Μετάβαση στο περιεχόμενο
  • Buildinghow
    HoloBIM Structural

  • Αρθρογραφία

    Αρθρογραφία

    538 ειδήσεις in this category

    1. Αρθρογραφία

      Διώρυγα του Ξέρξη: Στη Χαλκιδική το μεγαλύτερο τεχνικό έργο που έγινε στην αρχαιότητα

      GTnews

      Η διώρυγα του Ξέρξη στη Χαλκιδική είναι το μεγαλύτερο τεχνικό έργο που έγινε κατά την αρχαιότητα. Την περίοδο των Μηδικών Πολένων και ειδικότερα το 480 π.Χ., σύμφωνα με τον Ηρόδοτο, ο βασιλιάς των Περσών Ξέρξης ήθελε να οδηγήσει τον μεγάλο στόλο του από την Άκανθο στη Θέρμη (όπως ονομαζόταν τότε η Θεσσαλονίκη), αποφεύγοντας όμως τον επικίνδυνο περίπλου του Άθωνα. Κι αυτό γιατί ήθελε να αποφύγει την τύχη που είχε ο στόλος του Μαρδόνιου μια δεκαετία πριν, οπότε και καταστράφηκε. Ετσι, ο Ξέρξης διέταξε και άνοιξαν μια διώρυγα που εκτεινόταν από τα σημερινά Νέα Ρόδα μέχρι την Τρυπητή και συνέδεε τον κόλπο της Ιερισσού με τον Σιγγιτικό κόλπο, όπου βρισκόταν οι πόλεις Ασσα, Πίλωρος, Σίγγος και Σάρτη που ήταν ήδη υποταγμένες στους Πέρσες.
      Ο βασιλιάς της Περσιας, Ξέρξης
        Οι αμφισβητήσεις γύρω από την διώρυγα
      Η διώρυγα, αν και αναφερόταν από τον Ηρόδοτο, ο οποίος μάλιστα περιέγραψε με σχετική λεπτομέρεια τις διαστάσεις της, αλλά και τον έγκριτο αρχαίο ιστορικό Θουκυδίδη, εν τούτοις έγινε αντικείμενο αμφισβήτησης από τους ιστορικούς στο πρόσφατο και απώτερο παρελθόν.
      Η βασικότερη αμφισβήτηση προήλθε από τον Δημήτριο τον Σκήψιο, ο οποίος παρατήρησε ότι στη μια άκρη της αρχαίας διώρυγας υπήρχε σκληρό πέτρωμα, αδύνατο να εκσκαφθεί την εποχή της διάνοιξης, γεγονός που τον οδήγησε στο να πιθανολογήσει την ύπαρξη διολκού στο σημείο αυτό.
      Γενικά η υπόθεση της διολκού, όπως και στην αρχαία Κόρινθο, υποστηρίχθηκε και από μερικούς άλλους συγγραφείς. Σύμφωνα με την περιγραφή του Ηρόδοτου, το μεγάλο τεχνικό έργο ο Ξέρξης το ανέθεσε στους Αρταχαίη και Βούβαρο. Εκτιμάται ότι ο θηριώδης Αρταχαίης, ο οποίος ήταν Αχαιμενίδης, ξεπερνούσε όλους τους Πέρσες στο ανάστημα έχοντας ύψος σχεδόν 2,5 μέτρα και στεντόρεια φωνή. Ομως, λίγο πριν τελειώσει η διώρυγα αρρώστησε βαριά και πέθανε, κάτι που ο Ξέρξης θεώρησε κακό οιωνό. Ο Αρταχαίης τάφηκε στην Ακανθο με μεγάλες τιμές.
      Η διώρυγα σήμερα είναι θαμμένη. Εχει εντοπιστεί ανάμεσα στα χωριά Νέα Ρόδα και Τρυπητή και το τοπίο μεταξύ των χωριών σε τίποτα δεν θυμίζει την αρχαία τεράστια κατασκευή, αν εξαιρέσει κανείς μια μικρή κοιλάδα στο κέντρο του ισθμού.
       
      Τα χαρακτηριστικά της διώρυγας
      Η διώρυγα έχει μήκος 2 χιλιόμετρα και πλάτος 30 μέτρα. Το μέγιστο βάθος της υπολογίζεται στα 15 μέτρα. Είναι ορατή από μεγάλο ύψος, αφού το σημείο έχει υποστεί καθίζηση.
      Το 2008 έγιναν έρευνες από Βρετανούς και Ελληνες μηχανικούς που έδειξαν την ακριβή της θέση και τις διαστάσεις της και κατέρριψαν τη θεωρία της διολκού.
      Ειδικότερα, με πρωτοβουλία της Βρετανικής Αρχαιολογικής Σχολής πραγματοποιήθηκαν έρευνες στην περιοχή,  που περιελάμβαναν την πραγματοποίηση γεωφυσικών διασκοπήσεων, γεωτρήσεις με ιζηματολογική ανάλυση των δειγμάτων τους, καθώς και τοπογραφική αποτύπωση της διώρυγας.
      Τα αποτελέσματα από τις γεωφυσικές έρευνες της σεισμικής τομογραφίας και της σεισμικής ανάκλασης υψηλής ευκρίνειας περιέγραψαν με σαφήνεια την μορφολογία της θαμμένης διώρυγας και έδωσαν αρκετές πληροφορίες σχετικά με τις διαστάσεις της. Στην Εικόνα 10 φαίνεται ένα παράδειγμα από τις τομές της σεισμικής ανάκλασης υψηλής ευκρίνειας και στην εικόνα 11 η διαδικασία της επεξεργασίας που ακολουθήθηκε.
      Εικόνα 10. Παράδειγμα σεισμικής τομής ανάκλασης υψηλής ευκρίνειας (Karastathis et al. 2001) Εικόνα 11. Παράδειγμα από την επεξεργασία των σεισμικών δεδομένων ανάκλασης
      Στην εικόνα 12 φαίνονται δύο τομές σεισμικής τομογραφίας του καναλιού όπως προέκυψαν από επεξεργασία των δεδομένων με τον αλγόριθμο Rayinvr (Zelt, C.A., Smith, R.B., 1992. Seismic traveltime inversion for 2-D crustal velocity structure. Geophys. J. Int. 108, 16–34).
      Εικόνα 12. Δύο παραδείγματα τομών σεισμικής τομογραφίας Εικόνα 12. Δύο παραδείγματα τομών σεισμικής τομογραφίας
       
      Στην εικόνα 13 φαίνεται η κάλυψη του καναλιού από τις σεισμικές ακτίνες.
      Εικόνα 13
       
      Τα στοιχεία δείχνουν ότι η διώρυγα εγκαταλείφθηκε μετά την διάνοιξή της, γι’ αυτό δεν υπάρχουν υπολείμματα κτιρίων γύρω της. Η όλη επιχείρηση του Ξέρξη μοιάζει, μάλλον, με προσπάθεια εντυπωσιασμού και επίδειξης δυνάμεως στους τότε κατοίκους της Χαλκιδικής.
      Σύμφωνα με την αρχαιολόγο Ιουλία Βοκοτοπούλου, η διώρυγα όχι μόνο διανοίχτηκε, αλλά και χρησιμοποιήθηκε. Παρά τη φυσική επιχωμάτωσή της, στο στενότερο σημείο του Ισθμού διαφαίνεται κατά τόπους ένα μεγάλο χαντάκι. Πρόβλακας, άλλωστε, ονομάζεται στην παραλία των Νέων Ρόδων το σημείο όπου άρχιζε η διώρυγα. Εκεί διακρίνονται αρχαίοι τοίχοι μέσα στη θάλασσα.
      Πηγή – πληροφορίες: Δήμος Αριστοτέλη, Ερευνητικό πρόγραμμα: Η Διώρυγα του Ξέρξη / Περίοδος (1991 – 2001)
      Η περιοχή της διώρυγας σε βίντεο
       
      Περισσότερα...

        1

    2. Αρθρογραφία

      Αρχιτεκτονική Μελέτη Εφαρμογής: Τι είναι και ποια τα πλεονεκτήματά της

      Engineer

      Η αρχιτεκτονική μελέτη εφαρμογής (ΜΕ) είναι το σύνολο των σχεδίων που αφορά τις κατασκευαστικές λεπτομέρειες, τα χαρακτηριστικά των υλικών και τις μεθόδους κατασκευής του έργου. Αποτελεί αναπόσπαστο τμήμα της Αρχιτεκτονικής Μελέτης, ενώ ο σκοπός της είναι να καλύψει κάθε κατασκευαστική πτυχή του έργου, μέχρι την παράδοσή του.
      Η ομάδα Μηχανικών και Σχεδιαστών που την υλοποιούν, οφείλουν να ακολουθούν ένα πλαίσιο σαφήνειας και απλότητας, έτσι ώστε να είναι κατανοητή σε όλους όσους εμπλέκονται στο έργο· από τον Ιδιοκτήτη και τον προμηθευτή, μέχρι τον Μηχανικό, τον Διακοσμητή και τον υπεργολάβο. Ο Project Manager του έργου, κατευθύνει και συντονίζει τη σχεδιαστική ομάδα ώστε να συγκεντρώνει όλες τις απαιτούμενες πληροφορίες, να τις διοχετεύει προς τα εμπλεκόμενα μέρη και τελικά να συνδέσει την ομάδα με τον Ιδιοκτήτη (ή κύριο του Έργου).

      Η αρχιτεκτονική μελέτη εφαρμογής για να είναι υλοποιήσιμη όταν συνταχθεί, χρειάζεται μια απαραίτητη προϋπόθεση. Την εξαίρετη γνώση της κατασκευαστικής διαδικασίας και των τεχνικών μεθόδων βάσει των κανόνων της τέχνης και της επιστήμης. Δεν αρκούν μόνο οι θεωρητικές γνώσεις της επιστήμης του Πολιτικού Μηχανικού / Αρχιτέκτονα που είναι προαπαιτούμενες ώστε οι προτάσεις της ΜΕ να είναι σύμφωνες με τους κανονισμούς και τους ευρωπαϊκούς κώδικες. Χωρίς την κατασκευαστική εμπειρία, μία Μελέτη Εφαρμογής θα είναι ουσιαστικά μη υλοποιήσιμη.
      Σημαντική σημείωση: Πριν την εκπόνησή της, συστήνεται ανεπιφύλακτα να έχει ολοκληρωθεί η διαδικασία λήψης της Άδειας Δόμησης. Σε περίπτωση τροποποιήσεων των μελετών της Πολεοδομίας, αυτές θα επηρεάσουν την ΜΕ και η αναθεώρησή της, είναι μία επίπονη και χρονοβόρος διαδικασία με σημαντικό κόστος.
      Η αρχιτεκτονική μελέτη εφαρμογής αναλύεται στις παρακάτω φάσεις:
      Λεπτομερής Σχεδιασμός Τεχνικές Προδιαγραφές Χρονικός Προγραμματισμός 1. Λεπτομερής Σχεδιασμός
      Ο λεπτομερής σχεδιασμός είναι το στάδιο όπου εκπονούνται τα κατασκευαστικά σχέδια (π.χ. κατόψεις και όψεις λουτρών, κατασκευαστικές λεπτομέρειες δαπέδων, ξυλουργικών, τοιχοποιίας, ξηράς δόμησης κλπ.).
      Τα σχέδια είναι σε μοντέλα 2D κι όπου απαιτείται και σε 3D για να υπάρχει η απαιτούμενη σαφήνεια και κατανόηση των κατασκευαστικών λεπτομερειών από όλα τα εμπλεκόμενα μέρη του Έργου.
      Η διαδικασία κατασκευής μιας κατοικίας ποικίλει ανάλογα με τη μορφή, τον τόπο, την πολυπλοκότητα και τις απαιτήσεις του Ιδιοκτήτη. Έτσι, κι ο λεπτομερής σχεδιασμός ποικίλει από κατοικία σε κατοικία και γενικά από έργο σε έργο ακόμα κι αν αυτά είναι συναφή μεταξύ τους.
      Ενδεικτικά λοιπόν, ο λεπτομερής σχεδιασμός συνίσταται στην παρακάτω λίστα σχεδίων:
      Αρχιτεκτονικά
      Διάταξη Περιβάλλοντος Χώρου σε Κλίμακα 1/50 ή 1/100 ή 1/200 Διάγραμμα Εκσκαφών σε Κλίμακα 1/50 ή 1/100 Κατόψεις όλων των Στάθμεων σε Κλίμακα 1/50 Όψεις Κτηρίου σε Κλίμακα 1/50 Τομές Κτηρίου σε Κλίμακα 1/50 Κατασκευαστικές Λεπτομέρειες:
      Τομή Οπτοπλινθοδομές – Σενάζ Τομή Οπτοπλινθοδομές με Ηχομόνωση Τομή Ξηρά Δόμηση (Τοιχοποιίας διπλής, Επένδυσης, Ψευδοροφής, Κρυφών φωτισμών) Τομή Θερμομόνωση Δοκών – Υποστυλωμάτων Τομή Θερμομόνωση – Υγρομόνωση Υπογείων και/ή Φυτεμένων Δωμάτων Τομή Δαπέδου Ενδοδαπέδιας Θέρμανσης Τομή Υγρομόνωση Τοιχείων Υπογείων και Θεμελιώσεων  Τομή Υγρομόνωση Κολυμβητικών Δεξαμενών Τομή Επιστρώσεις Δαπέδων  Τομή Επιστρώσεις Δαπέδων Λουτρών και WC Όψη και Κάτοψη Επικαλύψεων Λουτρών και WC Τομή Επιστρώσεις Δαπέδων Κλιμακοστασίων και Πλατύσκαλων Τομή Επιστρώσεις Δαπέδων Εξωστών και Βεραντών Τομή Δάπεδα Υπογείων Αποθηκών και Μηχανοστασίων Κάτοψη Όψη και Τομή Ερμαριών Υπνοδωματίων, Κουζινών, Λουτρών, πάγκων Ηλεκτρομηχανολικά Σχέδια
      Διάταξη δικτύων Η/Μ Περιβάλλοντος Χώρου σε Κλίμακα 1/50 ή 1/100 ή 1/200 Άνωψη οροφής φωτιστικών σωμάτων σε Κλίμακα 1/50 Φωτισμός Περιβάλλοντος Χώρου σε Κλίμακα 1/50 ή 1/100 2. Τεχνικές Προδιαγραφές
      Το τεύχος Τεχνικών Προδιαγραφών είναι τα πρότυπα της κατασκευής και το σύνολο των απαιτήσεων τις οποίες ακολουθούν όλα τα εμπλεκόμενα μέρη του έργου. Αποτελείται από τα παρακάτω παραρτήματα:
      Υποχρεώσεις Αναδόχου Προδιαγραφές Υλικών Κανονισμοί και Πρότυπα Πλάνο Υλικών και εγκατεστημένου εξοπλισμού Μεθοδολογία για κάθε στάδιο της κατασκευής 3. Χρονικός Προγραμματισμός
      Κατά την εκπόνηση του λεπτομερούς Σχεδιασμού, συντάσσεται το Χρονοδιάγραμμα του Έργου. Αυτό πλέον βασίζεται στην πραγματική εικόνα της κατοικίας και της αγοράς, τις παραδόσεις των υλικών και τους απαιτούμενους πόρους, και όχι σε αφηρημένες παραδοχές.
      Η αρχιτεκτονική μελέτη εφαρμογής δεν είναι απλώς ένα σετ σχεδίων. Αποτελεί τον πλήρη οδηγό κατασκευής για την παράδοση ενός έργου αξιόπιστου κι αισθητικά άρτιου. Όλα αυτά, πάντα σύμφωνα με τις προτιμήσεις του Ιδιοκτήτη.
      Τι εξασφαλίζει μια πλήρης αρχιτεκτονική μελέτη εφαρμογής;
      Αποφυγή υπέρβασης του αρχικού εκτιμώμενου προϋπολογισμού. Δυνατότητα ελέγχου από τον Ιδιοκτήτη για την ποιότητα του έργου. Αποφυγή παρερμηνειών της Σύμβασης και του Αντικείμενου Εργασιών. Ομαλή εξέλιξη εργασιών Άρτια επίβλεψη του έργου. Τελικό αποτέλεσμα όπως ακριβώς το φαντάστηκε ο Ιδιοκτήτης. Αρτιότητα, αξιοπιστία και έγκαιρη παράδοση του έργου. Ομαλή Συνεργασία μεταξύ Ιδιοκτήτη και Αναδόχου.  

      Cover
      Closet Plan
      Facade Closet
      Χωρίς την αρχιτεκτονική μελέτη εφαρμογής, μπορεί να προκύψουν θέματα που πρέπει να λυθούν άμεσα. Αυτό πολλές φορές οδηγεί σε κακοτεχνίες, υπερβάσεις κόστους κατασκευής και αποσυντονισμό των συνεργείων.
      Ο προϋπολογισμός της κατοικίας βασίζεται πλέον σε πραγματικά στοιχεία και όχι σε παραδοχές. Έτσι εξασφαλίζει στον Ιδιοκτήτη μία “κλειδωμένη” τιμή μέχρι το τέλος του έργου, αλλά και μία ομαλή συνεργασία με τον Ανάδοχο χωρίς διαφωνίες και παρερμηνείες.
      Τέλος, εξίσου σημαντικές είναι η Αισθητική κι Αρχιτεκτονική του έργου όπως ακριβώς την επιθυμεί ο Ιδιοκτήτης. Οι υφές, τα υλικά, τα πάχη και οι διατομές κάθε δομικού υλικού είναι αυτά που συνθέτουν μια καλαίσθητη κατασκευή.
      Επειδή όμως η αισθητική κάθε ανθρώπου είναι διαφορετική, η αρχιτεκτονική μελέτη εφαρμογής σάς εξασφαλίζει ότι το τελικό αποτέλεσμα θα συνάδει με τη δική σας αισθητική, την εργονομία, τη λειτουργικότητα και την ευχρηστία.
      Περισσότερα...

        4

    3. Αρθρογραφία

      Μία αποτύπωση των πυρκαγιών που έκαψαν τα δάση της Ελλάδας (2000-2018)

      Engineer

      Το ξημέρωμα της 13ης Αυγούστου 2019 ξεσπά πυρκαγιά στην κεντρική Εύβοια, στο δήμο Διρφύων – Μεσσαπίων που μέσα σε δύο εικοσιτετράωρα θα κάψει πάνω από 28.000 στρέμματα γης και θα εξελιχθεί σε μία ανυπολόγιστη οικολογική καταστροφή. Πάνω από 10.000 στρέμματα παρθένου δάσους στο όρος Δίρφη, που είχε ενταχθεί στο δίκτυο Natura, κάηκε ολοσχερώς ενώ εκκενώθηκαν προληπτικά τέσσερα χωριά.

      Για μία ακόμη χρονιά παρακολουθήσαμε την ιστορία να επαναλαμβάνεται και τον κρατικό μηχανισμό να αδυνατεί να προστατέψει τόσο τον φυσικό πλούτο, όσο και τις περιουσίες και τις ζωές των πολιτών της χώρας. Η φωτιά στην Εύβοια είναι η τελευταία πράξη ενός δράματος που εξελίσσεται δεκαετίες τώρα στην ελληνική φύση. Εξετάζοντας κανείς τα στοιχεία της πυροσβεστικής για τις δασικές πυρκαγιές των τελευταίων δύο δεκαετιών, καταλαβαίνει πως τα δάση της Ελλάδας καίγονται ξανά και ξανά και κανείς δεν ενδιαφέρεται. Για την ακρίβεια, τα στοιχεία δείχνουν ξεκάθαρα πως κατά περιόδους ο κρατικός μηχανισμός καταφέρνει να προστατέψει τις δασικές εκτάσεις από τις πυρκαγιές, ενώ σε κάποιες χρονιές επιδεικνύει εγκληματική αμέλεια.

      Σύμφωνα με τα ανοικτά δεδομένα δασικών συμβάντων που δημοσιεύει η πυροσβεστική υπηρεσία, από το 2000 έως και το 2018, 192.448 πυρκαγιές έκαψαν 8.495.260 στρέμματα γης. Η πυρκαγιά στο Μάτι της Αττικής, τον Ιούλιο του 2018, στοίχισε τη ζωή σε 102 ανθρώπους καθιστώντας την, τη δεύτερη πιο φονική πυρκαγιά του 21ου αιώνα παγκοσμίως. Στη μακάβρια λίστα με τις θανατηφόρες πυρκαγιές στον κόσμο, η Ελλάδα καταλαμβάνει και την τρίτη θέση με τις φωτιές του 2007, όπου 77 άτομα έχασαν τη ζωή τους στις πρωτοφανείς πυρκαγιές εκείνης της χρονιάς. Σε έναν μόλις μήνα, τον Αύγουστο του 2007 κάηκαν 2.059.615 στρέμματα γης.

      Δορυφορική λήψη της περιοχής που κάηκε στην Εύβοια τον Αύγουστο του 2019, πριν και μετά την πυρκαγιά.
      Περιοχές που καίγονται ξανά και ξανά
      Πελοπόννησος, Εύβοια, Αττική και νησιά του Ιονίου είναι από τις πλέον επιβαρυμένες περιοχές της Ελλάδας.

      Από το 2000 έως και το 2018, κατά μέσο όρο ξεσπούν 10.100 πυρκαγιές κάθε χρόνο. Το 2001 είναι η χρονιά με τις περισσότερες φωτιές. Συνολικά, 15.303 πυρκαγιές ξέσπασαν το 2001, 12.980 το 2000, 12.035 το 2008 και 11.996 το 2007. Η χρονιές με τις λιγότερες πυρκαγιές είναι το 2014 με 6.834 πυρκαγιές και το 2018, που παρά το γεγονός ότι είναι η πιο φονική πυρκαγιά στην ιστορία της χώρας, εκείνη τη χρονιά εκδηλώθηκαν 8.006 συμβάντα.
      Η μέση έκταση που καίγεται κάθε χρόνο είναι 231.322 στρέμματα. Από την ανάλυση των δεδομένων, προκύπτει ότι το μετά το 2007, όπου κάηκαν 2.644.222 στρέμματα γης, η δεύτερη πιο καταστροφική χρονιά είναι το 2000 με 1.559.850 καμένα στρέμματα. Το 2012 και το 2009 κάηκαν περίπου μισό εκατομμύριο στρέμματα γης. Το 2002 κάηκαν 82.000 στρέμματα.
      Το χρονικό των πυρκαγιών της Ελλάδας
      Οι πιο καταστροφικές πυρκαγιές από το 2000 έως και το 2018 και οι παράγοντες που ευθύνονται για την ετοιμότητα ή μη του κρατικού μηχανισμού να αντιμετωπίσει κάθε χρόνο τις φωτιές.
      Κάθε σημείο στον χάρτη αντιστοιχεί σε μία πυρκαγιά που έκαψε έστω και ένα στρέμμα δάσους. Όσο πιο ανοικτό κίτρινο το χρώμα, τόσες περισσότερες πυρκαγιές έχουν εκδηλωθεί στη συγκεκριμένη περιοχή. Στον χάρτη αποτυπώνονται ταυτόχρονα οι πυρκαγιές που έχουν εκδηλωθεί σε διάστημα περίπου τριών μηνών από το 2000 έως και το 2018. Πολλές πυρκαγιές έχουν χαρτογραφηθεί κατά προσέγγιση στον χάρτη και ενδέχεται να μην αποτυπώνουν το ακριβές σημείο που ξέσπασε η φωτιά.
      Η χαρτογράφηση έγινε με kepler.gl
      Πότε εκδηλώνονται οι πυρκαγιές
      Μετά τις καταστροφικές πυρκαγιές του 2000 και για έξι χρόνια, παρατηρείται μείωση των εκτάσεων που καίγονται σε κάθε συμβάν. Από το 2007 και μετά υπάρχει δραματική αλλαγή της κατάστασης.

      Οι μήνες με τις περισσότερες πυρκαγιές είναι ο Αύγουστος και ο Ιούλιος με πάνω από 32 χιλιάδες επεισόδια, ενώ ακολουθεί ο Σεπτέμβριος και ο Ιούνιος. Η πλειονότητα των γεγονότων εκδηλώνεται από τις 12 έως και τις έξι το απόγευμα, ωστόσο ένας μικρός αριθμός πυρκαγιών (9.684 φωτιές), σύμφωνα με τα στοιχεία ξεκίνησαν τα ξημερώματα μετά τις έντεκα το βράδυ και πριν τις επτά το πρωί. Κάποιες από αυτές τις πυρκαγιές θα μπορούσε να θεωρηθεί πως είναι εμπρησμοί από πρόθεση.
      Το 2007, το 2008 και το 2017 σχεδόν το 60% των εκτάσεων που κάηκαν ήταν δάση ή δασικές εκτάσεις, ενώ το 2018 το ποσοστό άγγιξε το 50%.

      Από το 2000 έως και το 2018 έχουν καεί 2.575.511 στρέμματα δασικής έκτασης και 1.690.409 δάσους. Περισσότερα από 1.5 εκατομμύρια στρέμματα γεωργικών εκτάσεων, 1.3 εκατομμύρια χορτολιβαδικών εκτάσεων και 1.1 εκατομμύρια στρέμματα με υπολείμματα καλλιεργειών έχουν αποτεφρωθεί.
      Η πλειονότητα των πυρκαγιών σβήνει εντός της ημέρας που ξέσπασε. Στις πιο σοβαρές πυρκαγιές όμως, η φωτιά μπορεί να καίει ακόμα και 15 ημέρες, όπως συνέβη στα Κρέστενα της Ηλείας, όπου σύμφωνα με τα δεδομένα της πυροσβεστικής, η φωτιά έκαιγε για 15 ημέρες. Η βάση δεδομένων που έχουμε στη διάθεσή μας, σε 12.418 γεγονότα δεν καταγράφει πότε έγινε η κατάσβεση ενώ και σε άλλες περιπτώσεις, που υπάρχει η ημερομηνία της κατάσβεσης, αυτή είναι περασμένη λάθος. Εξετάσαμε τις 1000 πυρκαγιές που έκαψαν τις μεγαλύτερες εκτάσεις γης και οι οποίες είχαν περασμένες τις σωστές ημερομηνίες και ώρες έναρξης και λήξης κάθε επεισοδίου. Κατά μέσο όρο η πυροσβεστική χρειάστηκε 4 ημέρες για την κατάσβεση αυτών των πυρκαγιών.
      Από πρόθεση οι μισές πυρκαγιές
      Πού οφείλονται οι αγροτοδασικές φωτιές του 2018. 
      Υπολογίζεται ότι 8 στις 10 πυρκαγιές ξεκίνησαν μετά από χρήση γυμνής φλόγας (αναπτήρας, σπίρτα κτλ). Σημαντικό ποσοστό των αγροτικών πυρκαγιών (12.37%) αποδίδεται σε υπολείμματα καπνίσματος.

      Η βάση δεδομένων που δίνει στη δημοσιότητα η πυροσβεστική δεν περιέχει πληροφορίες για τις αιτίες εκδήλωσης των πυρκαγιών. Μετά από επικοινωνία με την πυροσβεστική, μας απέστειλε για το 2018 κάποια συγκεντρωτικά στοιχεία όπως καταγράφηκαν στα Βιβλία Συμβάντων Ανακριτικού του συνόλου των Υπηρεσιών του Σώματος. Βάσει αυτών των στοιχείων, το 2018 οι μισές δασικές και το 45% των αγροτικών πυρκαγιών μπήκαν από πρόθεση. Σε αμέλεια αποδίδεται το 25% και το 40% των πυρκαγιών σε δάση και αγροτικές περιοχές αντιστοίχως. Σχηματίσθηκαν δικογραφίες σε βάρος 243 ατόμων εκ των οποίων 186 για εμπρησμό από αμέλεια και 57 για εμπρησμό από πρόθεση. Για 144 άτομα εξ αυτών, ακολουθήθηκε η διαδικασία του αυτοφώρου.
      Από την ανάλυση των στοιχείων της πυροσβεστικής φαίνεται πως κάθε φορά που το κράτος υιοθέτησε αυστηρή πολιτική πρόληψης των πυρκαγιών, με έγκαιρη αποδέσμευση κονδυλίων, έγκαιρη χάραξη αντιπυρικού σχεδίου, προσλήψεις εποχικού προσωπικού και επένδυση σε τεχνολογικό εξοπλισμό, τότε ανεξαρτήτως του αριθμού των πυρκαγιών που ξεσπούν, καίγονται μικρότερες συνολικά εκτάσεις. Φαίνεται επίσης πως όταν οι δήμοι λαμβάνουν κονδύλια εγκαίρως για την αντιπυρική προστασία και τον καθαρισμό των περιαστικών δασών και όταν συμμετέχουν ενεργά στη χάραξη της αντιπυρικής πολιτικής με τη Γενική Γραμματεία Πολιτικής Προστασίας, τότε ο μηχανισμός αντιμετωπίζει πιο αποτελεσματικά τα επεισόδια πυρκαγιών.
      Για τη χαρτογράφηση και την ανάλυση των δεδομένων
      Για τη χαρτογράφηση των πυρκαγιών χρησιμοποιήσαμε τη βάση δεδομένων των δασικών συμβάντων της πυροσβεστικής υπηρεσίας. Επιλέξαμε να εντοπίσουμε γεωγραφικά μόνο όσα συμβάντα έκαψαν έστω και ένα στρέμμα δάσους ή δασικής έκτασης. Συνολικά χαρτογραφήσαμε περισσότερες από 26.000 δασικές πυρκαγιές. Στον χάρτη, στην αρχή του άρθρου, το μέγεθος του κάθε κύκλου είναι αντίστοιχο της έκτασης που έκαψε η συγκεκριμένη φωτιά. Για παράδειγμα, σε μία φωτιά που έκαψε 10 στρέμματα δάσους και 5 στρέμματα αγροτικών καλλιεργειών, στον χάρτη το μέγεθος του κύκλου θα αντιστοιχεί σε καμένη έκταση 15 στρεμμάτων. Εάν μία φωτιά έκαψε 10 στρέμματα αγροτικής γης και κανένα δάσους ή δασικής έκτασης, τότε αυτή η φωτιά δεν εμφανίζεται στον χάρτη. Το μέγεθος του κύκλου αντανακλά την ένταση του συμβάντος συγκριτικά με τις υπόλοιπες πυρκαγιές και όχι την πραγματική έκταση της γης που έκαψε πάνω στο χάρτη.
      Για την χαρτογράφηση χρησιμοποιήσαμε την Geocoding υπηρεσία της Google. Επειδή η βάση δεδομένων της πυροσβεστικής δεν παρέχει συντεταγμένες, χρησιμοποιήσαμε τις διαθέσιμες καταγεγραμμένες πληροφορίες, όπως τη διεύθυνση, την πόλη ή το χωριό, την περιοχή και σε μερικές περιπτώσεις ακόμα και το τμήμα της πυροσβεστικής που αντιμετώπισε την πυρκαγιά. Γι’ αυτό το λόγο σε κάποιες πυρκαγιές η χαρτογράφηση είναι κατά προσέγγιση και το σημείο της πυρκαγιάς έχει τοποθετηθεί στο κέντρο της περιοχής που αναγνωρίζει η γεωγραφική υπηρεσία της Google.
      Update: Προηγούμενη έκδοση του άρθρου ανέφερε ότι το δάσος που κάηκε στην Εύβοια ανήκε στο δίκτυο Natura, ενώ στην πραγματικότητα είναι υπό ένταξη στο δίκτυο natura, σύμφωνα με τον δήμαρχο Διρφύων-Μεσσαπίων Γιώργο Ψαθά.

      video-1567165483.mp4
       
       
      Περισσότερα...

        1

    4. Αρθρογραφία

      Πανελλήνιο Συνέδριο αρχιτεκτονικής: Τα Κάστρα της Βιομηχανίας

      GTnews

      Το Τμήμα Κεντρικής Μακεδονίας του Τεχνικού Επιμελητηρίου Ελλάδας, αναγνωρίζοντας τη σημασία της βιομηχανικής κληρονομιάς, η οποία αποτελεί αναπόσπαστο μέρος του αστικού πολιτισμικού τοπίου, ανακοινώνει την διοργάνωση Πανελλήνιου Συνεδρίου αρχιτεκτονικής με τίτλο «Τα Κάστρα της Βιομηχανίας» Αποκατάσταση, Επανένταξη, Αξιοποίηση, που θα διεξαχθεί στις 12-13-14 Μαΐου 2022 στη Θεσσαλονίκη και καλεί τους ενδιαφερόμενους επιστήμονες να υποβάλουν ανακοινώσεις και να παρακολουθήσουν τις εργασίες του Συνεδρίου.
      Σε αρκετές πόλεις μεγάλα ανενεργά βιομηχανικά συγκροτήματα έχουν ενταχθεί στη ζωή της πόλης μέσω της επανάχρησης. Πολλά όμως παραμένουν ανενεργά έχοντας υποστεί μεγάλες φθορές και κινδυνεύοντας από ανεπανόρθωτες βλάβες. Το συνέδριο θα έχει στόχο να διερευνήσει θέματα που αφορούν στην καταγραφή, τεκμηρίωση και διαχείριση σημαντικών ανενεργών βιομηχανικών συγκροτημάτων και κτιρίων που σήμερα αποτελούν στοιχεία μνήμης.
      Ακόμα, επιδιώκει να αναδείξει το συσχετισμό με ζητήματα βιωσιμότητας και ανθεκτικότητας και να αναζητήσει συνέργειες, τρόπους και μεθόδους που θα επαναφέρουν αυτά τα συγκροτήματα στην καθημερινή μας ζωή.
      Η διοργάνωση του συνεδρίου επιθυμεί, παράλληλα με την προβολή ζητημάτων αποκατάστασης και επανάχρησης του υλοποιημένου ή προγραμματιζόμενου έργου που αφορά σε ανενεργά βιομηχανικά κτίρια, να ενθαρρύνει το επιστημονικό έργο που μέσα από την έρευνα και τις προτάσεις του μπορεί να φωτίσει τον συσχετισμό του θέματος με ζητήματα εκπαίδευσης καθώς και με το κοινωνικό πεδίο μέσω πρωτοβουλιών και δράσεων κοινωνικής ευαισθητοποίησης.
      Δείτε περισσότερα :https://castlesofindustry.wordpress.com/
      Περισσότερα...

