένη, κυρίως σε εφαρμογές θερμικής ενέργειας. Τα γεωθερμικά πεδία υψηλής θερμοκρασίας (>90°C), που είναι απαραίτητα για την ηλεκτροπαραγωγή, παραμένουν ουσιαστικά ανεκμετάλλευτα. Ενδεικτικά, περιοχές όπως η Μήλος, η Νίσυρος και η Λέσβος διαθέτουν σημαντικές δυνατότητες για ανάπτυξη γεωθερμικών έργων μεγάλης κλίμακας, αλλά μέχρι σήμερα δεν έχουν αξιοποιηθεί στο βαθμό που θα μπορούσαν να υποστηρίξουν τη μετάβαση σε καθαρές μορφές ενέργειας.
      Σύμφωνα με τον Δρ. Γεώργιο Τσιφουτίδη, επικεφαλής του Τμήματος Γεωθερμίας της Γενικής Διεύθυνσης Ορυκτών Πρώτων Υλών, η γεωθερμία αξιοποιείται κυρίως σε μικρές και μεσαίες θερμικές εφαρμογές, με θερμοκρασίες που κυμαίνονται από 30°C έως 90°C. Τα γεωθερμικά πεδία εντοπίζονται κυρίως στη Βόρεια Ελλάδα, τη Θράκη, την Κεντρική Μακεδονία και σε περιοχές όπως η Λέσβος. Ιδιαίτερη πρόοδος σημειώνεται στις αντλίες θερμότητας εδάφους (GSHPs), με εγκατεστημένη θερμική ισχύ 192 MW, οι οποίες προσφέρουν σημαντική εξοικονόμηση ενέργειας σε οικιστικές και βιομηχανικές εφαρμογές. Ωστόσο, τα γεωθερμικά πεδία υψηλής θερμοκρασίας (>90°C), απαραίτητα για ηλεκτροπαραγωγή, παραμένουν ελάχιστα αξιοποιημένα, με μόλις δύο αναγνωρισμένα μέχρι σήμερα. Η Λέσβος αναδεικνύεται ως παράδειγμα αναζωογόνησης του ενδιαφέροντος για τη γεωθερμία, με πρόσφατες έρευνες στη Στύψη να αποκαλύπτουν νέο δυναμικό. Η ΔΕΗ Ανανεώσιμες κατέχει τέσσερις άδειες για έρευνα και εκμετάλλευση υψηλής θερμοκρασίας σε Μήλο, Νίσυρο, Μέθανα και Λέσβο, με σχέδια για την εγκατάσταση σταθμού ισχύος 8 MW στο νησί. Αυτές οι περιοχές αποτελούν τη βάση για την ανάπτυξη της γεωθερμίας, ειδικά σε μη διασυνδεδεμένα νησιά, που αντιμετωπίζουν ενεργειακές προκλήσεις.
      Ο «αργός βηματισμός» και τα αδειοδοτικά κωλύματα
      Το στοίχημα της γεωθερμίας στην Ελλάδα εξελίσσεται σε μαραθώνιο με πολλά εμπόδια. Ένα από τα κύρια είναι το υψηλό ρίσκο στις αρχικές φάσεις ανάπτυξης, καθώς το 12-15% του συνολικού κόστους επένδυσης αφορά την αδειοδότηση και την εξερεύνηση, ενώ το κόστος γεωτρήσεων και ανάπτυξης πεδίων μπορεί να φτάσει έως και το 45%. Παράλληλα, η πιθανότητα μη εύρεσης επαρκών γεωθερμικών πόρων συχνά οδηγεί σε οικονομικές ζημίες. Το 80% του συνολικού κόστους της γεωθερμικής παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας σχετίζεται με επενδύσεις σε γεωτρήσεις και εξοπλισμό, με το κόστος παραγωγής να κυμαίνεται από 40 έως 240 USD/MWh, συχνά υψηλότερο από τις εναλλακτικές πηγές ενέργειας, όπως η ηλιακή και η αιολική.
      Επιπλέον, περιβαλλοντικοί περιορισμοί, όπως η διαχείριση παραπροϊόντων, και η κοινωνική αποδοχή δημιουργούν πρόσθετες προκλήσεις, κυρίως σε έργα μεγάλης κλίμακας ή κοντά σε κατοικημένες περιοχές. Μια ακόμα δυσκολία είναι η έλλειψη πολιτικής στήριξης, καθώς μόνο 27 χώρες διαθέτουν πολιτικές για τη μείωση του ρίσκου στα γεωθερμικά έργα, ενώ πάνω από 100 έχουν θεσπίσει πολιτικές για την ηλιακή και αιολική ενέργεια. Για να ενισχυθεί η γεωθερμία, απαιτούνται στοχευμένες πολιτικές, ειδικά σε χώρες με χαμηλή διείσδυση, όπως η Ελλάδα. Προγράμματα μείωσης ρίσκου, επιδοτήσεις γεωτρήσεων και συμβάσεις αγοράς ενέργειας είναι απαραίτητα, ενώ η απλοποίηση των αδειοδοτικών διαδικασιών, που σήμερα μπορεί να διαρκέσουν 8-10 χρόνια, είναι κρίσιμη. Με τις κατάλληλες επενδύσεις, πολιτικές και τεχνολογικές καινοτομίες, η γεωθερμία έχει τη δυνατότητα να γίνει μία από τις πιο αξιόπιστες και βιώσιμες πηγές ενέργειας, παίζοντας κεντρικό ρόλο στην πράσινη ενεργειακή μετάβαση.
      Τα SOS για την Ελλάδα
      Ο Διεθνής Οργανισμός Ενέργειας (IEA) προτείνει μια σειρά από στοχευμένες δράσεις για την αποτελεσματική αξιοποίηση του γεωθερμικού δυναμικού της Ελλάδας. Μια από τις βασικές προτάσεις είναι η απλοποίηση των διαδικασιών αδειοδότησης. Ο IEA εισηγείται τη δημιουργία ενός ειδικού καθεστώτος που θα αφορά αποκλειστικά τα γεωθερμικά έργα, διαχωρίζοντάς τα από τα καθεστώτα που εφαρμόζονται στα ορυκτά καύσιμα. Αυτό θα συμβάλει στη μείωση των χρονοβόρων διοικητικών εμποδίων και θα επιταχύνει την ανάπτυξη των έργων. Παράλληλα, ο Οργανισμός δίνει έμφαση στην ενίσχυση της χρηματοδότησης για τις πρώιμες φάσεις των γεωθερμικών έργων. Προτείνεται η χρήση ασφαλιστικών εργαλείων, κρατικών επιδοτήσεων και δημόσιων εγγυήσεων για τη μείωση του γεωλογικού ρίσκου, το οποίο αποτελεί σημαντικό εμπόδιο για τους επενδυτές. Μέσω αυτών των μέτρων, τα έργα μπορούν να γίνουν πιο ελκυστικά και βιώσιμα για την αγορά. Επιπλέον, ο IEA υπογραμμίζει την ανάγκη ανάπτυξης πολιτικών που θα διασφαλίζουν μακροπρόθεσμα σταθερά έσοδα για τους επενδυτές. Οι πολιτικές αυτές περιλαμβάνουν τη θέσπιση σταθερών συμβολαίων και μηχανισμών δίκαιης αποζημίωσης για την παραγόμενη ενέργεια, έτσι ώστε να ενισχυθεί η οικονομική βιωσιμότητα των γεωθερμικών έργων. Με αυτές τις προτάσεις, ο IEA στοχεύει στην απελευθέρωση του γεωθερμικού δυναμικού της Ελλάδας και στην προώθηση μιας βιώσιμης ενεργειακής μετάβασης.
      Οι ευκαιρίες
      Παρά τις δυσκολίες, οι τεχνολογικές εξελίξεις υπόσχονται να καταστήσουν τη γεωθερμία ανταγωνιστική. Νέες τεχνολογίες, όπως τα Enhanced Geothermal Systems (EGS) και τα κλειστά κυκλώματα (closed-loop systems), επιτρέπουν την πρόσβαση σε πόρους σε μεγαλύτερα βάθη, με προβλεπόμενες μειώσεις κόστους έως 80% μέχρι το 2035. Αυτό θα μπορούσε να μειώσει το κόστος παραγωγής στα 50 USD/MWh, καθιστώντας τη γεωθερμία ελκυστική συγκριτικά με άλλες ανανεώσιμες πηγές. Η αγορά γεωθερμίας προβλέπεται να καλύψει έως και το 15% της παγκόσμιας αύξησης ζήτησης ηλεκτρικής ενέργειας μέχρι το 2050, ισοδυναμώντας με περίπου 800 GW εγκατεστημένης ισχύος, ενώ μπορεί να συμβάλει και στη ζήτηση θερμότητας, ειδικά σε οικιακές και βιομηχανικές εφαρμογές. Παράλληλα, η γεωθερμία προσφέρει σήμερα περίπου 145.000 θέσεις εργασίας παγκοσμίως, με την προοπτική να αυξηθούν σε 1 εκατομμύριο μέχρι το 2030.
      Ποιοι διαγκωνίζονται στην κούρσα της γεωθερμίας
      Η Ευρώπη βρίσκεται στο επίκεντρο της παγκόσμιας προσπάθειας για την ενεργειακή μετάβαση, και η γεωθερμία αποτελεί μια από τις βασικές τεχνολογίες που μπορούν να διαδραματίσουν καθοριστικό ρόλο. Με εκτεταμένο γεωθερμικό δυναμικό, η Ιταλία, η Ισλανδία και η Τουρκία είναι οι χώρες που σήμερα οδηγούν την ανάπτυξη της γεωθερμίας στην Ευρώπη. Η Ιταλία, πρωτοπόρος στον τομέα, φιλοξενεί το πρώτο γεωθερμικό εργοστάσιο του κόσμου στο Λαρντερέλο και εξακολουθεί να επεκτείνει την εγκατεστημένη ισχύ της, με γεωθερμικούς σταθμούς που καλύπτουν σημαντικό μέρος των ενεργειακών αναγκών της χώρας. Η Ισλανδία, με τους πλούσιους γεωθερμικούς πόρους της, καλύπτει σχεδόν το 90% των αναγκών της για θέρμανση μέσω γεωθερμίας, ενώ η Τουρκία έχει επενδύσει σημαντικά την τελευταία δεκαετία, με αποτέλεσμα την ανάπτυξη μεγάλων έργων που την κατατάσσουν στις κορυφαίες χώρες παγκοσμίως στον τομέα.
      Στην Κεντρική και Ανατολική Ευρώπη, χώρες όπως η Γερμανία, η Ουγγαρία και η Πολωνία αναπτύσσουν σταθερά την γεωθερμική τους υποδομή, αξιοποιώντας κυρίως τα πεδία μέσης και χαμηλής ενθαλπίας για τηλεθέρμανση. Η Γαλλία και η Ολλανδία έχουν επίσης σημειώσει σημαντική πρόοδο, με επικέντρωση στη χρήση γεωθερμίας για θέρμανση αστικών περιοχών μέσω δικτύων τηλεθέρμανσης. Η Ευρώπη έχει τη δυνατότητα να καταστεί παγκόσμιος ηγέτης στη γεωθερμία, εφόσον ξεπεραστούν τα εμπόδια που αφορούν τη χρηματοδότηση και την τεχνογνωσία. Με την κατάλληλη υποστήριξη, η γεωθερμία μπορεί να συμβάλει ουσιαστικά στην απανθρακοποίηση της ηπείρου, στη μείωση της εξάρτησης από εισαγόμενα καύσιμα και στην ενίσχυση της ενεργειακής ασφάλειας για τα κράτη-μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης.
      Οι παγκόσμιες επενδύσεις στον τομέα της γεωθερμίας θα μπορούσαν έτσι να αυξηθούν σε 1 τρισεκατομμύριο δολάρια έως το 2035 και σε 2,5 τρισεκατομμύρια έως το 2050. Ο IEA εκτιμά ότι «οι οικονομικοί κίνδυνοι για την ανάπτυξη (της γεωθερμίας) θα μπορούσαν να μειωθούν για τους επενδυτές» και έτσι «να βελτιωθεί η ανταγωνιστικότητα των προγραμμάτων». Αυτό θα μπορούσε να επιτρέψει «να μειωθούν κατά 80% τα κόστη έως το 2035 σε περίπου 50 δολάρια η μεγαβατώρα», προσθέτει ο IEA.
      Περισσότερα...

        0

    10. Αρθρογραφία

      Η στατιστική της αιολικής ενέργειας στην Ελλάδα για το 2021 από την ΕΛΕΤΑΕΝ

      Engineer

      Στα 4.451 μεγαβάτ ανερχόταν η συνολική αιολική ισχύς στην Ελλάδα στο τέλος του 2021 όπως προκύπτει από την ετήσια Στατιστική της Αιολικής Ενέργειας στην Ελλάδα που ανακοίνωσε η Ελληνική Επιστημονική Ένωση Αιολικής Ενέργειας (ΕΛΕΤΑΕΝ). Με βάση τη Στατιστική, το περασμένο έτος, 2021, συνδέθηκαν στο δίκτυο 128 νέες ανεμογεννήτριες συνολικής αποδιδόμενης ισχύος 338,3 MW που αντιστοιχούν σε επενδύσεις συνολικού ύψους άνω των 340 εκατ. ευρώ. Το νούμερο συνιστά αύξηση της 
      τάξης του 8,2% σε σχέση με το τέλος του 2020. Ο θετικός αυτός ρυθμός ανάπτυξης είναι μειωμένος σε σχέση με την επίδοση του κλάδου 2020 κατά 43% κάτι που οφείλεται, μεταξύ άλλων, στην αυξημένη γραφειοκρατία και τα διοικητικά εμπόδια αλλά και στις ποικίλες καθυστερήσεις λόγω της πανδημίας.

      Κατά το 2021:
      η μεγαλύτερη ωριαία διείσδυση αιολικής ισχύος ήταν 73,5% και παρατηρήθηκε τα ξημερώματα της Δευτέρας 25.10.2021 (03:00 – 04:00) συνολικά για 2010 ώρες η διείσδυση αιολικής ισχύος ήταν πάνω από 30% συνολικά για 3684 ώρες η διείσδυση μεταβλητών Α.Π.Ε. ήταν πάνω από 30% και για 841 ώρες ήταν πάνω από 50%  η συνολική ωριαία διείσδυση μεταβλητών Α.Π.Ε. ξεπέρασε  το 81% τις ώρες του μεσημεριού της Πέμπτης 28.10.2021 (10:00 – 16:00) φθάνοντας το 92,6% την ώρα 13:00-14:00 Το Εθνικό Διασυνδεδεμένο Σύστημα της χώρας ανταποκρίθηκε χωρίς πρόβλημα στις μεγάλες αυτές διεισδύσεις.

      Κατά το τέλος του 2021 ήταν υπό κατασκευή πάνω από 650 MW νέων αιολικών πάρκων, η μεγάλη πλειοψηφία των οποίων αναμένεται να συνδεθεί στο δίκτυο εντός των επόμενων 18 μηνών.
       
      Η γεωγραφική κατανομή

      Σε επίπεδο Περιφερειών, η Στερεά Ελλάδα παραμένει στην κορυφή των αιολικών εγκαταστάσεων αφού φιλοξενεί  1837 MW (41%) και ακολουθεί η Πελοπόννησος με 619 ΜW (14%) και η Ανατολική Μακεδονία – Θράκη όπου βρίσκονται 501 MW (11%).

      https://www.energia.gr/media/inlinepics/Wind-Statistics-ELETAEN-2021-site.jpg
      Οι επενδυτές
      Όσον αφορά τους επιχειρηματικούς ομίλους, στο Top-5 κατατάσσονται:
      η ΤΕΡΝΑ Ενεργειακή με 703 MW (15,8%) ο ΕΛΛΑΚΤΩΡ με 482 MW (10,8%) η ENEL Green Power με 368 MW (8,3%) η Iberdrola Rokas με 271 MW (6,1%) και η EREN με 250 MW (5,6%) Ακολουθούν η EDF, η Motor Oil, ο όμιλος Μυτιληναίου, η ΔΕΗ Ανανεώσιμες, η Jasper Energy κ.α.

      Στα αξιοσημείωτα του 2021 είναι ότι ολοκλήρωσαν νέα αιολικά πάρκα πάνω από 16 διαφορετικοί επιχειρηματικοί όμιλοι. Ο πλουραλισμός αυτός αποδεικνύει τη δυναμική και την ανθεκτικότητα του κλάδου.
       
      Οι κατασκευαστές

      H εικόνα για τους κατασκευαστές των ανεμογεννητριών είναι η εξής:
      η Vestas έχει προμηθεύσει το 44,6% της συνολικής αποδιδόμενης αιολικής ισχύος στην Ελλάδα. Ακολουθούν η Enercon με 25,1%, η Siemens Gamesa με 18,5%, η Nordex με 7,1% και η GE Renewable Energy με 3,5%.
      Ειδικά για το 2021 τις νέες ανεμογεννήτριες προμήθευσαν:
      η Siemens Gamesa κατά 47,5% (160,6 MW), η Vestas κατά 34,3% (116 ΜW), η Enercon κατά 11,6% (39,3 MW), η Nordex κατά 4,3% (14,4 ΜW) και κατά μικρότερα ποσοστά η Leitwind (3MW), η Goldwind (2,6MW) και η EWT (2,3 MW).
      Σημειώνεται ότι όλα τα ως άνω αναφερόμενα μεγέθη αφορούν αιολική ισχύ που αποδίδεται στο δίκτυο.
        
      Το οικονομικό όφελος για τους καταναλωτές από τα εν λειτουργία αιολικά πάρκα:

      Τα εν λειτουργία αιολικά πάρκα στην Ελλάδα δημιουργούν απτό οικονομικό όφελος και μειώνουν το συνολικό κόστος ενέργειας για τους καταναλωτές. Με τον τρόπο αυτό επιτρέπουν στην Πολιτεία να μεταφέρει πρόσθετους πόρους στο Ταμείο Ενεργειακής Μετάβασης μέσω των οποίων επιδοτεί τους λογαριασμούς των καταναλωτών.

      Από την επεξεργασία των στοιχείων του τελευταίου Δελτίου του Ειδικού Λογαριασμού Α.Π.Ε. προκύπτουν τα εξής:
      To όφελος που πρόσφεραν τα αιολικά πάρκα στους καταναλωτές τον Οκτώβριο του 2021 (πλέον πρόσφατος μήνας για τον οποίο δημοσιεύθηκαν επίσημα στοιχεία) ήταν τουλάχιστον 114 εκατ. ευρώ για τον έναν αυτό μήνα. Το όφελος αυτό προκύπτει από τη διαφορά της μέσης τιμής της χονδρεμπορικής αγοράς (204 €/MWh) από τη μέση αποζημίωση των αιολικών πάρκων. 
      Το όφελος αυτό είναι στην πραγματικότητα ακόμα μεγαλύτερο, διότι δεν λαμβάνει υπόψη της μείωση της τιμής της χονδρεμπορικής αγοράς που συμβαίνει χάρη στη διείσδυση της αιολικής ενέργειας, όπως έχει τεκμηριωθεί από πλήθος μελετών.
      Με προβολή των στοιχείων αυτών για το πρώτο τετράμηνο του 2022, τότε εφόσον η ενεργειακή κρίση διατηρηθεί στα επίπεδα του Οκτωβρίου 2021, το οικονομικό πλεόνασμα από την λειτουργία των αιολικών πάρκων ανέρχεται σε περίπου 800 εκατ. Ευρώ για το επτάμηνο από τον Οκτώβριο 2021 και μετά.
      Τα ποσά αυτά είναι μια μικρή ανακούφιση από τη μεγάλη πίεση που ασκείται στους καταναλωτές και την οικονομία, εξαιτίας της εκτόξευσης του κόστους των ορυκτών καυσίμων και ειδικά του φυσικού αερίου.
       
