Search the Community

Οι εκτεταμένες πυρκαγιές του φετινού καλοκαιριού επανέφεραν στη δημόσια συζήτηση το ζήτημα της δασοπροστασίας, της ετοιμότητας του κρατικού μηχανισμού και του έγκαιρου προληπτικού σχεδιασμού, ενώ πολύς λόγος έγινε σχετικά με το βαθμό στον οποίο για ανάλογα φαινόμενα ευθύνεται η επιταχυνόμενη κλιματική αλλαγή. Το ΕΝΑ, με αφορμή και τη λήξη της φετινής αντιπυρικής περιόδου, απευθύνθηκε στον Δρ. Γαβριήλ Ξανθόπουλο [1], δασολόγο με ειδίκευση στις δασικές πυρκαγιές, για μια νηφάλια αποτίμηση των πιο κοινών αστοχιών κατά τη διαχείριση των δασικών πυρκαγιών, αλλά και μια αξιολόγηση των οφειλόμενων ενεργειών για την αποτροπή ή την αποκατάσταση των καταστροφών. Στη συνέντευξη που ακολουθεί ο κ. Ξανθόπουλος εξάρει τη σημασία της πρόληψης και της κατάλληλης εκπαίδευσης των εμπλεκόμενων μερών και επισημαίνει την αναγκαιότητα μακροπρόθεσμου σχεδιασμού, με τη βοήθεια ενός κατάλληλα στελεχωμένου δημόσιου οργανισμού που θα αξιοποιεί τη συσσωρευμένη γνώση των επιστημόνων και του τοπικού πληθυσμού, ώστε να περιοριστεί το κόστος και να μεγιστοποιηθεί η αποτελεσματικότητα της κατασταλτικής παρέμβασης του μηχανισμού. Παράλληλα, αναδεικνύει την κρισιμότητα μιας συνολικότερης πολιτικής για τη διαχείριση του δημόσιου χώρου, με την ενεργό συμμετοχή του πληθυσμού της υπαίθρου και φορέων των τοπικών κοινωνιών, με στόχο τη δημιουργία «ανθεκτικών τοπίων», ικανών να συμβάλλουν στην αναχαίτιση των πυρκαγιών, αλλά και στην ταχύτερη αναγέννηση των καμένων περιοχών. → Τη συνέντευξη πήραν οι: Κώστας Κάβουρας, Υπ. Διδάκτωρ στο Χαροκόπειο Πανεπιστήμιο, και Αγγελική Μητροπούλου, Υπ. Διδάκτωρ στο Πανεπιστήμιο Αιγαίου Είναι μύθος ή αλήθεια ότι οι εκτάσεις γης που κάηκαν φέτος στη χώρα μας είναι περισσότερες από ποτέ; Μια πρωταρχική και κρίσιμη παρατήρηση είναι ότι, κατά μέσο όρο, δεν έχουμε αύξηση των καμένων εκτάσεων στην Ελλάδα. Θα εξηγήσω τι εννοώ: Αν κοιτάξει κανείς τα στατιστικά δεδομένα των τελευταίων 45 περίπου ετών (1977-2021), θα διαπιστώσει ότι ο μέσος όρος της ετησίως καμένης έκτασης στη χώρα μας κυμαίνεται γύρω στις 450.000 στρέμματα. Ο αριθμός αυτός είναι πολύ μεγαλύτερος από την περίοδο των προηγούμενων 22 ετών (1955-1976), όταν ο μέσος όρος ήταν περί τις 127.000 στρέμματα, σε μια εποχή μάλιστα που οι δασοπυροσβεστικές δυνάμεις της χώρας ήταν πάρα πολύ αδύναμες, τουλάχιστον όσον αφορά τα μέσα που διέθεταν. Αυτό οφείλεται σε μια σειρά λόγων που αφορούν τη δομή και τη λειτουργία του αγροδασικού χώρου και των κατοίκων του, οι οποίοι καλλιεργούσαν, πρόσεχαν και προστάτευαν την περιοχή τους, συνεργαζόμενοι στις παραδασόβιες περιοχές με τη Δασική Υπηρεσία, που είχε τότε την ευθύνη της προστασίας των δασών από τις πυρκαγιές. Αυτό άλλαξε με την αστυφιλία και τη μετανάστευση, οπότε, από τη δεκαετία του 1970, σταδιακά η κατάσταση χειροτέρευσε και οι καμένες εκτάσεις αυξήθηκαν. Το 1998 η ευθύνη της δασοπυρόσβεσης μεταφέρθηκε από τη Δασική Υπηρεσία στο Πυροσβεστικό Σώμα, με την ελπίδα ότι ένα καλά οργανωμένο σώμα, με στρατιωτικού τύπου δομή, θα ήταν πιο αποτελεσματικό. Δυστυχώς, αυτό δεν επαληθεύτηκε. Ο μέσος όρος της περιόδου 1998-2021 είναι ουσιαστικά ο ίδιος με εκείνον της περιόδου 1977-1997, περί τις 450.000 στρέμματα, παρότι οι δαπάνες τα τελευταία χρόνια είναι πολλαπλάσιες. Έχει, επίσης αλλάξει η κατανομή της καμένης έκτασης ανά έτος. Την περίοδο 1977-1997 η καμένη έκταση δεν υπερέβαινε συχνά τον παραπάνω μέσο όρο, έχοντας φθάσει περίπου το 1.000.000 στρέμματα σε τρεις πολύ δύσκολες, από πλευράς συνθηκών, χρονιές στη δεκαετία του 1980. Οι δυνάμεις της Δασικής Υπηρεσίας εκείνη την περίοδο ήταν πολύ μικρότερες από εκείνες που απέκτησε το Πυροσβεστικό Σώμα μετά το 1998. Ωστόσο, από το 1998 και μετά, οι εξάρσεις έχουν γίνει πολύ συχνότερες. Ο μεγάλος αριθμός εναέριων μέσων και η χωρίς φειδώ χρησιμοποίησή τους επιτυγχάνει πολύ καλά αποτελέσματα στις «εύκολες» χρονιές. Όταν όμως οι καιρικές συνθήκες είναι δύσκολες, καίγονται πολύ μεγαλύτερες εκτάσεις και –το κυριότερο– προκαλούνται φοβερές καταστροφές, όπως έγινε το 1998, το 2000, το 2007 και το 2021. Η αντιπυρική περίοδος του 2021 μπορεί να χαρακτηριστεί ως η απόλυτη αποτυχία, καθώς είχαμε πολύ μεγαλύτερες δυνάμεις από κάθε άλλη χρονιά και, παρ’ όλα αυτά, είχαμε τη μεγαλύτερη στην ιστορία καμένη έκταση γης (περισσότερα από 500.000 στρέμματα) σε μία και μόνο πυρκαγιά, αυτή της Βόρειας Εύβοιας. Ένα συμπέρασμα που προκύπτει είναι ότι, παρά το γεγονός ότι ο μέσος όρος της καμένης έκτασης παραμένει μακροπρόθεσμα ο ίδιος, το κόστος των μέσων και του εξοπλισμού, αλλά και το μέγεθος της καταστροφής, μεταβάλλονται, χειροτερεύοντας πρακτικά την κατάσταση. Για να το πω πιο απλά: και πληρώνουμε περισσότερα για την καταστολή και έχουμε τρομερές καταστροφές και αυξημένους θανάτους. Ωστόσο, ο περιορισμός των σφοδρών καταστροφών μήπως είναι τελικά και θέμα πρόληψης; Πράγματι, για να μειώσουμε τις καταστροφές, πάνω απ’ όλα χρειάζεται πρόληψη και σωστή αντιμετώπιση, η οποία θα στηρίζεται σε έναν αποτελεσματικό μηχανισμό που αντιμετωπίζει τα προβλήματα, διασφαλίζοντας ότι θα γίνονται άμεσα ουσιαστικές κινήσεις διόρθωσης εκεί όπου διαπιστώνεται ότι υπάρχουν περιθώρια βελτίωσης ή προβλήματα. Αυτό όμως προϋποθέτει πραγματική αυτογνωσία και αυτοκριτική. Αυτά τα δύο στοιχεία λείπουν όχι μόνο από το Πυροσβεστικό Σώμα αλλά και από τον ευρύτερο μηχανισμό, όπως αυτός είναι δομημένος σήμερα. Διαχρονικά εντοπίζεται ένα πρόβλημα το οποίο έγκειται σε μια γραμμή «προστασίας» του μηχανισμού, παρά τα όποια σοβαρά λάθη και προβλήματα τα οποία θα έπρεπε να έχουν οδηγήσει στην αυτοκριτική, στην επαναξιολόγηση και τελικά στον επανασχεδιασμό του. Λόγω αυτής της οπτικής αναφορικά με το μηχανισμό, της έλλειψης τεχνικής εμπειρίας και της έλλειψης σωστής προετοιμασίας, οδηγούμαστε σε καταστάσεις που καταλήγουν να είναι χειρότερες από τις προηγούμενες, παρά το γεγονός ότι ο μέσος όρος καμένων εκτάσεων μπορεί να παραμένει περίπου σταθερός. Οι αριθμοί αποτελούν αδιάψευστο μάρτυρα της ύπαρξης αδυναμιών και λαθών, όμως επιλέγουμε να τους αγνοούμε. Ποιες άλλες αλλαγές έχουν καταγραφεί που επιτείνουν την αναποτελεσματική διαχείριση των πυρκαγιών; Σημαντικός παράγοντας είναι ότι ο κόσμος τις τελευταίες δεκαετίες έχει εγκαταλείψει τη ζωή στην ύπαιθρο. Όσοι έχουν μείνει πίσω ανήκουν σε έναν πληθυσμό ο οποίος είναι γερασμένος. Έχει αλλάξει γενικά η κατάσταση, αλλά και η νοοτροπία, που θέλει πια την ευθύνη να μετακυλίεται στους επαγγελματίες («οι πυροσβέστες να σβήσουν τη φωτιά, διότι αυτή είναι η δουλειά τους»). Υπάρχει βλάστηση που φτάνει μέχρι τα χωριά. Εκεί όπου παλιά υπήρχαν περιβόλια, σήμερα φτάνουν τα πεύκα μέχρι το χωριό. Επίσης, υπάρχει γενικότερη συσσώρευση νεκρής καύσιμης ύλης. Στα δάση, αλλά και σε μεγάλο μέρος του αγροδασικού χώρου, παρατηρείται έλλειψη διαχείρισης. Το προσωπικό της Δασικής Υπηρεσίας είναι γερασμένο και αριθμητικά λίγο και έχει να ασχοληθεί με ένα αυξημένο φορτίο γραφειοκρατικών διεργασιών, όπως οι δασικοί χάρτες. Έτσι, η διαχείριση των δασών περνάει σε δεύτερη μοίρα, ενώ υποφέρει και η πρόληψη, καθώς οι διατιθέμενες πιστώσεις είναι ισχνότατες. Αν συνδυάσει κανείς αυτές τις διαπιστώσεις με άλλη μια διαχρονική τάση, αυτή της κακής διαχείρισης της υπαίθρου, για διάφορους λόγους, τότε αναδεικνύεται η μεγάλη δυσκολία που προκύπτει σε σχέση με το ίδιο το τοπίο (landscape): λείπει ο κόσμος από την ύπαιθρο, οι νέοι δεν έχουν κίνητρα να μείνουν και να δουλέψουν στην επαρχία, δεν στηρίζεται το αγροτικό εισόδημα όπως θα έπρεπε. Όλα αυτά τελικά οδηγούν σε απαξίωση της υπαίθρου, η οποία συνδέεται και με την ευρύτερη χειροτέρευση της κατάστασης, που περιγράψαμε νωρίτερα. Χρειαζόμαστε ανθεκτικά τοπία (resilient landscapes), που θα μπορούν να συμβάλλουν στη μείωση των προβλημάτων από τις πυρκαγιές, ώστε π.χ. με ένα μωσαϊκό βλάστησης, με διάσπαση της συνέχειας με ζώνες δάσους με μειωμένη καύσιμη ύλη, με αγροτικές εκτάσεις, ελαιώνες, οπωρώνες, περιοχές βοσκής κ.λπ., να μην έχουμε τεράστιες ανεξέλεγκτες πυρκαγιές, όπως εκείνη της Β. Εύβοιας. Αν προσθέσουμε σε αυτό και το δεύτερο μεγάλο πρόβλημα, που είναι η δημιουργία ζωνών μίξης δασών και οικισμών (έχουμε το spillover της Αθήνας σε όλη την Αττική και όχι μόνο), ο κίνδυνος αυξάνεται, ενώ παράλληλα η αντιμετώπιση των πυρκαγιών γίνεται δυσκολότερη. Μάλιστα, τα πράγματα φέτος έγιναν χειρότερα, εξαιτίας της έμφασης που δόθηκε στη συλλήβδην εκκένωση κοινοτήτων, χωρίς κριτήρια και χωρίς προηγούμενο σχεδιασμό. Προφανώς δεν είμαι ενάντια στο μέτρο της εκκένωσης, ωστόσο πρέπει να υπάρχουν συγκεκριμένες προϋποθέσεις, ώστε να μην οδηγεί σε καταστάσεις των οποίων γίναμε όλοι μάρτυρες. Φυσικά, διαχρονικά επιδρούν και τα ακραία καιρικά φαινόμενα, αλλά δεν πρέπει να χαθεί η μεγάλη εικόνα, η οποία δεν είναι άλλη από την αναποτελεσματική πρόληψη και καταστολή. Το θέμα είναι πολυπαραγοντικό. Ωστόσο, ποια θα λέγατε ότι είναι αυτή τη στιγμή η μεγαλύτερη πρόκληση για την πολιτική προστασία, όσον αφορά τις δασικές πυρκαγιές και γενικότερα περιβαλλοντικά θέματα; Παρά το γεγονός ότι η πολιτική προστασία είναι «στα πάνω της» παγκοσμίως, ουσιαστικά δεν «κοιτάει» το προληπτικό μέρος, ενώ στηρίζεται διαρκώς στη «βολική δικαιολογία» της κλιματικής αλλαγής, με αποτέλεσμα να χρησιμοποιεί αυτό τον άξονα για να μοχλεύει πόρους για καταστολή και όχι για πρόληψη και αποκατάσταση. Ένας φαύλος κύκλος έχει δημιουργηθεί: δεν μπορεί κανείς να ισχυριστεί ότι δεν ευθύνεται η αλλαγή του κλίματος, αλλά ούτε μπορεί κανείς με ασφάλεια να προσδιορίσει σε τι ποσοστό ευθύνονται η αλλαγή του κλίματος, η έλλειψη αποτελεσματικής διαχείρισης, ο απροετοίμαστος πληθυσμός κ.λπ. Αυτό είναι ίσως μια μεγάλη πρόκληση. Η πρόληψη δεν μπορεί να περιοριστεί σε μια νομοθετική πρωτοβουλία η οποία θα καταλήξει να μείνει «στα χαρτιά». Το 2013-2014 είχα στο Ινστιτούτο Μεσογειακών Δασικών Οικοσυστημάτων (ΙΜΔΟ) την ευθύνη ενός έργου που αποσκοπούσε στην ενίσχυση της πρόληψης των δασικών πυρκαγιών με τη συνεργασία όλων, δοκιμάζοντας στην πράξη, σε πολλά μέρη της χώρας, μια μεθοδολογία (INCA) που στον πυρήνα της είχε την αλληλεπίδραση φορέων και πολιτών. Ενημερώναμε για την πρόληψη, λαμβάναμε ανατροφοδότηση (feedback) από τους ίδιους τους ενδιαφερομένους, ανταλλάσσαμε απόψεις για το ποια είναι τα πραγματικά προβλήματα κάθε περιοχής και μέσα από αυτή τη διαδικασία δημιουργήσαμε εθελοντικές ομάδες, που λειτούργησαν με στόχο να διορθώσουν αυτά τα προβλήματα. Έχοντας συμμετάσχει σε συναντήσεις εργασίας σε διάφορες περιοχές της Ελλάδας, από τη Λέσβο και τη Χίο ως τη Ρόδο και την Κρήτη και από τον Πύργο και τη Λαμία ως την Αττική και τη Θεσσαλονίκη, μπορώ να πω πλέον ότι είναι διαφορετικά τα προβλήματα κάθε περιοχής, όπως τα διαπιστώνουν οι πολίτες ενός τόπου, πέρα από όσα αναδεικνύουν οι στατιστικές. Γι’ αυτό και απαιτούν διαφορετικό και στοχευμένο τρόπο προσέγγισης. Αλλού το πρόβλημα μπορεί να δημιουργείται από την τουριστική κίνηση, ενώ σε άλλες περιοχές από τη βοσκή, από τις γραμμές μεταφοράς ρεύματος που φεύγουν από ένα εργοστάσιο παραγωγής ηλεκτρισμού ή από τις διαφορετικές χρήσεις γης. Ωστόσο, συχνά οι φορείς και οι πολιτικοί δεν εστιάζουν στις αιτίες, ώστε να δώσουν έμφαση στην πρόληψη. Για να το πούμε πιο απλά: η προμήθεια αεροσκαφών (Canadair κ.