        0

    5. Αρθρογραφία

      ΙΟΒΕ: Μελέτη για το Ταμείο Μηχανικών Εργοληπτών Δημοσίων Έργων (ΤΜΕΔΕ)

      GTnews

      Στην μελέτη παρουσιάζονται οι προοπτικές ανάπτυξης και ανάγκες χρηματοδότησης του τομέα των κατασκευών.
      https://drive.google.com/file/d/1Riw438OB4ls9tMy-BINQQa53mGFXMlSO/view

      Περισσότερα...

        0

    6. Αρθρογραφία

      Αρχιτεκτονική: Πώς η Κοπεγχάγη μεταμορφώθηκε σε «πόλη- σφουγγάρι».

      Engineer

      Καθώς το παγκόσμιο κλίμα συνεχώς αλλάζει και η θερμοκρασία ανεβαίνει, η πρωτεύουσα της Δανίας, έχει αναλάβει δράση και έχει εδώ και χρόνια μεταμορφώσει τα πάρκα και της γειτονιές , ώστε να μπορούν με ευκολία να απορροφήσουν τις ογκώδεις ποσότητες νερού, που δέχεται.
      Είναι λίγο μετά τη μία το μεσημέρι, μιας συνηθισμένης συννεφιασμένης  Τετάρτης και η Γενική Διευθύντρια Ενέργειας της Ευρωπαϊκής Ένωσης, Ditte Juul Sørensen, στέκεται σε πάρκο της βόρειας Κοπεγχάγης και αναφέρει πως σκέφτεται να πλημμυρίσει το πάρκο σκύλων, εάν κριθεί απαραίτητο. Η καταπράσινη περιοχή, που κάποτε αποτελούνταν από ένα βάλτο με μισοσπασμένες κούνιες, πλέον έχει αναβαθμιστεί, χάρη σε έναν 46χρονο αρχιτέκτονα. 
      Σήμερα, αυτό σηματοδοτεί το τέλος ενός αόρατου ποταμιού, το οποίο φυσάει κατά μήκος της πόλης και έχει ως σκοπό τη “διάσωση” της πόλης από τις καταρρακτώδεις βροχές. 
      “Ο βάλτος θα συλλέξει το νερό”, αναφέρει η Sørensen, ” και θα υπάρξει ένα τεχνητό ποτάμι το οποίο θα το οδηγεί προς τα εμπρός”, συνέχισε.
        Υποδεικνύει ένα κόκκινο και κίτρινο μονοπάτι, το οποίο θα οδηγεί σε έναν ζωολογικό κήπο. Συνολικά, η αόρατη λεκάνη απορροής, μπορεί να συλλέξει πάνω από 15.000 κυβικά μέτρα, περίπου ίση ποσότητα όση τέτοια που θα γέμιζε 83.000 μπανιέρες. Το πάρκο αυτό, αποτελεί ένα από τα κυριότερα σημεία, τα οποία συνδυάζουν ένα εκτενές δίκτυο με υπόγεια κανάλια, πράσινους χώρους, ειδικά διαμορφωμένους δρόμους και λεκάνες απορροής νερών. Το Skybrudsplan ή το Cloudburst Management Plan, κόστισε 1.8 δισεκατομμύρια ευρώ και σχεδιάστηκε για να προστατέψει την πόλη από καταρρακτώδεις βροχές, για τα επόμενα 100 χρόνια. 
      Το τελευταίο διάστημα, διάφορα ακραία καιρικά φαινόμενα έχουν κατακλύσει την Ευρώπη και έπεται να εμφανίζονται πιο συχνά, όσο το παγκόσμιο κλίμα συνεχίζει να μεταβάλλεται και να υπερθερμάνεται. Μερικά μέρη της ηπείρου χρειάστηκε να αντιμετωπίσουν κύματα καυσώνων, φωτιές και ξηρασίες, ενώ άλλα στάθηκαν έρμαια ξαφνικών καταιγίδων. Τον φετινό Ιούλιο, η Δανία, βρέθηκε μπροστά σε διπλάσια ποσοστά βροχής, περισσότερα από κάθε άλλο τέτοιο μήνα , για τα τελευταία 149 χρόνια. 
      Οι πλημμύρες του 2011  
      Σε πολλούς , τα γεγονότα θύμισαν σκηνές από το 2011, όταν η πόλη έζησε ένα συλλογικό και βαθύ τραύμα. Το απόγευμα της 2ας Ιουλίου αυτής της χρονιάς, βροχή που θα έπρεπε να “πέσει” σε διάστημα δύο μηνών, κατέκλυσε την πόλη της Κοπεγχάγης , μέσα σε λίγες ώρες. Δεκάδες χιλιάδες πολίτες έμειναν χωρίς ρεύμα, το πανεπιστημιακό νοσοκομείο εκκενώθηκε , μέρη του ιστορικού κέντρου της πόλης κατέρρευσαν , ενώ σωλήνες  τηλεθέρμανσης έσπασαν, προκαλώντας εγκαύματα σε χιλιάδες ανθρώπους. Το τηλεφωνικό σύστημα της Αστυνομίας βρισκόταν εκτός λειτουργίας για τρεις ημέρες, τα κεντρικά γραφεία του ΟΗΕ έκλεισαν, ενώ οι “Tivoli Gardens” και το πάρκο αναψυχής τους , εκκενώθηκε. 
      Στον απόηχο της τραγωδίας, θα εντόπιζε κανείς νεκρούς αρουραίους να επιπλέουν σε όλη την πόλη. Σύμφωνα με μια μελέτη, το 22% των ανθρώπων που ανέλαβαν την καθαριότητα της πόλης, αρρώστησε, μέσα στις εβδομάδες που ακολούθησαν. Ένας άντρας, μάλιστα, πέθανε από μόλυνση. Φυλακισμένοι ,τρέφονταν με φαγητό από αλυσίδα fast food, λόγω της καταστροφής που υπέστησαν οι κουζίνες του σωφρονιστικού ιδρύματος. Μόνο στην Κοπεγχάγη, οι υλικές ζημιές εκτιμήθηκαν στα 800 εκατομμύρια ευρώ.
       Η Κοπεγχάγη, βέβαια αντέδρασε με αποφασιστικότητα. Εδώ και κοντά ένα χρόνο στην ύπαρξη του Skybrudsplan, η πόλη βελτιώνεται χρόνο με τον χρόνο και το τελικό αποτέλεσμα της υλοποίησης του έργου, αναμένεται μέχρι το τέλος του 2035. 
      Η ανάκαμψη της πόλης
       Ο Γιαν Ραμσουσεν, ένας 61χρονος που δουλεύει στην Κοπεγχάγη ως μηχανικός από το 1990, είναι ένας από τους επινοητές του μεγαλεπήβολου σχεδίου. Έχει αφιερώσει μεγάλο μέρος της ζωής του στοχεύοντας στη διαχείριση του νερού, με τα πρώτα 20 χρόνια της καριέρας του να τα αφιερώνει στους τρόπους που θα το κάνει καθαρότερο. Μαζί με το προσωπικό ύδρευσης , υποσχέθηκαν πως τα άλλοτε, λασπόνερα του λιμανιού, θα μετατρέπονταν σε ιδανικά νερά για κολύμβηση. “Ούτε εγώ δεν πίστευα πως θα ήμασταν ικανοί να το κάνουμε”, δήλωσε ο Ραμσουσεν.
       Μέχρι σήμερα δίνει αγώνα για να συντηρήσει τα αποτελέσματα που κατάφερε να υλοποιήσει. Όταν τόσο πολύ νερό “πέφτει” από τον ουρανό σε τόσο σύντομο χρονικό διάστημα, τότε ακόμη και τα καλύτερα συστήματα αποστράγγισης , δυσκολεύονται να ανταπεξέλθουν. Οι εγκαταστάσεις επεξεργασίας λυμάτων και οι αγωγοί αποβλήτων πλημμυρίζουν, δεδομένου ότι λειτουργούν ως “πατώματα” της πόλης. Σε μια άκρως πυκνοκατοικημένη πόλη, υπάρχουν ελάχιστοι φυσικοί έξοδοι για τα νερά. Έτσι το νερό ακολουθεί το ‘μονοπάτι’ της μικρότερης αντίστασης , μπαίνοντας κατ’ αυτό τον τρόπο, με βρώμικο και γεμάτο λάσπη ρεύμα, μέσα στην πόλη. “Πρέπει να το ελέγξεις  και να το κατευνάσεις, ώστε να μην προκαλέσει περαιτέρω ζημιά”, λέει ο Ραμσουσεν. 
      Έπειτα από τις πλημμύρες του 2011, μαζί με ειδικούς, δημιούργησαν ένα χάρτη ροών του νερού στην πόλη. Κατέγραψαν τη στάθμη του νερού, λαμβάνοντας υπ’ όψη  τις επιφάνειες, στέγες και χώρους πρασίνου. Με τη βοήθεια του χάρτη, επισήμαναν τις διαδρομές που θα έπαιρνε το νερό, αλλά και που θα θα προσέκρουε σε εμπόδια. 
      Η πόλη ήρθε αντιμέτωπη με τρεις επιλογές : Η πρώτη ήταν να μείνει εντελώς άπραγη. Με βάση την έκθεση της IPCC για το κλίμα, ο Ραμσουσεν και η ομάδα του υπολόγισαν το κόστος της αδράνειας να αγγίζει, τουλάχιστον, τα 2 δισεκατομμύρια ευρώ, μέσα στα επόμενα 100 χρόνια- περισσότερο σκέψη πειραματισμού, παρά περάτωσης. Η δεύτερη επιλογή, ήταν να εγκαταστήσουν περισσότερους σωλήνες αποχέτευσης και δεξαμενές. 
      Η τρίτη επιλογή φάνταζε περισσότερο “ρομαντική” και ασυνήθιστη, αλλά ταυτόχρονα και η πιο αποτελεσματική στο πέρασμα του χρόνου. Περιελάμβανε την ανάπτυξη ενός μοντέλου της πόλης, φτιαγμένο από υπόγειο δίκτυο δομών, συλλογής του νερού, πάρκα που θα λειτουργούσαν ως δημόσιες λεκάνες απορροής και αποθήκευσης νερού, αλλά και δρόμους που λειτουργούσαν ως “μονοπάτια” που θα ακολουθούσε το νερό μέσα στην πόλη, σε περιόδους έντονης βροχής. “Κατασκευάζουμε αυτό, γιατί βγάζει περισσότερο νόημα. Το Skybrudsplan, θα έλυνε περισσότερα προβλήματα και θα κόστιζε λιγότερο”, πίστευε ο Ράμσουσεν. 
      Η σκέψη αυτή, θα μετέτρεπε την Κοπεγχάγη σε μια πόλη που θα μπορούσε να απορροφήσει νερό και να το αποβάλλει, παρά το δεδομένο της πυκνοκατοίκισής της.
       “Είμαστε μηχανικοί”
       Το σχέδιο “πόλη-σφουγγάρι”, δεν είναι καινούριο στη Δανία, ενώ πλέον έχει ξεκινήσει να αναπτύσσεται ως ιδέα και σε κινεζικές μητροπόλεις, οι οποίες έχουν υιοθετήσει την ίδια φιλοσοφία. Ωστόσο, πουθενά δεν έχει υλοποιηθεί το εν λόγω πλάνο, όπως έχει αναπτυχθεί στην Κοπεγχάγη. Συνολικά 350 ξεχωριστά πρότζεκτ απαρτίζουν το σχέδιο. ” Δεν είχαμε πρότυπα να ακολουθήσουμε στον κόσμο. Βέβαια, είμαστε μηχανικοί”, είπε ο Ραμσουσεν. 
      Μόνο ένα μικρό μέρος έργων έχει χρηματοδοτηθεί από τους φορολογούμενους πολίτες, με την περισσότερη χορήγηση να έχει προέλθει από την υπηρεσία ύδρευσης, μέσω εισφοράς σε επιχειρήσεις και νοικοκυριά. Ο Ραμσουσεν, πιστεύει πως ένα τέτοιο οικονομικό μοντέλο, το οποίο είναι πλήρως συνδεδεμένο με την κατανάλωση, αποτελεί την ευκολότερη και δικαιότερη λύση. 
      Για ένα νοικοκυριό τεσσάρων ατόμων, το κόστος λογαριασμού του νερού δεν ξεπερνά τα 120 ευρώ, το χρόνο. “Αν λάβεις υπ’ όψη το ρίσκο από την κλιματική αλλαγή, τέτοια κόστη είναι διαχειρίσιμα”, λέει ο μηχανικός. 
      Έπειτα από τις πλημμύρες του 2011, πολλές ασφαλιστικές εταιρείες απείλησαν να καταργήσουν συμβόλαια και να εδρεύσουν εκτός πόλης. “Ακόμη και ο ΟΗΕ μας είπε πως η Κοπεγχάγη αποτελούσε ρίσκο ως τοποθεσία”, αποκάλυψε ο Ραμσουσεν. 
      Ο μηχανικός πιστεύει πως θα δουλεύει στην ανάπτυξη του Skybrudsplan, μέχρι να συνταξιοδοτηθεί σε λίγα χρόνια. Οι χάρτες του, έχουν πλέον διευρυνθεί τόσο, ώστε να περιλαμβάνουν μεγαλύτερες εγκαταστάσεις, οι οποίες θα μπορούν να διαχειριστούν σημαντικές ποσότητες νερού, θα αποθηκεύουν και σταδιακά θα τις αποβάλλουν, αλλά και χώρους στάθμευσης που θα μπορούν να συλλέγουν το νερό που θα “πέφτει” από τις σκεπές και ταράτσες.
       “Προφανώς και υπήρχαν διαφωνίες” 
      Η Ditte Juul Sørensen, μάνατζερ του πρότζεκτ και αρχιτέκτονας τοπίου, μια εκ των 11 που συνολικά προσέλαβε η Κοπεγχάγη, ηγείται μιας “πράσινης” φιλοσοφίας. Ο ιστότοπος στην οδό “Scandiagade”είναι τόσο μικρός που δεν περιλαμβάνεται στο Χάρτη της Google, ως πάρκο. Επτά λεκάνες σκυροδέρματος έχουν εγκατασταθεί, αλλά είναι τόσο διακριτικές που δύσκολα τις παρατηρεί κανείς. Υπάρχει κήπος πεταλούδων, παρτέρια λαχανικών, παγκάκια, ακόμη και αιώρα. Ένας έντονα ζωγραφισμένος δρόμος οδηγεί από τη μια λεκάνη απορροής, στη άλλη. Είναι ένα εξαιρετικό παράδειγμα, κατά το οποίο το Skybrudsplan, διευκόλυνε το βιοτικό επίπεδο των κατοίκων.
       “Η ομάδα του πρότζεκτ, ρώτησε τους κατοίκους τι θα επιθυμούσαν”, αναφέρει Sørensen, “με την πλειοψηφία να ζητά περισσότερο χρώμα και περισσότερη φύση”. Μια άχρωμη λωρίδα τσιμέντου μετατράπηκε σε κήπος της πόλης. Μόνο η τελευταία λεκάνη απορροής έχει νερό βροχής, αυτή τη στιγμή. Μέσα από αυτές, το νερό είτε απορροφάται από το έδαφος, είτε μέσω των σωλήνων οδηγείται στο λιμάνι της πόλης. 
      “Η δημόσια συμμετοχή έχει αποδείξει πως η πλειονότητα της κοινωνίας, είναι φιλικά προσκείμενη στο πρότζεκτ”, δήλωσε η Sørensen. Και αυτή δεν ήταν η μόνη περίπτωση για την οποία ήλπιζαν στη συμμετοχή του κόσμου :  Οι κήποι, θεώρησαν, πως θα προέτρεπαν τους κατοίκους να φροντίζουν συστηματικά την ιδιωτική και δημόσια περιουσία, ώστε να μη γεμίσουν οι δεξαμενές με σκουπίδια. 
      Είναι άξιο απορίας, πως ήταν εφικτό για την Κοπεγχάγη να ανανεώσει πάρκα και δρόμους, σε περίπτωση πλημμύρας, με ελάχιστα παράπονα, όταν μια πόλη όπως το Βερολίνο δεν μπορεί να χτίσει 500 μέτρα ποδηλατοδρόμων, χωρίς επικείμενες αντιδράσεις. ” Φυσικά και υπήρχαν διαφωνίες”, παραδέχτηκε η Sørensen. Οι συζητήσεις δεν ήταν πάντα θετικές όσο αυτές που αφορούσαν τον κήπο στην οδό “Scandiagade”. Στη γειτονιά που περιβάλλει το πολιτιστικό κέντρο “Karens Minde Kulturhus”, οι κάτοικοι ήταν λιγότερο ενθουσιασμένοι για την διαμόρφωση του πάρκου τους σε δημόσια λεκάνη απορροής. Αναφέρει, πως βρισκόταν σε συνεχή επικοινωνία με τους κατοίκους για τουλάχιστον τρία χρόνια, καθησυχάζοντάς τους πως οι φλαμουριές και οι λεύκες, οι οποίες βρίσκονταν υπό προστασία εκεί, δεν θα επηρεάζονταν διόλου. Τελικά οι κάτοικοι, μπόρεσαν να διαλέξουν τα μονοπάτια και τα παγκάκια του πάρκου τους, αλλά ποτέ δεν υπήρχε αμφιβολία για την περάτωση του έργου. ” Όλοι μοιραζόμαστε την ίδια ευθύνη”, αποκρίθηκε η Sørensen. 
      Μάλιστα κάποια από τα έργα είναι τόσο διακριτικά δομημένα, που κανείς δεν τα παρατηρεί, έτσι κι αλλιώς. Λίγο βορειότερα, στο Enghavenpark, για παράδειγμα, ένα νέο μέρος για inline-skate hockey και περιφράττεται από ένα κοντό τοιχίο.  Μέλη του petanque club που βρίσκεται εκεί κοντά, χρησιμοποιούν το τοιχίο για να κάθονται ή να ακουμπούν επάνω τα ποτήρια με το κρασί τους. Βρίσκονται εξ’ απήνης όταν μαθαίνουν πως η πραγματική χρησιμότητά του είναι να λειτουργεί ως αποθηκευτικός χώρο νερού της βροχής. 
      Η πλειοψηφία της κοινότητας ακόμη δεν έχει ανακάμψει από την καταστροφή του 2011. “Είναι, ακριβώς,  η σωστότερη απόφαση που μπορούσε να παρθεί για την πόλη”, λέει ο Ράσμους Lütken, καλλιτέχνης και αρχιτέκτονας, μέλος του petanque club. Για αυτόν, το μεγαλύτερο ερώτημα είναι το εξής: ” Το πλάνο έως τώρα θεωρείται επαρκές ή μήπως χρίζει περαιτέρω ανάπτυξης;”.
      Περισσότερα...

        2

    7. Αρθρογραφία

      Θεσσαλονίκη και αστικό πράσινο – Το σήμερα και το όραμα των κατοίκων

      Engineer

      Το χρονικό διάστημα από τον Μάρτιο του 2020 μέχρι και σήμερα, λόγω της πανδημίας και της προσπάθειας αντιμετώπισής της, έχει συντελεστεί μια τεράστια αλλαγή στον τρόπο ζωής στις πόλεις, με πρωτοφανή περιορισμό των κατοίκων της τόσο στις μετακινήσεις όσο και στις επιλογές διασκέδασης και αναψυχής κατά τον ελεύθερο χρόνο τους. Οι αλλαγές αυτές έχουν λειτουργήσει ως καταλύτης επαναξιολόγησης του (αστικού) περιβάλλοντος, από τους ίδιους τους κατοίκους των πόλεων, και επανεκτίμησης της αξίας του δημόσιου χώρου και ειδικότερα των χώρων πρασίνου. Ταυτόχρονα, στο ίδιο αυτό χρονικό διάστημα, σε παγκόσμια κλίμακα, η επιστημονική κοινότητα, οι δημοτικές αρχές και οι υπεύθυνοι λήψης αποφάσεων συνεργάζονται όλο και περισσότερο, όλο και πιο εντατικά, με σκοπό να ενσωματώσουν στον μελλοντικό σχεδιασμό των πόλεων περισσότερους ανοικτούς χώρους και χώρους πρασίνου, ώστε να ανταποκριθούν καλύτερα στις τρέχουσες και τις μελλοντικές ανάγκες και κινδύνους.
      Όπως άλλωστε τονίζεται στις στρατηγικές ανθεκτικότητας πολλών πόλεων, μεταξύ των οποίων και της Αθήνας, η ενίσχυση της αστικής ανθεκτικότητας συνδέεται άρρηκτα με την ενίσχυση (ποσοτική και ποιοτική) των χώρων πρασίνου. Στην Ελλάδα, όπως γνωρίζουμε, οι χώροι αστικού πρασίνου είναι ελάχιστοι σε σύγκριση με αντίστοιχες πόλεις του εξωτερικού, με την αναλογία των χώρων αυτών ανά κάτοικο (τ.μ. πρασίνου/κάτοικο)  σε Αθήνα και Θεσσαλονίκη να μην υπερβαίνει το 25% της ελάχιστης προτεινόμενης αναλογίας από τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας (9 τ.μ./κάτοικο).
      Παρόλα αυτά η συζήτηση γύρω από τη σημασία των χώρων πρασίνου είναι αρκετά περιορισμένη, ενώ η χάραξη μιας μακροπρόθεσμης στρατηγικής σχεδιασμού με στόχο τη δημιουργία νέων χώρων πρασίνου δεν φαίνεται να αποτελεί βασική προτεραιότητα στα μεγάλα αστικά κέντρα της χώρας. Λαμβάνοντας υπόψη όλα τα παραπάνω, αποφασίσαμε να διεξάγουμε μια έρευνα για τους χώρους πρασίνου της πόλης με στόχο τη διερεύνηση της σχέσης των πολιτών της Θεσσαλονίκης με τους χώρους αυτούς.
      Η έρευνα πραγματοποιήθηκε στο διάστημα 3/2/21-3/3/21 από την ερευνητική μονάδα χωρικού σχεδιασμού και βιώσιμης ανάπτυξης (ΕΜΧΑ) του Τμήματος Μηχανικών Χωροταξίας και Ανάπτυξης (ΤΜΧΑ) του ΑΠΘ, με τη συμβουλευτική υποστήριξη της ierax analytix (ierax.gr). Συμμετείχαν σε αυτή 1049 κάτοικοι του Πολεοδομικού Συγκροτήματος Θεσσαλονίκης, ηλικίας άνω των 17 ετών. Βασική μας επιδίωξη ήταν να αποτυπώσουμε τόσο την υφιστάμενη κατάσταση όσο και το όραμα των κατοίκων της Θεσσαλονίκης για το αστικό πράσινο σε διάφορες κλίμακες του χώρου (από το επίπεδο της γειτονιάς ως το επίπεδο του Πολεοδομικού Συγκροτήματος). Τα πρώτα αποτελέσματα της έρευνας φαίνεται να παρουσιάζουν εξαιρετικό ενδιαφέρον, καθώς πέρα των άλλων, μπορούν να τροφοδοτήσουν με πολύ χρήσιμες πληροφορίες πολλά θέματα της άμεσης επικαιρότητας. 
      Ένα από τα βασικά ερωτήματα που κλήθηκαν να απαντήσουν οι συμμετέχοντες στην έρευνα ήταν “ποιους χώρους πρασίνου επισκέπτονται συχνότερα”. Αυτή η πληροφορία σε συνδυασμό με τη διεύθυνση κατοικίας τους μας επέτρεψε να υπολογίσουμε την απόσταση που διανύουν οι Θεσσαλονικείς για να επισκεφτούν ένα πάρκο.
       
      Σύμφωνα με τα αποτελέσματά μας, μόλις το 20% των κατοίκων επισκέπτονται ένα πάρκο σε απόσταση ίση ή μικρότερη των 400μ (Ευκλείδεια απόσταση – σε ευθεία γραμμή στο χάρτη). To 50% περίπου επιλέγει να διανύσει τουλάχιστον ένα χιλιόμετρο, ενώ η μέση απόσταση που διανύει ένας κάτοικος της Θεσσαλονίκης βρέθηκε ίση με 1,8 χλμ. Για τον λόγο αυτό, ένας στους τέσσερις κατοίκους δεν πηγαίνει σχεδόν ποτέ με τα πόδια στο πάρκο και αναγκάζεται να χρησιμοποιήσει κάποιο μέσο μεταφοράς (αυτοκίνητο, λεωφορείο, ποδήλατο, κτλ.). Αυτά τα δύο αποτελέσματα, σε συνδυασμό με τα περιοριστικά μέτρα που έχουν ληφθεί τον τελευταίο χρόνο, καθιστούν πλέον από δύσκολη ως ανέφικτη την μετακίνηση σε χώρους πρασίνου ενός μεγάλου πληθυσμού κατοίκων της πόλης. Ίσως για τον λόγο αυτό, αντίθετα από ότι συνέβη στις περισσότερες πόλεις του κόσμου, στη Θεσσαλονίκη (όπως μαρτυρούν τα αποτελέσματά μας) δεν αυξήθηκε στη διάρκεια της πανδημίας η συχνότητα επίσκεψης σε χώρους πρασίνου. Αντίθετα μάλιστα, παρατηρείται μια μικρή τάση μείωσης, καθώς πριν την πανδημία το 83% του δείγματός μας δήλωσε ότι επισκέπτονταν τουλάχιστον μια φορά την εβδομάδα κάποιον χώρο πρασίνου ενώ κατά τη διάρκεια της πανδημίας το ποσοστό αυτό μειώθηκε στο 77%.
      Ένα ακόμα σημαντικό συμπέρασμα που προέκυψε από την έρευνά μας αφορά την αξιολόγηση των υφιστάμενων χώρων πρασίνου ως προς την επάρκεια αλλά και την ποιότητά τους. Σύμφωνα με τα αποτελέσματά μας, το 90% των κατοίκων αξιολογεί τους χώρους αυτούς κάτω του μετρίου (κάτω από το 5 σε μια κλίμακα από 1 έως 10), είτε η ερώτηση αφορά τη γειτονιά είτε το σύνολο του Πολεοδομικού Συγκροτήματος. Στον χάρτη που ακολουθεί παρουσιάζονται οι σχετικές αξιολογήσεις σε επίπεδο γειτονιάς, οι οποίες, όπως φαίνεται, παρουσιάζουν σημαντική διαφοροποίηση από περιοχή σε περιοχή, με το ιστορικό  κέντρο να εμφανίζει τις χαμηλότερες τιμές.
      Αξιολόγηση των χώρων πρασίνου σε επίπεδο γειτονιάς στο Πολεοδομικό Συγκρότημα Θεσσαλονίκης
      (1=καθόλου ικανοποιητικοί και 10 = πολύ ικανοποιητικοί)  Αξιολόγηση των χώρων πρασίνου σε επίπεδο γειτονιάς στο Πολεοδομικό Συγκρότημα Θεσσαλονίκης 
      Ένα εξίσου ενδιαφέρον εύρημα αφορά το γεγονός ότι το 61% των κατοίκων που συμμετείχαν στην έρευνα επιλέγει να επισκεφτεί χώρους πρασίνου που βρίσκονται είτε στην νέα παραλία είτε σε περιοχές μακριά από το κέντρο της πόλης (Σέιχ Σου, Φράγμα της Θέρμης, Πανόραμα, Φίλυρο κτλ.). Κατά συνέπεια, μόλις 4 στους 10 κατοίκους επιλέγουν κατά προτεραιότητα έναν από τους υπόλοιπους χώρους πρασίνου που βρίσκονται εντός του αστικού ιστού. Όλα τα παραπάνω έρχονται να επιβεβαιώσουν την ανάγκη για σχεδιασμό και δημιουργία νέων χώρων πρασίνου εντός του Πολεοδομικού Συγκροτήματος και αναπόφευκτα να επαναφέρουν το ερώτημα της βέλτιστης αξιοποίησης διάφορων διαθέσιμων χώρων, όπως για παράδειγμα του χώρου όπου βρίσκεται σήμερα η Διεθνής Έκθεση Θεσσαλονίκης (ΔΕΘ).
      Πριν από επτά χρόνια (2013), σε μια έρευνα που είχαμε επίσης πραγματοποιήσει με θέμα τα πιθανά οφέλη που θα προσέφερε στους κατοίκους της Θεσσαλονίκης η δημιουργία ενός μεγάλου Μητροπολιτικού Πάρκου, το βασικό συμπέρασμα που είχε προκύψει ήταν ότι οι κάτοικοι του Πολεοδομικού Συγκροτήματος όχι μόνο επιθυμούσαν την μετατροπή του χώρου της ΔΕΘ σε Μητροπολιτικό πάρκο, αλλά απέδιδαν και μεγάλη αξία σε αυτό το έργο. Ωστόσο πρόσφατες έρευνες γνώμης στην πόλη έδειχναν ως βέλτιστη απόφαση την προτεινόμενη ανάπλαση της ΔΕΘ, χωρίς όμως να προσφέρουν στους πολίτες ως πιθανή εναλλακτική τη μετατροπή της περιοχής σε Μητροπολιτικό Πάρκο. Για τον λόγο αυτό κρίναμε σκόπιμο να ρωτήσουμε τους κατοίκους της πόλης ποιο από τα δύο σενάρια/λύσεις προτιμούν: (α) την προτεινόμενη ανάπλαση ή (β) τη δημιουργία ενός μεγάλου Μητροπολιτικού πάρκου και γιατί.
      Όπως φαίνεται και στο σχετικό διάγραμμα, η μεγάλη πλειοψηφία των ερωτηθέντων (78.4%) προέκρινε τη λύση του Μητροπολιτικού πάρκου, τονίζοντας στα επιμέρους σχόλιά τους την αναγκαιότητα για έναν τέτοιο χώρο στη Θεσσαλονίκη, επισημαίνοντας όμως ταυτόχρονα (βάσει της εμπειρίας τους από άλλους χώρους πρασίνου της πόλης) τη σημασία της  κατάλληλης συντήρησής του. Αξίζει επίσης να σημειωθεί ότι αρκετοί πολίτες που απάντησαν υπέρ της λύσης της ανάπλασης, εξέφρασαν (επίσης στα σχόλιά τους) αρκετές επιφυλάξεις ως προς το προτεινόμενο σχέδιο και πρότειναν ουσιαστικά μια ενδιάμεση λύση: τη διατήρηση των αναγκαίων μόνο εγκαταστάσεων/κτιρίων της ΔΕΘ και τη μετατροπή της υπόλοιπης περιοχής σε χώρο πρασίνου που θα αποδοθεί στους κατοίκους της πόλης.
      Επιλογή της βέλτιστης μελλοντικής χρήσης του χώρου της ΔΕΘ
      Η ανάλυσή μας δεν σταματά όμως εδώ. Μετά την παρουσίαση των πρώτων αυτών αποτελεσμάτων στοχεύουμε στη συνέχεια: (α) να εντοπίσουμε τις περιοχές του Πολεοδομικού Συγκροτήματος που χρήζουν μεγαλύτερης ανάγκης σε νέους ή βελτιωμένους χώρους πρασίνου, (β) να χαρτογραφήσουμε τα σημαντικότερα προβλήματα στους υφιστάμενους χώρους πρασίνου και (γ) να αναλύσουμε σε βάθος τόσο τα κριτήρια επιλογής των χώρων πρασίνου που υποδεικνύουν οι πολίτες, όσο και τις οικοσυστημικές υπηρεσίες που θεωρούν οι πολίτες ότι οι χώροι αυτοί προσφέρουν στο αστικό περιβάλλον. Φιλοδοξία μας αποτελεί η έρευνα αυτή να καταλήξει σε συγκεκριμένες προτάσεις προς τις αρμόδιες δημοτικές αρχές για μια σειρά από μέτρα/δράσεις που θα μπορούσαν να συμβάλουν στη βελτίωση της ποιότητας ζωής και στην καλύτερη αντιμετώπιση των μελλοντικών κινδύνων, είτε αυτοί αφορούν περιπτώσεις όπως η τρέχουσα πανδημία είτε  κινδύνους που θα επιφέρει η κλιματική αλλαγή, με απώτερο τελικά στόχο την ενίσχυση της ανθεκτικότητας της πόλης μας. 
      Περισσότερα...

