Μετάβαση στο περιεχόμενο
  • Buildinghow
    HoloBIM Structural

  • Αρθρογραφία

    Αρθρογραφία

    525 ειδήσεις in this category

    1. Αρθρογραφία

      GTnews

      Τον Απρίλιο του 2024, η αγορά αυτοκινήτου της Ευρωπαϊκής Ένωσης σημείωσε αύξηση κατά 13,7%. Οι νέες ταξινομήσεις ανήλθαν στις 913.995 μονάδες, λόγω των ισχυρών αυξήσεων που κατεγράφησαν σε όλες τις μεγάλες αγορές: Ισπανία (+23,1%), Γερμανία (+19,8%), Γαλλία (+10,9%) και Ιταλία (+7,7%).
      Αυτή η αύξηση μπορεί να εξηγηθεί εν μέρει από το γεγονός ότι υπήρξαν δύο επιπλέον εργάσιμες ημέρες σε σύγκριση με τον ίδιο μήνα πέρσι, όταν οι διακοπές του Πάσχα έπεσαν τον Απρίλιο του 2023.
      Κατά τους πρώτους τέσσερις μήνες του έτους, οι ταξινομήσεις νέων αυτοκινήτων στην Ευρωπαϊκή Ένωση αυξήθηκαν κατά 6,6%, φτάνοντας σχεδόν τα 3,7 εκατομμύρια μονάδες, σύμφωνα με τα επίσημα στοιχεία της Ευρωπαϊκής Ένωσης Κατασκευαστών Αυτοκινήτων (ACEA), μεταδίδει το ΑΠΕ-ΜΠΕ.
      Σταθερή ανάπτυξη καταγράφηκε στις μεγαλύτερες αγορές της περιοχής κατά την περίοδο αυτή, με τη Γερμανία και την Ισπανία να σημειώνουν αύξηση 7,8% η καθεμία, ακολουθούμενη από τη Γαλλία (+7%) και την Ιταλία (+6,1%).
      Εγγραφές νέων αυτοκινήτων στην ΕΕ ανά πηγή ενέργειας
      Τον περασμένο Απρίλιο, τα ηλεκτρικά αυτοκίνητα με μπαταρία διατήρησαν σχεδόν το 12% της αγοράς αυτοκινήτων της ΕΕ, ενώ τα υβριδικά ηλεκτρικά αυξήθηκαν στο 29,1% από 24,9%. Το συνδυασμένο μερίδιο των οχημάτων βενζίνης και ντίζελ μειώθηκε σε λιγότερο από το μισό της αγοράς, στο 48,9%, από 52,8%.
      Τον Απρίλιο του 2024, οι ταξινομήσεις ηλεκτρικών αυτοκινήτων με μπαταρία αυξήθηκαν κατά 14,8% στις 108.552 μονάδες, με το μερίδιο αγοράς τους να παραμένει σταθερό σε περίπου 12%. Η Γαλλία και το Βέλγιο παρουσίασαν σημαντικές αυξήσεις 45,2% και 41,6%, αντίστοιχα, ενώ η Γερμανία παρέμεινε σταθερή (-0,2%). Από τον Ιανουάριο έως τον Απρίλιο, ταξινομήθηκαν συνολικά 441.992 νέα ηλεκτρικά αυτοκίνητα με μπαταρία, σημειώνοντας αύξηση 6,4% σε σχέση με το προηγούμενο έτος.
      Τα υβριδικά-ηλεκτρικά αυτοκίνητα παρουσίασαν επίσης ισχυρή ανάπτυξη, με τις ταξινομήσεις να αυξήθηκαν κατά 33,1% τον Απρίλιο. Οι μεγαλύτερες αγορές για αυτό το τμήμα, η Γαλλία (+48,1%), η Ισπανία (+38,5%), η Γερμανία (+25,9%) και η Ιταλία (+22,8%), κατέγραψαν όλες διψήφια αύξηση, με εγγραφές συνολικά 265.992 μονάδες. Αυτό ώθησε το μερίδιο αγοράς υβριδικών-ηλεκτρικών στο 29,1%, από 24,9% τον Απρίλιο του 2023.
      Οι εγγραφές Plug-in υβριδικών αυτοκινήτων σημείωσαν μέτρια αύξηση 3,7% τον περασμένο μήνα. Ενώ το Βέλγιο παρουσίασε σημαντική πτώση 17,6% και η Γαλλία παρέμεινε σταθερή (-0,1%), η ισχυρή απόδοση της Γερμανίας, με άνοδο 28,4%, βοήθησε στην εξισορρόπηση του τμήματος. Τον Απρίλιο, τα plug-in υβριδικά αντιστοιχούσαν στο 6,8% της συνολικής αγοράς αυτοκινήτων, με 62.148 πωλήσεις. Τον Απρίλιο του 2024, οι πωλήσεις βενζινοκίνητων αυτοκινήτων αυξήθηκαν κατά 7,3% στις 328.967, λόγω των διψήφιων κερδών σε βασικές αγορές όπως η Ισπανία (+24,1%), η Γερμανία (+18,6%) και η Ιταλία (+14,1%). Ωστόσο, το μερίδιο αγοράς τους μειώθηκε από 38,1% σε 36% σε σύγκριση με τον ίδιο μήνα του προηγούμενου έτους. Εν τω μεταξύ, η αγορά αυτοκινήτων ντίζελ παρέμεινε σταθερή σε περίπου 118.000 μονάδες, αντιπροσωπεύοντας σχεδόν το 13% της αγοράς. Παρά τις σημαντικές μειώσεις σε μεγάλες αγορές όπως η Ιταλία (-21,1%), η Ισπανία (-19,3%) και η Γαλλία (-18,1%), μια σημαντική αύξηση στη Γερμανία (+28,2%) συνέβαλε στην αντιστάθμιση αυτών των απωλειών.
    2. Αρθρογραφία

      GTnews

      Κάνοντας το γύρο της μεγαλύτερης έκθεσης ψηφιακών επικοινωνιών και τεχνολογιών του κόσμου στις αρχές της προηγούμενης δεκαετίας, της Mobile World Congress στην Βαρκελώνη, ο όρος «smart» είχε ξεκινήσει δειλά δειλά να κάνει την εμφάνιση του: έξυπνο σπίτι, έξυπνο αυτοκίνητο, έξυπνες οικιακές συσκευές και τελικά έξυπνη πόλη (smart city). H δημιουργία του νέου διασυνδεδεμένου κόσμου ήταν ακόμη σε πρώιμο πιλοτικό στάδιο, χωρίς να ενδιαφέρει στην πράξη το ευρύ κοινό.
      Ελάχιστοι ίσως θα μπορούσαν να φανταστούν ότι μόλις 15 χρόνια μετά με την ραγδαία ανάπτυξη των δικτύων και του Internet of Things αυτός ο νέος διασυνδεδεμένος κόσμος θα έχει γίνει σήμερα σε μεγάλο βαθμό πραγματικότητα. Στο πλαίσιο αυτό ελάχιστοι επαγγελματίες από τον τομέα των ακινήτων θα μπορούσαν να προβλέψουν τις εξελίξεις που θα έφερναν οι νέες αυτές τεχνολογίες στη δημιουργία της «έξυπνης», «πράσινης», διασυνδεδεμένης κατοικίας. Μιας κατοικίας που σήμερα ακόμη και στην χώρα μας, δεν είναι ένα είδος πολυτελείας αλλά ενδιαφέρει ολοένα και μεγαλύτερο αριθμό πολιτών.
      Σταθερή αύξηση στην προτίμηση των αγοραστών για τα έξυπνα σπίτια
      Ειδικότερα, στην εποχή μας, παρατηρούμε μια σταθερή αύξηση στην προτίμηση των αγοραστών για τα έξυπνα σπίτια στην Ελλάδα, αναφέρει ο διευθύνων σύμβουλος του New Deal Real Estate Group, Χρήστος Μπλέτας. Αναλυτικότερα σε δηλώσεις του στο ΑΠΕ-ΜΠΕ, επισημαίνει ότι οι λόγοι είναι πολλαπλοί και σημαντικοί. Καταρχάς, τα έξυπνα σπίτια προσφέρουν άνεση, καθώς αυτοματοποιούν καθημερινές εργασίες όπως η διαχείριση φωτισμού και θερμοκρασίας, εξοικονομώντας χρόνο και προσπάθεια για τους κατοίκους. Επιπλέον, η εξοικονόμηση ενέργειας είναι ένας ακόμη παράγοντας που ενθαρρύνει την επιλογή τους, καθώς τα συστήματα αυτά μειώνουν την κατανάλωση και το κόστος, ειδικά σε περιόδους απουσίας των κατοίκων. Η ασφάλεια είναι επίσης ένας κρίσιμος λόγος, με τα σύγχρονα συστήματα να προσφέρουν προηγμένες λύσεις όπως συναγερμούς, κάμερες και έξυπνες κλειδαριές, αυξάνοντας την αίσθηση ασφάλειας. Η δυνατότητα προσαρμογής και εξατομίκευσης των συστημάτων στις ανάγκες και τις προτιμήσεις του κάθε ατόμου είναι ένας επιπλέον παράγοντας που δεν μπορεί να αγνοηθεί. Τέλος, η τεχνολογία αιχμής που ενσωματώνουν τα έξυπνα σπίτια προσφέρει μια εμπειρία ζωής που συνδυάζει την πρακτικότητα με την καινοτομία, προσθέτει, επίσης
      Στο επίκεντρο των ανακαινίσεων η ενσωμάτωση έξυπνων και πράσινων τεχνολογιών
      Σύμφωνα με συγκλίνουσες εκτιμήσεις μηχανικών που αναλαμβάνουν την επίβλεψη έργων ανακαινίσεων και μίλησαν στο ΑΠΕ-ΜΠΕ στη διάρκεια ανακαινίσεων ολοένα και μεγαλύτερος αριθμός ιδιοκτητών έχει ως πρώτη προτεραιότητα την ενσωμάτωση έξυπνων και πράσινων τεχνολογιών. Εξάλλου οδηγία της ΕΕ προβλέπει πλέον για υποχρεωτική ενεργειακή αναβάθμιση που αφορά δημόσια κτίρια, νέες οικοδομές, παλαιότερες πολυκατοικίες και άλλες κατοικίες προκειμένου να πουληθούν ή να ενοικιαστούν. ούτε να νοικιάσει το ακίνητο που διαθέτει, εάν δεν διαθέτει την ελάχιστη πιστοποίηση. Ωστόσο, τα χρονικά περιθώρια είναι διαφορετικά, καθώς η οδηγία αυτή θα ξεκινά να ισχύει από το 2026 και η προθεσμία θα πάει μέχρι το τέλος του 2032.
      Όπως επισημαίνουν οι μηχανικοί οι αλλαγές που έχουν προκύψει σε κατασκευαστικό επίπεδο στη διάρκεια ακόμη και της τελευταίας πενταετίας, σε σχέση ακόμη και με αμέσως προηγούμενα χρόνια είναι μεγάλες και ουσιαστικές. Αφορούν από τις γενικές προδιαγραφές κατασκευής, μέχρι τα υλικά που χρησιμοποιούνται, ακόμη και τα εργαλεία. Οι νέες τεχνολογίες και ο όρος «smart» έχει διεισδύσει παντού. Τα νέα ζευγάρια επιθυμούν, παρά τις όποιες οικονομικές δυσκολίες αντιμετωπίζουν, να δημιουργήσουν ένα όσο το δυνατόν πιο «έξυπνο» σπίτι που να ενσωματώνει τις νέες τεχνολογίες σε κάποιο ελάχιστο έστω βαθμό, ώστε να μπορούν να το εξοπλίσουν και με έξυπνες οικιακές συσκευές.
      Την τάση προς τη δημιουργία ενός έξυπνου σπιτιού δείχνουν και οι προτιμήσεις των καταναλωτών να τα εξοπλίζουν με έξυπνες συσκευές. Ειδικότερα, σύμφωνα με στοιχεία από την XIAOMI στην Ελλάδα, οι καταναλωτές δείχνουν ολοένα και μεγαλύτερο ενδιαφέρον που μετατρέπεται σε αγορές για έξυπνες οικιακές συσκευές οι οποίες συμβάλλουν στη δημιουργία ενός smart home. Μεγαλύτερη ζήτηση στην χώρα μας έχουν συσκευές όπως ρομποτικές ηλεκτρικές σκούπες, Air Fryer, έξυπνος φωτισμός, τηλεοράσεις, λύσεις προσωπικής ασφάλειας χώρου, ψυκτικές και θερμαντικές συσκευές και άλλες έξυπνες λύσεις για την κατοικία. Όπως αναφέρει η ΧΙΑΟΜΙ, κοινά χαρακτηριστικά των έξυπνων συσκευών σε ένα smart home είναι η δυνατότητα σύνδεσης και ελέγχου από το έξυπνο κινητό τηλέφωνο, η αυτοματοποίηση, η ευελιξία διαχείρισης και η παροχή διαφορετικών λύσεων με βάση τις καθημερινές ανάγκες.
      Στην Ελλάδα η πρώτη έξυπνη πόλη διεθνώς με όλες τις κατοικίες «smart» και πράσινες
      Στο επίκεντρο των εξελίξεων και των τάσεων αναφορικά με τα νέα οικιστικά ακίνητα, που ενσωματώνουν όλες τις έξυπνες και πράσινες τεχνολογίες όχι μόνον στην Ελλάδα αλλά και διεθνώς είναι το έργο του Ελληνικού, που είναι σε εξέλιξη από την Lamda Development. Ειδικότερα, όπως επισημαίνει η εταιρεία στο ενημερωτικό δελτίο που έδωσε στη δημοσιότητα την εβδομάδα που μας πέρασε, εκτός από τις σπουδαίες αρχιτεκτονικές υπογραφές που βρίσκονται πίσω από κάθε οικιστική και εμπορική ανάπτυξη του The Ellinikon, αυτό που καθιστά μοναδικές τις κατοικίες της νέας πόλης είναι τα «έξυπνα» συστήματα διαχείρισης. Τα «Σπίτια του Μέλλοντος», επισημαίνει η Lamda Development, θα διαθέτουν την κατάλληλη υποδομή ώστε να προσφέρουν μοναδικές υπηρεσίες στους κατοίκους τους, όπως ο κεντρικός έλεγχος και προγραμματισμός όλων των οικιακών συσκευών τους και η βελτιστοποίηση της λειτουργίας τους με βάση τις ανάγκες και τις συνήθειες τους. Με αυτόν τον τρόπο, θα ελαχιστοποιείται η κατανάλωση πόρων και το περιβαλλοντικό αποτύπωμα, εξασφαλίζοντας ένα βιώσιμο μέλλον για όλους. Οι «έξυπνες» τεχνολογίες που θα διαθέτουν οι υπερσύγχρονες κατοικίες του Ελληνικού, εντάσσονται στο ξεχωριστό πρότυπο διαβίωσης που εισάγει η νέα πόλη, καθώς πέρα από την ευκολία στις μετακινήσεις, τελευταίας γενιάς θα είναι και οι υποδομές.
      Στο πλαίσιο αυτό, όπως ανέφερε ο Δημήτρης Καραστογιάννης, chief business development officer της Lamda Development, μιλώντας σε ημερίδα του ΣΕΒ και του ΙΑΑ Greece, δημιουργείται η έξυπνη πόλη The Ellinikon, μία πόλη του μέλλοντος, που θα αξιοποιεί τεχνολογία και έξυπνες υποδομές. Δίκτυα αισθητήρων, Internet of Things και εφαρμογές Τεχνητής Νοημοσύνης (AI) θα αξιοποιούν δεδομένα, προβλέποντας ανάγκες συντήρησης κτιρίων και υποδομών, εντοπίζοντας βλάβες σε αρχικό στάδιο, εξοικονομώντας δαπάνες, ενέργεια και φυσικούς πόρους. Επιπλέον, η αξιοποίηση αυτών των τεχνολογιών θα επιτρέψει τη δημιουργία σύγχρονων υπηρεσιών επικοινωνίας και διαλειτουργικότητας, καθώς και προηγμένες ψηφιακές λύσεις, προσφέροντας μια αξέχαστη εμπειρία, στους κατοίκους και τους επισκέπτες του The Ellinikon, ανέφερε ο κ. Καραστογιάννης.
      Οι προκλήσεις στο δρόμο για το έξυπνο σπίτι
      Όπως επισημαίνεται από στελέχη του χώρου των τεχνολογιών o δρόμος για την δημιουργία του έξυπνου κόσμου και κατ’ επέκταση του smart home σε διεθνές επίπεδο και κατ’ επέκταση στην Ελλάδα έχει μια σειρά από προκλήσεις. Καθώς απαιτείται η ταυτόχρονη ανάπτυξη και προσαρμογή στα νέα δεδομένα πολλών επιμέρους κλάδων της οικονομίας καθώς και η συνεργασία εμπλεκομένων επιχειρήσεων και φορέων. Όλοι μαζί σε συνεργασία με την πολιτεία που είναι υπεύθυνη για την ανάπτυξη των υποδομών θα πρέπει να συντονιστούν, σε συνδυασμό με τη δημιουργία ενός σύγχρονου θεσμικού και ρυθμιστικού πλαισίου για τη δημιουργία του διασυνδεδεμένου έξυπνου κόσμου που είναι σε πλήρη εξέλιξη.
    3. Αρθρογραφία

