mob.png)
Περιβάλλον
Σύμφωνα με την Οδηγία 2008/98, τίθεται στόχος για την προετοιμασία για επαναχρησιμοποίηση και η ανακύκλωση των αστικών αποβλήτων αυξάνονται τουλάχιστον σε ποσοστό 55% κ.β το 2025, 60% κ.β. το 2030 και 65% κ.β. το 2030 (από 50% κ.β. που είναι σήμερα) και υιοθετούνται οι κανόνες υπολογισμού των στόχων. Θεσπίζονται οι γενικές ελάχιστες απαιτήσεις για τα Προγράμματα Διευρυμένης Ευθύνης του Παραγωγού, σύμφωνα με τα προβλεπόμενα από το άρθρο 8α της Οδηγίας 2008/98. Δεν γίνεται χρήση των «ευνοϊκότερων» ρυθμίσεων που επιτρέπει η Οδηγία για τα υφιστάμενα ΣΕΔ. Τα ΣΕΔ οφείλουν να καλύπτουν το σύνολο του κόστους διαχείρισης του προϊόντος ή της συσκευασίας στο τέλος του κύκλου ζωής. Δίνεται προθεσμία προσαρμογής στις νέες απαιτήσεις για τα υφιστάμενα ΣΕΔ έως 5/1/2023 με την εξαίρεση των ΣΕΔ για τα ΑΕΚΚ που πρέπει να προσαρμοστούν νωρίτερα. Θεσπίζεται υποχρέωση 2 φορές ετησίως να συζητούνται με τα ενδιαφερόμενα μέρη που εμπλέκονται στην εφαρμογή Προγραμμάτων Διευρυμένης Ευθύνης του Παραγωγού (υπουργεία, ΣΕΔ, οικονομικοί παράγοντες, ακαδημαϊκή κοινότητα, ΜΚΟ, καταναλωτές κλπ.) τα θέματα της εναλλακτικής διαχείρισης. Θεσπίζεται Πρόγραμμα Διευρυμένης Ευθύνης του Παραγωγού για τα κλωστοϋφαντουργικά προϊόντα (περιλαμβάνονται και λευκά είδη και παπούτσια). Οι παραγωγοί και οι εισαγωγείς κλωστοϋφαντουργικών υποχρεούνται να σχεδιάσουν, να οργανώσουν και να λειτουργήσουν ΣΕΔ έως 31/12/2023. Για τον καθορισμό της χρηματικής εισφοράς λαμβάνονται υπόψη η ανθεκτικότητα, η δυνατότητα επαναχρησιμοποίησης, η ανακυκλωσιμότητα, η παρουσία επικίνδυνων υλικών και η περιεκτικότητα σε ανακυκλωμένο υλικό. Από την 1/1/2025, τα κλωστοϋφαντουργικά προϊόντα θα πρέπει να συλλέγονται χωριστά. Λεπτομέρειες θα καθοριστούν με ΚΥΑ που θα εκδοθεί έως 3/1/2022. Καθορίζονται οι διαδικασίες που ακολουθούνται για την έκδοση ΚΥΑ (κατόπιν γνωμοδότησης πενταμελούς επιτροπής) για τον οριζόντιο χαρακτηρισμό σε εθνικό επίπεδο μιας ουσίας ή αντικειμένου ως υποπροϊόν καθώς και για τον αποχαρακτηρισμό ενός αποβλήτου. Αντίστοιχα, καθορίζεται η διαδικασία για τον ad hoc χαρακτηρισμό ως υποπροϊόν (μέσω της ΑΕΠΟ) ή τον αποχαρακτηρισμό από απόβλητο (με απόφαση του ΓΓ Συντονισμού και Διαχείρισης Αποβλήτων) Θεσπίζεται η δυνατότητα οι Δήμοι να εφαρμόζουν το σύστημα «πληρώνω όσο πετάω» υπό την προϋπόθεση ότι ο ΟΤΑ α΄ βαθμού έχει αναπτύξει σύστημα μέτρησης για τα απόβλητα που παράγονται νοικοκυριό, βιομηχανία κλπ.. Ο τρόπος με τον οποίο θα γίνεται η χρέωση καθορίζεται με απόφαση του Δημοτικού Συμβουλίου κατόπιν εισήγησης