Ρύπανση πλαστικών-Οι επιπτώσεις και πως τα ένζυμα να βοηθήσουν

Η Παγκόσμια Ημέρα Περιβάλλοντος γιορτάζεται κάθε χρόνο στις 5 Ιουνίου και το 2025 επικεντρώνεται στην αντιμετώπιση της ρύπανσης από τα πλαστικά, τονίζεται σε ρεπορτάζ της Έρης Δρίβα στο economix.gr. Περίπου 19 εκατομμύρια τόνοι πλαστικών απορριμμάτων διαρρέουν στο περιβάλλον κάθε χρόνο, ταυτόχρονα όμως, έχουν αναπτυχθεί και καινοτόμες λύσεις για την αντιμετώπιση του προβλήματος σε όλο τον κύκλο ζωής των πλαστικών.

Το 1950, ο κόσμος παρήγαγε μόλις δύο εκατομμύρια τόνους πλαστικού. Στις αρχές της δεκαετίας που διανύουμε, η παραγωγή πλαστικού είχε αυξηθεί σε περίπου 450 εκατομμύρια τόνους. Πλέον, κάθε χρόνο παράγονται περίπου 350 εκατομμύρια τόνοι πλαστικών αποβλήτων, εκ των οποίων οι περίπου 19 εκατομμύρια τόνοι διαρρέουν στο περιβάλλον – 13 εκατομμύρια στη γη, 6 εκατομμύρια σε ποτάμια και σε ακτές.

Αυτό βλάπτει τα είδη που ζουν σε αυτά τα οικοσυστήματα. Στο απομακρυσμένο νησί Lord Howe, οι επιστήμονες αναφέρουν ότι οι κοιλιές των τοπικών πουλιών «τρίζουν όταν τις αγγίζουν», επειδή είναι τόσο γεμάτες με μικροπλαστικά. Το πλαστικό, φυσικά, έχει φέρει επανάσταση σε πολλές πτυχές της ζωής μας, συμβάλλοντας σημαντικά στην πρόοδο σε τομείς όπως η υγιεινή των τροφίμων. Ωστόσο, χωρίς δράση για την αντιμετώπιση των πλαστικών αποβλήτων, η ρύπανση θα παραμείνει ένα ζήτημα.

Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο η φετινή Παγκόσμια Ημέρα Περιβάλλοντος, στις 5 Ιουνίου, επικεντρώνεται στην ανάληψη συλλογικής δράσης για το #BeatPlasticPollution. Το Παγκόσμιο Οικονομικό Φόρουμ παραθέτει μερικές μόνο λύσεις που εφαρμόζονται στον πραγματικό κόσμο.

Αντικατάσταση μικροπλαστικών με απορρίμματα τροφίμων

Ένας τρόπος για την αντιμετώπιση της ρύπανσης από πλαστικά είναι η δημιουργία εναλλακτικών προϊόντων που, ενώ προσφέρουν τις ίδιες ιδιότητες, είναι καλύτερα για τον πλανήτη. Το 2022, η Mi Terro συμμετείχε στην πρόκληση του Παγκόσμιου Δικτύου Καινοτομίας Πλαστικών της UpLink και αναδείχθηκε για την καινοτόμα λύση που πρότεινε. Σύμφωνα με αυτή, τα απόβλητα από την παραγωγή τροφίμων και την παραγωγή χαρτιού χρησιμοποιούνται για να αντικαταστήσουν τα μικροπλαστικά σε πολλά καθημερινά προϊόντα.

Τα πλεονεκτήματα της συγκεκριμένης λύσης είναι η αφαίρεση από τη διαδικασία παραγωγής πλαστικών των προϊόντων που προέρχονται από ορυκτά καύσιμα, που πλέον είναι υδατοδιασπώμενα και μπορούν να αξιοποιηθούν στην οικιακή κομποστοποίηση.