      GTnews

      «Τίναξαν την μπάνκα» πέρυσι οι ξένοι επενδυτές – αγοραστές «ρίχνοντας» στην ελληνική αγορά ακινήτων συνολικά κεφάλαια 2,75 δις ευρώ, έναντι 2,133 δισ. το 2023, με τις καθαρές εισπράξεις να αυξάνονται σε ετήσια βάση κατά 28,9%. Όπως γράφει στο economix.gr ο Γιώργος Παπακωνσταντίνου, σύμφωνα με όσα αναφέρονται στην έκθεση του Διοικητή της Τράπεζας της Ελλάδας για το 2024 και ειδικότερα σε σχέση με τα ακίνητα, οι ξένες άμεσες επενδύσεις (ΞΑΕ) σημείωσαν ισχυρή άνοδο το 2024, στα 6 δισ. ευρώ ή 2,5% του ΑΕΠ, σε σύγκριση με το προηγούμενο έτος (4,4 δισ. ευρώ ή 1,9% του ΑΕΠ), καταγράφοντας το δεύτερο υψηλότερο επίπεδο της τελευταίας εικοσαετίας. Η άνοδος αυτή οφείλεται κυρίως στις επενδύσεις σε νέες μετοχές και σε ακίνητα, με τον κλάδο των ακινήτων να απορροφά άνω του 45% των συνολικών ροών, ήτοι ποσό 2,75 δισ. ευρώ.
      Αντανακλώντας, έτσι, το έντονο επενδυτικό ενδιαφέρον που προσελκύει ο εν λόγω κλάδος, υποστηριζόμενο εν μέρει από το γεγονός ότι πολλοί ξένοι επενδυτές έσπευσαν να αγοράσουν ακίνητα λόγω της αλλαγής στους όρους του ελάχιστου ορίου επένδυσης του προγράμματος Golden Visa.
      Στη διάρκεια του 2024 η αγορά ακινήτων συνέχισε να προσελκύει ενδιαφέρον και κεφάλαια από την Ελλάδα και το εξωτερικό, με τις τιμές των ακινήτων να κινούνται περαιτέρω ανοδικά. Η περιορισμένη προσφορά, σε συνδυασμό με την αυξημένη ζήτηση για ακίνητα σύγχρονων προδιαγραφών και κυρίως κατοικίες, αναμένεται να συντηρήσουν την ανοδική τάση των τιμών, με ηπιότερους ωστόσο ρυθμούς σε σχέση με την προηγούμενη περίοδο.
      Σύμφωνα με τα στοιχεία εκτιμήσεων που συλλέγονται από τα πιστωτικά ιδρύματα της χώρας, το 2024 στην αγορά κατοικιών σε επίπεδο χώρας καταγράφεται αύξηση των τιμών, με τις τιμές των διαμερισμάτων να ενισχύονται κατά 8,7% σε ετήσια βάση, έναντι σημαντικής αύξησης κατά 13,9% το 2023 και 11,9% το 2022. Στο πλαίσιο του προγράμματος Golden Visa, κατά τη διάρκεια του 2024 οι εκδοθείσες και εκκρεμείς άδειες διαμονής (στοιχεία του Υπουργείου Μετανάστευσης και Ασύλου για τη νόμιμη μετανάστευση: Φεβρουάριος 2025) ανήλθαν σε 9.381 αιτήματα έναντι 8.426 το 2023, σημειώνοντας ετήσια αύξηση κατά 11,3%.
      Οι προσδοκίες, η εκτίμηση για ηπιότερη ενίσχυση τιμών
      Όπως αναφέρεται, οι προσδοκίες παραμένουν θετικές, αν και ελαφρά πιο συγκρατημένες σε σχέση με το προηγούμενο εξάμηνο, για την πλειονότητα των επαγγελματικών χρήσεων. Οι υφιστάμενες επισφάλειες σχετίζονται με τη γεωπολιτική αστάθεια, τις πολιτικές και οικονομικές εξελίξεις σε παγκόσμιο επίπεδο, το υψηλό κόστος κατασκευής παρά τη σχετική υποχώρηση του πληθωρισμού, αλλά και τις πρόσφατες εξελίξεις και την αναμονή περαιτέρω μεταβολών στη νομοθεσία που διέπει την κατασκευή και ανάπτυξη νέων ακινήτων. Ειδικότερα για την αγορά κατοικίας, και ιδίως της επενδυτικής κατοικίας υψηλών προδιαγραφών, αλλά και της ειδικής χρήσης και εξυπηρετούμενης (serviced) κατοικίας, οι προσδοκίες παραμένουν ιδιαίτερα θετικές. Η αύξηση ωστόσο των τιμών των κατοικιών, με υψηλούς ρυθμούς, τα τελευταία έτη έχει αρνητική επίδραση στην οικονομική προσιτότητα της κατοικίας για τα νοικοκυριά μεσαίων και χαμηλότερων εισοδημάτων. Η ενεργοποίηση του προγράμματος «Σπίτι μου ΙΙ», αν και εξασφαλίζει πρόσβαση σε κατοικία σε ευάλωτα νοικοκυριά, ενισχύει περαιτέρω τη ζήτηση για παλαιότερα ακίνητα που εμπίπτουν στις προδιαγραφές του προγράμματος. Οι νομοθετικές πρωτοβουλίες προς την κατεύθυνση του περιορισμού της επενδυτικής ζήτησης σε συγκεκριμένες θέσεις, μέσω των πιο πρόσφατων αυστηρότερων πλαισίων για τη βραχυχρόνια μίσθωση και την Golden Visa, στοχεύουν στην απελευθέρωση στεγαστικού αποθέματος για χρήση πρώτης κατοικίας.
      Οι αβεβαιότητες
      Ωστόσο, κατά την ΤτΕ, διαχρονικά ζητήματα γραφειοκρατίας στις μεταβιβάσεις και συχνών μεταβολών στο νομοθετικό και φορολογικό πλαίσιο εξακολουθούν να επηρεάζουν την ελκυστικότητα των νέων έργων ανάπτυξης, περιορίζοντας εν τέλει την εισροή σύγχρονων ακινήτων στην αγορά. Η επίλυση του στεγαστικού προβλήματος απαιτεί περαιτέρω παρεμβάσεις προς την κατεύθυνση της απλοποίησης και επιτάχυνσης των διαδικασιών που σχετίζονται με τις αγοραπωλησίες και την ανάπτυξη ακινήτων, αλλά και λύσεις οι οποίες, μέσα από έναν εθνικό στρατηγικό σχεδιασμό, θα στοχεύουν στην οικονομική και επιχειρηματική ενίσχυση της περιφέρειας, στην αποσυμφόρηση των μητροπολιτικών κέντρων και στη διασφάλιση καλύτερης διασποράς της ζήτησης για κατοικία στο σύνολο της χώρας.
      Η αγορά κατοικιών διατηρεί τη θετική της δυναμική, με ιδιαίτερη έμφαση στις κατοικίες επενδυτικού χαρακτήρα, όπου οι σχετικοί δείκτες τιμών εμφανίζουν ισχυρή άνοδο. Οι συνθήκες γεωπολιτικής αβεβαιότητας των τελευταίων ετών και το αυξημένο κόστος ενέργειας και υλικών, σε συνδυασμό με τις πρόσφατες εξελίξεις που αφορούν και επηρεάζουν άμεσα τον τομέα των κατασκευών (π.χ. με τον ΝΟΚ, όπως αναφέρεται), θέτουν περιορισμούς στην ομαλή τροφοδότηση της αγοράς με νέα ακίνητα. Με δεδομένους αυτούς τους περιορισμούς της προσφοράς, οι τιμές, ειδικά των οικιστικών ακινήτων, αναμένεται να συνεχίσουν τη θετική τους πορεία και κατά την προσεχή περίοδο, υπό την προϋπόθεση της διατήρησης της τρέχουσας ζήτησης από το εξωτερικό και το εσωτερικό.
      Σύμφωνα με τους δείκτες τιμών διαμερισμάτων που δημοσιεύει η Τράπεζα της Ελλάδος, η αγορά κατοικιών στο σύνολο της χώρας συνεχίζει να καταγράφει ισχυρούς ετήσιους ρυθμούς αύξησης στις ονομαστικές τιμές των διαμερισμάτων, οι οποίοι όμως επιβραδύνονται κατά τα τελευταία επτά τρίμηνα.
      Πόσο αυξήθηκαν οι αποτιμήσεις
      Αναλυτικότερα, σύμφωνα με τα στοιχεία εκτιμήσεων που συλλέγονται από τα πιστωτικά ιδρύματα της χώρας, το 2024 στην αγορά κατοικιών σε επίπεδο χώρας καταγράφεται αύξηση των τιμών, με τις τιμές των διαμερισμάτων να ενισχύονται κατά 8,7% σε ετήσια βάση.
      Οι τιμές των νέων διαμερισμάτων (ηλικίας έως 5 ετών) το 2024 αυξήθηκαν με μέσο ετήσιο ρυθμό 10,1%, πιο ενισχυμένο σε σχέση με αυτόν των παλαιών διαμερισμάτων (7,8%). Με διάκριση κατά γεωγραφική περιοχή, ισχυροί ετήσιοι ρυθμοί αύξησης στις τιμές των διαμερισμάτων καταγράφηκαν στη Θεσσαλονίκη (11,2%) και στις λοιπές περιοχές της χώρας (10,6%), ενώ στην Αθήνα και στις άλλες μεγάλες πόλεις οι αντίστοιχοι ρυθμοί αύξησης ήταν ηπιότεροι σε σχέση με το μέσο ετήσιο ρυθμό για το σύνολο της χώρας (8,2% και 7,1%). Αξίζει να σημειωθεί ότι το δ΄ τρίμηνο του 2024 ο δείκτης τιμών ακινήτων για το σύνολο της Ελλάδος ανέρχεται στο 101,9 και υπολείπεται κατά 0,4% του ιστορικά υψηλού του γ΄ τριμήνου του 2008, ενώ το επίπεδο του δείκτη για τα νέα διαμερίσματα ανήλθε σε 108,8 και ξεπέρασε το αντίστοιχο ιστορικά υψηλό του κατά 5,6%. H αγορά κατοικιών συνεχίζει τη θετική πορεία της. Το επενδυτικό ενδιαφέρον από το εξωτερικό παραμένει έντονο και επιβεβαιώνεται τόσο από τα στοιχεία του προγράμματος Golden Visa, όσο και από τα στοιχεία ξένων άμεσων επενδύσεων για αγορές ακινήτων, με τις καθαρές εισπράξεις το 2024 να αυξάνονται σε ετήσια βάση κατά 28,9%.
      Το συνολικό κόστος κατασκευής νέων κτιρίων κατοικιών
      Το συνολικό κόστος κατασκευής νέων κτιρίων κατοικιών (στοιχεία ΕΛΣΤΑΤ) συνεχίζει να αυξάνεται το 2024, αν και με επιβραδυνόμενο ετήσιο ρυθμό (3,7%, έναντι 6,2% το 2023). Με βάση τα στοιχεία που συγκεντρώνει η Τράπεζα της Ελλάδος για την τραπεζική χρηματοδότηση, το συνολικό ύψος των νέων στεγαστικών δανείων αυξήθηκε κατά 20,4% το 2024, αλλά συνεχίζει να παραμένει σε χαμηλότερα από τα προ κρίσης επίπεδα, ενώ το υπόλοιπο των στεγαστικών δανείων μειώθηκε κατά 2,6%. Τέλος, σύμφωνα με τα στοιχεία της Έρευνας Τραπεζικών Χορηγήσεων (δ΄ τρίμηνο 2024), παρατηρείται επί σχεδόν τρία έτη μείωση της ζήτησης στεγαστικών δανείων (με εξαίρεση το β΄ τρίμηνο του 2023) λόγω, μεταξύ άλλων, του επιπέδου των επιτοκίων των στεγαστικών δανείων.
    4. Αρθρογραφία

      Engineer

      Με τον γνωστό τρόπο αποφάσισε ο Κιμ Γιονγκ Ουν να αποδώσει δικαιοσύνη, μετά την κατάρρευση κτιρίου στη Βόρειο Κορέα και εκτέλεσε τους τέσσερις υπεύθυνους μηχανικούς.
       
      Σύμφωνα με την ιαπωνική εφημερίδα Shimbun, ο Κιμ Γιονγκ Ουν οδήγησε ενώπιον του εκτελεστικού αποσπάσματος τους τέσσερις επικεφαλής μηχανικούς των εργασιών στο κτίριο. Από την εκτέλεση γλίτωσε ο στρατιωτικός που ήταν υπεύθυνος για όλο το σχέδιο καθώς αντί εκτέλεσης, μπήκε σε φυλακή.
       
      Πηγές από τη Βόρεια Κορέα μετέδιδαν τις προηγούμενες ημέρες ότι ο Κιμ Γιονγκ Ουν όλο αυτό το διάστημα δεν μπορούσε να κοιμηθεί λόγω της τραγωδίας με τους εκατοντάδες νεκρούς από την πτώση του 23-οροφου κτιρίου.
       
      Σύμφωνα με τις πληροφορίες που μεταδίδει η ίδια ιαπωνική εφημερίδα, μπορεί τα ακριβή αίτια της κατάρρευσης να είναι άγνωστα, όμως η πιθανότερη εκδοχή φέρεται να είναι η πρόχειρη κατασκευή καθώς συχνά εργοδηγοί και εργάτες κλέβουν ατσάλι και τσιμέντο για να το πουλήσουν στη “μαύρη αγορά”.
       
      Ακόμη, όπως μεταδίδει η Daily Mail, οι κάτοικοι είχαν αρχίσει να μετακομίζουν στο κτίριο πριν ολοκληρωθούν οι τελικές εργασίες, καθώς απ' όσο γνώριζαν, μόνο κάποιες εσωτερικές εργασίες έμεναν για να ολοκληρωθούν.
       
      Τουλάχιστον 92 οικογένειες, πιστεύεται ότι ήταν μέσα στο κτίριο, όταν έγινε η κατάρρευση.
       
      Πηγή: Βόρεια Κορέα: Ο Κιμ Γιονγκ Ουν εκτέλεσε τους μηχανικούς του κτιρίου που κατέρρευσε | Ειδήσεις και νέα με άποψη http://www.iefimerida.gr/node/156611#ixzz32poFuK3m
       
      Με κάθε επιφύλαξη για την εγκυρότητα της είδησης...
    5. Αρθρογραφία

      GTnews

      Το ΤΑΙΠΕΔ, εταιρεία μέλος του Υπερταμείου, ανακοινώνει την τιμητική διάκριση που έλαβε από τον οργανισμό Capital Finance International (CFI.co) με το βραβείο «Καλύτερη Στρατηγική Αξιοποίησης Περιουσιακών Στοιχείων – Ευρώπη 2022» - “Best Asset Development Strategy Europe 2022”. Το Ταμείο βραβεύτηκε από το CFI.co για τη συνεισφορά του στην ανάπτυξη της οικονομίας, την προσέλκυση ξένων επενδύσεων, τη δημιουργία νέων θέσεων εργασίας και την προσήλωσή του σε πολιτικές βιωσιμότητας και αειφορίας. Στην ανακοίνωσή του (https://cfi.co/awards/europe/2022/hellenic-republic-assetdevelopment-fund-best-asset-development-strategy-europe-2022/) ο οργανισμός επισημαίνει ότι τα πολλαπλασιαστικά οφέλη για την ελληνική οικονομία από την αξιοποίηση των περιουσιακών στοιχείων που έχει στο χαρτοφυλάκιό του το ΤΑΙΠΕΔ ανέρχονται σε 20 δισ. ευρώ, τονίζοντας ότι η συνεισφορά του Ταμείου στο ΑΕΠ υπερβαίνει το 1 δισ. ευρώ ετησίως στο ΑΕΠ, ενώ έχει συμβάλλει στη δημιουργία περισσότερων από 20.000 νέων θέσεων εργασίας. Ιδιαίτερη αναφορά κάνει το CFI.co στην τεχνογνωσία που διαθέτει το Ταμείο στην ωρίμανση έργων στρατηγικής σημασίας που χρηματοδοτούνται κυρίως από το Ταμείο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας, στον νέο του ρόλο ως Αρχή Σχεδιασμού Λιμένων και στη δέσμευση που έχει αναλάβει να προάγει πολιτικές ESG και βιώσιμης ανάπτυξης για την επίτευξη των στόχων της Ευρωπαϊκής Πράσινης Συμφωνίας και των 17 Παγκόσμιων Στόχων για τη Βιώσιμη Ανάπτυξη του Οργανισμού Ηνωμένων Εθνών (SDGs).
       Διευθύνων Σύμβουλος του ΤΑΙΠΕΔ, Δημήτρης Πολίτης, δήλωσε: «Είμαστε ιδιαίτερα ικανοποιημένοι για τη διάκριση που έλαβε το Ταμείο από έναν οργανισμό με κύρος και αξιοπιστία όπως είναι το CFI.cο. H βράβευση αυτή αναγνωρίζει τις άοκνες προσπάθειες της Διοίκησης και των εργαζομένων για τη βέλτιστη αξιοποίηση των περιουσιακών στοιχείων που έχουμε στο χαρτοφυλάκιό μας. Αποτελεί, επίσης, σημαντική ψήφο εμπιστοσύνης στον νέο, διευρυμένο ρόλο που διαδραματίζει το ΤΑΙΠΕΔ στη μεγάλη προσπάθεια για την ανάταξη της εθνικής οικονομίας η οποία έχει βρεθεί αντιμέτωπη με απανωτές και πολυεπίπεδες προκλήσεις. Είμαι πεπεισμένος ότι το βραβείο αυτό θα μας δώσει ώθηση να συνεχίσουμε με αποφασιστικότητα και να επιταχύνουμε την αποστολή μας ως φορέας αξιοποίησης της δημόσιας περιουσίας».
      Το CFI.co με έδρα το Λονδίνο, αποτελεί έναν από τους σημαντικότερους εκδοτικούς οργανισμούς στην Ευρώπη με εξειδίκευση στην κάλυψη και ανάλυση οικονομικών και επιχειρηματικών θεμάτων. Συνεργάζεται με σημαντικούς φορείς, όπως τον όμιλο της Παγκόσμιας Τράπεζας, την Ευρωπαϊκή Επιτροπή και τα Ηνωμένα Έθνη, ενώ διαθέτει 180.000 συνδρομητές και αναγνώστες. Οι υποψηφιότητες για τα ετήσια βραβεία που διοργανώνει ο οργανισμός προκύπτουν έπειτα από ψηφοφορία στην οποία συμμετέχουν οι αναγνώστες του CFI.co και οι εργαζόμενοι στους φορείς με τους οποίους συνεργάζεται. 
    6. Αρθρογραφία

      Engineer

      ύο άνθρωποι σκοτώθηκαν και 19 τραυματίστηκαν όταν ανισόπεδος κόμβος κατέρρευσε και καταπλάκωσε λεωφορείο στο Μπέλο Οριζόντε, όπου διεξάγονται αγώνες του Μουντιάλ.
       
      Ένας ανισόπεδος κόμβος υπό κατασκευή κατέρρευσε στο Μπέλο Οριζόντε, με αποτέλεσμα τουλάχιστον δύο άνθρωποι να χάσουν τη ζωή τους και να τραυματιστούν ακόμη 19.
       
      Όπως δείχνουν εικόνες που μετέδωσαν τηλεοπτικά δίκτυα, ο ανισόπεδος κόμβος κατέρρευσε και καταπλάκωσε το μπροστινό τμήμα ενός λεωφορείου, η οδηγός του οποίου είναι το ένα από τα δύο θύματα. Ο ειδησεογραφικός ιστότοπος G1 μετέδωσε ότι δύο φορτηγά και ένα επιβατικό αυτοκίνητο επίσης βρέθηκαν κάτω από τα συντρίμμια της γέφυρας.
       

       
       
      Το σημείο του δυστυχήματος είναι περίπου 3 χιλιόμετρα μακριά από το στάδιο Μινεϊράο, όπου αναμένεται να διεξαχθεί ένας από τους ημιτελικούς του Μουντιάλ την επόμενη Τρίτη. Στο στάδιο αυτό έχουν ήδη φιλοξενηθεί πέντε αγώνες.
       
      Ο ανισόπεδος κόμβος αυτός ήταν ένα από τα έργα υποδομής της πόλης που είχε προγραμματιστεί να έχουν ολοκληρωθεί πριν από την έναρξη του Παγκοσμίου Πρωταθλήματος Ποδοσφαίρου, ώστε να βελτιωθεί το ανεπαρκές σύστημά μεταφορών της, αλλά δεν είχαν ολοκληρωθεί έγκαιρα.
       

    7. Αρθρογραφία

      tetris

      Διαβάστε παρακάτω την εισήγηση του κ. Γιώργου Ευριπιώτη, Αρχιτέκτονα Πολεοδόμου Χωροτάκτη, στην ενδιαφέρουσα ημερίδα που έλαβε χώρα στο Ευγενίδειο ίδρυμα με πρωτοβουλία του κ. Δημητριάδη -Ευγενίδη με θέμα τις επεμβάσεις στο τοπίο στην Σίφνο και τις Κυκλάδες:
      ΧΩΡΟΤΑΞΙΑ ή ΧωροΑταξία 1983-23
      Διάγουμε την τέταρτη δεκαετία από την έναρξη της ΕΠΑ. Η μεγαλειώδης αυτή συστράτευση του Αντώνη Τρίτση αποτέλεσε την πρώτη φορά που η πολιτεία τόλμησε να περάσει από την επιχειρηματική στην επιχειρησιακή χωροταξία. Δηλαδή από τη στείρα πανεπιστημιακή θεωρητική θεώρηση στην πρακτική εφαρμογή …. επι εδάφους .
      Ήμουν τυχερός που αφιερώνοντας ζωτικό μέρος της ζωής μου, συντόνισα ως επικεφαλής χωροτάκτης διεπιστημονικής ομάδας, αυτή την χωροταξική επέμβαση στις Κυκλάδες. Οργώσαμε τον κυκλαδικό χώρο, με ενημέρωση (πλέον των 170 συναντήσεων), με ενεργοποίηση τοπικών ομάδων εργασίας, εκλαΐκευση του νόμου, σχεδίαση του κυκλαδικού χώρου και δυστυχώς μετά από αυτή την επίπονη προσπάθεια ήλθε ένα στυγνό στοπ μετά επαίνων από την τότε πολιτική ηγεσία.
      Και έτσι, ενώ το τόλμημα πέρασε στην ιστορία, στην δε πράξη επήλθε το αντίθετο αποτέλεσμα από το προσδοκώμενο. Ωθήσαμε άθελα τους κατοίκους να οικοδομήσουν …. σε χώρο, που θα είχε διασωθεί, εάν δεν υπήρχε η προτεινόμενη Χωροταξική διαχείριση αυτού. Στη συνέχεια, τριάντα χρόνια σύγχυσης και ασάφειας, όπου η πολιτεία ήταν παντελώς απούσα. Νομοθετώντας αποσπασματικά και αντιφατικά.
      Και φθάνουμε πλέον στην τρέχουσα περίοδο, όπου λανσάρονται τοπικά Πολεοδομικά σχέδια ένα συνονθύλευμα πολεοδομικού + χωροταξικού σχεδιασμού μέσω μαζικής ανάθεσης σε παραγοντικά γραφεία με δήθεν ταχείες διαδικασίες και παράλληλα με αυτά, εφαρμόζεται η επικίνδυνη θεσμοθέτηση των ΕΣΧΑΣΕ, όπου το μέτρο διαμορφώνεται αναλόγως των απαιτήσεων….του πελάτη.
      Δηλαδή το απόλυτο αλαλούμ. Οι Κυκλάδες Ισπανοποιούνται!
      Δεν ξεχνάμε βέβαια τις διακηρύξεις του πρ. Υπουργού ΟΙΚΟΝΟΜΟΥ, ο οποίος ανακοίνωνε θριαμβευτικά τη μείωση της εκτός σχεδίου δόμησης από 200 σε…. 186 μ2… εδώ γελάμε !
      Όταν παράλληλα είχαμε τα μπόνους των υποσκάφων και τη λαιμαργία των ΕΣΧΑΣΕ ….βλέπε τη δήθεν πράσινη ανάπτυξη της Αστυπάλαιας με πρόσφατη πρόταση δόμησης 25000μ2 σε σπιτάκια σε πλήρη διάταξη.
      Η σύγχρονη Αρχιτεκτονική στις Κυκλάδες
      Εικοσαετία 60 – 80
      Ο αθηναϊκός μιμητισμός εισέβαλε στις στάσιμες Κυκλάδες κυρίως από Κυκλαδίτες εργολάβους των Αθηνών, που αναπαρήγαγαν τα αθηναϊκά πρότυπα στους ιδίους τόπους τους. Έτσι το Γαλάτσι ήλθε στη Νάξο, Πάρο, Τήνο…Τότε το υπουργείο Οικισμού στην προσπάθειά του να σώσει τους οικισμούς επέβαλε κυκλαδικά πρότυπα, όπως περιστεριώνες, καμάρες , σαμάρια με τραπεζοειδείς γωνιακές απολήξεις……. Και έτσι δημιουργήθηκε μια τυποποιημένη fake κυκλαδίτικη δόμηση.
      Μέσω όλων αυτών διαμορφώθηκαν – αλλοιώθηκαν – διαχρονικά οι κυκλαδικοί οικισμοί και κυρίως τα επίνεια αυτών. Και βέβαια μην ξεχνάμε τα μπόνους ορόφων της Χούντας. Δείγματα αυτών των πολυώροφων κτηρίων βρίσκουμε στην Τήνο, Νάξο, Πάρο, Σύρο, Κύθνο….
      Αυτό επαναλαμβάνεται δυστυχώς και σήμερα με τα μπόνους του ΓΟΚ. Τι ιστορία και αυτή!
      Δεκαετία 90-2000
      Αρχίζει η άναρχη υπερδόμηση υπό το φόβο που προξένησε η χωροταξική πολιτική της ΕΠΑ . Κτίζουμε άνευ σχεδιασμού για να σώσουμε τα οικόπεδά μας και είναι λογικό. Στις Κυκλάδες η ιδιοκτησία είναι ιστορικά πατρογονική.
      Δεκαετία 2000-2015
      Ήλθαν τα ευνοϊκά δάνεια και η εικονική ανάπτυξη, όπου δομούνται τα πάντα, κτίσματα υπό μορφή τραίνου με διώροφα μεθ’ υπογείου, διαμερισματάκια εν σειρά. Στη συνέχεια ,δε ,όπως διαφάνηκε, πολλά από αυτά κατέληξαν στις τράπεζες………με τις γνωστές συνέπειες. Και έτσι φθάσαμε στην οικονομική κρίση, όπου οι Κυκλάδες επιτέλους ανέπνευσαν! Αλλά για λίγο!
      Δεκαετία 2020
      Τώρα πλέον στην τρέχουσα δεκαετία η οικονομία επανακάμπτει δειλά. Οι επενδυτές βλέπουν την Κυκλαδίτικη γη, ως El Dorado και αγοράζουν ό,τι πωλείται. Η αρχιτεκτονική, αφού δοκίμασε τα πάντα, στρέφεται στη διεθνή…..μοντερνιά και διεθνοποίηση του προϊόντος, τη διακοσμητική μποχο-ποίηση με πρωτοπόρο την Αντίπαρο, Μύκονο, Κέα,…Ευτυχώς ορισμένα νησιά αντιστέκονται και βέβαια υπάρχουν και εξαίσια κτίσματα ως εξαιρέσεις. Οι Κυκλάδες χάνουν τον έμμετρο κυβισμό τους, την αρμονία και την ένταξη της δομημένης οντότητας στο περιβάλλον και το κλίμα τους.
      Και δε φθάνουν όλα αυτά
      Έρχεται και το εφεύρημα με το μπόνους των υποσκάφων, όπου πλέον εμφανίζονται άχαρες επιμήκεις κατασκευές (πρόσφατα κατατέθηκε σε ΣΑ μελέτη μήκους όψης πλέον των 100 μ), κατασκευές με τζαμαρίες που λαμπυρίζουν κατά τη δύση ή την ανατολή και σφαγιάζουν βάναυσα το κυκλαδίτικο ανάγλυφο και την αρμονία.
      Τώρα είναι μάλλον αργά .. αλλά
      Θα πρέπει όλοι εμείς να συλλογιστούμε, οι δε αποφασίζοντες να δράσουν άμεσα, αν και παρατηρείται ανησυχητική απραγία.
      Οι Κυκλάδες, σπυριάζουν επικίνδυνα,
      τα αυτοκίνητα είναι πλέον περισσότερα των κατοίκων,
      Χάνεται η κλίμακα,
      Εμφανίζεται η προκατασκευή,
      Χάνεται η μοναδικότητα …. και το brand name. Αλλοιώνεται το ανάγλυφο,
      Χάνεται η μικροκαλλιέργεια,
      Χάνεται η κοινωνική εγγύτητα, εμφανίζεται η εγκληματικότητα Εκλείπει το νερό, οι μονάδες υγείας είναι υποτυπώδεις,
      Τα απορρίμματα και τα απόβλητα διογκώνονται,
      Τα φωτοβολταϊκά ……διαλύουν ό,τι έχει απομείνει.
      Και κυρίως εκλείπουν οι γηγενείς…… με ότι αυτό συνεπάγεται !!
      Γιώργος Ευριπιώτης
    8. Αρθρογραφία