        0

    8. Αρθρογραφία

      Ένας αιώνας σχεδιασμού του χώρου: από το Διάταγμα του 1923 στον σύγχρονο χωρικό σχεδιασμό

      tetris

      Κυκλοφόρησε ο συλλογικός τόμος (ΕΛΛΕΤ, ΣΕΠΟΧ, ΣΕΜΠΧΠΑ) “Ένας αιώνας σχεδιασμού του χώρου: από το Διάταγμα του 1923 ‘Περί σχεδίων πόλεων..’ στον σύγχρονο χωρικό σχεδιασμό” σε επιστημονική επιμέλεια των: Αιμιλίας Αλεξανδροπούλου, Σοφίας Αυγερινού-Κολώνια, Λουδοβίκου Βασενχόβεν, Μάρως Ευαγγελίδου, Μαίρης Ζήφου, Γιώργου Μελισσουργού και Μαίρης Τζιράκη.
      Ο τόμος περιλαμβάνει τα πρακτικά της Επετειακής Επιστημονικής Ημερίδας με αφορμή τη συμπλήρωση 100 χρόνων από τη θεσμοθέτηση του πρώτου θεμελιακού νομοθετήματος πολεοδομικού σχεδιασμού στην Ελλάδα. Η ημερίδα διοργανώθηκε τον Δεκέμβριο του 2023 από την Ελληνική Εταιρεία Περιβάλλοντος και Πολιτισμού (ΕΛΛΕΤ), τον Σύλλογο Ελλήνων Πολεοδόμων και Χωροτακτών (ΣΕΠΟΧ) και τον Σύλλογο Ελλήνων Μηχανικών Πολεοδομίας, Χωροταξίας και Περιφερειακής Ανάπτυξης (ΣΕΜΠΧΠΑ).
      Βασικός στόχος και φιλοδοξία της ημερίδας ήταν η διερεύνηση των σύγχρονων τάσεων και απαιτήσεων στον ολοκληρωμένο χωρικό σχεδιασμό, η ανάδειξη των διακυβευμάτων του σήμερα για τη χώρα και η εκτίμηση της ανταπόκρισης του συστήματος σε αυτά, μετά τη διαμόρφωση του πρόσφατου ενιαίου θεσμικού πλαισίου του χωρικού σχεδιασμού, περιλαμβάνει όμως και μια συνοπτική αναγνώριση της συνεισφοράς του Ν.Δ. του 1923 στην ιστορική του συγκυρία και τη διαχρονική εφαρμογή του. Με κεντρική επιδίωξη την ανάπτυξη επιστημονικού προβληματισμού αλλά και τη διατύπωση προτάσεων για την ασκούμενη πολιτική σχεδιασμού του χώρου στην Ελλάδα, η ημερίδα επικεντρώνεται στη διερεύνηση ερωτημάτων που ομαδοποιούνται στις εξής θεματικές ενότητες: (α) ιστορική αναδρομή, (β) ρόλος και χαρακτήρας του συστήματος χωρικού σχεδιασμού, (γ) διακυβεύματα του σήμερα.
      Ο τόμος κυκλοφορεί με τα ISBN των τριών φορέων, με την επιμέλεια της Μαίρης Τζιράκη και σε σχεδιασμό, γλωσσική επιμέλεια και παραγωγή από τις εκδόσεις Προπομπός.
      Μπορείτε να διαβάσετε/αποθηκεύσετε όλον τον τόμο ΕΔΩ!
      Περισσότερα...

        0

    9. Αρθρογραφία

      Η Νομική Κρισιμότητα της Καταγγελίας Αυθαίρετου: Εργαλείο Ελέγχου ή Αντικείμενο Κατάχρησης;

      tetris

      Η καταγγελία αυθαίρετης κατασκευής αποτελεί ένα από τα πιο σημαντικά εργαλεία για τη διασφάλιση της νομιμότητας στη δόμηση, τη διατήρηση του περιβαλλοντικού ισοζυγίου και την προστασία του δημόσιου συμφέροντος. Παράλληλα, όμως, αποτελεί και ένα ζήτημα με πολυδιάστατη νομική σημασία, καθώς συχνά συνοδεύεται από συγκρούσεις συμφερόντων, ερωτήματα για την ακριβή τήρηση των διοικητικών διαδικασιών και κατηγορίες για καταχρηστική χρήση του δικαιώματος της καταγγελίας. Η κρισιμότητα της καταγγελίας αυθαίρετου έγκειται στην ισορροπία που καλείται να διασφαλίσει η Διοίκηση μεταξύ της νομιμότητας, της προστασίας του περιβάλλοντος και της διασφάλισης των δικαιωμάτων των ιδιοκτητών.
      Η Καταγγελία ως Εργαλείο Ελέγχου της Νομιμότητας
      Η καταγγελία για αυθαίρετη κατασκευή επιτρέπει σε πολίτες ή φορείς να αναφέρουν στη Διοίκηση παραβάσεις της πολεοδομικής νομοθεσίας. Αυτή η δυνατότητα ενισχύει τη συμμετοχή των πολιτών στη διασφάλιση της νομιμότητας και λειτουργεί συμπληρωματικά προς τους ελεγκτικούς μηχανισμούς του κράτους. Στις περισσότερες περιπτώσεις, η καταγγελία καταλήγει στην ενεργοποίηση διοικητικών διαδικασιών ελέγχου, οι οποίες μπορεί να περιλαμβάνουν:
      Αυτοψία από την Πολεοδομία: Οι αρμόδιες αρχές διενεργούν αυτοψία για να διαπιστώσουν αν η κατασκευή είναι αυθαίρετη. Επιβολή Κυρώσεων: Εάν διαπιστωθεί παράβαση, μπορεί να επιβληθούν πρόστιμα ανέγερσης και διατήρησης ή να διαταχθεί η κατεδάφιση της αυθαίρετης κατασκευής. Ακύρωση Άδειας: Σε περιπτώσεις που μια κατασκευή προχωρά βάσει άδειας που εκδόθηκε με πλημμέλειες, η καταγγελία μπορεί να οδηγήσει στην ανάκλησή της. Η καταγγελία, λοιπόν, ενισχύει τη διαφάνεια και την αποτελεσματικότητα στην εφαρμογή της πολεοδομικής νομοθεσίας. Ωστόσο, η χρήση αυτού του εργαλείου δεν είναι πάντοτε αθώα.
      Καταχρηστική Χρήση της Καταγγελίας
      Παρά τη σημασία της καταγγελίας ως μηχανισμού ελέγχου, η κατάχρηση αυτού του δικαιώματος αποτελεί σοβαρό πρόβλημα. Συχνά, οι καταγγελίες υποβάλλονται για λόγους που δεν συνδέονται με την προστασία του περιβάλλοντος ή της νομιμότητας, αλλά με προσωπικές ή οικονομικές διαφορές. Τέτοιες περιπτώσεις μπορεί να περιλαμβάνουν:
      Καταγγελίες για Εκφοβισμό: Χρήση της καταγγελίας ως μέσο πίεσης ή αντιπαράθεσης σε γειτονικές διαφορές. Εμπόδιο σε Επιχειρηματικές Δραστηριότητες: Καταγγελίες που αποσκοπούν στην καθυστέρηση ή παρεμπόδιση έργων από ανταγωνιστές. Υποβολή Ανακριβών Καταγγελιών: Καταγγελίες που στηρίζονται σε αναληθή στοιχεία ή υπερβολές, με αποτέλεσμα την άσκοπη ενεργοποίηση της Διοίκησης. Η καταχρηστική χρήση της καταγγελίας δεν επιβαρύνει μόνο τη Διοίκηση αλλά και τους θιγόμενους ιδιοκτήτες, οι οποίοι μπορεί να υποστούν οικονομικές και ψυχολογικές συνέπειες λόγω της άδικης στοχοποίησής τους.
      Η Νομοθεσία και οι Εγγυήσεις για την Ορθή Χρήση της Καταγγελίας
      Το θεσμικό πλαίσιο προβλέπει διαδικασίες που διασφαλίζουν τη διαφάνεια και την αξιοπιστία στη διαχείριση των καταγγελιών. Ειδικότερα:
      Υποχρέωση Αιτιολόγησης: Οι αρμόδιες αρχές οφείλουν να αιτιολογούν επαρκώς τις πράξεις ή παραλείψεις τους που βασίζονται σε καταγγελία. Αυτοψία και Τεκμηρίωση: Κάθε καταγγελία πρέπει να συνοδεύεται από αυτοψία και αντικειμενική τεκμηρίωση πριν την επιβολή οποιασδήποτε κύρωσης. Προστασία του Θιγόμενου: Ο ιδιοκτήτης έχει δικαίωμα να ασκήσει ένδικα μέσα, όπως διοικητική προσφυγή ή αίτηση ακύρωσης, εάν θεωρεί ότι η καταγγελία είναι αβάσιμη ή καταχρηστική. Προστασία από Καταχρηστικές Καταγγελίες: Η υποβολή ψευδών καταγγελιών μπορεί να οδηγήσει σε κυρώσεις κατά του καταγγέλλοντος, εάν αποδειχθεί δόλος ή κακοπιστία. Νομολογιακή Αντιμετώπιση
      Η ελληνική νομολογία έχει ασχοληθεί εκτενώς με τις καταγγελίες αυθαιρέτων, ιδιαίτερα όταν αυτές συνδέονται με αμφισβητούμενα κίνητρα. Το Συμβούλιο της Επικρατείας έχει επανειλημμένα επισημάνει την ανάγκη για τήρηση της αρχής της αναλογικότητας και για τεκμηριωμένη δράση από τη Διοίκηση. Επίσης, έχει τονίσει ότι η Διοίκηση δεν δεσμεύεται από την καταγγελία και οφείλει να εξετάζει την ουσία της υπόθεσης ανεξάρτητα από τις προθέσεις του καταγγέλλοντος.
      Σε περιπτώσεις όπου οι καταγγελίες αποδεικνύονται ψευδείς ή καταχρηστικές, τα δικαστήρια έχουν αναγνωρίσει το δικαίωμα των θιγομένων να ζητήσουν αποζημίωση για τη βλάβη που υπέστησαν, στηριζόμενα στην αστική ευθύνη του καταγγέλλοντος.
      Η Κοινωνική και Διοικητική Διάσταση
      Η καταγγελία αυθαίρετου δεν είναι απλώς ένα νομικό εργαλείο αλλά και ένα μέσο που επηρεάζει τη σχέση του πολίτη με τη Διοίκηση. Η αποτελεσματική χρήση της καταγγελίας απαιτεί υπευθυνότητα τόσο από τους πολίτες όσο και από τη Διοίκηση. Η καταχρηστική υποβολή καταγγελιών υπονομεύει την εμπιστοσύνη στο σύστημα και προκαλεί δυσλειτουργίες στους ελεγκτικούς μηχανισμούς.
      Συμπεράσματα
      Η καταγγελία αυθαιρέτου αποτελεί κρίσιμο εργαλείο για τη διασφάλιση της νομιμότητας, αλλά ταυτόχρονα ενέχει τον κίνδυνο κατάχρησης. Η ορθή λειτουργία του συστήματος εξαρτάται από τη διαφάνεια, τη δίκαιη μεταχείριση όλων των εμπλεκόμενων μερών και την αυστηρή τήρηση των διαδικασιών. Η Διοίκηση οφείλει να ενεργεί με αντικειμενικότητα και να αποφεύγει την αυτόματη αποδοχή καταγγελιών, ενώ οι πολίτες πρέπει να χρησιμοποιούν αυτό το εργαλείο με υπευθυνότητα. Με την κατάλληλη θεσμική και νομολογιακή καθοδήγηση, η καταγγελία μπορεί να παραμείνει ένα αποτελεσματικό μέσο προστασίας της νομιμότητας και του δημόσιου συμφέροντος.
      Παναγιώτης Γαλάνης
      Δικηγόρος Περιβαλλοντικού – Πολεοδομικού Δικαίου
      Διδάκτωρ και Μεταδιδάκτωρ Νομικής ΕΚΠΑ
      Διδάσκων Νομικής ΕΚΠΑ
      www.pgalanislaw.gr
      [email protected]
      Περισσότερα...

        4

    10. Αρθρογραφία

      Κύπρος: Νέα πολεοδομική αμνηστία νομιμοποιεί χιλιάδες αυθαίρετα

      tetris

      Τη νομιμοποίηση χιλιάδων ακινήτων για τα οποία, σήμερα, δεν μπορούν να εξασφαλιστούν τίτλοι ιδιοκτησίας λόγω πολεοδομικών αιθαιρεσιών, στοχεύει η νέα πολεοδομική αμνηστία. Η σχετική πρόταση ολοκληρώθηκε πριν μερικά 24ωρα στο Υπουργείο Εσωτερικών και εκτός απροόπτου, αναμένεται να τεθεί προς έγκριση ενώπιον του Υπουργικού Συμβουλίου που θα συνεδριάσει αύριο Παρασκευή.
      Σύμφωνα με πληροφορίες του «Π», η νέα πολεοδομική αμνηστία θα τεθεί σε εφαρμογή ευθύς αμέσως μετά την έγκρισή της από το Υπουργικό Συμβούλιο, καθώς η εφαρμογή της δεν προϋποθέτει τροποποίηση της κείμενης νομοθεσίας για να χρειαστεί η κατάθεση σχετικού νομοσχεδίου στη Βουλή. Η πολεοδομική αμνηστία θα εφαρμοστεί για περίοδο έξι μηνών.
      Όπως μας λέχθηκε, αρμοδίως, η πολεοδομική αμνηστία θα αφορά μόνο μικρής κλίμακας παρανομίες και δεν πρέπει με κανέναν τρόπο να περάσει το μήνυμα ότι οι όποιες πολεοδομικές και οικοδομικές παρανομίες, αργά ή γρήγορα, νομιμοποιούνται με αμνηστίες.
      Οι εγκλωβισμένοι αγοραστές
      Δυο είναι οι κατηγορίες εγκλωβισμένων αγοραστών που δεν μπορούν, σήμερα, να αποκτήσουν τίτλο ιδιοκτησίας για το σπίτι ή το διαμέρισμα που αγόρασαν και που η πολεοδομική αμνηστία θα τους λύσει το πρόβλημα:
      Στην πρώτη κατηγορία ανήκουν οι εγκλωβισμένοι αγοραστές, οι οποίοι, δεν φέρουν καμία ευθύνη. Αγόρασαν τις οικιστικές τους μονάδες από εργολάβους – ντιβέλοπερ, οι οποίοι δεν είχαν το οικονομικό και το διοικητικό υπόβαθρο, έκτιζαν και πωλούσαν χωρίς επίβλεψη και έλεγχο και χωρίς να μπαίνουν στον κόπο να καταθέσουν αιτήσεις για τροποποιητικές άδειες ή αιτήσεις για τελική έγκριση.
      Στη δεύτερη κατηγορία ανήκουν οι εγκλωβισμένοι αγοραστές που φέρουν ακέραια την ευθύνη για τη μη εξασφάλιση τίτλων ιδιοκτησίας λόγω πολεοδομικών παρατυπιών στις οποίες προέβησαν οι ίδιοι στις οικιστικές τους μονάδες, όπως προσθήκες ή μετατροπές που αύξησαν το εγκεκριμένο δομήσιμο εμβαδό, κάλυψη ανοικτών χώρων, κλείσιμο βεραντών, κατασκευή πέργολων και ψησταριών κ.λπ. Αποτέλεσμα, να μην μπορούν να εξασφαλίσουν τελική έγκριση και κατ’ επέκταση, τίτλους ιδιοκτησίας.
      Για όλους τους πιο πάνω αγοραστές – ιδιοκτήτες αποτελεί μιας πρώτης τάξεως ευκαιρία η νέα πολεοδομική αμνηστία για να νομιμοποιήσουν τις αυθαίρετες κατασκευές τους.
      Τιμοκατάλογος για παρατυπίες
      Η νομιμοποίηση της παρανομίας θα προϋποθέτει την καταβολή ενός χρηματικού αντιτίμου. Θα υπάρχει ένας τιμοκατάλογος για κάθε παρατυπία. Δεν θα κοστολογείται με βάση το τετραγωνικό μέτρο, όπως ίσχυσε στην προηγούμενη πολεοδομική αμνηστία, που εφαρμόστηκε το 2011. Όλα τα έσοδα από την πολεοδομική αμνηστία θα διατεθούν για την κοινωνική πολιτική του κράτους.
      Όπως μας λέχθηκε αρμοδίως, δεν θα νομιμοποιηθούν πολεοδομικές παρατυπίες, ακόμα και μικρής κλίμακας, που δημιουργούν θέματα ασφαλείας ή παρεμβαίνουν σε περιουσίες τρίτων ή σε δημόσιους χώρους, προκαλούν όχληση ή περιορίζουν την προσβασιμότητα.
      Τι προέβλεπε η προηγούμενη αμνηστία
      Καταβλήθηκαν προσπάθειες όπως το νέο σχέδιο πολεοδομικής αμνηστίας παραμείνει απλό και κατανοητό για να αποφευχθούν λάθη του παρελθόντος. Εξαιτίας της πολυπλοκότητάς του δεν πέτυχε το υψηλό ποσοστό ανταπόκρισης που αναμενόταν για το σχέδιο πολεοδομικής αμνηστίας που ψήφισε η Βουλή τον Μάρτιο του 2011 και τέθηκε σε εφαρμογή έναν μήνα μετά.
      Τα κυβερνητικά νομοσχέδια προέβλεπαν, μεταξύ άλλων, ότι πολεοδομική άδεια θα μπορεί να εκδοθεί μόνο για παρατυπίες που αφορούν οικοδομές, προσθήκες ή μετατροπές, οι οποίες συνεπάγονται αύξηση του εγκριθέντος δομήσιμου εμβαδού κατά ανώτατο ποσοστό μέχρι 30%. Απαραίτητη προϋπόθεση σε όλες τις περιπτώσεις για την έκδοση πολεοδομικής άδειας για το σύνολο ή μέρος της ανάπτυξης ήταν να διασφαλίζεται η αυτοτελής λειτουργία, η άνετη κατοχή και κάρπωση της ανάπτυξης και να μην επηρεάζονται ουσιωδώς οι ανέσεις της περιοχής.
      Όσον αφορά υπερβάσεις στον συντελεστή δόμησης, πολεοδομική άδεια χορηγείτο μόνον εφόσον η αξία του εμβαδού της ανάπτυξης, πέραν του επιτρεπόμενου, αντισταθμίζετο είτε με την καταβολή χρηματικού ποσού είτε με τη μεταφορά συντελεστή δόμησης.
      Για ακίνητα που έφεραν σημαντικές πολεοδομικές παραβάσεις, αυτές καταγράφονταν στον τίτλο αλλά το ακίνητο δεν μπορούσε να μεταβιβαστεί στους ιδιοκτήτες εκτός και αν αίρονταν οι παραβάσεις.
      Στις περιπτώσεις που ο επιχειρηματίας ανάπτυξης γης δεν μπορούσε να ολοκληρώσει τις υποχρεώσεις του βάσει της άδειας οικοδομής, η πολεοδομική αμνηστία του 2011 έδινε το δικαίωμα στους αγοραστές να ολοκληρώσουν οι ίδιοι τις κατοικίες/διαμερίσματά τους καλύπτοντας το κόστος και ακολούθως, μπορούσαν να κινηθούν νομικά εναντίον του επιχειρηματία.
      Δόθηκε και έκπτωση
      Ως κίνητρο για την ταχύτερη υποβολή των αιτήσεων, η πολεοδομική αμνηστία του 2011 προέβλεπε μείωση κατά 20% του καθοριζόμενου χρηματικού αντισταθμίσματος για αιτήσεις που θα υποβάλλονταν κατά τον πρώτο χρόνο εφαρμογής της νομοθεσίας και έκπτωση 10% για αιτήσεις που θα υποβάλλονταν κατά τον δεύτερο χρόνο. Δεν προβλεπόταν καμία έκπτωση για αιτήσεις που θα υποβάλλονταν κατά τον τρίτο χρόνο εφαρμογής της πολεοδομικής αμνηστίας.
      politis.com.cy
      Από το Μιχάλη Χατζηστυλιανού
      Περισσότερα...

        3

    11. Αρθρογραφία

      Γ. Ευριπιώτης: “ΧΩΡΟΤΑΞΙΑ ή ΧωροΑταξία 1983-23”

      tetris

      Διαβάστε παρακάτω την εισήγηση του κ. Γιώργου Ευριπιώτη, Αρχιτέκτονα Πολεοδόμου Χωροτάκτη, στην ενδιαφέρουσα ημερίδα που έλαβε χώρα στο Ευγενίδειο ίδρυμα με πρωτοβουλία του κ. Δημητριάδη -Ευγενίδη με θέμα τις επεμβάσεις στο τοπίο στην Σίφνο και τις Κυκλάδες:
      ΧΩΡΟΤΑΞΙΑ ή ΧωροΑταξία 1983-23
      Διάγουμε την τέταρτη δεκαετία από την έναρξη της ΕΠΑ. Η μεγαλειώδης αυτή συστράτευση του Αντώνη Τρίτση αποτέλεσε την πρώτη φορά που η πολιτεία τόλμησε να περάσει από την επιχειρηματική στην επιχειρησιακή χωροταξία. Δηλαδή από τη στείρα πανεπιστημιακή θεωρητική θεώρηση στην πρακτική εφαρμογή …. επι εδάφους .
      Ήμουν τυχερός που αφιερώνοντας ζωτικό μέρος της ζωής μου, συντόνισα ως επικεφαλής χωροτάκτης διεπιστημονικής ομάδας, αυτή την χωροταξική επέμβαση στις Κυκλάδες. Οργώσαμε τον κυκλαδικό χώρο, με ενημέρωση (πλέον των 170 συναντήσεων), με ενεργοποίηση τοπικών ομάδων εργασίας, εκλαΐκευση του νόμου, σχεδίαση του κυκλαδικού χώρου και δυστυχώς μετά από αυτή την επίπονη προσπάθεια ήλθε ένα στυγνό στοπ μετά επαίνων από την τότε πολιτική ηγεσία.
      Και έτσι, ενώ το τόλμημα πέρασε στην ιστορία, στην δε πράξη επήλθε το αντίθετο αποτέλεσμα από το προσδοκώμενο. Ωθήσαμε άθελα τους κατοίκους να οικοδομήσουν …. σε χώρο, που θα είχε διασωθεί, εάν δεν υπήρχε η προτεινόμενη Χωροταξική διαχείριση αυτού. Στη συνέχεια, τριάντα χρόνια σύγχυσης και ασάφειας, όπου η πολιτεία ήταν παντελώς απούσα. Νομοθετώντας αποσπασματικά και αντιφατικά.
      Και φθάνουμε πλέον στην τρέχουσα περίοδο, όπου λανσάρονται τοπικά Πολεοδομικά σχέδια ένα συνονθύλευμα πολεοδομικού + χωροταξικού σχεδιασμού μέσω μαζικής ανάθεσης σε παραγοντικά γραφεία με δήθεν ταχείες διαδικασίες και παράλληλα με αυτά, εφαρμόζεται η επικίνδυνη θεσμοθέτηση των ΕΣΧΑΣΕ, όπου το μέτρο διαμορφώνεται αναλόγως των απαιτήσεων….του πελάτη.
      Δηλαδή το απόλυτο αλαλούμ. Οι Κυκλάδες Ισπανοποιούνται!
      Δεν ξεχνάμε βέβαια τις διακηρύξεις του πρ. Υπουργού ΟΙΚΟΝΟΜΟΥ, ο οποίος ανακοίνωνε θριαμβευτικά τη μείωση της εκτός σχεδίου δόμησης από 200 σε…. 186 μ2… εδώ γελάμε !
      Όταν παράλληλα είχαμε τα μπόνους των υποσκάφων και τη λαιμαργία των ΕΣΧΑΣΕ ….βλέπε τη δήθεν πράσινη ανάπτυξη της Αστυπάλαιας με πρόσφατη πρόταση δόμησης 25000μ2 σε σπιτάκια σε πλήρη διάταξη.
      Η σύγχρονη Αρχιτεκτονική στις Κυκλάδες
      Εικοσαετία 60 – 80
      Ο αθηναϊκός μιμητισμός εισέβαλε στις στάσιμες Κυκλάδες κυρίως από Κυκλαδίτες εργολάβους των Αθηνών, που αναπαρήγαγαν τα αθηναϊκά πρότυπα στους ιδίους τόπους τους. Έτσι το Γαλάτσι ήλθε στη Νάξο, Πάρο, Τήνο…Τότε το υπουργείο Οικισμού στην προσπάθειά του να σώσει τους οικισμούς επέβαλε κυκλαδικά πρότυπα, όπως περιστεριώνες, καμάρες , σαμάρια με τραπεζοειδείς γωνιακές απολήξεις……. Και έτσι δημιουργήθηκε μια τυποποιημένη fake κυκλαδίτικη δόμηση.
      Μέσω όλων αυτών διαμορφώθηκαν – αλλοιώθηκαν – διαχρονικά οι κυκλαδικοί οικισμοί και κυρίως τα επίνεια αυτών. Και βέβαια μην ξεχνάμε τα μπόνους ορόφων της Χούντας. Δείγματα αυτών των πολυώροφων κτηρίων βρίσκουμε στην Τήνο, Νάξο, Πάρο, Σύρο, Κύθνο….
      Αυτό επαναλαμβάνεται δυστυχώς και σήμερα με τα μπόνους του ΓΟΚ. Τι ιστορία και αυτή!
      Δεκαετία 90-2000
      Αρχίζει η άναρχη υπερδόμηση υπό το φόβο που προξένησε η χωροταξική πολιτική της ΕΠΑ . Κτίζουμε άνευ σχεδιασμού για να σώσουμε τα οικόπεδά μας και είναι λογικό. Στις Κυκλάδες η ιδιοκτησία είναι ιστορικά πατρογονική.
      Δεκαετία 2000-2015
      Ήλθαν τα ευνοϊκά δάνεια και η εικονική ανάπτυξη, όπου δομούνται τα πάντα, κτίσματα υπό μορφή τραίνου με διώροφα μεθ’ υπογείου, διαμερισματάκια εν σειρά. Στη συνέχεια ,δε ,όπως διαφάνηκε, πολλά από αυτά κατέληξαν στις τράπεζες………με τις γνωστές συνέπειες. Και έτσι φθάσαμε στην οικονομική κρίση, όπου οι Κυκλάδες επιτέλους ανέπνευσαν! Αλλά για λίγο!
      Δεκαετία 2020
      Τώρα πλέον στην τρέχουσα δεκαετία η οικονομία επανακάμπτει δειλά. Οι επενδυτές βλέπουν την Κυκλαδίτικη γη, ως El Dorado και αγοράζουν ό,τι πωλείται. Η αρχιτεκτονική, αφού δοκίμασε τα πάντα, στρέφεται στη διεθνή…..μοντερνιά και διεθνοποίηση του προϊόντος, τη διακοσμητική μποχο-ποίηση με πρωτοπόρο την Αντίπαρο, Μύκονο, Κέα,…Ευτυχώς ορισμένα νησιά αντιστέκονται και βέβαια υπάρχουν και εξαίσια κτίσματα ως εξαιρέσεις. Οι Κυκλάδες χάνουν τον έμμετρο κυβισμό τους, την αρμονία και την ένταξη της δομημένης οντότητας στο περιβάλλον και το κλίμα τους.
      Και δε φθάνουν όλα αυτά
      Έρχεται και το εφεύρημα με το μπόνους των υποσκάφων, όπου πλέον εμφανίζονται άχαρες επιμήκεις κατασκευές (πρόσφατα κατατέθηκε σε ΣΑ μελέτη μήκους όψης πλέον των 100 μ), κατασκευές με τζαμαρίες που λαμπυρίζουν κατά τη δύση ή την ανατολή και σφαγιάζουν βάναυσα το κυκλαδίτικο ανάγλυφο και την αρμονία.
      Τώρα είναι μάλλον αργά .. αλλά
      Θα πρέπει όλοι εμείς να συλλογιστούμε, οι δε αποφασίζοντες να δράσουν άμεσα, αν και παρατηρείται ανησυχητική απραγία.
      Οι Κυκλάδες, σπυριάζουν επικίνδυνα,
      τα αυτοκίνητα είναι πλέον περισσότερα των κατοίκων,
      Χάνεται η κλίμακα,
      Εμφανίζεται η προκατασκευή,
      Χάνεται η μοναδικότητα …. και το brand name. Αλλοιώνεται το ανάγλυφο,
      Χάνεται η μικροκαλλιέργεια,
      Χάνεται η κοινωνική εγγύτητα, εμφανίζεται η εγκληματικότητα Εκλείπει το νερό, οι μονάδες υγείας είναι υποτυπώδεις,
      Τα απορρίμματα και τα απόβλητα διογκώνονται,
      Τα φωτοβολταϊκά ……διαλύουν ό,τι έχει απομείνει.
      Και κυρίως εκλείπουν οι γηγενείς…… με ότι αυτό συνεπάγεται !!
      Γιώργος Ευριπιώτης
      Περισσότερα...

        0

    12. Αρθρογραφία

      Αρχιτεκτονικά σχέδια για την τρίτη ηλικία

      tetris

      Η αρχιτεκτονική στρέφει το βλέμμα της σε μια πτυχή της νέας πραγματικότητας που στο άμεσο μέλλον θα διαμορφώσει την καθημερινή ζωή του πληθυσμού στη γη: σύμφωνα με τις προβλέψεις του ΟΗΕ, το 2050 σχεδόν το ένα τρίτο του πληθυσμού (32,5%) θα είναι ηλικίας 65 ετών και άνω. Πρακτικά σημαίνει ότι η πληθυσμιακή γήρανση θα επηρεάσει τον σχεδιασμό των πόλεων και τους τρόπους κατοίκησής τους.
      Η σύγχρονη αρχιτεκτονική έχει μελετήσει τις δημογραφικές προβλέψεις για να προσεγγίσει τις χωρικές, κοινωνικές και οικονομικές αλλαγές που θα καθορίσουν τις επιλογές των ηλικιωμένων, όπως ορίζονται σε αυτό που οι σύγχρονες πολιτικές πρόβλεψης αποκαλούν «Aging in Place». Ο όρος σημαίνει ότι ένα άτομο είναι σε θέση να ζει στον τόπο της επιλογής του χωρίς να χάνει την ποιότητα ζωής του όταν φτάσει στην τρίτη ηλικία. Σύμφωνα με το archdaily.com, η κατανόηση της αρχιτεκτονικής από τη σκοπιά των «νέων ηλικιωμένων» παραπέμπει σε αλλαγή παραδείγματος. Οι αρχιτέκτονες καλούνται να σκεφτούν μια σειρά διευκολύνσεων για τις καθημερινές δραστηριότητες, ώστε να σχεδιάσουν συστήματα κατοίκησης που επιτρέπουν την προσβασιμότητα και την άνεση στις μετακινήσεις, καθώς και τις σχέσεις με τα φυσικά στοιχεία του ανέμου, του φυσικού φωτός, της βλάστησης. Πολλές μελέτες επισημαίνουν ότι η υγιής γήρανση σχετίζεται με την ιδέα να επιτραπεί στους ανθρώπους να μεγαλώνουν σε συνθήκες παρόμοιες με αυτές που έχουν βιώσει καθ’ όλη τη διάρκεια της ζωής τους και αυτό φαίνεται να είναι το μονοπάτι που πρέπει να ακολουθήσει η αρχιτεκτονική, είτε προσαρμόζοντας υπάρχοντα κτίρια είτε χτίζοντας νέα.
      Ενα παράδειγμα αλλαγών σε υφιστάμενα κτίρια έχουν δώσει οι πολυκατοικίες στο Ommoord, μια γειτονιά στο Ρότερνταμ. Το οικιστικό συγκρότημα 30 χρόνια μετά την κατασκευή του (1968) δεν εξυπηρετούσε τους ενοίκους. Οι κάτοικοι του Ommoord είχαν μεγαλώσει ηλικιακά και το 1999 ο ολλανδός αρχιτέκτονας Χανς βαν ντερ Χάιτζντεν ανέλαβε να βρει μια αρχιτεκτονική λύση για διαφορετικά προφίλ κατοίκων μέσα από μια διαδικασία συν-σχεδιασμού, στην οποία συμμετείχαν οι ίδιοι οι ηλικιωμένοι κάτοικοι. Ετσι το ισόγειο και τα γκαράζ έγιναν χώροι υγειονομικής περίθαλψης και προστέθηκαν άλλα διαμερίσματα με θέα στον κήπο, όπως και ένα κοινοτικό κέντρο. Επίσης τοποθετήθηκαν περισσότερες σκάλες και ανελκυστήρες για να βελτιωθεί η προσβασιμότητα των διαμερισμάτων σε άνω ορόφους και για να μειωθεί το μήκος των διαδρόμων πρόσβασης.
      To ισπανικό παράδειγμα
      Παρόμοια πρωτοβουλία ανέλαβε το 2016 στην ισπανική πόλη San Andrés del Rabanedo ο αρχιτέκτονας Οσκαρ Μιγκέλ Αρες Αλβάρες, καθοδηγώντας τις ανακαινίσεις στη γειτονιά La Pinilla έτσι ώστε οι κάτοικοί της, το 30% των οποίων είναι άνω των 75 ετών, να μπορούν να παραμείνουν στα σπίτια τους, στη γειτονιά και στο οικογενειακό τους περιβάλλον. Η ανακαίνιση μάλιστα 500 κατοικιών έχει υποστηριχθεί από την περιφερειακή κυβέρνηση για την προσαρμογή και τη φιλοξενία του ηλικιωμένου πληθυσμού. Για τον αρχιτέκτονα, το σπίτι για τους ηλικιωμένους πρέπει να είναι διαμορφωμένο σε τμήματα με πολύ φως και χώρους για την αποθήκευση αντικειμένων που αποτελούν μέρος της ιστορίας τους. Κυρίως όμως να είναι προσβάσιμο μέσω των αισθήσεων. Ο Αλβάρες εξηγεί ότι οι ηλικιωμένοι δεν έχουν μόνο κινητικές αλλά και αισθητηριακές δυσκολίες, γι’ αυτό και η αρχιτεκτονική μπορεί να τους κινητοποιεί μέσω του χρώματος, του φωτός και της υφής, βοηθώντας τους να αποκτήσουν μεγαλύτερη αυτονομία.
      Βραζιλία, Ιαπωνία
      Ωστόσο, εκτός από τις προσαρμογές, κατασκευάζονται νέα συγκροτήματα κατοίκησης που απευθύνονται σε χρήστες άνω των 60 ετών. Στη βραζιλιάνικη πόλη Κουριτίμπα ένα αρχιτεκτονικό πρόγραμμα ενεργού γήρανσης, το Bioos, που αναπτύχθηκε από τον αρχιτέκτονα Ρικάρδο Αμαράλ, περιλαμβάνει διαμερίσματα αποκλειστικά για ηλικιωμένους, χώρους για ιατρικές κλινικές και ένα υπόγειο με καταστήματα και υπηρεσίες που απευθύνονται σε αυτό το κοινό. Το πρόγραμμα επιτρέπει στη στέγαση να ενσωματώνει τεχνολογίες που διευκολύνουν την καθημερινή ζωή, χωρίς αυτοσχεδιασμούς ή προσαρμογές, αλλά και χωρίς να μοιάζει με κλινική. Και στην Ιαπωνία το αρχιτεκτονικό πρόγραμμα Jikka είναι η πρόταση γήρανσης μακριά από το αστικό χάος, με χώρους σχεδιασμένους να παραπέμπουν σε αρχέγονη καλύβα. Αφορά μια κατοικία για δύο γυναίκες περίπου εξήντα ετών με έναν κοινωνικό λειτουργό και έναν μάγειρα.
      © smithmicro Φαλίδα Εφη
      Περισσότερα...