της Οικονομικής επιτροπής. Η χρέωση μπορεί να γίνεται είτε με ενιαία τιμή ανά μονάδα βάρους ή όγκου των παραγόμενων αποβλήτων είτε κλιμακωτά είτε με οποιαδήποτε άλλη μέθοδο. Προβλέπεται η δημιουργία Κέντρων Δημιουργικής Επαναχρησιμοποίησης Υλικών από τους Δήμους όπου οι δημότες μπορούν να αποθέτουν μεταχειρισμένα αντικείμενα όπως ΗΗΕ, παιχνίδια, ρούχα, έπιπλα, βιβλία, ποδήλατα κλπ.. Η δημιουργία τους είναι υποχρεωτική έως το 2023 για τους Δήμους άνω των 20.000 κατοίκων. Προβλέπεται η σύνταξη ειδικού προγράμματος μέτρων πρόληψης της δημιουργίας αποβλήτων τροφίμων με στόχο τη μείωσή τους έως το 2030 χωρίς όμως να τίθεται συγκεκριμένος ποσοτικός στόχος και θεσπίζεται υποχρέωση καταχώρησης στοιχείων αναφορικά με τα απόβλητα τροφίμων σε ηλεκτρονική πλατφόρμα: για τις μονάδες που αδειοδοτούνται περιβαλλοντικά και παράγουν απόβλητα που ανήκουν στην κατηγορία 02 του ΕΚΑ όπως, μεταξύ άλλων, εγκαταστάσεις επεξεργασίας και μεταποίησης τροφίμων, τις κρεαταγορές, τις ιχθυαγορές, τις λαχαναγορές, τα σούπερ μάρκετ, τις επιχειρήσεις μαζικής εστίασης παρασκευής και προσφοράς πλήρους γεύματος με ετήσιο τζίρο άνω των 100.000€, τα catering με τζίρο άνω των 300.000€, τα μεγάλα ξενοδοχεία τις μονάδες υγειονομικής περίθαλψης (νοσοκομεία, κλινικές, θεραπευτήρια κ.ά.) κατηγορίας Α του ν. 4014/2011 τους ξενώνες (νεότητας, ειδικών ομάδων ατόμων, γηροκομεία, κλπ.) που ανήκουν στην κατηγορία Α του ν. 4014/2011 (δραστηριότητα με α/α 12 της 6ης Ομάδας της ΥΑ 37674/2016, Β’ 2471), Με στόχο της ενθάρρυνση της δωρεάς και της αναδιανομής τροφίμων, καθορίζονται οι υποχρεώσεις των δωρητών και των δωρεοδόχων (αποδεκτών της δωρεάς) δίνεται η δυνατότητα αναδιανομής τω πλεονασμάτων τροφίμων (υπό την προϋπόθεση ότι είναι κατάλληλα για κατανάλωση) και διευκρινίζεται ότι οι δωρεοδόχοι θεωρούνται τελικοί καταναλωτές και είναι υπεύθυνοι για τη σωστή συντήρηση, μεταφορά, αποθήκευση, διανομή και διάθεση των τροφίμων στους ωφελούμενους. Επιτρέπεται η δωρεάν αναδιανομή τροφίμων που αποτελούν προϊόν παραλαβής και/ή κατάσχεσης από τις αρμόδιες αρχές (υπό την προϋπόθεση ότι είναι κατάλληλα για κατανάλωση) για την εξυπηρέτηση ή την ανακούφιση ευπαθών κοινωνικών ομάδων χωρίς αντάλλαγμα. Επεκτείνεται η δυνατότητα της απαλλαγής από το ΦΠΑ των δωρεών τροφίμων, φαρμάκων, ρούχων κλπ. και καλύπτει πλέον και ΟΤΑ ή την Εκκλησία καθώς και τα ΝΠΙΔ και γενικά οντότητες που εποπτεύονται από αυτούς, ενώ διευρύνεται και ο ορισμός των αγαθών αυτών (περιλαμβάνονται και αγαθά τα οποία δεν είναι κατάλληλα προς πώληση λόγω αστοχιών σε σχέση