      GTnews

      Ανακοινώθηκαν από την Ελληνική Εταιρία Προστασίας της Φύσης (ΕΕΠΦ), Εθνικό Χειριστή του Διεθνούς Προγράμματος “Γαλάζια Σημαία” στη χώρα μας, οι βραβεύσεις ακτών, μαρινών και τουριστικών σκαφών. Με 623 βραβευμένες ακτές, η Ελλάδα κατέχει και πάλι την 2η θέση παγκοσμίως ανάμεσα σε 52 χώρες.
      Αξίζει να σημειωθεί ότι στη χώρα μας παρατηρείται σταθερή ανοδική τάση με αύξηση των βραβευμένων σημείων κάθε χρόνο, με τις βραβεύσεις να ξεπερνούν και πάλι τις 600, και στο σύνολο των 52 χωρών που συμμετέχουν στο Πρόγραμμα, η Ελλάδα να κατέχει το 15% των βραβευμένων διεθνώς ακτών.
      Πρώτος νομός στην Ελλάδα αναδείχθηκε ο νομός Χαλκιδικής, με 93 σημαίες και η Περιφέρεια της Κρήτης διατηρεί την πρώτη θέση με 153 σημαίες.
      Η Διεθνής Επιτροπή βράβευσε 4.302 ακτές,  736 μαρίνες και 158 τουριστικά σκάφη σε όλο τον κόσμο.
      Η ετήσια αναγγελία των βραβευμένων με τη Γαλάζια Σημαία ακτών, μαρινών και τουριστικών σκαφών της χώρας μας πραγματοποιήθηκε στο Glyfada Golf Gardens στην Αττική. 
      Συνολικά εξακόσιες είκοσι τρεις (623) Ελληνικές ακτές, δεκαεπτά (17) μαρίνες και δεκαεπτά (17) τουριστικά σκάφη κέρδισαν φέτος το διεθνές βραβείο ποιότητας “ΓΑΛΑΖΙΑ ΣΗΜΑΙΑ”.
      Το Πρόγραμμα «Γαλάζια Σημαία»
      Η «Γαλάζια Σημαία» είναι το πλέον αναγνωρίσιμο και διαδεδομένο διεθνώς οικολογικό σύμβολο ποιότητας στον κόσμο. Απονέμεται από το 1987, σε ακτές και μαρίνες οι οποίες πληρούν τις αυστηρές προϋποθέσεις βράβευσης.
      Απαραίτητη προϋπόθεση για τη βράβευση μίας ακτής με τη «Γαλάζια Σημαία», είναι η ποιότητα υδάτων σε αυτή να είναι «Εξαιρετική». Καμία άλλη διαβάθμιση της ποιότητας, ακόμα και «Καλή», δεν είναι αποδεκτή από το Πρόγραμμα. 
      Η βράβευση έχει διάρκεια ενός έτους.
      Πρέπει επιπλέον να τηρούνται και τα υπόλοιπα από τα συνολικά 33 κριτήρια για τις ακτές (38 για τις μαρίνες και 51 για τα σκάφη), τα οποία αφορούν καθαριότητα, οργάνωση, πληροφόρηση, ασφάλεια λουομένων και επισκεπτών, προστασία του φυσικού πλούτου της ακτής και του παράκτιου χώρου και περιβαλλοντική ευαισθητοποίηση. Τα μεγάλα ταξιδιωτικά γραφεία του εξωτερικού δίνουν ιδιαίτερη σημασία στη «Γαλάζια Σημαία» όταν επιλέγουν τους προορισμούς που προτείνουν στους πελάτες τους, ως εγγύηση των υψηλής ποιότητας υπηρεσιών που προσφέρονται στην ακτή, αλλά και της προστασίας του περιβάλλοντος και της δημόσιας υγείας. Αυτό το γνωρίζουν και το αξιολογούν  όλοι οι διαχειριστές ακτών, Δήμοι, Ξενοδοχεία και Camping, που συμμετέχουν στο Πρόγραμμα εθελοντικά. 
      Το 2017 ξεκίνησε η εφαρμογή του Προγράμματος για τα τουριστικά σκάφη στη χώρα μας. Το Πρόγραμμα αφορά εταιρείες που διαχειρίζονται τουριστικά σκάφη και βραβεύονται για την αειφόρο διαχείριση τους, όταν συμμορφώνονται με 51 κριτήρια σε γενικές κατηγορίες, αλλά και με επιπλέον κριτήρια σε ειδικές κατηγορίες, όπως τα καταδυτικά σκάφη.
      Για το 2025, οκτώ νέα τουριστικά σκάφη εντάχθηκαν στο Πρόγραμμα και έλαβαν τη βράβευση της Γαλάζιας Σημαίας, αυξάνοντας τον αριθμό των τουριστικών σκαφών από τα εννιά (9) στα δεκαεπτά (17).
      Ιδρυτής και Διεθνής Συντονιστής του Προγράμματος είναι το Ίδρυμα για την Περιβαλλοντική Εκπαίδευση (Foundation for Environmental Education - FEE), που εδρεύει στη Δανία, με μέλη 82 χώρες από όλες τις ηπείρους. Εκπροσωπείται στην Ελλάδα από την Ελληνική Εταιρία Προστασίας της Φύσης (ΕΕΠΦ), την παλαιότερη περιβαλλοντική οργάνωση εθνικής εμβέλειας της χώρας που συμπλήρωσε το 2021, 70 χρόνια αδιάλειπτης δράσης σε περιβαλλοντικές παρεμβάσεις, σε προγράμματα προστασίας της φύσης, στην περιβαλλοντική εκπαίδευση με 3 Διεθνή δίκτυα εγκεκριμένα από το Υπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων, και στη γενικότερη ενημέρωση και ευαισθητοποίηση του κοινού.  (www.eepf.gr)
      Περισσότερες λεπτομέρειες για τη διαδικασία επιλογής εδώ: https://www.blueflag.gr/el/articles/2025/galazia-simaia-2025-2i-i-ellada-pagkosmios-me-657-brabeymena-simeia
      Συνημμένα στο Press Kit: 
      Κατάλογος βραβευμένων ακτών, μαρινών και τουριστικών σκαφών 2025
      Στατιστικά στοιχεία
      Ιστορικό και δράσεις της EΕΠΦ
      Φωτογραφίες και posters του προγράμματος “Γαλάζια Σημαία”


      Έγγραφα bf2025-aktes-list-2025-gr-eng-03.pdf (277.99 KB) bf2025-deltio-typou-galazia-simaia-anaggelia-vravefseon-eepf.docx (205.41 KB) bf2025-deltio-typou-galazia-simaia-anaggelia-vravefseon-eepf.pdf (540.42 KB) bf2025-galazia-simaia-statistika-stoixeia-gr.docx (46.78 KB) bf2025-galazia-simaia-statistika-stoixeia-en.docx (43.66 KB) bf2025-list-2025-en.docx (33.38 KB) bf2025-list-2025-gr.docx (36.62 KB) eepf-cv-full-2025-gr.docx (257.49 KB) eepf-cv-full-2025-gr.pdf (479.1 KB) eepf-cv-syntomo-2025.docx (178.71 KB) eepf-cv-syntomo-2025.pdf (226.4 KB) bf-2025-poster-aktes-010-gr-hires.pdf (3.46 MB) bf-2025-poster-aktes-010-en.pdf (2.01 MB) bf-2025-poster-aktes-010-en-hires.pdf (3.44 MB) bf-2025-poster-aktes-010-gr.pdf (2.03 MB)  
    9. Αρθρογραφία

      Engineer

      Το ΓΕΩΤ.Ε.Ε. παρέλαβε από το Τμήμα Δασικών Χαρτών, Δασολογίου, Απογραφής & Θεματικής Υποστήριξης Δικαιωμάτων Δημοσίου της Διεύθυνσης Δασικών Έργων & Υποδομών του Υ.Π.ΕΝ. τα γεωχωρικά δεδομένα των διορθώσεων των δασικών χαρτών που έγιναν από τις Διευθύνσεις Δασών της χώρας.
      Τα γεωχωρικά δεδομένα των ως άνω διορθώσεων των δασικών χαρτών μπορείτε να τα βρείτε ΕΔΩ.
      ΕΝΗΜΕΡΩΣΗ 15/4/2022: έχουν προστεθεί οι διορθώσεις των Δ.Χ. των Δ.Δ. Ιωαννίνων, Άρτας, Φθιώτιδας, Βοιωτίας, Καρδίτσας, Λάρισας και Κυκλάδων.
      ΕΝΗΜΕΡΩΣΗ 24/5/2022: Περιλαμβάνει όλη την επικράτεια, εκτός από τμήμα αρμοδιότητας της Δ.Δ. Ανατολικής Αττικής, η οποία δεν έχει ολοκληρώσει την φόρτωση των διορθώσεων.
      Σημειώνεται ότι πρόσθετα δεδομένα θα γίνονται διαθέσιμα τμηματικά, μετά την ανάρτησή τους στον ειδικό διαδικτυακό τόπο της 143792/1794/03-08-2016 (Φ.Ε.Κ 2750/Β”) απόφασης Αναπληρωτή Υπουργού Περιβάλλοντος και Ενέργειας.
      Τέλος, επισημαίνεται ότι τα δεδομένα παρέχονται δωρεάν στα πλαίσια της νομοθεσίας περί διάθεσης ανοικτών δημόσιων γεωχωρικών δεδομένων και μπορούν να αξιοποιηθούν περαιτέρω, εφόσον αναφέρεται ο φορέας κατάρτισης, ελέγχου, θεώρησης, ανάρτησης και κύρωσής τους (η αρμόδια Διεύθυνση Δασών) και ο φορέας διάθεσης και τελικής επεξεργασίας τους (Τμήμα Δασικών Χαρτών, Δασολογίου, Απογραφής και Θεματικής Υποστήριξης Δικαιωμάτων Δημοσίου της Διεύθυνσης Δασικών Έργων και Υποδομών του Υπουργείου Περιβάλλοντος και Ενέργειας).
      Από το Γεωτεχνικό Επιμελητήριο Ελλάδας
    10. Αρθρογραφία

      Engineer

      Ο Ομότιμος Καθηγητής Πολεοδομίας κ. Αθ. Αραβαντινός στο πρόσφατο άρθρο του στον «Προμηθέα 9ο τεύχος» -έκδοση του ΕΜΠ- συμπεραίνει μετά τη σχετική σε βάθος και λεπτομερή ανάλυση σεναρίων ότι το μέλλον των πόλεων θα είναι «το αποτέλεσμα της αρμονικής συνεργασίας των τριών ομάδων συντελεστών – αιρετών, τεχνοκρατών και πληθυσμού (πολιτών)»
      kassiosΗ άποψη αυτή είναι σωστή μεν αλλά αναφορικά με το ρόλο του κάθε συντελεστή στο μέλλον των πόλεων  δεν είναι ισοβαρής.
      Θεωρώ ότι ο ρόλος των πολιτών έχει μεγαλύτερη βαρύτητα και επιρροή στη διαμόρφωση της δυναμικής των δυο άλλων συντελεστών. Είναι οι πολίτες εκείνοι που εκλέγουν και επιλέγουν τους αιρετούς εκπροσώπους τους και είναι οι πολίτες εκείνοι που αποδέχονται των τεχνοκρατών τις απόψεις λαμβανομένης υπόψη της από του «κοινού» αποδοχής-έγκρισης  των προτάσεων των τεχνοκρατών.
      Για τις ελληνικές πόλεις και όχι μόνον το μέλλον είναι συνυφασμένο με την αντίληψη περί ποιότητας ζωής και περιβάλλοντος που οι πολίτες επιθυμούν. Τα αυστηρά ρυμοτομικά σχέδια του σχεδιασμού των πόλεων του παρελθόντος –προϊόντα των τεχνοκρατών –έχουν από μακρού εγκαταλειφθεί και τα διαδέχτηκαν οι δορυφορικές πόλεις με ανοιχτούς ορίζοντες και με άφθονο πράσινο.
      Η συνεχώς βελτιούμενη παιδεία των πολιτών σε αστικά και περιαστικά κέντρα δημιουργεί νέες αναζητήσεις αναφορικά με την ποιότητα ζωής τους. Οι αρχές και αναγνωρισμένες αξίες της αειφόρου διαχείρισης των πόλεων, οδηγούν στην απαίτηση από τους πολίτες σε περισσότερο πράσινο, σε καθαρότερη ατμόσφαιρα στην πόλη, σε βελτίωση της κινητικότητας –π.χ εκτεταμένη τη χρήση ποδηλάτου- .
      Οι νέες αυτές αντιλήψεις, απόψεις των πολιτών εκφράζονται σε προτιμήσεις  με την επιλογή αιρετών με ανάλογες απόψεις και που τελικά οδηγούν τους τεχνοκράτες – τρίτο συντελεστή – στην προσαρμογή στην υλοποίηση των απαιτήσεων των πολιτών.
      Nέες τεχνολογίες – δορυφορικά δεδομένα, drowns, καιρικές προβλέψεις, κλιματική αλλαγή κλπ θα έχουν να παίξουν ένα αποφασιστικό ρόλο στο σχεδιασμό και στη διαμόρφωση των νέων πόλεων και προσαρμογής των παλαιότερων στις σύγχρονες απαιτήσεις διαβίωσης των πολιτών. Μια νέα δυναμική θα αναπτυχθεί με τη δημιουργία περιαστικών ενοτήτων πρασίνου με έντονες αναδασώσεις, με μελέτη για περισσότερη ασφάλεια έναντι φυσικών κινδύνων, πυρκαγιών, πλημμυρών κ.α και την εκ νέου αποκάλυψη της παλαιότερης φυσιογραφικής μορφής της πόλης.
      Η βιοποικιλότητα και πανίδα θα γίνουν απαίτηση για την επαναφορά τους στις πόλεις, ενώ η ροή παλαιότερων επιφανειακών ρευμάτων που θα αποκαλυφθούν θα δημιουργήσει νέες συνθήκες τοπο-μικρό κλιματικής βελτίωσης.
      Το ανάγλυφο της πόλης θα διαμορφωθεί κατά τέτοιο τρόπο με τη χρήση νέων υλικών επίστρωσης (ψυχρά υλικά) που πλέον η άσκηση με περπάτημα θα αποτελεί ένα σύγχρονο τρόπο κίνησης, μετακίνησης, και σωματικής άσκησης των πολιτών.
      Είναι λοιπόν εξάρτηση των απαιτήσεων των πολιτών, το μέλλον των πόλεων που καλόν είναι έγκαιρα, αιρετοί αλλά και τεχνοκράτες να ενστερνιστούν και ανάλογα να πράξουν με τη δημιουργία ενός νέου περιβάλλοντος διαβίωσης στις πόλεις με συνεργό και σύμμαχο τη φύση που κατά τον  Bakon πρέπει να υπακούεται και όχι να χειραγωγείται.
    11. Αρθρογραφία

      Engineer

      Κατά το πρώτο εξάμηνο του 2023 εισέρρευσαν από το εξωτερικό στη Ελληνική αγορά ακινήτων περίπου €1,1 δισ. (+ 39,5% y/y), ενώ κατά το δεύτερο τρίμηνο ο ρυθμός αύξησης επιταχύνθηκε στο 46,2% σε ετήσια βάση, με τις επενδύσεις να αγγίζουν τα €605,8 εκατ.
      Η πολιτική σταθερότητα στη χώρα, καθώς και προσδοκίες για ενίσχυση των επενδύσεων από Έλληνες και ξένους επενδυτές έχουν συμβάλλει σημαντικά στη βελτίωση του επενδυτικού κλίματος στην χώρα. Προσφάτως η κατάκτηση τς επνδυτικής βαθμίδας απο την χώρα (BBB-/A3/Σταθερές Προοπτικές: S&P 20/10/23, ΒΒB(low)/Σταθερές Προοπτικές: DBRS 08/09/23), ενίσχυσε την ελκυστικότητα της Ελλάδας ως επενδυτικό προορισμό.
      Σύμφωνα με πρόσφατη έκθεση της Εθνικής Χρηματιστηριακής, οι λόγοι για τη διατήρηση του επενδυτικού ενδιαφέροντος από το εξωτερικό για την χώρα μας και το 2023 περιλαμβάνουν, το έλλειμα αποθέματος επαγγελματικών ακίνητων συμβατών με κριτήρια ESG και η ζήτηση αυτών από εταιρικούς μισθωτές, την απήχηση των καταλυμάτων βραχυχρόνιας μίσθωσης, την ζήτηση για άδειες παραμονής μέσω του προγράμματος «χρυσή βίζα», αλλά και το γεγονός ότι τα ακίνητα στην Ελλάδα είναι αισθητά φθηνότερα σε σχέση με τα αντίστοιχα του εξωτερικού.