      Με αφορμή τη δημοσίευση της Στατιστικής ο Πρόεδρος του ΔΣ της ΕΛΕΤΑΕΝ Παναγιώτης Λαδακάκος, δήλωσε:

      «Το 2021 έκλεισε για την αιολική ενέργεια με θετικό πρόσημο. 8,2% ετήσια ανάπτυξη δεν είναι λίγη, αλλά είναι σαφώς μειωμένη σε σχέση με το 2019 και του 2020 και κυρίως σε σχέση με αυτή που έχει ανάγκη η χώρα. Ειδικά αυτή την περίοδο της κρίσης τιμών των ορυκτών καυσίμων, η ανάγκη για περισσότερα αιολικά πάρκα είναι πιο έντονη. Τα αιολικά πάρκα που λειτουργούν στην χώρα μας προσφέρουν μια ανακούφιση τους καταναλωτές και την εθνική οικονομία που πιέζονται από τους υψηλούς λογαριασμούς ρεύματος. Και θα συνεχίσουν δυστυχώς να πιέζονται, όσο παραμένουμε τόσο εξαρτημένοι από τα ορυκτά καύσιμα και ο λογαριασμός του καταναλωτή καθορίζεται από τις τιμές του φυσικού αερίου».
      Μπορείτε να κατεβάσετε τη Στατιστική εδώ
      Περισσότερα...

        0

    11. Αρθρογραφία

      Ελληνικό παράδοξο: Καταπολέμηση της κλιματικής κρίσης με επιδότηση ορυκτών καυσίμων

      Engineer

      Παρά τα θετικά βήματα που έχουν γίνει στη χώρα μας, ιδίως τα τελευταία δύο χρόνια, προς την κατεύθυνση της αντιμετώπισης της κλιματικής κρίσης, τα ορυκτά καύσιμα εξακολουθούν να διατηρούν την πρωτοκαθεδρία σε επίπεδο επιδοτήσεων στην Ελλάδα, με τα σχετικά ποσά σε ετήσια βάση να κυμαίνονται μεταξύ 1,6-2,0 δισ. Ευρώ, από το 2015 έως και το 2020,  σύμφωνα με τα στοιχεία που παρουσίασε πριν λίγες ημέρες στο Ευρωκοινοβούλιο η Ευρωπαία Επίτροπος για την Ενέργεια, Kadri Simson (https://ec.europa.eu/info/news/2021-state-energy-union-report-2021-nov-25_en). 
      Αν, μάλιστα, ληφθεί υπόψη και η ετήσια επιδότηση 600-800 εκατ. ευρώ που κατευθύνεται στον ηλεκτρισμό ο οποίος και αυτός, σε μεγάλο βαθμό - ειδικά στο υπό εξέταση διάστημα  - προερχόταν από ορυκτά καύσιμα, τότε προκύπτει πως η Ελλάδα έχει πριμοδοτήσει τα ορυκτά καύσιμα την τελευταία 6ετία συνολικά με 14 περίπου δισ. ευρώ. 
      Στον αντίποδα, η ενίσχυση των Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας ανήλθε, την ίδια χρονική περίοδο 2015-2020, στα 8,5 δισ. Ευρώ συνολικά, εκ των οποίων τα 6,3 δισ. ευρώ αφορούν τα φωτοβολταϊκά, ενώ η ενίσχυση των αιολικών περιορίζεται στα 1,8 δισ. ευρώ. Απογοητευτικά είναι τα στοιχεία και για τα κίνητρα ως προς την εξοικονόμηση, αφού την υπό εξέταση 6ετία, δεν ξεπερνούν σε ετήσια βάση τα 100 εκατ. ευρώ.
      Ο πρόσφατος ετήσιος απολογισμός της Κομισιόν (https://ec.europa.eu/info/news/2021-state-energy-union-report-2021-nov-25_en) για την πρόοδο που σημειώνουν τα κράτη-μέλη της Ε.Ε. ως προς το στόχο να καταστεί η Ευρώπη ενεργειακά ουδέτερη μέχρι το 2050, δεν είναι ενθαρρυντικός για την Ελλάδα, αφού παρά τους φιλόδοξους κλιματικούς στόχους και τις δεσμεύσεις για ενεργειακή μετάβαση στη μεταλιγνιτική  εποχή, η εξέλιξη των επιδοτήσεων που χορηγεί η χώρα μας στα ορυκτά καύσιμα, καταδεικνύει το αντίθετο. 
      Ειδικότερα, η Ελλάδα ήταν πρώτη το 2018 σε όλη την Ευρωπαϊκή Ένωση σε επιδοτήσεις προς τα ορυκτά καύσιμα, ως ποσοστό του ΑΕΠ, και συγκεκριμένα με 1%, έναντι 0,85% της δεύτερης Βουλγαρίας. Σε απόλυτο μέγεθος, οι επιδοτήσεις προς τα ορυκτά καύσιμα στην Ελλάδα ανέρχονταν το 2018 σε περίπου 1,9 δισ. ευρώ. Η χώρα μας επίσης ήταν δεύτερη το 2018 σε όλη την Ευρωπαϊκή Ένωση (μαζί με τη Βουλγαρία) σε ενεργειακές επιδοτήσεις συνολικά, ως ποσοστό του ΑΕΠ, και συγκεκριμένα με 2,4%, έναντι 3,3% της πρώτης Λετονίας. Σε απόλυτο μέγεθος, οι συνολικές ενεργειακές επιδοτήσεις στην Ελλάδα ήταν το 2018 περίπου 4,3 δισ. ευρώ.
      Το 2019 η κατάσταση εμφανίζεται κάπως βελτιωμένη, ως προς το 2018, σχετικά με τις συνολικές ενεργειακές επιδοτήσεις (3,8 δισ. ευρώ το 2019, έναντι 4,3 δισ. ευρώ το 2018), αλλά ως προς τα ορυκτά καύσιμα οι επιδοτήσεις, ως ποσοστό του ΑΕΠ, παραμένουν στα ίδια πολύ υψηλά επίπεδα με αυτά του 2018, δηλ. γύρω στο 0,9% του ΑΕΠ (τρίτη η Ελλάδα σε όλη την Ευρωπαϊκή Ένωση), ή σε απόλυτο μέγεθος, γύρω στα 1,6 δισ. ευρώ (έναντι 1,9 δισ. ευρώ το 2018). 
      Περισσότερα...

        0

    12. Αρθρογραφία

      Αναγκαιότητα οι επενδύσεις στην εξοικονόμηση ενέργειας για το γερασμένο κτιριακό απόθεμα

      Engineer

      Αρκετές φορές έχει επισημανθεί η ανάγκη προώθησης των δράσεων που σχετίζονται με την εξοικονόμηση ενέργειας. Αυτή η ανάγκη δεν υπαγορεύεται μόνο από τις δεσμεύσεις που έχει η χώρα μας στο πλαίσιο των ευρωπαϊκών αποφάσεων, αλλά και από την υποχρέωση να βελτιωθεί η λειτουργικότητα των γερασμένου σε πολλές περιοχές της χώρας, όπως στην Αθήνα, κτιριακού αποθέματος.
      Σε παλιότερη έκθεσή της η εταιρεία ερευνών διαΝΕΟσις ανέφερε πως μόνο στην Αθήνα το 60% των κτιρίων είναι κατασκευασμένο πριν το 1960,  ενώ το 85% χρήζουν παρεμβάσεων για να παραμείνουν λειτουργικά. Σύμφωνα δε με στοιχεία της ΕΛΣΤΑΤ ο αριθμός των κτιρίων της χώρας είναι 4.105.637 (απογραφή του 2011), με τη συντριπτική πλειοψηφία αυτών (79%) να αποτελεί κατοικίες. Τα τελευταία χρόνια τέθηκε επί τάπητος η ανάγκη να υλοποιείται ένα πρόγραμμα εξοικονομώ το χρόνο. Παρά τα προβλήματα στο πρόγραμμα που αφορούν τις κατοικίες έγιναν σημαντικά βήματα. Την ίδια ώρα, θετικά μπορεί να αποτιμηθεί η εξαγγελία της κυβέρνησης για έκπτωση 40% στις δαπάνες που αφορούν την ανακαίνιση ή την αναβάθμιση των κτιρίων. Ωστόσο, δεν ισχύει το ίδιο για την αναγγελία αναστολής του ΦΠΑ στις νέες οικοδομές. Ένας νέος κύκλος επενδύσεων στον κορεσμένο τομέα της οικοδομής, η διατήρηση δηλαδή του παραγωγικού υποδείγματος των τελευταίων δεκαετιών, χωρίς επενδύσεις στην εξοικονόμηση ενέργειας δεν θα έχει τα επιθυμητά αποτελέσματα. Είναι αξιοπρόσεκτες οι παρατηρήσεις του καθηγητή οικονομικών Κώστα Μελά, ο οποίος μιλώντας στο ρ/σ στο Κόκκινο, την περασμένη βδομάδα, τόνισε πως «τα μακροοικονομικά στοιχεία δείχνουν ότι και ο ακαθάριστος σχηματισμός παγίου κεφαλαίου δεν προχωράει. Το 2018 ήμασταν στο 11,07% του ΑΕΠ και θέλουμε να φτάσουμε περίπου στο 20%, τον μέσο όρο της ΕΕ. Αυτά τα 20 δισ. ευρώ που υπολογίζουμε ότι πρέπει να επενδυθούν κάθε έτος, είναι ένα ζητούμενο». Μάλιστα, υπογράμμισε πως χρειάζονται επενδύσεις στην ενέργεια και στα Logistics.
      Σε κάθε περίπτωση, η νέα ηγεσία του ΥΠΕΝ έχει δείξει ότι θέλει να δώσει συνέχεια στην θετική πορεία των τελευταίων χρόνων. Η γενική γραμματέας Ενέργειας και Φυσικών Πόρων Αλεξάνδρα Σδούκου μιλώντας στο Southeast Europe Energy Forum, στη Θεσσαλονίκη σημείωσε ότι «οι δράσεις για την κλιματική αλλαγή είναι στενά συνδεδεμένες με την 4η βιομηχανική επανάσταση. Πράσινη ενέργεια, αποθήκευση, εξοικονόμηση, έξυπνα δίκτυα –έξυπνες πόλεις - έξυπνα κτίρια, τεχνητή νοημοσύνη, όλα μαζί και πολλά άλλα από τα επιτεύγματα της ανθρώπινης διανόησης των τελευταίων ετών, διαμορφώνουν ένα προκλητικό μέλλον στο οποίο είμαστε υποχρεωμένοι να απαντήσουμε με θετικά μέτρα».
      Σε ευρωπαϊκό επίπεδο πάντως το τοπίο είναι ξεκάθαρο. Σύμφωνα με αναλυτές απαιτούνται έργα δισ. για να υλοποιηθούν οι στόχοι. Το επιβεβαιώνει ο Διεθνής Οργανισμός Ενέργειας, ο οποίος ανέφερε σε έκθεσή του πως για να μειωθούν κατά 76% οι εκπομπές CO2 χρειάζονται δράσεις που αφορούν την ενεργειακή απόδοση. Αλλά και η Ευρωπαϊκή Επιτροπή η οποία πρόσφατα τόνισε ότι τα μέτρα ενεργειακής απόδοσης θα πρέπει να διαδραματίσουν κεντρικό ρόλο στην επίτευξη των μηδενικών εκπομπών αερίων θερμοκηπίου έως το 2050. Για να γίνει αυτό, η ενεργειακή αποδοτικότητα πρέπει πρώτα να χρησιμοποιηθεί σε ένα ταχύτατα μεταβαλλόμενο ενεργειακό σύστημα, ως ο καλύτερος τρόπος να οικοδομήσουμε εκ νέου τις οικονομίες μας.
      του Δημήτρη Αβαρλή
      Περισσότερα...