λπ.) είναι πιο ορατή, πιο εύκολη και πιο γρήγορη τελικά, γι’ αυτό και επιλέγεται αυτή η λύση έναντι της ανάλυσης των αιτίων, της συζήτησης και συνεργασίας με τους πολίτες και της οργανωμένης και μακροχρόνιας, επιστημονικά καθοδηγούμενης, προσπάθειας πρόληψης. Επισημαίνω, προς αποφυγή παρεξηγήσεων, ότι χρειάζονται τόσο η πρόληψη όσο και η καταστολή. Χωρίς σωστά υλοποιημένη πρόληψη όμως, η καταστολή είναι καταδικασμένη να αποτύχει. Το ζητούμενο λοιπόν είναι η σωστή κατανομή πιστώσεων μεταξύ των δύο και, βέβαια, η ορθή αξιοποίηση αυτών. Από τη συζήτησή μας αναδεικνύεται η σημασία της διαχείρισης του χώρου σε θέματα πρόληψης. Μιλήστε μας λίγο περισσότερο γι’ αυτό. Πράγματι, στην πρόληψη παίζει πολύ σημαντικό ρόλο το πώς διαχειριζόμαστε το χώρο. Αρκεί να σκεφτεί κανείς ότι οι περισσότερες πολιτικές σήμερα είναι αστικοκεντρικές (urban-centric). Οι άνθρωποι της πόλης, που έχουν γίνει περισσότεροι, επιβάλλουν πολιτικές, κυρίως όσον αφορά τον τρόπο σκέψης. Ένα παράδειγμα είναι οι περιορισμοί που επιβάλλονται σε κάθε είδους καύσεις στην ύπαιθρο, ακόμη και εκτός της αντιπυρικής περιόδου, αντί να δίνεται έμφαση στην εκπαίδευση των αγροτών για την ασφαλή χρήση της φωτιάς, όπου απαιτείται. Μόλις πρόσφατα, μετά την καταστροφική αντιπυρική περίοδο του 2021, άρχισε να υπάρχει ενδιαφέρον για τη δοκιμή, με ορθολογικό και οργανωμένο τρόπο, του προδιαγεγραμμένου πυρός στην Ελλάδα. Άρχισε, επίσης, να συζητείται η νομοθετική πρόβλεψη για τη χρήση του αντιπυρός. Για να αποφευχθούν παρανοήσεις, επισημαίνω ότι το «αντιπύρ» και το «προδιαγεγραμμένο πυρ» είναι δύο διαφορετικά πράγματα: το αντιπύρ είναι μια μέθοδος κατάσβεσης με έμμεση προσβολή της πυρκαγιάς, ενώ το προδιαγεγραμμένο πυρ είναι μια τεχνική κατά την οποία οι διαχειριστές μια περιοχής οργανώνουν μια, κατά κανόνα, ήπια καύση με αυστηρές προδιαγραφές (θέση, χρόνος, μετεωρολογικές συνθήκες, ένταση φωτιάς κ.λπ.) για την επίτευξη συγκεκριμένων διαχειριστικών στόχων, όπως η μείωση της νεκρής βιομάζας, για να μειωθεί ο μελλοντικός κίνδυνος πυρκαγιάς. Το προδιαγεγραμμένο πυρ εφαρμόζεται ευρύτατα σε πάρα πολλές χώρες παγκοσμίως, περιλαμβανομένων των ΗΠΑ, του Καναδά, της Αυστραλίας, της Γαλλίας, της Ισπανίας και της Πορτογαλίας. Η WWF Ελλάς και το ΙΜΔΟ, σε ένα ερευνητικό έργο που έχει μόλις ξεκινήσει, πρόκειται να επιδείξουν και να μελετήσουν το προδιαγεγραμμένο πυρ για πρώτη φορά στη χώρα μας στον 21ο αιώνα, με στόχο να ανοίξει ο δρόμος για την επίσημη και ορθολογικά οριοθετημένη χρήση του. Γενικότερα, η διαχείριση του χώρου είναι περίπλοκο ζήτημα, γι’ αυτό και η Επιτροπή Γκολντάμερ, που συγκροτήθηκε τον Σεπτέμβριο του 2018 «για την ανάλυση των υποκείμενων αιτιών και τη διερεύνηση των προοπτικών διαχείρισης των μελλοντικών πυρκαγιών δασών και υπαίθρου στην Ελλάδα» και της οποίας ήμουν μέλος, πρότεινε να δημιουργηθεί ένας οργανισμός (ΟΔΙΠΥ) ο οποίος θα είναι το «μάτι» που θα παρακολουθεί, θα δίνει κατεύθυνση, θα αποτιμά και θα διορθώνει, όσον αφορά τόσο την πρόληψη όσο και την καταστολή, με έμφαση στη συνεργασία όλων των φορέων. Το σύνθετο του έργου απαιτεί στελέχωση του ΟΔΙΠΥ με κορυφαίους εξειδικευμένους επιστήμονες και με επιλεγμένους εκπροσώπους φορέων. Εκπαίδευση του πληθυσμού, τόσο για την κατάσβεση της πυρκαγιάς όσο και για την εκκένωση, αντιλαμβανόμαστε ότι, σε πολύ μεγάλο βαθμό, δεν υπάρχει. Υπήρχε στο παρελθόν ανάλογη μέριμνα από τη Δασική Υπηρεσία για τους τοπικούς πληθυσμούς; Υπήρχε σε κάποιο βαθμό, όχι μεγαλύτερο από ό,τι τώρα. Αλλά είχαμε λιγότερες ζώνες μίξης δασών – οικισμών, τα χωριά δεν ήταν τόσο ερημωμένα, είχαν ακόμα αρκετό πληθυσμό, που ήταν ενεργός και είχε γνώσεις, κατανοούσε τον τόπο. Τις φωτιές τις έσβηναν οι ίδιοι οι κάτοικοι. Πριν από το 1970 δεν υπήρχαν καθόλου πυροσβεστικά οχήματα στη Δασική Υπηρεσία. Αυτοί που –κυριολεκτικά– έτρεχαν να τη σβήσουν ήταν ο δασάρχης, ο δασολόγος ή ο δασοφύλακας της περιοχής. Και καμιά φορά ούτε καν αυτοί, που είχαν και τη σχετική αρμοδιότητα. Έτρεχαν ο αστυνόμος, ο παππάς ή ο δάσκαλος, χτυπούσαν την καμπάνα και έτρεχαν οι πολίτες και προσπαθούσαν με τα αγροτικά τους εργαλεία, τα τρακτέρ τους, τους ψεκαστήρες κ.λπ. να σβήσουν τις φωτιές. Είχαν γνώσεις σχετικά με το ποιες περιοχές και σημεία ήταν καμένα από προηγούμενη μικρο-φωτιά, ήξεραν ποιος ήταν καθαρισμένος αμπελώνας/ελαιώνας. Επειδή δεν είχαν δυνάμεις να πολεμήσουν τη φωτιά στο μέτωπο, εργάζονταν έξυπνα για να σβήσουν τις εστίες, έκαναν έναν ιδιότυπο «ανταρτοπόλεμο». Εκμεταλλεύονταν το χώρο, τη γνώση που είχαν γι’ αυτόν και το χρόνο (δουλεύοντας τις ώρες που η εξάπλωση της πυρκαγιάς σχεδόν παύει) και συχνά χρησιμοποιούσαν τη φωτιά για να σταματήσουν τη φωτιά (αντιπύρ). Σήμερα ο μηχανισμός καταστολής έχει την τάση να δίνει μετωπική μάχη. Αυτή η τακτική δεν αποδίδει όταν η φωτιά έχει λάβει διαστάσεις και έχει πολύ μεγάλη ένταση. Πρέπει να έχεις απόλυτη υπεροπλία στον αέρα και στο έδαφος για να έχεις ελπίδες επιτυχίας. Και αυτό δεν μπορείς να το κάνεις όταν ξεσπούν πολλές πυρκαγιές ταυτόχρονα. Καταλαβαίνουμε ότι κινούμαστε προς τη λάθος κατεύθυνση, και αυτό δεν είναι καθόλου ενθαρρυντικό. Η σωστή κατεύθυνση ποια είναι και με ποιους τρόπους θα γίνει καλύτερα αντιληπτή από τους πολίτες; Η σωστή κατεύθυνση πρώτα και κύρια πρέπει να περιλαμβάνει έναν οργανισμό που έχει σοβαρούς επιστήμονες, στο πλαίσιο του οποίου θα εργάζονται άνθρωποι που έχουν όντως διάθεση να συνεργαστούν και που έχουν πραγματική γνώση. Ο οργανισμός που περιέγραφε η Επιτροπή Γκόλνταμερ θα μπορούσε να είναι μια πολύ καλή λύση, εφόσον είναι διακομματικά αποφασισμένος, γιατί δεν είναι κάτι που θα το κάνεις και σε δύο χρόνια θα έχεις αποτέλεσμα. Άρα λοιπόν, πρέπει να έχει μια προοπτική για να κάνει δουλειά, να δει το αποτέλεσμα και να το βελτιώσει. Για να γίνει αυτό, εκτός από προγράμματα πρόληψης, εκτός από πιστώσεις για την πρόληψη και προτάσεις για το πώς αυτές θα διατεθούν, κρίσιμες είναι και άλλες παράμετροι, όπως η δημοσιότητα, το brainstorming για καινούργιες ιδέες και πάνω από όλα η υποστήριξη προτάσεων νομοθετικής διόρθωσης. Χρειάζεται, επίσης, συνεργασία των επιστημόνων με τους επιχειρησιακούς παράγοντες και καλύτερη εκπαίδευση. Ένα ακόμη σημαντικό θέμα είναι η ουσιαστική συνεργασία όλων. Συχνά λέω ότι «στη διαχείριση των δασικών πυρκαγιών δεν περισσεύει κανείς». Είναι μεγάλο λάθος να θέλει να τα κάνει όλα το Πυροσβεστικό Σώμα, με ένα συνεχώς αυξανόμενο κόστος. Αυτό οδηγεί σε μείωση της αποδοτικότητας (efficiency) και τελικά της αποτελεσματικότητας, γιατί, όταν ξεπεραστούν τα όρια του Σώματος, το σύστημα καταρρέει. Το φετινό καλοκαίρι απαιτήθηκε σημαντική βοήθεια από το εξωτερικό. Και όμως, κάτω από ένα σωστό σύστημα θα μπορούσαν όλοι να προσφέρουν χρήσιμο έργο, αξιοποιώντας μάλιστα τις ειδικές γνώσεις και δυνατότητές τους, εάν είχε προβλεφθεί σωστά πώς θα «κουμπώσουν». Υπάρχει η Τοπική Αυτοδιοίκηση, η Δασική Υπηρεσία, η Αστυνομία, οι εθελοντές, κατάλληλοι ιδιώτες κ.λπ. Και βέβαια υπάρχουν οι Ένοπλες Δυνάμεις, οι οποίες έχουν τεράστια δύναμη, πρέπει όμως να προβλεφθεί σωστά ο ρόλος τους και ο τρόπος παρέμβασής τους, για να είναι αποτελεσματικές. Πρέπει να υπάρχει ένα σύστημα το οποίο να τους βάζει να δουλέψουν συνδεόμενοι/συνδυαζόμενοι σωστά, ώστε να μπορούν όλοι να προσφέρουν, ιδίως τις κρίσιμες ώρες. Ποια εκτιμάτε ότι θα είναι η «επόμενη μέρα» για περιοχές όπως η Βαρυμπόμπη και η Εύβοια, για τις οποίες προβλέπονται ειδικοί πόροι και ειδικό σχέδιο; Η ελληνική φύση, η μεσογειακή φύση, είναι προσαρμοσμένη στο να μπορεί μόνη της (υπό όρους) να αναγεννηθεί. Μέσα σε μερικά χρόνια η περιοχή θα είναι πράσινη και στη Βαρυμπόμπη και στη Β. Εύβοια. Ωστόσο, για να συμβεί αυτό, πρέπει να αποφευχθούν –όσο αυτό είναι δυνατόν– δευτερογενείς καταστροφές από πλημμύρες, να περιοριστεί η διάβρωση, για να μπορέσει να γίνει συγκράτηση του εδάφους, με χρονικό ορίζοντα κυρίως τον επόμενο χρόνο. Το χρονικό αυτό διάστημα είναι κρίσιμο, γιατί μέσα σε αυτό είναι εφικτό να φυτρώσει αρκετό χόρτο, θάμνοι, φρύγανα κ.λπ., διασφαλίζοντας τη συγκράτηση του εδάφους. Έτσι η μεγάλης έκτασης ζημιά θα περιοριστεί μόνο στην τρέχουσα χρονιά, ενδεχομένως να διαρκέσει και μέχρι την άνοιξη του 2022. Ως εκ τούτου, τα σχετικά έργα δεν έχει νόημα να συνεχιστούν μετά από την πάροδο και του επόμενου φθινοπώρου. Αυτό που πραγματικά χρειάζεται είναι μια εμπεριστατωμένη μελέτη στην οποία θα περιλαμβάνονται αυστηρά όσες ενέργειες είναι απαραίτητο να γίνουν ώστε οι πολίτες να μη γίνουν μάρτυρες σκηνών όπου μπουλντόζες θα μπαίνουν και θα κόβουν χωρίς κανένα σχέδιο ό,τι καμένο υπάρχει. Ένα αποτελεσματικό σχέδιο που έχει γίνει σε σωστές βάσεις περιλαμβάνει συνδυασμό αντιπυρικών ζωνών, αλλά και επιλεγμένες περιοχές όπου μπορεί (και έχει νόημα) να γίνει αναδάσωση. Ας χρησιμοποιήσουμε πάλι το πρόσφατο παράδειγμα της Β. Εύβοιας. Εκεί υπάρχουν πεύκα, τα οποία, θεωρητικά, αν πέσουν κάτω και δεθούν με τις κατάλληλες μεθόδους, δημιουργώντας τα λεγόμενα κορμοδέματα, μπορούν πράγματι να συμβάλουν στη μείωση της διάβρωσης. Ωστόσο, σε περιοχές όπου παρατηρείται κλίση εδάφους κάτω από 25% αυτή η μέθοδος δεν ενδείκνυται. Οι έρευνές μας, οι οποίες μάλιστα έγιναν στη Β. Εύβοια, έδειξαν ότι σε τόσο μικρές κλίσεις η ζημιά που γίνεται από το ποδοπάτημα και τη μετακίνηση κορμών είναι περισσότερη από την προστασία που θα προσφέρουν τα κορμοδέματα. Σε κλίσεις μεγαλύτερες του 25% και έως κάποιο όριο, η προστασία του εδάφους που επιτυγχάνεται είναι πολύ σημαντική. Αυτό που έχει σημασία αναφορικά με την «επόμενη μέρα» μιας περιοχής που έχει πληγεί από πυρκαγιά είναι να υπάρχουν σχέδιο και προτάσεις από εξειδικευμένους επιστήμονες και βέβαια αυτές να εφαρμοστούν έγκαιρα και με τον σωστό τρόπο. Από όσο γνωρίζω, ειδικά στη Βόρεια Εύβοια, ο σχεδιασμός και τα έργα που γίνονται είναι σε αυτή την κατεύθυνση. Στο σημείο αυτό θα ήθελα να αναφερθώ στην εμπλοκή ιδιωτικών φορέων-χορηγών στην προσπάθεια αποκατάστασης της Β. Εύβοιας, τόσο όσον αφορά το δασικό περιβάλλον όσο και την τοπική κοινωνία. Δεν είμαι δογματικά αντίθετος στην ιδέα. Όπως δεν είμαι καθόλου αρνητικά διακείμενος απέναντι στους εθελοντές και την εμπλοκή τους στη δασοπροστασία. Όμως και στις δύο περιπτώσεις όλα εξαρτώνται από τον τρόπο εφαρμογής. Στη Β. Εύβοια θα κριθούν προθέσεις, επιλογές κατευθύνσεων και προσώπων, αποτελεσματικότητα, οικονομικότητα κ.λπ., που θα αποτυπωθούν στο τελικό αποτέλεσμα. Θα περιμένω, για να κρίνω εκ του αποτελέσματος, και, αν μου ζητηθεί, θα συμβάλω. Τονίζω όμως ότι ένα τέτοιο σχήμα, που, λόγω του μεγέθους της καταστροφής, κινητοποίησε πλήθος χορηγών, δεν είναι δυνατόν να επαναλαμβάνεται παντού. Το κράτος οφείλει να έχει τον πρώτο λόγο στη δασοπροστασία και την αποκατάσταση των καμένων εκτάσεων. Για τον λόγο αυτό, οφείλει να αναβαθμίσει τη Δασική Υπηρεσία με νέο προσωπικό και μέσα, καθώς αυτή, ιστορικά, έχει αξιοποιήσει στο μέγιστο τις περιορισμένες πιστώσεις που της διατίθεντο για να εκτελέσει το σημαντικό αυτό έργο. [1] Ο Δρ. Γαβριήλ Ξανθόπουλος είναι δασολόγος με ειδίκευση στις δασικές πυρκαγιές και είναι διευθυντής ερευνών στο Ινστιτούτο Μεσογειακών Δασικών Οικοσυστημάτων του Ε.Λ.Γ.Ο. «ΔΗΜΗΤΡΑ». Τα κύρια ερευνητικά του ενδιαφέροντα είναι (α) η πρόληψη δασικών πυρκαγιών, (β) ο αντιπυρικός σχεδιασμός, (γ) η εκτίμηση και πρόβλεψη κινδύνου πυρκαγιάς, (δ) η πρόβλεψη συμπεριφοράς δασικών πυρκαγιών, (ε) η δασοπυρόσβεση (στρατηγική, τεχνικές, μοντελοποίηση, θέματα ασφάλειας), (στ) η μέτρηση, μοντελοποίηση και διαχείριση της δασικής καύσιμης ύλης και (ζ) η μεταπυρική αποκατάσταση. Έχει διατελέσει επιστημονικός σύμβουλος σε διάφορες θέσεις και έχει συμμετάσχει σε πολυάριθμα ερευνητικά προγράμματα στην Ελλάδα και το εξωτερικό, συμβάλλοντας στη μεταφορά τεχνογνωσίας και ερευνητικών πορισμάτων από τη διεθνή σκηνή στην ελληνική πράξη. * Το Ινστιτούτο Μεσογειακών Δασικών Οικοσυστημάτων του ΕΛΓΟ «Δήμητρα», θέλοντας να συμβάλει στην πρόληψη των δασικών πυρκαγιών, δημιούργησε δύο βίντεο ενημέρωσης των πολιτών για την ασφάλεια των ιδίων και των κατοικιών τους. Τα βίντεο δημιουργήθηκαν στο πλαίσιο του έργου με τίτλο «Καινοτόμα δράση για την πρόληψη των δασικών πυρκαγιών στα Κύθηρα με την κινητοποίηση και συνεργασία του πληθυσμού, πιλοτικά σε 3 οικισμούς», που υλοποιήθηκε σε συνεργασία με την Ελληνική Εταιρεία Προστασίας της Φύσης, με χρηματοδότηση από το Πράσινο Ταμείο, και είναι διαθέσιμα εδώ: Δασικές Πυρκαγιές – Ασφάλεια Κατοικίας Δασικές Πυρκαγιές – Τι πρέπει να γνωρίζουμε