      Με premium απόδοσης  τα Ελληνικά ακίνητα σε σχέση με τα ευρωπαϊκά
      Οι υψηλότερες αποδόσεις των Ελληνικών ακινήτων συγκριτικά με την Ευρωπαϊκή αγορά προσελκύουν επενδυτικές ροές στον κλάδο, ενώ μέσο-μακροπρόθεσμα η περαιτέρω βελτίωση του μακροοικονομικού προφίλ της χώρας σε συνδυασμό με την πολιτική σταθερότητα αναμένεται να ενισχύσουν περαιτέρω τις προοπτικές της Ελληνικής αγοράς ακινήτων και να οδηγήσουν σε τροχιά σύγκλισης τις αποδόσεις των Ελληνικών ακινήτων με τις αντίστοιχες των Ευρωπαϊκών (mean reversion).
      Σήμερα όπως διαπιστώνει η έκθεση της Εθνικής Χρηματιστηριακής τα επενδυτικά ακίνητα έχουν προκαθορισμένες ταμιακές ροές στη διάρκεια του επενδυτικού ορίζοντα, οπότε και αυξημένη ορατότητα, το προφίλ τους προσομοιάζει τα κρατικά ομόλογα. Το spread της απόδοσης των ελληνικών ακινήτων έναντι της απόδοσης του 10-ετούς ομολόγου Ελληνικού Δημοσίου παραμένει αισθητά υψηλότερο συγκριτικά με το αντίστοιχο spread στην Γαλλία, Γερμανία και Μ.Βρετανία. 
      Συμπερασματικά, τα Eλληνικά ακίνητα παρουσιάζουν premium απόδοσης σε σχέση με τα ευρωπαϊκά χωρίς όμως την ανάληψη premium ρίσκου για τους λόγους που προαναφέραμε (πολιτική σταθερότητα, μακροοικονομική συνέπεια, τροχιά σύγκλησης με την ΕΕ κ.α.)
      Αξίζει να σημειωθεί ότι η Ελλάδα παρουσιάζει υψηλά μισθώματα ανα τ.μ. ανα μήνα και υψηλότερες αποδόσεις σε όλες τις κατηγορίες ακίνητων σε σχέση με τις αγορές της Ευρώπης (εκτός Μ. Βρετανίας). 

      Τα κτίρια γραφείων στην Αθήνα παρουσιάζουν συστηματικά σημαντικά υψηλότερες αποδόσεις (yields) σε σχέση με αντίστοιχα ακίνητα στην Ευρώπη. Επιπρόσθετα, παρατηρείται μία σταθερότητα στην απόδοση στην Αθήνα (εύρος: 6,54% - 6,58%) έναντι άλλων Ευρωπαϊκών αγορών.
      Με χαμηλότερο discount σε σχέση με τις Ευρωπαϊκές οι Ελληνικές ΑΕΕΑΠ
      Οι Ελληνικές ΑΕΕΑΠ διαπραγματεύονται με χαμηλότερο discount σε σχέση με τις Ευρωπαϊκές, καθώς εκτός από τη μεγαλύτερη διαφορά (spread) μεταξύ μισθωτικής απόδοσης και κόστους δανεισμού,  έχουν μεγαλύτερη διαφορά αποδόσεων σε σχέση με τα κρατικά ομόλογα.
      Την ίδια ώρα η Ελληνική αγορά ακινήτων υψηλών προδιαγραφών είναι συγκριτικά μικρή και συγκεντρωμένη σε λίγους μεγάλους παίκτες, οπότε λιγότερο ανοιχτή σε ανταγωνιστικές πιέσεις. 
      Ωστόσο οι Ελληνικές ΑΕΕΑΠ δικαιολογείται να διαπραγματεύονται με χαμηλότερο discount σε σχέση με τις Ευρωπαϊκές.
      Εκτός από τη μεγαλύτερη διαφορά (spread) μεταξύ μισθωτικής απόδοσης και κόστους δανεισμού, έχουν μεγαλύτερη διαφορά αποδόσεων σε σχέση με τα κρατικά ομόλογα και η Ελληνική αγορά ακινήτων υψηλών προδιαγραφών είναι συγκριτικά μικρή και συγκεντρωμένη σε λίγους μεγάλους παίκτες, οπότε λιγότερο ανοιχτή σε ανταγωνιστικές πιέσεις.
       
      Ποιά είναι η τάση στην εγχώρια αγορά
      Σύμφωνα με την Εθνική πολύ υψηλή ζήτηση για ποιοτικά γραφεία (βιοκλιματικά, περιβαλλοντικά φιλικά, ενεργειακά αποδοτικά, τεχνολογικά προηγμένα, συμβατά με κριτήρια ESG). 
      Η εφαρμογή των θεμελιωδών αρχών ESG, η λήψη πιστοποιήσεων και η ζήτηση για γραφειακούς χώρους υψηλής ποιότητας, αποτελούν παράγοντες που λειτουργούν αυξητικά των μισθωτικών αξιών. 
      Ο κλάδος του retail έχει επηρεασθεί από τις πληθωριστικές πιέσεις, οι οποίες έχουν επηρεάσει με τη σειρά τους την καταναλωτική δαπάνη.
      Όμοια η ζήτηση για αποθηκευτικούς χώρους λόγω της περαιτέρω διείσδυσης του e-commerce και τη ψηφιοποίησης της εφοδιαστικής αλυσίδας ελλειψη προσφοράς ακινήτων σύμφωνα με τις προδιαγραφές της ζήτησης (προδιαγραφές ύψους, περιβαλλοντικά φιλικά, πλησίον σημαντικών διαμετακομιστικών κόμβων). 
      Στρατηγική θέση της χώρας - η Ελλάδα καθίσταται κόμβος data centers.
    12. Αρθρογραφία

      Engineer

      Τα τελευταία χρόνια οι Αδειες Λειτουργίας των Καταστημάτων Υγειονομικού Ενδιαφέροντος εκδίδονται ηλεκτρονικά με τη διαδικασία της γνωστοποίησης μέσα από την ιστοσελίδα www.notifybusiness.gov.gr. Έτσι δεν περιμένει ο επιχειρηματίας να γίνει ο έλεγχος από το υγειονομικό, την πυροσβεστική για να ανοίξει την επιχείρησή του, αλλά ο ίδιος γνωστοποιεί (γι’ αυτό και πλέον δεν υπάρχει ο όρος Άδεια Λειτουργίας, αλλά Γνωστοποίηση Λειτουργίας) τη δραστηριότητά του στην Αδειοδοτούσα Αρχή (Δήμος) και έχει την υποχρέωση να πληροί όλους τους όρους της κείμενης πολεοδομικής, υγειονομικής και πυροσβεστικής νομοθεσίας, ενώ ελέγχεται εκ των υστέρων για το αν όντως τους πληροί.
      Με τη «γνωστοποίηση», μπορεί να έχει απλοποιηθεί η διαδικασία, αλλά τα πράγματα δεν είναι και τόσο άπλα, γιατί η ευθύνη ανήκει πλέον στον επιχειρηματία, ο οποίος, θα πρέπει να είναι βέβαιος οτι η επιχείρησή του πληροί τις πολεοδομικές, υγειονομικές, πυροσβεστικές και άλλες διατάξεις. Σε περίπτωση που η διαδικασία γίνει με λάθη ή με ελλείψεις, ή αν δεν υπάρχουν όλα τα νομιμοποιητικά έγγραφα και στοιχεία στην επιχείρηση, ο επιχειρηματίας θα κληθεί να πληρώσει πρόστιμα ή να αλλάξει το κατάστημα εν μέσω λειτουργίας του ή ακόμα και να το κλείσει.
      Επομένως, ο επιχειρηματίας, για να είναι σίγουρος για τη νομιμότητα της επιχείρησής του, θα πρέπει πριν ξεκινήσει την ίδρυσή της, να απευθυνθεί σε μηχανικό, ο οποίος γνωρίζει την πολεοδομική νομοθεσία σχετικά με τις άδειες λειτουργίας των επιχειρήσεων και θα τον βοηθήσει να βρει τον κατάλληλο χώρο και «να στήσει» μια νόμιμη επιχείρηση, αποφεύγοντας μελλοντικά προβλήματα και μπλεξίματα με τις αρμόδιες υπηρεσίες.
      Σε ποια καταστήματα αφορά η νομοθεσία;
      Καταστήματα Υγειονομικού Ενδιαφέροντος Επιχειρήσεις μαζικής Εστίασης πλήρους και πρόχειρου γεύματος και Επιχειρήσεις Αναψυχής (εστιατόρια, ψητοπωλεία, οβελιστήρια, σνακ μπαρ, αναψυκτήρια, καφετερίες, μπαρ και άλλες παρόμοιες δραστηριότητες).
      Καταστήματα Λιανικής Διάθεσης Τροφίμων και Ποτών Παντοπωλεία, κρεοπωλεία, οπωροπωλεία, ιχθυοπωλεία, κάβες ποτών, καταστήματα ξηρών καρπών και ζαχαρωδών προϊόντων, πρατήρια άρτου, πρατήρια ειδών ζαχαροπλαστικής, καφεκοπτεία και παρόμοιες δραστηριότητες.
      Καταστήματα Παροχής Υπηρεσιών Υγειονομικού Ενδιαφέροντος Κομμωτήρια, καταστήματα περιποίησης χεριών - ποδιών, εργαστήρια tattoo.
      Στη συγκεκριμένη διαδικασία εμπίπτουν και άλλες δραστηριότητες, όπως θέατρα, κινηματογράφοι, καταστήματα υγειονομικού ενδιαφέροντος εντός τουριστικών καταλυμάτων και αυτόματοι πωλητές.
      Προσοχή! Στη συγκεκριμένη διαδικασία δεν εμπίπτουν καταστήματα αμιγούς ιντερνέτ και παιδότοποι.
      Πώς ξεκινάμε μια επιχείρηση;
      Οι περισσότεροι επιχειρηματίες ξεκινούν ανάποδα. Πρώτα βρίσκουν το μαγαζί που τους αρέσει και μετά προσπαθούν να καλύψουν μέσα στο κτίριο τους απαιτούμενους χώρους για την δραστηριότητα της επιχείρησης. Πριν καταλήξει στον χώρο ο επιχειρηματίας όμως, θα πρέπει πρώτα να έχει αποφασίσει τι θα προσφέρει και να δώσει μια λίστα με τα προϊόντα στο μηχανικό. Για παράδειγμα αν θα διαθέτει καφέ, οινοπνευματώδη ποτά, πίτσες, τυρόπιτες, σάντουιτς, φαγητά, γλυκά, ψωμί κλπ;
      Στη συνέχεια θα πρέπει να ξεκαθαρίσει από την αρχή αν τα προϊόντα που θα προσφέρει η επιχείρηση θα παρασκευάζονται εντός του καταστήματος ή θα τα προμηθεύεται από άλλες επιχειρήσεις. Σημειωτέον ότι οι προμηθευτές θα πρέπει να εκδίδουν τα νόμιμα παραστατικά.
      Επίσης θα πρέπει να γνωρίσει στο μηχανικό, αν τα προϊόντα θα προσφέρονται σε πελάτες που θα κάθονται στο κατάστημα ή μόνο σε περαστικούς ή αν θα μεταπωλούνται σε άλλες επιχειρήσεις.
       Έτσι ο μηχανικός θα γνωρίζει ακριβώς σε ποια κατηγορία επιχείρησης θα ανήκει το συγκεκριμένο κατάστημα και επομένως θα έχει μια καλή και σφαιρική εικόνα για το ποιος χώρος είναι κατάλληλος.
      Τι ελέγχει ο μηχανικός;
      Ο μηχανικός γνωρίζοντας τις ανάγκες της επιχείρησης, υπολογίζει τα απαιτούμενα τετραγωνικά μέτρα για το παρασκευαστήριο, την κουζίνα, το λουτρό, τα αποδυτήρια, την αποθήκη και το χώρο τραπεζοκαθισμάτων. Μπορεί να έχουν καταργηθεί τα ελάχιστα τετραγωνικά του κάθε χώρου (παρασκευαστήριο, χώρος πλύσης, αίθουσα πελατών), υπάρχουν όμως, απαιτήσεις σύμφωνα με την πολεοδομική νομοθεσία και τον κτιριοδομικό κανονισμό. Έτσι ο επιχειρηματίας σε συνεργασία με τον μηχανικό αναζητούν το κατάλληλο κτίριο για την συγκεκριμένη επιχείρηση.
      Τι εξετάζουμε για τη νομιμότητα ενός κτιρίου για Κατάστημα Υγειονομικού Ενδιαφέροντος;
      Να έχει οικοδομική άδεια ή να είναι νομίμως υφιστάμενο προ του έτους 1955 ή σε περίπτωση αυθαιρεσιών ή αυθαίρετης χρήσης, να έχουν αυτές τακτοποιηθεί. Να είναι χώρος κυρίας χρήσεως και όχι αποθήκη. Απαγορεύονται πρόχειρες κατασκευές από ξύλα, λαμαρίνες, κλπ. Σε περίπτωση λειτουργίας των καταστημάτων σε ισόγειους ή άλλους χώρους πολυκατοικιών, να επιτρέπεται από τον κανονισμό της πολυκατοικίας ή ελλείψει κανονισμού να υπάρχει σύμφωνη γνώμη από την πλειοψηφία των ιδιοκτητών των στεγαζομένων στο ίδιο κτίριο κατοικιών. Απαγορεύεται να λειτουργούν οι κύριες δραστηριότητες της επιχείρησης σε υπόγεια, εκτός κι αν έχουν τακτοποιηθεί ως κυρίας χρήσης (π.χ. αποδυτήρια, w.c.). Επιτρέπεται η χρήση υπογείων μόνο για βοηθητικούς χώρους (αποθήκη). Σε περίπτωση χρήσης παταριού ως χώρο καταστήματος, θα πρέπει αυτό να είναι χαρακτηρισμένο ως χώρος κύριας χρήσης. Να υπάρχει πρόσβαση σε ΑμεΑ/εμποδιζόμενα άτομα  
      Ποια είναι τα βήματα για την ίδρυση Καταστήματος Υγειονομικού Ενδιαφέροντος;
      Τα βήματα είναι:
      ΒΗΜΑ 1ο) Διερεύνηση στην Υπηρεσία Δόμησης (Πολεοδομία) αν επιτρέπεται από τις χρήσεις γης, στο χώρο αυτό η ίδρυση του συγκεκριμένου καταστήματος (π.χ. εστιατορίου, εργαστηρίου, κ.τ.λ.)
      ΒΗΜΑ 2ο) Υποβολή στον Δήμο, ΑΙΤΗΣΗΣ ΓΙΑ ΧΟΡΗΓΗΣΗ ΒΕΒΑΙΩΣΗΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΓΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΣΤΗ ΣΥΓΚΕΚΡΙΜΕΝΗ ΤΟΠΟΘΕΣΙΑ.
      Στην αίτηση δηλώνεται ονοματεπώνυμο, διεύθυνση, το είδος του καταστήματος και η δραστηριότητα της επιχείρησης και επισυνάπτεται Τοπογραφικό σκαρίφημα ή χάρτης google, όπου φαίνεται η ακριβής θέση της υπό εγκατάστασης επιχείρησης.
      Εάν το κατάστημα είναι σε πολυκατοικία:
      α) μαζί με την Αίτηση υποβάλλεται στον Δήμο ο κανονισμός της πολυκατοικίας ότι δεν απαγορεύεται το είδος της επιχείρησής του,
      β) ελλείψει κανονισμού υποβάλλεται Υπεύθυνη Δήλωση του ιδιοκτήτη ότι δεν υφίσταται κανονισμός πολυκατοικίας
      Ο Δήμος υποχρεούται να εκδώσει την βεβαίωση εντός δεκαπέντε ημερών. Σε περίπτωση απόρριψης, πρέπει να αιτιολογείται λεπτομερώς. Η βεβαίωση ισχύει για πέντε (5) μήνες.
      ΒΗΜΑ 3ο) Διαμόρφωση καταστήματος
      Μετά την έκδοση της βεβαίωσης από το Δήμο. Ο επιχειρηματίας σε συνεργασία με το μηχανικό θα πρέπει να διαμορφώσει κατάλληλα τους απαιτούμενους χώρους, αφού εκδώσει ΑΔΕΙΑ ΜΙΚΡΗΣ ΚΛΙΜΑΚΑΣ, όπου αυτό απαιτείται.
      ΒΗΜΑ 4ο) Εναρξη Λειτουργίας Επιχείρησης
      Μόλις είναι έτοιμη η επιχειρηση και πριν την λειτουργίας της:
      α) Γίνεται η Έναρξη της Επιχείρησης στην Εφορία και παίρνει Κωδικούς Δραστηριότητας (ΚΑΔ).
      β) Πληρώνει ο επιχειρηματίας το αντίστοιχο παράβολο στην Ταμειακή Υπηρεσία του Δήμου και
      γ) Παίρνει ο επιχειρηματίας από την Ταμειακή Υπηρεσία, βεβαίωση περί μη οφειλής στο Δήμο (δημοτική ενημερότητα).
       ΒΗΜΑ 5ο) Γνωστοποίηση στο Δήμο
      Ο ενδιαφερόμενος σε συνεργασία με τον μηχανικό του μπαίνει με τους κωδικούς του taxis και γνωστοποιεί την δραστηριότητα του στον Δήμο μέσα από την ιστοσελίδα www.notifybusiness.gov.gr. Είναι απαραίτητος ο μηχανικός στη γνωστοποίηση γιατί το σύστημα ζητά τη συμπλήρωση στοιχείων της επιχείρησης, όπως: την θέση, τους ΚΑΔ, την οικοδομική άδεια, το εμβαδόν, τον θεωρητικό πληθυσμό, τον συντελεστή μεγέθους αν θα αναπτύσσει τραπεζοκαθίσματα ή όχι αν θα κάνει χρήση μουσικής, τον αριθμό πρωτοκόλλου της ανωτέρω βεβαίωσης τον αριθμό παράβολου κ.τ.λ.
      Ποια αρχεία τηρούμε σε φάκελο του καταστήματος;
      α) Το αποδεικτικό υποβολής της γνωστοποίησης
      β) Σχεδιάγραμμα του καταστήματος, στο οποίο θα αποτυπώνονται όλοι οι χώροι του καταστήματος
      γ) Βεβαίωση μηχανικού ότι πληρούνται οι κτιριολογικές προϋποθέσεις και υποχρεώσεις του ισχύοντος θεσμικού πλαισίου για το κατάστημα, ότι πληρεί τις προϋποθέσεις χώρου κύριας χρήσης, ότι ο χώρος είναι κατάλληλος για τη συγκεκριμένη χρήση σύμφωνα με τον Οικοδομικό και τον Κτιριοδομικό Κανονισμό, τις προϋποθέσεις του Κανονισμού Πυροπροστασίας. Η κάτοψη θα συνοδεύεται από αντίγραφα των στοιχείων νομιμότητας του χώρου, στα οποία αναφέρεται (π.χ. άδεια δόμησης, δήλωση αυθαιρέτου με τις εκάστοτε περί αυθαιρέτων διατάξεις, απόφαση εξαίρεσης από κατεδάφιση, βεβαίωση παλαιότητας κλπ).
      δ) Βεβαίωση της αρμόδιας για την οδό υπηρεσίας, ότι οι εργασίες κυκλοφοριακής σύνδεσης εκτελέσθηκαν πλήρως και σύμφωνα με τα εγκεκριμένα σχέδια ή έγκριση εισόδου – εξόδου, ανάλογα με την κατηγορία που ανήκει η εγκατάσταση και εφόσον απαιτείται.
      ε) Πιστοποιητικό πυροπροστασίας, εφόσον απαιτείται. Σε περίπτωση μη απαίτησης πιστοποιητικού πυροπροστασίας από την Πυροσβεστική, θα υπάρχει φάκελος από το μηχανικό, με τα μέτρα και μέσα πυροπροστασίας που απαιτούνται.
      στ) Υπεύθυνη Δήλωση του υγειονομικός υπευθύνου του καταστήματος
      ζ) Το αποδεικτικό πληρωμής του παραβόλου στον δήμο
      η) Άδεια χρήσης κοινόχρηστου χώρου, εφόσον υπάρχει
      θ) Άδεια παράτασης ωραρίου μουσικής, εφόσον υπάρχει
      ι) Βεβαίωση της αρμόδιας υπηρεσίας του Υπουργείου Πολιτισμού, εφόσον απαιτείται.
      κ) Άδεια χρήσης φυσικού αερίου, εφόσον υπάρχει.
      Προσοχή! Ανάλογα με το είδος του καταστήματος – επιχείρησης (π.χ. κατάστημα τροφίμων, κομμωτήριο κ.ά.), θα πρέπει επιπρόσθετα να τηρούνται τα προβλεπόμενα αρχεία, σύμφωνα με τους όρους της εκάστοτε υγειονομικής διάταξης. Τα έγγραφα θα επιδεικνύονται κατά τον υγειονομικό έλεγχο της επιχείρησης.
    13. Αρθρογραφία

      Ροδοπουλος

      Σε προηγούμενο τεύχος του περιοδικού (#3, Ιούλιος – Σεπτέμβριος 2013), αναφέρθηκα στην άναρχη εικόνα που επικρατεί στη σήμανση των ελληνικών αυτοκινητοδρόμων.
       
      Συγκεκριμένα, έγραφα για μία διαδρομή τριακοσίων περίπου χιλιομέτρων από την Κυλλήνη προς την Αθήνα, όπου παρατηρεί κανείς τέσσερις διαφορετικές γραμματοσειρές να έχουν χρησιμοποιηθεί στις πινακίδες.
       