με τις προδιαγραφές του παρασκευαστή ή του πελάτη όπως η διαφοροποίηση ως προς το χρώμα, το μέγεθος, το σχήμα και τη σύσταση ή λόγω ακύρωσης παραγγελιών και αδυναμίας εξεύρεσης άλλου αγοραστή). Προβλέπεται έκπτωση φόρου 20% επί των δωρεών τροφίμων προς τους δωρεοδόχους της προηγούμενης παραγράφου (ΝΠΔΔ, ΝΠΙΔ μη κερδοσκοπικού χαρακτήρα, ΟΤΑ, εκκλησιαστικά ιδρύματα κλπ.), προκειμένου να διανεμηθούν αποκλειστικά για την εξυπηρέτηση ή την ανακούφιση ευπαθών κοινωνικών ομάδων χωρίς αντάλλαγμα. Το συνολικό ποσό της μείωσης του φόρου εισοδήματος δεν μπορεί να υπερβαίνει το πέντε τοις εκατό (5%) του φορολογητέου εισοδήματος. Μετατάσσονται στη χαμηλότερη κατηγορία ποσοστού ΦΠΑ η παροχή υπηρεσιών οδοκαθαρισμού, αποκομιδής απορριμμάτων και επεξεργασίας αποβλήτων, καθώς και η επισκευή ηλεκτρονικών υπολογιστών και ειδών ατομικής ή οικιακής χρήσης που εμπίπτουν στους κλάδους με Κωδικό Αριθμό Δραστηριότητας (ΚΑΔ) 95 καθώς και για τις πρώτες ύλες από ανακυκλωμένο υλικό που έχουν παραχθεί στην Ελλάδα. Από 1/9/2021 κάθε σχολική μονάδα πρωτοβάθμιας και δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης πρέπει να διαθέτει κάδους για τη χωριστή συλλογή: α) αποβλήτων συσκευασιών, β) βιοαποβλήτων και γ) έντυπου χαρτιού Ενθαρρύνονται οι παραγωγοί, οι εισαγωγείς και οι διανομείς κλωστοϋφαντουργικών προϊόντων, ηλεκτρονικών προϊόντων, προϊόντων καθημερινής υγιεινής, υποδημάτων, βιβλίων και οικιακών συσκευών, τα οποία δεν είναι κατάλληλα προς πώληση ή αξιοποίηση, ιδίως λόγω λαθών ή ελαττωμάτων ή ελλείψεων στη συσκευασία, την επισήμανση ή το βάρος ή λόγω απόσυρσης από την αγορά ή λόγω εγγύτητας προς την ημερομηνία λήξης, να λαμβάνουν μέτρα πρόληψης και γενικότερα να τηρούν την ιεράρχηση στη διαχείριση αποβλήτων. Η πρόληψη γίνεται ιδίως μέσω δωρεάς των προϊόντων σε ΝΠΔΔ, ΝΠΙΔ μη κερδοσκοπικού χαρακτήρα, ΟΤΑ, εκκλησιαστικά ιδρύματα κλπ. προκειμένου να διανεμηθούν αποκλειστικά για την εξυπηρέτηση ή την ανακούφιση ευπαθών κοινωνικών ομάδων χωρίς αντάλλαγμα, εφόσον τα αγαθά αυτά δεν θέτουν σε κίνδυνο τη δημόσια υγεία. Στην περίπτωση που δεν είναι δυνατή η δωρεά τους για χρήση οδηγούνται υποχρεωτικά προς ανακύκλωση ή ανάκτηση. Μόνο εφόσον δεν είναι δυνατή η ανακύκλωση ή ανάκτηση αυτών για λόγους τεχνικούς ή και οικονομικούς, επιτρέπεται η ταφή τους. Απαγορεύεται η αποτέφρωση αποβλήτων που έχουν συλλεχθεί χωριστά για προετοιμασία για επαναχρησιμοποίηση και για ανακύκλωση, με εξαίρεση τα απόβλητα που προκύπτουν από μεταγενέστερη επεξεργασία των χωριστά συλλεγόμενων αποβλήτων, για τα οποία η αποτέφρωση παράγει τα καλύτερα δυνατά περιβαλλοντικά αποτελέσματα. Λαμβάνονται μέτρα για την αναβάθμιση των ΚΔΑΥ με τον καθορισμό του είδους των ανακτώμενων υλικών και των προδιαγραφών τους όπως επίσης και τη θέσπιση ελάχιστων απαιτήσεων σε εξοπλισμό (π.