Ανακύκλωση

Σε συνεργασία με το Πανεπιστήμιο Loughborough του Ηνωμένου Βασιλείου, η Plastic Energy παίρνει το πλαστικό που θα κατέληγε σε ταφή και εξάγει ένα προϊόν που μπορεί να χρησιμοποιηθεί για την αντικατάσταση των ορυκτών καυσίμων στην κατασκευή νέων πλαστικών.

Η εταιρεία βιομηχανικής τεχνολογίας έχει υπογράψει την Παγκόσμια Δέσμευση για τη Νέα Οικονομία Πλαστικών του Ιδρύματος Ellen MacArthur και στοχεύει στην ανακύκλωση πέντε εκατομμυρίων τόνων πλαστικών αποβλήτων μέχρι το τέλος της δεκαετίας.

Ένζυμα που καταστρέφουν τα πλαστικά

Ερευνητές από διάφορα ιδρύματα σε όλο τον κόσμο πειραματίζονται με τη χρήση ενζύμων για τη διάσπαση των πλαστικών.

Για παράδειγμα, στο πλαίσιο εργασίας στο Πανεπιστήμιο του Τέξας στο Όστιν χρησιμοποιήθηκε ένα ένζυμο για να διασπάσει τα πλαστικά σε μόλις 24 ώρες. Χρησιμοποιώντας μηχανική μάθηση, οι ερευνητές κατάφεραν να δημιουργήσουν μεταλλάξεις σε ένα φυσικό ένζυμο που επιτρέπουν στα βακτήρια να αποδομούν τα πλαστικά PET.

Αντίστοιχη δουλειά γίνεται στο Πανεπιστήμιο της Τουλούζης στη Γαλλία και στο Πανεπιστήμιο του Πόρτσμουθ στο Ηνωμένο Βασίλειο, σε συνεργασία με το Υπουργείο Ενέργειας των ΗΠΑ.

Κατασκευή βιοδιασπώμενων πλαστικών

Η δημιουργία βιοδιασπόμενων πλαστικών είναι ένας άλλος δρόμος που διερευνάται τόσο από τον δημόσιο όσο και από τον ιδιωτικό τομέα, επιτρέποντας τη διάσπαση των πλαστικών συσκευασιών.

Όπως γράφουν οι Yingxue Yu και Markus Flury στο Nature, τα εν λόγω βιοδιασπώμενα πλαστικά είναι σχεδιασμένα να μεταβολίζονται από μικροοργανισμούς σε CO2, CH4 και μικροβιακή βιομάζα. Είναι ιδιαίτερα πολύτιμα εκεί όπου η ανακύκλωση και η επαναχρησιμοποίηση δεν είναι εφικτές. Οι καινοτομίες σε αυτόν τον τομέα έχουν σημαντικά πλεονεκτήματα, αλλά όπως και τα συμβατικά πλαστικά, οι αποτελεσματικές δοκιμές, η σαφής επισήμανση και η αποτελεσματική διαχείριση στο τέλος του κύκλου ζωής τους είναι ακόμη απαραίτητες για να διασφαλιστεί ότι η υπόσχεσή τους εκπληρώνεται.

Διαλογή πλαστικών με τεχνητή νοημοσύνη

Η CleanHub που αναδείχθηκε μέσα από το UpLink Top Innovator χρησιμοποιεί τεχνητή νοημοσύνη για την παρακολούθηση και τον εντοπισμό πλαστικών αποβλήτων, καθιστώντας τη διαδικασία πιο αποτελεσματική και ακριβή. Η GIVO Africa, ένας ακόμη από τους κορυφαίους καινοτόμους της UpLink, παρακολουθεί τις ροές αποβλήτων σε πραγματικό χρόνο χρησιμοποιώντας GPS και το Διαδίκτυο των Πραγμάτων για να μειώσει τις εκπομπές και να εξασφαλίσει δίκαιες πληρωμές στους ενδιαφερόμενους.