      Όπως φαίνεται, τα παράπονά μου είχαν αποτέλεσμα, αφού πρόσφατα μου ζητήθηκε αν θα ήθελα να συμβάλω ώστε να ενοποιηθούν, να εξορθολογιστούν και να βελτιωθούν οι γραμματοσειρές που χρησιμοποιούνται, τόσο στους αυτοκινητόδρομους ταχείας κυκλοφορίας όσο και στη σήμανση των επαρχιακών οδών.
       
      Το χρονικό που ακολουθεί, φανερώνει για μία ακόμη φορά την ανεπάρκεια της ελληνικής πολιτείας να θέτει κανόνες και προδιαγραφές σε στοιχειώδεις εφαρμογές της εικόνας και της επικοινωνίας της γενικότερα.
       
      Η γνωστή σε όλους μας χαρακτηριστική μπλε σήμανση των επαρχιακών οδών της Ελλάδας έχει προκύψει από την προσαρμογή του βρετανικού προτύπου που σχεδιάστηκε από τον Jock Kinneir και τη συνεργάτιδά του Margaret Calvert στη δεκαετία του ‘60. Στην Ελλάδα υιοθετήθηκε το 1974, όταν δημοσιεύθηκαν οι σχετικές προδιαγραφές σε τεύχος του υπουργείου Δημοσίων Έργων. Στις προδιαγραφές αυτές παρουσιάζονται οι λατινικοί και ελληνικοί χαρακτήρες, οι αριθμοί και κάποια βασικά σημεία στίξης. Περιγράφεται επίσης ο ακριβής τρόπος τοποθέτησης, που προϋποθέτει συγκεκριμένο ύψος χαρακτήρων με αντίστοιχες αποστάσεις για όλα τα ζεύγη γραμμάτων. Πρακτικά, ο κατασκευαστής της πινακίδας τοποθετούσε τους χαρακτήρες πάντοτε σε συγκεκριμένη διάσταση με προκαθορισμένες αποστάσεις για κάθε ζεύγος χαρακτήρων, όπως αναγράφονται σε σχετικούς πίνακες. Σωστή περιγραφή για τα δεδομένα της εποχής, αλλά εμφανώς ξεπερασμένος τρόπος χρήσης σήμερα. Όμως, αντίστοιχες προδιαγραφές συντάχθηκαν και αρκετά χρόνια αργότερα, το 2003, όταν ακολουθήθηκε το γερμανικό πρότυπο DIN για τη σήμανση των νέων αυτοκινητοδρόμων ταχείας κυκλοφορίας της χώρας (πράσινες πινακίδες). Σε αυτήν την περίπτωση προσαρμόστηκαν οι γραμματοσειρές DΙΝ 1451 (Mittelschrift και Engschrift) για την κανονική και στενή γραφή αντίστοιχα, από τον σχεδιαστή Έκτορα Χαραλάμπους. Δημιουργείται βέβαια η απορία, πώς, ενώ βρισκόμαστε ήδη στην ψηφιακή εποχή, οι προδιαγραφές προσαρμόστηκαν στα προ εικοσιπενταετίας πρότυπα και όχι στις σύγχρονες απαιτήσεις, όπως θα ήταν λογικό.
      Η συμβολή μου στο έργο θα αφορούσε την ομογενοποίηση των σχεδίων, τη μεταφορά των περιγραμμάτων σε αρχεία γραμματοσειρών με τέτοιο τρόπο ώστε να ακολουθούνται οι προδιαγραφές ενδιάμεσων αποστάσεων (διαστοιχείωση), οι οποίες θα έπρεπε να ταυτίζονται απόλυτα με τους πίνακες προδιαγραφών για το δεδομένο ύψος χαρακτήρων. Έτσι, για παράδειγμα, γράφοντας το όνομα μιας πόλης με τη νέα γραμματοσειρά, στο ύψος των 112 χιλιοστών, το πλάτος των χαρακτήρων και οι ενδιάμεσες αποστάσεις θα πρέπει να ταυτίζονται σε χιλιοστά με τον προβλεπόμενο από τους πίνακες αριθμό. Η μεταφορά αυτή θα εκμηδένιζε τον χρόνο σχεδιασμού μιας πινακίδας σήμανσης σε αντίθεση με την προηγούμενη κατάσταση, όπου τα γράμματα έπρεπε να στοιχειοθετηθούν ένα προς ένα και να ρυθμιστούν οι αποστάσεις μεταξύ τους με σχετική μέτρηση.
       
      Η διαδικασία σχεδιασμού
       
      Για τη γραμματοσειρά των μπλε πινακίδων, της λεγόμενης επαρχιακής σήμανσης, οι χαρακτήρες που σχεδιάστηκαν στο χαρτί το 1973-74 είχαν ήδη ψηφιοποιηθεί έστω και σε απλά ανυσματικά αρχεία από τις εταιρείες που ασχολούνται με την οδοσήμανση και στοιχειοθετούνταν ένα – ένα. Το σχέδιο των λατινικών, όπως ανέφερα παραπάνω, προέρχεται από τη μελέτη των Βρετανών Kinnear-Calvert, με εμφανή όμως σχεδιαστικά λάθη κατά την αντιγραφή. Τα ελληνικά, τα οποία –σωστά ή λάθος– συνηθίσαμε με τον καιρό, σχεδιάστηκαν –άγνωστο για μένα από ποιον– με μεγάλα λάθη και φανερά περιορισμένη σχεδιαστική ικανότητα.
       
      Λογικό, όμως, σε μια εποχή που Έλληνες σχεδιαστές δεν είχαν ακόμη ασχοληθεί συστηματικά με το αντικείμενο. Τα λάθη είναι ολοφάνερα, όπως διαπιστώνουμε στη σχετική εικόνα. Για παράδειγμα, το χι είναι πολύ μεγαλύτερο από όσο πρέπει, καταλαμβάνοντας χώρο τόσο στα ανωφερή όσο και στα κατωφερή τμήματα. Το ταυ είναι τοποθετημένο ανεστραμμένο, με το αριστερό άκρο δεξιά και αντίστροφα. Το ω είναι τεράστιο συγκριτικά με τα άλλα πεζά γράμματα. Το φι καταλαμβάνει το ίδιο πλάτος με το όμικρον, ενώ δεν θα έπρεπε γιατί αποτελείται από τρία κατακόρυφα στελέχη και όχι δύο, με αποτέλεσμα να μικραίνει η αντιφόρμα και να «μπουκώνει» το γράμμα.
       
      Στις γραμματοσειρές DIN των πράσινων πινακίδων των αυτοκινητοδρόμων, παρατήρησα ότι η κανονική γραφή ήταν σε ικανοποιητικό σχεδιαστικό επίπεδο, ενώ αντίθετα η στενή γραφή παρουσίαζε σοβαρά σχεδιαστικά λάθη. Αμφιβάλλω, λοιπόν, αν τα δεύτερα σχεδιάστηκαν από τον Έκτορα Χαραλάμπους και πιστεύω πως έγιναν από κάποιον χωρίς γνώσεις τυπογραφίας. Συγκεκριμένα, πολλοί χαρακτήρες είχαν λάθος διαστάσεις, άλλοι λάθος πάχος, ενώ υπήρχαν ελληνικοί χαρακτήρες αντιγραμμένοι (copy-paste) από άλλες γραμματοσειρές χωρίς σχέση με τη φιλοσοφία της DIN (π.χ. το έψιλον, το ωμέγα και το τελικό σίγμα ανήκουν στην Helvetica Condensed!).
       
      Στη διάρκεια αυτού του έργου, πήρα την πρωτοβουλία να εξορθολογίσω τον σχεδιασμό, να βελτιώσω δηλαδή τα περιγράμματα και να αποβάλω ξένα στοιχεία που ενοχλούν οπτικά και αποτελούν «τυπογραφικά οξύμωρα». Το θεώρησα σαν μια ευκαιρία να βελτιωθεί η σημερινή εικόνα των πινακίδων που διοχετεύει λάθη στην τυπογραφική συνείδηση του κοινού. Κυρίως όμως από επαγγελματική διαστροφή, καθώς το μάτι μου πέφτει διαρκώς στα λάθη, τα οποία με ενοχλούν και βασανίζουν –όπως και τόσα άλλα– την τυπογραφική μου καθημερινότητα.
       
      Όλα αυτά δεν έγιναν βέβαια στο πλαίσιο μιας πλήρους και συνολικής μελέτης επανασχεδιασμού της οδοσήμανσης –πράγμα αδύνατο στη σημερινή κατάσταση της χώρας– αλλά μιας μικρής προσπάθειας να κρατηθεί το υπάρχον ύφος των γραμματοσειρών, κάνοντας ταυτόχρονα τις απαραίτητες βελτιώσεις, που ωστόσο δεν θα γίνονταν αντιληπτές από κάποιον μη ειδικό. Όταν μετά από πολλές ημέρες εντατικής εργασίας και δοκιμών θεώρησα ότι είχε επιτευχθεί ένα ικανοποιητικό αποτέλεσμα, άκουσα στην άλλη άκρη της τηλεφωνικής γραμμής την υπεύθυνη δημιουργικού του πελάτη να εκφράζει έντονη δυσαρέσκεια, λέγοντας ότι αλλοίωσα τις γραμματοσειρές και τις μετέβαλα προς το χειρότερο.
       
      Απόρησα φυσικά και αντιλήφθηκα πως τα κριτήριά μας ήταν τελείως διαφορετικά. Από πλευράς μου το θέμα ήταν ουσιαστικό, ενώ για έναν εργολάβο που συναλλάσσεται με το Δημόσιο ήταν τυπικό, αφού έπρεπε να τηρεί απαρέγκλιτα τις προδιαγραφές –όσο λάθος και να ήταν– προκειμένου να μη σκαλώσει στις γραφειοκρατικές αγκυλώσεις που θα μπορούσαν ακόμη και να ακυρώσουν τη συμμετοχή του στο έργο. Βέβαια, έχουμε δει και γραμματοσειρά Arial Light σε τμήμα της Εθνικής Οδού, αλλά δεν ξέρω αν αυτή η αυθαιρεσία είχε επιπτώσεις στον εργολάβο.
       
      Το αποτέλεσμα της εργασίας ήταν, μεταξύ άλλων, και η γραμματοσειρά της επαρχιακής σήμανσης, που απορρίφθηκε από τον πελάτη. Η γραμματοσειρά που ονομάστηκε CF Dromon και παρατίθεται με συγκριτικό δείγμα στις εικόνες, εμπλουτίστηκε με πλήρες λατινικό σύνολο χαρακτήρων, εναλλακτικούς τύπους αρίθμησης και πλήρη σημεία στίξης. Διατίθεται δωρεάν από το site μας www.fonts.gr καθ’ όλη τη διάρκεια της έκθεσης gr design – Διαδρομές, που παρουσιάζεται στο Μουσείο Μπενάκη Πειραιώς από τις 17 Απριλίου έως τις 17 Μαΐου 2015, με την ευκαιρία του εορτασμού των 20 χρόνων από την ίδρυση της Ελληνικής Ψηφιακής Τυποθήκης – Fonts.gr και την έντονη συμμετοχή μας στα τυπογραφικά δρώμενα της χώρας μας. Όσο και αν όλα αυτά φαντάζουν «ψιλά γράμματα», ο σχεδιασμός ενός συστήματος οδοσήμανσης με σύγχρονα σχεδιαστικά πρότυπα θα επέτρεπε την ευκολότερη και αμεσότερη ενημέρωση των οδηγών, συμβάλλοντας εν μέρει στην οδική ασφάλεια και προβάλλοντας ταυτόχρονα μια ενοποιημένη και μοναδική εικόνα, όπως αυτή που ακολουθείται και χαρακτηρίζει τις προηγμένες χώρες του κόσμου.
       
      Γράφει ο Παναγιώτης Χαρατζόπουλος
      τυπογραφικός σχεδιαστής
      Πηγή: https://grdmagazine.gr/2015/06/03/grammatosires-tou-dromou/
    14. Αρθρογραφία

      Engineer

      Σε σύνθετο δύσκολο πρόβλημα με πολλές παραμέτρους εξελίσσεται το θέμα των εγκαταλελειμμένων αλλά και των ετοιμόρροπων διατηρητέων κτιρίων στην Αθήνα αλλά και σε άλλες πόλεις της Ελλάδας. Πριν από λίγο καιρό είδαμε δύο κτίρια να καταρρέουν από τις καιρικές συνθήκες ενώ πολλά άλλα είναι σε πολύ κακή κατάσταση και εγκυμονούν κινδύνους τόσο για τη δημόσια υγεία όσο και για την στατική τους ικανότητα.
      Αυτό θα συνεχιστεί αν δεν πάρουμε άμεσα δέσμη μέτρων να αποκαταστήσουμε την πληγωμένη εικόνα της πόλης, υποστηρίζει η Τζούλια Τσαλίκη, πρόεδρος του Τμήματος Αττικής του Συλλόγου Αρχιτεκτόνων Διπλωματούχων Ανώτατης Σχολής.
      «Από την μία έχουμε μία δαιδαλώδη νομοθεσία, ένα υπερβολικό γραφειοκρατικό βάρος, αλλά ταυτόχρονα και κενά στο θεσμικό πλαίσιο: Ενώ από δεκαετίες έχει θεσμοθετηθεί η Πανευρωπαϊκή Σύμβαση της Γρανάδας στην Ελλάδα, που ρυθμίζει τα θέματα των εγκαταλελειμμένων και διατηρητέων κτιρίων, δεν αξιοποιείται» λέει χαρακτηριστικά.
      Από την άλλη, στον Αρχαιολογικό Νόμο του 2002, ορίζεται ότι πρέπει να εκδοθεί Προεδρικό Διάταγμα, το οποίο να έχει την έγκριση των Υπουργείων Οικονομικών, Πολιτισμού, Περιβάλλοντος και Υποδομών και στο οποίο ορίζονται η διαδικασία, οι όροι και οι προϋποθέσεις που απαιτούνται για την επιχορήγηση ή και την παροχή άλλων οικονομικών κινήτρων σε κυρίους ή νομείς κτιρίων που έχουν χαρακτηρισθεί ως μνημεία ή διατηρητέα.
      Αν θα μπορούσαμε να χωρίσουμε τις ιδιοκτησίες που αντιμετωπίζουν πρόβλημα, είναι τρεις οι κυριότερες κατηγορίες:
      α) τα παραδοσιακά και διατηρητέα ιδιωτικά κτίρια, χαρακτηρισμένα από το ΥΠΠΟ και το ΥΠΕΝ
      β) τα εγκαταλελειμμένα διατηρητέα και νεότερα δημόσια κτίρια (που περιλαμβάνει και τα κτίρια Ταμείων και Δήμων) και
      γ) άλλα εγκαταλελειμμένα και μη χαρακτηρισμένα, δημόσια και ιδιωτικά κτίρια. Μάλιστα η κα Τσαλίκη επισημαίνει ότι το πρόβλημα επιβάρυνσης της γραφειοκρατίας θα μεγεθυνθεί τα επόμενα χρόνια, καθώς σύμφωνα με τον Αρχαιολογικό νόμο «η κατεδάφιση νεότερων ακινήτων που είναι προγενέστερα των εκάστοτε εκατό τελευταίων ετών ή η εκτέλεση εργασιών για τις οποίες απαιτείται η έκδοση οικοδομικής άδειας, ακόμα και αν τα ακίνητα αυτά δεν έχουν χαρακτηρισθεί μνημεία, δεν επιτρέπεται χωρίς την έγκριση της Υπηρεσίας».
      Από την πλευρά του Συλλόγου υπάρχουν μία σειρά από προτάσεις. Ο ΣΑΔΑΣ προτείνει για τα κτίρια του Δημοσίου να γίνει ομαδοποίηση και αφού γίνουν οι απαραίτητες μελετες, να αξιοποιηθούν με μακροχρόνιες μισθώσεις ή με όποιο άλλο τρόπο κριθεί βιώσιμος αλλά σε ένα εύλογο χρονικό διάστημα. Να θυμίσουμε εδώ ότι ένα τέτοιο πρόγραμμα ξεκίνησε από τον ΕΦΚΑ το 2017 αλλά μέχρι σήμερα δεν έχει υπάρξει συγκλονιστική πρόοδος. Επίσης για τα ιδιωτικά κτίρια προτείνεται να υπάρξουν επιδοτήσεις σε όσους θελήσουν να τα αξιοποιήσουν βάσει ενός συγκεκριμένου σχεδίου (π.χ για εμπορική χρήση) και να αντιμετωπιστεί η γραφειοκρατία με απλοποίηση των διαδικασιών και υπηρεσία μιάς στάσης για όλες τις αδειοδοτήσεις..
      «Το επόμενο ΕΣΠΑ 2021-2027 δίνει μεγάλη έμφαση στις πόλεις, με δράσεις αστικού χαρακτήρα και περιλαμβάνει προγράμματα επιδοτήσεων. Είναι μία ευκαιρία να βάλουμε σε τάξη και να φροντίσουμε όλα αυτά τα κτίρια. Το πρώτο όμως που πρέπει να κάνουμε είναι να ενεργοποιήσουμε την Σύμβαση της Γρανάδας, είναι η βάση για ότι θελήσουμε να κάνουμε» τονίζει η κα Τσαλίκη.
      Η ίδια επισημαίνει πως επιπρόσθετα θα πρέπει να ληφθούν μέτρα θεσμικού χαρακτήρα. Η κα Τσαλίκη υπογραμμίζει δε πως σαν αρχιτέκτονες αυτό που επιθυμούν είναι να διατηρηθεί η πολιτιστική κληρονομιά της πόλης και οι αρχιτεκτονικές ιδιαιτερότητες των κτιρίων αυτών. «Θέλουμε δουλειές για τους συνάδελφους αρχιτέκτονες οι οποίοι με τη σειρά τους θα τροφοδοτήσουν όλο τον τεχνικό κλάδο. Αυτό προϋποθέτει να γίνει ένας ουσιαστικός διάλογος, να υπάρξει μία σαφής απόφαση δράσης και να ξεκινήσει ένα ευρύ πρόγραμμα για την αποκατάσταση και αξιοποίηση όλων αυτών των κτιρίων».
      Ταυτόχρονα αναδεικνύει και την ανάγκη για στέγη στο κέντρο της Αθήνας, καθώς το φαινόμενο του Airbnb ανταγωνίζεται την αναγκαία προσφορά κατοικίας. «Ζήτηση υπάρχει, κτίρια υπάρχουν, ικανοί επαγγελματίες υπάρχουν. Η ύπαρξη νέων διαθέσιμων, αξιόλογων και με αρχιτεκτονικό ενδιαφέρον κτιρίων στην πόλη, θα την αναβαθμίσει ακόμα περισσότερο, θα ικανοποιήσει την δίψα της αγοράς ακινήτων και ταυτόχρονα θα αποσοβήσει την υπερβολική άνοδο των τιμών που ελλοχεύει από την έλλειψη κτιριακού προς εκμετάλλευση αποθέματος. Είμαστε στην πλέον κατάλληλη εποχή για να κάνουμε ένα διπλό καλό για την Αθήνα. Να διορθώσουμε την εικόνα της πόλης ξαναζωντανεύοντας κτίρια-διαμάντια και παράλληλα να αναδείξουμε την αρχιτεκτονική αξία αυτών των κτιρίων που με τη δεύτερη ζωή που θα έχουν θα συμβάλλουν στην νέα εικόνα της Αθήνας, ως Ευρωπαϊκής Μητρόπολης.
      ΠΟΙΑ ΕΙΝΑΙ Η ΣΥΜΒΑΣΗ ΤΗΣ ΓΡΑΝΑΔΑΣ
      Η Σύμβαση της Γρανάδας, που υπογράφτηκε στις 3 Οκτωβρίου 1985 από το Συμβούλιο της Ευρώπης, αφορά στην προστασία της αρχιτεκτονικής κληρονομιάς της Ευρώπης. Στην Ελλάδα η κύρωση και δημοσίευσή της έγινε το 1992 (ΦΕΚ 13/04/1992) όμως μέχρι σήμερα δεν έχει εφαρμοστεί.
      Μέσω αυτής:
      Δίνεται ο ορισμός της «αρχιτεκτονικής κληρονομιάς» για μνημεία, αρχιτεκτονικά σύνολα και τόπους Αναγνωρίζεται η ανάγκη μέριμνας για αυτή Τίθενται νομικές διαδικασίες προστασίας της στους συμβαλλόμενους, όπως είναι ο έλεγχος αδειών, σχεδίων και μελετών για την κατεδάφιση, μετατροπή και ανέγερση νέων κτιρίων, η δυνατότητα των δημοσίων υπηρεσιών να ζητούν από τον ιδιοκτήτη να αναλάβει τις εργασίες και αν ο ιδιοκτήτης δεν είναι σε θέση να τις αναλαμβάνουν εκείνες και η δυνατότητα απαλλοτρίωσης προστατευόμενων ακινήτων Προβλέπεται οικονομική υποστήριξη των δημόσιων υπηρεσιών, θέσπιση φορολογικών μέτρων και ενθάρρυνση της ιδιωτικής πρωτοβουλίας Λαμβάνονται μέτρα για τη βελτίωση της ποιότητας του περιβάλλοντος που αποσκοπούν στην καταπολέμηση της φυσικής φθοράς των μνημείων, μέσω της επιστημονικής έρευνας Προβλέπονται κυρώσεις, όπως η κατεδάφιση νέων κτισμάτων παράνομων ή αποκατάσταση παλιών προστατευόμενων Καθιερώνει νέα πολιτική προστασίας με την υποχρέωση υιοθέτησης πολιτικής «ολοκληρωμένης προστασίας», την ένταξη του θέματος στο πλαίσιο χωροταξικής, πολεοδομικής και περιβαλλοντικής πολιτικής, την ενθάρρυνση χρήσης παραδοσιακών τεχνικών και υλικών, με στόχο την προσαρμογή των παλιών κτιρίων σύμφωνα με τις σύγχρονες ανάγκες, την επισκεψιμότητα και τη συνεργασία των αρμόδιων υπηρεσιών Προωθείται η συνεργασία Κράτους και Τοπικής Αυτοδιοίκησης, καθώς και ο θεσμός της χορηγίας Τονίζεται η σημασία της σχετικής πληροφόρησης, εκπαίδευσης και ευαισθητοποίησης Προβάλλεται η ανάγκη συντονισμού δράσεων των ευρωπαϊκών κρατών μέσω της ανταλλαγής εμπειριών και πληροφοριών πάνω σε μεθόδους καταγραφής, προστασίας, συντήρησης, έρευνας, καθώς της αμοιβαίας τεχνικής βοήθειας.
    15. Αρθρογραφία

      GTnews

      Το 2022 υπήρχαν 7,3 εκατομμύρια γυναίκες επιστήμονες και μηχανικοί στην Ευρωπαϊκή Ένωση, 310.500 περισσότερες σε σχέση με το 2021 που αντιστοιχούσαν στο 41% της συνολικής απασχόλησης στην κατηγορία αυτή σύμφωνα με στοιχεία της Eurostat.
      Ειδικότερα, οι γυναίκες επιστήμονες και μηχανικοί στην ΕΕ απασχολούνταν κυρίως στον τομέα υπηρεσιών, όπου αντιστοιχούσαν στο 46% του συνόλου της κατηγορίας σε αυτόν, ενώ στον μεταποιητικό τομέα απασχολούνταν μόνο το 22%, αντίστοιχα.
      Μεταξύ των χωρών της ΕΕ, τα ποσοστά γυναικών επιστημόνων και μηχανικών κινούνται από 53% στη Δανία και 52% στη Λιθουανία έως το 31% στην Ουγγαρία και το 32% στη Φινλανδία. 
      Όσον αφορά στην Ελλάδα, τα αντίστοιχα ποσοστά για τις γυναίκες επιστήμονες και μηχανικούς κυμαίνονταν πάνω από το 50%. Ειδικότερα, στα νησιά του Αιγαίου και της Κρήτης το ποσοστό αυτό ήταν 54,8%, στη Βόρεια Ελλάδα 53,1%, στην Κεντρική Ελλάδα 52,4% και στην Αττική 50,6%.
       