        0

    13. Αρθρογραφία

      Πυρκαγιές: Πρόληψη, καταστολή & η εμπειρία του καλοκαιριού του 2021

      Engineer

      Οι εκτεταμένες πυρκαγιές του φετινού καλοκαιριού επανέφεραν στη δημόσια συζήτηση το ζήτημα της δασοπροστασίας, της ετοιμότητας του κρατικού μηχανισμού και του έγκαιρου προληπτικού σχεδιασμού, ενώ πολύς λόγος έγινε σχετικά με το βαθμό στον οποίο για ανάλογα φαινόμενα ευθύνεται η επιταχυνόμενη κλιματική αλλαγή.
      Το ΕΝΑ, με αφορμή και τη λήξη της φετινής αντιπυρικής περιόδου, απευθύνθηκε στον Δρ. Γαβριήλ Ξανθόπουλο [1], δασολόγο με ειδίκευση στις δασικές πυρκαγιές, για μια νηφάλια αποτίμηση των πιο κοινών αστοχιών κατά τη διαχείριση των δασικών πυρκαγιών, αλλά και μια αξιολόγηση των οφειλόμενων ενεργειών για την αποτροπή ή την αποκατάσταση των καταστροφών.
      Στη συνέντευξη που ακολουθεί ο κ. Ξανθόπουλος εξάρει τη σημασία της πρόληψης και της κατάλληλης εκπαίδευσης των εμπλεκόμενων μερών και επισημαίνει την αναγκαιότητα μακροπρόθεσμου σχεδιασμού, με τη βοήθεια ενός κατάλληλα στελεχωμένου δημόσιου οργανισμού που θα αξιοποιεί τη συσσωρευμένη γνώση των επιστημόνων και του τοπικού πληθυσμού, ώστε να περιοριστεί το κόστος και να μεγιστοποιηθεί η αποτελεσματικότητα της κατασταλτικής παρέμβασης του μηχανισμού. Παράλληλα, αναδεικνύει την κρισιμότητα μιας συνολικότερης πολιτικής για τη διαχείριση του δημόσιου χώρου, με την ενεργό συμμετοχή του πληθυσμού της υπαίθρου και φορέων των τοπικών κοινωνιών, με στόχο τη δημιουργία «ανθεκτικών τοπίων», ικανών να συμβάλλουν στην αναχαίτιση των πυρκαγιών, αλλά και στην ταχύτερη αναγέννηση των καμένων περιοχών.
      → Τη συνέντευξη πήραν οι: Κώστας Κάβουρας, Υπ. Διδάκτωρ στο Χαροκόπειο Πανεπιστήμιο, και Αγγελική Μητροπούλου, Υπ. Διδάκτωρ στο Πανεπιστήμιο Αιγαίου
      Είναι μύθος ή αλήθεια ότι οι εκτάσεις γης που κάηκαν φέτος στη χώρα μας είναι περισσότερες από ποτέ;
      Μια πρωταρχική και κρίσιμη παρατήρηση είναι ότι, κατά μέσο όρο, δεν έχουμε αύξηση των καμένων εκτάσεων στην Ελλάδα. Θα εξηγήσω τι εννοώ: Αν κοιτάξει κανείς τα στατιστικά δεδομένα των τελευταίων 45 περίπου ετών (1977-2021), θα διαπιστώσει ότι ο μέσος όρος της ετησίως καμένης έκτασης στη χώρα μας κυμαίνεται γύρω στις 450.000 στρέμματα. Ο αριθμός αυτός είναι πολύ μεγαλύτερος από την περίοδο των προηγούμενων 22 ετών (1955-1976), όταν ο μέσος όρος ήταν περί τις 127.000 στρέμματα, σε μια εποχή μάλιστα που οι δασοπυροσβεστικές δυνάμεις της χώρας ήταν πάρα πολύ αδύναμες, τουλάχιστον όσον αφορά τα μέσα που διέθεταν.
      Αυτό οφείλεται σε μια σειρά λόγων που αφορούν τη δομή και τη λειτουργία του αγροδασικού χώρου και των κατοίκων του, οι οποίοι καλλιεργούσαν, πρόσεχαν και προστάτευαν την περιοχή τους, συνεργαζόμενοι στις παραδασόβιες περιοχές με τη Δασική Υπηρεσία, που είχε τότε την ευθύνη της προστασίας των δασών από τις πυρκαγιές. Αυτό άλλαξε με την αστυφιλία και τη μετανάστευση, οπότε, από τη δεκαετία του 1970, σταδιακά η κατάσταση χειροτέρευσε και οι καμένες εκτάσεις αυξήθηκαν.
      Το 1998 η ευθύνη της δασοπυρόσβεσης μεταφέρθηκε από τη Δασική Υπηρεσία στο Πυροσβεστικό Σώμα, με την ελπίδα ότι ένα καλά οργανωμένο σώμα, με στρατιωτικού τύπου δομή, θα ήταν πιο αποτελεσματικό. Δυστυχώς, αυτό δεν επαληθεύτηκε. Ο μέσος όρος της περιόδου 1998-2021 είναι ουσιαστικά ο ίδιος με εκείνον της περιόδου 1977-1997, περί τις 450.000 στρέμματα, παρότι οι δαπάνες τα τελευταία χρόνια είναι πολλαπλάσιες.
      Έχει, επίσης αλλάξει η κατανομή της καμένης έκτασης ανά έτος. Την περίοδο 1977-1997 η καμένη έκταση δεν υπερέβαινε συχνά τον παραπάνω μέσο όρο, έχοντας φθάσει περίπου το 1.000.000 στρέμματα σε τρεις πολύ δύσκολες, από πλευράς συνθηκών, χρονιές στη δεκαετία του 1980. Οι δυνάμεις της Δασικής Υπηρεσίας εκείνη την περίοδο ήταν πολύ μικρότερες από εκείνες που απέκτησε το Πυροσβεστικό Σώμα μετά το 1998. Ωστόσο, από το 1998 και μετά, οι εξάρσεις έχουν γίνει πολύ συχνότερες. Ο μεγάλος αριθμός εναέριων μέσων και η χωρίς φειδώ χρησιμοποίησή τους επιτυγχάνει πολύ καλά αποτελέσματα στις «εύκολες» χρονιές. Όταν όμως οι καιρικές συνθήκες είναι δύσκολες, καίγονται πολύ μεγαλύτερες εκτάσεις και –το κυριότερο– προκαλούνται φοβερές καταστροφές, όπως έγινε το 1998, το 2000, το 2007 και το 2021.
      Η αντιπυρική περίοδος του 2021 μπορεί να χαρακτηριστεί ως η απόλυτη αποτυχία, καθώς είχαμε πολύ μεγαλύτερες δυνάμεις από κάθε άλλη χρονιά και, παρ’ όλα αυτά, είχαμε τη μεγαλύτερη στην ιστορία καμένη έκταση γης (περισσότερα από 500.000 στρέμματα) σε μία και μόνο πυρκαγιά, αυτή της Βόρειας Εύβοιας. Ένα συμπέρασμα που προκύπτει είναι ότι, παρά το γεγονός ότι ο μέσος όρος της καμένης έκτασης παραμένει μακροπρόθεσμα ο ίδιος, το κόστος των μέσων και του εξοπλισμού, αλλά και το μέγεθος της καταστροφής, μεταβάλλονται, χειροτερεύοντας πρακτικά την κατάσταση. Για να το πω πιο απλά: και πληρώνουμε περισσότερα για την καταστολή και έχουμε τρομερές καταστροφές και αυξημένους θανάτους.
      Ωστόσο, ο περιορισμός των σφοδρών καταστροφών μήπως είναι τελικά και θέμα πρόληψης;
      Πράγματι, για να μειώσουμε τις καταστροφές, πάνω απ’ όλα χρειάζεται πρόληψη και σωστή αντιμετώπιση, η οποία θα στηρίζεται σε έναν αποτελεσματικό μηχανισμό που αντιμετωπίζει τα προβλήματα, διασφαλίζοντας ότι θα γίνονται άμεσα ουσιαστικές κινήσεις διόρθωσης εκεί όπου διαπιστώνεται ότι υπάρχουν περιθώρια βελτίωσης ή προβλήματα. Αυτό όμως προϋποθέτει πραγματική αυτογνωσία και αυτοκριτική. Αυτά τα δύο στοιχεία λείπουν όχι μόνο από το Πυροσβεστικό Σώμα αλλά και από τον ευρύτερο μηχανισμό, όπως αυτός είναι δομημένος σήμερα. Διαχρονικά εντοπίζεται ένα πρόβλημα το οποίο έγκειται σε μια γραμμή «προστασίας» του μηχανισμού, παρά τα όποια σοβαρά λάθη και προβλήματα τα οποία θα έπρεπε να έχουν οδηγήσει στην αυτοκριτική, στην επαναξιολόγηση και τελικά στον επανασχεδιασμό του. Λόγω αυτής της οπτικής αναφορικά με το μηχανισμό, της έλλειψης τεχνικής εμπειρίας και της έλλειψης σωστής προετοιμασίας, οδηγούμαστε σε καταστάσεις που καταλήγουν να είναι χειρότερες από τις προηγούμενες, παρά το γεγονός ότι ο μέσος όρος καμένων εκτάσεων μπορεί να παραμένει περίπου σταθερός. Οι αριθμοί αποτελούν αδιάψευστο μάρτυρα της ύπαρξης αδυναμιών και λαθών, όμως επιλέγουμε να τους αγνοούμε.
      Ποιες άλλες αλλαγές έχουν καταγραφεί που επιτείνουν την αναποτελεσματική διαχείριση των πυρκαγιών;
      Σημαντικός παράγοντας είναι ότι ο κόσμος τις τελευταίες δεκαετίες έχει εγκαταλείψει τη ζωή στην ύπαιθρο. Όσοι έχουν μείνει πίσω ανήκουν σε έναν πληθυσμό ο οποίος είναι γερασμένος. Έχει αλλάξει γενικά η κατάσταση, αλλά και η νοοτροπία, που θέλει πια την ευθύνη να μετακυλίεται στους επαγγελματίες («οι πυροσβέστες να σβήσουν τη φωτιά, διότι αυτή είναι η δουλειά τους»). Υπάρχει βλάστηση που φτάνει μέχρι τα χωριά. Εκεί όπου παλιά υπήρχαν περιβόλια, σήμερα φτάνουν τα πεύκα μέχρι το χωριό. Επίσης, υπάρχει γενικότερη συσσώρευση νεκρής καύσιμης ύλης. Στα δάση, αλλά και σε μεγάλο μέρος του αγροδασικού χώρου, παρατηρείται έλλειψη διαχείρισης. Το προσωπικό της Δασικής Υπηρεσίας είναι γερασμένο και αριθμητικά λίγο και έχει να ασχοληθεί με ένα αυξημένο φορτίο γραφειοκρατικών διεργασιών, όπως οι δασικοί χάρτες. Έτσι, η διαχείριση των δασών περνάει σε δεύτερη μοίρα, ενώ υποφέρει και η πρόληψη, καθώς οι διατιθέμενες πιστώσεις είναι ισχνότατες.
      Αν συνδυάσει κανείς αυτές τις διαπιστώσεις με άλλη μια διαχρονική τάση, αυτή της κακής διαχείρισης της υπαίθρου, για διάφορους λόγους, τότε αναδεικνύεται η μεγάλη δυσκολία που προκύπτει σε σχέση με το ίδιο το τοπίο (landscape): λείπει ο κόσμος από την ύπαιθρο, οι νέοι δεν έχουν κίνητρα να μείνουν και να δουλέψουν στην επαρχία, δεν στηρίζεται το αγροτικό εισόδημα όπως θα έπρεπε. Όλα αυτά τελικά οδηγούν σε απαξίωση της υπαίθρου, η οποία συνδέεται και με την ευρύτερη χειροτέρευση της κατάστασης, που περιγράψαμε νωρίτερα.
      Χρειαζόμαστε ανθεκτικά τοπία (resilient landscapes), που θα μπορούν να συμβάλλουν στη μείωση των προβλημάτων από τις πυρκαγιές, ώστε π.χ. με ένα μωσαϊκό βλάστησης, με διάσπαση της συνέχειας με ζώνες δάσους με μειωμένη καύσιμη ύλη, με αγροτικές εκτάσεις, ελαιώνες, οπωρώνες, περιοχές βοσκής κ.λπ., να μην έχουμε τεράστιες ανεξέλεγκτες πυρκαγιές, όπως εκείνη της Β. Εύβοιας.
      Αν προσθέσουμε σε αυτό και το δεύτερο μεγάλο πρόβλημα, που είναι η δημιουργία ζωνών μίξης δασών και οικισμών (έχουμε το spillover της Αθήνας σε όλη την Αττική και όχι μόνο), ο κίνδυνος αυξάνεται, ενώ παράλληλα η αντιμετώπιση των πυρκαγιών γίνεται δυσκολότερη. Μάλιστα, τα πράγματα φέτος έγιναν χειρότερα, εξαιτίας της έμφασης που δόθηκε στη συλλήβδην εκκένωση κοινοτήτων, χωρίς κριτήρια και χωρίς προηγούμενο σχεδιασμό. Προφανώς δεν είμαι ενάντια στο μέτρο της εκκένωσης, ωστόσο πρέπει να υπάρχουν συγκεκριμένες προϋποθέσεις, ώστε να μην οδηγεί σε καταστάσεις των οποίων γίναμε όλοι μάρτυρες. Φυσικά, διαχρονικά επιδρούν και τα ακραία καιρικά φαινόμενα, αλλά δεν πρέπει να χαθεί η μεγάλη εικόνα, η οποία δεν είναι άλλη από την αναποτελεσματική πρόληψη και καταστολή.
      Το θέμα είναι πολυπαραγοντικό. Ωστόσο, ποια θα λέγατε ότι είναι αυτή τη στιγμή η μεγαλύτερη πρόκληση για την πολιτική προστασία, όσον αφορά τις δασικές πυρκαγιές και γενικότερα περιβαλλοντικά θέματα;
      Παρά το γεγονός ότι η πολιτική προστασία είναι «στα πάνω της» παγκοσμίως, ουσιαστικά δεν «κοιτάει» το προληπτικό μέρος, ενώ στηρίζεται διαρκώς στη «βολική δικαιολογία» της κλιματικής αλλαγής, με αποτέλεσμα να χρησιμοποιεί αυτό τον άξονα για να μοχλεύει πόρους για καταστολή και όχι για πρόληψη και αποκατάσταση. Ένας φαύλος κύκλος έχει δημιουργηθεί: δεν μπορεί κανείς να ισχυριστεί ότι δεν ευθύνεται η αλλαγή του κλίματος, αλλά ούτε μπορεί κανείς με ασφάλεια να προσδιορίσει σε τι ποσοστό ευθύνονται η αλλαγή του κλίματος, η έλλειψη αποτελεσματικής διαχείρισης, ο απροετοίμαστος πληθυσμός κ.λπ. Αυτό είναι ίσως μια μεγάλη πρόκληση.
      Η πρόληψη δεν μπορεί να περιοριστεί σε μια νομοθετική πρωτοβουλία η οποία θα καταλήξει να μείνει «στα χαρτιά». Το 2013-2014 είχα στο Ινστιτούτο Μεσογειακών Δασικών Οικοσυστημάτων (ΙΜΔΟ) την ευθύνη ενός έργου που αποσκοπούσε στην ενίσχυση της πρόληψης των δασικών πυρκαγιών με τη συνεργασία όλων, δοκιμάζοντας στην πράξη, σε πολλά μέρη της χώρας, μια μεθοδολογία (INCA) που στον πυρήνα της είχε την αλληλεπίδραση φορέων και πολιτών. Ενημερώναμε για την πρόληψη, λαμβάναμε ανατροφοδότηση (feedback) από τους ίδιους τους ενδιαφερομένους, ανταλλάσσαμε απόψεις για το ποια είναι τα πραγματικά προβλήματα κάθε περιοχής και μέσα από αυτή τη διαδικασία δημιουργήσαμε εθελοντικές ομάδες, που λειτούργησαν με στόχο να διορθώσουν αυτά τα προβλήματα.
      Έχοντας συμμετάσχει σε συναντήσεις εργασίας σε διάφορες περιοχές της Ελλάδας, από τη Λέσβο και τη Χίο ως τη Ρόδο και την Κρήτη και από τον Πύργο και τη Λαμία ως την Αττική και τη Θεσσαλονίκη, μπορώ να πω πλέον ότι είναι διαφορετικά τα προβλήματα κάθε περιοχής, όπως τα διαπιστώνουν οι πολίτες ενός τόπου, πέρα από όσα αναδεικνύουν οι στατιστικές. Γι’ αυτό και απαιτούν διαφορετικό και στοχευμένο τρόπο προσέγγισης. Αλλού το πρόβλημα μπορεί να δημιουργείται από την τουριστική κίνηση, ενώ σε άλλες περιοχές από τη βοσκή, από τις γραμμές μεταφοράς ρεύματος που φεύγουν από ένα εργοστάσιο παραγωγής ηλεκτρισμού ή από τις διαφορετικές χρήσεις γης. Ωστόσο, συχνά οι φορείς και οι πολιτικοί δεν εστιάζουν στις αιτίες, ώστε να δώσουν έμφαση στην πρόληψη. Για να το πούμε πιο απλά: η προμήθεια αεροσκαφών (Canadair κ.λπ.) είναι πιο ορατή, πιο εύκολη και πιο γρήγορη τελικά, γι’ αυτό και επιλέγεται αυτή η λύση έναντι της ανάλυσης των αιτίων, της συζήτησης και συνεργασίας με τους πολίτες και της οργανωμένης και μακροχρόνιας, επιστημονικά καθοδηγούμενης, προσπάθειας πρόληψης.
      Επισημαίνω, προς αποφυγή παρεξηγήσεων, ότι χρειάζονται τόσο η πρόληψη όσο και η καταστολή. Χωρίς σωστά υλοποιημένη πρόληψη όμως, η καταστολή είναι καταδικασμένη να αποτύχει. Το ζητούμενο λοιπόν είναι η σωστή κατανομή πιστώσεων μεταξύ των δύο και, βέβαια, η ορθή αξιοποίηση αυτών.
      Από τη συζήτησή μας αναδεικνύεται η σημασία της διαχείρισης του χώρου σε θέματα πρόληψης. Μιλήστε μας λίγο περισσότερο γι’ αυτό.
      Πράγματι, στην πρόληψη παίζει πολύ σημαντικό ρόλο το πώς διαχειριζόμαστε το χώρο. Αρκεί να σκεφτεί κανείς ότι οι περισσότερες πολιτικές σήμερα είναι αστικοκεντρικές (urban-centric). Οι άνθρωποι της πόλης, που έχουν γίνει περισσότεροι, επιβάλλουν πολιτικές, κυρίως όσον αφορά τον τρόπο σκέψης. Ένα παράδειγμα είναι οι περιορισμοί που επιβάλλονται σε κάθε είδους καύσεις στην ύπαιθρο, ακόμη και εκτός της αντιπυρικής περιόδου, αντί να δίνεται έμφαση στην εκπαίδευση των αγροτών για την ασφαλή χρήση της φωτιάς, όπου απαιτείται.
      Μόλις πρόσφατα, μετά την καταστροφική αντιπυρική περίοδο του 2021, άρχισε να υπάρχει ενδιαφέρον για τη δοκιμή, με ορθολογικό και οργανωμένο τρόπο, του προδιαγεγραμμένου πυρός στην Ελλάδα. Άρχισε, επίσης, να συζητείται η νομοθετική πρόβλεψη για τη χρήση του αντιπυρός. Για να αποφευχθούν παρανοήσεις, επισημαίνω ότι το «αντιπύρ» και το «προδιαγεγραμμένο πυρ» είναι δύο διαφορετικά πράγματα: το αντιπύρ είναι μια μέθοδος κατάσβεσης με έμμεση προσβολή της πυρκαγιάς, ενώ το προδιαγεγραμμένο πυρ είναι μια τεχνική κατά την οποία οι διαχειριστές μια περιοχής οργανώνουν μια, κατά κανόνα, ήπια καύση με αυστηρές προδιαγραφές (θέση, χρόνος, μετεωρολογικές συνθήκες, ένταση φωτιάς κ.λπ.) για την επίτευξη συγκεκριμένων διαχειριστικών στόχων, όπως η μείωση της νεκρής βιομάζας, για να μειωθεί ο μελλοντικός κίνδυνος πυρκαγιάς. Το προδιαγεγραμμένο πυρ εφαρμόζεται ευρύτατα σε πάρα πολλές χώρες παγκοσμίως, περιλαμβανομένων των ΗΠΑ, του Καναδά, της Αυστραλίας, της Γαλλίας, της Ισπανίας και της Πορτογαλίας. Η WWF Ελλάς και το ΙΜΔΟ, σε ένα ερευνητικό έργο που έχει μόλις ξεκινήσει, πρόκειται να επιδείξουν και να μελετήσουν το προδιαγεγραμμένο πυρ για πρώτη φορά στη χώρα μας στον 21ο αιώνα, με στόχο να ανοίξει ο δρόμος για την επίσημη και ορθολογικά οριοθετημένη χρήση του.
      Γενικότερα, η διαχείριση του χώρου είναι περίπλοκο ζήτημα, γι’ αυτό και η Επιτροπή Γκολντάμερ, που συγκροτήθηκε τον Σεπτέμβριο του 2018 «για την ανάλυση των υποκείμενων αιτιών και τη διερεύνηση των προοπτικών διαχείρισης των μελλοντικών πυρκαγιών δασών και υπαίθρου στην Ελλάδα» και της οποίας ήμουν μέλος, πρότεινε να δημιουργηθεί ένας οργανισμός (ΟΔΙΠΥ) ο οποίος θα είναι το «μάτι» που θα παρακολουθεί, θα δίνει κατεύθυνση, θα αποτιμά και θα διορθώνει, όσον αφορά τόσο την πρόληψη όσο και την καταστολή, με έμφαση στη συνεργασία όλων των φορέων. Το σύνθετο του έργου απαιτεί στελέχωση του ΟΔΙΠΥ με κορυφαίους εξειδικευμένους επιστήμονες και με επιλεγμένους εκπροσώπους φορέων.
      Εκπαίδευση του πληθυσμού, τόσο για την κατάσβεση της πυρκαγιάς όσο και για την εκκένωση, αντιλαμβανόμαστε ότι, σε πολύ μεγάλο βαθμό, δεν υπάρχει. Υπήρχε στο παρελθόν ανάλογη μέριμνα από τη Δασική Υπηρεσία για τους τοπικούς πληθυσμούς;
      Υπήρχε σε κάποιο βαθμό, όχι μεγαλύτερο από ό,τι τώρα. Αλλά είχαμε λιγότερες ζώνες μίξης δασών – οικισμών, τα χωριά δεν ήταν τόσο ερημωμένα, είχαν ακόμα αρκετό πληθυσμό, που ήταν ενεργός και είχε γνώσεις, κατανοούσε τον τόπο. Τις φωτιές τις έσβηναν οι ίδιοι οι κάτοικοι. Πριν από το 1970 δεν υπήρχαν καθόλου πυροσβεστικά οχήματα στη Δασική Υπηρεσία. Αυτοί που –κυριολεκτικά– έτρεχαν να τη σβήσουν ήταν ο δασάρχης, ο δασολόγος ή ο δασοφύλακας της περιοχής. Και καμιά φορά ούτε καν αυτοί, που είχαν και τη σχετική αρμοδιότητα. Έτρεχαν ο αστυνόμος, ο παππάς ή ο δάσκαλος, χτυπούσαν την καμπάνα και έτρεχαν οι πολίτες και προσπαθούσαν με τα αγροτικά τους εργαλεία, τα τρακτέρ τους, τους ψεκαστήρες κ.λπ. να σβήσουν τις φωτιές. Είχαν γνώσεις σχετικά με το ποιες περιοχές και σημεία ήταν καμένα από προηγούμενη μικρο-φωτιά, ήξεραν ποιος ήταν καθαρισμένος αμπελώνας/ελαιώνας. Επειδή δεν είχαν δυνάμεις να πολεμήσουν τη φωτιά στο μέτωπο, εργάζονταν έξυπνα για να σβήσουν τις εστίες, έκαναν έναν ιδιότυπο «ανταρτοπόλεμο». Εκμεταλλεύονταν το χώρο, τη γνώση που είχαν γι’ αυτόν και το χρόνο (δουλεύοντας τις ώρες που η εξάπλωση της πυρκαγιάς σχεδόν παύει) και συχνά χρησιμοποιούσαν τη φωτιά για να σταματήσουν τη φωτιά (αντιπύρ).
      Σήμερα ο μηχανισμός καταστολής έχει την τάση να δίνει μετωπική μάχη. Αυτή η τακτική δεν αποδίδει όταν η φωτιά έχει λάβει διαστάσεις και έχει πολύ μεγάλη ένταση. Πρέπει να έχεις απόλυτη υπεροπλία στον αέρα και στο έδαφος για να έχεις ελπίδες επιτυχίας. Και αυτό δεν μπορείς να το κάνεις όταν ξεσπούν πολλές πυρκαγιές ταυτόχρονα.
      Καταλαβαίνουμε ότι κινούμαστε προς τη λάθος κατεύθυνση, και αυτό δεν είναι καθόλου ενθαρρυντικό. Η σωστή κατεύθυνση ποια είναι και με ποιους τρόπους θα γίνει καλύτερα αντιληπτή από τους πολίτες;
      Η σωστή κατεύθυνση πρώτα και κύρια πρέπει να περιλαμβάνει έναν οργανισμό που έχει σοβαρούς επιστήμονες, στο πλαίσιο του οποίου θα εργάζονται άνθρωποι που έχουν όντως διάθεση να συνεργαστούν και που έχουν πραγματική γνώση. Ο οργανισμός που περιέγραφε η Επιτροπή Γκόλνταμερ θα μπορούσε να είναι μια πολύ καλή λύση, εφόσον είναι διακομματικά αποφασισμένος, γιατί δεν είναι κάτι που θα το κάνεις και σε δύο χρόνια θα έχεις αποτέλεσμα. Άρα λοιπόν, πρέπει να έχει μια προοπτική για να κάνει δουλειά, να δει το αποτέλεσμα και να το βελτιώσει. Για να γίνει αυτό, εκτός από προγράμματα πρόληψης, εκτός από πιστώσεις για την πρόληψη και προτάσεις για το πώς αυτές θα διατεθούν, κρίσιμες είναι και άλλες παράμετροι, όπως η δημοσιότητα, το brainstorming για καινούργιες ιδέες και πάνω από όλα η υποστήριξη προτάσεων νομοθετικής διόρθωσης. Χρειάζεται, επίσης, συνεργασία των επιστημόνων με τους επιχειρησιακούς παράγοντες και καλύτερη εκπαίδευση.
      Ένα ακόμη σημαντικό θέμα είναι η ουσιαστική συνεργασία όλων. Συχνά λέω ότι «στη διαχείριση  των δασικών πυρκαγιών δεν περισσεύει κανείς». Είναι μεγάλο λάθος να θέλει να τα κάνει όλα το Πυροσβεστικό Σώμα, με ένα συνεχώς αυξανόμενο κόστος. Αυτό οδηγεί σε μείωση της αποδοτικότητας (efficiency) και τελικά της αποτελεσματικότητας, γιατί, όταν ξεπεραστούν τα όρια του Σώματος, το σύστημα καταρρέει. Το φετινό καλοκαίρι απαιτήθηκε σημαντική βοήθεια από το εξωτερικό. Και όμως, κάτω από ένα σωστό σύστημα θα μπορούσαν όλοι να προσφέρουν χρήσιμο έργο, αξιοποιώντας μάλιστα τις ειδικές γνώσεις και δυνατότητές τους, εάν είχε προβλεφθεί σωστά πώς θα «κουμπώσουν». Υπάρχει η Τοπική Αυτοδιοίκηση, η Δασική Υπηρεσία, η Αστυνομία, οι εθελοντές, κατάλληλοι ιδιώτες κ.λπ. Και βέβαια υπάρχουν οι Ένοπλες Δυνάμεις, οι οποίες έχουν τεράστια δύναμη, πρέπει όμως να προβλεφθεί σωστά ο ρόλος τους και ο τρόπος παρέμβασής τους, για να είναι αποτελεσματικές. Πρέπει να υπάρχει ένα σύστημα το οποίο να τους βάζει να δουλέψουν συνδεόμενοι/συνδυαζόμενοι σωστά, ώστε να μπορούν όλοι να προσφέρουν, ιδίως τις κρίσιμες ώρες.
      Ποια εκτιμάτε ότι θα είναι η «επόμενη μέρα» για περιοχές όπως η Βαρυμπόμπη και η Εύβοια, για τις οποίες προβλέπονται ειδικοί πόροι και ειδικό σχέδιο;
      Η ελληνική φύση, η μεσογειακή φύση, είναι προσαρμοσμένη στο να μπορεί μόνη της (υπό όρους) να αναγεννηθεί. Μέσα σε μερικά χρόνια η περιοχή θα είναι πράσινη και στη Βαρυμπόμπη και στη Β. Εύβοια. Ωστόσο, για να συμβεί αυτό, πρέπει να αποφευχθούν –όσο αυτό είναι δυνατόν– δευτερογενείς καταστροφές από πλημμύρες, να περιοριστεί η διάβρωση, για να μπορέσει να γίνει συγκράτηση του εδάφους, με χρονικό ορίζοντα κυρίως τον επόμενο χρόνο. Το χρονικό αυτό διάστημα είναι κρίσιμο, γιατί μέσα σε αυτό είναι εφικτό να φυτρώσει αρκετό χόρτο, θάμνοι, φρύγανα κ.λπ., διασφαλίζοντας τη συγκράτηση του εδάφους. Έτσι η μεγάλης έκτασης ζημιά θα περιοριστεί μόνο στην τρέχουσα χρονιά, ενδεχομένως να διαρκέσει και μέχρι την άνοιξη του 2022. Ως εκ τούτου, τα σχετικά έργα δεν έχει νόημα να συνεχιστούν μετά από την πάροδο και του επόμενου φθινοπώρου.
      Αυτό που πραγματικά χρειάζεται είναι μια εμπεριστατωμένη μελέτη στην οποία θα περιλαμβάνονται αυστηρά όσες ενέργειες είναι απαραίτητο να γίνουν ώστε οι πολίτες να μη γίνουν μάρτυρες σκηνών όπου μπουλντόζες θα μπαίνουν και θα κόβουν χωρίς κανένα σχέδιο ό,τι καμένο υπάρχει. Ένα αποτελεσματικό σχέδιο που έχει γίνει σε σωστές βάσεις περιλαμβάνει συνδυασμό αντιπυρικών ζωνών, αλλά και επιλεγμένες περιοχές όπου μπορεί (και έχει νόημα) να γίνει αναδάσωση. Ας χρησιμοποιήσουμε πάλι το πρόσφατο παράδειγμα της Β. Εύβοιας. Εκεί υπάρχουν πεύκα, τα οποία, θεωρητικά, αν πέσουν κάτω και δεθούν με τις κατάλληλες μεθόδους, δημιουργώντας τα λεγόμενα κορμοδέματα, μπορούν πράγματι να συμβάλουν στη μείωση της διάβρωσης. Ωστόσο, σε περιοχές όπου παρατηρείται κλίση εδάφους κάτω από 25% αυτή η μέθοδος δεν ενδείκνυται. Οι έρευνές μας, οι οποίες μάλιστα έγιναν στη Β. Εύβοια, έδειξαν ότι σε τόσο μικρές κλίσεις η ζημιά που γίνεται από το ποδοπάτημα και τη μετακίνηση κορμών είναι περισσότερη από την προστασία που θα προσφέρουν τα κορμοδέματα. Σε κλίσεις μεγαλύτερες του 25% και έως κάποιο όριο, η προστασία του εδάφους που επιτυγχάνεται είναι πολύ σημαντική.
      Αυτό που έχει σημασία αναφορικά με την «επόμενη μέρα» μιας περιοχής που έχει πληγεί από πυρκαγιά είναι να υπάρχουν σχέδιο και προτάσεις από εξειδικευμένους επιστήμονες και βέβαια αυτές να εφαρμοστούν έγκαιρα και με τον σωστό τρόπο. Από όσο γνωρίζω, ειδικά στη Βόρεια Εύβοια, ο σχεδιασμός και τα έργα που γίνονται είναι σε αυτή την κατεύθυνση.
      Στο σημείο αυτό θα ήθελα να αναφερθώ στην εμπλοκή ιδιωτικών φορέων-χορηγών στην προσπάθεια αποκατάστασης της Β. Εύβοιας, τόσο όσον αφορά το δασικό περιβάλλον όσο και την τοπική κοινωνία. Δεν είμαι δογματικά αντίθετος στην ιδέα. Όπως δεν είμαι καθόλου αρνητικά διακείμενος απέναντι στους εθελοντές και την εμπλοκή τους στη δασοπροστασία. Όμως και στις δύο περιπτώσεις όλα εξαρτώνται από τον τρόπο εφαρμογής. Στη Β. Εύβοια θα κριθούν προθέσεις, επιλογές κατευθύνσεων και προσώπων, αποτελεσματικότητα, οικονομικότητα κ.λπ., που θα αποτυπωθούν στο τελικό αποτέλεσμα. Θα περιμένω, για να κρίνω εκ του αποτελέσματος, και, αν μου ζητηθεί, θα συμβάλω. Τονίζω όμως ότι ένα τέτοιο σχήμα, που, λόγω του μεγέθους της καταστροφής, κινητοποίησε πλήθος χορηγών, δεν είναι δυνατόν να επαναλαμβάνεται παντού. Το κράτος οφείλει να έχει τον πρώτο λόγο στη δασοπροστασία και την αποκατάσταση των καμένων εκτάσεων. Για τον λόγο αυτό, οφείλει να αναβαθμίσει τη Δασική Υπηρεσία με νέο προσωπικό και μέσα, καθώς αυτή, ιστορικά, έχει αξιοποιήσει στο μέγιστο τις περιορισμένες πιστώσεις που της διατίθεντο για να εκτελέσει το σημαντικό αυτό έργο.