Το Φόρουμ συνεργάστηκε επίσης πρόσφατα με την Accenture για τη βελτίωση της ιχνηλασιμότητας και της διαφάνειας της ανακύκλωσης πλαστικών, χρησιμοποιώντας τεχνολογία της τέταρτης βιομηχανικής επανάστασης.

Αγκαλιάζοντας την κυκλική οικονομία

Ένας από τους τρόπους μείωσης της ρύπανσης των οικοσυστημάτων από πλαστικά είναι η απλή επαναχρησιμοποίηση στο τέλος του κύκλου ζωής τους, στο πλαίσιο της λεγόμενης κυκλικής οικονομίας.

Η πλατφόρμα διαχείρισης περιουσιακών στοιχείων της Sykell, CIRCULAR ERP, βοηθά τις επιχειρήσεις να παρακολουθούν και να διαχειρίζονται τα επαναχρησιμοποιούμενα πλαστικά δοχεία τους.

Καθώς οι πλαστικές συσκευασίες είναι μία από τις μεγαλύτερες πηγές ρύπανσης από πλαστικό, τα δεδομένα που παρέχει αυτή η πλατφόρμα είναι ζωτικής σημασίας για την ελαχιστοποίηση των αποβλήτων.

Καθαρισμός των ποταμιών

Όλες οι καινοτόμες λύσεις για την παραγωγή πιο φιλικών προς το περιβάλλον εναλλακτικών προϊόντων ή την ενίσχυση της ανακύκλωσης δεν θα σταματήσουν το πλαστικό να φτάνει στο περιβάλλον.

Η RiverRecycle, επίσης κορυφαίος καινοτόμος φορέας στο Παγκόσμιο Δίκτυο Καινοτομίας για τα Πλαστικά, στοχεύει στη δέσμευση πλαστικών αποβλήτων χαμηλής αξίας από ποτάμια πριν φτάσουν στον ωκεανό.

Το πλαστικό αυτό στη συνέχεια επαναχρησιμοποιείται, ανακυκλώνεται ή απορρίπτεται κατάλληλα. Μόλις φέτος, οι καινοτόμοι λάνσαραν μια σανίδα από ανακυκλωμένο πλαστικό για χρήση στις κατασκευές.

Εκδηλώσεις όπως η Παγκόσμια Ημέρα Περιβάλλοντος είναι σημαντικές για την ευαισθητοποίηση του κοινού, αλλά όπως δείχνουν τα παραπάνω παραδείγματα, όλο το χρόνο διεξάγεται σημαντικό έργο για τη δημιουργία πραγματικών λύσεων.

Η επίλυση αυτού του παγκόσμιου προβλήματος δεν μπορεί να επιτευχθεί μόνο μέσω της τεχνολογικής καινοτομίας. Η κυβερνητική πολιτική και οι επενδύσεις σε υποδομές είναι απαραίτητες για να αντιστραφεί η τάση της πλαστικής ρύπανσης.

Οι συνεργασίες είναι επίσης σημαντικές και γι’ αυτό οργανισμοί όπως το Παγκόσμιο Οικονομικό Φόρουμ και η Παγκόσμια Σύμπραξη Δράσης για τα Πλαστικά (GPAP) συγκεντρώνουν ενδιαφερόμενους από το δημόσιο και τον ιδιωτικό τομέα, καθώς και από την κοινωνία και την ακαδημαϊκή κοινότητα, προκειμένου να συμβάλουν στην ανάπτυξη δυναμικής για την αντιμετώπιση της ρύπανσης από τα πλαστικά.

Το GPAP είναι η μεγαλύτερη πρωτοβουλία στον κόσμο για την αντιμετώπιση της πλαστικής ρύπανσης, με 25 συνεργασίες χωρών επί του παρόντος.

Μέσω του δικτύου των Εθνικών Συμπράξεων Δράσης για τα Πλαστικά, το GPAP διευκολύνει την ανταλλαγή βέλτιστων πρακτικών και παρέχει πρακτικές γνώσεις και εμπειρογνωμοσύνη.