         
    16. Αρθρογραφία

      Engineer

      Άρθρο του Κώστα Λαγουβάρδου, Μετεωρολόγου – Διευθυντή Ερευνών στο Εθνικό Αστεροσκοπείο Αθηνών →
      Όπως είδαμε και στο πρώτο μέρος του άρθρου μας (Ιούλιος 2022), οι δασικές πυρκαγιές αποτελούν ένα σημαντικό πρόβλημα των μεσογειακών οικοσυστημάτων, το οποίο, λόγω της κλιματικής αλλαγής, αναμένεται να επιδεινωθεί σημαντικά τις επόμενες δεκαετίες. Η προβλεπόμενη αύξηση του αριθμού και της έντασης των πυρκαγιών στη Μεσόγειο και στη χώρα μας θέτει ορισμένα επείγοντα ερωτήματα τα οποία επιχειρούμε να απαντήσουμε στη συνέχεια:
      Πόσο ανοχύρωτοι είμαστε σε αυτό το τεράστιο οικολογικό πρόβλημα; Ποια επιστημονικά εργαλεία έχουμε στη διάθεσή μας για την καλύτερη πρόληψη των πυρκαγιών; Πώς μπορεί να τα αξιοποιήσει η Πολιτεία; Οι απαντήσεις μας θα εστιάσουν στον τομέα της πρόληψης των πυρκαγιών.
      1. Πόσο ανοχύρωτοι είμαστε σε αυτό το τεράστιο οικολογικό πρόβλημα;
      Όσον αφορά στη δική μου ειδικότητα, η επιστημονική γνώση τα τελευταία χρόνια έχει κάνει σημαντικά βήματα στον τομέα της παρατήρησης και της πρόγνωσης καιρού, επομένως μας παρέχει εργαλεία τα οποία μπορούν να δώσουν πολύ σημαντικές πληροφορίες για τον κίνδυνο εκδήλωσης δασικών πυρκαγιών, αλλά και για την εξέλιξή τους όταν συμβούν. Οι δασικές πυρκαγιές θα γίνουν συχνότερες και ακόμα δυσκολότερα ελέγξιμες τις επόμενες δεκαετίες λόγω της αναμενόμενης αύξησης της θερμοκρασίας του πλανήτη, γεγονός που καθιστά την πολιτική πρόληψης κρίσιμο παράγοντα  για την καλύτερη προετοιμασία αλλά και την αποφυγή της κόπωσης και της διασποράς δυνάμεων των φορέων αντιμετώπισης (Πυροσβεστικό Σώμα, Δήμοι και Περιφέρειες), ειδικά εάν ληφθεί υπόψη ότι μελλοντικά η αντιπυρική περίοδο θα επεκταθεί χρονικά μέσα στο έτος.
      2. Ποια επιστημονικά εργαλεία έχουμε στη διάθεσή μας για την καλύτερη πρόληψη;
      Οι δασικές πυρκαγιές εξαρτώνται σε πολύ μεγάλο βαθμό από τις καιρικές συνθήκες αλλά και την κατάσταση (υγρασία) της νεκρής καύσιμης ύλης. Σε επίπεδο προετοιμασίας και εγρήγορσης διαθέτουμε πλέον χάρτες πυρομετεωρολογικών δεικτών επικινδυνότητας δασικών πυρκαγιών σε πολύ υψηλή ανάλυση.

      Συγκεκριμένα, ο βαθμός επικινδυνότητας λαμβάνει υπόψη τη θερμοκρασία, την ένταση του ανέμου  και την υγρασία. Οι χάρτες αυτοί λαμβάνουν υπόψιν τους τα υψηλής ανάλυσης προγνωστικά δεδομένα που παρέχουν τα μοντέλα πρόγνωσης καιρού και υπολογίζουν αντικειμενικά και με διαφάνεια δείκτες επικινδυνότητας (όπως ο ευρέως χρησιμοποιούμενος καναδικός πυρομετεωρολογικός δείκτης) για όλη την ελληνική επικράτεια. Η γνώση της κατανομής του δείκτη για τις επόμενες 1-2 ημέρες βοηθά σημαντικά τις πυροσβεστικές υπηρεσίες να θέτουν στον απαιτούμενο βαθμό ετοιμότητας τα επίγεια και εναέρια μέσα τους.
      Ταυτόχρονα, μπορούμε να εκτιμήσουμε με μεγάλη ακρίβεια την υγρασία της νεκρής λεπτής καύσιμης ύλης, αξιοποιώντας τις μετρήσεις των γειτονικών μετεωρολογικών σταθμών, δημιουργώντας σχετικούς χάρτες υψηλής ανάλυσης με συνεχή ανανέωση. Τόσο οι χάρτες επικινδυνότητας όσο και οι χάρτες υγρασίας της καύσιμης ύλης παράγονται ήδη στην Ελλάδα από επιστημονικούς φορείς οι οποίοι έχουν αναπτύξει σημαντικό ερευνητικό έργο σχετικά με τις δασικές πυρκαγιές.
      Τα μοντέλα ταχείας απόκρισης της πρόγνωσης εξέλιξης του πύρινου μετώπου αποτελούν επίσης ένα πολύ χρήσιμο εργαλείο που μπορεί να συνδράμει στις ενέργειες αντιμετώπισης μιας εν εξελίξει  μεγάλης δασικής πυρκαγιάς ή μιας πυρκαγιάς με έντονο κοινωνικό αντίκτυπο (πχ. κοντά σε κατοικημένες περιοχές).  Τα μοντέλα αυτά λαμβάνουν υπόψη την τοπογραφία και τη βλάστηση μιας περιοχής καθώς και τις καιρικές συνθήκες. Ένα σημαντικό στοιχείο αυτών των μοντέλων είναι ότι περιγράφουν και την αλληλεπίδραση της φωτιάς με τις τοπικές καιρικές συνθήκες ώστε να αναπαράγουν σε ακόμα καλύτερο βαθμό τις συνθήκες θερμοκρασίας και ανέμου στην περιοχή μια μεγάλης δασικής πυρκαγιάς. Η επιστημονική κοινότητα στη Ελλάδα πρωτοπορεί παγκοσμίως στην παραγωγή και λειτουργία τέτοιων εργαλείων τα οποία έχουν ήδη δοκιμαστεί με επιτυχία σε μεγάλο αριθμό δασικών πυρκαγιών τα τελευταία χρόνια. Είναι επομένως τουλάχιστον παράδοξο να μην γίνεται αξιοποίηση τέτοιων εργαλείων από την Πολιτεία.

      3. Πώς μπορεί να αξιοποιήσει η Πολιτεία τα εργαλεία αυτά;
      Η περιορισμένη αξιοποίηση της επιστημονικής γνώσης σε θέματα πολιτικής προστασίας συνιστά  δυστυχώς ένα διαχρονικό πρόβλημα στην Ελλάδα και τα βήματα που γίνονται είναι εξαιρετικά αργά και αποσπασματικά. Ενδεικτικά, δεν υφίσταται επίσημη και θεσμοθετημένη συνεργασία πολλών επιστημονικών φορέων με την κεντρική Πολιτική Προστασία. Παρόλο που ο νέος κλιματικός νόμος (ν. 4936/2022) προβλέπει τη συνεργασία των επιστημονικών και επιχειρησιακών φορέων, πέντε μήνες μετά την ψήφισή του δεν έχουν ληφθεί ενέργειες προς αυτή την κατεύθυνση.  Ένα αισιόδοξο μήνυμα έρχεται ευτυχώς από τους Δήμους της χώρας που εκφράζουν ενδιαφέρον για τη λειτουργία μετρητικών δικτύων και ολοκληρωμένων συστημάτων έγκαιρης προειδοποίησης. Εκμεταλλευόμενοι εθνικές και ενωσιακές χρηματοδοτήσεις ευελπιστούμε στο άμεσο μέλλον οι Δήμοι και η χώρα συνολικότερα να προχωρήσουν σε ουσιαστική βελτίωση της ετοιμότητάς τους πριν και κατά τη διάρκεια εκδήλωσης μιας δασικής πυρκαγιάς ή ενός έντονου/ακραίου καιρικού φαινομένου.
      Εν κατακλείδι, και στο μείζον θέμα των δασικών πυρκαγιών διαπιστώνουμε για μια ακόμα φορά τη δυστοκία της κεντρικής πολιτικής προστασίας να υιοθετήσει σύγχρονες τεχνικές, υπηρεσίες και εργαλεία υψηλού επιπέδου τα οποία διατίθενται από την επιστημονική κοινότητα για την αντιμετώπιση των καταστροφικών πυρκαγιών.
      Είναι όμως κρίσιμο στο άμεσο μέλλον να αρθεί το χάσμα μεταξύ επιχειρησιακών και επιστημονικών φορέων ώστε να μπορέσουμε να συνεργαστούμε με στόχο την καλύτερη οργάνωση της Πολιτείας απέναντι στις δασικές πυρκαγιές, αλλά και απέναντι στα έντονα εν γένει καιρικά φαινόμενα τα οποία αναμένεται να αυξηθούν σε αριθμό και ένταση ως αποτέλεσμα της κλιματικής αλλαγής.
    17. Αρθρογραφία

      Engineer

      Προχωρά η κύρωση των Δασικών Χαρτών της χώρας, με τα προβλήματα, όμως, να παραμένουν. Πάνω από 330.000 αντιρρήσεις δεν έχουν εξετασθεί, ενώ χιλιάδες είναι και οι εκπρόθεσμες ενστάσεις που «βαπτίζονται» πρόδηλα σφάλματα, για να μπορέσει νόμιμα η διοίκηση να τα εξετάσει και να δώσει λύση στα πολλά προβλήματα που ανέκυψαν.
      Το μεγαλύτερο, όμως, αγκάθι που δεν έχει μπορέσει μέχρι σήμερα να επιλύσει η κυβέρνηση, είναι οι εκχερσωμένες δασικές εκτάσεις.
      Ποιο είναι το πρόβλημα;
      Εκτάσεις που στην αεροφωτογραφία του έτους 1945 φαίνονται δασικές χρησιμοποιούνται σήμερα για αγροτική χρήση, χωρίς να έχουν εκδοθεί νόμιμες διοικητικές πράξεις και επομένως θεωρούνται δημόσιες.
      Σε μεγάλο βαθμό αυτές οι εκτάσεις άλλαξαν χρήση από τους αγρότες, ιδίως στις δεκαετίες του ‘50 και ’60 οι οποίοι «διεύρυναν» τα κτήματά τους σε βάρος όμορων δασικών εκτάσεων.
      Στο μεγαλύτερο μέρος τους οι εκτάσεις αυτές είναι επιδοτούμενες από τον ΟΠΕΚΕΠΕ (Οργανισμός Πληρωμών και Ελέγχου Κοινοτικών Ενισχύσεων Προσανατολισμού και Εγγυήσεων) με αποτέλεσμα πάνω από 2 εκατ. σήμερα εκχερσωμένες εκτάσεις να καλλιεργούνται, λαμβάνοντας παράλληλα επιδοτήσεις που συμβάλλουν στην αγροτική οικονομία.
      Βάσει στοιχείων του ΟΠΕΚΕΠΕ οι περισσότερες παράνοµα επιδοτούµενες εκτάσεις µε βάση τους αναρτηµένους δασικούς χάρτες βρίσκονται στο νοµό Λάρισας και είναι 554.952 στρέµµατα. Ακολουθεί ο νοµός Ηλείας µε 302.556 στρέµµατα, η Αχαΐα µε 198.227 στρέµµατα, η Λακωνία µε 169.585 στρέµµατα, η Μαγνησία µε 149.695 στρέµµατα, η Μεσσηνία µε 139.683 στρέµµατα, η Χαλκιδική µε 131.580 στρέµµατα και η Κοζάνη µε 109.078 στρέµµατα.
      Γιατί δεν δίνεται η δυνατότητα εξαγοράς τους από τους αγρότες;
      Πράγματι το 2017 το κράτος έδωσε τη δυνατότητα εξαγοράς των εκχερσωμένων εκτάσεων από αγρότες που τις χρησιμοποιούν. Οι αιτήσεις που κατατέθηκαν μέχρι τον Αύγουστο του 2020, αφορούσαν τις περιοχές που είχε γίνει ανάρτηση των δασικών χαρτών στο 50% περίπου της χώρας.Περίπου στις 80.000 αιτήσεις κατατέθηκαν για 400.000 στρέμματα.
      Ωστόσο με την απόφαση 710/2020 το Συμβούλιο της Επικρατείας, ακύρωσε τις σχετικές Υπουργικές Αποφάσεις, με αποτέλεσμα να μην προχωρήσει η διαδικασία της εξαγοράς. Μάλιστα, το πρόβλημα γιγαντώθηκε στη συνέχεια με την ανάρτηση και των υπολοίπων δασικών χαρτών (Κρήτη, Δωδεκάνησα, Κυκλάδες, Ιόνια κλπ περιοχών) και εκτιμάται ότι το σύνολο των εκχερσωμένων εκτάσεων ξεπερνά το 2.000.000 στρέμματα!
      Τι ρυθμίσεις θα γίνουν για τις εκχερσωμένες εκτάσεις;
      Μέχρι τέλος Νοεμβρίου αναμένεται ότι θα έχει εισαχθεί προς ψήφιση στη Βουλή η ρύθμιση για τις εκχερσωμένες γεωργικές εκτάσεις.
      Η νέα αυτή νομοθετική πρωτοβουλία, δε πρόκειται να αλλάξει το χαρακτήρα των συγκεκριμένων εκτάσεων αλλά θα ευνοεί τους αγρότες που θα συνεχίσουν να καλλιεργούν εκείνες τις εκτάσεις, για τις οποίες ελάμβαναν κοινοτικές ενισχύσεις. Έτσι, στον Δασικό Χάρτη θα συνεχίσουν να εμφανίζονται ως ΔΑ (εκχερσωμένη δασική έκταση), ωστόσο οι αγρότες που τις χρησιμοποιούν θα μπορούν να τις «τακτοποιήσουν» για όσο διάστημα λαμβάνουν ευρωπαϊκές επιδοτήσεις.
      Η πολιτική ηγεσία του ΥΠΕΝ έχει στα χέρια της και μια μελέτη για τις οικονομικές συνέπειες που μπορεί να έχει η αποβολή αγροτών από τις εκτάσεις που είχαν καταπατήσει στο παρελθόν για να τις καλλιεργήσουν, η οποία βασίστηκε στα δεδομένα του ΟΠΕΚΕΠΕ (του κρατικού οργανισμού πληρωμών των κοινοτικών ενισχύσεων). Στη μελέτη αυτή, περιγράφονται αναλυτικά η συνεισφορά των εκχερσωμένων εκτάσεων στο τοπικό ΑΕΠ ανά περιφέρεια, οι θέσεις εργασίας που δημιουργούν, αλλά και το σύνολο των επιδοτήσεων που έχουν διατεθεί τα τελευταία 30 χρόνια και εκτιμάται ότι μπορεί να αποτελέσει ένα ακόμη «εργαλείο» του ΥΠΕΝ, το οποίο μπορεί να θεμελιώσει υπέρτατο δημόσιο συμφέρον για την ανάγκη «τακτοποίησης» των εκχερσωμένων.
      Σε κάθε περίπτωση όμως, η λύση που δρομολογείται είναι να δοθεί το δικαίωμα χρήσης στους αγρότες.
      Θα μπορούν να μεταβιβαστούν αυτές οι εκτάσεις;
      Οχι, για να γίνει συμβόλαιο μεταβίβασης (πώληση, γονική παροχή κλπ) σε εκτάσεις που φαίνονται στον δασικό χάρτη με χαρακτήρα ΔΑ, απαιτείται η προσκόμιση βεβαίωσης από την οποία να προκύπτει ότι το Δημόσιο δεν έχει δικαίωμα κυριότητος επί αυτής.
      Επομένως μόνο οι κατ’ επάγγελμα αγρότες θα μπορούν να τις χρησιμοποιούν για όσο διάστημα λαμβάνουν ευρωπαϊκές επιδοτήσεις και χωρίς το δικαίωμα της μεταβίβασης.
      Μπορεί ένας ιδιώτης να διεκδικήσει την κυριότητα έκτασης;
      Σε περίπτωση που αγρότης θελήσει να διεκδικήσει την ιδιοκτησία της έκτασης που καλλιεργεί, υπάρχουν διάφοροι δρόμοι να μπορεί να ακολουθήσει, όπως μέσω της κτηματογράφησης ή με άσκηση προσφυγής ενώπιον των Συμβουλίων Ιδιοκτησίας Δασών ή των δικαστηρίων.
      Το κτηματολόγιο θα αναγνωρίσει το δικαίωμα κυριότητας των ιδιωτών όταν έχουν τίτλους ιδιοκτησίας;
      Θα πρέπει να διευκρινιστεί πως το Δημόσιο προβάλλει δικαιώματα κυριότητας σε εκτάσεις που εμφανίζονται στις αεροφωτογραφίες του 1945 (ή, εφόσον αυτές δεν είναι ευκρινείς, του 1960) με δασική μορφή που εκχερσώθηκαν μεταγενέστερα. Το κτηματολόγιο θα προκρίνει ως ιδιοκτήτη το Ελληνικό Δημόσιο. Σε αυτήν την περίπτωση θα πρέπει να υποβληθεί ένσταση με όλα τα απαιτούμενα δικαιολογητικά, ανάλογα με την περιοχή που βρίσκεται το ακίνητο.
      Τι ισχύει για επιδοτήσεις των αγροτών;
      Μέχρι στιγμής οι επιδοτήσεις συνεχίζονται κανονικά, ανεξάρτητα του πως εμφανίζεται η έκταση στην ανάρτηση του δασικού χάρτη.
      Πότε επιτρέπεται η γεωργική εκμετάλλευση δασικών εκτάσεων;
      Εκχέρσωση δασών προς απόδοση σε αγροτική οποιασδήποτε φύσης καλλιέργεια απαγορεύεται. Κατ’ εξαίρεση επιτρέπεται η εκχέρσωση δασικών εκτάσεων από γεωργικούς συνεταιρισμούς, ομάδες παραγωγών ή φυσικά πρόσωπα ή η χρήση από αυτούς ασκεπούς έκτασης ή διάκενου εντός δάσους ή δασικής έκτασης, εμβαδού έως 30 στρέμματα όταν πρόκειται για φυσικά πρόσωπα, για γεωργική ή δενδροκομική καλλιέργεια ή για φύτευση σε ανάμειξη αγρίων και οπωροφόρων ή καρποφόρων δένδρων ή για φύτευση δασικών ειδών για την απόδοση προϊόντων, ιδίως, κάστανων, καρυδιών και τρούφας, ή για δημιουργία αμπελώνων ή φυτειών αρωματικών φυτών. Επιτρέπεται, επίσης, η δια εμβολιασμού εξημέρωση άγριων οπωροφόρων ή καρποφόρων δένδρων.
      Επίσης εντός των ως άνω εκτάσεων επιτρέπονται κατασκευές που εξυπηρετούν τη γεωργική εκμετάλλευση, όπως δεξαμενές νερού, γεωτρήσεις, μετρητές Δ.Ε.Η., υπόστεγα κατ’ εφαρμογή της σχετικής περί των κατασκευών αυτών νομοθεσίας.
      Η έγκριση για τη γεωργική εκμετάλλευση χορηγείται, κατόπιν σχετικής οικονομοτεχνικής μελέτης βιωσιμότητας της γεωργικής εκμετάλλευσης.
      Οι δημόσιες εκτάσεις, ως και οι κοινόχρηστες και διαθέσιμες εποικιστικές δασικές εκτάσεις μπορούν να διατεθούν σε φυσικά ή νομικά πρόσωπα για δενδροκομική ή γεωργική καλλιέργεια και εκμετάλλευση κατόπιν της σχετικής μελέτης και κάτω από ειδικές προϋποθέσεις.
      Της ΓΡΑΜΜΑΤΗΣ ΜΠΑΚΛΑΤΣΗ, Τοπογράφου – Πολεοδόμου Μηχανικού
    18. Αρθρογραφία