      [1] Ο Δρ. Γαβριήλ Ξανθόπουλος είναι δασολόγος με ειδίκευση στις δασικές πυρκαγιές και είναι διευθυντής ερευνών στο Ινστιτούτο Μεσογειακών Δασικών Οικοσυστημάτων του Ε.Λ.Γ.Ο. «ΔΗΜΗΤΡΑ». Τα κύρια ερευνητικά του ενδιαφέροντα είναι (α) η πρόληψη δασικών πυρκαγιών, (β) ο αντιπυρικός σχεδιασμός, (γ) η εκτίμηση και πρόβλεψη κινδύνου πυρκαγιάς, (δ) η πρόβλεψη συμπεριφοράς δασικών πυρκαγιών, (ε) η δασοπυρόσβεση (στρατηγική, τεχνικές, μοντελοποίηση, θέματα ασφάλειας), (στ) η μέτρηση, μοντελοποίηση και διαχείριση της δασικής καύσιμης ύλης και (ζ) η μεταπυρική αποκατάσταση. Έχει διατελέσει επιστημονικός σύμβουλος σε διάφορες θέσεις και έχει συμμετάσχει σε πολυάριθμα ερευνητικά προγράμματα στην Ελλάδα και το εξωτερικό, συμβάλλοντας στη μεταφορά τεχνογνωσίας και ερευνητικών πορισμάτων από τη διεθνή σκηνή στην ελληνική πράξη.
      * Το Ινστιτούτο Μεσογειακών Δασικών Οικοσυστημάτων του ΕΛΓΟ «Δήμητρα», θέλοντας να συμβάλει στην πρόληψη των δασικών πυρκαγιών, δημιούργησε  δύο βίντεο ενημέρωσης των πολιτών για την ασφάλεια των ιδίων και των κατοικιών τους. Τα βίντεο δημιουργήθηκαν στο πλαίσιο του έργου με τίτλο «Καινοτόμα δράση για την πρόληψη των δασικών πυρκαγιών στα Κύθηρα με την κινητοποίηση και συνεργασία του πληθυσμού, πιλοτικά σε 3 οικισμούς», που υλοποιήθηκε σε συνεργασία με την Ελληνική Εταιρεία Προστασίας της Φύσης, με χρηματοδότηση από το Πράσινο Ταμείο, και είναι διαθέσιμα εδώ:
      Δασικές Πυρκαγιές – Ασφάλεια Κατοικίας Δασικές Πυρκαγιές – Τι πρέπει να γνωρίζουμε
      Περισσότερα...

        0

    14. Αρθρογραφία

      Δασικές πυρκαγιές στην Ελλάδα: Προτάσεις για καλύτερη προετοιμασία

      Engineer

      Άρθρο του Κώστα Λαγουβάρδου, Μετεωρολόγου – Διευθυντή Ερευνών στο Εθνικό Αστεροσκοπείο Αθηνών →
      Όπως είδαμε και στο πρώτο μέρος του άρθρου μας (Ιούλιος 2022), οι δασικές πυρκαγιές αποτελούν ένα σημαντικό πρόβλημα των μεσογειακών οικοσυστημάτων, το οποίο, λόγω της κλιματικής αλλαγής, αναμένεται να επιδεινωθεί σημαντικά τις επόμενες δεκαετίες. Η προβλεπόμενη αύξηση του αριθμού και της έντασης των πυρκαγιών στη Μεσόγειο και στη χώρα μας θέτει ορισμένα επείγοντα ερωτήματα τα οποία επιχειρούμε να απαντήσουμε στη συνέχεια:
      Πόσο ανοχύρωτοι είμαστε σε αυτό το τεράστιο οικολογικό πρόβλημα; Ποια επιστημονικά εργαλεία έχουμε στη διάθεσή μας για την καλύτερη πρόληψη των πυρκαγιών; Πώς μπορεί να τα αξιοποιήσει η Πολιτεία; Οι απαντήσεις μας θα εστιάσουν στον τομέα της πρόληψης των πυρκαγιών.
      1. Πόσο ανοχύρωτοι είμαστε σε αυτό το τεράστιο οικολογικό πρόβλημα;
      Όσον αφορά στη δική μου ειδικότητα, η επιστημονική γνώση τα τελευταία χρόνια έχει κάνει σημαντικά βήματα στον τομέα της παρατήρησης και της πρόγνωσης καιρού, επομένως μας παρέχει εργαλεία τα οποία μπορούν να δώσουν πολύ σημαντικές πληροφορίες για τον κίνδυνο εκδήλωσης δασικών πυρκαγιών, αλλά και για την εξέλιξή τους όταν συμβούν. Οι δασικές πυρκαγιές θα γίνουν συχνότερες και ακόμα δυσκολότερα ελέγξιμες τις επόμενες δεκαετίες λόγω της αναμενόμενης αύξησης της θερμοκρασίας του πλανήτη, γεγονός που καθιστά την πολιτική πρόληψης κρίσιμο παράγοντα  για την καλύτερη προετοιμασία αλλά και την αποφυγή της κόπωσης και της διασποράς δυνάμεων των φορέων αντιμετώπισης (Πυροσβεστικό Σώμα, Δήμοι και Περιφέρειες), ειδικά εάν ληφθεί υπόψη ότι μελλοντικά η αντιπυρική περίοδο θα επεκταθεί χρονικά μέσα στο έτος.
      2. Ποια επιστημονικά εργαλεία έχουμε στη διάθεσή μας για την καλύτερη πρόληψη;
      Οι δασικές πυρκαγιές εξαρτώνται σε πολύ μεγάλο βαθμό από τις καιρικές συνθήκες αλλά και την κατάσταση (υγρασία) της νεκρής καύσιμης ύλης. Σε επίπεδο προετοιμασίας και εγρήγορσης διαθέτουμε πλέον χάρτες πυρομετεωρολογικών δεικτών επικινδυνότητας δασικών πυρκαγιών σε πολύ υψηλή ανάλυση.

      Συγκεκριμένα, ο βαθμός επικινδυνότητας λαμβάνει υπόψη τη θερμοκρασία, την ένταση του ανέμου  και την υγρασία. Οι χάρτες αυτοί λαμβάνουν υπόψιν τους τα υψηλής ανάλυσης προγνωστικά δεδομένα που παρέχουν τα μοντέλα πρόγνωσης καιρού και υπολογίζουν αντικειμενικά και με διαφάνεια δείκτες επικινδυνότητας (όπως ο ευρέως χρησιμοποιούμενος καναδικός πυρομετεωρολογικός δείκτης) για όλη την ελληνική επικράτεια. Η γνώση της κατανομής του δείκτη για τις επόμενες 1-2 ημέρες βοηθά σημαντικά τις πυροσβεστικές υπηρεσίες να θέτουν στον απαιτούμενο βαθμό ετοιμότητας τα επίγεια και εναέρια μέσα τους.
      Ταυτόχρονα, μπορούμε να εκτιμήσουμε με μεγάλη ακρίβεια την υγρασία της νεκρής λεπτής καύσιμης ύλης, αξιοποιώντας τις μετρήσεις των γειτονικών μετεωρολογικών σταθμών, δημιουργώντας σχετικούς χάρτες υψηλής ανάλυσης με συνεχή ανανέωση. Τόσο οι χάρτες επικινδυνότητας όσο και οι χάρτες υγρασίας της καύσιμης ύλης παράγονται ήδη στην Ελλάδα από επιστημονικούς φορείς οι οποίοι έχουν αναπτύξει σημαντικό ερευνητικό έργο σχετικά με τις δασικές πυρκαγιές.
      Τα μοντέλα ταχείας απόκρισης της πρόγνωσης εξέλιξης του πύρινου μετώπου αποτελούν επίσης ένα πολύ χρήσιμο εργαλείο που μπορεί να συνδράμει στις ενέργειες αντιμετώπισης μιας εν εξελίξει  μεγάλης δασικής πυρκαγιάς ή μιας πυρκαγιάς με έντονο κοινωνικό αντίκτυπο (πχ. κοντά σε κατοικημένες περιοχές).  Τα μοντέλα αυτά λαμβάνουν υπόψη την τοπογραφία και τη βλάστηση μιας περιοχής καθώς και τις καιρικές συνθήκες. Ένα σημαντικό στοιχείο αυτών των μοντέλων είναι ότι περιγράφουν και την αλληλεπίδραση της φωτιάς με τις τοπικές καιρικές συνθήκες ώστε να αναπαράγουν σε ακόμα καλύτερο βαθμό τις συνθήκες θερμοκρασίας και ανέμου στην περιοχή μια μεγάλης δασικής πυρκαγιάς. Η επιστημονική κοινότητα στη Ελλάδα πρωτοπορεί παγκοσμίως στην παραγωγή και λειτουργία τέτοιων εργαλείων τα οποία έχουν ήδη δοκιμαστεί με επιτυχία σε μεγάλο αριθμό δασικών πυρκαγιών τα τελευταία χρόνια. Είναι επομένως τουλάχιστον παράδοξο να μην γίνεται αξιοποίηση τέτοιων εργαλείων από την Πολιτεία.

      3. Πώς μπορεί να αξιοποιήσει η Πολιτεία τα εργαλεία αυτά;
      Η περιορισμένη αξιοποίηση της επιστημονικής γνώσης σε θέματα πολιτικής προστασίας συνιστά  δυστυχώς ένα διαχρονικό πρόβλημα στην Ελλάδα και τα βήματα που γίνονται είναι εξαιρετικά αργά και αποσπασματικά. Ενδεικτικά, δεν υφίσταται επίσημη και θεσμοθετημένη συνεργασία πολλών επιστημονικών φορέων με την κεντρική Πολιτική Προστασία. Παρόλο που ο νέος κλιματικός νόμος (ν. 4936/2022) προβλέπει τη συνεργασία των επιστημονικών και επιχειρησιακών φορέων, πέντε μήνες μετά την ψήφισή του δεν έχουν ληφθεί ενέργειες προς αυτή την κατεύθυνση.  Ένα αισιόδοξο μήνυμα έρχεται ευτυχώς από τους Δήμους της χώρας που εκφράζουν ενδιαφέρον για τη λειτουργία μετρητικών δικτύων και ολοκληρωμένων συστημάτων έγκαιρης προειδοποίησης. Εκμεταλλευόμενοι εθνικές και ενωσιακές χρηματοδοτήσεις ευελπιστούμε στο άμεσο μέλλον οι Δήμοι και η χώρα συνολικότερα να προχωρήσουν σε ουσιαστική βελτίωση της ετοιμότητάς τους πριν και κατά τη διάρκεια εκδήλωσης μιας δασικής πυρκαγιάς ή ενός έντονου/ακραίου καιρικού φαινομένου.
      Εν κατακλείδι, και στο μείζον θέμα των δασικών πυρκαγιών διαπιστώνουμε για μια ακόμα φορά τη δυστοκία της κεντρικής πολιτικής προστασίας να υιοθετήσει σύγχρονες τεχνικές, υπηρεσίες και εργαλεία υψηλού επιπέδου τα οποία διατίθενται από την επιστημονική κοινότητα για την αντιμετώπιση των καταστροφικών πυρκαγιών.
      Είναι όμως κρίσιμο στο άμεσο μέλλον να αρθεί το χάσμα μεταξύ επιχειρησιακών και επιστημονικών φορέων ώστε να μπορέσουμε να συνεργαστούμε με στόχο την καλύτερη οργάνωση της Πολιτείας απέναντι στις δασικές πυρκαγιές, αλλά και απέναντι στα έντονα εν γένει καιρικά φαινόμενα τα οποία αναμένεται να αυξηθούν σε αριθμό και ένταση ως αποτέλεσμα της κλιματικής αλλαγής.
      Περισσότερα...