        0

    13. Αρθρογραφία

      Αυθαίρετα: Αναδρομή 168 ετών στους νόμους που στόχευαν στο πολεοδομικό συμμάζεμα της χώρας

      tetris

      Μια αναδρομή 168 ετών στους νόμους που στόχευαν στο πολεοδομικό συμμάζεμα της χώρας, με αρχή τη ρύθμιση του 1855 για τα Αναφιώτικα – Ο ρόλος του Προσφυγικού το 1922, τα ήξεις αφήξεις με τις κατεδαφίσεις και το διαχρονικό παιχνίδι με τους ψηφοφόρους
      Το «όργιο» ασυδαοσίας με την αυθαίρετη δόμηση ανά την ελληνική επικράτεια είναι σχεδόν… συνομήλικο με το νεοελληνικό κράτος. Είναι αξιοσημείωτο ότι και η νομιμοποίηση αυθαιρέτων ξεκίνησε αντίστοιχα (έστω και με αποσπασματικό τρόπο) από τα χρόνια του Οθωνα, όταν το 1855 τακτοποιήθηκε ο οικισμός Αναφιώτικα κάτω από την Ακρόπολη και παράνομα κτίσματα στο κέντρο της Αθήνας.
      Οσον αφορά το σύνολο της επικράτειας, εδώ και έναν αιώνα οι ρυθμίσεις τακτοποίησης του χώρου διαδέχονται η μία την άλλη, επιτήδειοι ανακαλύπτουν κάθε φορά νέα κόλπα για να τις παρακάμπτουν, λίγο μετά εμφανίζονται «παράθυρα» για τη νομιμοποίηση πολεοδομικών παρανομιών, με τη διοίκηση πάντα να αποποιείται τις ευθύνες της. Οσο για τις τελεσίδικες αποφάσεις κατεδάφισης αυθαιρέτων, παραμένουν ανεκτέλεστες, με μικρές εξαιρέσεις για τα… μάτια του κόσμου, οι οποίες συνήθως αφορούν φράχτες και παραπήγματα.
      Το επόμενο διάστημα αναμένεται από την πολιτική ηγεσία του υπουργείου Περιβάλλοντος και Ενέργειας (ΥΠΕΝ) να προωθηθεί στη Βουλή η νέα νομοθετική πρωτοβουλία για την επαναφορά της δυνατότητας τακτοποίησης των μεγάλων αυθαιρέτων της λεγόμενης «Κατηγορίας 5», δηλαδή των κτιρίων με υπερβάσεις άνω του 40% των πολεοδομικών μεγεθών κάλυψης και δόμησης και άνω του 20% του επιτρεπόμενου ύψους ή δίχως οικοδομική άδεια.
      1923-1926
      Οι πρώτες απόπειρες
      Η ρύθμιση έρχεται μια εκατονταετία έπειτα από την πρώτη προσπάθεια «τακτοποίησης» της άναρχης ανάπτυξης του χώρου με το νομοθετικό διάταγμα «Περί σχεδίων πόλεων, κωμών και συνοικιών του κράτους και οικοδομής αυτών» (ΦΕΚ 228/Α/1923, 16.8.1923) και ύστερα από περίπου 150 ρυθμίσεις νομιμοποίησης αυθαιρέτων. Του διατάγματος είχε προηγηθεί η άναρχη εγκατάσταση στα αστικά κέντρα των προσφύγων μετά τη Μικρασιατική Καταστροφή του 1922.
      Τρία χρόνια αργότερα, το 1926, εκδίδεται το προεδρικό διάταγμα «Περί αυθαιρέτων κατασκευών και διώξεως των παραβατών κατά την εκτέλεση οικοδομικών εργασιών», με το οποίο επιδιώκεται ο διαχωρισμός του χώρου σε εντός και εκτός σχεδίου περιοχές και ο έλεγχος των οικοδομικών εργασιών με την παροχή οικοδομικής άδειας. Μάλιστα, προέβλεπε κατεδάφιση για όσες οικοδομές εκτελούνταν χωρίς άδεια ή καθ’ υπέρβασή της και δεν ανταποκρίνονταν στους όρους των σχεδίων πόλεως. Ωστόσο, οι συγκεκριμένες ρυθμίσεις δεν περιόρισαν το πρόβλημα, καθώς ελάχιστα εφαρμόστηκαν. Ηταν άλλωστε η φτώχεια που ωθούσε εκείνα τα χρόνια τους πολίτες στην αυθαιρεσία. Το επισημαίνει σε άρθρο του στα «Τεχνικά Χρονικά», την 1η Νοεμβρίου 1937, ο τότε επιθεωρητής δημοσίων έργων Αν. Δημητρακόπουλος: «Σήμερον, λόγω νεωτέρων συνθηκών, η κατάστασις είναι βέβαια περισσότερον έντονος. Και αυτή ακόμη η τάσις ανεγέρσεως αυθαιρέτων οικίσκων εκτός σχεδίου, η οποία και εις το παρελθόν υπήρχεν, είχε και έχει ως βαρύτεραν πρωταρχικήν αιτίαν την οικονομικήν ανεπάρκειαν μεγάλου μέρους των κατοίκων και έπειτα έρχονται όλα τα άλλα (προσπάθεια κτήσεως ιδιοκτήτου οικίας, κερδοσκοπία, αστυνομική ανεπάρκεια, κρίσις της στέγης, ταχέα μέσα συγκοινωνίας, αστάθεια του νομίσματος κ.λπ.)».
      1953-1957
      Κριτική για τις κατεδαφίσεις
      Μάλιστα, μια δεκαπενταετία αργότερα, το 1953, ο μηχανικός ο Γ. Φ. Φωτόπουλος επικρίνει σε άρθρο του στα «Τεχνικά Χρονικά» το γκρέμισμα στις φτωχογειτονιές: «Το Σχέδιον Πόλεως κατεδάφισε και άλλα φτωχόσπιτα εις το Δουργούτι ή εις την Κοκκινιά ή εις κάποιαν άλλη ακραίαν λαϊκήν συνοικίαν των Αθηνών. Είναι ζήτημα αν κανείς εσκέφθη πόσα δράματα κρύπτονται πίσω από την δημοσιογραφικήν αυτήν είδησιν. Ενα δράμα είναι ότι το Σχέδιον Πόλεων, δηλαδή οι τεχνικοί που έρχονται εις επαφήν περισσότερον με τον απλόν κόσμον, υποχρεώνονται, αντί ν’ απασχολούνται αποκλειστικώς με την ανοικοδόμησιν, ν’ απασχολούνται με την κατεδάφισιν».
      Το μέγεθος του προβλήματος αποτυπώνεται το 1956 στη «Στατιστική Επετηρίδα». Από τις 57.524 νέες κατοικίες που ανεγέρθηκαν στην Ελλάδα εκείνη τη χρονιά οι 15.558 ήταν αυθαίρετες. Εναν χρόνο αργότερα, το 1957, ο μηχανικός Γεώργιος Μάρκου, σχολιάζοντας την κατάργηση του νόμου που ίσχυε έως τότε και απαγόρευε την κατεδάφιση αυθαιρέτων των οποίων η στέγη είχε ολοκληρωθεί (γι’ αυτό χτίζονταν αυθαίρετα εν μία νυκτί), υπογραμμίζει ότι δεν έφερε αποτέλεσμα. «Ο νόμος τα κατεδαφίζει, πολλά όμως σώζονται, και όποιος εξέλθη ολίγον πέραν της περιοχής της πόλεως θα ευρεθή προ θεάματος χιλιάδων και δεκάδων χιλιάδων τοιούτων αυθαιρέτων οικοδομών. Ο νόμος δεν έφερεν αποτέλεσμα, προκάλεσε δάκρυα, δυστυχία, αγανάκτησιν, εχθρούς του καθεστώτος, αλλά δεν ωφέλησεν» σημειώνει.
      1968
      Εξαίρεση με κυρώσεις
      Κατά τη μεταπολεμική περίοδο, έως και το τέλος της χούντας, οι κυβερνήσεις υιοθέτησαν για τους αυθαιρετούχους την τακτική του… καρότου και του μαστιγίου. Οι ρυθμίσεις διαδέχονταν η μία την άλλη, αφενός δίνοντας προνόμια και παροχές για τους μικροϊδιοκτήτες και ανοίγοντας «παράθυρα» νομιμοποίησης αυθαιρέτων και αφετέρου νομοθετώντας νόμους με αυστηρές ποινές για τις πολεοδομικές αυθαιρεσίες.
      Ο αναγκαστικός νόμος 410/1968 προέβλεπε την εξαίρεση από την κατεδάφιση όλων των αυθαίρετων κατασκευών εντός σχεδίου πόλεως, με δήλωση στην Εφορία για επιβολή ειδικής εισφοράς και ποινικές κυρώσεις σε βάρος των ιδιοκτητών τους. Ακολουθούν το 1973 το νομοθετικό διάταγμα (ΝΔ) 8/73 «Περί Γενικού Οικοδομικού Κανονισμού (ΓΟΚ)» ορίζοντας πρόστιμο ίσο με την αξία του αυθαιρέτου και επιβάλλοντας εκ νέου πρόστιμο πενταπλάσιο του αρχικού εάν ξαναχτιζόταν κατεδαφιστέο κτίσμα. Εναν χρόνο αργότερα δημοσιεύεται το ΝΔ 349/1974 «Περί κατεδαφίσεως αυθαιρέτως ανεγειρόμενων κτισμάτων και επιβολής κυρώσεων εις τους άνευ αδείας οικοδομούντας» με ρυθμίσεις για την άμεση κατεδάφιση των κτισμάτων, την επιβολή προστίμων, ακόμη και ποινές φυλάκισης.
      Την κατάσταση περιγράφει το 1976 ο τότε γενικός γραμματέας του τοπικού τμήματος του Τεχνικού Επιμελητηρίου Ελλάδας (ΤΕΕ) στην Κεντρική Μακεδονία, κ. Σωτήρης Κούβελας. «Ο,τι κακό δεν έγινε στα δύσκολα χρόνια του 1923, που πίεζαν ο χρόνος για την αποκατάσταση των προσφύγων και η φτώχεια μας, γίνεται σήμερα στην εποχή που τα οικονομικά μας είναι πολύ καλύτερα από τότε». Οπως αναφέρει σε άρθρο του στα «Τεχνικά Χρονικά», η Θεσσαλονίκη ήταν ζωσμένη από αυθαίρετα σπίτια, καθώς μόνο στο δεύτερο εξάμηνο του 1975 ξεφύτρωσαν 6.000 κτίσματα κάθε είδους, «από παράγκες μέχρι τετραώροφες οικοδομές με σκελετό μπετόν αρμέ». Σύμφωνα με τον ίδιο, πολλά από αυτά «ήταν χτίσματα σε οικόπεδα του Δημοσίου ή των δήμων, που έχουν καταληφθεί επίσης αυθαίρετα», όσο για τα αυθαίρετα εκτός σχεδίου, «καλύπτουν σε έκταση όσο το 1/3 της πόλης που έχει σχέδιο».
      1977
      Δημεύσεις και μηχανημάτων
      Η κατάσταση ενισχύθηκε από τις δηλώσεις στελεχών τής τότε κυβέρνησης που υπόσχονταν ότι όλα τα αυθαίρετα θα μπουν στο σχέδιο πόλεως. Παράλληλα, δήλωναν ότι θα τακτοποιούσαν όσους ζούσαν σε αυθαίρετα στις πολυκατοικίες που θα έχτιζε το κράτος, δίνοντάς τους από ένα διαμέρισμα. Ετσι, όσοι δεν είχαν χτίσει έως τότε αυθαίρετο έσπευσαν να το κάνουν «ποντάροντας» στην επικείμενη ένταξή του στο σχέδιο ή – εάν κρινόταν κατεδαφιστέο – στην απόκτηση ενός ολοκαίνουργιου διαμερίσματος.
      Από το 1977 και μετά διαιωνίζεται η κατ’ εξακολούθηση νομοθέτηση τακτοποίησης αυθαιρέτων, συνήθως ατελέσφορη, με στόχο, πέρα από τον εισπρακτικό, να μπει ένα τέλος στην πολεοδομική παρανομία. Με τον νόμο 651/1977, μεταξύ άλλων, επιβάλλονται ποινές σε ιδιοκτήτες αυθαιρέτων, εργολάβους και επιβλέποντες μηχανικούς, δημεύονται μηχανήματα και οχήματα που χρησιμοποιήθηκαν για την κατασκευή αυθαιρέτων και απαγορεύεται η ύδρευση και η ηλεκτροδότηση νέων αυθαιρέτων. Παράλληλα, εξαιρούνται από την κατεδάφιση αυθαίρετα που ανεγέρθηκαν μετά την ισχύ του ΓΟΚ του 1955 και έως την έναρξη ισχύος του ΝΔ 8/73. Τον ίδιο χρόνο, με τον νόμο 720/1977 δίνεται δυνατότητα γενικής εξαίρεσης από την κατεδάφιση, αλλά αυτή τη φορά όχι μόνο εντός σχεδίου (όπως με τον 410/1968) αλλά και εκτός σχεδίου πόλεως, με εξαίρεση αυθαίρετα σε αιγιαλό και δασικές εκτάσεις. Η ρύθμιση κρίθηκε αντισυνταγματική το 1980, καθώς παραβίαζε τη συνταγματική αρχή της ισότητας και του κράτους δικαίου και το άρθρο 24 του Συντάγματος.
      1983-1985
      Πολεοδομία σε νέες βάσεις
      Ακολουθεί η δεκαετία του 1980, οπότε η αυθαιρεσία γίνεται συνώνυμη της νομιμότητας στη δόμηση, με την ανάπτυξη της παραθεριστικής κατοικίας και την άνθηση των χωριών αυθαιρέτων, ακόμη και μέσα σε δάση, αυτά που αργότερα (κατά τη διακυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ) θα πάρουν την ονομασία «οικιστικές πυκνώσεις» και θα επιχειρηθεί η νομιμοποίησή τους, η οποία επίσης ακυρώθηκε από το ΣτΕ.
      Ακολούθησε ο νόμος 1337/1983 που έθετε σε νέες βάσεις το πολεοδομικό δίκαιο και όριζε τη νομιμοποίηση μεμονωμένων αυθαιρέτων με την εξαίρεσή τους από την κατεδάφιση και τη συλλογική νομιμοποίηση με την ένταξη ολόκληρων περιοχών αυθαιρέτων σε πολεοδομικό σχέδιο. Ο νόμος συμπληρώθηκε από τον 1512/1985 με τη δυνατότητα, μεταξύ άλλων διευκολύνσεων, εξαίρεσης από την κατεδάφιση και νέων κατασκευών με μικρές παραβάσεις. Ωστόσο το ΣτΕ περιόρισε την ισχύ της ρύθμισης στα αυθαίρετα που είχαν ανεγερθεί πριν από το 1983. Το 1985 εκδόθηκε και η υπουργική απόφαση για την εξειδίκευση κοινωνικών λόγων για άδεια αποπερατώσεως αυθαίρετων κτισμάτων που είχαν εξαιρεθεί από την κατεδάφιση.
      1993
      Το… ΣΑΠΟ και το ΣτΕ
      Στη δεκαετία του ’90 διάφορες τροποποιήσεις και προσθήκες στον 1337/83, οι οποίες ενσωματώθηκαν σε διάφορους άσχετους νόμους, έκαναν… λάστιχο τις διαδικασίες εξαίρεσης από την κατεδάφιση. Μεταξύ άλλων, μια προσπάθεια το 1993 μαζικής ένταξης περιοχών με αυθαίρετες παραθεριστικές κατοικίες σε σχέδια πόλης, μέσω ενός νέου «εργαλείου», του Σχεδίου Αμεσης Πολεοδομικής Οργάνωσης (ΣΑΠΟ), ανατράπηκε από το ΣτΕ.
      Το ανώτατο ακυρωτικό δικαστήριο ακύρωσε αρκετά χρόνια αργότερα και τους νόμους 3044/2002 και 3775/2009 (ο οποίος προέβλεπε νομιμοποίηση της μετατροπής ημιυπαίθριων χώρων σε κλειστούς κύριων χρήσεων έναντι χρηματικής εισφοράς), όχι όμως τον 3212/2003 και την εφαρμοστική ΚΥΑ (9732/2004) για τον καθορισμό προστίμων ανέγερσης και διατήρησης των αυθαίρετων κατασκευών, όταν παραβιάζεται η άδεια δόμησης. Ο τελευταίος προέβλεπε για αυθαίρετα σε ρέματα, βιοτόπους, παραλιακά δημόσια κτήματα, αρχαιολογικούς χώρους, δάση και αναδασωτέες εκτάσεις ποινή φυλάκισης και χρηματική ποινή έως 100.000 ευρώ.
      2010-2013
      Για το δημόσιο συμφέρον
      Ακολούθησε ο νόμος Τ. Μπιρμπίλη (3840/2010) που κρίθηκε από το ΣτΕ ως συνταγματικός, ο οποίος «τακτοποιούσε» παρανομίες εντός του νόμιμου περιγράμματος των κτιρίων (ημιυπαίθριους κ.λπ.). Ακολούθησαν ο νόμος Γ. Παπακωνσταντίνου 4014/11 που προέβλεψε ένα γενικό σύστημα εξαίρεσης από την κατεδάφιση αυθαίρετων και ακυρώθηκε από το ΣτΕ. Ακολούθησε ο νόμος Στ. Καλαφάτη 4178/13, με την Ολομέλεια του ΣτΕ που κλήθηκε να τον κρίνει το 2015 να δέχεται για πρώτη φορά ότι η αθρόα νομιμοποίηση αυθαίρετων χρήσεων και κατασκευών είναι κατ’ εξαίρεση επιτρεπτή, εφόσον τεκμηριώνεται ότι επιβάλλεται από σπουδαίο δημόσιο συμφέρον και λαμβάνονται μέτρα για την αποτροπή επανάληψης της αυθαιρεσίας και τον περιορισμό της επιβάρυνσης του περιβάλλοντος και των όρων διαβίωσης.
      2017-2020
      Παράταση στις προθεσμίες
      Στη συνέχεια ήρθε ο νόμος Γ. Σταθάκη 4495/2017, ενώ το 2020 ο τότε υπουργός Κωστής Χατζηδάκης έδωσε παράταση στην προθεσμία νομιμοποίησης όλων των αυθαιρέτων μέσω της «Ταυτότητας Κτιρίων» έως το 2025, με εξαίρεση τα μεγάλα αυθαίρετα της «Κατηγορίας 5». Για αυτά τα αυθαίρετα αναμένεται ρύθμιση που θα επιτρέπει και πάλι την «τακτοποίησή» τους, η οποία θα εισαχθεί ως τροπολογία είτε έως το τέλος Ιανουαρίου σε κάποιο άσχετο νομοσχέδιο είτε στο νομοσχέδιο του ΥΠΕΝ για τις αστικές αναπλάσεις, το οποίο θα προωθηθεί προς ψήφιση στη Βουλή πριν από τις εκλογές. Σε κάθε περίπτωση, ύστερα από έναν αιώνα συστηματικών προσπαθειών «τακτοποίησης» της αυθαίρετης δόμησης, το συμπέρασμα είναι ότι έπειτα από κάθε ρύθμιση νομιμοποίησης πολεοδομικών παρανομιών εμφανίζεται μια νέα γενιά αυθαιρέτων.
      1,9 εκατ.αυθαίρετα έχουν δηλωθεί από το 2011 – σύμφωνα με τα τελευταία επεξεργασμένα στοιχεία του ΤΕΕ (έως 31.10.2021) – και το ίδιο διάστημα έχουν εισπραχθεί 2,5 δισ. ευρώ από πρόστιμα νομιμοποίησης αυθαιρέτων, από τα περίπου 4,5 δισ. ευρώ που έχουν συνολικά βεβαιωθεί και αποπληρώνονται σε δόσεις.1,16 εκατ.αυθαίρετα δηλώθηκαν μετά τον νόμο 4495/2017, ενώ βεβαιώθηκαν πρόστιμα 2,5 δισ. ευρώ. Από αυτά τα 262.000 ανήκουν στην «κατηγορία 5» των μεγάλων αυθαιρέτων και τα υπόλοιπα 900.000 στις «μικρότερες» κατηγορίες.705.307 δηλώσεις υπαγωγής σε ρύθμιση τακτοποίησης είχαν υποβληθεί μετά τους νόμους 4014/2011 και 4178/2013, για τις οποίες έχουν βεβαιωθεί πρόστιμα περίπου 2 δισ. ευρώ.
      Περισσότερα...