      Engineer

      Ξεκίνησε η ανάρτηση των νέων αναθεωρημένων δασικών χαρτών  , προκειμένου να γίνουν οι αντιρρήσεις,  στις εκτάσεις  όπου επιτρέπεται , με στόχο  το 2022 να έχουν  κυρωθεί οι δασικοί χάρτες στο σύνολο της χώρας.  Σημειώνεται ότι η διαδικασία της αναρτησης  είχε ξεκινήσει την άνοιξη του 2021 και  λόγω των μεγάλων κινητοποιήσεων  αγροτών  αλλά και φορέων σε Κρήτη , Κυκλάδες , Δωδεκάνησα και Ιόνια νησιά   δόθηκε παράταση έξι μηνών , προκειμένου  να διορθωθούν οι χάρτες .  
      Ποια είναι τα μεγαλύτερα προβλήματα που εμφανίστηκαν με τους δασικούς χάρτες και πρέπει να λυθούν ;
      1. Σφάλματα στην απόδοση του χάρτη που οδήγησαν σε εσφαλμένους   χαρακτηρισμούς και πρέπει να διορθωθούν   οίκοθεν από τις  Δασικές Υπηρεσίες
      2. Δεν  συμπεριελήφθησαν     στους διορθωμένους χάρτες όλες  οι αποφάσεις της Διοίκησης.
      3. Δεν εξετάστηκαν  εκπρόθεσμες  αιτήσεις προδήλου σφάλματος από τους ιδιώτες στις περιοχές που έχουν κυρωθεί δασικοί χάρτες , οι οποίες αφορούν το 50%  περίπου της χώρας .
      4. Όλες οι αναδασωτέες , δασικές και χορτολιβαδικές εκτάσεις  , θεωρήθηκαν δημόσιες εκτάσεις  και το Ελληνικό Δημόσιο έκανε δήλωση  ιδιοκτησίας στο Κτηματολόγιο.
      5. Δασωμένοι  Αγροί  που φαίνονται στην αεροφωτογραφία του 1945 ότι ήταν καλλιεργήσιμες εκτάσεις  και στη συνέχεια εγκαταλείφθηκαν και δασώθηκαν  , χαρακτηρίζονται ως  δασωμένες εκτάσεις  και  αμφισβητείται η κυριότητα τους από το Ελληνικό Δημόσιο.
      6. Εκτάσεις που καλλιεργούνται εδώ και 50- 70 χρόνια  και  έχουν καταγραφεί στο ελαιοκομικό και αμπελουργικό κτηματολόγιο και επιδοτούνται απο την Ευρωπαϊκή  Ενωση , θεωρούνται ως  δασικές εκτάσεις που άλλαξαν παράνομα χρήση , με αποτέλεσμα να μην αναγνωρίζεται κυριότητα και να κινδυνεύουν οι επιδοτήσεις τους.
      6.  Τα αυθαίρετα στα Δάση και τις δασικές εκτάσεις <<  Οικιστικές Πυκνότητες >> , που είχαν εκξερεθεί  από την ανάρτηση των δασικών χαρτών θα πρέπει  να δηλωθούν σε ειδική ηλεκτρονική πλατφόρμα  , προκειμένου στη συνέχεια να εξετασθεί η δυνατότητα  τακτοποίησης τους.
      Ποιο είναι το πρόβλημα με τους Δασωθέντες Αγρούς ;
      Ένα από τα μεγάλα ζητήματα που έχουν  αναδειχθεί με την ανάρτηση των  δασικών χαρτών είναι η δάσωση αγροτικών και χορτολιβαδικών εκτάσεων, εξαιτίας της εγκατάλειψης των χωραφιών  και της ενασχόλησης των κατοίκων με την κτηνοτροφία.  Εκτός της αστυφιλίας υπήρξε τα τελευταία χρόνια και μία  στροφή  του ντόπιου πληθυσμού , κυρίως στα νησιά, στον τουρισμό . Τέλος ένα μεγάλο μέρος χωραφιών δασώθηκε γρήγορα,  λόγω της γειτνίασης του με δασική έκταση ή λόγω  των τοπικών εδαφοκλιματικών συνθηκών  π.χ. στα νησιά του στο Αιγαίου  με  τη γρήγορη ανάπτυξη φρυγανικής και θαμνώδους δασικής βλάστησης. Αποτέλεσμα αυτού , είναι  το Ελληνικό Δημόσιο να   διεκδικεί  τις περιουσίες ιδιωτών , προβάλλοντας  το τεκμήριο  υπέρ του Δημοσίου .
      Ωστόσο το πρόβλημα   παραμένει και  στην  Κρήτη, Λέσβο, Σάμο, Χίο, Κυκλάδες, Κύθηρα, Αντικύθηρα, Ιόνια και Μάνη,  όπου σε αυτές τις περιοχές δεν ισχύει το τεκμήριο υπέρ του Δημοσίου, δηλαδή το βάρος της απόδειξης της ιδιοκτησίας πέφτει εξίσου σε ιδιώτη και Δημόσιο και για αυτό θα πρέπει να υποβληθούν αντιρρήσεις κατά του   Δασικού Χάρτη καθώς επίσης και ένσταση  στο κτηματολόγιο , ώστε να εξετασθούν   τα δικαιολογητικά – συμβόλαια από τις αρμόδιες επιτροπές .
      Στην Ελλάδα  περίπου το 6%   της συνολικής έκτασης των Δασικών Χαρτών αντιστοιχεί σε δασωμένων αγρούς . Μάλιστα οι περιοχές με το υψηλότερο ποσοστό δασωμένων αγρών  είναι : Αρκαδία ,  Μεσσηνία , Ιωάννινα , Εύβοια, Λακωνία , Ηλία , Αχαία , Δράμα και  Μαγνησία.
      Αποτέλεσμα όλων των παραπάνω είναι  στο Κτηματολόγιο να φαίνονται πάνω από 6 εκατομμύρια στρέμματα ως Δασωμένοι Αγροί και να διεκδικούνται σήμερα ιδιοκτησιακά από το Ελληνικό Δημόσιο.
      Ποιοι θεωρούνται δασωμένοι αγροί;
      Για να θεωρείται μια έκταση ιδιωτική και να αναγνωρίζεται απο το κράτος, ως παλιός αγρός που έπαψε να καλλιεργείται και δασώθηκε, θα πρέπει να συντρέχουν σωρευτικώς οι ακόλουθες προϋποθέσεις:
      (α) οι εκτάσεις να φαίνονται ως αγροτικές στις αεροφωτογραφίες του έτους 1945 ή εφόσον αυτές δεν είναι ευκρινείς του έτους 1960, και να δασώθηκαν μεταγενέστερα λόγω εγκατάλειψης. Δηλαδή να φαίνονται στον αναρτημένο δασικό χάρτη, που είναι ο ορθοφωτοχάρτης του Κτηματολογίου έτους 2007-2009, ως δασική μορφή), και
      (β) να υπάρχουν για τις εκτάσεις αυτές τίτλοι ιδιοκτησίας (συμβόλαια) προγενέστεροι της 23ης Φεβρουαρίου 1946 και να έχουν μεταγραφεί στο υποθηκοφυλακείο.
      Τι  ισχύει  για τους δασωμένους αγρούς με τις νέες νομοθετικές διατάξεις ;
      Οι νέες ρυθμίσεις του  Υπουργείου Περιβάλλοντος και Ενέργειας για τους δασωμένους αγρούς περιελήφθησαν  στο νομοσχέδιο του Υπουργείου Εσωτερικών για τη καταπολέμηση της διαφθοράς ( άρθρο 80) , που  συζητήθηκε στην Ολομέλεια και ψηφίστηκε την Τετάρτη  22 Μαρτίου 2022.
      Αναλυτικά οι νέες   διατάξεις  για τους δασωθέντες αγρούς  αντικαθηστούν το άρθρο 67 του ν. 998/1979 (Α’ 289) 998/197 και έχουν ως εξής:
      1.      Αγροί που άλλαξαν μορφή.  Το Δημόσιο δεν προβάλλει δικαιώματα κυριότητας σε εκτάσεις που εμφανίζονται στις αεροφωτογραφίες του 1945, ή, εφόσον αυτές δεν είναι ευκρινείς, του 1960, με αγροτική μορφή που δασώθηκαν μεταγενέστερα, ανεξάρτητα από τη μορφή που απέκτησαν αργότερα, επί των οποίων το Δημόσιο δεν θεμελιώνει δικαιώματα κυριότητας βάσει τίτλου.
      2.      Πρωτόκολλα διοικητικής αποβολής που έχουν εκδοθεί για τις ανωτέρω εκτάσεις ανακαλούνται ακόμη και αν τελεσιδίκησαν δικαστικά.
      3.      Εκτάσεις με  εμβαδόν έως τριάντα (30) στρέμματα, μπορεί να χρησιμοποιηθούν  για γεωργική και δενδροκομική εκμετάλλευση, χωρίς να επιτρέπεται η περαιτέρω αλλαγή της χρήσης τους.
      4.      Δικαίωμα να ζητήσουν την αλλαγή της  χρήσης για γεωργική και δενδροκομική εκμετάλλευση έχουν όσοι αξιώνουν δικαιώματα κυριότητας επί των ανωτέρω εκτάσεων, δυνάμει τίτλων νόμιμα μεταγεγραμμένων.
      5.      Η αλλαγή της χρήσης επιτρέπεται, κατόπιν άδειας που χορηγείται από τον Γενικό Διευθυντή Δασών στον οποίο υπάγεται η αρμόδια Δασική Υπηρεσία, μετά από εισήγηση του οικείου Δασάρχη ή του Διευθυντή Δασών, εάν δεν υφίσταται Δασαρχείο στον νομό.
      6.       Ειδικά, για εκτάσεις μεγαλύτερες των πέντε (5) στρεμμάτων, προκειμένου να χορηγηθεί άδεια, διαπιστώνεται, με βάση σχετική οικονομοτεχνική μελέτη, η  οποία συνοδεύεται από τοπογραφικό διάγραμμα της έκτασης και  συντάσσεται από ιδιώτη γεωτεχνικό επιστήμονα.
      7.      Στις ανωτέρω εκτάσεις, πέραν της επιτρεπτής επέμβασης, εφαρμόζονται και οι υπόλοιπες διατάξεις της δασικής νομοθεσίας περί επιτρεπτών επεμβάσεων.
      8.       Αγροί που απέκτησαν μορφή δασικής έκτασης ,  δεν υπάγονται στις διατάξεις της δασικής νομοθεσίας και επιτρέπεται η απομάκρυνση της φυόμενης δασικής βλάστησης, μετά από άδεια του οικείου Δασάρχη ή του Διευθυντή Δασών εάν δεν υφίσταται Δασαρχείο στον νομό, κατόπιν αιτήσεως του προσώπου που προβάλλει δικαιώματα κυριότητας στην έκταση. Ο ενδιαφερόμενος, προκειμένου να αποδείξει το έννομο συμφέρον του να αιτηθεί την απομάκρυνση της δασικής βλάστησης, συνυποβάλλει με την αίτησή του
      α) είτε συμβολαιογραφικούς τίτλους,
      β) είτε δήλωση στοιχείων ακινήτων (Ε9),
      γ) είτε ένορκες βεβαιώσεις,
      δ)  είτε οποιοδήποτε άλλο στοιχείο από το οποίο να πιθανολογείται ο νομικός δεσμός του με το ακίνητο.
      9. Διοικητικές πράξεις που εκδόθηκαν κατ’ εφαρμογή της δασικής νομοθεσίας για την προστασία των ανωτέρω εκτάσεων, ανακαλούνται.
      10.  Στην ίδια διαδικασία υπάγονται και τα ακίνητα δασικού χαρακτήρα που διατέθηκαν ως κληροτεμάχια, τα οποία εμφανίζονται στις πλησιέστερες στον χρόνο της παραχώρησης αεροφωτογραφίες με αγροτική μορφή και δασώθηκαν μεταγενέστερα, ανεξάρτητα από τη μορφή που απέκτησαν αργότερα.
      Ποια η  διαφορά του Δασωμένου  Αγρου  εντός  Δάσους ή εντός Δασικής Έκτασης ;
      Η νομοθετική ρύθμιση προβλέπει διαφορετική μεταχείριση για τους δασωθέντες αγρούς, ανάλογα με τη μορφή που απέκτησαν αργότερα (δάσος ή δασική έκταση). Ο ειδικότερος χαρακτηρισμός της έκτασης ως δάσους ή δασικής, για την εφαρμογή της ρύθμισης, διενεργείται:
      α)από την Επιτροπή Δασολογίου Περιφερειακής Ενότητας, για τις περιοχές που υπάρχει αναρτημένος δασικός χάρτης, ακόμη και αν η συγκεκριμένη έκταση έχει κηρυχθεί αναδασωτέα,
      β) με την έκδοση πράξης χαρακτηρισμού, στις περιοχές που δεν καλύπτονται από αναρτημένο δασικό χάρτη.
      Τι πρέπει να κάνουν  οι ιδιοκτήτες δασωμένων αγρών;
      1)   Να συντάξουν Τοπογραφικό Διάγραμμα στο οποίο θα αποτυπώνονται ακριβώς οι ανθρωπογενείς δραστηριότητες επί αυτών των εκτάσεων, όπως : παλιά δένδρα, πεζούλες, ερείπια από καλύβια, στέρνες ποτίσματος και αυλάκια, ίχνη από ντριτσέλες, μαντριά, αποθήκες και γενικά κάθε ιδιαίτερο στοιχείο που μπορεί να αποδείξει ότι υπήρχε παλιά ανθρώπινη δραστηριότητα στο χώρο .
      2)      Να καταγράψουν με φωτογραφίες όλες τα ίχνη και τα παλιά δένδρα.
      3)      Να αναζητήσουν συνεχόμενους τίτλους ιδιοκτησίας
      4)      Να   αναζητήσουν παλιά έγγραφα, χειρόγραφα μισθωτήρια, επιδότηση από παγετό, επιδοτήσεις από Ελαιοκομικό, Αμπελουργικό κτηματολόγιο  κλπ.
      5)      Να δηλώσουν την πραγματική έκταση  των ακινήτων τους στο  στο Ε9,
      6)      Σε περίπτωση  μη ύπαρξης τίτλου ιδιοκτησίας να συντάξουν ενώπιον συμβολαιογράφου  δύο  ένορκες βεβαιώσεις μαρτύρων που να βεβαιώνουν ότι η έκταση είναι καλλιεργήσιμη.
      7)      Να καταθέσουν Αντίρρηση σε περίπτωση που είναι σε ανάρτηση ο Δασικός Χάρτης ή εκπρόθεσμο αίτημα προδήλου σφάλματος σε περίπτωση που υπάρχει μερικώς κυρωμένος δασικός χάρτης στην περιοχή.
            Να καταθέσουν εμπρόθεσμα ένσταση-αίτηση διόρθωσης, στο Κτηματολόγιο κατά την διαδικασία της ανάρτησης με όλα τα δικαιολογητικά.
      9)       Επειδή πολλά αγροτεμάχια είναι κληρονομικά και οι  αρχικοί ιδιοκτήτες απεβίωσαν θα πρέπει  να ζητήσουν οι νέοι κάτοχοι  από το αρχείο της παλιάς  Κοινότητας   ή Δήμου , τυχόν  βεβαίωση που έχει εκδοθεί από τον  Κοινοτάρχη ή Δήμαρχο  , για το ιδιοκτησιακό καθεστώς του ακινήτου.
      10)   Να  αναζητηθεί τέλος κάθε στοιχείο από το οποίο να πιθανολογείται ο νομικός δεσμός του  ιδιοκτήτη με το ακίνητο.
      Της ΓΡΑΜΜΑΤΗΣ ΜΠΑΚΛΑΤΣΗ
      Τοπογράφου, Πολεοδόμου Μηχανικού
      [email protected]
    19. Αρθρογραφία