        0

    15. Αρθρογραφία

      Η τουριστική ανάπτυξη διαβρώνει ιδιαίτερη ταυτότητα της νησιωτικής Ελλάδας

      Engineer

      Η ιδιαίτερη ταυτότητα της νησιωτικής Ελλάδας διαβρώνεται και… σιδερώνεται προκειμένου να αξιοποιηθεί στο έπακρο. Ομως η ζήτηση έχει αλλάξει. Σήμερα ο τουρισμός που ελκύεται από την Ελλάδα δεν κυνηγά πια τα τρία «s» (sun - sex - sea) αλλά είναι «πολύ-κινητρικός» και τον κεντρίζει ο πολιτισμικός χαρακτήρας του κάθε τόπου. Μια νέα κουλτούρα τουριστικής ανάπτυξης που θα εστιάζει στην τοπικότητα ίσως να είναι η πλέον επείγουσα και δραστική απάντηση στη ραγδαία μεταμόρφωση των νησιών του Αιγαίου, που μετρούν το ένα μετά το άλλο ανεπανόρθωτες αλλοιώσεις του τόσο ξεχωριστού πολιτισμικού τοπίου τους.
      Αλλοιώσεις που ξεκίνησαν στα χρόνια της χρηματοπιστωτικής κρίσης και που σήμερα η πλειονότητα των ντόπιων έχει καταλήξει να τις αντιλαμβάνεται ως «έξυπνη» προσαρμογή στις υποτιθέμενες ακλόνητες επιταγές του υπερτουρισμού.
      Το βλέπουμε όλο και συχνότερα ότι οι νησιωτικές κοινωνίες αυτοϋπονομεύονται σταδιακά στο όνομα του εύκολου κέρδους και μιας κακώς εννοούμενης επένδυσης στα κύματα των πολυαναμενόμενων τουριστών και των παραθεριστών με δευτερεύουσες κατοικίες.
      Τήνος. Κελί με αρνητικό πρόσημο
      Manthos Prelorentzos Κάπως έτσι η ιδιαίτερη ταυτότητα της νησιωτικής Ελλάδας διαβρώνεται και… σιδερώνεται, προκειμένου να αξιοποιηθεί στο έπακρο... Το ξερολιθικό κτίσμα που έχει αντέξει δύο αιώνες και ενσωματώνει όλα τα μυστικά της παραδοσιακής μαστοριάς, μια στάνη π.χ. ή ένα κελί σε ένα άνυδρο και ανεμοδαρμένο τοπίο που προκαλεί δέος, θα μετατραπεί σε μίνι βίλα με πισίνα, ηλιακό θερμοσίφωνο, γεώτρηση, ιδιωτική οδό, άδεια (φυσικά!) και τουπέ.
      Τήνος. Εσωτερικό αγροτικού κτίσματος στην περιοχή Κουσίνια
      Manthos Prelorentzos Αραγε δεν υπάρχει άλλος τρόπος η επανάχρηση ενός αγροτικού κτίσματος να γίνει με σεβασμό στην ιδιαίτερη ταυτότητα του κάθε τόπου; Το πέτρινο βόλτο ενός ευρύχωρου σπιτικού που έχει καταρρεύσει σε ένα από τα λίγα αποτυπωμένα κυκλαδίτικα χωριά, θα γκρεμιστεί νύχτα με κάποιο πρόσχημα, προκειμένου να μη δημιουργήσει στους νέους ιδιοκτήτες μπερδέματα με το Συμβούλιο Αρχιτεκτονικής.
      Ομως θα μπορούσε να συντηρηθεί και να ενσωματωθεί στη νεόδμητη κατοικία τους, που θα όφειλε να κρατήσει το ύφος και την κλίμακα του οικισμού. Διότι αυτά ακριβώς, το φυσικό και το ανθρωπογενές πολιτιστικό περιβάλλον, αποτελούν σήμερα τουριστικό πόρο…
      Η συζήτηση «“μαζικός τουρισμός” ή τουρισμός με “πολυσύνθετο προϊόν”» έχει πια κριθεί. Ο «ειδικός» τουρισμός, με περίπου 35 διαφορετικά «προϊόντα» (θρησκευτικός τουρισμός, πολιτισμικός, ποδηλατικός, περιπατητικός, οικοτουρισμός, bird watching, «σκοτεινός» λ.χ. στα ίχνη του Εμφυλίου κ.ο.κ.), όπως και ο «εναλλακτικός» τουρισμός (η αναζήτηση του ιδιαίτερου, του εύθραυστου, του «μοναδικού»), έχουν αρχίσει να φέρνουν μια καθοριστική ανατροπή στα πρότυπα ανάπτυξης στην Ελλάδα και έχουν πολλαπλασιάσει τους προορισμούς.
      Το υπογραμμίζει και ο καθηγητής Τουριστικής Ανάπτυξης στο Χαροκόπειο Πανεπιστήμιο, Πάρις Τσάρτας. «Το 2022, το 60% του τουρισμού (32 εκατομμύρια) ήρθε στην Ελλάδα για διακοπές και το υπόλοιπο για εναλλακτικά προϊόντα» (βλ. και «Τα ταξίδια της ζωής μας. Εμπειρίες, δικαίωμα, γιορτή», εκδ. Κριτική 2023). Η ζήτηση έχει αλλάξει και η προσφορά χρειάζεται να πάρει το μήνυμα ότι σήμερα ο τουρισμός που ελκύεται από την Ελλάδα δεν κυνηγά πια τα τρία «s» (sun - sex - sea) αλλά είναι «πολύ-κινητρικός» και τον κεντρίζει ο πολιτισμικός χαρακτήρας του κάθε τόπου.
      Τήνος. Πατητήρι από σχιστόπλακες
      Manthos Prelorentzos Το παράδειγμα της σύγχρονης Τήνου είναι ιδιαίτερα εύγλωττο. Διότι αντιπαλεύουν πολλές δυνάμεις σ’ αυτό το «χειροποίητο νησί» με τους φανατικούς Γερμανούς και Γάλλους παραθεριστές. Ετσι το είχε βαφτίσει ο φιλόσοφος Κορνήλιος Καστοριάδης, πολύ προτού καταφτάσουν εκεί οι Χριστοφοράκοι και οι Μητσοτάκηδες.
      Ομως αυτός ακριβώς ο προσδιορισμός «χειροποίητο» μοιάζει να απειλείται σοβαρά σήμερα, όχι μόνο στην Τήνο αλλά και στη γειτονική Νάξο και την Αμοργό και σε πλήθος άλλα νησιά με ιδιαίτερη λαϊκή παραδοσιακή αρχιτεκτονική.
      Αυτά τα ζητήματα παρουσιάστηκαν, αναλύθηκαν και συζητήθηκαν στις 22 και 23 Απριλίου, μέσα από 17 εισηγήσεις ειδικών σε ένα υποδειγματικό διήμερο εκδηλώσεων που διοργανώθηκε στη Χώρα της Τήνου από την ambassada (www.ambassada.gr): έναν ανεξάρτητο πολιτιστικό και περιβαλλοντικό σύλλογο, με διαφορετικές ευαισθησίες από τους διαπλεκόμενους παραδοσιακούς. Ιδρύθηκε το 2023, είναι δραστήριος και βαθιά μελετημένος, δικτυωμένος με μαχητικούς αντίστοιχους συλλόγους σε άλλα νησιά και πεισμωμένος. Οχι για πολεμική αλλά για την καλλιέργεια μιας νοοτροπίας σεβαστικής στην αξιοποίηση του πολιτισμικού κεφαλαίου αυτού του τόπου ή και άλλων συγγενών του στο Αιγαίο.
      «Αμπασάδα» στα ισπανικά είναι το θέλημα, η από καρδιάς φροντίδα, η εξυπηρέτηση. Η ambassada τόλμησε να ανοίξει τη συζήτηση για την «Προστασία του τοπίου ως συμβολή στην οικονομική ανάπτυξη του νησιού», αναζητώντας δρόμους κοινής δράσης μεταξύ των κοινωνικών ομάδων συμφερόντων.
      Εστίασε στην «επαναφορά» του «χειροποίητου τοπίου», στην καταξίωσή του και στην προστασία του ακόμη και στις νέες χρήσεις του. Και παρουσίασε διαφορετικές πτυχές αυτής της υπόθεσης, που εξακολουθεί ωστόσο να είναι ακανθώδης για πολλούς επαγγελματίες στην οικοδομή, στον τουρισμό, στην αυτοδιοίκηση.
      Στις ομιλίες τους, οι εισηγήτριες και οι εισηγητές στάθηκαν σε ζητήματα θεσμικά, νομικά, αρχιτεκτονικά, τεχνικά ή κοινωνικά, στοχεύοντας όχι στην καταγγελία αλλά στην ευαισθητοποίηση τόσο του ευρύτερου κοινού όσο και των εμπλεκόμενων επαγγελματιών.
      Ωστόσο, με τις τοποθετήσεις τους και με την προβολή συνοδευτικών φωτογραφιών, αναδείχθηκαν έμμεσα και οι αδυναμίες και τα όρια του κυρίαρχου έως τώρα μοντέλου τουριστικής ανάπτυξης στην Ελλάδα αλλά και οι επιλογές ορισμένων επήλυδων και ντόπιων, που είναι κακοποιητικές για το πολιτισμικό προφίλ του νησιού.
      Τήνος. Κελί στην περιοχή Πετριάδος. Η ποικιλία των λαϊκών κτισμάτων παραδοσιακής αρχιτεκτονικής με λιθοδομή χωρίς συνδετικό κονίαμα είναι εντυπωσιακή στην Τήνο κι αυτό την καθιστά ιδανικό παράδειγμα για έναν αναπροσανατολισμό του μοντέλου τουριστικής ανάπτυξης.
      Manthos Prelorentzos Η τουριστική μονοκαλλιέργεια δημιουργεί προβλήματα
      Από τα πιο δραστήρια μέλη της ambassada -μαζί με τον εικαστικό Γιάννη Δελλατόλα, τον φωτογράφο Μάνθο Πρελορέντζο, τον Θοδωρή Μαρκουίζο (πρόεδρο, με κλήρο, της ambassada) κ.ά.-, η Κωνσταντίνα Παπαγεωργίου σχολίασε στην «Εφ.Συν.»:
      «Αν σήμερα οι κάτοικοι του νησιού δυσανασχετούν για την έλλειψη υποδομών, που δημιουργεί προβλήματα λειψυδρίας, δυσοσμίας, σκουπιδιών ή για την ηχορύπανση κ.λπ., στην πραγματικότητα αυτά είναι παρωνυχίδες μπροστά στη μεγάλη και κυρίως μη αναστρέψιμη καταστροφή που υποσκάπτει το μέλλον -ναι, και το τουριστικό μέλλον- του νησιού: την καταστροφή του ανεπανάληπτου τηνιακού τοπίου. Καταστρέφεται για πάντα, για στιγμιαίο όφελος, ένας πόρος από τον οποίο το νησί θα μπορούσε να αντλεί στο διηνεκές.
      »Τα προβλήματα της τουριστικής μονοκαλλιέργειας, που συνδέεται άμεσα με την αγορά ακινήτων και την οικοδομή, έγιναν περισσότερο από ορατά κατά τη διάρκεια της «οικονομικής κρίσης». Η Τήνος, μέχρι και τις πρώτες μεταπολεμικές δεκαετίες, είχε το χάρισμα να είναι αυτάρκης.
      Η γη τώρα αλλάζει χέρια και μετατρέπεται ταχύτατα σε κάτι που έχει αξία μόνο ελάχιστες μέρες κάθε χρόνο. Οι πεζούλες γκρεμίζoνται, η γη, ακαλλιέργητη, φεύγει με τον αέρα και καταλήγει στη θάλασσα. Κι όμως, για να δημιουργηθούν δύο εκατοστά εδάφους χρειάζονται, λένε οι επιστήμονες, πεντακόσια χρόνια. Οι ίδιες οι πεζούλες ενίοτε έχουν ηλικία πολλών αιώνων.
      »Ετυχε (καλώς; κακώς;) δίπλα στην Τήνο να βρίσκεται η Μύκονος κι έχει αναπόφευκτα γίνει πρότυπο πολλών ανθρώπων εδώ στο νησί. Θα μπορούσαμε όμως να φανταστούμε ότι γειτνιάζει με την Υδρα -όπου, ως γνωστόν, δεν κυκλοφορούν αυτοκίνητα, οι ροές των τουριστών είναι αμείωτες και οι τιμές των ακινήτων υψηλότερες της Μυκόνου! Το καλύτερο, βέβαια, θα ήταν να τολμήσει η Τήνος να αποδεχτεί, να αξιοποιήσει και να προβάλει τη δική της ταυτότητα».
      Πράγματι, η ποικιλία των λαϊκών κτισμάτων παραδοσιακής αρχιτεκτονικής με λιθοδομή χωρίς συνδετικό κονίαμα είναι εντυπωσιακή στην Τήνο κι αυτό την καθιστά ιδανικό παράδειγμα για έναν αναπροσανατολισμό του μοντέλου τουριστικής ανάπτυξης. Διότι εκεί, όπως έλεγαν οι παλιοί, «ο τεχνίτης δεν ήταν ποτέ ένας απλός κατασκευαστής».
      Αυτό φαίνεται στα αλώνια, στα καμίνια, στα υπαίθρια λιοτρίβια και πατητήρια, στους στάβλους, στις κρήνες, αλλά και στα μονοπάτια που τυλίγουν το νησί, καλύπτοντας διαδρομές συνολικά 150 χιλιομέτρων. Και, φυσικά, στις πεζούλες για τις καλλιέργειες και στους περίφημους περιστεριώνες που η Μελίνα Μερκούρη είχε φροντίσει να συντηρηθούν με τις παραδοσιακές τεχνικές και σήμερα είναι περίπου χίλιοι. Για πόσο καιρό, όμως, θα διατηρηθεί αυτό το παλίμψηστο;
      Ηδη από τις αρχές του 21ου αιώνα, η χρήση των νέων υλικών όπως το τσιμέντο και το πλαστικό έχει γίνει ανεξέλεγκτη. Ηδη οι νεότεροι αντιγράφουν στο σπιτικό τους είτε τον κακέκτυπο μικροαστισμό της Αθήνας είτε τις… μοντερνιές των φραγκάτων.
      Πώς θα πειστεί ο επίδοξος αγοραστής ενός οικοπέδου να μη μετακινήσει τη μαρμάρινη κρήνη για να διακοσμήσει τη σάλα του; Να μην κτίσει δύο ορόφους πάνω από τον περιστεριώνα; Να μην ξεριζώσει το αλώνι για να εγκαταστήσει μια πισίνα; Πώς θα μεταδοθούν τα μυστικά της ξερολιθιάς, όταν χαθούν οι δάσκαλοι τεχνίτες; Πώς θα ακουστεί ο ψίθυρος αυτού του συγκεκριμένου τόπου πιο δυνατά από το τραγούδι των σειρήνων;
      Τήνος. Ξερολιθική αγροτική κατοικία στην περιοχή Κουσίνια
      Manthos Prelorentzos Glocal για μια νέα κουλτούρα ανάπτυξης
      Είναι κρίσιμο να αλλάξει το τουριστικό προϊόν, είχε πει ο καθηγητής Τσάρτας, στην ομιλία του στην Τήνο. Με άλλα λόγια, είναι κρίσιμο να αλλάξει το αναπτυξιακό παράδειγμα, «διότι σημασία έχει ο βιώσιμος τουρισμός». Οι όποιες πολιτικές της απόλυτης ασυδοσίας (όπως εκείνες που κυριάρχησαν ως το '80) δεν οδηγούν πλέον πουθενά και η… «Μυκονοποίηση» έχει αρχίσει να έχει ολέθρια αποτελέσματα ακόμη και στη Μύκονο! Το μυστικό είναι η λογική του glocal (global+local) που συνταιριάζει το τοπικό με το παγκόσμιο, υποστηρίζει παρεμβάσεις από τα «κάτω» προς τα «επάνω» και, στην προκειμένη περίπτωση, δίνει αναπτυξιακή δυναμική στην τοπικότητα.
      Αυτήν την προοπτική καλλιεργούν όχι μόνο η ambassada (που εστιάζει στο ξερολιθικό περιβάλλον της Τήνου) αλλά και αντίστοιχες πρωτοβουλίες σε άλλα νησιά. Στη Νάξο λ.χ. η δραστηριότητα της Monumenta (ΑΜΚΕ για την προστασία της φυσικής και της αρχιτεκτονικής κληρονομιάς Ελλάδας και Κύπρου), τα τελευταία 15 χρόνια, έκανε ένα σημαντικό βήμα στο οποίο πρωτοστάτησε η αρχαιολόγος Ειρήνη Γρατσία.
      Ξεκίνησε την καταγραφή των ιστορικών αγροτικών κτισμάτων του νησιού. Ετσι, σήμερα, με τη φροντίδα του αρχαιολόγου Στέλιου Λεκάκη, έχουν ήδη καταγραφεί 200 κτίσματα σε μια βάση δεδομένων που συνδέεται με ερευνητικό πρόγραμμα του πανεπιστημίου του Νιουκάσλ στο Ηνωμένο Βασίλειο.
      Στην Αμοργό, το «Μιτάτο» (ΑΜΚΕ), που ίδρυσαν μεταξύ άλλων η αρχιτεκτόνισσα Σεμέλη Δρυμωνίτη και η κοινωνική ανθρωπολόγος Μαρία Νομικού, δημιούργησε ένα Εργαστήριο Ξερολιθιάς για την αποκατάσταση των ξερολιθικών κατασκευών αλλά και για την αποκατάσταση των παλιών πηγών νερού, για τη μετάδοση της τεχνογνωσίας και για την αποκατάσταση του κύρους της παραδοσιακής μαστοριάς.
      Στη Θηρασιά η διεπιστημονική συλλογικότητα «Μπουλούκι» (ΑΜΚΕ, βλ. boulouki.org), με ιδρυτικό μέλος τον αρχιτέκτονα Γρηγόρη Κουτρόπουλο, προκήρυξε τρεις θέσεις μαθητείας στις ντόπιες τεχνικές που επεξεργάζονται την ηφαιστειακή πέτρα.
      Ετσι κατάφερε να αποκαταστήσει έναν εντυπωσιακό υπόσκαφο οικισμό, όπου φιλοξενούνταν οι άνθρωποι που δούλευαν στα κλειστά πλέον ορυχεία της Θηρασιάς. Επιπλέον, οργάνωσε και σειρά διαλέξεων για την ένταξη των παραδοσιακών τεχνικών στη σύγχρονη κατασκευαστική τεχνική.
      Ομως τα βήματα που χρειάζεται να γίνουν είναι ακόμη πολλά. Κατ' αρχάς «μόνο αναγνωρίζοντας τι έχουμε, μπορούμε να το διαχειριστούμε», σημειώνει η Ειρήνη Γρατσία. Η τοπικότητα λ.χ. είναι μια υπόθεση που αφορά την συλλογική ταυτότητα των κατά τόπους κοινωνιών, έχει και συναισθηματική διάσταση και καλλιεργεί την κοινωνική μνήμη. Βλέπουμε ωστόσο τον κώδικα των κοινών αξιών να παρακάμπτεται, στο όνομα του άμεσου οφέλους.
      Η καταγραφή των λαϊκών κτισμάτων παραδοσιακής αρχιτεκτονικής είναι, λοιπόν, απαραίτητη. Αλλά χρειάζεται και το κατάλληλο θεσμικό πλαίσιο. Ομως, εδώ, υπάρχει αμηχανία για το ποιο είναι το κατάλληλο. Διότι τα «κηρυγμένα» μνημεία, αυτά που χρονολογούνται πριν από το 1830, «δικαιούνται» να προστατευτούν από τον Αρχαιολογικό Νόμο. Αλλά σήμερα συζητάμε κυρίως για μια κληρονομιά που τώρα γίνεται αντιληπτή ως τέτοια.
      Τήνος. Αγροτικό κτίσμα πάνω από τον εγκαταλελειμμένο οικισμό Μοναστήρια
      Manthos Prelorentzos Βέβαια, η τέχνη της ξερολιθιάς εντάχθηκε το 2018 στον Αντιπροσωπευτικό Κατάλογο Στοιχείων Αϋλης Κληρονομιάς της Ανθρωπότητας, της UNESCO, αλλά πόσο συχνά και σε ποια έκταση μπορεί να αξιοποιηθεί αυτή η αναγνώριση; Υπάρχει πράγματι ένα κάποιο νομικό υπόβαθρο προστασίας (π.χ. η Σύμβαση της Γρανάδας του 1972) αλλά η νομική διάσταση του ζητήματος παραμένει περίπλοκη.
      Το σημαντικότερο, λοιπόν, είναι, σύμφωνα και με τον έμπειρο καθηγητή Πάρι Τσάρτα, ο συμμετοχικός σχεδιασμός: να γεφυρωθούν τα πράγματα υπό όρους και οι τοπικές ομάδες συμφερόντων να συνεργαστούν για την προστασία και την αναβάθμιση του τουριστικού προϊόντος.
      Περισσότερα...