        1

    14. Αρθρογραφία

      Πώς οι ψηφιακές τεχνολογίες καταστρέφουν τους πόρους του πλανήτη

      Engineer

      Για πολύ καιρό στην κοινή γνώμη κυριαρχούσε η εντύπωση ότι η ψηφιακή βιομηχανία είναι καθαρή επειδή είναι «άυλη». Μπροστά στους γίγαντες του πετρελαίου και της αυτοκινητοβιομηχανίας, η Σίλικον Βάλεϊ έμοιαζε να είναι η φυσική σύμμαχος κάθε πολιτικής κατά της υπερθέρμανσης του πλανήτη. Αυτή η ψευδαίσθηση σιγά-σιγά διαλύεται. Μια έρευνα που διεξήχθη σε διαφορετικές ηπείρους αποκαλύπτει το υπέρογκο περιβαλλοντικό κόστος της υψηλής τεχνολογίας.
      Προγραμματιστές της Σίλικον Βάλεϊ και κατασκευαστές ημιρυμουλκούμενων, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή και η εταιρεία παροχής συμβουλευτικών υπηρεσιών ΜακΚίνσεϊ, ο Τζο Μπάιντεν και ο Σι Τζινπίνγκ, οι Βρετανοί Φιλελεύθεροι και οι Γερμανοί Πράσινοι: απέναντι στην κλιματική επείγουσα ανάγκη σχηματίστηκε μια παγκόσμια ιερή συμμαχία γύρω από μια πίστη. Την πίστη σε μια μεγάλη στροφή προς τον διαδικτυακό κόσμο για το καλό του πλανήτη. «Σε τέτοιο βαθμό ώστε να θεωρούμε όλο και περισσότερο πως δεν θα μπορέσουμε να θέσουμε υπό έλεγχο την κλιματική αλλαγή χωρίς μια μαζική καταφυγή στην ψηφιακότητα», τονίζει η οργάνωση The Shift Project που δεν συμμερίζεται αυτή την άποψη1. Ένα καινούργιο ευαγγέλιο υπόσχεται τη σωτηρία μέσω των «έξυπνων» πόλεων, γεμάτες από αισθητήρες και αυτόνομα ηλεκτρικά οχήματα. Η ιερή αυτή πεποίθηση μπορεί να υπολογίζει στη συνδρομή μερικών πολύ αποτελεσματικών αποστόλων για τη διάδοσή της. Όπως το Global eSustainability Initiative (GeSI), ένα εργοδοτικό λόμπι με έδρα τις Βρυξέλλες για το οποίο «οι εκπομπές που αποφεύγονται με τη χρήση τεχνολογιών πληροφορικής και επικοινωνιών είναι σχεδόν δέκα φορές πιο σημαντικές από εκείνες που προξενεί η εγκατάστασή τους»2. Όμως, ανεξάρτητοι ερευνητές αμφισβητούν τόσο τη γνησιότητα αυτών των μετρήσεων που αναπαράγονται παντού όσο και την αμεροληψία των δημιουργών τους.
      Πέρα από τις προσπάθειες του «πράσινου μάρκετινγκ» που έχουν αναπτύξει οι επιχειρηματίες και τα φερέφωνά τους, ποιος είναι ο περιβαλλοντικός αντίκτυπος των ψηφιακών εργαλείων; Είναι αυτά τα νέα δίκτυα επικοινωνίας συμβατά με την «οικολογική μετάβαση»; Έχοντας ολοκληρώσει μια έρευνα που μας οδήγησε σε δεκάδες χώρες, ιδού η πραγματικότητα: η ψηφιακή ρύπανση είναι κολοσσιαία –και μάλιστα είναι εκείνη που αυξάνεται με τους ταχύτερους ρυθμούς.
      «Από τη στιγμή που ανακάλυψα τα μεγέθη αυτής της ρύπανσης, είπα στον εαυτό μου: “Πώς είναι δυνατόν;”», θυμάται η Φρανσουάζ Μπερτού, ερευνήτρια σε θέματα πληροφορικής. Οι βλάβες στο περιβάλλον προέρχονται κατ’ αρχάς από δισεκατομμύρια μέσα διασύνδεσης (τάμπλετ, υπολογιστές, έξυπνα τηλέφωνα) που μας ανοίγουν την πόρτα του διαδικτύου. Προέρχονται εξίσου από τα δεδομένα που παράγουμε ανά πάσα στιγμή: καθώς μεταφέρονται, αποθηκεύονται, επεξεργάζονται μέσα σε τεράστιες εγκαταστάσεις που καταναλώνουν πόρους και ενέργεια, οι πληροφορίες αυτές θα επιτρέψουν τη δημιουργία νέου ψηφιακού περιεχομένου, για το οποίο θα απαιτούνται… διαρκώς περισσότερα μέσα διασύνδεσης!
      Προκειμένου να πραγματοποιήσουμε ενέργειες τόσο ανεπαίσθητες όπως η αποστολή ενός μέιλ στο Gmail, ενός μηνύματος στο WhatsApp, ενός ιμότζι στο Facebook, ενός βίντεο στο TikTok ή μιας σειράς φωτογραφιών με γατάκια στο Snapchat, έχουμε δημιουργήσει, σύμφωνα με την Greenpeace, μια υποδομή που πολύ σύντομα «πιθανώς να καταστεί η μεγαλύτερη κατασκευή του ανθρώπινου είδους»3.
      Οι αριθμοί είναι διαφωτιστικοί: η παγκόσμια ψηφιακή βιομηχανία καταναλώνει τόσο νερό, πρώτες ύλες και ενέργεια ώστε το αποτύπωμά της είναι τριπλάσιο εκείνου μιας χώρας όπως η Γαλλία ή το Ηνωμένο Βασίλειο. Οι ψηφιακές τεχνολογίες χρησιμοποιούν σήμερα το 10% της παγκόσμιας παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας και αποβάλλουν σχεδόν το 4% των παγκόσμιων εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα (CO2), δηλαδή λίγο λιγότερο από το διπλάσιο των εκπομπών της πολιτικής αεροπορίας σε ολόκληρο τον κόσμο4. «Εάν οι ψηφιακές εταιρείες αποδειχθούν πιο ισχυρές από τις αρχές που τις επιθεωρούν, υπάρχει ο κίνδυνος να μην είμαστε πλέον σε θέση να ελέγξουμε τον οικολογικό αντίκτυπό τους», προειδοποιεί ο Γιαν Ταλίν, ιδρυτής του Skype και του ινστιτούτου Future of Life, που ασχολείται με τη δεοντολογία των τεχνολογιών5.
      Ακόμα και σήμερα, ο Γενς Τόιμπλερ, ερευνητής στο Ινστιτούτο Βούπερταλ, θυμάται την έντονη έκπληξή του. Πριν από μερικά χρόνια, ο Γερμανός επιστήμονας συμμετείχε σε ένα συνέδριο που διεξήχθη στο ερευνητικό κέντρο με έδρα την ομώνυμη πόλη, στη Βεστφαλία της δυτικής Γερμανίας. Τότε, θυμάται, έμεινε «άναυδος μπροστά στην εικόνα ενός άνδρα που φορούσε μια βέρα και κουβαλούσε ένα τεράστιο σακίδιο στην πλάτη, το οποίο ανταποκρινόταν στο πραγματικό υλικό αποτύπωμα του μικρού χρυσού κρίκου του. Αυτή η εικόνα με σημάδεψε». Με αυτή την αναπαράσταση, το ινστιτούτο παρουσίαζε μια πρωτότυπη μέθοδο υπολογισμού της υλικής επίπτωσης του τρόπου με τον οποίο καταναλώνουμε, που αναπτύχθηκε από τους ερευνητές του κατά τη δεκαετία του 1990: το material input per service unit (MIPS), δηλαδή την ποσότητα των υλικών πόρων που απαιτούνται για τη δημιουργία ενός προϊόντος ή μιας υπηρεσίας6.
      Προκειμένου να υπολογιστεί ο περιβαλλοντικός αντίκτυπος, η βιομηχανία ενδιαφέρεται κυρίως για τις εκπομπές της σε διοξείδιο του άνθρακα. Αυτή όμως η μέθοδος υπολογισμού συχνά επισκιάζει άλλες μορφές ρύπανσης όπως η επίπτωση της αποβολής χημικών προϊόντων στην ποιότητα των υδάτων. Από τη δεκαετία του 1990, το MIPS εστίαζε περισσότερο στην περιβαλλοντική υποβάθμιση που έχει να κάνει με την παραγωγή εμπορευμάτων και υπηρεσιών. Ιδού μια πλήρης αντιστροφή της προοπτικής: να παρατηρούμε τι εισάγεται στη διαδικασία παραγωγής ενός αντικειμένου παρά τι εξάγεται από αυτήν.
      Πιο συγκεκριμένα, το MIPS υπολογίζει το σύνολο των πόρων που κινητοποιήθηκαν και μετακινήθηκαν κατά την παραγωγή, τη χρήση και την ανακύκλωση ενός ρούχου, ενός μπουκαλιού πορτοκαλάδας, ενός χαλιού, ενός smartphone… Υπολογίζονται τα πάντα: οι ανανεώσιμοι (φυτικοί) ή μη ανανεώσιμοι (ορυκτοί) πόροι, οι μεταβολές του εδάφους που προκαλούν οι γεωργικές εργασίες, το νερό και οι χημικές ουσίες που καταναλώνονται κ.ο.κ. Ας πάρουμε ένα μπλουζάκι: η παραγωγή του σε μια ινδική βιοτεχνία απαίτησε ηλεκτρισμό, ο οποίος με τη σειρά του παρήχθη από κάρβουνο, για την εξαγωγή του οποίου αποψιλώθηκε ένα πευκόδασος…
          Οικολογικό σακίδιο
      Αυτή η προσέγγιση μεταφράζεται σε έναν αριθμό, το «οικολογικό σακίδιο», δηλαδή τον συντελεστή πολλαπλασιασμού της κάθε καταναλωτικής ενέργειάς μας. Η μέθοδος δεν είναι τέλεια: «Η πλειοψηφία των δεδομένων που έχουν χρησιμοποιηθεί για τον υπολογισμό του MIPS προκύπτουν από γνώμες και εκτιμήσεις ειδικών» όπου η ανακρίβεια είναι συχνά ο κανόνας, διευκρινίζει ο Γενς Τόιμπλερ. Όπως και να έχει, δεν μπορούμε παρά να πέσουμε από τα σύννεφα μπροστά στην τρομακτική αλήθεια του: ένα δαχτυλίδι που εμπεριέχει μερικά γραμμάρια χρυσού έχει ένα MIPS… 3 τόνων! Μπορούμε επίσης να υπολογίσουμε το MIPS μιας υπηρεσίας ή μιας καταναλωτικής ενέργειας: ένα χιλιόμετρο στο αυτοκίνητο και μία ώρα τηλεόρασης χρησιμοποιούν αντιστοίχως 1 και 2 κιλά πόρων. Ένα λεπτό στο τηλέφωνο «κοστίζει» 200 γραμμάρια. Όσον αφορά ένα SMS, «ζυγίζει» 632 γραμμάρια. Για αρκετά προϊόντα, το MIPS μπορεί να παρουσιάσει μια αρκετά χαμηλή αναλογία: έτσι η κατασκευή μιας ατσάλινης ράβδου έχει ανάγκη «μονάχα» τους δεκαπλάσιους πόρους του τελικού βάρους της. Όμως, «από τη στιγμή που εμπλέκεται η τεχνολογία, το MIPS είναι υψηλότερο», εξηγεί ο Γένς Τόιμπλερ. Οι ψηφιακές τεχνολογίες είναι μια καλή απόδειξη, εάν λάβουμε υπόψη τον μεγάλο αριθμό μετάλλων που χρησιμοποιούν, ειδικά «ορισμένα σπάνια μέταλλα που εξορύσσονται δύσκολα από το υπέδαφος», συνεχίζει ο ερευνητής. Έτσι, ένας υπολογιστής 2 κιλών κινητοποιεί, ανάμεσα σε άλλα, 22 κιλά χημικών προϊόντων, 240 κιλά καυσίμων και 1,5 τόνο καθαρού νερού7. Το MIPS μιας τηλεόρασης ποικίλλει ανάμεσα στα 200 και 1000 προς 1, ενώ ενός smartphone είναι 1.200 προς 1 (183 κιλά πρώτης ύλης για 150 γραμμάρια τελικού προϊόντος). Όλα τα ρεκόρ όμως καταρρίπτει το MIPS ενός μικροτσίπ: 32 κιλά πρώτων υλών για ένα ολοκληρωμένο κύκλωμα 2 γραμμαρίων, δηλαδή μια αναλογία 16.000 προς 1.
      «Οι άνθρωποι συχνά εκπλήσσονται από την απόκλιση ανάμεσα στην επίπτωση που νομίζουν ότι έχει η απόφασή τους να αγοράσουν ένα καταναλωτικό αγαθό και τον πραγματικό αντίκτυπό της», διαβεβαιώνει ο Γενς Τόιμπλερ. Και όχι άδικα: η γεωγραφική ζώνη που βρίσκεται στην πιο απομακρυσμένη θέση της παραγωγικής αλυσίδας είναι εκείνη που θα πληρώσει τον πιο βαρύ υλικό φόρο, πολύ μακριά από το μαγαζί πώλησης. Έτσι, η ψηφιακότητα έκανε –ανεπαίσθητα– το «υλικό αποτύπωμά» μας να εκτιναχτεί. Με δισεκατομμύρια διακομιστές (servers), κεραίες, ρούτερ και σημεία διαδικτυακής πρόσβασης να βρίσκονται αυτήν τη στιγμή σε λειτουργία, οι «άυλες» τεχνολογίες δεν καταναλώνουν μόνο πρώτες ύλες: θα αποτελέσουν ένα από τα μεγαλύτερα εγχειρήματα υλικής παραγωγής που έχουν ποτέ αναληφθεί.
      Ανάμεσα σε αυτές τις πολύ πραγματικές υποδομές, τα κέντρα δεδομένων (data centers) κατέχουν μια ξεχωριστή θέση. Αυτές οι τερατώδεις κατασκευές από μπετόν και ατσάλι, παστωμένες με διακομιστές, πολλαπλασιάζονται με τον ρυθμό του χειμάρρου των πληροφοριών που δημιουργούνται από το ψηφιακό μας σύμπαν: πέντε δισεκατομμύρια δισεκατομμυρίων ψηφιολέξεων (bytes) την ημέρα, δηλαδή ίσα με το σύνολο όλων των δεδομένων που παράχθηκαν από το ξεκίνημα της πληροφορικής μέχρι το 2003. Με αυτά μπορούν να γεμίσουν δέκα εκατομμύρια δίσκοι Blue Ray που, αν στοιβάζονταν ο ένας πάνω στον άλλον, θα έφταναν τέσσερις φορές το ύψος του Πύργου του Άιφελ. Κι όμως, όλα αυτά έχουν το μέγεθος ενός σπίρτου, αν συγκριθούν με όσα δεδομένα θα παράγουν εκατοντάδες δισεκατομμύρια αντικείμενα με σύνδεση 5G που θα ξεχυθούν σύντομα στον κόσμο. Για να αντιληφθούμε τα γιγαντιαία αυτά μεγέθη, αρκεί να παρατηρήσουμε ένα απλό ηλεκτρικό πατίνι, από εκείνα που ενοικιάζονται μέσω μιας εφαρμογής.
      Πολύ λίγοι χρήστες αυτών των πατινιών γνωρίζουν πως οι εταιρείες που τα ενοικιάζουν «συλλέγουν έναν τεράστιο όγκο δεδομένων, που δημιουργούνται από τις συνήθειες μετακίνησης των χρηστών», εξηγεί ο Μοχάμεντ Τάζσαρ, δικηγόρος στην Αμερικανική Ένωση για τις Πολιτικές Ελευθερίες (ACLU). Την στιγμή που δημιουργείτε έναν λογαριασμό σε μια συγκεκριμένη εφαρμογή, μοιράζεστε το επώνυμο, το όνομα, την ηλεκτρονική διεύθυνση, τον ταχυδρομικό κώδικα, τον αριθμό τηλεφώνου, τις τραπεζικές λεπτομέρειες, το ιστορικό των πληρωμών σας κ.ο.κ. Μετά, η εταιρεία εντοπισμού θα μπορεί να συλλέξει όλες τις πληροφορίες που σχετίζονται με τις διαδρομές σας χάρη στους ανιχνευτές που βρίσκονται στα πατίνια και στα δεδομένα που μεταδίδει το κινητό τηλέφωνό σας. Ο όμιλος Bird έχει την άδεια ακόμη και να εμπλουτίσει το προφίλ σας με πληροφορίες συλλεγμένες από διαφορετικές εταιρείες που ήδη κατέχουν δικά σας δεδομένα και να διερευνήσει τη φερεγγυότητά σας στους οργανισμούς αξιολόγησης πιστοληπτικής ικανότητας! Καβαλώντας αυτό το δίτροχο, δίνετε επίσης τη συγκατάθεσή σας στον πάροχο να μοιραστεί κάποια από τα δεδομένα σας «με τρίτους για λόγους έρευνας, μάρκετινγκ και για άλλους σκοπούς» δηλώνει για παράδειγμα ο όμιλος Lime, χωρίς περισσότερες διευκρινίσεις. Οι προδιαγραφές αυτές «είναι γραμμένες με ακαθόριστους και ασαφείς όρους, διότι πρέπει να παραμένουν ακατανόητες», σημειώνει ο Τάζσαρ. Αυτό το κύμα πληροφοριών, το οποίο εμπλουτίζει τα προσωπικά προφίλ που πωλούνται σε διάφορες εταιρείες σε τιμές χρυσού, αναπόφευκτα κατευθύνεται σε ένα κέντρο δεδομένων – στο cloud, το ψηφιακό «νέφος».
      Η συστηματική και σε παγκόσμια κλίμακα συλλογή κάθε είδους δεδομένων «δεκαπλασιάζει τις ανάγκες για κέντρα δεδομένων», αναλύει ένας επαγγελματίας της Bolt. Οι cloud cities («πόλεις-νέφη»), ειδικευμένες στην αποθήκευση δεδομένων, συνωστίζονται στην Κίνα. Εξάλλου, το μεγαλύτερο κέντρο δεδομένων του πλανήτη, στην πόλη Λανγκ Φανγκ, μία ώρα με το αυτοκίνητο νότια του Πεκίνου, εκτείνεται σε σχεδόν 600.000 τετραγωνικά μέτρα, δηλαδή σε επιφάνεια… 110 γηπέδων ποδοσφαίρου! Η κατανάλωση των κέντρων δεδομένων σε νερό και ηλεκτρισμό, απαραίτητων για την ψύξη των μηχανημάτων, αυξάνεται ακόμη περισσότερο όσο οι πάροχοι υπηρεσιών κάνουν τα πάντα για να αποφύγουν εκείνο που στον κλάδο τους ονομάζουν «απόλυτο σκοτάδι»: τη γενικευμένη βλάβη εξαιτίας μιας διακοπής της ηλεκτρικής τροφοδότησης, μια διαρροής νερού στο σύστημα κλιματισμού, ενός προγραμματιστικού σφάλματος… Το 2017, για παράδειγμα, μια γιγαντιαία βλάβη σε ένα κέντρο δεδομένων της εταιρείας British Airways οδήγησε στην ματαίωση 400 πτήσεων και εγκλώβισε 75.000 επιβάτες στο αεροδρόμιο Χίθροου του Λονδίνου. Μια παρατεταμένη μηχανική βλάβη στους διακομιστές της Amazon θα δημιουργούσε σοβαρό οικονομικό πρόβλημα στη Δύση.
      Σε ένα αδιάκοπα πιο ανταγωνιστικό περιβάλλον, πολλές εταιρείες φιλοξενίας ιστότοπων δεσμεύονται ώστε οι υποδομές τους να λειτουργούν το 99,995% του χρόνου, δηλαδή οι υπηρεσίες τους δεν είναι διαθέσιμες για μόλις 26 λεπτά ετησίως. «Όσον αφορά εκείνους που παθαίνουν συχνά μπλακ-άουτ, απλώς αφήνουν το επάγγελμα», λέει ωμά ο Φιλίπ Λους, πρόεδρος του Institut Datacenter. Για να φτάσουν στην απόλυτη διαθεσιμότητα, οι εταιρείες διακομιστών πολλαπλασιάζουν τις προφυλάξεις. Κατ’ αρχάς φροντίζουν για τον «πλεονασμό» των δικτύων διανομής ενέργειας. «Βρίσκεσαι με δύο παροχές ηλεκτρισμού, δύο γεννήτριες και δύο τεράστιες αίθουσες, μεγέθους δημόσιας βιβλιοθήκης, γεμάτες με μπαταρίες μόλυβδου, για να διασφαλίσεις τη συνέχεια της λειτουργίας μεταξύ της βλάβης και της στιγμής όπου οι γεννήτριες θα αναλάβουν την τροφοδοσία», εξηγεί ο Πολ Μπενουά της Qarnot Computing. Αυτό τo σχέδιο δράσης συνοδεύεται από μια, συχνά γιγαντιαία, αλυσίδα υλικοτεχνικής υποστήριξης.
      Έτσι, οι στέγες πολλών κέντρων δεδομένων, στην ίδια την καρδιά της Νέας Υόρκης, «είναι ιλιγγιώδεις αποφύσεις» που περιέχουν «πύργους ψύξης του νερού για τον κλιματισμό (…), δεξαμενές νερού για την περίπτωση διακοπής, γερανούς για να ανεβάσουν τις γεννήτριες ντίζελ από τον δρόμο… Τα υπόγειά τους είναι επενδυμένα με καλώδια, εξοπλισμένα με δεξαμενές μαζούτ αρκετών εκατοντάδων χιλιάδων λίτρων για να τροφοδοτούν τις γεννήτριες», απαριθμούν η Σεσίλ Ντιγκέ και η Φανί Λοπέζ, δύο ερευνήτριες που διεξήγαγαν μια παγκόσμια έρευνα πάνω στα κέντρα δεδομένων8. Ξεκάθαρα, καταλήγει ο Φιλίπ Λους, «δεν υπάρχει κτίριο όπου το τετραγωνικό μέτρο να κοστίζει περισσότερο απ’ ό,τι σε ένα υψηλού επιπέδου κέντρο δεδομένων».
        «Διακομιστές ζόμπι»
      Και σαν να μην έφταναν όλα αυτά, επιπροσθέτως οι εταιρείες φιλοξενίας ιστότοπων πολλαπλασιάζουν κι αυτές τα κέντρα δεδομένων, όχι όμως χωρίς προηγουμένως να έχουν διασφαλίσει πως τα αντίγραφα των δικτυακών τόπων (οι «ιστότοποι-καθρέφτες») έχουν δημιουργηθεί σε διαφορετική τεκτονική πλάκα! Έτσι, ένας σεισμός δεν θα μπορούσε να μας εμποδίσει να ποστάρουμε το περιεχόμενο του πιάτου μας στο Instagram ή να καθυστερήσει ένα ραντεβού στο Tinder. Κατά τη διάρκεια ενός συνεδρίου που είχε γίνει γύρω στο 2010, μηχανικοί της Google είχαν εξηγήσει πως η υπηρεσία ηλεκτρονικού ταχυδρομείου Gmail αντιγραφόταν έξι φορές, ενώ ο γενικός κανόνας θέλει ένα βίντεο με γατάκια να αποθηκεύεται σε τουλάχιστον επτά κέντρα δεδομένων ανά τον κόσμο. Έτσι, ο κλάδος στοιχειώνεται από «διακομιστές ζόμπι», εξίσου λαίμαργους με τους υπόλοιπους.
      Τέλος, οι εταιρείες φιλοξενίας ιστότοπων υπερμεγεθύνουν τις υποδομές προκειμένου να ανταποκριθούν σε ενδεχόμενες αιχμές της κίνησης. Αποτέλεσμα: «εάν ένας δρομολογητής λειτουργεί στο 60% της ικανότητάς του, είναι το ανώτερο που μπορεί να φτάσει», εκτιμά η ερευνήτρια πληροφορικής Αν-Σεσίλ Οργκερί. Το απότοκο αυτής της υπερβολής είναι μια απίστευτη κακοδιαχείριση της ηλεκτρικής ενέργειας. Μια παλιά έρευνα των «New York Times» (22 Σεπτεμβρίου 2012) αποκάλυπτε πως ορισμένα κέντρα δεδομένων που χρησιμοποιούνταν ελάχιστα ενδεχομένως σπαταλούσαν ακόμα και το 90% του ηλεκτρισμού που κατανάλωναν. Κατά τη διάρκεια ενός συνεδρίου που είχε διεξαχθεί στο Παρίσι στα τέλη του 2019, στο πλαίσιο της έκθεσης Data Centre World (μίας από τις μεγαλύτερες συγκεντρώσεις των επαγγελματιών του cloud), ένα στέλεχος έκανε την εξής απίστευτη δήλωση: «Συνειδητοποιήσαμε πως τα κέντρα δεδομένων θα δεσμεύσουν το ένα τρίτο του ηλεκτρισμού της Μητροπολιτικής Περιφέρειας Παρισίων»9.
      Όσο για το Amazon Web Services, που έχει εγκατασταθεί από το 2017 στην περιφέρεια Ιλ ντε Φρανς, «φέρεται να έχει υπογράψει στη Γαλλία ένα συμβόλαιο παροχής 155 μεγαβάτ ηλεκτρικής ενέργειας, τα οποία μπορούν να καλύψουν τις ανάγκες μιας πόλης πολλών εκατομμυρίων κατοίκων», αποκαλύπτει ένας ειδικός που προτιμάει να παραμείνει ανώνυμος. Ο κλάδος εκτιμάται ότι σήμερα αντιπροσωπεύει ένα ποσοστό μεταξύ 1% και 3% της παγκόσμιας κατανάλωσης ηλεκτρικής ενέργειας, ένας αριθμός που, λαμβάνοντας υπόψη τον ρυθμό ανάπτυξης του cloud, θα μπορούσε να τετραπλασιαστεί ή να πενταπλασιαστεί μέχρι το 203010. Με άλλα λόγια, καταλήγουν η Σεσίλ Ντιγκέ και η Φανί Λοπέζ, τα κέντρα δεδομένων θα εμφανίζονται «ανάμεσα στους κορυφαίους καταναλωτές ηλεκτρικής ενέργειας του 21ου αιώνα»11. Και η κύρια πηγή ενέργειας που χρησιμοποιείται για την παραγωγή ρεύματος δεν είναι άλλη από το κάρβουνο12.
      Το Διαδίκτυο διαμορφώνει ένα κόσμο όπου η ανθρώπινη δραστηριότητα με την αυστηρή έννοια δεν είναι πια η μόνη που δίνει ζωή στο ψηφιακό σύμπαν. «Οι υπολογιστές και τα διασυνδεδεμένα αντικείμενα επικοινωνούν μεταξύ τους χωρίς ανθρώπινη παρέμβαση. Η παραγωγή δεδομένων δεν περιορίζεται πλέον από κάποια εκ μέρους μας ενέργεια», διαβεβαιώνει ο Μάικ Χάζας, καθηγητής στο Πανεπιστήμιο του Λάνκαστερ13. Το φαινόμενο αυτό δημιουργεί βεβαίως έναν περιβαλλοντικό αντίκτυπο… δίχως να είμαστε ικανοί να τον υπολογίσουμε, πόσο μάλλον να τον ελέγξουμε. Εδώ τίθεται ένα ανησυχητικό ερώτημα: σε σχέση με την ψηφιακή δραστηριότητα, μπορεί κάποτε τα ρομπότ να αφήσουν ένα οικολογικό αποτύπωμα ακόμα πιο βαθύ από εκείνο των ανθρώπων; Περισσότερο από το 40% της διαδικτυακής δραστηριότητας ήδη προέρχεται από ρομποτικά προγράμματα ή από άτομα που πληρώνονται για να προκαλέσουν επίπλαστη προσοχή. «Τρολ», «μπότνετ», και «σπάμποτ» στέλνουν ανεπιθύμητα μέιλ, μεγεθύνουν τη διάδοση φημών στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης ή μεγαλοποιούν τη δημοτικότητα ορισμένων βίντεο. Το Διαδίκτυο των Πραγμάτων επιταχύνει βέβαια αυτή τη μη ανθρώπινη δραστηριότητα: το 2023, οι συνδέσεις μεταξύ μηχανημάτων (ονομάζεται και Μ2Μ, από το «machine to machine»), ιδίως εκείνες από τα διασυνδεδεμένα σπίτια και τα «έξυπνα» αυτοκίνητα, υπολογίζεται ότι θα αποτελούν το ήμισυ των συνδέσεων στον Παγκόσμιο Ιστό14. Όσον αφορά τα δεδομένα, το μη-ανθρώπινο στοιχείο έχει ήδη αρχίσει να παράγει περισσότερα από το ανθρώπινο –και συμβαίνει ήδη από το 2012.
      Είναι μόνο η αρχή, αφού στα ρομπότ από εδώ και πέρα απαντούν… άλλα ρομπότ. Από το 2014, τα «παραγωγικά ανταγωνιστικά δίκτυα» λόγου χάρη επιτρέπουν σε λογισμικά να παράγουν πλαστά βίντεο που αντικαθιστούν ένα πρόσωπο ή τροποποιούν τα λόγια μιας προσωπικότητας (τα επονομαζόμενα deepfakes). Και σε αυτά τα δίκτυα αντιτίθενται αλγόριθμοι επιφορτισμένοι με την καταστροφή τους. «Κανένας άνθρωπος δεν έγραψε τους κώδικες για τη δημιουργία τέτοιου περιεχομένου και είναι μηχανήματα που επιστρατεύονται για να ξεσκεπάσουν τα deepfakes. Είναι ένας πόλεμος μεταξύ μηχανών», συνοψίζει ο Λίαμ Νιούκομπ, Βρετανός μηχανικός, ειδικός του διαδικτύου. Άλλο παράδειγμα: προκειμένου να αντικρούσουν τους σπάμερ (που συχνά είναι επίσης ρομπότ), μια νεοζηλανδική εταιρεία δημιούργησε το Re:scam, ένα λογισμικό που ξεκινά μια ατελείωτη συνομιλία με τους αυτοματοποιημένους απατεώνες, ώστε να τους κάνει να χάσουν πολύτιμο χρόνο15. Στον χρηματοπιστωτικό τομέα, η αυτοματοποιημένη κερδοσκοπία αντιπροσωπεύει το 70% των παγκόσμιων συναλλαγών και έως το 40% της αξίας των διαπραγματευόμενων τίτλων. Περάσαμε από ένα δίκτυο που χρησιμοποιείται από και για τους ανθρώπους σε ένα Ίντερνετ το οποίο εκμεταλλεύονται οι μηχανές –ακόμα και για λογαριασμό τους.
      Το σύμπαν των επενδυτικών κεφαλαίων κατοικείται όλο και λιγότερο από χρηματιστές που αντιμάχονται προκειμένου να πραγματοποιήσουν τα μεγαλύτερα κέρδη. Σε αυτό τον κόσμο, υποστηρίζει ο καθηγητής Χουάν Πάμπλο Παρντό-Γκουέρρα, συγγραφέας ενός σχετικού βιβλίου, «τα άτομα παίζουν, στην καλύτερη περίπτωση, έναν περιορισμένο ρόλο»16… Ένας παλαιός αναλυτής θεωρεί πως «η απόλυτη φαντασίωση των ποσοτικών επενδυτικών κεφαλαίων είναι να μην έχουν σχεδόν καθόλου εργαζόμενους, οι οποίοι ούτως ή άλλως θα πατούν μερικά κουμπιά κάθε τόσο έτσι ώστε να λειτουργούν τα πάντα». Μαντεύουμε τη συνέχεια… «Μόλις όλη αυτή η υποδομή λειτουργήσει, δεν θέλει και πολλή φαντασία για να πεις: “Ίσως ο υπολογιστής θα μπορούσε να πάρει μόνος του την επενδυτική απόφαση”», προβλέπει ο Μάικλ Κερνς, καθηγητής της θεωρίας της πληροφορικής.
      Δίπλα στα επενδυτικά κεφάλαια που αποκαλούμε «ενεργητικά», όπου οι αγοραπωλησίες ακόμα διεξάγονται σε μεγάλο βαθμό από ανθρώπους, πολλαπλασιάζονται και τα «παθητικά» κεφάλαια, όπου οι χρηματιστηριακές πράξεις μπαίνουν σταδιακά στον αυτόματο πιλότο. Συχνά έχει να κάνει με διαπραγματεύσιμα αμοιβαία κεφάλαια (index funds), τα οποία ακολουθούν χρηματιστηριακούς δείκτες (για παράδειγμα το S&P 500, βασισμένο στις 500 μεγαλύτερες επιχειρήσεις των αμερικανικών χρηματιστηρίων) και επενδύουν μακροπρόθεσμα στις εταιρείες που συμμετέχουν σε αυτούς. Εδώ συναντάμε την BlackRock, τη Vanguard, τη Renaissance Technologies ή ακόμα την Two Sigma. Οι επενδύσεις που πραγματοποιούνται από παθητικά κεφάλαια ξεπερνούν σήμερα στις ΗΠΑ εκείνες της ενεργητικής διαχείρισης 17. Με αυτόν τον τρόπο, το σύνολο της οικονομίας γίνεται, όλο και περισσότερο, ένα ζήτημα γραμμών κώδικα, αλγορίθμων και υπολογιστών.
        Ένα ρομπότ στο διοικητικό συμβούλιο
      Τα επενδυτικά κεφάλαια που κατευθύνονται από μηχανές προκαλούν πλέον μεγαλύτερες καταστροφές στο περιβάλλον από εκείνα που επιβλέπονται από ανθρώπους. Σε αυτό το συμπέρασμα καταλήγει ο Τόμας Ο’Νιλ, ένας ερευνητής που διεξήγαγε από το 2018 μια έρευνα για λογαριασμό της βρετανικής οργάνωσης InfluenceMap18. Μελετώντας ιδίως τα παθητικά επενδυτικά κεφάλαια που διαχειρίζεται η BlackRock, παρατηρεί πως το 2018 είχαν καταγράψει «μια “ένταση άνθρακα” άνω των 650 τόνων ανά εκατομμύριο δολάρια, τη στιγμή που τα ενεργητικά κεφάλαια (…) παρουσιάζουν μια πολύ κατώτερη ένταση, της τάξης των 300 τόνων ανά εκατομμύριο δολάρια». Σύμφωνα με την εκτίμηση του ερευνητή, το σύνολο των παθητικών κεφαλαίων παγκοσμίως έχει υπερεκτεθεί στα ορυκτά καύσιμα, σε πολύ μεγαλύτερο βαθμό από τα ενεργητικά κεφάλαια. Προγραμματισμένα να παράγουν κέρδος και όχι να προλαμβάνουν το λιώσιμο των πάγων, τα αλγοριθμικά επενδυτικά κεφάλαια επιταχύνουν την κλιματική κρίση.
      Βεβαίως, με διαφορετικές ρυθμίσεις θα μπορούσαν να ευνοούν τη μείωση των εκπομπών άνθρακα – σε μια τέτοια λύση όμως, οι επικεφαλής αυτών των χρηματοπιστωτικών ιδρυμάτων αντιπαραθέτουν τις δεσμεύσεις που έχουν απέναντι στους πελάτες τους, τους οποίους βαρύνει, όπως ισχυρίζονται, η ευθύνη των επενδύσεών τους. Σύντομα η ερώτηση ίσως να μην τίθεται καν. Το 2017, ένα επενδυτικό κεφάλαιο με βάση το Χονγκ Κονγκ, το Deep Knowledge Ventures, ανακοίνωσε τον διορισμό ενός ρομπότ ονόματι Vital στο διοικητικό συμβούλιό του19, μέχρι του σημείου καμία απόφαση να μην οριστικοποιείται χωρίς προηγουμένως να έχει ληφθεί υπόψη η ανάλυσή του. Όσο για την αμερικανική εταιρεία EquBot, θα βασίζεται από εδώ και πέρα στις υπηρεσίες μιας «τεχνητής νοημοσύνης» ξεπερνώντας «τις ψυχολογικές και συναισθηματικές αδυναμίες που παρεμποδίζουν την ανθρώπινη λογική»20, όπως δηλώνει ο ιδρυτής της εταιρείας.
      Ποιος θα είναι ο οικολογικός αντίκτυπος ενός κόσμου στον οποίο σμήνη από αυτόνομα αυτοκίνητα θα διασχίζουν άδεια τις κοιμισμένες πόλεις και αρμάδες λογισμικών θα συγκρούονται μεταξύ τους στο διαδίκτυο, εικοσιτέσσερις ώρες το εικοσιτετράωρο, ενόσω εμείς θα ασχολούμαστε με τα χόμπι μας; Θα είναι κολοσσιαίος –πιθανότατα μεγαλύτερος από το σύνολο της ψηφιακής ρύπανσης με ανθρώπινη προέλευση. Μια ένδειξη για αυτό: πρόσφατα, ερευνητές υπολόγισαν πως η τροφοδότηση μιας τεχνητής νοημοσύνης με σημαντικούς όγκους δεδομένων μπορεί να προκαλέσει τόσες εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα όσες πέντε αυτοκίνητα κατά τη διάρκεια ολόκληρου του κύκλου ζωής τους21. Πέρα από όλα αυτά, η επικέντρωση στις σημερινές επιπτώσεις της ψηφιακής συμπεριφοράς μας κινδυνεύει να αποδειχθεί μάταιη και απατηλή, καθώς ο ερχομός του 5G αλλάζει ριζικά τα δεδομένα.
      Οι ψηφιακές τεχνολογίες είναι ο καθρέφτης των σύγχρονων ανησυχιών μας, της καινούργιας οικολογικής αγωνίας μας. Κουβαλούν ωστόσο απίστευτες ελπίδες για την πρόοδο της ανθρωπότητας. Με τη χρήση τους, θα επιμηκύνουμε το προσδόκιμο ζωής των ανθρώπων, θα εξερευνήσουμε την αρχή του σύμπαντος, θα γενικεύσουμε την πρόσβαση στην εκπαίδευση και θα κατασκευάσουμε τα πρωτόκολλα αντιμετώπισης των επόμενων πανδημιών. Θα προκαλέσουν ακόμα και εξαιρετικές οικολογικές πρωτοβουλίες.
      Για πρώτη φορά στην ιστορία, μια γενιά κινητοποιείται για να «σώσει» τον πλανήτη, να φέρει τα κράτη ενώπιον της δικαιοσύνης για την απραξία τους μπροστά στην κλιματική κρίση και να ξαναφυτέψει δέντρα. Γονείς αναστενάζουν λέγοντας πως έχουν «τρεις Γκρέτα Τούνμπεργκ στο σπίτι», που σηκώνουν το ανάστημά τους ενάντια στην κατανάλωση κρέατος, στο πλαστικό και στα αεροπορικά ταξίδια. Ταυτόχρονα, αυτή η γενιά προσφεύγει πολύ περισσότερο από τις άλλες στο διαδικτυακό εμπόριο, στην εικονική πραγματικότητα και στα βιντεοπαιχνίδια. Ξετρελαίνεται για διαδικτυακά βίντεο και δεν γνωρίζει άλλον κόσμο πέρα από εκείνον της υψηλής τεχνολογίας.
      Πρέπει να εγκαταλείψουμε κάθε αφέλεια τη στιγμή που εμπλεκόμαστε στη μεγάλη μάχη του καινούργιου αιώνα: η ψηφιακότητα, όπως ξεδιπλώνεται μπροστά στα μάτια μας, στη συντριπτική πλειοψηφία της δεν τίθεται στην υπηρεσία του πλανήτη και του κλίματος. Καθώς όμως αποτελεί έναν παράγοντα σε μεταβατική φάση, είναι παραδόξως αυτή που, περισσότερο από όλους τους άλλους, θα μας εκσφενδονίσει πέρα από τα φυσικά και βιολογικά όρια του κοινού σπιτιού μας.
          «Lean ICT: pour une sobriété numérique», έκθεση της ομάδας υπό την διεύθυνση του Hugues Ferreboeuf για λογαριασμό του οργανισμού The Shift Project, Παρίσι, Οκτώβριος 2018. «#SMARTer2030 opportunity: ICT solutions for 21st century challenges», GeSI και Accenture Strategy, Βρυξέλλες, 2015. «Clicking clean: Who is winning the race to build a green Internet?», Greenpeace International, Άμστερνταμ, 2017. «Lean ICT: pour une sobriété numérique», ό.π. Εκτός αν ορίζεται διαφορετικά, οι δηλώσεις προέρχονται από συνεντεύξεις με τον συγγραφέα. Michael Ritthoff, Holger Rohn και Christa Liedtke, «Calculating MIPS: Resource productivity of products and services», Wuppertal Spezial 27e, Ινστιτούτο Wuppertal για το Κλίμα, το Περιβάλλον και την Ενέργεια, Ιανουάριος 2002. Frédéric Bordage, Aurélie Pontal, Ornella Trudu, «Quelle démarche Green IT pour les grandes entreprises françaises?», μελέτη του WeGreen IT σε συνεργασία με το WWF Γαλλίας, Οκτώβριος 2018. Cécile Diguet και Fanny Lopez, «L’impact spatial et énergétique des data centers sur les territoires», έκθεση της l’Agence de l’environnement et de la maîtrise de l’énergie (Ademe), Ανζέρ, Φεβρουάριος 2019. Παρέμβαση του José Guignard, στελέχους του Gaz réseau distribution France (GRDF), Data Centre World, Νοέμβριος 2019. Ben Tarnoff, «To decarbonize we must decomputerize: Why we need a Luddite revolution», «The Guardian», Λονδίνο, 18 Σεπτεμβρίου 2019. Cécile Diguet και Fanny Lopez, ό.π. Βλ. Sébastien Broca, «Τεχνολογίες του αύριο, ενέργεια του χθες: Ο ψηφιακός κόσμος δουλεύει με κάρβουνο», «Le Monde diplomatique – ελληνική έκδοση», 5 Απριλίου 2020, monde-diplomatique.gr. Mike Hazas, παρέμβαση στο συνέδριο «Drowning in data – digital pollution, green IT, and sustainable access», EuroDIG, Ταλίν (Εσθονία), 7 Ιουνίου 2017. «Cisco Annual Internet Report (2018-2023) White Paper», Σαν Χοσέ (ΗΠΑ), ενημερώθηκε στις 9 Μαρτίου 2020. James Vincent, «Send scam emails to this chatbot and it’ll waste their time for you», The Verge, Ουάσιγκτον, 10 Νοεμβρίου 2017. Juan Pablo Pardo-Guerra, «Automating Finance: Infrastructures, Engineers, and the Making of Electronic Markets», Cambridge University Press, 2019. «The passives problem and Paris goals: How index investing trends threaten climate action», έκθεση του Sunrise Project, Σάρι Χιλς (Αυστραλία), 2020. «Who owns the world of fossil fuels? A forensic look at the operators and shareholders of the listed fossil fuel reserves», InfluenceMap, Λονδίνο, Δεκέμβριος 2018 (ενημερώθηκε στις 4 Ιανουαρίου 2019). Nicky Burridge, «Artificial intelligence gets a seat in the boardroom», «Nikkei Asia», Tόκιο, 10 Μαΐου 2017. Conrad De Aenlle, «A.I. has arrived in investing. Humans are still dominating», «The New York Times», 12 Ιανουαρίου 2018. Karen Hao, «Training a single AI model can emit as much carbon as five cars in their lifetimes», MIT Technology Review, Στάνφορντ, ΗΠΑ, 6 Ιουνίου 2019.
      Περισσότερα...