Ο Στρατηγικός Σχεδιασμός της Περιφέρειας Αττικής για την αντιμετώπιση των πλημμυρικών κινδύνων και την αποτελεσματική θωράκιση της Αττικής παρουσιάστηκε στην πρόσφατη συνεδρίαση του Περιφερειακού Συμβουλίου Αττικής. Ειδικότερα έγινε μια πρώτη παρουσίαση του Master Plan που διαμορφώθηκε από τους μελετητές, οι οποίοι έλαβαν υπόψη τους τις σχετικές μελέτες του Κέντρου Επιστημών Παρατήρησης της Γης και Δορυφορικής Τηλεπισκόπησης BEYOND του Αστεροσκοπείου και του ΕΚΠΑ, οι οποίες παραδόθηκαν στον Περιφερειάρχη στη βάση των σχετικών προγραμματικών συμβάσεων που έχουν συναφθεί. Η συζήτηση επί του θέματος θα συνεχιστεί και σε επόμενη συνεδρίαση του ΠΕΣΥ. Ο επικεφαλής του Κέντρου Επιστημών Παρατήρησης της Γης και Δορυφορικής Τηλεπισκόπησης BEYOND του Αστεροσκοπείου καθηγητής Χ. Κοντοές και η ομάδα του παρουσίασαν τα ευρήματα που προέκυψαν από τις αυτοψίες που πραγματοποίησαν στις πληγείσες περιοχές και πρότειναν μέτρα αντιμετώπισης. Ο μελετητής κ. Ραμπαούνης και η ομάδα του παρουσίασαν τους βασικούς άξονες του masterplan, το οποίο συνοπτικά περιλαμβάνει: * Την καταγραφή και εκτίμηση του εύρους της καταστροφής, την εκτίμηση των κινδύνων πλημμυρών ανά λεκάνη απορροής και κοίτη ρέματος. * Ιεραρχημένες προτάσεις των απαραίτητων μελετών και έργων. * Προϋπολογισμό των μελετών και προεκτίμηση κόστους των απαιτούμενων έργων. Στο σχέδιο αποτυπώνονται αναλυτικά οι κίνδυνοι καθώς και οι κοστολογημένες παρεμβάσεις, που είναι αναγκαίες για τα έργα άμεσης (Α προτεραιότητας) και μεσοπρόθεσμης παρέμβασης (Β προτεραιότητας). Ειδικότερα για την Α Φάση απαιτούνται 35 εκ. ευρώ (για μελέτες και έργα) ενώ για τη Β Φάση απαιτούνται κατ' εκτίμηση 283 εκ. ευρώ, (για μελέτες και έργα). Επισημαίνεται πως με εντολή του Περιφερειάρχη, το Γενικό Σχέδιο έχει ήδη προωθηθεί από τις υπηρεσίες της Περιφέρειας σε όλους τους συναρμόδιους Υπουργούς προς ενημέρωσήτους.

Σήμερα, το Κοινό Κέντρο Ερευνών της Επιτροπής (ΚΚΕρ) παρουσίασε την 21η ετήσια έκθεσή του για τις δασικές πυρκαγιές στην Ευρώπη, τη Μέση Ανατολή και τη Βόρεια Αφρική το 2020. Μετά το 2019 —τη χειρότερη χρονιά που καταγράφηκε ποτέ—, το 2020 ήταν ένα ακόμη έτος κατά το οποίο οι πυρκαγιές κατέκαψαν μεγάλες φυσικές εκτάσεις στην Ευρώπη. Παρά το αυξημένο επίπεδο ετοιμότητας στις χώρες της ΕΕ, σύμφωνα με την Κομισιόν, κάηκαν περίπου 340.000 εκτάρια στην ΕΕ το 2020, έκταση κατά 30% μεγαλύτερη από το Λουξεμβούργο. Το 2021, η περίοδος των πυρκαγιών είναι ακόμη χειρότερη. Μέχρι την έκδοση της παρούσας έκθεσης, περίπου 0,5 εκατομμύρια εκτάρια γης έχουν γίνει παρανάλωμα του πυρός, εκ των οποίων το 61% είναι δάση που θα χρειαστεί χρόνια για να ανακάμψουν. Περίπου το 25% των ζωνών που κάηκαν στην Ευρώπη βρίσκονται εντός περιοχών Natura 2000 — των ταμιευτήρων βιοποικιλότητας της ΕΕ. Η ΕΕ ενίσχυσε φέτος την ικανότητά της να συνδράμει τις διάφορες χώρες κατά τη διάρκεια αυτής της εποχής των πυρκαγιών, και η ικανότητα αυτή χρησιμοποιήθηκε ήδη εκτενώς κατά τις μεγάλες πυρκαγιές που ξέσπασαν στην περιοχή της Μεσογείου το φετινό καλοκαίρι. Όπως επισημαίνει η Κομισιόν, η κλιματική αλλαγή γίνεται κάθε χρόνο και πιο αισθητή. Διακρίνουμε σαφέστατα μια ανοδική τάση, η οποία σημαίνει υψηλότερο επίπεδο κινδύνου πυρκαγιών, αύξηση της διάρκειας των εποχών των πυρκαγιών, καθώς και έντονες και ταχέως εξαπλούμενες γιγαντιαίες πυρκαγιές, τις οποίες ελάχιστα μπορούν να αντιμετωπίσουν τα παραδοσιακά μέσα πυρόσβεσης. Φέτος, είχαν ήδη καεί περίπου 130.000 εκτάρια έως τα τέλη Ιουνίου, οπότε αρχίζει κατά κανόνα η εποχή των πυρκαγιών. Οι πυρκαγιές δεν πλήττουν πλέον μόνο τα κράτη της νότιας Ευρώπης, αλλά αποτελούν αυξανόμενη απειλή και για την κεντρική και βόρεια Ευρώπη. Περισσότερες από 9 στις 10 πυρκαγιές στην ΕΕ προκαλούνται από ανθρώπινες ενέργειες. Οι εκστρατείες ευαισθητοποίησης του κοινού και οι εκπαιδευτικές εκστρατείες σχετικά με τον κίνδυνο πυρκαγιών είναι καίριας σημασίας για την πρόληψη των καταστροφών. Κύρια πορίσματα της έκθεσης Η έκθεση του 2020 για τις δασικές πυρκαγιές δείχνει ότι η Ρουμανία ήταν η χώρα που επλήγη περισσότερο, ακολουθούμενη από την Πορτογαλία, την Ισπανία και την Ιταλία, σύμφωνα με τις εκθέσεις των κρατών μελών· Οι δασικές πυρκαγιές έπληξαν σοβαρά τις προστατευόμενες περιοχές Natura 2000 της Ευρώπης: κάηκαν 136 331 εκτάρια —περίπου το 40 % του συνόλου της καμένης γης το 2020—, έκταση ελαφρώς λιγότερη από ό,τι το 2019, αλλά πάνω από τον μέσο όρο των τελευταίων 9 ετών· Όπως και το 2019, δυστυχώς, στη Ρουμανία βρίσκεται και πάλι σχεδόν το ήμισυ των εκτάσεων που κάηκαν σε περιοχές Natura 2000, κυρίως στην προστατευόμενη περιοχή του δέλτα του Δούναβη· Το 2020, πυρκαγιές έκτασης άνω των 30 εκταρίων ξέσπασαν σε 20 κράτη μέλη της ΕΕ κατακαίγοντας 339.489 εκτάρια συνολικά, έκταση που υπερβαίνει ελαφρώς εκείνη που κάηκε το 2019· Επίσης, περισσότεροι άνθρωποι έχασαν τη ζωή τους την περίοδο των πυρκαγιών του 2020 από ό,τι το 2019: στις εκθέσεις που υποβλήθηκαν από την Ισπανία αναφέρονται έξι νεκροί, τέσσερις εκ των οποίων ήταν πυροσβέστες· Το 2020, η ταχεία χαρτογράφηση της υπηρεσίας διαχείρισης καταστάσεων έκτακτης ανάγκης Copernicus ενεργοποιήθηκε 17 φορές για τη λεπτομερή χαρτογράφηση δασικών πυρκαγιών, δηλαδή λιγότερες φορές από ό,τι μέχρι σήμερα το 2021· Ο μηχανισμός πολιτικής προστασίας της ΕΕ αναβαθμίστηκε με έναν στόλο πυροσβεστικών αεροσκαφών μέσω του rescEU το 2019, γεγονός που ενίσχυσε την ικανότητά του να συνδράμει τις διάφορες χώρες κατά τη διάρκεια αυτής της εποχής πυρκαγιών. Η περίοδος δασικών πυρκαγιών του 2020 χαρακτηρίστηκε από μεγάλο αριθμό ανεξέλεγκτων πυρκαγιών το πρώτο εξάμηνο. Πυρκαγιές ξέσπασαν τον χειμώνα στο δέλτα του Δούναβη και στα Πυρηναία, και την άνοιξη κυρίως στην περιοχή των Βαλκανίων. Οι χώρες που επλήγησαν περισσότερο το καλοκαίρι και το φθινόπωρο ήταν οι χώρες της Μεσογείου, ιδίως η Ισπανία και η Πορτογαλία, στις οποίες καταγράφηκαν οι μεγαλύτερες πυρκαγιές στην ΕΕ το 2020. Οι μεγαλύτερες δασικές πυρκαγιές του έτους σημειώθηκαν εκτός της ΕΕ, στην Ουκρανία κοντά στον πυρηνικό αντιδραστήρα του Τσερνομπίλ. Η κ. Μαρίγια Γκαμπριέλ, Επίτροπος Καινοτομίας, Έρευνας, Πολιτισμού, Εκπαίδευσης και Νεολαίας, η οποία είναι αρμόδια για το Κοινό Κέντρο Ερευνών, δήλωσε σχετικά: «Η κλιματική αλλαγή αυξάνει τον κίνδυνο και το μέγεθος των δασικών πυρκαγιών παντού στον πλανήτη. Από το 2016, οι πρωτοφανείς πυρκαγιές που συνέβησαν σε όλον τον κόσμο έχουν συμπεριφορά και ένταση που όμοιές τους δεν είχαμε αντιμετωπίσει ποτέ στο παρελθόν. Τις τελευταίες δεκαετίες είδαμε τα δάση μας να αναπτύσσονται στην ΕΕ· χρειάζεται περισσότερο από ποτέ να διαφυλάξουμε τα δάση αυτά προκειμένου να θεραπεύσουμε τον πλανήτη μας. Το ΚΚΕρ και η Ευρωπαϊκή Επιτροπή κινητοποιούν την επιστήμη, τις τεχνολογίες, τις πολιτικές και τη συνεργασία όλων με σκοπό την πρόληψη αυτών των τεράστιων πυρκαγιών, τη διαφύλαξη των δασών μας, τη διατήρηση της βιοποικιλότητας και, κυρίως, την προστασία ζωών στην ΕΕ και πέραν αυτής.» Ο Επίτροπος Διαχείρισης Κρίσεων, κ. Γιάνες Λέναρτσιτς, δήλωσε: «Οι δασικές πυρκαγιές αποτελούν σημαντικό κίνδυνο καταστροφών για ολόκληρη την Ευρώπη καθώς και για τις άλλες περιοχές του πλανήτη. Κατά τη διάρκεια της τελευταίας δεκαετίας, ο μηχανισμός πολιτικής προστασίας της ΕΕ ανταποκρίθηκε σε περισσότερες από σαράντα μεγάλης κλίμακας καταστάσεις έκτακτης ανάγκης που αφορούσαν δασικές πυρκαγιές. Η κλιματική αλλαγή επιμηκύνει επίσης κατά αρκετούς μήνες την περίοδο των δασικών πυρκαγιών, αυξάνοντας την πιθανότητα να αντιμετωπίσουν οι ευρωπαϊκές κοινότητες στο μέλλον περισσότερες καταστάσεις έκτακτης ανάγκης λόγω δασικών πυρκαγιών. Είμαστε αποφασισμένοι και αποφασισμένες να καταβάλουμε κάθε δυνατή προσπάθεια για την ενίσχυση της αντιμετώπισης των δασικών πυρκαγιών σε όλη την ΕΕ, ώστε να βοηθήσουμε στην πρόληψη, την ετοιμότητα και την αντιμετώπιση των δασικών πυρκαγιών.» Ο Επίτροπος Περιβάλλοντος, Ωκεανών και Αλιείας, κ. Βιργκίνιους Σινκέβιτσιους, δήλωσε: «Η κλιματική αλλαγή αυξάνει τη διάρκεια και την επικινδυνότητα των εποχών των πυρκαγιών θέτοντας έτσι σε κίνδυνο περισσότερες ζωές και απειλώντας τη φύση. Η σημερινή έκθεση δείχνει πόσο καταστροφική υπήρξε η περυσινή χρονιά, όπως προκύπτει και από τα στοιχεία του τρέχοντος έτους. Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή ενέκρινε μια νέα δασική στρατηγική της ΕΕ με σκοπό την αύξηση της ανθεκτικότητας των δασών στην Ευρώπη. Η ύπαρξη υγιών και ανθεκτικών δασών, καθώς και εκτάσεων που υπόκεινται σε διαχείριση κατά τρόπο που προστατεύει τη βιοποικιλότητα και τους ανθρώπους, είναι ζωτικής σημασίας για τον μετριασμό των επιπτώσεων των δασικών πυρκαγιών. Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο συνεργαζόμαστε με τους εταίρους μας και τις εθνικές αρχές με στόχο να καθιερωθεί ως κανόνας η πρόληψη των δασικών πυρκαγιών βάσει χερσαίων λύσεων.» Ιστορικό Το Κοινό Κέντρο Ερευνών συμβάλλει σημαντικά στη μείωση του κινδύνου καταστροφών από δασικές πυρκαγιές στην Ευρώπη και παγκοσμίως μέσω της ανάπτυξης και λειτουργίας του Ευρωπαϊκού Συστήματος Πληροφόρησης για τις Δασικές Πυρκαγιές (EFFIS). Στο πλαίσιο του προγράμματος Copernicus της ΕΕ και της ομάδας εμπειρογνωμόνων για τις δασικές πυρκαγιές (EGFF), το EFFIS παρέχει συνεχή παρακολούθηση, μέσω δορυφόρων, της κατάστασης όσον αφορά τις πυρκαγιές στην Ευρώπη. Παρέχει στις χώρες μια πλατφόρμα για την ανταλλαγή ορθών πρακτικών όσον αφορά την πρόληψη, την πυρόσβεση, την αποκατάσταση και τη διαχείριση των πυρκαγιών σε ευρωπαϊκό επίπεδο. Το EFFIS χρησιμοποιήθηκε από κυβερνητικές οργανώσεις και πολίτες, με σχεδόν 300.000 χρήστες από 178 χώρες το 2020. Το EFFIS συμπληρώνεται επίσης από το παγκόσμιο σύστημα πληροφοριών για τις δασικές πυρκαγιές (Global Wildfire Information System – GWIS), το οποίο επεκτείνει την παρακολούθηση σε ολόκληρο τον πλανήτη. Οι εκθέσεις του ΚΚΕρ για τις δασικές πυρκαγιές στην Ευρώπη, τη Μέση Ανατολή και τη Βόρεια Αφρική παρέχουν μια πολύ ολοκληρωμένη επισκόπηση της κατάστασης όσον αφορά τις δασικές πυρκαγιές. Η έκδοση του 2020 περιλαμβάνει εκθέσεις από 33 χώρες στις καλυπτόμενες περιοχές, στις οποίες περιγράφονται οι εθνικές δραστηριότητες διαχείρισης των πυρκαγιών και οι δράσεις που αναλήφθηκαν τόσο σε εθνικό όσο και σε ευρωπαϊκό επίπεδο κατά τη διάρκεια των αντιπυρικών εκστρατειών την εν λόγω περίοδο. Η ΕΕ εργάζεται ενεργά για την πρόληψη των δασικών πυρκαγιών, τη διατήρηση των δασών, την ανάκτηση της βιοποικιλότητας και τη διάσωση ζωών. Φέτος τον Μάρτιο, η Επιτροπή δημοσίευσε νέες κατευθυντήριες γραμμές για την πρόληψη των δασικών πυρκαγιών και τη διαχείριση των δασών και της βλάστησης με σκοπό τη μείωση της εξάπλωσης και της έντασης των πυρκαγιών, καθώς και για την αποτελεσματική τους αντιμετώπιση. Με βάση τη στρατηγική της ΕΕ για τη βιοποικιλότητα με ορίζοντα το 2030, στο πλαίσιο της εμβληματικής πρωτοβουλίας της Ευρωπαϊκής Πράσινης Συμφωνίας, η Επιτροπή πρότεινε νέα δασική στρατηγική της ΕΕ με ορίζοντα το 2030, η οποία σκοπό έχει να ενταθεί η δράση για την πρόληψη των δασικών πυρκαγιών και να δοθεί ώθηση για τη βελτίωση της ανθεκτικότητας στην κλιματική αλλαγή. Για περισσότερες πληροφορίες Έκθεση για τις δασικές πυρκαγιές στην Ευρώπη, τη Μέση Ανατολή και τη Βόρεια Αφρική το 2020 Δασικές πυρκαγιές Ευρωπαϊκό Σύστημα Πληροφόρησης για τις Δασικές Πυρκαγιές (EFFIS) Παγκόσμιο σύστημα πληροφοριών για τις δασικές πυρκαγιές (GWIS) Πρόγραμμα Copernicus της ΕΕ