χ. υποχρεωτικά NIR για διαχωρισμό πλαστικών) συμπεριλαμβανομένης της υποχρέωσης παραγωγή εναλλακτικού καυσίμου από το υπόλειμμα είτε εντός της ίδιας της μονάδας ή σε εγκαταστάσεις τρίτων για όλα τα ΚΔΑΥ με δυνατότητα διαλογής άνω των 30 τόνων ανά ημέρα από την 1/1/2022. Από 1/6/2021, τα ΚΔΑΥ υποχρεούνται να υπολογίζουν την ποσότητα των αποβλήτων συσκευασιών και των λοιπών ανακτώμενων υλικών που συλλέγονται χωριστά (μετά τη διαλογή) ανά Δήμο, καθώς και το αντίστοιχο υπόλειμμα, χρησιμοποιώντας ενιαία μέθοδο δειγματοληψίας και ανάλυσης. Τέλος, το κόστος διαχείρισης του υπολείμματος από τα ΚΔΑΥ, συμπεριλαμβανομένου του κόστους επεξεργασίας τους προς παραγωγή απορριμματογενούς καυσίμου, καθώς και το κόστος διάθεσης, βαρύνει τους Δήμους αναλογικά με το υπόλειμμα που τους αντιστοιχεί. Ως οικονομικό κίνητρο στα ΚΔΑΥ επεκτείνεται η δυνατότητα πιο γρήγορης (κατά 100%, δηλ. στην περίπτωση του πάγιου εξοπλισμού σε 5 αντί για 10 χρόνια) απόσβεσης και σε εργασίες αναβάθμισης των ΚΔΑΥ (πέραν της ενεργειακής απόδοσης και της εξοικονόμησης νερού που ισχύει σήμερα). Προβλέπεται η υποχρεωτική αξιοποίηση των οργανικών αποβλήτων των μονάδων εντατικής εκτροφής πουλερικών ή χοίρων που εμπίπτουν στο πεδίο εφαρμογής της Οδηγίας 2010/75 (Οδηγία για τις Βιομηχανικές Εκπομπές) σε μονάδες βιοαερίου ή κομποστοποίησης (με αναερόβια ή αερόβια χώνευση για την παραγωγή βιοαερίου ή λιπάσματος/εδαφοβελτιωτικού ή με άλλου είδους εργασία ανάκτηση). Απλοποιούνται οι διατάξεις για τα Πράσινα Σημεία (καταργείται η διάκριση σε μικρό και μεγάλο) και διευκολύνεται η χωροθέτησή τους. Με απόφαση του ΕΟΑΝ καθορίζονται συγκεκριμένα χρώματα και σύμβολα για τους κάδους ή τα μέσα συλλογής των διαφορετικών ρευμάτων αποβλήτων. Όλες οι νέες οικοδομές πρέπει να εξασφαλίζουν κατάλληλο χώρο εντός ή εκτός του κτιρίου, προσβάσιμο από το δρόμο για την αποκομιδή, για τη συλλογή και αποθήκευση των 4 ρευμάτων αποβλήτων. Τα υφιστάμενα κτίρια, πρέπει να εξασφαλίσουν κοινόχρηστο χώρο εντός ή εκτός του κτιρίου για τη συλλογή και αποθήκευση τουλάχιστον 2 ρευμάτων αποβλήτων. Γίνεται εξορθολογισμός της διαχείρισης των ΑΕΚΚ και σε συμμόρφωση με την Οδηγία 2008/98 επιδιώκεται η επιλεκτική κατεδάφιση και η διαλογή τουλάχιστον για τα ακόλουθα: ξύλο, ανόργανα κλάσματα (σκυρόδεμα, τούβλα, πλακάκια και