        0

    16. Αρθρογραφία

      Καταπόνηση των κτιρίων λόγω κλιματικής αλλαγής

      Engineer

      Η άνοδος της ατμοσφαιρικής θερμοκρασίας και της στάθμης της θάλασσας, η μονιμοποίηση των τυφώνων και των πλημμυρών και πολυποίκιλοι παράγοντες που οφείλονται στο φαινόμενο του θερμοκηπίου καταπονούν τα δομικά υλικά των πάσης φύσεως κατασκευών, θέτοντας σε κίνδυνο τη ζωή εκατομμυρίων πολιτών σε ολόκληρο τον πλανήτη.
      Οι αρχιτέκτονες και οι μηχανικοί σχεδιάζουν κτίρια και άλλες κατασκευές, όπως γέφυρες, για να λειτουργούν εντός των παραμέτρων του τοπικού κλίματος. Είναι κατασκευασμένα με υλικά και ακολουθούν πρότυπα σχεδίασης που μπορούν να αντέξουν το αναμενόμενο εύρος θερμοκρασιών, βροχοπτώσεων, χιονιού και ανέμων, καθώς και οποιωνδήποτε γεωλογικών ζητημάτων όπως οι σεισμοί, οι καθιζήσεις και τα επίπεδα των υπόγειων υδάτων.
      Οταν ξεπεραστεί οποιαδήποτε από αυτές τις παραμέτρους, πιθανότατα κάποια στοιχεία του κτιρίου θα αποτύχουν. Εάν υπάρχουν ισχυροί άνεμοι, ορισμένα πλακίδια οροφής μπορεί να αποκολληθούν. Εάν, έπειτα από μέρες έντονης βροχής, ο υδροφόρος ορίζοντας ανεβεί, το υπόγειο μπορεί να πλημμυρίσει. Ωστόσο, αφού περάσει το συμβάν, η ζημιά μπορεί να αποκατασταθεί και πρόσθετα μέτρα μπορούν να μειώσουν την επανεμφάνιση του κινδύνου.
      Ομως, νέα δεδομένα που αφορούν ορισμένες αλλαγές, όπως τις υψηλότερες μέσες ατμοσφαιρικές θερμοκρασίες και την αυξημένη υγρασία, εμφανίζουν μια τάση μονιμοποίησης. Για παράδειγμα, αυτό που προηγουμένως θεωρούσαμε πλημμύρα που συμβαίνει μια φορά τον αιώνα μπορεί να γίνει ένα συνηθέστερο περιστατικό. Μερικές από αυτές τις επιπτώσεις είναι αρκετά προφανείς.
      Τα σπίτια θα είναι πιο επιρρεπή στην υπερθέρμανση, θέτοντας σε κίνδυνο τη ζωή των κατοίκων, κάτι που συνέβη κατά τη διάρκεια του πρόσφατου «θερμικού θόλου» στη Βόρεια Αμερική. Η αυξημένη συχνότητα των πλημμυρών και το πλημμύρισμα μεγαλύτερων περιοχών ενδέχεται να οδηγήσει στην εγκατάλειψή τους.
      Τήξη υλικών
      Σε κάποιο βαθμό, αυτές οι επιπτώσεις θα εντοπιστούν και θα μπορούσαν να περιοριστούν, με αρκετά απλές θεραπείες. Για παράδειγμα, η υπερθέρμανση μπορεί να μειωθεί με σκίαση παραθύρων με τέντες ή περσίδες, καλή μόνωση και άφθονο αερισμό. Ισως πιο ανησυχητικές είναι οι ύπουλες επιπτώσεις των προαναφερόμενων φαινομένων που υπονομεύουν σταδιακά τις βασικές λειτουργίες ενός κτιρίου με λιγότερο φανερούς τρόπους, γράφει στο Conversation ο Ραν Μπόιντελ, λέκτορας στη Βιώσιμη Ανάπτυξη στο Πανεπιστήμιο Χέριοτ-Βατ.
      Τα υλικά διαστέλλονται καθώς θερμαίνονται, ειδικά τα μέταλλα, τα οποία μπορούν να λυγίσουν μόλις ξεπεραστεί η σχεδιασμένη αντοχή τους. Για έναν ουρανοξύστη στο Σενζέν της Κίνας, οι υψηλές θερμοκρασίες κατηγορήθηκαν εν μέρει για την ανατάραξη της δομής, αναγκάζοντας την εκκένωσή του, καθώς ο χαλύβδινος σκελετός «τεντώθηκε» με τη ζέστη. Οι ακραίες θερμοκρασίες μπορούν ακόμη και να προκαλέσουν τήξη υλικών, με αποτέλεσμα οι δρόμοι να «αιμορραγούν» καθώς το επιφανειακό στρώμα της πίσσας μαλακώνει.
      Η καθίζηση –όταν το έδαφος κάτω από μια δομή υποχωρεί, προκαλώντας τη ρωγμή ή την κατάρρευσή του– αναμένεται επίσης να συμβαίνει συχνότερα σε έναν θερμότερο κόσμο. Τα κτίρια με θεμέλια σε αργιλώδη εδάφη είναι ιδιαίτερα ευάλωτα, καθώς τα εδάφη διογκώνονται όταν απορροφούν νερό και στη συνέχεια σκληραίνουν και συρρικνώνονται καθώς στεγνώνουν. Αυτό θα επιδεινωθεί με την αλλαγή των μοτίβων των βροχοπτώσεων. Για τα επόμενα 50 χρόνια, για παράδειγμα, αναμένεται ότι περισσότερο από το 10% των ακινήτων στη Βρετανία θα επηρεαστούν από καθίζηση.
      Μπετόν με «καρκίνο»
      Ισως η μεγαλύτερη ανησυχία είναι ότι αυτά τα φαινόμενα θα επηρεάσουν το οπλισμένο σκυρόδεμα, ένα από τα πιο ευρέως χρησιμοποιούμενα υλικά στη Γη. Χρησιμοποιείται σε όλα, από ουρανοξύστες και γέφυρες έως τα υπέρθυρα πάνω από τα παράθυρα στα σπίτια. Το οπλισμένο σκυρόδεμα κατασκευάζεται με την τοποθέτηση χαλύβδινων ράβδων μέσα σε ένα καλούπι και την πρόσθεση υγρού σκυροδέματος.
      Μόλις στεγνώσει, παράγει απίστευτα ισχυρές κατασκευές. Ομως, ένα θερμότερο υγρό κλίμα θα καταστρέψει την αντοχή αυτού του υλικού. Οταν ο χάλυβας μέσα στο σκυρόδεμα βραχεί, σκουριάζει και διαστέλλεται, σπάει το σκυρόδεμα και εξασθενεί τη δομή σε μια διαδικασία που μερικές φορές αναφέρεται ως «καρκίνος του σκυροδέματος».
      Τα κτίρια σε παράκτιες περιοχές είναι ιδιαίτερα ευαίσθητα καθώς το χλωρίδιο στο αλμυρό νερό επιταχύνει τη σκουριά. Η άνοδος της στάθμης της θάλασσας θα ανεβάσει τον υδροφόρο ορίζοντα και θα τον καταστήσει πιο αλμυρό, επηρεάζοντας τα θεμέλια των κτιρίων, ενώ η διασπορά του αλατιού θα εξαπλωθεί περαιτέρω με ισχυρότερους ανέμους.
      Η ενανθράκωση
      Ταυτόχρονα, το σκυρόδεμα επηρεάζεται από την ενανθράκωση, μια διαδικασία όπου το διοξείδιο του άνθρακα από τον αέρα αντιδρά με το τσιμέντο για να σχηματίσει ένα διαφορετικό χημικό στοιχείο, το ανθρακικό ασβέστιο. Αυτό μειώνει το pH του σκυροδέματος, καθιστώντας τον χάλυβα ακόμη πιο επιρρεπή στη διάβρωση. Από τη δεκαετία του 1950, τα παγκόσμια επίπεδα διοξειδίου του άνθρακα στην ατμόσφαιρα έχουν αυξηθεί από περίπου 300 μέρη ανά εκατομμύριο σε πάνω από 400. Περισσότερο διοξείδιο του άνθρακα σημαίνει περισσότερη ενανθράκωση.
      Επί της ουσίας, προκύπτει μια αφύπνιση για την ευθραυστότητα των υπαρχόντων κτιρίων. Αλλά, πέραν αυτού, τα δεδομένα δείχνουν ότι ο πλούτος δεν προστατεύει από τις επιπτώσεις των έντονων κλιματικών φαινομένων που χτυπούν αδιάκριτα.
      Τα πλούσια έθνη έχουν την οικονομική δυνατότητα να προσαρμοστούν πιο γρήγορα και να μετριάσουν αυτές τις επιπτώσεις, αλλά δεν μπορούν να τις σταματήσουν στα σύνορα. Τα κτίρια είναι ευάλωτα σε αυτές τις επιπτώσεις, ανεξάρτητα από το πού βρίσκονται στον κόσμο και, αν μη τι άλλο, τα σύγχρονα κτίρια των ανεπτυγμένων χωρών έχουν περισσότερα πράγματα που μπορούν να πάνε στραβά, παρά οι απλούστερες παραδοσιακές κατασκευές.
      Περισσότερα...

        2

    17. Αρθρογραφία

      Υποχρέωση εφαρμογής της υπ’ αρ. 176/2023 απόφασης της Ολομέλειας του ΣτΕ για την εκτός σχεδίου δόμηση

      tetris

      Με την υπ’ αρ. 176/2023 απόφασή της η Ολομέλεια του Συμβουλίου της Επικρατείας σε μείζονα σύνθεση έκρινε ότι τα εκτός σχεδίου ακίνητα, προκειμένου να είναι οικοδομήσιμα, πρέπει, μεταξύ άλλων, να έχουν πρόσωπο σε κοινόχρηστο χώρο (δρόμο) νομίμως υφιστάμενο. Η προϋπόθεση αυτή δεν τέθηκε για πρώτη φορά με την ανωτέρω απόφαση του ΣτΕ ούτε θεσπίστηκε με τον ν. 3212/2003. Ισχύει από τη δεκαετία του 1970 και προβλέπεται ήδη με το άρθ. 1 παρ. 1 περ. α’ του Π.Δ. 24/31.5.1985 περί της εκτός σχεδίου δόμησης.
      Η απόφαση του ΣτΕ επιβεβαιώνει απλώς με τρόπο αδιαμφισβήτητο την ισχύ του επίμαχου όρου για την εκτός σχεδίου δόμηση σε ολόκληρη την Επικράτεια. Περαιτέρω, απορρίπτοντας τους σχετικούς λόγους ακυρώσεως που είχαν προβληθεί, διαπιστώνει ότι ο κανόνας, σύμφωνα με τον οποίο τα εκτός σχεδίου ακίνητα είναι δομήσιμα μόνο εφόσον διαθέτουν πρόσωπο σε κοινόχρηστο δρόμο, δεν αντίκειται στο άρθ. 17 του Συντάγματος ούτε στο άρθ. 1 του Πρώτου Πρωτοκόλλου της Ευρωπαϊκής Σύμβασης για τα Δικαιώματα του Ανθρώπου. Εξάλλου, κρίνει ότι ο κανόνας αυτός δεν παραβιάζει τις αρχές της προστατευόμενης εμπιστοσύνης και της ασφάλειας δικαίου διότι, όπως αναφέρει επί λέξει η απόφαση, «πέραν του ότι έπρεπε να είναι γνωστή στις πολεοδομικές αρχές, οι οποίες οφείλουν να ακολουθούν τη νομολογία των αρμοδίων δικαστηρίων κατά την άσκηση των αρμοδιοτήτων τους και ειδικώς κατά την έκδοση των οικοδομικών αδειών, ήταν προβλέψιμες και για τους επιμελείς αγοραστές και τους συναλλασσόμενους εν γένει, τους οποίους οι νομικοί παραστάτες και τεχνικοί σύμβουλοι οφείλουν να ενημερώνουν επί του ισχύοντος πολεοδομικού καθεστώτος των ακινήτων και των εφαρμοστέων όρων και περιορισμών δόμησης». Η ανωτέρω απόφαση του ΣτΕ εκδόθηκε μεν με αφορμή αίτηση ακυρώσεως που στρεφόταν κατά οικοδομικής άδειας στην Πάτμο, πλην όμως, όπως προκύπτει σαφώς από το σκεπτικό της, ερμηνεύει και εφαρμόζει το γενικό νομοθετικό καθεστώς για την εκτός σχεδίου δόμηση, το οποίο ισχύει σε ολόκληρη την Επικράτεια και το οποίο υποχρεούνται να ερμηνεύουν και να εφαρμόζουν σύμφωνα με τα κριθέντα και με τον ίδιο ακριβώς τρόπο όλες οι πολεοδομικές αρχές της χώρας.
      Από τα παραπάνω προκύπτουν προδήλως τα εξής:
      α. Η έκδοση οικοδομικής άδειας σε ακίνητο που δεν τηρεί την προϋπόθεση να έχει πρόσωπο σε κοινόχρηστο δρόμο, νομίμως υφιστάμενο, απαγορεύεται και η αντίστοιχη οικοδομική άδεια είναι μη νόμιμη και ακυρωτέα. Ανεξάρτητα όμως αν η άδεια αυτή προσβληθεί στα δικαστήρια και ακυρωθεί ή αν διαφύγει τον ακυρωτικό έλεγχο, λ.χ. λόγω παρόδου της προθεσμίας, η πολεοδομική αρχή που την εξέδωσε έχει εν γνώσει της παραβιάσει τον νόμο και υπέχει για τον λόγο αυτό πειθαρχική και, εφόσον πληρούνται οι προϋποθέσεις του άρθρου 259 του Ποινικού Κώδικα, ακόμα και ποινική ευθύνη για παράβαση καθήκοντος.
      β. Η έκδοση οικοδομικής αδείας κατά παράβαση της παραπάνω προϋπόθεσης γεννά ενδεχομένως και υποχρέωση του Δημοσίου ή του δήμου καθώς και του υπαιτίου υπαλλήλου προς αποζημίωση, σύμφωνα με τα άρθ. 105 και 106 του Εισαγωγικού Νόμου του Αστικού Κώδικα, τα οποία ορίζουν τα εξής: «Για παράνομες πράξεις ή παραλείψεις των οργάνων του δημοσίου κατά την άσκηση της δημόσιας εξουσίας που τους έχει ανατεθεί, το δημόσιο ενέχεται σε αποζημίωση, εκτός αν η πράξη ή η παράλειψη έγινε κατά παράβαση διάταξης που υπάρχει για χάρη του γενικού συμφέροντος. Μαζί με το δημόσιο ευθύνεται εις ολόκληρον και το υπαίτιο πρόσωπο, με την επιφύλαξη των ειδικών διατάξεων για την ευθύνη των υπουργών» (άρθ. 105). «Οι διατάξεις των δύο προηγούμενων άρθρων εφαρμόζονται και για την ευθύνη των δήμων, των κοινοτήτων ή των άλλων νομικών προσώπων δημοσίου δικαίου από πράξεις ή παραλείψεις των οργάνων που βρίσκονται στην υπηρεσία τους» (άρθ. 106). Οποιοσδήποτε δηλαδή (ιδιοκτήτης γειτονικού ακινήτου ή επιχείρησης κ.λπ.) επικαλεστεί και αποδείξει ότι υπέστη ζημία από την έκδοση της παράνομης αυτής οικοδομικής άδειας, δικαιούται να ζητήσει αποζημίωση από τα αρμόδια διοικητικά δικαστήρια.
      γ. Δεδομένου ότι η απαγόρευση οικοδόμησης σε εκτός σχεδίου ακίνητα που στερούνται πρόσωπο σε κοινόχρηστο δρόμο ισχύει τουλάχιστον από το 1985, έχει δε πλέον επιβεβαιωθεί και πανηγυρικά με την υπ’ αρ. 176/2023 απόφαση της Ολομέλειας του ΣτΕ, η πολεοδομική αρχή δεν δύναται, προκειμένου να απαλλαγεί από τις ευθύνες της, να επικαλεστεί διαφορετική ερμηνεία ή άποψη ως προς την έννοια του νόμου, η οποία και σαφής είναι και έχει ερμηνευθεί με τρόπο αδιαμφισβήτητο από την πρόσφατη απόφαση του Ανωτάτου Δικαστηρίου της χώρας. Εξάλλου, όπως είναι γνωστό, άγνοια νόμου δεν συγχωρείται ούτε στον απλό πολίτη, πολλώ μάλλον στις αρμόδιες υπηρεσίες της Διοίκησης.
      δ. Η απαγόρευση έκδοσης οικοδομικής άδειας σε ακίνητο που δεν πληροί την επίμαχη προϋπόθεση (πρόσωπο σε κοινόχρηστο δρόμο), θεσπίζεται ευθέως με το ίδιο το Π.Δ. 24/31.5.1985 (άρθ. 1 παρ. 1 περ. α’). Ολες οι πολεοδομικές αρχές της χώρας είναι, επομένως, υποχρεωμένες να εφαρμόζουν τα σχετικά άρθρα της νομοθεσίας περί εκτός σχεδίου δόμησης σύμφωνα με το σαφές τους γράμμα και την ερμηνεία που έχει επιβεβαιώσει η προαναφερόμενη απόφαση του ΣτΕ. Για την εφαρμογή της απαγόρευσης όχι απλώς δεν απαιτείται να μεσολαβήσει οποιαδήποτε άλλη πράξη του οικείου δήμου ή του αρμόδιου υπουργού (λ.χ. εγκύκλιος, απόφαση αναστολής έκδοσης οικοδομικών αδειών), αλλά τυχόν έκδοση οποιασδήποτε πράξης με αντίθετο περιεχόμενο, με τη μορφή λ.χ. απόφασης Δημοτικού Συμβουλίου κ.λπ., θα αποτελούσε ευθεία παράβαση του νόμου και καταστρατήγηση της νομολογίας του ΣτΕ.
      *Πρόεδρος του Επιμελητηρίου Περιβάλλοντος και Βιωσιμότητος, αντιπρόεδρος του Συμβουλίου της Επικρατείας ε.τ.
      Περισσότερα...

        8

    18. Αρθρογραφία

      Η ποιότητα της αρχιτεκτονικής δημιουργίας εξαρτάται άμεσα από τη γενικότερη πολιτισμική στάθμη της κοινωνίας