Οι πυρκαγιές φέτος ήταν περισσότερες από αυτές του 2016, αλλά οι καμένες εκτάσεις λιγότερες, όπως ανέφερε η Πυροσβεστική που έκανε απολογισμό της αντιπυρικής περιόδου 2017. Σύμφωνα με τα στοιχεία της Πυροσβεστικής, από τις αρχές του έτους μέχρι και το τέλος Οκτωβρίου, εκδηλώθηκαν 9.656 πυρκαγιές με τις καμένες εκτάσεις να ανέρχονται στα 216.960 στρέμματα. Τα αντίστοιχα αποτελέσματα για την ίδια περίοδο του 2016 ήταν 7.983 πυρκαγιές και 365.869 στρέμματα. Η εικόνα είναι ότι φέτος η Πυροσβεστική αντιμετώπισε αυξημένο αριθμό πυρκαγιών κατά 17,3%, ενώ οι καμένες εκτάσεις παρουσιάζουν μείωση κατά 40,7% σε σχέση με το 2016. Παράλληλα, το «καυτό» τρίμηνο Ιουνίου, Ιουλίου, Αυγούστου, διαπιστώνεται ότι ο αριθμός των πυρκαγιών που εκδηλώθηκαν ανήλθε στις 3.472 και το σύνολο των καμένων εκτάσεων στα 135.092 στρέμματα. Τα αντίστοιχα αποτελέσματα για την ίδια περίοδο του 2016 ήταν 4.029 πυρκαγιές και 237.415 στρέμματα. Επομένως, παρατηρείται μείωση των πυρκαγιών κατά 13,8% και των καμένων εκτάσεων κατά 44% σε σχέση με το 2016. «Από τώρα έχουμε ξεκινήσει την προετοιμασία για την επόμενη αντιπυρική περίοδο. Δίνουμε ένα συνεχή αγώνα αγώνα και θα πρέπει να είμαστε πιο οργανωμένοι και με καλύτερο σχεδιασμό παρά ποτέ», τόνισε ο αναπληρωτής υπουργός Προστασίας του Πολίτη Νίκος Τόσκας, ενώ πρόσθεσε πως έχει ξεκινήσει ήδη η συντήρηση και προετοιμασία των εναέριων μέσων ενόψει της νέας αντιπυρικής περιόδου. Πηγή: http://greenagenda.gr/%CE%B1%CF%80%CE%BF%CE%BB%CE%BF%CE%B3%CE%B9%CF%83%CE%BC%CF%8C%CF%82-%CF%80%CF%85-%CF%80%CE%B5%CF%81%CE%B9%CF%83%CF%83%CF%8C%CF%84%CE%B5%CF%81%CE%B5%CF%82-%CF%80%CF%85%CF%81%CE%BA%CE%B1%CE%B3%CE%B9/

Σήμερα, το Κοινό Κέντρο Ερευνών της Επιτροπής παρουσίασε την 20ή ετήσια έκθεσή του για τις δασικές πυρκαγιές στην Ευρώπη, τη Μέση Ανατολή και τη Βόρεια Αφρική, για το 2019. Κατά τη διάρκεια του έτους αυτού που θεωρήθηκε το χειρότερο της πρόσφατης ιστορίας όσον αφορά τις δασικές πυρκαγιές ανά τον κόσμο, κάηκαν πάνω από 400.000 εκτάρια των φυσικών εκτάσεων της Ευρώπης, ενώ ένας πρωτοφανής αριθμός περιοχών προστασίας της φύσης επλήγησαν από δασικές πυρκαγιές. Σύμφωνα με τα πορίσματα της έκθεσης, η κλιματική αλλαγή εξακολούθησε να επηρεάζει τη διάρκεια και την ένταση του κινδύνου πυρκαγιών στην Ευρώπη. Έως τον Μάρτιο, δηλαδή πριν από την έναρξη της «περιόδου των πυρκαγιών» στις περισσότερες χώρες, η συνολική καμένη έκταση της ΕΕ αντιστοιχούσε ήδη σε πάνω από τον ετήσιο μέσο όρο των τελευταίων 12 ετών. Ωστόσο, χάρη στην καλύτερη ετοιμότητα και την αποτελεσματικότερη αντίδραση, η περίοδος 2019 ήταν μία από τις καλύτερες που έχουν καταγραφεί όσον αφορά την πρόληψη ατυχημάτων και την απώλεια ζωών. Κύρια πορίσματα της έκθεσης Οι εθνικές εκθέσεις χωρών έδειξαν ότι η Ισπανία, η Πορτογαλία και η Πολωνία κατέγραψαν τον υψηλότερο αριθμό πυρκαγιών στις χώρες της ΕΕ το 2019· Η Ρουμανία (73.444 εκτάρια καμένης έκτασης) ήταν η χώρα όπου προκλήθηκαν οι μεγαλύτερες ζημίες στις προστατευόμενες περιοχές της το 2019, σύμφωνα με το ευρωπαϊκό σύστημα πληροφοριών για τις δασικές πυρκαγιές (EFFIS)· Οι δασικές πυρκαγιές έπληξαν σοβαρά τις προστατευόμενες περιοχές «Natura 2000» της Ευρώπης. Με 159.585 εκτάρια που έχουν καεί το 2019, σχεδόν το ήμισυ της συνολικής καμένης έκτασης στην ΕΕ βρίσκεται σε αυτές τις κύριες ζώνες βιοποικιλότητας· Η περίοδος πυρκαγιών του 2019 ήταν, ωστόσο, μία από τις καλύτερες όσον αφορά την πρόληψη ατυχημάτων και την απώλεια ζωών: σημειώθηκαν μόνο τρία ατυχήματα λόγω δασικών πυρκαγιών στις χώρες που περιλαμβάνονται στην έκθεση του 2019. Η ταχεία χαρτογράφηση της υπηρεσίας διαχείρισης καταστάσεων έκτακτης ανάγκης Copernicus ενεργοποιήθηκε 35 φορές για να βοηθήσει στην καταπολέμηση των δασικών πυρκαγιών το 2019, δηλαδή περισσότερες φορές από οποιοδήποτε έτος μέχρι σήμερα. Ο μηχανισμός πολιτικής προστασίας της ΕΕ ενεργοποιήθηκε πέντε φορές για δασικές πυρκαγιές και αναβαθμίστηκε με το rescEU το 2019, στο πλαίσιο του οποίου δημιουργήθηκε ένα νέο ευρωπαϊκό απόθεμα που περιλαμβάνει πυροσβεστικά αεροσκάφη και ελικόπτερα. Η στρατηγική για τη βιοποικιλότητα που προτάθηκε τον Μάιο στο πλαίσιο της Ευρωπαϊκής Πράσινης Συμφωνίας προβλέπει δράσεις για τη βελτίωση της υγείας των ευρωπαϊκών δασών και την ενίσχυση της ανθεκτικότητάς μας στις δασικές πυρκαγιές, και περιλαμβάνει τον στόχο φύτευσης τουλάχιστον 3 δισεκατομμυρίων δέντρων έως το 2030. Η κ. Mariya Gabriel, Επίτροπος Καινοτομίας, Έρευνας, Πολιτισμού, Εκπαίδευσης και Νεολαίας, η οποία είναι αρμόδια για το Κοινό Κέντρο Ερευνών, δήλωσε σχετικά: «Εδώ και περισσότερα από είκοσι χρόνια, το Κοινό Κέντρο Ερευνών συνεργάζεται με χώρες σε ολόκληρη την Ευρώπη για να παράσχει τις πλέον επικαιροποιημένες τάσεις όσον αφορά τις δασικές πυρκαγιές, συμβάλλοντας στις προσπάθειες πρόληψης και μειώνοντας τις καταστροφικές επιπτώσεις τους όταν συμβαίνουν πυρκαγιές. Οι μεταβαλλόμενες καιρικές συνθήκες που συνδέονται με την κλιματική αλλαγή αυξάνουν τον κίνδυνο δασικών πυρκαγιών σε ολόκληρο τον κόσμο. Η γνώση και τα επιστημονικά στοιχεία έχουν καίρια σημασία για τη λήψη των πλέον αποτελεσματικών μέτρων για την πρόληψη των πυρκαγιών αυτών, τη διαφύλαξη των δασών μας, τη διατήρηση της βιοποικιλότητας και την προστασία της ζωής». Ο Επίτροπος Περιβάλλοντος, Ωκεανών και Αλιείας, κ. Virginijus Sinkevičius, δήλωσε: «Οι Ευρωπαίοι είδαν φρικτές εικόνες δασικών πυρκαγιών στις δυτικές ακτές των ΗΠΑ, στη Σιβηρία, στην Αυστραλία και στην περιοχή του Αμαζονίου. Αλλά και στην Ευρώπη τα δάση έχουν επίσης πληγεί σοβαρά από πυρκαγιές. Μέρος της αντίδρασης για να εξασφαλιστεί ότι αυτό δεν θα συμβεί σε τόσο καταστροφική κλίμακα συνίσταται στην προστασία και τη διαχείριση των δασών μας με τρόπο που να μειώνει την τρωτότητά τους στις πυρκαγιές, επιτρέποντας παράλληλα στη φύση να αυτοπροστατεύεται». Ο Αρμόδιος Επίτροπος για τη Διαχείριση Κρίσεων, Janez Lenarčič, δήλωσε τα εξής: «Τα δεδομένα και οι πληροφορίες σχετικά με τους κινδύνους δασικών πυρκαγιών και τις επιδημικές εκρήξεις είναι ουσιαστικής σημασίας. Μας βοηθούν στην πρόληψη και την ετοιμότητα, αλλά και στην ταχύτερη και αποτελεσματικότερη αντίδραση σε περίπτωση καταστροφικών δασικών πυρκαγιών. Με το rescEU και τον ενισχυμένο μηχανισμό πολιτικής προστασίας της ΕΕ είμαστε έτοιμοι να βοηθήσουμε, σε ολόκληρη την Ευρώπη και πέραν αυτής». Ιστορικό Το Κοινό Κέντρο Ερευνών της Επιτροπής συμβάλλει σημαντικά στη μείωση του κινδύνου καταστροφών από δασικές πυρκαγιές στην Ευρώπη και παγκοσμίως, μέσω της ανάπτυξης και λειτουργίας του EFFIS και του παγκόσμιου πληροφοριακού συστήματος δασικών πυρκαγιών (GWIS). Οι εκθέσεις για τις δασικές πυρκαγιές στην Ευρώπη, τη Μέση Ανατολή και τη Βόρεια Αφρική αποτελούν μοναδική πηγή πληροφοριών για τους υπεύθυνους διαχείρισης πυρκαγιών και τους υπεύθυνους χάραξης πολιτικής σε ευρωπαϊκές και γειτονικές χώρες. Παρέχουν επίσημα στατιστικά στοιχεία σχετικά με τις επιπτώσεις των δασικών πυρκαγιών, τα οποία υποβάλλονται ετησίως από τις πυροσβεστικές αρχές στις εν λόγω χώρες. Για περισσότερες πληροφορίες Έκθεση για τις δασικές πυρκαγιές στην Ευρώπη, τη Μέση Ανατολή και τη Βόρεια Αφρική το 2019 Δασικές πυρκαγιές Ευρωπαϊκό Σύστημα Πληροφόρησης για τις Δασικές Πυρκαγιές

Μέσα σε μία ημέρα εκδηλώθηκαν 62 δασικές πυρκαγιές σε όλη την Ελλάδα, ενώ, σύμφωνα με την Πυροσβεστική, οι περισσότερες από αυτές τέθηκαν άμεσα υπό έλεγχο στο αρχικό στάδιο. Υπό μερικό έλεγχο τέθηκαν οι πυρκαγιές στις εξής περιοχές: Κρυονέρι Αττικής, Καλίτσαινα Μεσσηνίας, Άγιος Ιωάννης Αρτέμιδας Αττικής, Θορικό Λαυρίου Αττικής και Προφήτης Ηλίας Ηρακλείου Κρήτης. Για σήμερα Παρασκευή πολύ υψηλός κίνδυνος (Δείκτης 4), σύμφωνα με το Χάρτη Πρόβλεψης Κινδύνου Πυρκαγιάς, προβλέπεται στους Νομούς Αττικής, Βοιωτίας, Εύβοιας, Χανίων, Ηρακλείου, Ρεθύμνης, Λασιθίου, Κυκλάδων και στα νησιά Χίος, Σάμος, Ικαρία. Η Πυροσβεστική απευθύνει έκκληση στους πολίτες να είναι ιδιαίτερα προσεκτικοί και να αποφεύγουν οποιαδήποτε δραστηριότητα θα μπορούσε να προκαλέσει την εκδήλωση πυρκαγιάς. Παράλληλα, υπενθυμίζει ότι σε περίπτωση πυρκαγιάς οι πολίτες θα πρέπει: Να ειδοποιούν αμέσως το κέντρο της Πυροσβεστικής Υπηρεσίας στον αριθμό κλήσης 199 Να απομακρύνονται έγκαιρα, εάν δεν μπορούν να βοηθήσουν στην καταστολή της φωτιάς, για τη δική τους ασφάλεια, αλλά και για να μην παρεμποδίζουν το έργο της Πυροσβεστικής. Πηγή: http://greenagenda.gr/%CF%83%CE%B5-%CE%AD%CE%BD%CE%B1-24%CF%89%CF%81%CE%BF-%CE%B5%CE%BA%CE%B4%CE%B7%CE%BB%CF%8E%CE%B8%CE%B7%CE%BA%CE%B1%CE%BD-62-%CE%B4%CE%B1%CF%83%CE%B9%CE%BA%CE%AD%CF%82-%CF%80%CF%85%CF%81%CE%BA%CE%B1/