κεραμικά, πέτρα), μέταλλα, γυαλί, πλαστικά και γύψος. Η υποχρέωση χωριστής συλλογής των ανωτέρω υλικών περιλαμβάνει και τα απόβλητα κατασκευών. Αυτό αποτυπώνεται και στο ΣΔΑ. Ειδικότερα: Εφόσον ένα έργο είναι κατηγορίας Α τότε δεν απαιτείται σύμβαση με ΣΣΕΔ ΑΕΚΚ για τα Απόβλητα Κατασκευών και Κατεδαφίσεων η διαχείριση των οποίων γίνεται εντός του εργοταξίου (απλή καταχώριση των σχετικών στοιχείων στο ΗΜΑ). Αν η διαχείρισή τους γίνεται εκτός του εργοταξίου τότε χρειάζεται σύμβαση με ΣΣΕΔ. Εφόσον το έργο είναι κατηγορίας Β ή μικρότερο απαιτείται σύμβασης με ΣΣΕΔ ΑΕΚΚ Δίνεται προθεσμία στα ΣΣΕΔ να αναμορφώσουν το επιχειρησιακό τους σχέδιο. Προβλέπεται η δημιουργία ηλεκτρονική πλατφόρμα μέσω της οποίας θα διεκπεραιώνεται η διαδικασία έγκρισης των ΣΕΔ ΑΕΚΚ Έως το 2030, η ποσότητα των αστικών αποβλήτων που καταλήγουν σε χώρους υγειονομικής ταφής θα πρέπει να μειωθεί στο 10 % κ.β, 5 χρόνια νωρίτερα από τη σχετική πρόβλεψη της Οδηγίας 1999/31 (η οποία επιτρέπει και πρόσθετη πενταετή παράταση για την Ελλάδα). Επιβάλλεται τέλος ταφής για τα απόβλητα που διατίθενται σε ΧΥΤ. Καταβάλλεται από τους ΦοΔΣΑ και αποδίδεται στο Πράσινο Ταμείο. Το τέλος ταφής ορίζεται σε 15 €/t και αυξάνεται ετησίως κατά 5 €/t έως την τιμή των 35 €/t. Ειδικά για τα απόβλητα που προκύπτουν από την επεξεργασία των χωριστά συλλεγέντων αποβλήτων, από τα ΚΔΑΥ, τις ΜΕΒΑ ή τις ΜΕΑ (κωδ. ΕΚΑ: 19 12 12, 19 12 10, 19 05, 19 06 04, 19 06 06 και 19 06 99), το τέλος ταφής ορίζεται σε 5 €/t το οποίο αυξάνεται ετησίως κατά 5 €/t και έως την τιμή των 35 €/t. Το Πράσινο ταμείο διαθέτει τα ποσά που συγκεντρώνονται με βάση ειδικά χρηματοδοτικά προγράμματα που αυτό εκπονεί: α) κατά 50% στους Δήμους, με σκοπό την ενίσχυση δράσεων πρόληψης, χωριστής συλλογής και ανακύκλωσης καθώς και εν γένει αναβάθμισης του περιβάλλοντος, β) κατά 40% σε Δήμους που έχουν υψηλές επιδόσεις στη χωριστή συλλογή και την ανακύκλωση με σκοπό την ενίσχυση δράσεων της περ. α’ και γ) κατά 10% για τη χρηματοδότηση έργων έρευνας και τεχνολογίας για την ανακύκλωση και εν γένει για τη διαχείριση των αποβλήτων. Ορίζεται ακόμα ότι η εξόφληση του τέλους ταφής αποτελεί προϋπόθεση για την αξιολόγηση προτάσεων των Δήμων για την υλοποίηση προγραμμάτων μέσω χρηματοδοτικών εργαλείων στον τομέα διαχείρισης αποβλήτων. Από 1/1/2022, τοποθετείται GPS σε όλα τα οδικά μέσα μεταφοράς επικινδύνων αποβλήτων (με ΚΥΑ ρυθμίζονται οι λεπτομέρειες). Σε ότι αφορά τα χρησιμοποιημένα ορυκτέλαια, οι σχετικές λεπτομέρειες συμπεριλαμβάνονται σε παράρτημα του νομοσχεδίου. Οι υγειονομικές