      Engineer

      Η αρχιτεκτονική χρόνια τώρα δεινοπαθεί στη χώρα μας. Ουδέποτε βρήκε τη θέση που της αρμόζει και της αξίζει, ως σημαντική πολιτιστική συνιστώσα. Πάντοτε βρισκόταν στο περιθώριο, στη σκιά, στην αφάνεια. Μάταια η πλειονότητα των Ελλήνων αρχιτεκτόνων προσπαθεί να αντιστρέψει αυτή την κατάσταση και να διαμορφώσει καλύτερες συνθήκες άσκησης του επαγγέλματός τους. Προσκρούει όμως πάνω σε ανυπέρβλητα εμπόδια, στο αδιαπέραστο τείχος που λέγεται ελληνική πραγματικότητα.
      Αναμφίβολα, η ποιότητα της αρχιτεκτονικής δημιουργίας εξαρτάται άμεσα από τη γενικότερη πολιτισμική στάθμη της κοινωνίας. Δεν θα μπορούσε ποτέ να αποδεσμευτεί από το κοινωνικό γίγνεσθαι, αφού η αρχιτεκτονική αυτό εκφράζει ως χτισμένο περιβάλλον, αυτό αποτυπώνει στον χώρο και τον χρόνο: τον τρόπο που ζούμε και συμπεριφερόμαστε. Μ’ αυτή την έννοια δεν είναι ποτέ ουδέτερη, αλλά αποκαλύπτει πάντοτε τις συνθήκες που τη γέννησαν. Είναι συνεπώς κυρίως ο εργοδότης (ιδιώτης ή Δημόσιο) αυτός που προδιαγράφει το ιδεολογικό, κοινωνικό και ταξικό της πρόσημο.
      Από την ίδρυση του νεοελληνικού κράτους, η «επίσημη» αρχιτεκτονική στον τόπο μας ακολουθούσε πιστά το δυτικό πρότυπο. Μιμούνταν, ως επί το πλείστον, άκριτα τα ευρωπαϊκά παραδείγματα εξυμνώντας το ξενόφερτο, ενώ την ίδια στιγμή η λαϊκή αρχιτεκτονική απαξιωνόταν ή αναδεικνύονταν μόνο τα φολκλορικά χαρακτηριστικά της, μέσω μιας ρομαντικής διάθεσης «επιστροφής στις ρίζες». Οι Ελληνες αρχιτέκτονες βρίσκονταν έτσι πάντοτε αντιμέτωποι με το ψευτοδίλημμα τοπικισμός ή διεθνισμός και η διαδρομή τους έμοιαζε με το πέρασμα του στενού ανάμεσα στη Σκύλλα και τη Χάρυβδη.
      Advertisement
      Στην πραγματικότητα οι αρχιτέκτονες ουδέποτε κατορθώσαμε να πείσουμε τα ευρύτερα κοινωνικά στρώματα για την αδήριτη ανάγκη της τέχνης και της επιστήμης μας. Αντίστοιχα, το ελληνικό Δημόσιο και οι κρατικές υπηρεσίες αντιμετώπιζαν την αρχιτεκτονική ως αχρείαστη πολυτέλεια και ενοχλητικό εμπόδιο στους σχεδιασμούς τους. Αν εξαιρέσει κανείς μια μικρή περίοδο του Μεσοπολέμου και της δεκαετίας του ’60, όπου πραγματοποιήθηκαν κάποια αξιόλογα κρατικά προγράμματα (σχολικά και νοσοκομειακά συγκροτήματα, εργατικές και προσφυγικές κατοικίες, τουριστικά καταλύματα), το Δημόσιο στην ουσία λειτούργησε υπονομευτικά και όχι ως αρωγός της αρχιτεκτονικής.
      Απ’ ευθείας αναθέσεις αντικατέστησαν τη διαδικασία των πανελλήνιων αρχιτεκτονικών διαγωνισμών. Βραβευμένες μελέτες ουδέποτε υλοποιήθηκαν και πάμπολλες φορές παρακάμφθηκαν οι νόμιμες διαδικασίες, προκειμένου να χτιστούν στη θέση τους άλλα κτίρια, σχεδιασμένα από μελετητές που είχαν πολιτικές ή άλλες διασυνδέσεις με τους κρατούντες. Η κακοδαιμονία αυτή συνεχίζεται αμείωτη μέχρι τις μέρες μας, με τα παραδείγματα τέτοιων απαράδεκτων διαδικασιών να αποτελούν δυστυχώς τον κανόνα και όχι τις εξαιρέσεις. Η αρχιτεκτονική του κατεστημένου διαφημίζεται, προωθείται και χτίζεται διαχρονικά στη χώρα μας, διαμορφώνοντας και επιβάλλοντας τα πρότυπά της στην ελληνική κοινωνία.
      Και σαν να μην έφτανε αυτό, σήμερα βλέπουμε και ιδιώτες με προκάλυμμα διάφορα πολιτιστικά ιδρύματα να επεμβαίνουν και να προωθούν ανερυθρίαστα, με τις ευλογίες της ηγεσίας του ΥΠΠΟΑ, τις δικές τους προτάσεις και τους δικούς τους μελετητές, ακόμη και για δημόσια έργα που επιλέχθηκαν μέσω διεθνών αρχιτεκτονικών διαγωνισμών, όπως το Μουσείο Ενάλιων Αρχαιοτήτων στο λιμάνι του Πειραιά. Η αρχιτεκτονική έτσι, για άλλη μία φορά, εκφράζει ολοφάνερα την ταξική της προέλευση και στόχευση. Η διαπλοκή και οι δημόσιες σχέσεις έχουν απλωθεί σαν γάγγραινα παντού, ενώ το Δημόσιο απώλεσε τον κοινωνικό του ρόλο και υποτάχθηκε πλήρως στις επιταγές και τα συμφέροντα του ιδιωτικού.
      Ενας διαχρονικός επαρχιωτισμός χαρακτηρίζει έντονα τις επιλογές και τις αποφάσεις τόσο του ιδιωτικού όσο και του δημόσιου τομέα, σε ό,τι αφορά σημαντικά αρχιτεκτονικά έργα. Εμβληματικά κτίρια ανατίθενται με απ’ ευθείας αναθέσεις σε ξένους star-architects, ενώ οι Ελληνες αρχιτέκτονες μηχανικοί αγνοούνται επιδεικτικά και σπρώχνονται στο περιθώριο. Χαρακτηριστική κι εδώ είναι η τελευταία πρωτοφανής και προκλητική μεθόδευση για τη μελέτη επέκτασης του Εθνικού Αρχαιολογικού Μουσείου, η οποία αποτελεί το αποκορύφωμα της απαξίωσης και υπονόμευσης του πολύπαθου θεσμού των αρχιτεκτονικών διαγωνισμών. Η ξενομανία συνεχίζει ακάθεκτη να καταδυναστεύει το παρόν μας σαν εφιάλτης, ενώ την ίδια στιγμή η νεοελληνική αρχιτεκτονική υποτιμάται, υποβαθμίζεται και θεωρείται υποδεέστερη, μπροστά στην υποτιθέμενη υπεροχή των ξένων αρχιτεκτόνων.
      Δυστυχώς, ολοένα και περισσότερο, το τελευταίο διάστημα, το υπουργείο Πολιτισμού μετατρέπεται σε υπουργείο «βαρβαρότητας και απαιδευσιάς», το οποίο προσβάλλει αντί να στηρίζει τον καλλιτεχνικό κόσμο της χώρας. Μια απλή σύγκριση του πώς αντιμετωπίζει η ελληνική πολιτεία την αρχιτεκτονική σε σχέση με άλλες ευρωπαϊκές χώρες αρκεί για να καταδείξει την ανύπαρκτη ανάδειξη και προώθηση του έργου των Ελλήνων αρχιτεκτόνων τόσο στο εσωτερικό όσο και στο εξωτερικό. Η Ελλάδα ήταν και συνεχίζει –δυστυχώς– να είναι εισαγωγέας και μεταπράτης αρχιτεκτονικών προτύπων και πολιτισμού. Η εσωστρέφεια υπονομεύει, κατατρώγει και εκμηδενίζει ό,τι σημαντικό πάει να ανθήσει σ’ αυτόν τον τόπο ή όπως έλεγε ο Σεφέρης, «… στην Ελλάδα όπου καταστρέφουν τα πάντα σαν τις ακρίδες».
      Την ίδια ώρα, οι νέοι ταλαντούχοι αρχιτέκτονες και αρχιτεκτόνισσες πνίγονται μέσα στο τέλμα της ζοφερής καθημερινότητας των «τακτοποιήσεων και νομιμοποιήσεων». Τα όνειρα και οι προσδοκίες τους συνθλίβονται στα γρανάζια της ελληνικής γραφειοκρατίας, ζώντας διαρκώς στη σκοτεινή πλευρά του φεγγαριού και στον εφιάλτη της ανεργίας. Η δημόσια κριτική είναι σχεδόν ανύπαρκτη και όσες κριτικές εμφανίζονται είτε αποσιωπώνται και καταχωνιάζονται είτε καλύπτονται επιδέξια κάτω από τον μανδύα ενός ανούσιου και άκαρπου καθωσπρεπισμού. Δεν συζητάμε πια μεταξύ μας οι αρχιτέκτονες, αλλά δεν συζητάμε ούτε και με την ελληνική κοινωνία που τόσο την έχουμε ανάγκη. Μόνο αν απλωθεί η αρχιτεκτονική σε ολόκληρη την κοινωνία θα μπορέσουμε να πατήσουμε στο δικό μας σταθερό έδαφος και να πραγματοποιήσουμε το μετέωρο αλλά τόσο αναγκαίο και ελπιδοφόρο βήμα προς το μέλλον.
      Τάσης Παπαϊωάννου*
      *Αρχιτέκτων-ομότιμος καθηγητής Σχολής Αρχιτεκτόνων ΕΜΠ
      Περισσότερα...

        2

    19. Αρθρογραφία

      Δομικά υλικά του μέλλοντος για πιο βιώσιμες κατασκευές

      GTnews

      Η οικοδόμηση των πόλεων του αύριο με αναδυόμενα υλικά «υπόσχεται» ανθεκτικές, βιώσιμες και φιλικές προς το περιβάλλον κατασκευές. Όπως ο κόσμος εξελίσσεται το ίδιο συμβαίνει και με τα παραδοσιακά υλικά. Μια σειρά από νέα δομικά υλικά για το 2025 κάνουν την εμφάνισή τους και αξιοποιούνται ήδη στη δημιουργία ανθεκτικών, σύγχρονων κατασκευών, τονίζεται σε ρεπορτάζ της Έρης Δρίβα στο economix.gr.
      Φανταστείτε τούβλα από ανακυκλωμένο πλαστικό, σκυρόδεμα που θεραπεύει τις ρωγμές του και κτίρια που παράγουν την ηλεκτρική τους ενέργεια μέσω γυαλιού με ηλιακή ακτινοβολία. Οι επιστήμονες και οι μηχανικοί στρέφονται στη φύση για έμπνευση – αναπτύσσουν υλικά που μιμούνται το μετάξι της αράχνης, τα μανιτάρια, ακόμη και το μπαμπού για να δημιουργήσουν δομές που είναι ελαφρύτερες, ισχυρότερες και πιο φιλικές προς το περιβάλλον, σύμφωνα με το Parametric Architecture. Η προηγμένη τεχνολογία, η παραδοσιακή σοφία και οι τεχνικές αιχμής έχουν φέρει επανάσταση στις κατασκευές με τοπικά υλικά, με λιγότερα απόβλητα και χαμηλότερο κόστος. Αυτή η νέα εποχή των καινοτόμων και προηγμένων κατασκευών συνδυάζει σύγχρονες τεχνικές και αναδιαμορφώνει τη νοοτροπία μας για τη δημιουργία συνειδητού σχεδιασμού με μικρότερο αποτύπωμα άνθρακα και δημιουργικά δομικά υλικά που στηρίζουν τον πλανήτη μας.
      1. Σκυρόδεμα από κάνναβη
      Πρόκειται για ένα ισχυρό δομικό υλικό που αποκτά όλο και μεγαλύτερη αναγνωρισιμότητα στην πράσινη δόμηση και αποτελεί ένα μείγμα από κάνναβη, ασβέστη και νερό. Είναι ελαφρύ και έχει αποτελεσματικές μονωτικές ιδιότητες, ενώ είναι ικανό να δεσμεύσει διοξείδιο του άνθρακα. Το σκυρόδεμα κάνναβης απορροφά περισσότερο CO2 κατά την παραγωγή και την ωρίμανση, σε αντίθεση με το παραδοσιακό σκυρόδεμα. Χρησιμοποιείται ευρέως ως μη φέρον υλικό με υψηλές μονωτικές ιδιότητες. Ακολουθώντας τους οικοδομικούς κώδικες και τις περιφερειακές πολιτικές, οι κατασκευαστές χρησιμοποιούν το σκυρόδεμα κάνναβης για βιώσιμες οικιστικές και χαμηλές εμπορικές κατασκευές.
      2. Σύνθετα υλικά με βάση το μυκήλιο
      Το μυκήλιο είναι ένα καινοτόμο υλικό που είναι ανθεκτικό στη φωτιά, κομποστοποιήσιμο και καλλιεργείται με ελάχιστες απαιτήσεις ενέργειας. Το μυκήλιο, η δομή της οροφής του μανιταριού, παρέχει μια ισχυρή και μονωτική επιφάνεια, η οποία είναι πλήρως βιοδιασπώμενη. Οι ερευνητές μελετούν τα όρια του αναγεννητικού σχεδιασμού και τις πιθανές εφαρμογές του στον εσωτερικό σχεδιασμό, όπως επενδύσεις τοίχων, ακουστικά πλακίδια και δομικά στοιχεία.
      3. Αυτοθεραπευόμενο σκυρόδεμα
      Αυτό το πρωτοποριακό υλικό για γηρασμένες υποδομές έχει ζήτηση, καθώς βελτιώνει τη μακροζωία χωρίς να αυξάνει το κόστος. Το αυτοθεραπευόμενο σκυρόδεμα περιέχει βακτήρια ή ορισμένους παράγοντες που απελευθερώνουν ασβεστόλιθο όταν δημιουργούνται ρωγμές και αντιδρά με τον αέρα ή το νερό για να σφραγίσει τις ρωγμές. Η καινοτόμος ικανότητά του μειώνει τις ανάγκες συντήρησης, παρατείνει τη διάρκεια ζωής των κατασκευών και μειώνει τις εκπομπές ρύπων, με ορισμένες παραλλαγές να έχουν δυνητικά διάρκεια ζωής έως και 200 χρόνια.
      4. Διαφανές ξύλο
      Ερευνητές αναπτύσσουν διαφανές ξύλο αφαιρώντας τη λιγνίνη και αντικαθιστώντας την με ένα διαφανές πολυμερές που παρουσιάζει την αισθητική ζεστασιά του ξύλου και τη διαφάνεια του γυαλιού, επαναπροσδιορίζοντας τη γλώσσα των αρχιτεκτονικών ανοιγμάτων. Πρόκειται για ένα ισχυρό, ανθεκτικό στη θραύση υλικό που αφήνει το φως να περάσει, ενώ μονώνει καλύτερα από το γυαλί, δημιουργώντας μια πολυτελή εμφάνιση και σύγχρονη αισθητική.
      5. Τούβλα από ανακυκλωμένο πλαστικό
      Η αύξηση των πλαστικών απορριμμάτων έχει οδηγήσει στην καινοτομία. Η ανακύκλωση των πλαστικών αποβλήτων αξιοποιείται για τη δημιουργία τούβλων ή πάνελ, τα οποία είναι ανθεκτικά, αντέχουν στο νερό και συμβάλλουν στην εκτροπή τόνων πλαστικών απορριμμάτων από τις χωματερές. Οι κατασκευαστές τα χρησιμοποιούν όλο και περισσότερο σε κατοικίες χαμηλού εισοδήματος και σε οικονομικά προσιτά έργα για να προσφέρουν ενεργειακά αποδοτικές λύσεις. Συχνά είναι αλληλοσυνδεόμενα, καθιστώντας τα εύκολα στη συναρμολόγησή τους για διάφορες εφαρμογές, συμπεριλαμβανομένων των τοίχων και των καταφυγίων αρωγής από καταστροφές.
      6. Υλικά εμπνευσμένα από το βιοφωσφορίζον ξύλο
      Πειραματιζόμενοι με τη βιοφωταύγεια, οι επιστήμονες αλλάζουν τη δημιουργική αφήγηση του σχεδιασμού. Εισάγουν γονίδια από οργανισμούς που παράγουν λάμψη, όπως μέδουσες ή μανιτάρια, σε φυτά και μικρόβια για να δημιουργήσουν φωσφορίζουσες επιφάνειες. Οι επιφάνειες μπορούν να χρησιμοποιηθούν σε διακοσμητικές προσόψεις, φωτιστικά ή επενδύσεις, συμβάλλοντας στην αισθητική, τη βιωσιμότητα και την καινοτομία.
      7. Γυαλί με συρματόπλεγμα
      Το συρματόπλεγμα ή γυαλί ασφαλείας είναι ένα τυπικό υλικό με σύγχρονες ευαισθησίες που μπορεί να χρησιμοποιηθεί ως ισχυρό υλικό ασφαλείας. Το γυαλί με συρματόπλεγμα έχει ένα μεταλλικό πλέγμα σύρματος που ενσωματώνεται κατά τη διάρκεια της κατασκευής, συνήθως με απανωτές στρώσεις για μεγαλύτερη αντοχή. Μπορεί να χρησιμοποιηθεί για βιομηχανική ή ρετρό μοντέρνα εμφάνιση, αισθητικούς σκοπούς, ασφάλεια και υφή επιφάνειας σε εσωτερικούς χώρους, χωρίσματα, πόρτες, κλιμακοστάσια, κάγκελα και πάνελ οροφής με προσαρμοσμένα μοτίβα πλέγματος για να ικανοποιήσει τις απαιτήσεις εσωτερικού σχεδιασμού υψηλής ποιότητας.
      8. Φυσική πέτρα που λιώνει
      Για μια βιώσιμη, ανθεκτική και οπτικά ελκυστική λύση, η φυσική πέτρα που λιώνει γίνεται ένα αναδυόμενο καινοτόμο υλικό. Πρόκειται για μια φυσική πέτρα που έχει λιώσει και αναμορφωθεί μέσω της βιομηχανικής διαδικασίας για να σχηματίσει μια νέα φυσική πέτρα υψηλής απόδοσης που απηχεί την ακατέργαστη δύναμη της γης και είναι λειτουργική με δραματική οπτική. Με θερμοανθεκτικές και ανθεκτικές ιδιότητες, είναι φυσικό αντιβακτηριακό με χαμηλή συντήρηση.
      9. Στοιχεία τρισδιάστατης εκτύπωσης
      Η τρισδιάστατη εκτύπωση αλλάζει τον παραδοσιακό τρόπο κατασκευής, μειώνοντας τα περιβαλλοντικά απόβλητα, το κόστος εργασίας και τις εξατομικευμένες σχεδιαστικές λύσεις. Αυτή η προηγμένη τεχνολογία επιτρέπει στους σχεδιαστές να πρωτοπορούν, στους κατασκευαστές να κατασκευάζουν αρχιτεκτονικά στοιχεία ή ολόκληρες δομές χρησιμοποιώντας σκυρόδεμα, πηλό ή μίγματα πολυμερών που προσφέρουν ακρίβεια και επεκτασιμότητα για οικονομικά προσιτή στέγαση. Η ταχεία παραγωγή με τη βοήθεια ρομποτικών βραχιόνων και προκατασκευασμένων υλικών με ελάχιστα απόβλητα δημιουργεί προσαρμοσμένα αρχιτεκτονικά στοιχεία και αρθρωτές μονάδες κατοικίας.
      10. Ferrock: Μία πράσινη εναλλακτική του τσιμέντου
      Πρόκειται για ένα οικολογικό οικοδομικό υλικό και μια εναλλακτική λύση στο παραδοσιακό σκυρόδεμα. Το Ferrock απορροφά διοξείδιο του άνθρακα από την ατμόσφαιρα κατά τη διάρκεια της διαδικασίας σκλήρυνσής του, καθιστώντας το αρνητικό ως προς τον άνθρακα, πιο εύκαμπτο και εξαιρετικά ανθεκτικό στη διάβρωση, τα χημικά και ακόμη και το αλμυρό νερό. Το Ferrock αντιπροσωπεύει μια σημαντική πρόοδο προς πιο βιώσιμες κατασκευές.
      Υλικά νέας γενιάς για καλύτερα κτίρια
      Καθώς διευρύνουμε τα όρια της δημιουργικότητας και της καινοτομίας, τα δομικά υλικά εξελίσσονται, συνδυάζοντας την επιστήμη, τη βιωσιμότητα και τη λειτουργικότητα. Κάθε καινοτομία αποτελεί ένα βήμα προς ένα πιο έξυπνο, πιο υπεύθυνα δομημένο περιβάλλον.
      Περισσότερα...