        1

    15. Αρθρογραφία

      Ο Αμαζόνιος πλέον εκπέμπει περισσότερο διοξείδιο του άνθρακα από όσο απορροφά

      Engineer

      Το τροπικό δάσος του Αμαζονίου εκπέμπει πλέον περισσότερο διοξείδιο του άνθρακα από όσο έχει τη δυνατότητα να απορροφήσει, επιβεβαίωσαν για πρώτη φορά οι επιστήμονες.
      Σύμφωνα με την έκθεσή τους, οι επιπλέον της απορρόφησης εκπομπές φτάνουν το ένα δισεκατομμύριο τόνους τον χρόνο. Προηγούμενα, το τροπικό δάσος αποτελούσε «συλλέκτη άνθρακα», απορροφώντας τμήμα των εκπομπών που βρίσκονται πίσω από την κλιματική αλλαγή.
      Το μεγαλύτερο κομμάτι των εκπομπών προκαλείται από τις πυρκαγιές, πολλές από τις οποίες είναι αποτέλεσμα εμπρησμών με σκοπό την αποψίλωση για την παραγωγή κρέατος και σόγιας. Πέρα όμως από τις πυρκαγιές, οι υψηλότερες θερμοκρασίες και οι αυξανόμενες περίοδοι ξηρασίας κάνουν το δάσος του Αμαζονίου να απορροφά λιγότερο και να εκπέμπει περισσότερο CO2.
      Οι ερευνητές χρησιμοποίησαν μικρά αεροσκάφη για να πετάξουν πάνω από τον Αμαζόνιο και να καταγράψουν τα επίπεδα CO2 σε ύψος έως 4.500 μέτρων κατά την τελευταία δεκαετία. Προηγούμενες έρευνες που υποδείκνυαν το ίδιο αποτέλεσμα είχαν βασιστεί σε δορυφορικά δεδομένα, που μπορούν να αλλοιωθούν λόγω της συννεφοκάλυψης, ή μετρήσεις στο επίπεδο του εδάφους, που μπορούν να καλύψουν μόνο ένα μικροσκοπικό κομμάτι της γιγαντιαίας έκτασης του δάσους.
      Οι επιστήμονες δήλωσαν πως η ανακάλυψη ότι κομμάτι του Αμαζονίου εκπέμπει διοξείδιο του άνθρακα ακόμα και άνευ πυρκαγιών ήταν ιδιαίτερα ανησυχητική. Το πιθανότερο είναι πως πρόκειται για το αποτέλεσμα της εκτεταμένης αποψίλωσης και των πυρκαγιών που κάνουν το δάσος πιο ευπαθές. Τα δέντρα παράγουν μεγάλο τμήμα της ετήσιας βροχόπτωσης της περιοχής, άρα η λιγόστευση των δέντρων προκαλεί πιο έντονες περιόδους ξηρασίας, καύσωνες, περισσότερους θανάτους δέντρων και φωτιές.
      Η κυβέρνηση της Βραζιλίας του προέδρου Ζαΐρ Μπολσονάρο έχει ενθαρρύνει την επιπλέον αποψίλωση του Αμαζονίου, που έφτασε σε υψηλό 12ετίας, ενώ οι πυρκαγιές τον περασμένο Ιούνιο βρέθηκαν στο υψηλότερο επίπεδό τους από το 2007.
      Η έρευνα, που δημοσιεύτηκε στο περιοδικό Nature, αναφέρει πως οι πυρκαγιές παράγουν περίπου 1,5 δισ. τόνους CO2 ανά έτος, με το δάσος να απορροφά περίπου μισό δισ. Το 1 δισ. τόνων που μένει στην ατμόσφαιρα αντιστοιχεί στις ετήσιες εκπομπές της Ιαπωνίας, του πέμπτου μεγαλύτερου ρυπαντή στον κόσμο.
      «Στα νοτιοανατολικά, το δάσος δεν αναπτύσσεται πλέον πιο γρήγορα από ό,τι πεθαίνει. Αυτό είναι κακό — το να έχουμε τον πιο αποτελεσματικό απορροφητή άνθρακα στον πλανήτη να αλλάζει σε πηγή άνθρακα, σημαίνει πως πρέπει να εξαλείψουμε τη χρήση ορυκτών καυσίμων πιο γρήγορα από ό,τι νομίζαμε», δήλωσε ο καθηγητής Σκοτ Ντένινγκ, του Πανεπιστημίου της Πολιτείας του Κολοράντο.
      «Φανταστείτε να μπορούσαμε να απαγορεύσουμε τις πυρκαγιές στον Αμαζόνιο — θα μπορούσε να είναι συλλέκτης άνθρακα», είπε η Λουτσιάνα Γκάτι, του Εθνικού Ινστιτούτου Διαστημικής Έρευνας της Βραζιλίας, που ηγήθηκε της έρευνας. «Όμως κάνουμε το αντίθετο — επιταχύνουμε την κλιματική αλλαγή».
      «Το χειρότερο κομμάτι είναι πως δεν χρησιμοποιούμε την επιστήμη για να λάβουμε αποφάσεις», προσέθεσε. «Οι άνθρωποι νομίζουν πως η μετατροπή περισσότερης γης σε αγροτική θα σημαίνει περισσότερη παραγωγικότητα, αλλά στην πραγματικότητα χάνουμε παραγωγικότητα λόγω της αρνητικής επίδρασης στη βροχόπτωση».
      Η άποψη αυτή επιβεβαιώνεται και από έρευνα που δημοσιεύτηκε την περασμένη Παρασκευή, σύμφωνα με την οποία η βραζιλιάνικη βιομηχανία σόγιας χάνει 3,5 δισ. δολάρια τον χρόνο λόγω της άμεσης αύξησης ακραίας ζέστης που ακολουθεί την καταστροφή του δάσους.
      Περισσότερα...

        1

    16. Αρθρογραφία

      Εξαμηνιαία αποτύπωση οικονομικού κλίματος στις μικρές επιχειρήσεις - Φεβρουάριος 2021

      Engineer

      Η εξαμηνιαία έρευνα οικονομικού κλίματος για τις μικρές και πολύ μικρές επιχειρήσεις του ΙΜΕ ΓΣΕΒΕΕ, η οποία διενεργείται συστηματικά από τον Μάιο του 2009, αποτελεί την δεύτερη που διεξάγεται υπό τις πρωτοφανείς συνθήκες που έχει διαμορφώσει η υγειονομική κρίση.
      Ο γενικός δείκτης οικονομικού κλίματος το Β εξάμηνο του 2020 διατηρείται σε εξαιρετικά χαμηλό επίπεδο καθώς διαμορφώνεται στις 20,1 μονάδες.

      Η έρευνα αναδεικνύει σοβαρές διαφοροποιήσεις μεταξύ των επιχειρήσεων. Η πανδημική κρίση δεν επηρεάζει με την ίδια ένταση όλες τις επιχειρήσεις. Ιδιαίτερα οι επιχειρήσεις που έχουν αναστείλει τη λειτουργία τους με κρατική εντολή βρίσκονται σε εξαιρετικά δυσμενή θέση.
      Το παρατεταμένο διάστημα που διατηρείται το απαγορευτικό για τη λειτουργία μεγάλου μέρους της οικονομικής δραστηριότητας, σε συνδυασμό με την αβεβαιότητα που υπάρχει για τον χρόνο που τελικά θα απαιτηθεί για να επιστρέψουμε σε κάποιας μορφής κανονικότητα, φαίνεται πως επιβαρύνει εκθετικά την κατάσταση της πλειοψηφίας των μικρών και πολύ μικρών επιχειρήσεων.
      Απαιτείται ένα συνεκτικό σχέδιο υποστήριξης των επιχειρήσεων, ιδιαίτερα εκείνων που πλήττονται δυσανάλογα από τις επιπτώσεις της υγειονομικής κρίσης, για το διάστημα της σταδιακής επανεκκίνησης της ελληνικής οικονομίας. Το σχέδιο δράσης για την επόμενη μέρα θα πρέπει να εξυπηρετεί 2 δέσμες μέτρων:
      1η δέσμη: Επαρκή ενίσχυση της ρευστότητας των επιχειρήσεων για να μπορέσουν να επανεκκινήσουν. Ένα μέρος της χρηματοδότησης αυτής θα πρέπει να αφορά την κάλυψη των οφειλών που δημιουργήθηκαν κατά την διάρκεια της πανδημίας και να έχει τη μορφή της επιδότησης.
      2η δέσμη: Προγράμματα επιδότησης του μη μισθολογικού ή/και του μισθολογικού κόστους για την διατήρηση των θέσεων εργασίας.
      Ταυτότητα έρευνας: Η παρούσα έρευνα είναι η πρώτη για το 2021 που διεξάγει το Ινστιτούτο Μικρών Επιχειρήσεων της ΓΣΕΒΕΕ σε εξαμηνιαία βάση από τον Μάιο του 2009 . Οι τηλεφωνικές συνεντεύξεις διενεργήθηκαν από την εταιρία MARC AE σε πανελλαδικό δείγμα 801 πολύ μικρών και μικρών επιχειρήσεων (0-49 άτομα προσωπικό), στο διάστημα 10-24 Φεβρουαρίου 2021. Η έρευνα έχει ως βασικό στόχο την αποτύπωση του οικονομικού κλίματος στις πολύ μικρές και μικρές επιχειρήσεις, στους κλάδους της μεταποίησης, του εμπορίου και των υπηρεσιών, που αποτελούν το 99,6% των επιχειρήσεων στην Ελλάδα. Τα ευρήματα αυτής της έρευνας μπορούν να συγκριθούν με τα αντίστοιχα των προηγούμενων ερευνών (Μάιος 2009 - Ιούλιος 2020). Οι έρευνες αυτές αποτελούν το μοναδικό εργαλείο, σε πανελλαδικό επίπεδο, για την καταγραφή της κατάστασης και της πορείας του μεγαλύτερου τμήματος της πραγματικής οικονομίας στην Ελλάδα. Τα πρωτογενή δεδομένα οικονομικών και επιχειρηματικών προσδοκιών χρησιμοποιούνται από την Ευρωπαϊκή Συνομοσπονδία Μικρομεσαίων Επιχειρήσεων (SME United) για την κατασκευή των δεικτών ευρωπαϊκού οικονομικού κλίματος και είναι συγκρίσιμα με τα στοιχεία άλλων χωρών της ΕΕ. Οπως και στις προηγούμενες έρευνες, έτσι και τώρα, υπάρχει μια σαφής καταγραφή των τάσεων του οικονομικού κλίματος καθώς και η παρακολούθηση των βασικών δεικτών λειτουργίας των μικρών επιχειρήσεων κατά το 2ο εξάμηνο του 2020, ενώ παράλληλα επιχειρείται οικονομική πρόβλεψη για το 1ο εξάμηνο του 2021.
      Το παραδοτέο υλοποιήθηκε στο πλαίσιο του έργου «Παρεμβάσεις της ΓΣΕΒΕΕ για τη συστηματική παρακολούθηση και πρόγνωση αλλαγών του παραγωγικού και επιχειρηματικού περιβάλλοντος των μικρομεσαίων επιχειρήσεων» με κωδικό ΟΠΣ 5003864. Το έργο συγχρηματοδοτείται από την Ελλάδα και την Ευρωπαϊκή Ένωση (Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταμείο) μέσω του Επιχειρησιακού Προγράμματος «Ανταγωνιστικότητα, Επιχειρηματικότητα & Καινοτομία 2014-2020».
      Σχετικά Αρχεία
       Παρουσίαση έρευνας - 2020  Infographic - Η έρευνα με μία ματιά
      Περισσότερα...

        0

    17. Αρθρογραφία

      Δώδεκα (12) προτάσεις για αντιπλημμυρική θωράκιση

      Engineer

      Κατά τη διάρκεια του πρωτοφανούς ακραίου και καταστροφικού φαινομένου «Daniel», με βάση τα στοιχεία του Εθνικού Αστεροσκοπείου Αθηνών (ιστοσελίδα www.meteo.gr ), καταγράφηκαν μέγιστες 24ωρες βροχοπτώσεις σε σταθμούς της Θεσσαλίας τουλάχιστον ίσες με τον μέσο ετήσιο υετό. Για παράδειγμα στις 5/9/23, στον Σταθμό «Βόλος» καταγράφηκαν 450,8 mm και στον Σταθμό «Πορταριά» 761,9 mm, ποσά που προσεγγίζουν το 90% και το 120% περίπου της μέσης ετήσιας βροχόπτωσης, αντίστοιχα. Το φαινόμενο «Daniel» στη Θεσσαλία, σε ύψος, ένταση και έκταση ξεπέρασε κατά πολύ το αντίστοιχο του «Ιανού» (Σεπτέμβριος 2020), με παραπάνω από 700.000 στρέμματα να πλημμυρίζουν, σε σχέση με τα 150.000 στρέμματα της αντίστοιχης πλημμύρας του Ιανού.
      Από πλευράς στατιστικής, το φαινόμενο χαρακτηρίζεται ως εξαιρετικά σπάνιο φαινόμενο που συνιστά «βιβλική καταστροφή». Τέτοια φαινόμενα Μεσογειακών Κυκλώνων – Medicanes, που είναι μικρογραφίες σε ένταση και έκταση των τροπικών κυκλώνων, όπως ο «Ιανός» προ τριετίας και ο «Daniel» σήμερα, αναμένεται να απαντώνται όλο και πιο συχνά σύμφωνα με τους μετεωρολόγους, εξαιτίας της ανόδου της θερμοκρασίας της θάλασσας της Μεσογείου. Συνεπώς, η σφοδρότητα και η επαναληψιμότητα των καταιγίδων και των επακόλουθων πλημμυρών, αναμένεται να αυξηθεί.
      Από την άλλη πλευρά, όμως, δεν μπορούμε ως Κοινωνία και Πολιτεία να θεωρήσουμε όλα τα ακραία φαινόμενα ως απότοκα της κλιματικής αλλαγής και να απαλλασσόμαστε από ευθύνες και δράσεις, γιατί ζούμε στη νέα παγκοσμιοποιημένη πραγματικότητα της κλιματικής αλλαγής και τα αντιμετωπίζουμε όλο και πιο συχνά. Αρχικά χρειάζεται αλλαγή στη νοοτροπία αντιμετώπισης αυτών των φαινομένων με τη λογική της πρόληψης. Μερικές σκέψεις προς την κατεύθυνση αυτή, θα μπορούσαν να είναι οι παρακάτω:
      α) τακτική συντήρηση και καθαρισμός των υδραυλικών έργων.
      http://greenagenda.gr/wp-content/uploads/2023/09/thes4-800-x-451.jpg Τόνοι φερτών υλών και κλαδιών μείωσαν την παροχετευτικότητα του ποταμού Κραυσίδωνα στο κέντρο του Βόλου (11/9, Γέφυρα ΟΣΕ- Οδός Παπαδιαμάντη)
      β) καθαρισμός των χειμάρρων, με σεβασμό στο ποτάμιο οικοσύστημα και την παρόχθια βλάστηση, χωρίς οριζόντια αποξήλωση και καταστροφή της χλωρίδας, όπου μετατοπίζεται το πρόβλημα της πλημμύρας στα κατάντη.
      γ) ενίσχυση των έργων ορεινής υδρονομίας, τα οποία συγκρατούν μεγάλες ποσότητες νερού και φερτών υλών και δρουν ανασταλτικά προς τα πλημμυρικά φαινόμενα. Αυτό απαιτεί ενίσχυση του ρόλου των Δασικών Υπηρεσιών και των Δασαρχείων, τα οποία αποδυναμώθηκαν σημαντικά τα τελευταία χρόνια.
      δ) εφαρμογή των θεσμοθετημένων και εγκεκριμένων μελετών – σχεδίων διαχείρισης του πλημμυρικού κινδύνου στα υδατικά διαμερίσματα της χώρας που ολοκληρώθηκαν το έτος 2018. Με βάση τα σχέδια αυτά, είχαν επισημανθεί οι περιοχές πλημμύρας, για περιόδους επαναφοράς Τ = 50, 100 και 1000 ετών, οι οποίες σχεδόν ταυτίζονται με τις περιοχές της πλημμύρας που προκλήθηκε από τον Daniel,
      ε) εφαρμογή των master plan, για τις περιοχές που έχουν ήδη εκπονηθεί και η εκπόνηση νέων σε περιοχές που χρήζουν άμεσης προστασίας, εξειδικεύοντάς τα παραπάνω σχέδια διαχείρισης του πλημμυρικού κινδύνου, σε επίπεδο Περιφερειακής Ενότητας και Δήμου. Σε αυτά, θα πρέπει προβλέπονται και ζώνες ελεγχόμενου πλημμυρισμού σε χώρους παλαιοκοιτών των ποταμών (όπου αυτό είναι εφικτό από πλευράς χωροταξίας) και άλλα επιχειρησιακά μέτρα, όπως η ελεγχόμενη θραύση αναχωμάτων, με γνώμονα την προστασία αρχικά των ανθρώπινων ζωών και στη συνέχεια των περιουσιών και της τοπικής οικονομίας.
      στ) διάνοιξη ρεμάτων που έχουν υπογειοποιηθεί με πλακοσκεπείς οχετούς ή έχουν μπαζωθεί ή τσιμεντοποιηθεί εντός σχεδίων πόλεων και αποκατάσταση της κοίτης, στο πλαίσιο του εφικτού από πλευράς χωροταξίας.
      http://greenagenda.gr/wp-content/uploads/2023/09/thes2-800-x-450.jpg Λεπτόκοκκα φερτά υλικά στις εκβολές του Κραυσίδωνα (13/9, οκτώ ημέρες μετά την έντονη βροχόπτωση)
      ζ) χρήση κατάλληλων υλικών – κυβολίθων – εντός των σχεδίων πόλεων, για μείωση της στεγανοποίησης του εδάφους, η οποία οδηγεί σε επιφανειακή απορροή με πολύ μεγάλη ταχύτητα, αδυναμία διήθησης του νερού και έντονη διαβρωτικότητα.
      η) σε περιπτώσεις καταστροφών, ανακατασκευή των υδραυλικών έργων με βάσει υδρολογικούς υπολογισμούς των νέων δεδομένων των όμβριων καμπύλων (ΥΠΕΚΑ, 2016).
      θ) η χρήση της Περιόδου Επαναφοράς – Σχεδιασμού ενός υδραυλικού έργου, μπορεί να είναι επαυξημένη σε σχέση με το προηγούμενο παρωχημένο θεσμικό πλαίσιο του Π.Δ. 696/74. Για παράδειγμα, σε μία γέφυρα Εθνικής Οδού, όπου η Περίοδος Επαναφοράς λαμβάνεται ίση με Τ = 100 έτη, εάν ληφθεί ίση με 1000 έτη, η προσαύξηση της παροχής σχεδιασμού θα είναι της τάξης του 33%, και αν ληφθεί ίση με 10000 έτη, η αντίστοιχη προσαύξηση θα είναι της τάξης του 67%, κάτι που δεν καθιστά απαγορευτικό το κόστος κατασκευής ενός έργου. Σε συνδυασμό, μάλιστα, και με το κόστος των καταστροφών που αναμένεται να προλάβει, θα έπρεπε να προκρίνεται μία τέτοια λύση.
      η) αυστηρός έλεγχος στις αλλαγές των χρήσεων γης και ιδιαίτερα σε περιπτώσεις καταπατήσεων – μπαζωμάτων και επιχωματώσεων – παραποτάμιων περιοχών.
      http://greenagenda.gr/wp-content/uploads/2023/09/thes1-800-x-451.jpg Η 2ας Νοεμβρίου στον Βόλο θυμίζει βομβαρδισμένο τοπίο (11/9)
      θ) εκπαίδευση στους μαθητές και στους πολίτες σε ότι αφορά τον κίνδυνο της πλημμύρας και την προστασία μας από αυτόν, όπως καθιερώθηκε σταδιακά μετά τον μεγάλο σεισμό της Θεσσαλονίκης το 1978 για θέματα προστασίας από το σεισμικό κίνδυνο. Να τονιστεί εδώ ότι ο πλημμυρικός κίνδυνος είναι κάτι που μπορεί να προβλεφθεί με μεγάλη ακρίβεια σε σχέση με τον σεισμικό κίνδυνο, για τον οποίον δεν μπορεί να γίνει πρόβλεψη.
      ι) εγκατάσταση ολοκληρωμένων συστημάτων έγκαιρης πρόγνωσης πλημμυρικών φαινομένων, σε συνδυασμό με την πρόγνωση του καιρού και του ύψους των βροχοπτώσεων, τα οποία θα ενημερώνουν για το πού και πότε θα παρουσιαστεί το πλημμυρικό φαινόμενο, ώστε να δίνεται χρόνος για την ασφαλή απομάκρυνση και προστασία του πληθυσμού.
      Με τέτοια κατακλυσμιαία φαινόμενα, βέβαια, όπου ξεπεράστηκε κατά πολύ η Περίοδος Επαναφοράς και Σχεδιασμού των υδραυλικών έργων, ακόμα κι αν τηρούνταν τα παραπάνω, η πλημμύρα θα ήταν αναπόφευκτη, αλλά θα μπορούσε τουλάχιστον να μετριαστεί το μέγεθος της καταστροφής και να αποφευχθούν και οι ανθρώπινες απώλειες. Τέλος, σε ό,τι αφορά το οικονομικό μέγεθος των ζημιών, ίσως θα πρέπει να γίνει κοινός τόπος η ασφάλιση των κατοικιών από φυσικές καταστροφές. Τα ποσά, συνήθως, είναι της τάξης των 100 – 200 € ετησίως, τάξεις μεγέθους κάτω από τα ποσά των επαπειλούμενων φυσικών καταστροφών και επειδή το κράτος αδυνατεί να ανταπεξέλθει στα μεγέθη αυτά και υπάρχει πολύ χρονοβόρα γραφειοκρατική διαδικασία, αξίζει τον κόπο μία μικρή οικονομική θυσία, όπως ακριβώς συμβαίνει σε προηγμένες χώρες του εξωτερικού.
      *Ο Άρης Ψιλοβίκος είναι καθηγητής του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας, διευθυντής του Εργαστηρίου Οικοϋδραυλικής & Διαχείρισης Εσωτερικών Υδάτων, Ιδρυματικός Εκπρόσωπος του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας στο Δίκτυο Climpact για την κλιματική αλλαγή και πρόεδρος της Ελληνικής Υδροτεχνικής Ένωσης
      **Κεντρική φωτογραφία:Έντονη πρανική διάβρωση στον ποταμό Κραυσίδωνα και καταστροφές οικιών λίγο πριν τη γέφυρα προς Κουκοράβα (11/9)
      Περισσότερα...

        0

    18. Αρθρογραφία

      Όλοι οι αγωγοί τροφοδοσίας της Ευρώπης με φυσικό αέριο από την Ρωσία

      Engineer

      Μετά τη ρωσική εισβολή στην Ουκρανία, η Ευρωπαϊκή Ένωση έθεσε ως στόχο να καταργήσει σταδιακά όλες τις ρωσικές εισαγωγές ενέργειας έως το 2027. Εντούτοις, η εκτίναξη των τιμών και το ενδεχόμενο να παραμείνει η Ευρώπη δέσμια των απειλών διακοπής της τροφοδοσίας, καθιστά επιτακτική την ταχύτερη δυνατή απεξάρτηση από το ρωσικό πετρέλαιο, φυσικό αέριο και άνθρακα.
      Πόσο εφικτό είναι κάτι τέτοιο; Θα φανεί στην πράξη. Προς το παρόν και για το προσεχές μέλλον, πάντως, η Ευρώπη είναι ενεργειακά εξαρτημένη από τους ρωσικούς υδρογονάνθρακες. Το φυσικό αέριο και εν μέρει το πετρέλαιο φτάνει από τη Ρωσία, μέσα από ένα περίπλοκο δίκτυο αγωγών.
      Η Ρωσία παρέχει παραπάνω από το ένα τρίτο του φυσικού αερίου που καταναλώνει η Ευρώπη και παράλληλα παραμένει μια από τις κυριότερες πηγές προμήθειας πετρελαίου στη Γηραιά Ήπειρο. Η ΕΕ εισάγει φυσικό αέριο και από Νορβηγία, Βρετανία και Ολλανδία, αλλά τα αποθέματα των τριών αυτών χωρών εξαντλούνται. Έτσι, η Ρωσία παραμένει ο βασικότερος ενεργειακός τροφοδότης της Ευρώπης, καθώς την προμηθεύει με 158 δισ. μετρικούς τόνους φυσικού αερίου.
      Είναι ενδεικτικό ότι το 50% του φυσικού αερίου που εισάγει η Γερμανία προέρχεται από τη Ρωσία. Η Γαλλία καλύπτει τον ενεργειακό της εφοδιασμό από την Ρωσία κατά 25%, λόγω του γεγονότος ότι στηρίζεται περισσότερο από οποιαδήποτε άλλη ευρωπαϊκή χώρα στην πυρηνική ενέργεια. Η εξάρτηση της Ιταλίας από το ρωσικό φυσικό αέριο αγγίζει το 46%.
      Μικρότερες χώρες, όπως η Σερβία, η Βόρεια Μακεδονία, η Βοσνία-Ερζεγοβίνη, η Μολδαβία, η Φινλανδία και η Λετονία εξαρτώνται ακόμα περισσότερο από από το ρωσικό φυσικό αέριο. Σε κάποιες περιπτώσεις, η εξάρτηση υπερβαίνει και το 90%. Σημαντική είναι και η εξάρτηση της Ελλάδας. Αντιθέτως, το Ηνωμένο Βασίλειο αντλεί το ήμισυ των ενεργειακών του αναγκών σε φυσικό αέριο από εγχώριες πηγές, ενώ κύριοι προμηθευτές του από το εξωτερικό είναι η Νορβηγία και το Κατάρ. Λόγω της γεωγραφικής θέσης της, η Ισπανία τροφοδοτείται κυρίως από την Αλγερία και τις ΗΠΑ.
      Ο υποθαλάσσιος Nord Stream 1
      Στην Ευρώπη υπάρχουν οι εν ενεργεία αγωγοί, οι αγωγοί που περιμένουν έγκριση, οι αγωγοί που βρίσκονται υπό κατασκευή και τέλος όσοι αγωγοί δεν λειτουργούν πια. Σημαντικός λειτουργικός αγωγός είναι ο υποθαλάσσιος Nord Stream 1, ο οποίος τροφοδοτεί απευθείας τη Γερμανία με ρωσικό φυσικό αέριο, μέσω της Βαλτικής Θάλασσας.
      Έκανε πρεμιέρα το 2011, αλλά το σχέδιο κατασκευής του ξεκίνησε την δεκαετία 1990. Η κατασκευή του, που κόστισε 7,4 δισ. ευρώ, πραγματοποιήθηκε από κοινοπραξία τεσσάρων κορυφαίων εταιρειών, με πρώτη τη ρωσική Gazprom (51%). Το 2012 λειτούργησε και η δεύτερη γραμμή του. Μέσω του Nord Stream 1 διοχετεύεται στην Ευρώπη το 1/3 όλων των εξαγωγών φυσικού αερίου της Ρωσίας προς την Ευρώπη.
      Ο αγωγός συνέδεσε την ρωσική πόλη Vyborg (130 χλμ βορειοδυτικά της Αγίας Πετρούπολης) με την γερμανική πόλη Greifswald. Όπως προαναφέρθηκε διασχίζει υποθαλάσσια τη Βαλτική Θάλασσα, περνώντας από τις ΑΟΖ της Ρωσίας, της Φινλανδίας, της Σουηδίας, της Δανίας, καθώς και από τα χωρικά ύδατα της Ρωσίας, της Δανίας και της Γερμανίας. Έχοντας 1.224 χλμ μήκος, είναι ο μακρύτερος υποθαλάσσιος αγωγός στον κόσμο, ξεπερνώντας τον αγωγό Λάντζελντ κατά 54 χλμ.
      Η ετήσια δυναμικότητα του Nord Stream 1 είναι 55 δισ. κυβικά μέτρα. Αποτελείται από χιλιάδες σωλήνες βάρους 24 τόνων ο καθένας. Η κατασκευή του αγωγού είχε τότε προκαλέσει πολιτικές αντιδράσεις, κυρίως από την Πολωνία. Αναμφίβολα εδραίωσε ακόμα περισσότερο την ενεργειακή εξάρτηση της Γερμανίας και άλλων ευρωπαϊκών χωρών από το ρωσικό φυσικό αέριο, αλλά ταυτόχρονα έλυσε με φτηνό τρόπο το ενεργειακό πρόβλημα αυτών των χωρών.
      Ο Nord Stream 2
      Έχει ολοκληρωθεί η κατασκευή και του παράλληλου υποθαλάσσιου αγωγού Nord Stream 2, αλλά η λειτουργία του έχει παγώσει, αρχικά λόγω κάποιων νομικών προβλημάτων και στη συνέχεια λόγω της ουκρανικής κρίσης. Ο εν λόγω αγωγός φυσικού αερίου θα κάλυπτε ενεργειακές ανάγκες της Γερμανίας, αλλά και γειτονικών ευρωπαϊκών χωρών.
      Ο Nord Stream 2, που κόστισε 11 δισ. δολάρια, έχει μήκος 1.230 χλμ και δυνατότητα να μεταφέρει 151 εκατ. κυβικά μέτρα φυσικού αερίου την ημέρα, δηλαδή έχει τη δυνατότητα να διπλασιάσει την ποσότητα ρωσικού φυσικού αερίου που εισάγει η Γερμανία μέσω Βαλτικής.
      Ο χερσαίος αγωγός Yamal-Europe
      Νοτιότερα υπάρχει ο χερσαίος αγωγός Yamal-Europe, ο οποίος διέρχεται από τη Λευκορωσία και τροφοδοτεί την Πολωνία και τη Γερμανία. Ο αγωγός Yamal-Europe έχει μήκος 4.196 χλμ και συνδέει τα ρωσικά κοιτάσματα φυσικού αερίου στη χερσόνησο Yamal στη δυτική Σιβηρία με την Πολωνία και τη Γερμανία.
      Ο αγωγός διοχετεύει περίπου το 15% της ετήσιας παροχής φυσικού αερίου της Ρωσίας προς τα δυτικά. Η χωρητικότητά του είναι 33 δισ. κυβικά μέτρα ετησίως, ή περίπου 100 εκατ. κυβικά μέτρα την ημέρα. Ο Yamal-Europe άρχισε να λειτουργεί και αντίστροφα, μεταφέροντας φυσικό αέριο από τη Γερμανία προς την Πολωνία.
      Ο υποθαλάσσιος αγωγός Blue Stream
      Στον Νότο βρίσκεται ο υποθαλάσσιος αγωγός Blue Stream με μήκος 774 χλμ και δύο γραμμές, που μεταφέρει ρωσικό φυσικό αέριο στην Τουρκία διαμέσου της Μαύρης θάλασσας. Το κόστος του έργου ήταν 3,2 δισ. δολάρια. Η μεταφορική του ικανότητα είναι 16 δισ. κυβικά μέτρα ετησίως. Η προετοιμασία του έργου άρχισε το 1997 και η κατασκευή του πραγματοποιήθηκε το 2001-2002.
      Η υποθαλάσσια διαδρομή σχεδιάστηκε από την ιταλική εταιρεία Saipem και το χερσαίο τμήμα στη Ρωσία από την Stroytransgaz (ξεκινάει από τη Σταυρούπολη και καταλήγει στην επαρχεία Κρασνοντάρ). Ο Blue Stream άρχισε να λειτουργεί τον Φεβρουάριο 2003. Ωστόσο, λόγω της διαφωνίας μεταξύ Μόσχας και Άγκυρας σχετικά με τις τιμές, η επίσημη τελετή έναρξης στο σταθμό μέτρησης αερίου Darusu έγινε στις 17 Σεπτεμβρίου 2005. Ο Blue Stream άρχισε να λειτουργεί πλήρως το 2010.
      Ο γερμανικός αγωγός NEL
      Ένας λιγότερο γνωστός αγωγός είναι ο γερμανικός NEL, ο οποίος κόστισε ένα δισ. ευρώ. Καταλήγει στην πόλη Rehden, έχει μήκος 440 χλμ και μπορεί να μεταφέρει περί 20 δισ. κυβικά μέτρα φυσικό αέριο ετησίως. Παράλληλα συνδέεται με δύο αγωγούς τον Rehden-Hamburg και τον Midal. Στην ουσία τροφοδοτεί το Nότο της Γερμανίας με φυσικό αέριο.
      Ο αγωγός OPAL
      Ο αγωγός OPAL διασχίζει την ανατολική Γερμανία. Κινείται παράλληλα στα γερμανοπολωνικά σύνορα. Έχει μήκος 470 χλμ και μεταφέρει περισσότερα από 35 δισ. κυβικά μέτρα φυσικό αέριο ετησίως. Συνδέεται με τους αγωγούς της κεντρικής Ευρώπης στα γερμανοτσεχικά σύνορα. Με βάση τη νομοθεσία, επειδή ο αγωγός συνδέεται μόνο με τον Nord Stream 1 θα μπορούσε να χρησιμοποιήσει μόνο το 50% της δυναμικότητας του.
      Η Γερμανία το 2016 άλλαξε αυτήν τη διάταξη, κάτι το οποίο δημιούργησε εντάσεις με την Πολωνία. Συγκεκριμένα, το 2016, κατόπιν αιτήσεως και της Gazprom, η γερμανική ομοσπονδιακή υπηρεσία δικτύων κοινοποίησε στην Κομισιόν την πρόθεσή της να τροποποιήσει ορισμένες διατάξεις της χορηγηθείσας το 2009 εξαιρέσεως.
      Κατ’ ουσίαν, με τη σχεδιαζόμενη τροποποίηση θα καθίστατο δυνατή η εκμετάλλευση της πλήρους δυναμικότητας του αγωγού φυσικού αερίου OPAL, υπό την προϋπόθεση ότι τουλάχιστον το 50% του φυσικού αερίου που μεταφέρει θα πωλούνταν με δημοπρασίες. Το κατάφεραν για κάποια χρόνια αλλά το 2019, μετά απο πιέσεις-απειλές της κυβέρνησης Τραμπ, οι Γερμανοί επέστρεψαν στον παλιό καθεστώς του 50%.
      Ο αγωγός Soyuz
      Ο αγωγός Soyuz ξεκινάει από την Ρωσία και ενώνεται με τον αγωγό Brotherhood-Transgas. Μέσω της Ουκρανίας τροφοδοτείται η Σλοβακία, η Ουγγαρία και η Σερβία. Μέσω διακλάδωσης, παρέχεται φυσικό αέριο και στην Βοσνία. Επίσης, τροφοδοτείται και η Κροατία μέσω Αυστρίας και Σλοβενίας.
      Μέσω της νότιας διακλάδωσης του Soyuz, η οποία διέρχεται από την Μολδαβία παρέχεται φυσικό αέριο στην Ρουμανία, Βουλγαρία, Βόρεια Μακεδονία (με διακλάδωση) και Ελλάδα. Το Μαυροβούνιο και το Κόσοβο δεν διαθέτουν υποδομές φυσικού αερίου, ενώ στην Αλβανία αυτές είναι αρκετά περιορισμένες, χωρίς να διασυνδέονται με διεθνείς αγωγούς.
      Παλαιότερα, όλοι οι αγωγοί που έστελναν ρωσικό φυσικό αέριο ήταν χερσαίοι και περνούσαν από την Ουκρανία. Ήταν εξάλλου πιο σύντομη η διαδρομή και πιο εύκολη η κατασκευή τους. Ήταν οι διαφωνίες μεταξύ Μόσχας και Κιέβου και η ρωσική κατηγορία ότι οι Ουκρανοί έπαιρναν φυσικό αέριο χωρίς να πληρώνουν, που υποχρέωσαν τη Ρωσίας να αναζητήσει εναλλακτικές διαδρομές διοχέτευσης φυσικού αερίου στην Ευρώπη, παρακάμπτοντας την Ουκρανία. Έτσι προέκυψε ο αγωγός NordStream και το σχέδιο για τον αγωγό SouthStream.
      Ο αγωγός SouthStream
      Το σχέδιο για τον SouthStream, λοιπόν, ήταν μια απόπειρα της Ρωσίας να κατασκευάσει μια επιπλέον οδό προς τις μεγάλες αγορές της Ευρώπης. Είχε σχεδιαστεί να ξεκινάει υποθαλάσσια από την Ρωσία και το υποθαλάσσιο τμήμα του να καταλήγει στην Βουλγαρία από όπου θα διακλαδωνόταν. Ο ένας κλάδος θα πήγαινε στην Ελλάδα και από στην Ιταλία. Ο άλλος κλάδος θα πήγαινε στη Σερβία και από εκεί στην κεντρική Ευρώπη.
      Η ΕΕ αρνήθηκε να εντάξει τον αγωγό στο πλαίσιο των διευρωπαϊκών δικτύων, οι δε ευρωπαϊκές κυρώσεις κατά της Ρωσίας μετά την προσάρτηση της Κριμαίας το 2014, ακύρωσαν το σχέδιο, λόγω και της βουλγαρικής στάσης. Έτσι, αντί του SouthStream κατασκευάστηκε ο TurkishStream, ο οποίος μετέφερε ποθαλάσσια ρωσικό αέριο στην τουρκική ακτή και από εκεί τροφοδοτεί την Ελλάδα και άλλες βαλκανικές χώρες.
      Ο αγωγός TurkishStream
      Ο TurkishStream περιλαμβάνει δύο δίδυμους αγωγούς, με ετήσια χωρητικότητα 15,75 δισ. κυβικών μέτρων ο καθένας. Ο πρώτος αγωγός προμηθεύει την Τουρκία και ο δεύτερος τροφοδοτεί τις βαλκανικές χώρες. Έτσι, μεταφέρει ετησίως 31,5 δισ. κυβικά μέτρα φυσικού αερίου, διασχίζοντας τη Μαύρη Θάλασσα σε μήκος 930 χλμ. Έτσι, η Τουρκία αποτελεί τη δεύτερη μεγαλύτερη χώρα-πελάτη της Ρωσίας μετά τη Γερμανία.
      Ο αγωγός Druzhba
      Ο αγωγός Druzhba που σημαίνει «Φιλία» μεταφέρει πετρέλαιο σε μιαν απόσταση 4.000 χλμ. Ξεκινά από την πόλη Σαμάρα, χωρίζεται εντός της Λευκορωσίας σε δύο κλάδους με τον ένα να πηγαίνει στην Πολωνία και Γερμανία και τον άλλο προς Ουκρανία, Σλοβακία και Τσεχία-Ουγγαρία.
      Ο αγωγός Baltic Pipeline System
      Ο αγωγός BPS (Baltic Pipeline System) είναι πετρελαιαγωγός δυναμικότητας 1,3 εκατ. bbl ημερησίως, που καταλήγει στο λιμάνι Primorsk κοντά στην Πετρούπολη από όπου το πετρέλαιο διοχετεύεται στις αγορές με τάνκερ. Ο επίσης πετρελαιαγωγός BTC, Baku-Tbilisi-Ceyhan μεταφέρει αζέρικο πετρέλαιο στο λιμάνι Τσεϊχάν στη νότια Τουρκία, απέναντι από την Κύπρο. Μεταφέρει αργό πετρέλαιο σε διαδρομή 1.760 χλμ. Ο αγωγός αυτός έγινε με παρότρυνση της Δύσης, η οποία ήθελε να αποφύγει το πέρασμα του αγωγού από ρωσικό έδαφος και επιπλέον έπρεπε να παρακαμφθεί και ο Βόσπορος, στον οποίο υπάρχει κυκλοφοριακή συμφόρηση.
      Η χαρτογράφηση των αγωγών είναι ιδιαίτερα περίπλοκη διαδικασία. Σύμφωνα με το Global Energy Monitor, στο τέλος του 2020 υπήρχαν σε όλον τον πλανήτη τουλάχιστον 2.381 λειτουργικοί αγωγοί πετρελαίου και φυσικού αερίου που περνούν από την επικράτεια 162 χωρών. Το συνολικό μήκος αυτών των αγωγών υπολογίζεται σε πάνω από 1.180.000 χλμ – είναι δηλαδή αρκετό για να κυκλώσει τη Γη 30 φορές!
      Οι 649 από τους 2.381 είναι αγωγοί πετρελαίου και οι 1.732 αγωγοί μεταφέρουν φυσικό αέριο, ενώ 33 τελούν υπό κατασκευή. Πρώτη σε αγωγούς είναι οι ΗΠΑ. Ακολουθεί η Ρωσία, η οποία διαθέτει αγωγούς πετρελαίου 38.419 χλμ. και φυσικού αερίου 92.831 χλμ. Ακολουθεί ο Καναδάς, η Κίνα και η Αυστραλία.
      Περισσότερα...