Η φωτιά μαίνεται ανεξέλεγκτη και οι αρχές φοβούνται ότι ο αριθμός των νεκρών θα ξεπεράσει τους 100. Ο αριθμός των νεκρών από τη δασική πυρκαγιά στη Λεϊρία της κεντρικής Πορτογαλίας έφτασε τους 62, ενώ υπάρχει και σημαντικός αριθμός τραυματιών και αγνοουμένων. Οι Πορτογαλικές αρχές εκφράζουν φόβους πως οι νεκροί θα ξεπεράσουν τους 100 καθώς η φωτιά μαίνεται ανεξέλεγκτη. Τα 47 θύματα θύματα βρέθηκαν μέσα ή κοντά στα αυτοκίνητά τους, αφότου οι φλόγες τους εγκλώβισαν ενώ κινούνταν κοντά σε αυτοκινητόδρομο. Ανάμεσα τους και παιδιά με το πρώτο αναγνωρισμένο θύμα τον 4χρονο Ροντρίγκο Ροζάριο. Η γιαγιά του είπε στην κρατική τηλεόραση ότι το πτώμα του μικρού παιδιού βρέθηκε δίπλα στο αυτοκίνητο του θείου του, γράφει η Express. Oι τραυματίες ανέρχονται σε τουλάχιστον 59, με πολλούς εξ αυτών να βρίσκονται σε κρίσιμη κατάσταση. Ανάμεσα στους τραυματίες και πολλοί πυροσβέστες βρίσκονται και πυροσβέστες. Τέσσερις εκ των οποίων νοσηλεύονται σε κρίσιμη κατάσταση. Ενω άλλοι δυο πυροσβέστες αγνοούνται. Σοκαριστικές είναι οι εικόνες που δείχνουν απανθρακωμένα πτώματα πάνω στο οδόστρωμα. "Δυστυχώς αυτή φαίνεται ότι είναι η μεγαλύτερη τραγωδία που έχουμε δει τα τελευταία χρόνια σε δασικές πυρκαγιές", δήλωσε ο πρωθυπουργός Αντόνιο Κόστα. Σύμφωνα με την εφημερίδα Correio do Manhã, μεταξύ των τραυματιών είναι και μια οκτάχρονη, η οποία βρέθηκε να περιπλανιέται μόνη της κοντά στην εστία της πυρκαγιάς και έχει υποστεί εγκαύματα. Στην Πορτογαλία επικρατούν εξαιρετικά υψηλές θερμοκρασίες που ξεπερνούν τους 40C σε κάποιες περιοχές. Οι πληροφορίες κάνουν λόγο και για αγνοουμένους. Η δασική πυρκαγιά που έπληξε χθες την περιοχή αυτή της κεντρικής Πορτογαλίας προκάλεσε επίσης τον τραυματισμό πολλών δεκάδων ανθρώπων ακόμη και πυροσβεστών. Η φωτιά ξέσπασε χθες, λίγο πριν από τις 15:00 τοπική ώρα (17:00 ώρα Ελλάδας) στην κοινότητα Πεδρόγαου Γκραντ, της περιοχής Λεϊρία. Τα οχήματα παγιδεύτηκαν στις φλόγες ενώ βρίσκονταν σε δρόμο που διέσχιζε το δάσος και συνδέει το Φιγκέιρο ντος Βίνιος με το Καστανιέιρα ντε Πέρα». Η φωτιά εξαπλώθηκε με μεγάλη ορμή σε τέσσερα μέτωπα όπως ανέφερε ο υπουργός εσωτερικών της χώρας. Τριήμερο πένθος Η κυβέρνηση της Πορτογαλίας κήρυξε τριήμερο εθνικό πένθος από σήμερα για τα θύματα της δασικής πυρκαγιάς στην περιοχή Λεϊρία που μέχρι στιγμής ανέρχονται σε τουλάχιστον 62. Η δασική πυρκαγιά που σημειώθηκε χθες στην περιοχή αυτή της κεντρικής Πορτογαλίας προκάλεσε επίσης τον τραυματισμό 50 ανθρώπων, πολλοί εκ των οποίων είναι πυροσβέστες. Η φωτιά ξέσπασε χθες, λίγο πριν από τις 15:00 τοπική ώρα (17:00 ώρα Ελλάδας) στην κοινότητα Πεδρόγαου Γκραντ, της περιοχής Λεϊρία. Πηγή και πλήρες άρθρο: http://www.thetoc.gr/diethni/article/portogalia-anekselegkti-i-fwtia--foboi-gia-panw-apo-100-nekrous

Κατασβέστηκε η πυρκαγιά που εκδηλώθηκε στις 3 τα ξημερώματα στο τέμενος Βαγιαζήτ, στο Διδυμότειχο, με τις δυνάμεις ωστόσο της πυροσβεστικής να παραμένουν στο μνημείο για λόγους ασφαλείας. Σύμφωνα με τις πρώτες πληροφορίες του ΑΠΕ-ΜΠΕ, η πυρκαγιά φαίνεται να προκλήθηκε από σπίθα οξυγονοκόλλησης κατά τη διάρκεια των εργασιών αναστήλωσης του τεμένους που πραγματοποιούνται με χρηματοδότηση του υπουργείου Πολιτισμού και επρόκειτο να ολοκληρωθούν εντός του έτους. Σύμφωνα με τα όσα δήλωσε στο ΑΠΕ-ΜΠΕ, ο δήμαρχος Διδυμοτείχου Παρασκευάς Πατσουρίδης, η κινητοποίηση ήταν άμεση και στην επιχείρηση κατάσβεσης συνέδραμαν δυνάμεις της πυροσβεστικής, από την ευρύτερη περιοχή και όχι μόνο του Διδυμοτείχου, με τον διοικητή της Περιφερειακής Πυροσβεστικής Διοίκησης Ανατολικής Μακεδονίας Θράκης, αρχιπύραρχο Ναθαναήλ Ρήγα να έχει μεταβεί στο σημείο από τις πρώτες στιγμές εκδήλωσης της πυρκαγιάς. Ο δήμαρχος Διδυμοτείχου ανέφερε πως είναι πολύ νωρίς για να γίνει αποτίμηση της ζημίας, ωστόσο είναι εμφανές πως είναι ολοσχερής η καταστροφή της ξύλινης στέγης, η οποία τελούσε υπό κατάρρευση και η ανακατασκευή της ήταν προτεραιότητα στις υπό εξέλιξη εργασίες αναστήλωσης του μνημείου. Σε ό,τι αφορά στο εσωτερικό του πέτρινου κτιρίου δεν είναι ακόμη εφικτή η είσοδος, λόγω των πολύ υψηλών θερμοκρασιών από την πυρκαγιά. Τέλος, ο κ. Πατσουρίδης σημείωσε πως τις επόμενες ώρες αναμένεται η άφιξη της γενικής γραμματέα του υπουργείου Πολιτισμού, Μαρίας Ανδρεαδάκη-Βλαζάκη, ενώ ήδη έχει μεταβεί στο Διδυμότειχο εκπρόσωπος της αρμόδιας Εφορείας Αρχαιοτήτων. Σημειώνεται πως η φυσική φθορά του τεμένους, η ανέγερση του οποίου άρχισε το 1389 επί σουλτάνου Βαγιαζήτ Α΄, με την πάροδο των ετών ήταν σημαντική με την ιδιαίτερης αρχιτεκτονικής ξύλινη στέγη του να τελεί υπό κατάρρευση, αφήνοντας το εσωτερικό του εκτεθειμένο στα καιρικά φαινόμενα. Ήδη, από τα τέλη της δεκαετίας του ΄90 το υπουργείο Πολιτισμού προχώρησε σε πρώτες ενέργειες προστασίας του μνημείου, ενώ το 2010 αποφασίστηκε η αναστήλωσή του, οι εργασίες της οποίας επρόκειτο να ολοκληρωθούν εντός του τρέχοντος έτους. Πηγή: http://www.ethnos.gr/koinonia/arthro/se_ekseliksi_epixeirisi_katasbesis_pyrkagias_sto_temenos_bogiazit_sto_didymoteixo-65091100/

Η κλιματική αλλαγή θα αυξήσει κατακόρυφα τον κίνδυνο των δασικών πυρκαγιών στη Μεσογειακή Ευρώπη τις επόμενες δεκαετίες, σύμφωνα με μια νέα μελέτη. Τα υφιστάμενα μέτρα πρόληψης των πυρκαγιών θα είναι ανεπαρκή, οπότε θα χρειαστεί αλλαγή στρατηγικής. Αναφέρει η EurActiv Ισπανίας. Μελέτη του Πανεπιστήμιου της Βαρκελώνης, η οποία δημοσιεύθηκε στο περιοδικό Scientific Reports, ανέλυσε μια σειρά από μοντέλα που και δείκτες κλίματος για δάση ευάλωτα στις πυρκαγιές. Οι ερευνητές κατέληξαν στο συμπέρασμα ότι «ο κίνδυνος των δασικών πυρκαγιών θα αυξηθεί, αλλά οι επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής στις ευάλωτες περιοχές δεν είναι πάντα ευδιάκριτες». Η μελέτη χρησιμοποίησε την εκτεταμένη βάση δεδομένων του Ευρωπαϊκού Συστήματος Πληροφόρησης για τις Δασικές Πυρκαγιές (EFFIS) και επικεντρώθηκε σε περιοχές οι οποίες είχαν εκτεθεί σε πυρκαγιές κατά τη διάρκεια του καλοκαιριού στη λεκάνη της Μεσογείου, όταν συνέπεσε με την ξηρασία και ιδιαίτερες συνθήκες υγρασίας. «Η μελέτη καταλήγει στο συμπέρασμα ότι στατιστικά υπάρχει σημαντική σχέση μεταξύ πυρκαγιών και ξηρασίας που συνέβη στο ίδιο καλοκαίρι σε πολλές περιοχές», δήλωσε ο Marco Turco, ερευνητής στο Πανεπιστήμιο της Βαρκελώνης. «Επιπλέον, η σχέση μεταξύ ξηρασίας και πυρκαγιών είναι ισχυρότερη στις βόρειες περιοχές», πρόσθεσε και ότι οι προγενέστερες κλιματικές συνθήκες διαδραματίζουν σχετικά μικρό ρόλο, εκτός από συγκεκριμένες περιοχές. Αυτό σημαίνει ότι η ξηρασία είναι ένας πιο αποφασιστικός παράγοντας και παίζει πιο σημαντικό ρόλο στις πιο υγρές και πιο βόρειες περιοχές από ότι στις ξηρότερες νότιες περιοχές. Αυτό συμβαίνει επειδή η βλάστηση στο νότο είναι προσαρμοσμένη στο να χρειάζεται λιγότερο νερό, σύμφωνα με τη μελέτη. Προβλέπει ότι κατά τις επόμενες δεκαετίες, οι βόρειες περιοχές της Μεσογείου θα αντιμετωπίσουν πιο έντονα τις επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής. Η μελέτη προειδοποιεί επίσης ότι η πρόληψη των πυρκαγιών θα μπορούσε να επηρεαστεί σημαντικά από τις επιπτώσεις της κλιματικής αν δεν γίνουν οι απαραίτητες αλλαγές. Τις τελευταίες δεκαετίες, οι περιοχές στη Μεσόγειο οι οποίες έχουν εκτεθεί σε πυρκαγιά έχουν όντως μειωθεί, ενώ περιπτώσεις ξηρασίας έχουν πράγματι αυξηθεί. Αυτές οι αντίθετες τάσεις δείχνουν ότι, μέχρι στιγμής, το πρόβλημα αντιμετωπίζεται. Αλλά ο Turco επέμεινε ότι η διατήρηση των μέτρων πρόληψης των πυρκαγιών στο σημερινό τους επίπεδο ενδέχεται να είναι ανεπαρκής για την αντιμετώπιση μελλοντικών αυξήσεων στην ξηρασία. Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο οι ερευνητές της μελέτης ζητούν οι τρέχουσες στρατηγικές να επανασχεδιαστούν. Ο Turco εξήγησε ότι τα μοντέλα ξηρασίας-φωτιάς τα οποία αναπτύχθηκαν κατά τη διάρκεια της εκπόνησης της μελέτης μπορούν να συμβάλουν στη δημιουργία ενός συστήματος εποχιακών προβλέψεων το οποίο που θα μπορούσε εύκολα να λειτουργήσει συμπληρωματικά με τις υπάρχουσες στρατηγικές. Πηγή: http://www.euractiv.gr/section/periballon/news/i-klimatiki-allagi-tha-afxisi-ton-kindyno-dasikon-pyrkagion-sti-mesogio/

Τα 16,75 εκατομμύρια στρέμματα φθάνουν οι δασικές εκτάσεις που έχουν καεί στη χώρα μας από το 1980 έως και το 2017 σε 55.066 πυρκαγιές. Το 2017 ήταν μια «καλή» χρονιά για τη χώρα μας καθώς, παρά την αύξηση του αριθμού των πυρκαγιών σε σχέση με την προηγούμενη χρονιά, μειώθηκαν στο μισό οι εκτάσεις που κάηκαν. Σε όλη την Ευρώπη πάντως το 2017 κάηκε μια έκταση μεγαλύτερη από την Κύπρο, με την οικονομική ζημιά να εκτιμάται σε 10 δισ. ευρώ. Τα στοιχεία προέρχονται από την ετήσια έκθεση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για τις δασικές πυρκαγιές στην Ευρώπη, τη Μέση Ανατολή και τη Βόρεια Αφρική για το 2017. Ειδικά για τη χώρα μας, η έκθεση επισημαίνει ότι το 2017 χαρακτηρίστηκε από υψηλές θερμοκρασίες και μειωμένα επίπεδα βροχοπτώσεων, εκτός από μια μικρή περίοδο τον Ιούνιο και τον Ιούλιο. Σύμφωνα με την εφημερίδα «Καθημερινή», στο ξεκίνημα της αντιπυρικής περιόδου, στις κεντρικές και νότιες περιοχές της χώρας καταγράφηκαν ασυνήθιστα υψηλές για την εποχή θερμοκρασίες, ενώ στα τέλη Ιουνίου πολλές περιοχές της ηπειρωτικής Ελλάδας είχαν καύσωνα. Το 2017, τελικά, ξέσπασαν 1.083 πυρκαγιές που έκαψαν 133.930 στρέμματα, εκ των οποίων τα 4.100 σε περιοχές Natura. Η έκθεση δίνει και ενδιαφέροντα στοιχεία για το πυροσβεστικό σώμα: όπως αναφέρει, το 2017 η πυροσβεστική είχε 14.043 άτομα, εκ των οποίων 8.853 ήταν μόνιμο προσωπικό, 3.910 με τριετή συμβόλαια και 1.280 εποχικοί. Το έργο της πυροσβεστικής συμπλήρωσαν 1.750 εθελοντές πυροσβέστες. Η Πυροσβεστική Υπηρεσία έχει στη διάθεσή της 3.294 οχήματα εκ των οποίων τα 1.868 πυροσβεστικά, τα 952 βοηθητικά, τα 309 ειδικά οχήματα και 165 δίκυκλα. Επίσης, διαθέτει 40 πυροσβεστικά αεροσκάφη και 8 πυροσβεστικά ελικόπτερα, τα οποία ενισχύονται με 10 υπενοικιασμένα. «Τα ακραία καιρικά φαινόμενα - μακροχρόνιες ξηρασίες και καύσωνες - επιτείνουν τις δασικές πυρκαγιές και καθιστούν την πυρόσβεση δυσκολότερη. Πάνω από το 90 % του συνόλου των δασικών πυρκαγιών έχουν αρχίσει από ανθρώπινες δραστηριότητες, γι' αυτό η ΕΕ συνεργάζεται στενά με τα κράτη μέλη στα θέματα πρόληψης, διασφαλίζοντας ότι οι πολίτες και οι υπεύθυνοι λήψης αποφάσεων έχουν μεγαλύτερη επίγνωση των αιτιών των δασικών πυρκαγιών και των κινδύνων που αυτές ενέχουν», σχολίασε ο Επίτροπος Περιβάλλοντος, Καρμένου Βέλα. «Πρέπει επίσης να επενδύσουμε περισσότερο στη διαχείριση των δασών ώστε να εξασφαλίζεται η εφαρμογή βέλτιστων πρακτικών σε όλη την ΕΕ. Όπως διαπιστώσαμε εκ νέου το καλοκαίρι του 2018, χρειάζεται πολλή δουλειά ακόμη όσον αφορά την πρόληψη, και η Ευρώπη πρέπει να εξακολουθήσει να πρωτοστατεί στον αγώνα κατά της κλιματικής αλλαγής».

Το Κέντρο Διαχείρισης Φυσικών Καταστροφών BEYOND του Ινστιτούτου Αστρονομίας, Αστροφυσικής, Διαστημικών Εφαρμογών & Τηλεπισκόπησης (ΙΑΑΔΕΤ) του Εθνικού Αστεροσκοπείου Αθηνών (ΕΑΑ) δημοσιεύει σήμερα χάρτη με λεπτομερή αποτίμηση της καταστροφής σε επίπεδο οικοδομικού τετραγώνου στον οικισμό Μάτι (Ανατολική Αττική) με συστήματα Drones / UAV υπερυψηλής χωρικής ανάλυσης (3,5 εκατοστά). Η αναλυτική φωτοερμηνεία των αεροφωτογραφιών αυτών, οι οποίες ελήφθησαν 2 ημέρες μετά την πυρκαγιά, οδηγεί στο συμπέρασμα ότι από την καλυφθείσα έκταση ποσοστό επιφανείας της τάξης του 70% αντιστοιχεί σε πλήρως καμμένες εκτάσεις, και της τάξης του 30% αντιστοιχεί σε μερικώς ή μη καμμένες εκτάσεις. Ο ορθοφωτοχάρτης καλύπτει συνολική έκταση 4.318 στρεμμάτων, και συντάχθηκε με αξιοποίηση των αεροφωτογραφιών υπερυψηλής ανάλυσης που ελήφθησαν στις 25/07/2018 με χρήση Συστημάτων μη Επανδρωμένου Αεροσκάφους (ΣμηΕΑ) / UAV τύπου Falcon, σε συνεργασία με την εταιρεία Άρτεμις - Aerosurvey. Ο σκοπός του χάρτη αυτού είναι να παρέχει χρήσιμες πληροφορίες για τις ανάγκες των υπηρεσιών του Υπουργείου Υποδομών και Μεταφορών με σκοπό την διαχείριση και αποκατάσταση των κατεστραμμένων ιδιοκτησιών. Οι εργασίες πτήσεων UAV, λήψεων και επεξεργασίας των αεροφωτογραφιών, καθώς και φωτοερμηνείας των πυρόπληκτων περιοχών αποτελούν προσφορά του Κέντρου Αριστείας BEYOND του ΙΑΑΔΕΤ/ΕΑΑ προς την πολιτεία. Στις δύσκολες αυτές μέρες, οι σκέψεις μας είναι με τα θύματα και τους συνανθρώπους μας που έχουν πληγεί από την ανείπωτη αυτή τραγωδία, και οι υπηρεσίες μας είναι στη διάθεση της πολιτείας συμβάλλοντας κατά το δυνατόν στη διαχείριση της τεράστιας καταστροφής. Στοιχεία επικοινωνίας: Δρ. Χάρης Κοντοές, Διευθυντής Ερευνών Ε.Α.Α., [email protected]