        0

    20. Αρθρογραφία

      Εξοχική κατοικία: Οι τάσεις που θα επικρατήσουν στην χώρα το 2025

      Engineer

      Τις τάσεις που εκτιμάται ότι θα διαμορφώσουν το τοπίο στην ελληνικής αγοράς εξοχικής κατοικίας το 2025, περιγράφει η Elxis–At Home in Greece. Σύμφωνα με την εξειδικευμένη εταιρεία πώλησης και διαχείρισης εξοχικών κατοικιών, η οποία διαθέτει γραφεία σε Ολλανδία, Θεσσαλονίκη και Κρήτη, αναμένεται αυξημένο αγοραστικό ενδιαφέρον σε εναλλακτικούς προορισμούς, στις οποίες δεν έχουν ακόμη καταγραφεί ενδείξεις τουριστικού κορεσμού.
      Οι επιφάνειες και το κόστος έως 400 χιλ. ευρώ
      Ειδικότερα, εξοχικές κατοικίες επιφάνειας από 70 ως 95 τ.μ. σε εναλλακτικούς προορισμούς χαμηλού τουριστικού φόρτου, με πισίνα και μπάρμπεκιου, αναμένεται να κυριαρχήσουν φέτος από πλευράς ζήτησης από ξένους αγοραστές. Ανεξάρτητα νεόδμητα ακίνητα, υψηλών προδιαγραφών, με αξιοποίηση των υπαίθριων χώρων, υψηλή ποιότητα κατασκευής και κόστος που κυμαίνεται από 270.000 ως 400.000 ευρώ, συνιστούν το βασικό ζητούμενο για τους αγοραστές από το εξωτερικό, βάσει όσων αναφέρει η Elxis–At Home in Greece σε σχετική ανάλυσή της για τις τάσεις που θα επικρατήσουν φέτος στην αγορά εξοχικών κατοικιών.
      Η στροφή της ζήτησης
      «Καταρχάς παρατηρούμε και φέτος μια εμφανή μεταστροφή της ζήτησης από σημεία υψηλής τουριστικής κίνησης, σε άλλες περιοχές που εμφανίζουν μεγαλύτερο περιθώριο ανάπτυξης. Αυτό συμβαίνει λόγω του κορεσμού που παρατηρείται στα πιο δημοφιλή σημεία και της επιθυμίας πολλών αγοραστών για ιδιωτικότητα. Επιπλέον, τα οικόπεδα είναι δυσεύρετα και όταν εντοπίζονται είναι ακριβά, με αποτέλεσμα η τελική τιμή πώλησης να εκτοξεύεται», αναφέρει ο κ. Γιώργος Γαβριηλίδης, διευθύνων σύμβουλος της Elxis.
      Το αποτέλεσμα είναι να παρατηρείται μετακίνηση της ζήτησης προς άλλες περιοχές, λιγότερο επιβαρυμένες και πιο προσιτές, που όχι μόνο δεν υστερούν σε φυσικό κάλλος – το αντίθετο μάλιστα – αλλά επιπλέον προσφέρουν αυθεντικότητα και ασφαλώς ιδιωτικότητα. Αυτό αποτελεί και στρατηγικό πλεονέκτημα της ελληνικής αγοράς εξοχικών κατοικιών, έναντι άλλων ανταγωνιστικών αγορών του ευρωπαϊκού νότου, που είναι υπερκορεσμένες.
      Από τη Δυτική Ελλάδα και το Ιόνιο Πέλαγος…
      «Πρόκειται για μια εξέλιξη που είχαμε εντοπίσει και παρατηρήθηκε και στις αρχές του 2024, την οποία βλέπουμε να συνεχίζεται και φέτος με ακόμα μεγαλύτερη ένταση. Για παράδειγμα, αντί για την αγορά ενός εξοχικού στην Λευκάδα, παρατηρούμε εμφανή μεταστροφή του ενδιαφέροντος στις απέναντι ακτές, νότια και βόρεια της Πρέβεζας. Σημεία, όπως το Μονολίθι, το Κανάλι, η Πάλαιρος, η Πογωνιά και πιο νότια οι παραλίες του Μύτικα ξεχωρίζουν, προσφέροντας τις ίδιες γαλαζοπράσινες θάλασσες με τα Ιόνια Νησιά, αλλά με το πρόσθετο στοιχείο της ιδιωτικότητας και φυσικά πιο προσιτό κόστος αγοράς», σημειώνει ο κ. Γαβριηλίδης. Μεγάλο πλεονέκτημα των περιοχών αυτών αποτελεί και το λιμάνι της Ηγουμενίτσας, που διευκολύνει σημαντικά την πρόσβαση ακόμα και αυτοκίνητο, μέσω της Βενετίας, της Ανκόνα, του Μπάρι και του Μπρίντιζι.
      Στην Κρήτη
      Αντίστοιχα, σύμφωνα με την Elxis, στην Κρήτη διαπιστώνεται μια μετακίνηση των ενδιαφερόμενων αγοραστών εξοχικών κατοικιών, από την βόρεια πλευρά του νησιού προς την νότια Κρήτη, σε περιοχές που είναι πολύ πιο ήπια αναπτυγμένες. Χωριά στο νότιο τμήμα του νομού Ρεθύμνου, όπως ο Πλακιάς, το Μαριού και ο Ασώματος, με πανοραμική θέα μέχρι τα νησιά της Γαύδου και των Παξιμαδιών, αποτελούν πλέον βασικούς προορισμούς για εκατοντάδες αγοραστές εξοχικών κατοικιών. Την ίδια στιγμή, οι προσβάσεις παραμένουν καλές, καθώς η απόσταση από την βόρεια πλευρά της Κρήτης και την πόλη του Ρεθύμνου, είναι περίπου 35 χιλιόμετρα. Ανάλογη είναι και η απόσταση των περιοχών αυτών από τα αεροδρόμια του Ηρακλείου και των Χανίων. Αξίζει να σημειωθεί ότι η Κρήτη ψηφίστηκε ως ο 9ος καλύτερος προορισμός διακοπών παγκοσμίως, με βάση τα φετινά βραβεία των χρηστών της πλατφόρμας Tripadvisor.
      Η δεξαμενή πελατών
      Σε ό,τι αφορά τις τιμές πώλησης, η δημοφιλέστερη κατηγορία θα παραμείνει και φέτος εκείνη των 270.000 έως 400.000 ευρώ. Σύμφωνα με τον κ. Γαβριηλίδη, «στο συγκεκριμένο εύρος τιμών, υπάρχει μια πάρα πολύ μεγάλη δεξαμενή πελατών στην Δυτική Ευρώπη, που επιλέγει να αποκτήσει εξοχικό στην Ελλάδα. Οι άνθρωποι αυτοί προτιμούν μια τέτοια επένδυση, από το να κρατούν τα χρήματά τους σε αποταμιευτικούς λογαριασμούς, που προσφέρουν σχεδόν μηδενικά επιτόκια. Έτσι και οι κατασκευαστές εξοχικών προσαρμόζουν τις νέες κατοικίες, με τρόπο τέτοιο, ώστε να μην αυξάνεται το κόστος και να παραμένει εντός του εύρους αυτού».
      Αυτό γίνεται κυρίως με την μείωση των διαθέσιμων επιφανειών. Όπως σημειώνει η Elxis, πριν από 20 χρόνια, ένα τυπικό εξοχικό δύο υπνοδωματίων προσέφερε 90 – 95 τ.μ. χώρων κυρίας χρήσης. Φέτος, το ίδιο νεόδμητο και πλήρως ανεξάρτητο σπίτι με πισίνα, διατίθεται με επιφάνεια 70 τ.μ., μειώνοντας π.χ. την επιφάνεια των υπνοδωματίων και δίνοντας μεγαλύτερη έμφαση στην διαμόρφωση των εξωτερικών χώρων. Μάλιστα, πολλές νέες κατοικίες διαθέτουν ακόμα κι εξωτερική κουζίνα, αλλά και πέργκολα και μπάρμπεκιου, λαμβάνοντας υπόψη ότι τα σπίτια αυτά χρησιμοποιούνται περισσότερο το καλοκαίρι, που ούτως ή άλλως, μεγάλο μέρος του χρόνου το περνά κανείς στους εξωτερικούς χώρους της κατοικίας, καταλήγει η ανάλυση της εταιρείας.
      Περισσότερα...

        0

    21. Αρθρογραφία

      Πρόκληση για την αυτοδιοίκηση η διαχείριση των ευρωπαϊκών πόρων τα επόμενα χρόνια – Ανάλυση από το EURegionsWeek

      Engineer

      Πολιτική Συνοχής και ΕΣΠΑ, επιτυχημένο παράδειγμα χρήσης από δήμους και περιφέρειες – Τι θα γίνει με το Ταμείο Ανάκαμψης – Οι συζητήσεις στις Βρυξέλλες στην Εβδομάδα Πόλεων και Περιφερειών ανοίγουν δρόμο για περισσότερα χρήματα στην ελληνική περιφέρεια.
      Η Ευρωπαϊκή Εβδομάδα των Πόλεων και των Περιφερειών (#EURegionsWeek) είναι το ετήσιο πανηγυρικό ραντεβού στις Βρυξέλλες μεταξύ των ευρωπαϊκών θεσμών και των εκλεγμένων στα όργανα αυτοδιοίκησης, αλλά και στις εθνικές αρχές, όπου συζητούνται τα θέματα κυρίως της Πολιτικής Συνοχής της ΕΕ και φυσικά τα ζητήματα αυτοδιοίκησης.
      Φέτος μάλιστα, στην εβδομάδα που τρέχει αυτήν την περίοδο, στο περιθώριο των πολλών συζητήσεων και συναντήσεων, που έγιναν κυρίως διαδικτυακά, φάνηκε να προκαλείται περισσότερο ενδιαφέρον από άλλες φορές: κυρίως διότι βρίσκονται μπροστά μας οι αποφάσεις σε ευρωπαϊκό και εθνικό επίπεδο για τα χρήματα του νέου ΕΣΠΑ και του Ταμείου Ανάκαμψης, όπως τα ξέρουμε οι περισσότεροι στην Ελλάδα.
      Και αυτό που στις Βρυξέλλες φάνηκε πολύ έντονα φέτος ήταν ότι οι δήμοι και οι περιφέρειες όλης της Ευρώπης, της αυτοδιοίκησης συνολικά, δεν είναι διατεθειμένοι να αφήσουν στις γραφειοκρατίες και στις εθνικές αρχές το μοναδικό ιστορικά ύψος πόρων που θα αφιερωθεί τα επόμενα χρόνια για επενδύσεις, ενισχύσεις και επιχορηγήσεις σε όλη την Ευρώπη.
      Ειδικά για την Ελλάδα, ως γνωστόν, οι πόροι μπορεί να ξεπεράσουν τα 70 δις ευρώ για τα επόμενα 7-9 χρόνια, αν αξιοποιήσουμε πλήρως τα διαθέσιμα κονδύλια.
      Αξίζει να σημειώσουμε ότι η Ελλάδα είχε έναν πρωταγωνιστή στην Εβδομάδα των Περιφερειών, καθώς ο Περιφερειάρχης Κεντρικής Μακεδονίας Απόστολος Τζιτζικώστας είναι Πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής των Περιφερειών.
      Εκείνος μίλησε (σε ορισμένες μόνο από τις επίσημες εκδηλώσεις) επισήμως εκ μέρους της αυτοδιοίκησης με την Πρόεδρο της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν στην εναρκτήρια εκδήλωση, υποδέχθηκε διαδικτυακά την Καγκελάριο της Γερμανίας, ως Προεδρεύουσα χώρα, Άνγκελα Μέρκελ, συνομίλησε με τον Αντιπρόεδρο της Κομισιόν Φρανς Τίμμερμανς για την Ευρωπαϊκή Πράσινη Συμφωνία, και συζήτησε αναλυτικά με την Επίτροπο Συνοχής και Μεταρρυθμίσεων Ελίζα Φερέϊρα για όλες τις επενδύσεις που τρέχουν, αλλά και των επόμενων χρόνων, από τα διαρθρωτικά ταμεία της ΕΕ.
      Ο Έλληνας περιφερειάρχης, εκ μέρους των συναδέλφων του σε όλη την Ευρώπη, ανέλυσε πραγματικά και με διαφορετικές αφορμές κάθε φορά, τον ρόλο που παίζει η αυτοδιοίκηση στην εφαρμογή όλων των πολιτικών της ΕΕ. Και εν τέλει στα έργα και τις δράσεις που βλέπουν οι πολίτες δίπλα τους κάθε μέρα.
      Αυτό τονίστηκε ιδιαίτερα για την περίοδο της τωρινής πανδημίας, όπου οι δήμοι και οι περιφέρειες βρίσκονται στην πρώτη γραμμή της στήριξης των πολιτών αλλά και στην αντιμετώπιση των επιπτώσεων, καθημερινά, και σε πολλά επίπεδα.
      Το ζήτημα αναδείχθηκε ιδιαίτερα στη συζήτηση με την Ελίζα Φερέϊρα, καθώς η Κομισιόν επέλεξε να ανακοινώσει τα αποτελέσματα των χρηματοδοτήσεων από την Πολιτική Συνοχής μέσα στην Εβδομάδα των Περιφερειών.
      Ο κοινός τόπος όμως των τοποθετήσεων και το κλίμα που εισπράττει ένας ουδέτερος παρατηρητής φέτος είναι πολύ σαφής: η αυτοδιοίκηση στην Ευρώπη θέλει να έχει λόγο και ρόλο στις επιλογές που την αφορούν, στις αποφάσεις για την κατανομή των κονδυλίων, στα έργα που πρέπει να αποφασίζονται και να γίνονται κοντά στους πολίτες.
      Αυτό μπορεί να είναι πλέον κανόνας για τα έργα της πολιτικής Συνοχής (τις περισσότερες φορές), όσα δηλαδή χρηματοδοτούνται από το ΕΣΠΑ στην Ελλάδα αλλά τώρα υπάρχουν νέες προκλήσεις μπροστά. Και οι εθνικές κυβερνήσεις έχουν δείξει ήδη ότι επιθυμούν τον έλεγχο των χρηματοδοτήσεων…
      Τι συμβαίνει με το Ταμείο Ανάκαμψης;
      Λίγες μόνον ημέρες πριν την πρώτη προθεσμία για την υποβολή των εθνικών σχεδίων στις Βρυξέλλες, η Επιτροπή των Περιφερειών ζήτησε ευθέως να έχει ρόλο και λόγο τόσο επί των αποφάσεων όσο και επί της υλοποίησης των έργων και επενδύσεων που θα χρηματοδοτηθούν από το Ταμείο Ανάκαμψης.
      Το ζήτησε σχεδόν ευθέως ο Απόστολος Τζιτζικώστας. Και – ως εκ θαύματος – η Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν δεν ήταν αρνητική σε γενικό επίπεδο. Όπως συνηθίζεται στις Βρυξέλλες, με στρογγυλό τρόπο αποτύπωσε ότι βλέπει τις περιφέρειες και την αυτοδιοίκησης συμμάχους. Δεν το απέκλεισε δηλαδή, αλλά δεν προχώρησε και παραπέρα. Και αυτό γιατί όσον αφορά το Ταμείο Ανάκαμψης ειδικά οι κυβερνήσεις έχουν προς το παρόν κυρίαρχο ρόλο – και έχουν βάλει και δικαίωμα να κρίνουν τις εκταμιεύσεις προς κάθε κράτος – μέλος…
      Ωστόσο ούτε η Επιτροπή των Περιφερειών σήκωσε τους τόνους…. Αφού στην παρουσίαση του πρώτου βαρομέτρου – έρευνας για το πώς βλέπουν οι πολίτες τη ζωή στις πόλεις και τις περιοχές τους σημείωσε τον ρόλο της αυτοδιοίκησης, τόνισε ότι η μείωση των (αυτοδιοικητικών) πόρων και εσόδων λόγω κορωνοϊού διακινδυνεύει την παροχή δημόσιων υπηρεσιών και ταυτόχρονα έκρουσε τον κώδωνα του κινδύνου για τη δημιουργία μιας «χαμένης γενιάς λόγω κορονοϊού», ειδικά για την νεολαία και τους ανέργους, αλλά και για τις αυξανόμενες περιφερειακές ανισότητες.
      Στο βάθος η πράσινη οικονομία και ο ψηφιακός μετασχηματισμός
      Η διαφαινόμενη αυτή συστράτευση στην ανάλυση μεταξύ των «γραφειοκρατών» της Κομισιόν και των εκλεγμένων από τους πολίτες αυτοδιοικητικών έκανε ίσως εντύπωση, αλλά φάνηκε μέσα στην εξέλιξη της Ευρωπαϊκής Εβδομάδας των Περιφερειών ότι είχε νόημα και ουσία…
      Έτσι,  ο Τιμμερμανς, ο οποίος είναι ο εκτελεστικός αντιπρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για την Ευρωπαϊκή Πράσινη Συμφωνία, απευθυνόμενος στον Τζιτζικώστα και στους άλλους αυτοδιοικητικούς, κάλεσε τις τοπικές και περιφερειακές αρχές να αναλάβουν την ευθύνη και να διαμορφώσουν την Πράσινη Συμφωνία σε τομείς που εμπίπτουν στις αρμοδιότητές τους. Και η Επιτροπή των Περιφερειών ευμενώς αποδέχθηκε την πρόσκληση…
      Έτσι δημιουργείται μια, νέα θα λέγαμε, συμμαχία που θα έχει ως στόχο να παράσχει στις τοπικές και περιφερειακές αρχές τη στήριξη και τις γνώσεις που χρειάζονται για να εφαρμόσουν αποτελεσματικότερα την εθνική ανάκαμψη και τα κονδύλια της ΕΕ ώστε η Πράσινη Συμφωνία να καταστεί πραγματική σε κάθε κοινότητα, ιδίως όσον αφορά τη βελτίωση της ενεργειακής απόδοσης των κτιρίων, την ανάπτυξη βιώσιμων μεταφορών και την προστασία των φυσικών οικοτόπων.
      Από τη μία λοιπόν η βασική συνεργασία της ΕΕ με την αυτοδιοίκηση μέσα από την Πολιτική Συνοχής, από την άλλη η νέα συνεργασία με την Κομισιόν για την Πράσινη Συμφωνία, «δένει» η συνεργασία και μένουν οι εθνικές κυβερνήσεις να κάνουν τον επιτελικό σχεδιασμό…
      Θα ακολουθήσει σύντομα, όπως φάνηκε από τις συζητήσεις στις Βρυξέλλες, και αντίστοιχη πολιτική για τον ψηφιακό μετασχηματισμό αν και σε αυτόν τον τομέα τα πράγματα είναι πιο δύσκολα καθώς χρειάζονται επενδύσεις σε εθνικό επίπεδο (όπως τα δίκτυα 5G) και μεγάλες υποδομές, αλλά σίγουρα στις ψηφιακές δεξιότητες και στην επιχειρηματικότητα θα βρεθεί κοινός τόπος.
      Τι αλλάζει στην Ελλάδα;
      Τι σημασία έχουν όλα αυτά για τον κάθε ελληνικό τόπο; Πολύ συγκεκριμένη… Όπως αποκαλύψαμε πριν λίγες εβδομάδες, ο σχεδιασμός της ελληνικής κυβέρνησης είναι να κατευθυνθεί στις περιφέρειες περίπου το 33% του νέου ΕΣΠΑ. Και για το Ταμείο Ανάκαμψης, που η κυβέρνηση ακόμη δεν έχει ανακοινώσει βασικές λεπτομέρειες αλλά κάνει μόνο γενικές ανακοινώσεις και διαρροές, δεν υπάρχει περιφερειακή διάσταση. Αυτό ακριβώς παλεύουν οι αυτοδιοικητικοί: μέσα από τη συνεργασία με την Κομισιόν να υπάρξει μηχανισμός ώστε η διαχείριση των έργων από το ταμείο Ανάκαμψης να περάσει και μέσα από τις περιφέρειες, ενώ διεκδικούν ταυτόχρονα μεγαλύτερο ποσοστό του νέου ΕΣΠΑ.
      Όλα αυτά μεταφράζονται σε περισσότερα ή λιγότερα εκατομμύρια ευρώ, από το σύνολο των 70 δις, για κάθε περιφέρεια της χώρας στα επόμενα 7, τυπικά, αλλά 10, ουσιαστικά, χρόνια. Και οι περιφέρειες μάλλον έχουν κάθε λόγο να «φωνάζουν» ότι δεν πρέπει να επαναληφθούν λάθη του παρελθόντος, με έναν αθηνοκεντρικό σχεδιασμό και διαχείριση που δημιούργησε πολλές δυσκολίες.
      Η συνοχή, με κοινωνικό αλλά και χωρικό περιεχόμενο, πρέπει να είναι η βασική συνιστώσα, με διακυβέρνηση όσο το δυνατόν πιο κοντά στον πολίτη. Και αυτό δεν γίνεται από τα γραφεία των Αθηνών – ή κάθε πρωτεύουσας… Ευελπιστούν λοιπόν ότι με τις κατάλληλες συμμαχίες θα αλλάξει προς το καλύτερο το μοντέλο, που έχει επιτυχίες με την Πολιτική Συνοχής αλλά που με τον πακτωλό χρημάτων που προβλέπονται υπάρχει κίνδυνος να μείνουν «απέξω» οι τοπικές κοινωνίες.
      Η ελληνική κυβέρνηση πάντως έχει διακηρύξει ότι θα υπάρξουν πολλές και μεγάλες αλλαγές στη διαχείριση των κοινοτικών πόρων. Οι επόμενες εβδομάδες και λίγοι μήνες θα δείξουν αν θα καταφέρει η Αυτοδιοίκηση να πάρει μεγαλύτερο ρόλο ή αν θα επικρατήσει ένα συγκεντρωτικό μοντέλο διακυβέρνησης της κοινοτικής χρηματοδότησης για τα επόμενα χρόνια.
      [Το άρθρο πρωτοδημοσιεύθηκε στην ελληνική EurActiv στο πλαίσιο της δράσης «Η Πολιτική Συνοχής δίπλα μας» και αναδημοσιεύεται στο economix.gr στο πλαίσιο της συνεργασίας περιεχομένου των δύο ΜΜΕ]
      Περισσότερα...

        0

×
×
  • Create New...

Σημαντικό

Χρησιμοποιούμε cookies για να βελτιώνουμε το περιεχόμενο του website μας. Μπορείτε να τροποποιήσετε τις ρυθμίσεις των cookie, ή να δώσετε τη συγκατάθεσή σας για την χρήση τους.