        0

    19. Αρθρογραφία

      Η ιχνηλάτηση των πλαστικών απορριμμάτων στην Ελλάδα

      Engineer

      Ο Τζιμ Πάκετ περπατάει αργά στη Λεωφόρο Αλεξάνδρας κρατώντας μια σακούλα με σκουπίδια. Πλησιάζει έναν μπλε κάδο και ρίχνει μέσα ένα πλαστικό μπουκάλι. Το μπουκάλι που πέταξε ο 60αρης Αμερικανός κρύβει ένα «μυστικό»: έχει ενσωματωμένο έναν πανάκριβο ανιχνευτή GPS. Τους επόμενους μήνες, θα καταγράφει λεπτό προς λεπτό την πορεία του πλαστικού απορρίμματος.
      Πρόκειται για έναν από τους τράκερς που τοποθετήθηκαν σε ανακυκλώσιμα σε διάφορα σημεία της χώρας, στο πλαίσιο πολύμηνης έρευνας του ανεξάρτητου δημοσιογραφικού ιστοτόπου wearesolomon.com για τις άγνωστες διαδρομές των πλαστικών απορριμμάτων σε συνεργασία με το Basel Action Network (ΒΑΝ) και το ελληνικό γραφείο της Greenpeace.
      Το μπουκάλι που πέταξε στον μπλε κάδο στο κέντρο της Αθήνας ο Πάκετ, επικεφαλής του ΒΑΝ, ήταν ο πρώτος από αυτούς. Οι περισσότεροι καταστράφηκαν στην πορεία. Όσοι επέζησαν όμως έδειξαν πλαστικά που δεν ανακυκλώνονται ποτέ, αλλά καταλήγουν σε χωματερές ή σε μονάδες ανακύκλωσης εκτός χώρας.
      Ο Πάκετ, που έχει αφιερώσει τη ζωή του στον έλεγχο του εμπορίου αποβλήτων και στην αποκάλυψη των συμφερόντων που το τροφοδοτούν, περιγράφει ένα σταθερό μοτίβο: πλουσιότερες χώρες στέλνουν τα απόβλητά τους σε φτωχότερες. «Είναι ανήθικο και μη βιώσιμο», υπογραμμίζει.
      Η πλαστική ρύπανση είναι ένα από τα μεγαλύτερα και πιο δυσεπίλυτα περιβαλλοντικά προβλήματα παγκοσμίως. Επηρεάζει πρωτίστως τις φτωχότερες χώρες και τους πιο ευάλωτους πληθυσμούς, όχι μόνο σε χώρες όπως η Ινδονησία, αλλά και εντός Ευρώπης, όπου φτωχότερα μέλη της ΕΕ μετατρέπονται σε αποθετήρια πλαστικών αποβλήτων πιο ανεπτυγμένων εταίρων τους, ειδικά μετά την απαγόρευση εισαγωγής στερεών αποβλήτων που επέβαλε η Κίνα το 2018.
      Ανακύκλωση: μια υπόσχεση που δεν τηρήθηκε
      Για τον Πάκετ, οι μπλε κάδοι ανακύκλωσης είναι μια υπόσχεση που δεν τηρήθηκε  ποτέ. «Ό,τι πετάς στον μπλε κάδο, ανακυκλώνεται. Αυτό είναι το μήνυμα που στέλνουν στον κόσμο. Στην πραγματικότητα, ελάχιστα πλαστικά ανακυκλώνονται».
      Πράγματι, όπως ανέδειξε η έρευνα του Solomon, από τους 41 εκατ. τόνους πλαστικών αποβλήτων των οποίων η διαχείριση γίνεται εντός της ΕΕ ανα έτος, μόνο το 29% ανακυκλώνεται. Τα υπόλοιπα οδηγούνται για ενεργειακή αξιοποίηση μέσω καύσης ή καταλήγουν στη χωματερή.
      Η περίπτωση της Ελλάδας είναι χαρακτηριστική. Σύμφωνα με τα στοιχεία που παραχώρησε στο Solomon η Ελληνική Εταιρεία Αξιοποίησης Ανακύκλωσης, η οποία διαχειρίζεται το περιεχόμενο των γνωστών μπλε κάδων, μόλις το 50% του περιεχομένου τους οδηγείται στην ανακύκλωση.
      Στα ίχνη του ελληνικού πλαστικού σκουπιδιού
      Η έρευνα διήρκησε πέντε μήνες. Η ερευνητική ομάδα συνομίλησε με ειδικούς στον τομέα της ανακύκλωσης πλαστικού, συναντήθηκε με Έλληνες και ξένους επιχειρηματίες του κλάδου, πήρε τις γνώμες ειδικών επιστημόνων και ακτιβιστών, συγκέντρωσε και ανέλυσε επίσημα και αδημοσίευτα στοιχεία, και επισκέφθηκε μονάδες όπου καταλήγουν ελληνικά πλαστικά σκουπίδια στη Βουλγαρία και τη Ρουμανία.
      Επί χρόνια, η πολυπόθητη μετάβαση στην «κυκλική οικονομία» βασίζεται στο μάντρα «μείωση, επαναχρησιμοποίηση, ανακύκλωση». Γνωστή και ως «ιεραρχία αποβλήτων», η αρχή αυτή διαφημίζεται ως λύση στο τεράστιο πρόβλημα της πλαστικής ρύπανσης που απειλεί οικοσύστημα και ανθρώπους.
      Όμως το βάρος πέφτει κυρίως στην ανακύκλωση –  μια υποτίθεται ενάρετη διαδικασία χωρίς καμία παρενέργεια. Σε έρευνα της Greenpeace, σχεδόν το 90% των Ελλήνων που συμμετείχαν δήλωσαν ότι η ανακύκλωση πλαστικού «μπορεί να βοηθήσει δραστικά το περιβάλλον».
      Στην πόλη της Ξάνθης, όπου η ομάδα απέρριψε ένα από τα πλαστικά σκουπίδια με ανιχνευτή GPS, συναντήθηκε με την καθηγήτρια Αγγλικών Μαρία Αντωνιάδου δίπλα σε έναν μπλε κάδο. Η κ. Αντωνιάδου ανακυκλώνει με θρησκευτική ευλάβεια. «Συμβάλλω κι εγώ έτσι στην προστασία του περιβάλλοντος. Τα υλικά θα ξαναχρησιμοποιηθούν για να γίνουν κάτι άλλο».
      Αυτή είναι όμως η μισή αλήθεια –αν όχι ένας βολικός μύθος. 
      «Ζούμε σε μια χώρα και σε ένα πλανήτη όπου στις καλύτερες περιπτώσεις περίπου ένα στα δέκα πλαστικά μπουκάλια καταλήγει στην ανακύκλωση. Τα υπόλοιπα πάνε στη χωματερή, στις θάλασσες. Και να διπλασιάσουμε την ανακύκλωση το πρόβλημα δεν λύνεται. Παρ’ όλα αυτά, το κυρίαρχο αφήγημα είναι ότι θα αυξήσουμε την ανακύκλωση και όλα θα είναι καλά», λέει ο Νίκος Χαραλαμπίδης, διευθυντής του ελληνικού γραφείου της Greenpeace, τον οποίο η ερευνητική ομάδα συνάντησε στα κεντρικά της οργάνωσης στο Μεταξουργείο.
      Όπως περιγράφει, την ανακύκλωση προβάλλει μια καλολαδωμένη και καλά χρηματοδοτούμενη μηχανή. «Έχει περσόνες, έχει κουτιά, έχει σπιτάκια που λένε “τι ωραίο πράγμα που είναι”. Εμείς ερχόμαστε να πούμε ότι η ανακύκλωση είναι παράλογη, και θα πρέπει να είναι η εξαίρεση και όχι η λύση ή ο κανόνας».
      Η κ. Αντωνιάδου, που διαχωρίζει με προσοχή τα σκουπίδια της, μάλλον θα απογοητευόταν αν μάθαινε πως το «παγιδευμένο» σκουπίδι που απορρίψαμε σε μπλε κάδο στο κέντρο της πόλης της κατέληξε στη χωματερή της Καβάλας. Την ίδια τύχη είχε και ένα ακόμα ανακυκλώσιμο που απέρριψε η ομάδα στην πρωτεύουσα της Σύρου, το οποίο κατέληξε στον ΧΥΤΑ του νησιού.
      http://greenagenda.gr/wp-content/uploads/2023/12/plastika-skoupidia-tracking-solomon-1-1536x864-600-x-337.jpg
      Τα στοιχεία αποκαλύπτουν και κάτι άλλο: ακόμα και από τα πλαστικά ανακυκλώσιμα που φτάνουν στο στάδιο της διαλογής, πολλά καταλήγουν χιλιάδες χιλιόμετρα μακριά, σε φορτία που καταρχάς επιβαρύνουν την ατμόσφαιρα με επιπλέον εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα.
      Εξάγοντας το πλαστικό σκουπίδι, εξάγεται όμως και το κόστος της διαχείρισής του για το περιβάλλον και την υγεία. Επιστήμονες, οικολόγοι και ακτιβιστές έχουν τεκμηριώσει ότι η ανακύκλωση όχι μόνο δεν είναι πανάκεια, αλλά μπορεί να αποτελεί μέρος του προβλήματος: καθησυχάζει τους πολίτες -στην Ευρώπη παράγονται 35 κιλά πλαστικών αποβλήτων συσκευασίας κατά κεφαλήν- με αποτέλεσμα να μειώνεται το κίνητρο για μείωση της χρήσης.
      Με αυτά τα δεδομένα, εύλογα η ετήσια παραγωγή πλαστικών παγκοσμίως όχι μόνο δεν μειώνεται, αλλά αυξάνεται αλματωδώς. Εκτοξεύτηκε από τους 234 εκ. τόνους το 2000 σε 460 το 2019. Κατά την ίδια περίοδο, τα πλαστικά απόβλητα υπερδιπλασιάστηκαν. Η δε ζήτηση συνεχίζει να αυξάνεται εκθετικά. Σύμφωνα με τον Οικονομικό Οργανισμό Συνεργασίας και Ανάπτυξης, μέχρι το 2060 η κατανάλωση πλαστικού θα έχει τριπλασιαστεί.
      Η επένδυση σε ακόμα περισσότερες μονάδες ανακύκλωσης δεν μπορεί να λύσει το πρόβλημα. Αντίθετα, δημιουργεί το γνωστό στα οικονομικά ως “lock-in effect”: οι τεράστιες επενδύσεις σε εγκαταστάσεις και υποδομές ανακύκλωσης κάνουν τις κοινωνίες «αιχμάλωτες» της ανακύκλωσης, ακόμα κι αν δεν αποτελεί την ιδανική λύση διαχείρισης αποβλήτων.
      Και ιδανική λύση δεν είναι σίγουρα. Όχι μόνο γιατί το ανακυκλωμένο πλαστικό είναι κατώτερης ποιότητας και χρειάζεται παρθένο για να δημιουργηθεί νέο προϊόν. Αλλά και γιατί η ίδια η διαδικασία δεν είναι ποτέ όσο «πράσινη» διαφημίζεται.
      http://greenagenda.gr/wp-content/uploads/2023/12/plastika-katanalosi-solomon-1536x864-600-x-337.jpg
      Η μη-πράσινη διαδικασία της ανακύκλωσης
      Σε μία έρευνα-σταθμό που δημοσιεύτηκε σε έγκριτο επιστημονικό περιοδικό τον Μάιο του 2023, διεθνής ομάδα επιστημόνων προχώρησε σε μια εντυπωσιακή ανακάλυψη: η ανακύκλωση πλαστικού μπορεί να απελευθερώσει τεράστιες ποσότητες μικροπλαστικών στο νερό και να μολύνει τον αέρα. Εύρημα ακόμα πιο ανησυχητικό, δεδομένου ότι έγινε σε εργοστάσιο ανακύκλωσης τελευταίας τεχνολογίας, σε μια πλούσια δυτική χώρα, τη Βρετανία.
      Στα δείγματα βρέθηκαν μικροπλαστικά που απελευθερώθηκαν και ισοδυναμούσαν με το 13% του πλαστικού που είχε ανακυκλωθεί. Τα μικροπλαστικά, δηλαδή σωματίδια πλαστικού με μέγεθος μικρότερο από 5 χιλιοστά, μολύνουν τον πλανήτη –έχουν βρεθεί ακόμα και σε φρέσκο χιόνι στην Ανταρκτική–, ενώ έχουν εντοπιστεί στο ανθρώπινο αίμα και μπορεί να είναι τοξικά για τα φυτά, τα ζώα και τον ίδιο τον άνθρωπο.
      Σύμφωνα με την πιο πρόσφατη διαθέσιμη έρευνα του Ευρωβαρομέτρου, το 94% των Ελλήνων ανησυχεί για τις επιπτώσεις τους.
      Το πρώτο βήμα μετά τον μπλε κάδο
      Τα ανακυκλώσιμα υλικά που φτάνουν στον μπλε κάδο διαχωρίζονται σε πρώτη φάση στα Κέντρα Διαλογής και Ανάκτησης Υλικών (ΚΔΑΥ) που υπάρχουν σε όλη την Ελλάδα. Το μεγαλύτερο και ένα από τα πιο σύγχρονα βρίσκεται στο Κορωπί, όπου απορριμματοφόρα ξεφορτώνουν καθημερινά 400-500 τόνους ανακυκλώσιμων από 30 δήμους στην Αθήνα.
      Εκεί η ερευνητική ομάδα συνάντησε τον Κωνσταντίνο Βεργανελάκη, μηχανολόγο-μηχανικό και υπεύθυνο λειτουργίας του εργοστασίου της εταιρείας WATT AE. Ο κ. Βεργανελάκης  επιβεβαιώνει ότι μόνο το μισό περιεχόμενο του κάθε κάδου μπορεί να οδεύσει τελικά προς ανακύκλωση. Το δε 50% του υλικού αυτού συνήθως εξάγεται.
      «Είναι χρηματιστηριακή η αξία και είναι καθαρά θέμα ζήτησης και προσφοράς. Εμείς εξάγουμε και Ευρώπη και Ασία, ανάλογα με τη φύση του υλικού. Συνήθως τα εύκαμπτα υλικά, όπως η σακούλα, πηγαίνουν σε βαλκανικές χώρες», σημειώνει.
      Το «νεκρό» ποτάμι της Βουλγαρίας
      Ένα από τα φορτηγά που φορτώνουν υλικά από την αυλή του ΚΔΑΥ έχει προορισμό τη Βουλγαρία. Η χώρα, που απορροφά μέρος του ελληνικού πλαστικού, αντιμετωπίζει ήδη συνέπειες από την επεξεργασία του υλικού.
      Ήταν Σάββατο πρωί στις 25 Ιανουαρίου του 2020, όταν ο ψαράς Βάλεντιν Νταναϊλοβ έλαβε μήνυμα από έναν άλλο ψαρά κοντά στο Πάζαρτζικ, μια μικρή πόλη 70.000 κατοίκων στη Νότια Βουλγαρία, χτισμένη στις όχθες του Έβρου ή Μαρίτσα όπως ονομάζεται ο ποταμός στη γειτονική χώρα.
      Το μήνυμα συνοδευόταν από φωτογραφίες που έδειχναν τεράστιες ποσότητες από νεκρά ψάρια, ξεβρασμένα στις όχθες του. Για τον 46χρονο Νταναϊλοβ, που έμαθε να ψαρεύει δίπλα στον πατέρα του όταν ήταν ακόμα 4-5 χρονών, το θέαμα ήταν εξοργιστικό. «Νεκρά ψάρια κάθε λογής ξεβρασμένα στο ποτάμι. Τρομακτικό θέαμα. Ψάρια δηλητηριασμένα στο φυσικό τους περιβάλλον. Μια γενοκτονία».
      Οι βουλγαρικές αρχές ανακάλυψαν τεράστιες ποσότητες μολυσμένου νερού στον ποταμό, προκαλώντας τον άμεσο θάνατο των ψαριών. Το επεισόδιο χαρακτηρίστηκε ως το χειρότερο κρούσμα τοξικής μόλυνσης στην ιστορία του Έβρου, επηρεάζοντας 26 χιλιόμετρα της ροής του.
      Πλαστικά υπολείμματα, τα οποία ανεξάρτητη επιτροπή ειδικών επιστημόνων χαρακτήρισε κατάλοιπα της διαδικασίας ανακύκλωσης, έχρισαν μια τοπική εταιρεία ανακύκλωσης, την Ecoinvest, ως ύποπτο. Ο τοπικός εισαγγελέας απήγγειλε δύο κατηγορίες κατά της διεύθυνσης της εταιρείας, για μόλυνση του περιβάλλοντος και ανεξέλεγκτη διαχείριση αποβλήτων.
      Η εταιρεία διέκοψε προσωρινά την παραγωγή της, και στις 26 Ιανουαρίου τα δείγματα νερού από το ποτάμι βγήκαν καθαρά. Οι αρχές δεν ολοκλήρωσαν ακόμα την έρευνά τους, οι κατηγορίες δεν κατέληξαν σε καταδίκες, και η εταιρεία επιμένει ότι έχει αναβαθμίσει το σύστημα διαχείρισης, και ότι το νερό που χρησιμοποιεί είναι σε κλειστό κύκλο και δεν μολύνει τον ποταμό.
      Σήμερα δεν έχει απομείνει κανένα ορατό σημάδι στο σημείο όπου καταγράφηκε το χειρότερο περιστατικό μόλυνσης στην ιστορία του ποταμού Έβρου, μεταξύ Πάζαρτζικ και Φιλιππούπολης. Κάτω από μια μικρή γέφυρα, τα ήρεμα νερά του διασχίζουν μια καταπράσινη έκταση στο σούρουπο. Μοναδικό σημείο ζωής, ένας μοναχικός ψαράς. Λίγη ώρα αργότερα, θα μαζέψει τα καλάμια και τα δολώματά του και θα φύγει. Με άδεια χέρια. Το ποτάμι, σύμφωνα με τους επιστήμονες, είναι πλέον κατά τμήματα «εντελώς νεκρό».
      Τρεισήμισι χρόνια μετά από εκείνο το περιστατικό, ένα λευκό φορτηγό περνάει τις πύλες των εγκαταστάσεων της Ecoinvest λίγο μετά τις 11 το πρωί. Ένας εργαζόμενος με κίτρινο γιλέκο ανοίγει τη συρόμενη πλαϊνή πόρτα. Στην καρότσα του φορτηγού, τόνοι από πλαστικά σκουπίδια σε δεμάτια, στοιβαγμένα το ένα πάνω στο άλλο. Σε ένα από αυτά, ξεπροβάλλει μια συσκευασία με ελληνικά γράμματα, μια ετικέτα της Γενικής Ταχυδρομικής.
      «Μόλις ήρθε από την Ελλάδα», λέει το στέλεχος της Ecoinvest που υποδέχεται το φορτηγό. Το ελληνικό πλαστικό σκουπίδι τοποθετείται δίπλα στους 1.500-1.800 τόνους από άλλα πλαστικά απόβλητα, τα οποία κατακλύζουν τα 20.000 τετραγωνικά μέτρα της εγκατάστασης.
       «Θα τα παρομοίαζα με χρυσάφι»
      Η Ecoinvest είναι μία από τις ηγέτιδες εταιρείες στον κλάδο της ανάκτησης της χώρας με μερίδιο 10% στην εγχώρια αγορά αποβλήτων συσκευασίας. Και μία από τις 177 που έχουν λάβει άδεια εισαγωγής σκουπιδιών από το εξωτερικό με σκοπό την ανάκτηση, πολλές από τις οποίες ιδρύθηκαν ή επέκτειναν τις δραστηριότητες μετά τις κινεζικές απαγορεύσεις.
      Η Ελλάδα είναι βασικός προμηθευτής πλαστικού σκουπιδιού τόσο της εταιρείας, όσο και της Βουλγαρίας γενικότερα – και γίνεται όλο και σημαντικότερος. Οι εισαγωγές  από τη χώρα μας αυξάνονται αλματωδώς τα τελευταία χρόνια: 48.000 τόνοι το 2022, ποσότητα υπερδιπλάσια σε σχέση με το 2020.
      http://greenagenda.gr/wp-content/uploads/2023/12/plastika-eisagwges-solomon-1536x864-600-x-337.jpg
      «Για τους περισσότερους, αυτά είναι απλώς σκουπίδια. Για εμάς, είναι η αρχή της επιχειρηματικής μας δραστηριότητας. Θα τα παρομοίαζα με χρυσάφι», λέει ο Τιμοχίρ Λαζάροβ, ένας ήπιων τόνων τεχνοκράτης.
      Η Ecoinvest είναι κερδοφόρα, στηρίζεται από τα περιφερειακά ταμεία της Ευρωπαϊκής Ένωσης, και μόλις επένδυσε σε μια νέα, υπερσύγχρονη γραμμή παραγωγής. «Είναι η Ρολς Ρόις της ανακύκλωσης πλαστικού» μας λέει με υπερηφάνεια ο Λαζάροβ, δείχνοντας το φανταχτερό μηχάνημα, γεμάτο φωτάκια και ενδείξεις. Το μόνο παράπονό του είναι ότι δεν υπάρχει αρκετό πλαστικό σκουπίδι για να λειτουργήσει στο 100% των δυνατοτήτων της η νέα υπερσύγχρονη γραμμή. «Χρειαζόμαστε κι άλλο πλαστικό».
      Η εταιρεία στη συνέχεια πουλάει το 80% του ανακτημένου πλαστικού, κυρίως στο εξωτερικό, αλλά και στην Ασία, όπου θα χρησιμοποιηθεί σε κλάδους όπως οι κατασκευές και η γεωργία. Βασικός πελάτης και των τελικών προϊόντων της: η Ελλάδα.
      Η Βουλγαρία επένδυσε στον τομέα και πλέον η εισαγωγή σκουπιδιών είναι καλοδεχούμενη – τουλάχιστον από τους πολιτικούς. «Η εισαγωγή αποβλήτων για ανάκτηση και ανακύκλωση στη Βουλγαρία είναι εξαιρετικά σημαντική για τη βουλγαρική οικονομία και ιδίως για τη μεταποίηση», δήλωσε στο Solomon το βουλγαρικό υπουργείο Περιβάλλοντος. Το «lock-in effect» στην πράξη.
      «Πριν την Κίνα, οι διαπραγματεύσεις ήταν δύσκολες»
      270 χιλιόμετρα βορειοανατολικά του Πάζαρτζικ, στην πόλη Βέλικο Τάρνοβο. Εκεί κατοικοεδρεύει ένας άλλος κολοσσός του βουλγαρικού κλάδου ανακύκλωσης με ελληνική πελατεία, η εταιρεία Megaport.
      Κάθε μήνα φτάνουν εδώ από την Ελλάδα 200 τόνοι πλαστικό σκουπίδι τύπου LDPE, ποσότητα που αντιπροσωπεύει το 10% της πρώτης ύλης της. Η Megaport αγοράζει από ελληνικά ΚΔΑΥ και ιδιωτικές εταιρείες, πληρώνοντας ανάλογα με την ποιότητα από 5 έως 350 ευρώ τον τόνο. Μετά την ανακύκλωσή του, συχνά πωλείται πίσω στην Ελλάδα με τη μορφή είτε πέλετ είτε μαύρης σακούλας σκουπιδιών. Ένα 8% όμως δεν μπορεί να ανακυκλωθεί και είτε μετατρέπεται σε RDF για να καεί στα τσιμεντάδικα της Βουλγαρίας είτε καταλήγει στη χωματερή.
      Η κινεζική απαγόρευση εισαγωγής σκουπιδιών, αλλά και οι αυστηροί όροι εξαγωγής σε χώρες εκτός ΟΟΣΑ που επέβαλε η Ε.Ε., ήταν μάννα εξ ουρανού για εταιρείες όπως η Megaport. «Πριν την απαγόρευση, πήγαινες στην Αθήνα και οι διαπραγματεύσεις ήταν δύσκολες. Μας έλεγαν, ‘αυτή είναι η τιμή, αν δεν σας αρέσει, υπάρχει πάντα η Κίνα’».
      Ένα καλλωπισμένο πράσινο ξέπλυμα
      Για την 33χρονη Ντανίτα Ζαχαρινόβα, η ανακύκλωση πλαστικού δεν είναι παρά μια καλλωπισμένη επιχείρηση greenwashing – ενός «πράσινου ξεπλύματος», που εξυπηρετεί μόνο τις βιομηχανίες και δίνει στους καταναλωτές την ψευδαίσθηση ότι κάνουν το καθήκον τους.
      «Η ανακύκλωση του πλαστικού όχι μόνο δεν είναι λύση, αλλά προκαλεί και σειρά από προβλήματα, από τη χρήση νερού και τη ρύπανση του περιβάλλοντος, μέχρι την άγνωστη σύσταση των πλαστικών αποβλήτων. Η ανακύκλωση είναι στις περισσότερες περιπτώσεις μάρκετινγκ και διαφήμιση, και όχι μαγική λύση στο πρόβλημα του πλαστικού», λέει η Ζαχαρινόβα, από την περιβαλλοντική οργάνωση Za Zemiata (Για τη Γη) που μελετά εδώ και χρόνια το θέμα και πέτυχε φέτος, έπειτα από σχεδόν δεκαετή δικαστικό αγώνα, την ακύρωση της κατασκευής μιας κολοσσιαίας μονάδας καύσης απορριμμάτων στη Σόφια.
      Η ομάδα συνάντησε τη Ζαχαρινόβα στην περιοχή Λόζενετς, μια εύπορη γειτονιά στο κέντρο της Σόφιας, δίπλα σε μια γωνιά για χωριστή συλλογή απορριμμάτων. Ακόμα κι εδώ, σε αυτή την «καλή περιοχή» με τους καλοντυμένους κατοίκους και τα καταστήματα βιολογικών προϊόντων, οι κάδοι είναι ξέχειλοι και τα απορρίμματα μπερδεμένα. Η Ζαχαρινόβα περιγράφει ένα χαοτικό κι αναποτελεσματικό σύστημα ανακύκλωσης στη χώρα, το οποίο συνδυάζεται με την έκρηξη της επιχειρηματικής δραστηριότητας στον τομέα της ανακύκλωσης, δημιουργώντας την τόσο μεγάλη ζήτηση για εισαγόμενο πλαστικό σκουπίδι από χώρες όπως η Γερμανία, η Ιταλία και η Ελλάδα.
      Η λύση κατά την ίδια είναι μία: «να μην χρησιμοποιούμε προϊόντα που δεν μπορούν να ανακυκλωθούν και να σκεφτόμαστε πολύ περισσότερο την επαναχρησιμοποίηση και κυρίως την πρόληψη».
      Ελλάδα: Εξαγωγός και παράλληλα εισαγωγέας απορριμμάτων
      Και η ίδια η Ελλάδα είναι μέρος του λεγόμενου «εμπορίου σκουπιδιών». Απλώς με διαφορετική μορφή. Αυτή της εισαγωγής RDF για καύση από την τσιμεντοβιομηχανία.
      Η ομάδα ταξίδεψε στην πόλη του Βόλου. Στα περίχωρα της πόλης, το εντυπωσιακό τοπίο που φιλοτεχνούν τα γαλάζια νερά του Παγασητικού και το καταπράσινο δάσος του Πηλίου διακόπτεται από ένα κολοσσιαίο εργοστάσιο τσιμέντου. Η εταιρεία στην οποία ανήκει το εργοστάσιο, η AΓΕΤ/Lafarge, το 2022 εισήγαγε 70.000 τόνους RDF από την Ιταλία και σχεδιάζει να τριπλασιάσει την ποσότητα αυτή στο εγγύς μέλλον. Το RDF είναι ένα καύσιμο που παράγεται από απορρίμματα, συμπεριλαμβανομένου του πλαστικού. Η Ελλάδα, παρά την αφθονία των απορριμμάτων της, δεν παράγει αρκετό RDF, το οποίο θεωρείται πιο «πράσινο» από το πετ-κοκ.
      Για την παραλαβή του RDF, η εταιρεία έχει δικές της λιμενικές εγκαταστάσεις. Κάθε καράβι μεταφέρει 3.000 τόνους. Πολλοί ντόπιοι φοβούνται ότι η καύση αποβλήτων στις τσιμεντοκάμινους συμβάλλει ώστε τα επίπεδα ατμοσφαιρικής ρύπανσης να φτάνουν στα ύψη στο Βόλο τις μισές ημέρες κάθε έτους. Τα ποσοστά εγκεφαλικών επεισοδίων και καρκίνου του ήπατος είναι εδώ αρκετές φορές υψηλότερα από τον εθνικό μέσο όρο.
      Φυσικά, το οικονομικό κίνητρο είναι σημαντικό. Το RDF είναι πιο φτηνό από το φυσικό αέριο, με την εταιρεία να εισπράττει από τους Ιταλούς τέλος εισόδου (gate fee) και να αποφεύγει πρόστιμα από τους ρύπους – οι εκπομπές από την καύση RDF δεν προσμετρώνται στο σύστημα. Οι εκπομπές ρύπων φυσικά δεν εξαφανίζονται. «Εάν η κοινωνία θέλει τσιμέντο, δυστυχώς μοιραία θα έχουμε διοξείδιο του άνθρακα», λέει ο Μιχάλης Βλάχος, γενικός διευθυντής του εργοστασίου στον Βόλο.
      Η καύση αποβλήτων τόσο κοντά στην πόλη και τα σχέδια για εντατικοποίηση της πρακτικής αυτής κρούουν εδώ και χρόνια τον κώδωνα του κινδύνου. Μια ηγετική φυσιογνωμία του τοπικού κινήματος αντίστασης κατά της καύσης αποβλήτων στο εργοστάσιο τσιμέντου είναι ο συνταξιούχος μηχανικός Στέλιος Λημνιός.
      Ο Λημνιός μετρά τρεις δεκαετίες στο οικολογικό κίνημα. Εδώ και χρόνια μάχεται κατά της καύσης σκουπιδιών από την ΑΓΕΤ, με κάθε μέσο: με κινητοποιήσεις, εκδηλώσεις, πορείες, και μία καταδίκη σε τρίμηνη ποινή φυλάκισης. Τον Σεπτέμβριο του 2019, ως μέλος της Επιτροπής Αγώνα Πολιτών κατά της καύσης σκουπιδιών, ο Λημνιός μπήκε στις φυλασσόμενες εγκαταστάσεις της ΑΓΕΤ για να αποτρέψει ένα φορτίο με σκουπίδια προς καύση από την Ιταλία.
      Οι δικαστικές περιπέτειες δεν πτοούν τον Λημνιό, ο οποίος τον περασμένο Οκτώβριο αθωώθηκε, όπως και οι δύο συγκατηγορούμενοί του, για την ενέργεια εκείνη. Συνεχίζει τον αγώνα. Κατά τον ίδιο, το εργοστάσιο πρέπει να μεταφερθεί μακριά από τον αστικό ιστό και να γίνονται συστηματικές, αδιάβλητες μετρήσεις για τους ρύπους και τις άλλες περιβαλλοντικές επιπτώσεις της λειτουργίας του στον Βόλο.
      «Δεν έχουμε καμία εμπιστοσύνη», λέει κοντά στο δικαστήριο της πόλης, όπου βρέθηκε για ακόμα μία φορά κατηγορούμενος. «Στον Βόλο το σχέδιο είναι να γίνει μονάδα RDF που θα παίρνει τα υπολείμματα και της Λάρισας, και των Τρικάλων, ίσως και της Λαμίας. Αυτό το αντιμάχεται η τοπική κοινωνία. Δεν κάνουν ανακύκλωση, προάγουν την καύση».
      Η εταιρεία αρνείται κατηγορηματικά ότι έχει οποιαδήποτε συμμετοχή στην υποβάθμιση του περιβάλλοντος – μιλά για συνεχείς ελέγχους, τόσο του εισαγόμενου RDF όσο και των ρύπων, αλλά και του περιβαλλοντικού της αποτυπώματος. Προβάλλει δε τη μεγιστοποίηση της υποκατάστασης ως πολιτική φιλική προς το περιβάλλον. «Χρονιά τη χρονιά κάνουμε επενδύσεις και προσπαθούμε να μεγιστοποιούμε το ποσοστό της ενέργειας από εναλλακτικά καύσιμα» λέει. Στόχος της είναι το ποσοστό των εναλλακτικών καυσίμων να φράσει κοντά στο 90%. Το 2022 επένδυσε 7 εκατ. ευρώ για εναλλακτικά καύσιμα, και θα επενδύσει άλλα 20-30 εκατομμύρια μέχρι το 2026.
      Το Συμβούλιο της Επικρατείας ίσως βάλει φρένο σε αυτά τα σχέδια. Στα μέσα Οκτωβρίου απαγόρευσε την εισαγωγή RDF προς καύση μέσω θαλάσσης, με το τοπικό περιβαλλοντικό κίνημα να μιλά για «μεγάλη νίκη των Βολιωτών».
      Η ερευνητική ομάδα ρώτησε την εταιρεία πώς ερμηνεύει την απόφαση αυτή και πώς θα την επηρεάσει. «Το ΣτΕ με την απόφασή του έκρινε ότι αναφορικά με δύο όρους της ΑΕΠΟ δεν τηρήθηκε η δέουσα διαδικασία και ως εκ τούτου ακύρωσε δύο όρους για τυπικούς και όχι για ουσιαστικούς λόγους», σημείωσε, καταλήγοντας πως δεν επηρεάζεται η δραστηριότητα και η λειτουργία του εργοστασιου.
      Ακολουθώντας ένα πλαστικό μπουκάλι
      Η πορεία του GPS που είχε τοποθετηθεί σε ένα πλαστικό μπουκάλι νερού και απορρίφθηκε στο κέντρο της Αθήνας οδήγησε στη δεύτερη ευρωπαϊκή χώρα, στην οποία μαζί με τη Βουλγαρία, η Ελλάδα εξάγει τους τόνους πλαστικού σκουπιδιού της. Ακολουθώντας τη διαδρομή που έκανε το μπουκάλι η ομάδα έφτασε στη Ρουμανία στην εταιρεία ανακύκλωσης Professional Recycling, στο Τούργκου Μούρες, μια πόλη στα βόρεια της χώρας.
      http://greenagenda.gr/wp-content/uploads/2023/12/plastika-skoupidia-tracking2-solomon-1-1536x864-600-x-337.jpg
      Όπως και η Βουλγαρία, ειδικά μετά την κινεζική απαγόρευση εισαγωγής πλαστικών αποβλήτων, η Ρουμανία έγινε χώρα εισαγωγής νόμιμων αλλά και σε πολλές περιπτώσεις παράνομων και επικίνδυνων εισαγωγών πλαστικών απορριμμάτων από άλλες ευρωπαϊκές χώρες.
      Ακτιβιστές άρχισαν να καταγγέλλουν μια ανεξέλεγκτη κατάσταση, που τροφοδοτούνταν από δίκτυα διαφθοράς στη χώρα. Το 2021 η χώρα υποχρεώθηκε υπό την πίεση αυτή να μειώσει τα συνοριακά περάσματα από όπου μπορούσαν να εισαχθούν απόβλητα και υιοθέτησε ένα σύστημα παρακολούθησης των αποβλήτων. «Η Ρουμανία δεν θα γίνει η χωματερή της Ευρώπης», είχε πει ο υπουργός Περιβάλλοντος.
      Το πλαστικό μπουκάλι πέρασε ένα από τα περάσματα αυτά και έφτασε στην αυλή της εταιρείας. Εκεί, ένας υπάλληλος μετακινεί βαριεστημένα με κλαρκ τις πολύχρωμες μπάλες με πλαστικά μπουκάλια από την αυλή στο εργοστάσιο, όπου θα μπουν στη γραμμή «παραγωγής»για να μετατραπούν σε νιφάδες πλαστικού.
      Ανάμεσα τους, διακρίνονται ελληνικές ετικέτες: μπουκάλια από νερό, αναψυκτικά και ελληνικό γάλα περιμένουν να ανακυκλωθούν εκατοντάδες χιλιόμετρα μακριά από εκεί που πετάχθηκαν. Η εταιρεία ιδρύθηκε το 2010 και θεωρείται πρότυπο σε σχέση με τον τρόπο διαχείρισης πλαστικού.
      Υποδειγματικά εργοστάσια ανακύκλωσης, σε μια χώρα χωρίς ανακύκλωση
      «Στη Ρουμανία υπάρχουν δύο κατηγορίες ανακυκλωτών: έχουμε τέσσερα-πέντε υποδειγματικά εργοστάσια ανακύκλωσης και εκατοντάδες άλλους ψευδοανακυκλωτές», παραδέχεται ο Ραούλ Ποπ, ειδικός στη διαχείριση απορριμμάτων και υπεύθυνος προγραμμάτων στην οργάνωση Ecoteca.
      Η εικόνα της Professional Recycling μοιάζει να ανήκει στην πρώτη κατηγορία. Οι μεγάλες εγκαταστάσεις, όπου τηρούνται οι κανόνες υγιεινής, έρχoνται σε πλήρη αντίθεση με τις μάντρες των ντόπιων ανακυκλωτών πλαστικού, αλλά και με τη συνολική εικόνα της διαχείρισης των αποβλήτων στη χώρα, όπου ακόμα και στην πρωτεύουσα της, το Βουκουρέστι, εντοπίσαμε ελάχιστους κάδους ανακύκλωσης.
      Η εικόνα αυτή αντανακλάται στους αριθμούς. Η Ρουμανία καταγράφει ένα από τα χαμηλότερα ποσοστά ανακύκλωσης σε όλη την ΕΕ, ωστόσο εισάγει κάθε χρόνο χιλιάδες τόνους πλαστικού από άλλες χώρες, τις περισσότερες φορές με πολύ καλύτερες επιδόσεις στην ανακύκλωση από την ίδια.
      Το κινέζικο εργοστάσιο ανακύκλωσης σακούλας
      Πολύ διαφορετική εικόνα παρουσιάζει ένα εργοστάσιο ανακύκλωσης που επισκεπτόμαστε στο Βουκουρέστι. Μέσα από τα αρχεία της ρουμανικής περιβαλλοντικής επιθεώρησης αλλά και τις δηλώσεις Ελλήνων εμπόρων πλαστικού, εντοπίσαμε μια εταιρεία, κινεζικών συμφερόντων, που εισάγει πλαστικές σακούλες από την Ελλάδα.
      Επισκεπτόμενοι τη μονάδα, η οποία στεγάζεται σε μια αποθήκη, η ερευνητική ομάδα αντίκρισε αμέτρητες μπάλες πλαστικών σακουλών στον εξωτερικό χώρο να λιώνουν κάτω από τον δυνατό ήλιο ανάμεσα σε σκουριασμένα μηχανήματα. Μέσα στην αποθήκη, εργαζόμενοι χωρίς τα απαραίτητα μέτρα προστασίας μετατρέπουν σε φρενήρεις ρυθμούς τις σακούλες σε λωρίδες.
      Εκπρόσωποι της εταιρείας αρνήθηκαν να τους συναντήσουν ή να προχωρήσουν σε κάποιο σχόλιο. Το ερώτημα που εύλογα γεννάται από τις συνθήκες που είδαν οι ερευνητές είναι το κατά πόσο η εταιρεία αυτή δεν μολύνει το περιβάλλον. «Δεν γίνονται αρκετοί έλεγχοι για την τήρηση των περιβαλλοντικών κανόνων», σημειώνει ο Ραούλ Ποπ, προσθέτοντας πως οι αρμόδιες υπηρεσίες έχουν εκδώσει μέχρι σήμερα άδεια λειτουργίας σε περίπου 3.500 εταιρείες ανακύκλωσης. «Περίπου 200 από αυτές ανακυκλώνουν πραγματικά».
      «Έχω δει παντού παράνομα φορτία, σε λιμάνια, σε φορτηγά, εμπορικά τρένα. Πίσω από πανάκριβα έπιπλα κρύβονται παράνομα απόβλητα. Όταν ζητάει ο επιθεωρητής να βγουν, οι μεταφορείς ισχυρίζονται ότι δεν μπορούν να μετακινήσουν τα έπιπλα», περιγράφει ο Οκτάβιαν Μπερτσενάου, πρώην επικεφαλής του σώματος περιβαλλοντικής επιθεώρησης και ακτιβιστής για χρόνια στον τομέα της εισαγωγής αποβλήτων.
      Όπως αναφέρει, το καλό πλαστικό, το οποίο σύμφωνα με τον ίδιο δεν ξεπερνάει το 15% του συνόλου των εισαγωγών, έχει αξία κι έτσι καταλήγει στα εργοστάσια ανάκτησης, ώστε να αποκτήσει μια δεύτερη ζωή. Το κακής ποιότητας πλαστικό, από το οποίο οι χώρες θέλουν να απαλλαχθούν, καταλήγει αντιθέτως σε χωράφια, σε νόμιμες ή «αόρατες» παράνομες χωματερές.
      Κυκλώματα διαφθοράς, χαμηλό κόστος ταφής
      Ένας λόγος που αυτό συμβαίνει στη Ρουμανία είναι οι ελλιπείς έλεγχοι, τα δίκτυα διαφθοράς αλλά και το χαμηλό κόστος (νόμιμης ή παράνομης) ταφής των απορριμμάτων.
      Η Ρουμανία έχει ένα από τα χαμηλότερα κόστη ταφής στην ΕΕ: 100 ευρώ/τόνο για τις νόμιμες χωματερές ενώ το κόστος παράνομης ταφής, σύμφωνα με τον κ. Μπερτσενάου, δεν ξεπερνάει τα 20 ευρώ/τόνο.
      Ο ίδιος ωστόσο, όπως και ο Ραούλ Ποπ, υποστηρίζουν πως ενώ στις νόμιμες χωματερές απαγορεύεται να θάβονται απορρίμματα από άλλες περιοχές -πόσω μάλλον από άλλες χώρες- ο κανόνας καταστρατηγείται. Μιλώντας με δήμαρχο προαστίου του Βουκουρεστίου, μας είπε -υπό τον όρο ανωνυμίας- πως παρά τις φήμες για την ταφή τοξικών αποβλήτων σε χωματερή δίπλα ακριβώς στην περιοχή του και τα πολλά παράπονα κατοίκων για αναπνευστικά προβλήματα, η εταιρεία που είχε αναλάβει τη διαχείριση της χωματερής δεν του επέτρεψε ποτέ την είσοδο, μέχρι τη στιγμή που έκλεισε.
      Άνθρακας ο θησαυρός
      Ο «χρυσός», όπως χαρακτήρισε ο Βούλγαρος μάνατζερ Τιμοχίρ Λαζάροβ τα ανακυκλώσιμα πλαστικά, αποδεικνύεται λοιπόν άνθρακας, και το περίφημο «πράσινο βελάκι» στις συσκευασίες δεν ολοκληρώνει στην πραγματικότητα ποτέ τον κύκλο του, μετατρέποντας την κυκλική οικονομία σε απατηλή υπόσχεση. Ο Νίκος Χαραλαμπίδης, από το ελληνικό γραφείο της Greenpeace, ελπίζει πως όλο και περισσότεροι πολίτες θα αντιληφθούν τη ζοφερή αυτή πραγματικότητα.
      «Οι συσκευασίες μιας χρήσης είναι το πρόβλημα. Τελεία και παύλα. Το ζητούμενο είναι να αναδείξουμε αυτόν τον παραλογισμό, να δούμε πώς μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε το παράλογο των πλαστικών που κάνουν τον γύρο της Ελλάδας ή του κόσμου στο όνομα της ανακύκλωσης, για να καταλήξουμε σε μια αγορά που πουλάει και σε μια κοινωνία που χρησιμοποιεί πολύ λιγότερα αντικείμενα μιας χρήσης».
      H έρευνα υλοποιήθηκε με την υποστήριξη του μη κερδοσκοπικού δημοσιογραφικού οργανισμού iMEdD.
      Πηγή: wearesolomon.com
      Περισσότερα...