Το Τμήμα Γεωλογίας και Γεωπεριβάλλοντος και το μεταπτυχιακό πρόγραμμα "Στρατηγικές Διαχείρισης Περιβάλλοντος, Καταστροφών και Κρίσεων" του Πανεπιστημίου Αθηνών έδωσαν στη δημοσιότητα μια σειρά από επιστημονικά δεδομένα και προκαταρκτικά συμπεράσματα σχετικά με τις πυρκαγιές που έπληξαν την Αττική την 23η Ιουλίου. Τα στοιχεία παρουσιάζονται συγκεντρωτικά σε ειδικό δίγλωσσο τεύχος, που έχει ως σκοπό την άμεση ενημέρωση της διεθνούς επιστημονικής κοινότητας και του ευρύτερου κοινού. Το πλήρες τεύχος, το οποίο έχει συνταχθεί σε συνεργασία με το Εθνικό Αστεροσκοπείο Αθηνών, είναι διαθέσιμο στον σύνδεσμο: https://tinyurl.com/yanzams4. Τα συμπεράσματα έχουν αναλυτικά ως εξής (επισημαίνεται ότι καθώς η έρευνα και συλλογή δεδομένων βρίσκεται ακόμη σε εξέλιξη, υπάρχει πιθανότητα να μεταβληθούν κάποια συμπεράσματα): 1. Το φαινόμενο είναι μια χαρακτηριστική περίπτωση πυρκαγιάς σε ζώνη μίξης δασών οικισμών (wildland urban interface), η οποία έδρασε ως ενεργή πυρκαγιά κόμης. Οι ζώνες αυτές είναι από τις περιοχές με την υψηλότερη πιθανότητα ανθρώπινων απωλειών παγκοσμίως, καθώς και στον ελληνικό χώρο. Υπάρχουν δε πολυάριθμες περιπτώσεις τέτοιων ζωνών στην Ελλάδα. 2. Κατά τη διάρκεια της πυρκαγιάς οι ισχυροί δυτικοί άνεμοι, ταχύτητας κατά θέσεις και κατά διαστήματα ακόμα και άνω των 90 χιλιομέτρων την ώρα (μεταξύ 17.00-21.00 στις 23/7/18), καθώς και η αλληλεπίδρασή τους με την τοπογραφία της περιοχής διαδραμάτισαν πολύ σημαντικό ρόλο στη γρήγορη μετάδοση της πυρκαγιάς και την εξάπλωσή της προς τα χαμηλότερα υψόμετρα (downslope spread). 3. Η ταχύτατη εξάπλωση της φωτιάς, συντέλεσε σημαντικά στην ελαχιστοποίηση του διαθέσιμου χρόνου αντίδρασης, γεγονός που συντέλεσε στον μεγάλο αριθμό των θυμάτων. 4. Με βάση μαρτυρίες που αναλύονται συστηματικά, προκύπτει ότι ο πληθυσμός που βρισκόταν κοντά στην παραλία, τουλάχιστον σε ορισμένες θέσεις, έλαβε πληροφόρηση για το γεγονός ότι η πυρκαγιά προσεγγίζει την ακτή, όχι με τη μορφή έγκαιρης προειδοποίησης από κάποιο φορέα, αλλά από άτομα που εκκένωναν το δυτικότερο κομμάτι του οικισμού Μάτι. Το γεγονός αυτό δείχνει ότι ο πληθυσμός είχε στη διάθεσή του σχεδόν μηδενικό χρόνο μεταξύ συνειδητοποίησης του κινδύνου και απόφασης αντίδρασης. 5. Σημαντική εκτιμάται ότι είναι η ιδιαίτερη πολεοδομική διάταξη του οικισμού, η οποία ενήργησε ως «παγίδα» για τον πληθυσμό που προσπάθησε να διαφύγει. Κάποια από τα σημαντικά χαρακτηριστικά του ήσαν: οδοί μικρού πλάτους, πολυάριθμα αδιέξοδα, ιδιαίτερα επιμήκη οικοδομικά τετράγωνα, χωρίς δυνατότητα πλευρικής διαφυγής, απουσία χώρων συγκέντρωσης (π.χ. πλατεία, γήπεδο). Το ρόλο οδού διαφυγής θα μπορούσε να παίξει μια οδός παράλληλη προς την ακτογραμμή αλλά μεγάλου πλάτους, που να μεταβαίνει σε διπλανούς οικισμούς. 6. Από την έρευνα πεδίου διαπιστώθηκαν ορισμένες αδυναμίες στις κατασκευές με ευαίσθητα σημεία στη στέγη, τα κουφώματα, τους περιβάλλοντες χώρους και άλλα μέρη. Παράλληλα, καταγράφηκε ένας μεγάλος αριθμός κτηρίων που καταστράφηκαν ολοσχερώς. 7. Ως πρώτη εκτίμηση, παρατηρήθηκε ότι επηρεάστηκαν κυρίως κατοικίες και κτήρια που ήταν υπερυψωμένα ή με ορόφους, με μικρότερες ζημιές στα ισόγεια και στα υπόγεια, δείγμα τυπικό μιας πυρκαγιάς κόμης. Παράλληλα, παρατηρήθηκαν σημαντικές διαφορές μεταξύ των κτιρίων σε ό,τι αφορά τις επιπτώσεις, που πιθανότητα σχετίζονται με τα υλικά κατασκευής και την παρακείμενη βλάστηση. 8. Τα πρώτα συμπεράσματα που προκύπτουν με βάση μαρτυρίες που αναλύονται ακόμα συστηματικά, δείχνουν ότι η προσπάθεια διαφυγής από τον οικισμό ήταν άτακτη, δεν συνιστούσε οργανωμένη απομάκρυνση πολιτών, προκάλεσε κυκλοφοριακή συμφόρηση, λόγω και της μεγάλης συγκέντρωσης πληθυσμού και του πανικού που επικράτησε. Εκτός από τους κατοίκους υπήρχαν και επισκέπτες/τουρίστες, σημαντικό ποσοστό των οποίων δε γνώριζαν καλά την γεωγραφία της περιοχής. 9. Η μορφολογία της ακτογραμμής έκανε δυσχερή την πρόσβαση στην παραλία στα περισσότερα σημεία (κρημνώδεις ακτές), ενώ οι προσβάσιμες παραλίες ήσαν περιορισμένες, γεγονός που, σε συνδυασμό με την ελάχιστη ορατότητα και αποπνιχτική ατμόσφαιρα, συντέλεσε σε σημαντικό βαθμό στον εγκλωβισμό μεγάλου αριθμού πολιτών. 10. Θεωρείται πιθανή η αλλαγή στη συμπεριφορά της πυρκαγιάς λόγω αλλαγής στον τύπο της βλάστησης. Η πυρκαγιά ξεκίνησε από περιοχές που είχαν καεί στο παρελθόν με χαμηλή βλάστηση και μεγάλη ταχύτητα και μετέβη σε ένα χώρο που δεν είχε καεί σε πρόσφατη πυρκαγιά με ιδιαίτερα μεγάλη συγκέντρωση καύσιμης ύλης. Αυτό οδήγησε στην τροφοδότηση της πυρκαγιάς και στην έκλυση υψηλότερης ενέργειας από το Νέο Βουτζά και μέχρι την ακτή. Η πυρκαγιά ανατολικά της Λεωφ. Μαραθώνος μετατράπηκε σε πυρκαγιά που σάρωνε το σύνολο της επιφανειακής βλάστησης και των υψηλών δέντρων (ενεργή πυρκαγιά κόμης), ως ένας «τοίχος φωτιάς», ο οποίος καθοδηγούνταν από τον άνεμο (wind-driven) και επιπλέον μετέδιδε αρκετές δεκάδες καύτρες προς την ακτή. 11. Σε κτίρια με φέροντα οργανισμό από οπλισμένο σκυρόδεμα και τοιχοποιίες πλήρωσης που είχαν κλειστά παράθυρα, η φωτιά δεν πέρασε στο εσωτερικό των κτιρίων, με μοναδικό αποτέλεσμα μια εξωτερική επιδερμική παραμόρφωση των επιχρισμάτων, χωρίς να επηρεάσει τη στατικότητα των κτιρίων λόγω της μικρής διάρκειας επίδρασης της φωτιάς. 12. Αντιθέτως, σε όμοια κτίρια που διέθεταν ξύλινα ή πλαστικά και ανοιχτά παράθυρα, η φωτιά πέρασε στο εσωτερικό τους και η επίδρασή της ήταν μεγαλύτερη, αναπτύχθηκαν υψηλές θερμοκρασίες ιδιαίτερα από την καύση του εξοπλισμού στο εσωτερικό των κτιρίων και δημιουργήθηκαν ρωγμές που μπορούν να επηρεάσουν όχι μόνο τα μη δομικά στοιχεία των κατασκευών αλλά και τον φέροντα οργανισμό τους. 13. Οι ρωγμές αυτές επιδεινώνονται δυστυχώς κατά τη διάρκεια κατάσβεσης της πυρκαγιάς που έχει εκδηλωθεί σε μια κατασκευή ως εξής: το τσιμέντο λόγω της πυρκαγιάς έχει αναπτύξει θερμότητα. Κατά την ρίψη νερού, πραγματοποιείται ταχεία ψύξη και η θερμοκρασία του φέροντος οργανισμού πέφτει απότομα κατά περίπου 50-55 βαθμούς. Η θερμοκρασιακή πτώση δημιουργεί νέες ρωγμές ή διευρύνει τις ήδη υπάρχουσες. 14. Τα καλά δομημένα κτίρια οπλισμένου σκυροδέματος που ήρθαν σε επαφή με τη φωτιά είτε με καύτρες είτε με έκθεση μέσω θερμικής ακτινοβολίας είτε με απευθείας επαφή με τις φλόγες, αλλά αυτή δεν εισήλθε στα κτίρια, συμπεριφέρθηκαν πολύ καλά με μικροβλάβες στα εξωτερικά μη δομικά στοιχεία τους, κυρίως μικρορωγμές στις τοιχοποιίες πλήρωσης και αποκόλληση των επιχρισμάτων λόγω των υψηλών θερμοκρασιών που αναπτύχθηκαν εξωτερικά του κτιρίου. 15. Η στατικότητα των κτιρίων που επηρεάστηκαν από την πυρκαγιά εξαρτάται από τη διάρκεια καύσης στο εξωτερικό του κτιρίου, από το αν το σκυρόδεμα έχει ασβεστοποιηθεί και σε ποιο βάθος ή αν ο χάλυβας βρίσκεται σε καλή κατάσταση λόγω της μεγάλης διάρκειας καύσης εντός του σπιτιού.

Συνεχίστηκαν για δεύτερη ημέρα οι αυτοψίες που διενεργούν οι μηχανικοί του υπουργείου Υποδομών και Μεταφορών στις πληγείσες από τις πυρκαγιές περιοχές. Ειδικότερα, ο συνολικός αριθμός των αυτοψιών που έχουν πραγματοποιηθεί, ανέρχεται σε 2.489, εκ των οποίων οι 1.740 διενεργήθηκαν την Τετάρτη και οι υπόλοιπες 749 προχθές, Τρίτη. Από τα 2.489 κτίρια που ελέχθησαν τα 1.271 (ποσοστό 51,07%) κρίθηκαν κατοικήσιμα και τα 1.218 (ποσοστό 48,93%) μη κατοικήσιμα ενώ τις αυτοψίες διενήργησαν 340 μηχανικοί του Υπουργείου Υποδομών και Μεταφορών. Επίσης, σε συνεργασία του Υπουργείου με την Περιφέρεια Αττικής, μεταφέρθηκαν 305 συνολικά -κατεστραμμένα από την πυρκαγιά- αυτοκίνητα, για να ελευθερωθούν οι κλεισμένοι δρόμοι στο Μάτι του Δήμου Μαραθώνα.

Σύμφωνα με το πρώτο πόρισμα του τμήματος Γεωλογίας και Γεωπεριβάλλοντος του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών, οι ισχυροί άνεμοι έπαιξαν σημαντικό ρόλο στην εξάπλωση των πυρκαγιών στην Ανατολική Αττική. Η ερευνητική ομάδα του τμήματος χαρακτήρισε «παγίδα» τον πολεοδομικό σχεδιασμό του οικισμού Νέος Βουτζάς - Μάτι για τους κατοίκους που προσπάθησαν να διαφύγουν. Τα στοιχεία έδειξαν οδούς μικρού πλάτους, πολυάριθμα αδιέξοδα, ιδιαίτερα επιμήκη οικοδομικά τετράγωνα, χωρίς δυνατότητα πλευρικής διαφυγής. Αρχικό πόρισμα για τις πυρκαγιές στην Ανατολική Αττική εξέδωσε το τμήμα Γεωλογίας και Γεωπεριβάλλοντος του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών. Στο πόρισμα η ερευνητική ομάδα ξεκαθαρίζει ότι η ανάλυση των δεδομένων είναι ακόμη σε εξέλιξη. Στην έκθεση αναφέρεται ότι «τέτοιες περιπτώσεις είναι πολυάριθμες» στην Ελλάδα αναφορικά με πυρκαγιές σε ζώνες μίξης δασών - οικισμών. Επιπλέον, το τμήμα Γεωλογίας υποστηρίζει ότι οι ισχυροί άνεμοι έπαιξαν σημαντικό ρόλο στην εξάπλωση της πυρκαγιάς, ενώ η ταχύτατη πλευρική εξάπλωση της πυρκαγιάς, αποτέλεσε πιθανότατα τον κύριο λόγο για τη μη έγκαιρη προειδοποίηση των πολιτών, γεγονός που συντέλεσε στο μεγάλο αριθμό των θυμάτων. Σχετικά με τις οικείες που κάηκαν, διαπιστώθηκε ότι υπήρξαν αδυναμίες στην κατασκευή τους με ευαίσθητα σημεία στη στέγη, τα κουφώματα και άλλα μέρη. Το πόρισμα χαρακτηρίζει «παγίδα» τον πολεοδομικό σχεδιασμό του οικισμού Νέος Βουτζάς - Μάτι για τους κατοίκους που προσπάθησαν να διαφύγουν. Κάποια από τα σημαντικά χαρακτηριστικά του ήταν: οδοί μικρού πλάτους, πολυάριθμα αδιέξοδα, ιδιαίτερα επιμήκη οικοδομικά τετράγωνα, χωρίς δυνατότητα πλευρικής διαφυγής. «Η μορφολογία της ακτογραμμής έκανε δυσχερή την πρόσβαση στην παραλία στα περισσότερα σημεία (κρημνώδεις ακτές), περιορισμένες οι προσβάσιμες παραλίες, τα οποία σε συνδυασμό με τη χαμηλή ορατότητα και την αποπνιχτική ατμόσφαιρα συντέλεσαν στον εγκλωβισμό» αναφέρει το πόρισμα. Δεδομένα - Συμπεράσματα Πρόκειται για χαρακτηριστική περίπτωση πυρκαγιάς σε ζώνη μίξης δασών - οικισμών (wildland urban interface – WUI), όπου καταγράφεται η υψηλότερη πιθανότητα ανθρώπινων απωλειών στον ελληνικό χώρο και παγκοσμίως. Ειδικά στον ελληνικό χώρο τέτοιες περιπτώσεις είναι πολυάριθμες. Οι ισχυροί δυτικοί άνεμοι, ταχύτητας κατά θέσεις και κατά διαστήματα ακόμα και άνω των 90 χιλ. την ώρα, διαδραμάτισαν πολύ σημαντικό ρόλο στη γρήγορη μετάδοση της πυρκαγιάς προς τα χαμηλότερα υψόμετρα (downslope spread). Η ταχύτατη πλευρική εξάπλωση της πυρκαγιάς, αποτέλεσε πιθανότατα τον κύριο λόγο για τη μη έγκαιρη προειδοποίηση, γεγονός που συντέλεσε στο μεγάλο αριθμό των θυμάτων. Παρατηρήθηκε ότι επηρεάστηκαν κυρίως κατοικίες και κτήρια υπερυψωμένα ή με ορόφους, με μικρότερες καταγεγραμμένες ζημιές στα ισόγεια και στα υπόγεια, τυπικό δείγμα πυρκαγιάς κόμης. Με βάση μαρτυρίες που αναλύονται αυτή τη στιγμή συστηματικά, προκύπτει ότι ο πληθυσμός που βρισκόταν κοντά στην παραλία, πληροφορήθηκε για την πυρκαγιά από άτομα που εκκένωναν το δυτικότερο τμήμα του οικισμού Μάτι, το οποίο είχε ήδη πληγεί και όχι με τη μορφή έγκαιρης προειδοποίησης από κάποιο φορέα. Το γεγονός αυτό δείχνει ότι δόθηκε σχεδόν μηδενικός χρόνος προειδοποίησης και αντίδρασης. Από την έρευνα πεδίου διαπιστώθηκαν αδυναμίες στην κατασκευή των οικιών με ευαίσθητα σημεία στη στέγη, τα κουφώματα και άλλα μέρη, τα οποία συνετέλεσαν στην καταστροφή τους. Η βελτίωσή τους πιθανόν να είχε θετικά αποτελέσματα σε ό,τι αφορά στην τρωτότητά τους απέναντι σε πυρκαγιές. Σημαντικός εκτιμάται ότι είναι ο ιδιαίτερος πολεοδομικός σχεδιασμός του οικισμού, ο οποίος ενέργησε ως «παγίδα» για τον πληθυσμό που προσπάθησε να εκκενώσει. Κάποια από τα σημαντικά χαρακτηριστικά του ήταν: οδοί μικρού πλάτους, πολυάριθμα αδιέξοδα, ιδιαίτερα επιμήκη οικοδομικά τετράγωνα, χωρίς δυνατότητα πλευρικής διαφυγής. Με βάση μαρτυρίες που αναλύονται αυτή τη στιγμή συστηματικά, στις επιπτώσεις συνέβαλε η κυκλοφοριακή συμφόρηση, λόγω πανικού αλλά και η μεγάλη συγκέντρωση πληθυσμού (κατοίκων αλλά και επισκεπτών / τουριστών που πιθανόν δεν γνώριζαν τη γεωγραφία της περιοχής). Η μορφολογία της ακτογραμμής έκανε δυσχερή την πρόσβαση στην παραλία στα περισσότερα σημεία (κρημνώδεις ακτές), περιορισμένες οι προσβάσιμες παραλίες, τα οποία σε συνδυασμό με τη χαμηλή ορατότητα και την αποπνιχτική ατμόσφαιρα συντέλεσαν στον εγκλωβισμό. Πιθανή απρόσμενη συμπεριφορά της πυρκαγιάς λόγω αλλαγής στον τύπο της βλάστησης. Η πυρκαγιά ξεκίνησε από περιοχές που είχαν καεί στο παρελθόν και μεταβεί σε περιοχή που δεν είχε καεί πρόσφατα με υψηλή συγκέντρωση καύσιμης ύλης και επομένως η συμπεριφορά της έγινε κατά πολύ πιο εκρηκτική. Οι συντελεστές της έρευνας: Δρ. Ευθύμης Λέκκας Καθηγητής Δυναμικής Τεκτονικής και Εφαρμοσμένης Γεωλογίας Δρ. Μιχάλης Διακάκης Επιστημονικός συνεργάτης Γεωλόγος Εμμανουήλ Ανδρεαδάκης Υπ. Διδ. Γεωλόγος Σπυρίδων Μαυρούλης Υπ. Διδ. Γεωλόγος, MSc Πρόληψη και διαχείριση Φυσικών Καταστροφών Ναυσικά Ιωάννα Σπύρου Γεωγράφος, MSc Στρατηγικές διαχείρισης περιβάλλοντος, κατατροφών και κρίσεων Μαρία Ευαγγελία Γώγου Ωκεανογράφος, MSc Στρατηγικές διαχείρισης περιβάλλοντος, κατατροφών και κρίσεων