μονάδες οι οποίες δεν υπόκεινται σε περιβαλλοντική αδειοδότηση, καθώς και τα ιδιωτικά ιατρεία, (πλην ψυχιατρικών και παιδοψυχιατρικών ιατρείων) καθώς και τα φαρμακεία υποχρεούνται να παραδίδουν τα παραγόμενα από τη δραστηριότητά τους Επικίνδυνα Απόβλητα Υγειονομικών Μονάδων (ΕΑΥΜ) σε αδειοδοτημένες εταιρείες συλλογής και μεταφοράς ΕΑΥΜ, οι οποίες με τη σειρά τους υποχρεούνται να καταχωρούν ανά εξάμηνο σε τυποποιημένη ηλεκτρονική φόρμα στοιχεία σχετικά με τα παραληφθέντα ΕΑΥΜ. Από την 1/1/2022, τα επικίνδυνα απόβλητα που παράγονται από νοικοκυριά, όπως επικίνδυνα απόβλητα από χρώματα, βερνίκια, διαλύτες ή προϊόντα καθαρισμού, πρέπει να συλλέγονται χωριστά με μέριμνα του οικείου Δήμου στα Πράσινα Σημεία και, σε περίπτωση που ο Δήμος δεν διαθέτει Πράσινο Σημείο, σε κατάλληλα αδειοδοτημένο χώρο που υποδεικνύεται από τον οικείο ΦΟΔΣΑ. Η περαιτέρω διαχείριση γίνεται από τον ΦοΔΣΑ ή το Δήμο σε συνεργασία με αδειοδοτημένες επιχειρήσεις. Καθορίζεται για πρώτη φορά ότι η χρονική διάρκεια της άδειας συλλογής και μεταφοράς επικινδύνων αποβλήτων είναι 10 έτη. Επεκτείνεται περαιτέρω το ΗΜΑ με νέες πλατφόρμες ηλεκτρονικής καταχώρησης στοιχείων. Όσοι εκτελούν εργασίες συλλογής και μεταφοράς μη επικινδύνων αποβλήτων οφείλουν να τηρούν χρονολογικά αρχεία (ποσότητες, κωδικός ΕΚΑ, προέλευση κλπ.) για 1 έτος αντί για 2 που ισχύει σήμερα. Επιχειρείται η διασύνδεση του ΓΕΜΗ με το ΕΜΠΑ και η διασταύρωση των στοιχείων έτσι ώστε να αντιμετωπιστεί η εισφοροδιαφυγή. Δίνεται η δυνατότητα κεντρικής υλοποίησης των μονάδων ενεργειακής αξιοποίησης. Αποσκοπεί στη διευκόλυνση της υλοποίησης της κατασκευής και λειτουργίας των μονάδων αυτών. Συγκεκριμένα, προβλέπεται ότι οι διαδικασίες εκπόνησης ή ανάθεσης μελετών και παροχής τεχνικών και λοιπών συναφών υπηρεσιών, καθώς και οι διαδικασίες χωροθέτησης, δημοπράτησης, κατασκευής και λειτουργίας των μονάδων ενεργειακής αξιοποίησης αποβλήτων, αλλά και ο συντονισμός και η εποπτεία υλοποίησης αυτών υπάγονται στις αρμοδιότητες του ΥΠΕΝ. Προβλέπεται επιβολή προστίμου στους Δήμους ύψους 7,5€/t σύμμεικτων συλλεχθέντων αποβλήτων στην περίπτωση που παραβιάζεται η υποχρέωση οργάνωσης χωριστής συλλογής των βιοαποβλήτων. Το πρόστιμο επιβάλλεται από τη Δ/νση Διαχείρισης Αποβλήτων της ΓΓ Συντονισμού Διαχείρισης Αποβλήτων του ΥΠΕΝ. Προβλέπεται επιβολή προστίμου στα ΚΔΑΥ στην περίπτωση παραβίασης της υποχρέωσης δειγματοληψίας και ανάλυσης των εισερχομένων αποβλήτων καθώς και στην περίπτωση που παραβιάζεται η υποχρέωση παραγωγής RDF από το υπόλειμμα (5 και 10 €/t αντίστοιχα).