        2

    20. Αρθρογραφία

      Νίσυρος: Σε λειτουργία ο «ψηφιακός ξεναγός» με στόχο την ένταξη του Γεωπάρκου στην UNESCO

      GTnews

      Τον Σεπτέμβριο στη Χιλή θα ληφθεί η απόφαση που μπορεί να βάλει το Γεωπάρκο της Νισύρου στην ελίτ του διεθνούς δικτύου Γεωπάρκων της UNESCO. 
      Στη σύγχρονη εποχή του τουρισμού, η ανάδειξη αξιοθέατων και σημείων έντονου τουριστικού ενδιαφέροντος μέσω διαδικτύου και ψηφιακών εργαλείων είναι must. Σε αυτό το πλαίσιο η ελληνική κυβέρνηση έθεσε σε εφαρμογή ένα νέο εργαλείο πληροφόρησης και ανάδειξης του γεωλογικού πλούτου της Νισύρου, με τίτλο «Ψηφιακός Ξεναγός του Γεωπάρκου Νισύρου».
      Το Γεωπάρκο της Νισύρου@georgios mitropoulos Πρόκειται για δράση που χρηματοδοτήθηκε από την Γενική Γραμματεία Αιγαίου & Νησιωτική Πολιτικής και έχει ως στόχο την όσον το δυνατόν καλύτερη ανάδειξη του Γεωπάρκου που στοχεύει στην ένταξή του στο Δίκτυο Γεωπάρκων της UNESCO. Η απόφαση θα ληφθεί τον Σεπτέμβριο στην Χιλή, όπου και θα πραγματοποιηθεί, η Παγκόσμια  Διάσκεψη των Γεωπάρκων του Οργανισμού.
      Γεωπάρκο Νισύρου@georgios mitropoulos Η Νίσυρος, αποτελεί έναν γεωλογικό θησαυρό με μοναδικά χαρακτηριστικά που την καθιστούν προορισμό γεωλογικού ενδιαφέροντος, καθώς οι γεωλογικοί σχηματισμοί της, οι ηφαιστειακές της δομές και η εντυπωσιακή καλντέρα είναι μερικά από τα στοιχεία που προσελκύουν επιστήμονες και τουρίστες από όλο τον κόσμο.
      Γεωπάρκο Νισύρου@georgios mitropoulos Μέσω της Δράσης επετεύχθη η ανάπτυξη του «Ψηφιακού Ξεναγού» που παρέχει στους επισκέπτες και στους φίλους του νησιού, μία ολοκληρωμένη και διαδραστική εμπειρία ξενάγησης, χρησιμοποιώντας σύγχρονες τεχνολογίες για την ανάδειξη της γεωλογικής και πολιτιστικής κληρονομιάς του Γεωπάρκου της Νισύρου.
      Η Δράση, αποτελεί καρπό της συνεργασίας μεταξύ της Γενικής Γραμματείας Αιγαίου και Νησιωτικής Πολιτικής, του Δήμου Νισύρου, της Κοινωφελούς Επιχείρησης Δήμου Νισύρου (Δ.Η.Κ.Ε.Ν.) και του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών, με επικεφαλής την καθηγήτρια κα Παρασκευή Νομικού.
      Γεωπάρκο Νισύρου@georgios mitropoulos «Δράση που ενισχύει την υποψηφιότητα της Νισύρου για την UNESCO»
      Ο Υφυπουργός Ναυτιλίας & Νησιωτικής Πολιτικής δήλωσε πως «ο Ψηφιακός Ξεναγός του Γεωπάρκου Νισύρου, συνδυάζει την επιστημονική τεκμηρίωση, την καινοτομία και την ουσιαστική ενίσχυση της νησιωτικής ταυτότητας» και πρόσθεσε: «Η πρωτοβουλία αυτή, με επιστημονικά υπεύθυνη την Καθηγήτρια κα Παρασκευή Νομικού και τη χρηματοδότηση της Γενικής Γραμματείας Αιγαίου και Νησιωτικής Πολιτικής, αποτελεί μια ολοκληρωμένη δράση ανάδειξης της γεωλογικής και πολιτιστικής κληρονομιάς της Νισύρου. Ταυτόχρονα, ενισχύει καθοριστικά την προσεχή υποψηφιότητα του νησιού για ένταξη στο Παγκόσμιο Δίκτυο Γεωπάρκων της UNESCO, το Σεπτέμβριο του 2025. Η εφαρμογή αυτή, πέραν της τεχνολογικής και αισθητικής της αρτιότητας, εκπέμπει ένα ισχυρό μήνυμα: ότι τα νησιά μας διαθέτουν όχι μόνο φυσική ομορφιά, αλλά και δυναμισμό, επιστημονική αξία και πολιτισμικό βάθος.»
      Για να κατεβάσετε την εφαρμογή και να περιηγηθείτε στο Γεωπάρκο της Νισύρου, πατήστε ΕΔΩ. Ο ψηφιακός ξεναγός του Γεωπάρκου Νισύρουhttps://nisyrosgeopark.gr/el/geosites/ Δείτε ΕΔΩ τη λίστα με όλα τα Γεωπάρκα της UNESCO (συμπεριλαμβάνονται από Κύπρο και Ελλάδα).
      Περισσότερα...

        0

    21. Αρθρογραφία

      Το νέο εθνικό μητρώο ως ευκαιρία αναβάθμισης των εργοληπτικών επιχειρήσεων

      Engineer

      Το μόνο σίγουρο  είναι ότι η δημιουργία ενός συνολικού θεσμικού πλαισίου που θα προωθεί ένα νέο αναπτυξιακό πρότυπο για την υλοποίηση των δημοσίων συμβάσεων αποτελεί αναγκαία συνθήκη για την ποιοτική αναβάθμιση τόσο των εργοληπτικών επιχειρήσεων όσο και του τελικού παραγόμενου έργου. Το θέμα της ρύθμισης του Π.Δ.71/2019 είναι  απολύτως επίκαιρο και πρέπει άμεσα να αντιμετωπιστεί ενόψει του μεγάλου όγκου και προϋπολογισμού των έργων που δημοπρατούνται στις μέρες μας, προκειμένου να επέλθει ισορροπία στην αγορά και να εκτελεστούν έγκαιρα και έντεχνα τα έργα στη Χώρα μας, από περισσότερες υγιείς και ικανές Εργοληπτικές Επιχειρήσεις.
      Το Π.Δ.71/2019 τέθηκε σε εφαρμογή στις 3 Μαΐου 2024, μετά την πενταετή αναστολή του, με την ταυτόχρονη λειτουργία της ειδικής διαδικτυακής πλατφόρμας. Θεωρούμε διαδικασία εκσυγχρονισμού την λειτουργία του νέου ηλεκτρονικού Μητρώου αλλά είμαστε επιφυλακτικοί ως προς τον χρόνο που έχει ορισθεί για την πλήρη εφαρμογή του και την επανάκριση όλων των εργοληπτικών επιχειρήσεων. Θα ήταν ιδιαίτερα χρήσιμο να ορισθεί μεταβατική περίοδος, κατά την οποία θα είναι σε ισχύ όλες οι διατάξεις του ν3669/2008, ώστε να μην σταματήσει η διενέργεια των διαγωνιστικών διαδικασιών.
      Προκειμένου να βελτιστοποιήσουμε τους όρους συμμετοχής των ελληνικών εργοληπτικών επιχειρήσεων όλων των κατηγοριών και τάξεων  στην υλοποίηση των δημοσίων συμβάσεων και να εξασφαλίσουμε ένα υγιές επιχειρηματικό περιβάλλον χωρίς όρους αθέμιτου ανταγωνισμού, είναι απαραίτητες οι ακόλουθες ρυθμίσεις που αφορούν το ΜΗΕΕΔΕ :
      Αύξηση των ορίων των τάξεων  των εργοληπτικών επιχειρήσεων
      Όπως είναι σε όλους μας γνωστό, τα οικονομικά όρια των τάξεων δεν έχουν επικαιροποιηθεί εδώ και πολλά χρόνια. Εν τω μεταξύ, οι ανάγκες, ο σχεδιασμός, το είδος και το μέγεθος των προϋπολογισμών  των δημοσίων συμβάσεων για έργα έχει αλλάξει δραστικά. Παρατηρείται η αύξηση της ανάγκης υλοποίησης δημοσίων έργων διαφορετικής φύσεως και υψηλότερων προϋπολογισμών. Επίσης, παρατηρείται η προτίμηση των Κυρίων των Έργων για μεγάλους προϋπολογισμούς οι οποίοι πολλές φορές καταχρηστικά και στα όρια της νομιμότητας επιλέγουν να συνενώνουν συμβάσεις και συνακόλουθα να αυξάνουν τους προϋπολογισμούς των δημοπρατούμενων έργων. Ο διπλασιασμός των οικονομικών ορίων των τάξεων, και ιδιαίτερα των χαμηλότερων, θα δώσει τη δυνατότητα της αύξησης της συμμετοχής του αριθμού των εργοληπτικών επιχειρήσεων και θα αναιρέσει ένα σημαντικό φραγμό εισόδου νέων επιχειρήσεων σε μεγαλύτερες τάξεις του Μητρώου.      
      Επανάκριση εργοληπτικών επιχειρήσεων
      Με την ισχύ του ΠΔ71/2019 εισάγεται η επανάκριση της τεχνικής εμπειρίας των εργοληπτικών επιχειρήσεων 1ης και 2η τάξης για όλες τις κατηγορίες έργων. Αυτό όμως δημιουργεί σύγκρουση μεταξύ των δύο μητρώων, ΜΕΚ και ΜΗΕΔΕ. Ουσιαστικά η κρίση μίας εργοληπτικής επιχείρησης στο ΜΗΕΔΕ μπορεί να ακυρώσει την κρίση του στο ΜΕΚ. Δηλαδή, ενώ το ΜΕΚ δίνει σε έναν εργολήπτη εμπειρία Δ΄ τάξης μπορεί στην κρίση του στο ΜΗΕΔΕ ουσιαστικά να την χάσει στην πενταετία. Προτείνουμε η επανάκριση της τεχνικής εμπειρίας να αφορά τις επιχειρήσεις 3ης τάξης και άνω, όπως ισχύει εξάλλου σήμερα.
      Ενίσχυση του θεσμού της ΥΠΕΡΓΟΛΑΒΙΑΣ
      Ένας πολύ μεγάλος αριθμός υπεργολαβικών συμβάσεων (άνω του 90%) στον τομέα των δημοσίων έργων είναι απλές εργολαβικές συμβάσεις μη ΄΄εγκεκριμένες΄΄ και, όπως είναι γνωστό, τμήμα ή τμήματα όλων των έργων εκτελούνται υπεργολαβικώς. Εν τούτοις οι εργοληπτικές επιχειρήσεις, που είναι εγγεγραμμένες στο ΜΗΕΕΠ ή θέλουν να εγγραφούν στο ΜΗΕΕΠ και εκτελούν δημόσια έργα υπεργολαβικώς, δεν μπορούν να αξιοποιήσουν την αποδεδειγμένη τεχνική τους εμπειρία εκ των υπεργολαβιών. Σύμφωνα με την διάταξη οι εργοληπτικές επιχειρήσεις στερούνται του δικαιώματος επίκλησης της εμπειρίας αυτής στο ΜΗΕΕΠ. Το ζήτημα αφορά χιλιάδες μικρομεσαίες εργοληπτικές επιχειρήσεις που ασχολούνται με την εκτέλεση δημοσίων έργων υπεργολαβικώς. Η διάκριση αυτή, σε επίσημη και απλή υπεργολαβία, αποτελεί ένα τέχνασμα, που ουσιαστικά δίνει τον πρώτο λόγο για την αναγνώριση της τεχνικής εμπειρίας στους Αναδόχους των Έργων και όχι στις Αναθέτουσες Αρχές. Αποτελεί, εδώ και χρόνια ένα θεσμοθετημένο ανάχωμα και εμπόδιο στην εξέλιξη των μικρών και μεσαίων εργοληπτικών επιχειρήσεων. Θεωρούμε ότι η επέκταση της χρήσης της «Αναγνωρισμένης Υπεργολαβίας» θα έχει ευεργετικές επιπτώσεις στην διάχυση εμπειρίας και απασχόλησης, από τις μεγαλύτερες προς τις μικρότερες εργοληπτικές επιχειρήσεις και κατ’ επέκταση στο Μητρώο. 
      Προκειμένου να λυθεί δια παντός το πρόβλημα, που προκύπτει με την τεχνική εμπειρία των υπεργολαβιών, προτείνουμε η εμπειρία αυτή να καταγράφεται τόσο στον Ανάδοχο όσο και στον Υπεργολάβο. Στην περίπτωση αυτή, ο Υπεργολάβος θα ελέγχεται από της Αναθέτουσες Αρχές σύμφωνα με της διαδικασίες που προβλέπονται στο θεσμικό πλαίσιο. Αυτό προϋποθέτει νομοθετική ρύθμιση για τροποποίηση του αντίστοιχου άρθρου του Ν4412/2016.     
      Για να μπορούμε να μιλάμε για κανονικότητα και ανάπτυξη του εργοληπτικού κόσμου πρέπει να βελτιωθούν και να υλοποιηθούν εντέλει οι θεσμικές μεταρρυθμίσεις.  Δημιουργώντας συνθήκες υγιούς ανταγωνισμού και υιοθετώντας, πραγματικά και όχι στα λόγια, τις γενικές αρχές των δημοσίων συμβάσεων και των ευρωπαϊκών οδηγιών   μπορεί να επιτευχθεί στην ουσία του ο εκσυγχρονισμός του κλάδου χωρίς να επιβαρύνονται τα δημοσιονομικά του Κράτους.
      Μαρία Τσιομπάνου
      Πρόεδρος της ΠΕΣΕΔΕ
      Περισσότερα...

        0

×
×
  • Create New...

Σημαντικό

Χρησιμοποιούμε cookies για να βελτιώνουμε το περιεχόμενο του website μας. Μπορείτε να τροποποιήσετε τις ρυθμίσεις των cookie, ή να δώσετε τη συγκατάθεσή σας για την χρήση τους.