Ενεργοποίηση της Υπηρεσίας Copernicus / Emergency Management Service – Mapping της Ε.Ε. για την άμεση χαρτογράφηση περιοχών που έχουν πληγεί από τις πρόσφατες δασικές πυρκαγιές στην Αττική Κατόπιν εντολής του Γενικού Γραμματέα Πολιτικής Προστασίας, Γιάννη Καπάκη, η Διεύθυνση Σχεδιασμού και Αντιμετώπισης Εκτάκτων Αναγκών της Γ.Γ.Π.Π. ενεργοποίησε ως Εθνικό Σημείο Επαφής την Υπηρεσία Copernicus/Emergency Management Service – Mapping της Ευρωπαϊκής Ένωσης, με σκοπό την παραγωγή χαρτογραφικών προϊόντων και δεδομένων για τις περιοχές της Ανατολικής και της Δυτικής Αττικής που έχουν πληγεί από τις πρόσφατες δασικές πυρκαγιές, προς υποβοήθηση του έργου των φορέων πολιτικής προστασίας που εμπλέκονται στη διαχείριση των συνεπειών από το καταστροφικό φαινόμενο. Το αίτημα έγινε αποδεκτό από την Ευρωπαϊκή Ένωση και αναμένεται άμεσα η διάθεση χαρτογραφικών δεδομένων και προϊόντων, που προκύπτουν από ανάλυση δορυφορικών εικόνων, για τις περιοχές που έχουν πληγεί. Η χαρτογράφηση των περιοχών που έχουν πληγεί, από την υπηρεσία Copernicus Emergency Management Service/Mapping της Ευρωπαϊκής Ένωσης θα αποτελέσει απαραίτητη πληροφορία για τους φορείς που εμπλέκονται στο έργο της καταγραφής των ζημιών, της αποκατάστασης, καθώς και στον προγραμματισμό έργων και δράσεων που συνδέονται με νέους πιθανούς επαγόμενους κινδύνους (εδαφική διάβρωση, κατολισθήσεις κ.λπ.). Τα δεδομένα και οι χάρτες της Υπηρεσίας Copernicus Emergency Management Service/Mapping θα διατεθούν άμεσα από τη Διεύθυνση Σχεδιασμού και Αντιμετώπισης Εκτάκτων Αναγκών της Γ.Γ.Π.Π. σε όλους τους φορείς που εμπλέκονται, προς υποβοήθηση του έργου τους, δωρεάν.

170 μηχανικοί του υπουργείου Υποδομών και Μεταφορών διενεργούν αυτοψίες στις πληγείσες περιοχές Eκατόν εβδομήντα μηχανικοί του υπουργείου Υποδομών και Μεταφορών διενεργούν αυτοψίες στα κτίρια των Δήμων Ραφήνας-Πικερμίου και Μαραθώνα, που έχουν πληγεί από την καταστροφική πυρκαγιά. Παράλληλα, το υπουργείο Υποδομών και Μεταφορών, σε συντονισμό με τις Σταθερές Συγκοινωνίες (ΣΤΑΣΥ), τις Οδικές Συγκοινωνίες (ΟΣΥ) και ιδιώτες και σε συνεργασία με τον Δήμο Μαραθώνα, έχει αποστείλει γερανούς, οι οποίοι μεταφέρουν κατεστραμμένα οχήματα στο γήπεδο, που βρίσκεται στη διασταύρωση της Ραφήνας. Σύμφωνα με πληροφορίες, ο υπουργός Μεταφορών Χρήστος Σπίρτζης πραγματοποίησε αυτοψίες στον Νέο Βουτζά, στην Καλλιτεχνούπολη, στο Μάτι, στο Κόκκινο Λιμανάκι και στον Μαραθώνα. Έως σήμερα το απόγευμα (24/7), οι επιβεβαιωμένοι νεκροί ανέρχονται σε 74, ενώ δεκάδες είναι οι κλήσεις για αγνοουμένους, σύμφωνα με την πυροσβεστική. Σε ενημέρωσή της, η εκπρόσωπος της πυροσβεστικής Σταυρούλα Μαλλίρη ανέφερε πως οι ενήλικοι τραυματίες ανέρχονται σε 164, από τους οποίους οι 71 παραμένουν για νοσηλεία και οι 10 είναι διασωληνωμένοι. Επίσης, 23 παιδιά χρειάστηκαν ιατρική φροντίδα και 11 από αυτά νοσηλεύονται, χωρίς να εμπνέει ανησυχία η κατάσταση της υγείας τους. Η εκπρόσωπος της πυροσβεστικής κάλεσε, όσους αναζητούν άτομα που αγνοούνται, να επικοινωνούν με το 199.

Βιβλική καταστροφή! Περισσότεροι από 24 νεκροί (μεταξύ των οποίων κι ένα βρέφος 6 μηνών), δεκάδες τραυματίες, ανυπολόγιστες καταστροφές σε εκατοντάδες σπίτια κι αυτοκίνητα είναι η... σφραγίδα της πύρινης λαίλαπας στην Αν. Αττική. Φόβοι για αύξηση του τραγικού απολογισμού με το φως της μέρας! Ολονύκτιες είναι οι προσπάθειες πυροσβεστών, αστυνομικών, λιμενικών αλλά κι απλών ανθρώπων για την ασφαλή μεταφορά εκατοντάδων ανθρώπων που εγκλωβίστηκαν από το πύρινο μέτωπο που κατέκαψε περιοχές της Ανατολικής Αττικής. Μάτι, Ραφήνα, Νέος Βουτζάς μετρούν τις πληγές τους από το ολέθριo πέρασμα της πυρκαγιάς, ενώ τουλάχιστον 24 άνθρωποι μέχρι στιγμής έχουν χάσει τη ζωή τους, ενώ 156 είναι οι τραυματίες, με 11 από αυτούς να βρίσκονται διασωληνωμένοι και σε σοβαρή κατάσταση. Ακόμα υπάρχουν και 16 παιδιά με εγκαύματα και τραύματα. Λίγα λεπτά πριν τις 3 τα ξημερώματα, ο κυβερνητικός εκπρόσωπος σε ανακοίνωσή του, έκανε λόγο για τουλάχιστον 20 νεκρούς, 88 τραυματίες -μερικοί εξ αυτών σε σοβαρή κατάσταση, με τα περισσότερα θύματα να εντοπίζονται σε αυτοκίνητα, σπίτια αλλά και σε παραλίες στο Μάτι. Κάτοικοι και διασώστες, ωστόσο, εκφράζουν φόβους για δραματική αύξηση του τραγικού απολογισμού, καθώς με το φως της ημέρας θα γίνει σαφές το μέγεθος της καταστροφής και όσα άφησε πίσω της. Δραματικές στιγμές εξελίσσονταν για ώρες στο λιμάνι της Ραφήνας, όπου δεκάδες σκάφη του Λιμενικού, μαζί με πλοία της γραμμής αλλά κι ιδιωτικά αλιευτικά και τουριστικά σκάφη, μετέφεραν τους διασωθέντες από παραλίες κατά μήκος της ακτής της ανατολικής Αττικής, που παρέμειναν για ώρες εγκλωβισμένοι μεταξύ της φωτιάς και του πυκνού καπνού. Εκατοντάδες άνθρωποι μεταφέρθηκαν στη στεριά, όπου ανέμεναν συγγενείς τους που αγωνιούσαν για την τύχη των δικών τους ανθρώπων. Δυστυχώς, αρκετές αναφορές διασωθέντων κάνουν λόγο για αρκετά επιπλέον θύματα, ενώ αρκετά είναι τα σημεία που δεν έχουν προλάβει να ερευνηθούν από τις αρχές. Μεταξύ των θυμάτων είναι κι ένα βρέφος μόλις 6 μηνών, που έχασε τη ζωή του από τις αναθυμιάσεις. Σε εξέλιξη βρίσκονται ακόμα τα πύρινα μέτωπα στην Αττική. Συγκεκριμένα, εξαιρετικά δύσκολη είναι η κατάσταση στα πύρινα μέτωπα της Κινέτας, της Καλλιτεχνούπολης- Νέου Βουτζά και στο Μάτι Μαραθώνα, με δεκάδες σπίτια να έχουν παραδοθεί στις φλόγες, ενώ μέχρι στιγμής οι αρχές επιβεβαιώνουν τον θάνατο τεσσάρων ανθρώπων, με τον φόβο ότι ο τραγικός απολογισμός θα αυξηθεί δραματικά.

Μεγάλη πυρκαγιά ξέσπασε το βράδυ της Κυριακής στο κτίριο του Πολεμικού Μουσείου στα Χανιά. Επί τόπου έσπευσαν άμεσα 5 πυροσβεστικά οχήματα με 15 πυροσβέστες, με τις δυνάμεις της Πυροσβεστικής να ενισχύονται περαιτέρω. Οι πυροσβέστες επιχειρούν να μην περάσει η φωτιά σε διπλανό πάρκο, ωστόσο δεν υπάρχει κίνδυνος για κοντινά κτίρια. Το εν λόγω κτίριο βρίσκεται στο κέντρο της πόλης στην οδό Τζανακάκη και η πυρκαγιά έχει δημιουργήσει αποπνικτική ατμόσφαιρα στην περιοχή. Οι αστυνομικές αρχές έχουν αποκλείσει τους γύρω δρόμους και τις παράπλευρες οδούς. Το κτίριο -το οποίο ήδη έχει καεί ολοσχερώς- δεν λειτουργεί πια ως μουσείο και είναι εδώ και περίπου δέκα χρόνια εγκαταλειμμένο. Σύμφωνα με δήλωση του δημάρχου Χανιών, Τάσου Βάμβουκα, το εν λόγω κτίριο, έκτασης 3.000 τ.μ., το είχε ζητήσει ο δήμος από το υπουργείο Εθνικής Άμυνας, προκειμένου να το ανακαινίσει και να στεγάσει εκεί το δημαρχείο της πόλης. Σύμφωνα με πληροφορίες, η φωτιά ξεκίνησε από μέσα από το κτίριο.

Η Ελλάδα και άλλες χώρες της Μεσογείου, όπως η Τουρκία, η Γαλλία και η Ισπανία, είναι ανάμεσα σε αυτές που κατ' εξοχήν κινδυνεύουν με περισσότερες ακραίες πυρκαγιές στο μέλλον, σύμφωνα με μια νέα διεθνή επιστημονική μελέτη. Οι ερευνητές, με επικεφαλής τον καθηγητή Ντέιβιντ Μπάουμαν του αυστραλιανού Πανεπιστημίου της Τασμανίας, που έκαναν τη σχετική δημοσίευση στο περιοδικό για θέματα περιβάλλοντος «Nature Ecology and Evolution», δημιούργησαν μια παγκόσμια βάση δορυφορικών δεδομένων για 23 εκατομμύρια πυρκαγιές που συνέβησαν στο διάστημα 2002-2013. Από αυτές, η έμφαση δόθηκε στις 468 πιο ακραίες σε έκταση και ένταση. Οι ερευνητές δημιούργησαν ένα μοντέλο πρόβλεψης, που παίρνει υπόψη του τις εκτιμήσεις για την κλιματική αλλαγή και κάνει προβλέψεις για τις πιθανές μελλοντικές πυρκαγιές. Η πρόβλεψη είναι ότι η ανατολική Αυστραλία και η Μεσόγειος απειλούνται με περισσότερες ακραίες πυρκαγιές τις επόμενες δεκαετίες. «Οι προβλέψεις μας είναι μια αύξηση σε αυτές τις περιοχές κατά 20% έως 50% στον αριθμό των ημερών που θα ευνοούν το ξέσπασμα ακραίων πυρκαγιών, με τις μεγαλύτερες αυξήσεις να αναμένονται στο υποτροπικό νότιο ημισφαίριο και στις ευρωπαϊκές χώρες της Μεσογείου», δήλωσε ο Μπάουμαν. Η μελέτη προβλέπει ότι γενικότερα το παγκόσμιο «αποτύπωμα» των ακραίων πυρκαγιών θα αυξηθεί στη Γη μελλοντικά, σύμφωνα με το ΑΜΠΕ. Σύμφωνα με τους επιστήμονες, «οι ακραία έντονες πυρκαγιές σχετίζονται με ανώμαλα καιρό, όπως ξηρασίες, ανέμους ή ερημοποίηση». Κατ' εξοχήν ευάλωτες είναι οι δασικές περιοχές που γνωρίζουν παρατεταμένες περιόδους ξηρασίας και στις οποίες οι άνθρωποι έχουν αναπτύξει οικιστικές και άλλες δραστηριότητες. Σύμφωνα με τα δορυφορικά δεδομένα που αναλύθηκαν, οι ΗΠΑ έχουν πληγεί περισσότερο από κάθε άλλη χώρα, καθώς μόνο το 2015 οι πυρκαγιές έκαψαν πάνω από 40 εκατομμύρια στρέμματα γης. Η μελέτη επισημαίνει το τρίπτυχο που προοιωνίζεται καταστροφικές πυρκαγιές: σπίτια κτισμένα διάσπαρτα μέσα σε δασική περιοχή - κατάλληλες για πυρκαγιά κλιματικές συνθήκες - ανεπαρκής προετοιμασία για την αντιμετώπιση των πυρκαγιών. Σε κάθε περίπτωση, οι επιστήμονες τονίζουν ότι δεν είναι δυνατό να σταματήσουν οι μεγάλες καταστροφικές πυρκαγιές, πολύ περισσότερο καθώς θα επιδεινώνεται η κλιματική αλλαγή. Μπορεί όμως, όπως λένε, να μειωθεί η καταστρεπτικότητά τους με την έγκαιρη λήψη προληπτικών μέτρων. Μεταξύ των ερευνητών ήταν και ο ελληνικής καταγωγής Τζον Αμπατζόγλου, αναπληρωτής καθηγητής του Τμήματος Γεωγραφίας του Πανεπιστημίου του Αϊντάχο των ΗΠΑ. Πηγή: http://greenagenda.gr/32443/

Την έκδοση του ημερήσιου χάρτη πρόβλεψης κινδύνου πυρκαγιάς για τη φετινή αντιπυρική περίοδο και συγκεκριμένα για το διάστημα από την 1η Ιουνίου έως την 31η Οκτωβρίου 2018, ανακοίνωσε η Γενική Γραμματεία Πολιτικής Προστασίας. Ο Χάρτης αποτελεί αναπόσπαστο μέρος του σχεδιασμού αντιμετώπισης των δασικών πυρκαγιών και εκδίδεται με ευθύνη της Διεύθυνσης Σχεδιασμού και Αντιμετώπισης Εκτάκτων Αναγκών. Η σύνταξη και έκδοση του Χάρτη αποτελεί διεθνή πρακτική, ειδικότερα σε χώρες που αντιμετωπίζουν σημαντικά προβλήματα λόγω δασικών πυρκαγιών, με κύριο στόχο την ενημέρωση τόσο των εμπλεκόμενων φορέων στην αντιμετώπιση των δασικών πυρκαγιών, όσο και των πολιτών, ώστε να αποτραπούν ενέργειες που ενδέχεται να προκαλέσουν την έναρξη δασικής πυρκαγιάς από αμέλεια. Σημειώνεται ότι ο Ημερήσιος Χάρτης Πρόβλεψης Κινδύνου Πυρκαγιάς αφορά την επόμενη ημέρα από αυτή που εκπονείται και εκδίδεται. Δείτε τον ημερήσιο χάρτη εδώ: http://civilprotection.gr/el/archive/daily_map

Η συγκέντρωση όλων των πληροφοριών που απαιτούνται για την καλύτερη και αποτελεσματικότερη αντιμετώπιση των συμβάντων της αρμοδιότητας του Πυροσβεστικού Σώματος, γίνεται πλέον με ένα ολοκληρωμένο πληροφοριακό σύστημα συντονισμού των δυνάμεων, το οποίο θα αξιοποιηθεί στην πλήρη εφαρμογή του, κατά τη φετινή αντιπυρική περίοδο. Η Ψηφιακή Υπηρεσία Ειδοποίησης και Αντιμετώπισης Πυρκαγιάς έχει τη δυνατότητα παρακολούθησης του στόλου των οχημάτων πανελλαδικά, του σημείου και της εξέλιξης ενός συμβάντος, της καταγραφής των περιστατικών, αλλά και της ψηφιακής ειδοποίησης των πολιτών και εμπλεκόμενων οργανισμών. Η νέα δυνατότητα λειτουργεί ήδη πιλοτικά, από τον Μάιο του 2017, σε όλες τις υπηρεσίες και περιφέρειες του Σώματος, ενώ απομένει και η σύνδεση των μικρών κλιμακίων των πιο απομακρυσμένων περιοχών της χώρας. Εμπρησμοί αυτοκινήτων τη νύχτα στην Αττική Το Μάιο, οπότε θα παραδοθεί επίσημα στις αρχές, θα μπορεί να αξιοποιεί εξολοκλήρου τις δυνατότητές του. Έτσι, για πρώτη φορά, η Πυροσβεστική Υπηρεσία, θα μπορεί να βλέπει ζωντανά τα οχήματά της πάνω σε χάρτη, τη στιγμή της επιχείρησης, όπως επίσης να λαμβάνει μία σειρά από δεδομένα και πληροφορίες, ανάλογα με το περιστατικό (δασική και αστική πυρκαγιά, πλημμύρα, τροχαίο, ατύχημα κ.α.), όπως για παράδειγμα, μετεωρολογικά δεδομένα, δορυφορικά δεδομένα για πυρκαγιές, ανακοινώσεις σεισμών, φωτογραφίες και βίντεο, διεύθυνση, τα οποία μπορούν να βοηθήσουν στην καλύτερη και γρηγορότερη λήψη αποφάσεων αντιμετώπισης. Το πληροφοριακό σύστημα χρησιμοποιεί γεωγραφικά συστήματα πληροφοριών, με άμεσα δεδομένα πάνω σε χάρτες, όπως για παράδειγμα τα σημεία των υδροστομίων, ή των δεξαμενών υδροληψίας για εναέρια μέσα. Δεδομένα μπορούν να εισαχθούν στο σύστημα και εκ των υστέρων όσον αφορά τη βλάστηση, την τοπογραφία, την κλίση εδάφους, την έκταση, που βοηθούν κυρίως σε περιπτώσεις μεγάλων πυρκαγιών για την καταλληλότερη λήψη αποφάσεων. 20.000 περιστατικά κατέγραψε το σύστημα πέρσι Η νέα ψηφιακή υπηρεσία παρουσιάστηκε σε εκδήλωση που πραγματοποιήθηκε στη Θεσσαλονίκη, παρόντων αξιωματικών και στελεχών του Πυροσβεστικού Σώματος, αλλά και των τριών εταιριών, που ανέλαβαν την υλοποίηση του έργου. Ο υποστράτηγος, συντονιστής επιχειρήσεων Βόρειας Ελλάδας, Ναθαναήλ Ρήγας, δήλωσε στο ΑΠΕ – ΜΠΕ ότι όλα τα περιστατικά της τελευταίας χρονιάς αντιμετωπίστηκαν με τη χρήση του πληροφοριακού συστήματος, που λειτουργεί σε όλη την Ελλάδα. "Είναι μια μεγάλη προσπάθεια που κάνει το Πυροσβεστικό Σώμα για τον εκσυγχρονισμό του και την αξιοποίηση της τεχνολογίας με στόχο την καλύτερη αποτελεσματικότητά του. Η μέχρι τώρα λειτουργία του ήταν επιτυχής" είπε. Σύμφωνα με την επιπυραγό, αξιωματικό υπηρεσίας στο Ενιαίο Συντονιστικό Κέντρο Επιχειρήσεων στην Αθήνα, Ζησούλα Ντάσιου, όλα τα περιστατικά καταγράφονται ψηφιακά σε ένα κοινό σύστημα, στο οποίο έχουν πρόσβαση όλοι, ανάλογα με την θέση τους και τις αρμοδιότητες που κατέχουν. Η διάχυση, δε, της επιχειρησιακής εικόνας, σε όλα τα επίπεδα λήψης αποφάσεων, αλλά και στο πεδίο συμβάντος, γίνεται με τη χρήση "έξυπνων" συσκευών, αισθητήρων και μη επανδρωμένων αεροσκαφών. "Η πληροφορία γίνεται άμεση και γρήγορη, από τη στιγμή που παίρνουμε την κλήση στο 199. Το συμβάν καταγράφεται ψηφιακά, εισάγονται τα απαραίτητα στοιχεία και κατευθύνονται και κινητοποιούνται οι κατάλληλες δυνάμεις και τα οχήματα. Στο περιστατικό έχουν πρόσβαση όλες οι υπηρεσίες. Με την συγκεκριμένη εφαρμογή έχουμε πολλά οφέλη και πολλά δεδομένα συγκεντρωμένα σε ένα σημείο", είπε, χαρακτηριστικά, ωστόσο, σημείωσε, πως το ανθρώπινο δυναμικό του Σώματος είναι αυτό που τελικά επιτελεί το έργο. Εφόσον το σύστημα καταγράφει ψηφιακά κάθε περιστατικό, δίνει τη δυνατότητα της διατήρησης αρχείου, αναφορών και στατιστικών. Κατά την πιλοτική του λειτουργία καταγράφηκαν 20.000 περιστατικά, ενώ δίνεται και μία ακόμη δυνατότητα που αφορά την ψηφιακή ειδοποίηση και ενημέρωση των πολιτών, μόλις εγγραφούν σε αυτό. Οι πολίτες, ή φορείς, μπορούν να δίνουν τα στοιχεία τους, μέσω του πόρταλ www.fireservice.gr, και στη συνέχεια θα ενημερώνονται με sms και email για έναρξη πυρκαγιών, για την πορεία και για την εξέλιξή τους. Η σύμβαση του έργου με τις συμβαλλόμενες εταιρίες έχει προϋπολογισμό 8,9 εκατομμύρια ευρώ, χρηματοδοτήθηκε μέσω ΕΣΠΑ, με ανοιχτό διαγωνισμό που εκτέλεσε η Κοινωνία της Πληροφορίας. Πηγή: http://www.real.gr/DefaultArthro.aspx?page=arthro&id=671543&catID=22

Η παρατεταμένη περίοδος υψηλών θερμοκρασιών σε συνδυασμό με τη σημαντική έλλειψη βροχοπτώσεων σε αρκετές περιοχές της χώρα μας τους τελευταίους 7 μήνες έχει ως αποτέλεσμα την αύξηση της διαθέσιμης δασικής καύσιμης ύλης. Παράλληλα, οι υψηλές θερμοκρασίες που επικρατούν στη χώρα μας το τελευταίο χρονικό διάστημα έχουν ως αποτέλεσμα τη σημαντική ελάττωση της περιεχόμενης υγρασίας των νεκρών δασικών καυσίμων σε επίπεδα που εκτιμώνται να είναι μικρότερα του 10% (Εικόνα 1). http://greenagenda.gr/wp-content/uploads/2024/06/eikona1-2.jpg Αυτό έχει οδηγήσει σε αντίστοιχα σημαντική αύξηση της ευφλεκτότητας, με αποτέλεσμα να διευκολύνεται η έναρξη δασικών πυρκαγιών σε μεγάλο τμήμα της χώρας μας, με έμφαση στα ανατολικά και νότια τμήματα αυτής (Εικόνα 2). http://greenagenda.gr/wp-content/uploads/2024/06/eikona2-2.jpg Αυτό μάλιστα γίνεται ακόμα πιο ανησυχητικό στο άμεσο μέλλον μιας και την ερχόμενη εβδομάδα (10-15/06/2024) αναμένουμε σημαντική επιδείνωση των πυρομετεωρολογικών συνθηκών στη χώρα μας εξαιτίας της ανάπτυξης πεδίου υψηλών πιέσεων πάνω από τη λεκάνη της νοτιοανατολικής Μεσογείου (Εικόνα 3). http://greenagenda.gr/wp-content/uploads/2024/06/eikona3-2-scaled.jpg «Με βάση τα πιο πρόσφατα διαθέσιμα προγνωστικά στοιχεία, αναμένονται την ερχόμενη εβδομάδα δυνητικά επικίνδυνες πυρομετεωρολογικές συνθήκες για την εκδήλωση και εξάπλωση δασικών πυρκαγιών, χαρακτηριζόμενες από πολύ υψηλές έως και ακραία υψηλές για την εποχή θερμοκρασίες και πολύ ξηρή ατμόσφαιρα. Έτσι αναμένουμε να διαμορφωθεί ένα πολύ επικίνδυνο πυρομετεωρολογικά περιβάλλον που θα ευνοεί τις ενάρξεις πυρκαγιών και παράλληλα θα αυξήσει τη δυσκολία ελέγχου τους σε μεγάλο μέρος της χώρας. Για την αποδοτικότερη διαχείριση αυτής της κατάστασης και δεδομένου ότι οδηγούμαστε σε μια περίοδο με δυσμενείς πυρομετεωρολογικά συνθήκες απαιτείται η εγρήγορση όλων, τόσο των πολιτών όσο και των επιχειρησιακών που καλούνται να διαχειριστούν τέτοιες καταστάσεις. Ιδιαίτερη έμφαση σε αυτή τη προσπάθεια θα πρέπει να δοθεί στις περιοχές υψηλότερου κινδύνου με βάση τα διαθέσιμα επιστημονικά εργαλεία (π.χ. εκτίμηση επικινδυνότητας εκδήλωσης και εξάπλωσης δασικών πυρκαγιών με βάση το Καναδικό Σύστημα Πυρομετεωρολογικών Δεικτών) αλλά και η σε πραγματικό χρόνο στενή παρακολούθηση των πυρομετεωρολογικών συνθηκών με τη χρήση μετεωρολογικών παρατηρήσεων τόσο από μετεωρολογικούς σταθμούς όσο και από μετρήσεις της ανώτερης τροπόσφαιρας με τη χρήση μετεωρολογικών μπαλονιών (ραδιοβολήσεις)», επισήμανε ο διδάκτωρ μετεωρολογίας και ερευνητής της πυρομετερεωρολογικής ομάδας «FLAME» της μοναδας «METEO» του Εθνικού Αστεροσκοπείου Αθηνών Γιώργος Παπαβασιλείου. http://greenagenda.gr/wp-content/uploads/2024/06/eikona4-2.jpg Σύμφωνα με τον κ. Παπαβασιλείου ένα ακόμα σημαντικό στοιχείο για την καλύτερη διαχείριση των δασικών πυρκαγιών, είναι η ανάλυση αυτών σε πραγματικό χρόνο έτσι ώστε να εντοπίζονται αποδοτικότερα τόσο τα χρονικά διαστήματα όσο και οι περιοχές όπου μπορούμε να επέμβουμε με τα μέσα καταστολής, μιας και όταν οι πυρομετεωρολογικές συνθήκες είναι ιδιαίτερα δυσμενείς δεν υπάρχουν πολλά περιθώρια ελέγχου και πρόκειται για μια άνιση μάχη. Ωστόσο, η ολοκληρωμένη διαχείριση δασικών πυρκαγιών δεν είναι κάτι αόριστο αλλά αποτελεί ένα σύνολο ενεργειών που στοχεύουν στη διαχείριση της φωτιάς με απώτερο σκοπό τον περιορισμό των δυσμενών για τον άνθρωπο και τα οικοσυστήματα επιπτώσεων από ανεξέλεγκτες δασικές πυρκαγιές (Εικόνα 4), και περιλαμβάνει 5 βασικούς πυλώνες: 1) Ανασκόπηση και ανάλυση: Συστηματική καταγραφή και μελέτη των πυρκαγιών του παρελθόντος με ποιοτική και κυρίως ποσοτική ανάλυση (υπολογισμός ισόχρονων εξάπλωσης και χαρακτηριστικών συμπεριφοράς όπως η ταχύτητα εξάπλωσης και η θερμική ένταση) για την κατανόηση των παραγόντων που καθορίζουν την εξάπλωση και τη συμπεριφορά της φωτιάς. 2) Περιορισμός κινδύνου: Διαχείριση των δασικών καυσίμων, ενίσχυση της ενσυναίσθησης του πληθυσμού και εφαρμογή μέτρων για την αποτροπή ενάρξεων πυρκαγιών από αμέλεια, συμπεριλαμβανομένων των ενάρξεων λόγω αστοχιών σε δίκτυα μεταφοράς ηλεκτρικής ενέργειας. 3) Ετοιμότητα: Υιοθέτηση συστημάτων έγκαιρης προειδοποίησης, συστημάτων επιτήρησης (π.χ., ανίχνευση καπνού), συστημάτων αξιολόγησης του κινδύνου και αναδιάρθρωση της επικοινωνίας της επικινδυνότητας. 4) Απόκριση: Ανάλυση (σε πραγματικό χρόνο) ενεργών δασικών πυρκαγιών με σκοπό την υποστήριξη της χάραξης ασφαλών και αποδοτικών στρατηγικών διαχείρισης. 5) Αποκατάσταση: Εφαρμογή μέτρων στην κατεύθυνση της ενίσχυσης της ανθεκτικότητας των οικοσυστημάτων. Τα παραπάνω αποτελούν μέρος της έρευνας που πραγματοποιείται στα πλαίσια του ερευνητικού έργου FLAME που υποστηρίζεται από το Ελληνικό Ίδρυμα Έρευνας και Καινοτομίας (ΕΛ.ΙΔ.Ε.Κ.) στο πλαίσιο της Δράσης "2η Προκήρυξη ερευνητικών έργων ΕΛ.ΙΔ.Ε.Κ. για την ενίσχυση των Μεταδιδακτορικών Ερευνητών/τριών (Αριθμός Έργου: 00559).

Μετά από μια φυσική καταστροφή, ακολουθεί πάντα η αναγέννηση και ήδη αυτό συμβαίνει στις καμένες εκτάσεις του 2022 στο Εθνικό Πάρκο Δαδιάς-Λευκίμης. Όπως επισημαίνει η Εταιρεία Προστασίας Βιοποικιλότητας Θράκης, τελειώνοντας το προηγούμενο διάστημα την καταγραφή της βλάστησης και τη σφοδρότητα της φωτιάς, η ομάδα μας συνέχισε τις εργασίες πεδίου με την υποστήριξη των εθελοντών του ESC , για την καταγραφή της αναγέννησης στην περιοχή της πυρκαγιάς του 2022. Η καταγραφή της αναγέννησης θα μας δώσει πολύ σημαντικά στοιχεία για τη μελέτη αποκατάστασης που έχει αναλάβει το WWF Ελλάς σε συνεργασία με τη Γενική Διεύθυνση Δασών και Δασικού Περιβάλλοντος του ΥΠΕΝ και θα μας δείξει μια πραγματική εικόνα για το πώς θα αντιδράσει η φύση και το δάσος μετά την πυρκαγιά του 2023. Για την καταγραφή επιλέχθηκαν περιοχές όπου η φωτιά πέρασε με μέση και υψηλή σφοδρότητα και χωρίστηκαν σε τρείς κατηγορίες. Σε περιοχές όπου κατασκευάστηκαν κορμοπλέγματα, περιοχές που υλοτομήθηκαν αποψιλωτικά και περιοχές χωρίς καμία παρέμβαση στο καμένο δάσος, μετρώντας συνολικά 188 δειγματοληπτικές επιφάνειες. Πρώτη μας εκτίμηση πριν τις αναλύσεις των δεδομένων, είναι ότι η αναγέννηση των πεύκων και των βελανιδιών είναι σε καλή κατάσταση όπως αναμενόταν. Έχοντας περάσει πλέον σχεδόν δύο χρόνια από την πυρκαγιά του 2022, η φύση έχει αρχίσει να επουλώνει τις πληγές της και να περνάει στο επόμενο στάδιο που επέρχεται της καταστροφής, αυτό της αναγέννησης. Μικροί βλαστοί που ξεπετάγονται από τις ρίζες των καμένων δέντρων και από το έδαφος, παίρνουν σιγά σιγά ξανά τη θέση τους μέσα στο δάσος, αντικαθιστώντας την απόχρωση του γκρι και μαύρου, με αυτή του πρασίνου και του ζωντανού. Η φύση αντιστέκεται, επιμένει και ανακάμπτει συνεχίζοντας με την απέραντη γνώση και σοφία που την διακατέχει, τον αέναο κύκλο της ζωής.