      Engineer

      Στις Επιτροπές Δασολογίου θα αρχίσουν να φτάνουν οι πρώτες υποθέσεις αποχαρακτηρισμού των δασωμένων αγρών, με το Δημόσιο να προβάλλει ιδιοκτησιακά δικαιώματα μόνο για τις εκτάσεις στις οποίες κατέχει τίτλους. Για όλες τις υπόλοιπες περιπτώσεις, οι ιδιοκτήτες θα έχουν τη δυνατότητα να αξιοποιήσουν περί τις 6,8 εκατ. εκτάσεις που μέχρι πρότινος έμεναν ανεκμετάλλευτες λόγω της εγκατάλειψης των γεωργικών δραστηριοτήτων. Όπως προκύπτει από σχετική εγκύκλιο, σε όσες εκτάσεις το Δημόσιο δεν θεμελιώνει δικαιώματα κυριότητας βάσει τίτλου, τότε η αρμόδια Δασική Υπηρεσία θα χορηγεί στον ιδιοκτήτη σχετική βεβαίωση ώστε να μπορεί να μεταβιβάσει την έκταση.
      Έπειτα από τις νομοθετικές ρυθμίσεις που έφερε ο υφυπουργός Περιβάλλοντος Γιώργος Αμυράς, το Κτηματολόγιο «τρέχει» την απόδοση των δασωθέντων αγρών σε περισσότερους από 500.000 πολίτες, δίνοντάς τους με αυτό τον τρόπο εξπρές τίτλους ιδιοκτησίας για τα χωράφια.
      Εγκύκλιος
      «Επομένως για την εφαρμογή της διάταξης και ύστερα από αίτημα του ενδιαφερόμενου που προβάλλει δικαιώματα κυριότητας επί έκτασης, που εμφανίζεται ως ΑΔ στον αναρτημένο ή κυρωμένο δασικό χάρτη, εξετάζεται από τον δασάρχη (ή τον δ/ντή Δασών εάν δεν υφίσταται Δασαρχείο στην περιφερειακή ενότητα) η τυχόν ύπαρξη τίτλων ιδιοκτησίας του Δημοσίου (από διαθήκη, δωρεά, δικαστική απόφαση κ.λπ.) ή η τυχόν καταγραφή της έκτασης στο βιβλίο δημοσίων κτημάτων ή η τυχόν υπαγωγή της στην κυριότητα του Δημοσίου εξ άλλης αιτίας π.χ. ως κοινόχρηστης ή διαθέσιμης εποικιστικής έκτασης. Με την ανωτέρω αίτηση συνυποβάλλεται από τον ενδιαφερόμενο απόσπασμα του οικείου δασικού χάρτη με εντοπισμένη την υπόψη έκταση επ’ αυτού ή στοιχεία εντοπισμού της, όπως τοπογραφικό ή κτηματολογικό διάγραμμα ή συντεταγμένες κορυφών, καθώς και βεβαίωση από την οικεία Κτηματική Υπηρεσία ότι η έκταση δεν είναι καταγεγραμμένη ως δημόσιο κτήμα» σημειώνεται χαρακτηριστικά στην εγκύκλιο.
      Ο πρόσφατος αποχαρακτηρισμός όλων των εκτάσεων που είχαν αποτυπωθεί ως δασωμένοι αγροί άνοιξε τον δρόμο για να κτηματογραφηθούν οι εν λόγω εκτάσεις, να απλοποιηθεί η διαδικασία και εν τέλει να περάσει στους ιδιοκτήτες.
      Ειδικότερα, με πρόσφατη τροπολογία του ΥΠΕΝ, απορρίπτονται οι δηλώσεις του Δημοσίου επί των δασωμένων αγρών, για τις οποίες δεν θεμελιώνεται το δικαίωμα του Δημοσίου και ανακαλούνται αυτοδικαίως αποφάσεις που εκδόθηκαν από τις επιτροπές ενστάσεων με τις οποίες αναγνωρίστηκαν δικαιώματα του Δημοσίου επί των εκτάσεων αυτών, ενώ παράλληλα καταργούνται εκκρεμείς υποθέσεις ενώπιον των συγκεκριμένων επιτροπών.
      Στο διαδικαστικό κομμάτι, το Γραφείο Κτηματογράφησης προβαίνει σε διορθώσεις των οικείων κτηματολογικών πινάκων, καταχωρίζοντας ως κύριους των παραπάνω ακινήτων τους ιδιώτες που έχουν υποβάλει σχετική δήλωση εγγραπτέου δικαιώματος, ενώ το Ελληνικό Δημόσιο παραιτείται από τις ασκηθείσες αγωγές και αιτήσεις που αφορούν στη διόρθωση ανακριβών πρώτων κτηματολογικών εγγραφών σχετικά με τις εκτάσεις αυτές.
      Οι πολίτες απέκτησαν πλέον το δικαίωμα κατοχύρωσης των εκτάσεων που έχουν χαρακτηριστεί δασωμένοι αγροί. Το Δημόσιο δεν προβάλλει δικαιώματα κυριότητας σε εκτάσεις που εμφανίζονται στις αεροφωτογραφίες του 1945 ή, εφόσον αυτές δεν είναι ευκρινείς, του 1960, με αγροτική μορφή που δασώθηκαν μεταγενέστερα, ανεξάρτητα από τη μορφή που απέκτησαν αργότερα, επί των οποίων το Δημόσιο δεν θεμελιώνει δικαιώματα κυριότητας βάσει τίτλου. Πρωτόκολλα διοικητικής αποβολής που έχουν εκδοθεί για τις εκτάσεις αυτές ανακαλούνται ακόμη και αν τελεσιδίκησαν δικαστικά.
      Να σημειωθεί ότι μέχρι σήμερα το Δημόσιο δεν διεκδικούσε την κυριότητα των εκτάσεων αυτών μόνο εφόσον ιδιώτης προσκόμιζε τίτλο παλαιότερο του 1946. Η ρύθμιση αυτή αφορά ουσιαστικά όλες τις περιοχές όπου ισχύει το τεκμήριο υπέρ του Δημοσίου.
      Πηγές από το Κτηματολόγιο εκτιμούν ότι από τη ρύθμιση για τους δασωμένους αγρούς επηρεάζονται περισσότερα από 1.200.000 οικόπεδα. Ως ποσοστό επί του συνόλου μιας περιφερειακής ενότητας, οι περισσότερες εκτάσεις βρίσκονται στη Λευκάδα και το Μεγανήσι (15%) και την Αρκαδία (12,5%). Ακολουθούν η Μεσσηνία (11,7%), η Καστοριά (11,4%) και η Χαλκιδική (10,1%).
       Τι πρέπει να κάνουν οι ιδιοκτήτες
      1 Να συντάξουν τοπογραφικό διάγραμμα στο οποίο θα αποτυπώνονται ακριβώς οι ανθρωπογενείς δραστηριότητες επί αυτών των εκτάσεων, όπως: παλιά δένδρα, πεζούλες, ερείπια από καλύβια, στέρνες ποτίσματος και αυλάκια, ίχνη από ντριτσέλες, μαντριά, αποθήκες και γενικά κάθε ιδιαίτερο στοιχείο που μπορεί να αποδείξει ότι υπήρχε παλιά ανθρώπινη δραστηριότητα στον χώρο.
      2 Να καταγράψουν με φωτογραφίες όλα τα ίχνη και τα παλιά δένδρα.
      3 Να αναζητήσουν συνεχόμενους τίτλους ιδιοκτησίας.
      4 Να αναζητήσουν παλιά έγγραφα, χειρόγραφα μισθωτήρια, επιδότηση από παγετό, επιδοτήσεις από ελαιοκομικό, αμπελουργικό κτηματολόγιο κ.λπ.
      5 Να δηλώσουν την πραγματική έκταση των ακινήτων τους στο Ε9.
      6 Σε περίπτωση μη ύπαρξης τίτλου ιδιοκτησίας να συντάξουν ενώπιον συμβολαιογράφου δύο ένορκες βεβαιώσεις μαρτύρων που να βεβαιώνουν ότι η έκταση είναι καλλιεργήσιμη.
      7 Να καταθέσουν αντίρρηση σε περίπτωση που είναι σε ανάρτηση ο δασικός χάρτης ή εκπρόθεσμο αίτημα προδήλου σφάλματος σε περίπτωση που υπάρχει μερικώς κυρωμένος δασικός χάρτης στην περιοχή.
      8 Να καταθέσουν εμπρόθεσμα ένσταση-αίτηση διόρθωσης στο Κτηματολόγιο κατά τη διαδικασία της ανάρτησης με όλα τα δικαιολογητικά.
      9 Επειδή πολλά αγροτεμάχια είναι κληρονομικά και οι αρχικοί ιδιοκτήτες απεβίωσαν θα πρέπει να ζητήσουν οι νέοι κάτοχοι από το αρχείο της παλιάς Κοινότητας ή Δήμου, τυχόν βεβαίωση που έχει εκδοθεί από τον κοινοτάρχη ή δήμαρχο, για το ιδιοκτησιακό καθεστώς του ακινήτου.
      10 Να αναζητηθεί τέλος κάθε στοιχείο από το οποίο να πιθανολογείται ο νομικός δεσμός του ιδιοκτήτη με το ακίνητο. 
      ΠΟΙΕΣ ΕΚΤΑΣΕΙΣ ΑΠΟΧΑΡΑΚΤΗΡΙΖΟΝΤΑΙ
      1 Αγροί που άλλαξαν μορφή. Το Δημόσιο δεν προβάλλει δικαιώματα κυριότητας σε εκτάσεις που εμφανίζονται στις αεροφωτογραφίες του 1945 ή, εφόσον αυτές δεν είναι ευκρινείς, του 1960, με αγροτική μορφή που δασώθηκαν μεταγενέστερα, ανεξάρτητα από τη μορφή που απέκτησαν αργότερα, επί των οποίων το Δημόσιο δεν θεμελιώνει δικαιώματα κυριότητας βάσει τίτλου.
      2 Πρωτόκολλα διοικητικής αποβολής που έχουν εκδοθεί για τις ανωτέρω εκτάσεις ανακαλούνται ακόμη και αν τελεσιδίκησαν δικαστικά.
      3 Εκτάσεις με εμβαδόν έως 30 στρέμματα μπορεί να χρησιμοποιηθούν για γεωργική και δενδροκομική εκμετάλλευση, χωρίς να επιτρέπεται η περαιτέρω αλλαγή της χρήσης τους.
      4 Δικαίωμα να ζητήσουν την αλλαγή της χρήσης για γεωργική και δενδροκομική εκμετάλλευση έχουν όσοι αξιώνουν δικαιώματα κυριότητας επί των ανωτέρω εκτάσεων, δυνάμει τίτλων νόμιμα μεταγεγραμμένων.
      5 Η αλλαγή της χρήσης επιτρέπεται κατόπιν άδειας που χορηγείται από τον γενικό διευθυντή Δασών στον οποίο υπάγεται η αρμόδια Δασική Υπηρεσία, μετά από εισήγηση του οικείου δασάρχη ή του διευθυντή Δασών εάν δεν υφίσταται Δασαρχείο στον νομό.
      6 Ειδικά για εκτάσεις μεγαλύτερες των 5 στρεμμάτων, προκειμένου να χορηγηθεί άδεια, διαπιστώνεται με βάση σχετική οικονομοτεχνική μελέτη, η οποία συνοδεύεται από τοπογραφικό διάγραμμα της έκτασης και συντάσσεται από ιδιώτη γεωτεχνικό επιστήμονα.
      7 Στις ανωτέρω εκτάσεις, πέραν της επιτρεπτής επέμβασης, εφαρμόζονται και οι υπόλοιπες διατάξεις της δασικής νομοθεσίας περί επιτρεπτών επεμβάσεων.
      8 Αγροί που απέκτησαν μορφή δασικής έκτασης δεν υπάγονται στις διατάξεις της δασικής νομοθεσίας και επιτρέπεται η απομάκρυνση της φυόμενης δασικής βλάστησης, μετά από άδεια του οικείου δασάρχη ή του διευθυντή Δασών εάν δεν υφίσταται Δασαρχείο στον νομό, κατόπιν αιτήσεως του προσώπου που προβάλλει δικαιώματα κυριότητας στην έκταση. Ο ενδιαφερόμενος, προκειμένου να αποδείξει το έννομο συμφέρον του να αιτηθεί την απομάκρυνση της δασικής βλάστησης, συνυποβάλλει με την αίτησή του:
      α) Είτε συμβολαιογραφικούς τίτλους.
      β) Είτε δήλωση στοιχείων ακινήτων (Ε9).
      γ) Είτε ένορκες βεβαιώσεις.
      δ) Είτε οποιοδήποτε άλλο στοιχείο από το οποίο να πιθανολογείται ο νομικός δεσμός του με το ακίνητο.
      9 Διοικητικές πράξεις που εκδόθηκαν κατ’ εφαρμογή της δασικής νομοθεσίας για την προστασία των ανωτέρω εκτάσεων ανακαλούνται.
      10 Στην ίδια διαδικασία υπάγονται και τα ακίνητα δασικού χαρακτήρα που διατέθηκαν ως κληροτεμάχια, τα οποία εμφανίζονται στις πλησιέστερες στον χρόνο της παραχώρησης αεροφωτογραφίες με αγροτική μορφή και δασώθηκαν μεταγενέστερα, ανεξάρτητα από τη μορφή που απέκτησαν αργότερα.
       » Ποιοι θεωρούνται δασωμένοι αγροί: Για να θεωρείται μια έκταση ιδιωτική και να αναγνωρίζεται από το κράτος ως παλιός αγρός που έπαψε να καλλιεργείται και δασώθηκε, θα πρέπει να συντρέχουν σωρευτικά οι ακόλουθες προϋποθέσεις:
      Οι εκτάσεις να φαίνονται ως αγροτικές στις αεροφωτογραφίες του έτους 1945 ή, εφόσον αυτές δεν είναι ευκρινείς, του έτους 1960, και να δασώθηκαν μεταγενέστερα λόγω εγκατάλειψης. Δηλαδή να έχουν στον αναρτημένο δασικό χάρτη, που είναι ο ορθοφωτοχάρτης του Κτηματολογίου έτους 2007-2009, δασική μορφή. Να υπάρχουν για τις εκτάσεις αυτές τίτλοι ιδιοκτησίας (συμβόλαια) προγενέστεροι της 23ης Φεβρουαρίου 1946 και να έχουν μεταγραφεί στο υποθηκοφυλακείο.  » Ποια η διαφορά του δασωμένου αγρού εντός δάσους ή εντός δασικής έκτασης: Η νομοθετική ρύθμιση προβλέπει διαφορετική μεταχείριση για τους δασωθέντες αγρούς, ανάλογα με τη μορφή που απέκτησαν αργότερα (δάσος ή δασική έκταση). Ο ειδικότερος χαρακτηρισμός της έκτασης ως δάσους ή δασικής, για την εφαρμογή της ρύθμισης, διενεργείται:
      Από την Επιτροπή Δασολογίου Περιφερειακής Ενότητας, για τις περιοχές που υπάρχει αναρτημένος δασικός χάρτης, ακόμη και αν η συγκεκριμένη έκταση έχει κηρυχθεί αναδασωτέα. Με την έκδοση πράξης χαρακτηρισμού στις περιοχές που δεν καλύπτονται από αναρτημένο δασικό χάρτη.  
    20. Αρθρογραφία

      Engineer

      Ο κλάδος των κατασκευών αποτελεί αναμφίβολα έναν κρίσιμο κοινωνικό παράγοντα, ο οποίος διαμορφώνει σε μεγάλο βαθμό την ευημερία, την ποιότητα ζωής, την κατανομή του εργατικού δυναμικού, την προοπτική οικονομικής ανάπτυξης, αλλά και γενικότερα την ασφάλεια και την πρόοδο του συνόλου της κοινωνίας.
      Όπως είναι λογικό, η βιωσιμότητα ενός τέτοιου «ζωντανού» και κρίσιμου στοιχείου όπως είναι οι κατασκευές, οι οποίες αλληλοεπιδρούν θεαματικά με το περιβάλλον στο οποίο αναπτύσσονται, εξαρτάται από ένα σύνολο παραγόντων οι οποίοι σε πολλές περιπτώσεις είναι ικανοί να αποτελέσουν εμπόδια στην ομαλή εξέλιξη της ανάπτυξης του κλάδου αλλά και της ευημερίας στον πλανήτη, γενικότερα. Η οικονομική κρίση, τα γεωπολιτικά συμφέροντα, οι πόλεμοι, η αύξηση των τιμών σε πρώτες ύλες, αλλά και η κλιματική αλλαγή, αποτελούν κάποιους από αυτούς τους παράγοντες που μόνο αμελητέοι δεν είναι.
      Έτσι, και ενώ καθένας από αυτούς προκαλεί τη δική του φθορά σε ένα οικοδόμημα όπως είναι αυτό του κλάδου των κατασκευών, ο επιστημονικός κόσμος, οι μηχανικοί, αλλά και οι κατασκευαστικές εταιρείες καλούνται διαχρονικά όχι μόνο να προστατεύουν αυτό το οικοδόμημα, αλλά να βγαίνουν μπροστά, να μελετούν, να ανακαλύπτουν και να εφαρμόζουν στην πράξη καινοτόμες λύσεις οι οποίες διευκολύνουν την εκτέλεση των εργασιών στις κατασκευές, αποτελώντας ταυτόχρονα και τον κινητήριο μοχλό που εξασφαλίζει τη βελτίωση και την ευρύτερη ανάπτυξή τους στο μέλλον. Ορισμένες από αυτές που άλλαξαν ή αναμένεται να αλλάξουν την ιστορία των κατασκευών, παρουσιάζονται στη συνέχεια.
      1. Η χρήση μηχανημάτων στα έργα
      Δεν είναι δύσκολο να καταλάβει κανείς πόσο επίπονο ήταν στο παρελθόν να εκτελούνται όλες οι οικοδομικές εργασίες ουσιαστικά με τα χέρια. Μηχανήματα όπως οι μπουλντόζες, οι οικοδομικοί γερανοί, αλλά ακόμα και τα μικρότερα ηλεκτρικά εργαλεία χειρός, ήρθαν να αντικαταστήσουν την μεγάλη καταπόνηση του εργατικού δυναμικού και τις δύσκολες συνθήκες εργασίες, μειώνοντας ταυτόχρονα το κόστος αλλά και το περιθώριο λάθους στις κατασκευές.
      2. Τα σχεδιαστικά προγράμματα και τα λογισμικά για μηχανικούς
      Άλλη μια επίπονη διαδικασία η οποία παλαιότερα γινόταν και πάλι ουσιαστικά «με το χέρι» ήταν ο σχεδιασμός των κτιρίων αλλά και η εκπόνηση των αντίστοιχων στατικών υπολογισμών και των άλλων μελετών τους. Τα σχεδιαστικά προγράμματα και τα λογισμικά που χρησιμοποιούνται σήμερα, εξόπλισαν με φαντασία αλλά και ασφάλεια τους μηχανικούς που τα χειρίζονται, με τα αποτελέσματα να είναι ιδιαίτερα ευεργετικά για όλους, αφού μειώθηκε ο χρόνος κατασκευής, αυξήθηκε το πλήθος των έργων που εκτελούνται και προστέθηκαν παράμετροι ελέγχου υπέρ της ασφάλειας των κατασκευών.
      3. Η εμφάνιση των προκατασκευασμένων στοιχείων στις κατασκευές
      Τα προκατασκευασμένα στοιχεία των κατασκευών εξασφαλίζουν εξοικονόμηση χρόνου και μείωση κόστους στα μεγάλα έργα, αφού κατασκευάζονται σε κάποιο εργαστηριακό περιβάλλον μακριά από το εργοτάξιο, μεταφέρονται έτοιμα και συναρμολογούνται επί τόπου του έργου, προσδίδοντας ταυτόχρονα και μεγαλύτερη ποιότητα στην τελική κατασκευή.
      4. Το διαδίκτυο και η χρήση κινητών τηλεφώνων στο εργοτάξιο
      Η άμεση επικοινωνία και η εύρεση στοιχείων σε πραγματικό χρόνο από το εργοτάξιο, έγιναν σταδιακά εφικτές στις κατασκευές, χάρη στη χρήση ηλεκτρονικών συσκευών όπως τα κινητά τηλέφωνα και τα Tablets, μέσω φυσικά της εκμετάλλευσης της δύναμης του διαδικτύου, το οποίο είναι ικανό να μεταφέρει γνώσεις και λύσεις σε πραγματικά μηδενικό χρόνο. Είναι εξαιρετικά σπάνιο στις μέρες μας να συναντήσει κανείς μηχανικό πεδίου, ο οποίος δεν κάνει χρήση των παραπάνω μέσων προς όφελος της πληρέστερης διαχείρισης του εργοταξίου του.
      5. Τα τοπογραφικά όργανα μέτρησης
      Τα τοπογραφικά όργανα που χρησιμοποιούν οι μηχανικοί για να μετρήσουν και να υπολογίσουν όλα τα απαραίτητα στοιχεία και τις παραμέτρους από το στάδιο της αποτύπωσης μέχρι και τη τελική χάραξη επί τόπου του έργου, συνέβαλαν πρακτικά και αισθητικά στο τελικό αποτέλεσμα της κατασκευής, αφού ουσιαστικά διασφαλίζουν την ακριβή εφαρμογή της μελέτης κυριολεκτικά μέχρι και το τελευταίο χιλιοστό.
      6. Ο Προσωπικός Προστατευτικός Εξοπλισμός
      Τα μέσα που χρησιμοποιούνται για την προστασία των εργαζομένων στα εργοτάξια, μπορεί να φαντάζουν απλά σε σχέση με όσα αναλύονται στις υπόλοιπες ενότητες του κειμένου, ωστόσο αποτελούν ίσως και τη σπουδαιότερη εφεύρεση που αφορά τις κατασκευές, μιας και η υγεία αλλά και η ασφάλεια όλων των εμπλεκομένων, αφορούν τον πρώτιστο στόχο του κλάδου. Τα γιλέκα εργασίας, τα γάντια, τα μποτάκια ασφαλείας και τα κράνη, τα οποία είναι συνυφασμένα με τα έργα και τις κατασκευές, συνεχώς εξελίσσονται σε ποιότητα παρέχοντας ολοένα και μεγαλύτερη ασφάλεια στους χρήστες τους, από τη στιγμή φυσικά που χρησιμοποιούνται με τον ενδεδειγμένο τρόπο.
      7. Η χρήση «πράσινων» οικοδομικών υλικών
      Η χάραξη «πράσινων» παγκόσμιων πολιτικών με στόχο την μείωση των εκπομπών άνθρακα, την εξοικονόμηση συμβατικών πόρων ενέργειας και του μετριασμού των επιπτώσεων της κλιματικής κρίσης, οδήγησε τον κατασκευαστικό κλάδο στην παραγωγή και τη χρήση φιλικών στο Περιβάλλον οικοδομικών υλικών, γεγονός που συμβάλλει στη Βιώσιμη Ανάπτυξη, στην ανθεκτικότητα των κατασκευών στις αλλαγές και τα δεδομένα της εποχής, αλλά και στη διασφάλιση της ποιότητας και της αξιοπιστίας τους σε βάθος χρόνου. 
      8. Το Building Information Modeling (BIM)
      Το Building Information Modeling (BIM) είναι η διαδικασία που περιλαμβάνει την παραγωγή και διαχείριση των ψηφιακών αναπαραστάσεων των φυσικών και λειτουργικών χαρακτηριστικών των χώρων που περιγράφονται σε ένα κτίριο ή μια κατασκευή γενικότερα. Αποτελεί ουσιαστικά την ψηφιοποίηση του μελετώμενου αντικειμένου σε ένα 3D μοντέλο το οποίο περιλαμβάνει λεπτομέρειες για τη μελέτη, την κατασκευή, τη λειτουργία και τη συντήρηση της κατασκευής. Η μελέτη και η παρακολούθηση αυτού του μοντέλου σε παράλληλο χρόνο με την κατασκευή ενός έργου, συμβάλλει στην εξαγωγή χρήσιμων συμπερασμάτων και τελικά στην πρόληψη αστοχιών που ενδέχεται να επιφέρουν μεγάλα κόστη και καθυστερήσεις στο χρονοδιάγραμμα μιας κατασκευής.
      9. Το υπολογιστικό νέφος (Cloud Computing)
      Με τον όρο Cloud Computing, νοείται η ανάπτυξη και η διαχείριση εφαρμογών σε απομακρυσμένους servers, οι οποίοι χαρίζουν τη δυνατότητα στους εμπλεκόμενους ενός έργου να συγκεντρώνουν, να αποθηκεύουν και να μοιράζονται το σύνολο των δεδομένων που αφορούν την κατασκευή σε πραγματικό χρόνο, καθιστώντας ουσιαστικά δυνατό τον προγραμματισμό και τον έλεγχο ενός έργου, ουσιαστικά και από απόσταση. Ευρέως διαδεδομένα παραδείγματα αποτελούν το Onedrive, το Dropbox και το Google Drive.
      10. Η τεχνητή νοημοσύνη (ΑΙ)
      Η τεχνητή νοημοσύνη στις κατασκευές συμβάλλει στην αποτελεσματική διαχείριση ενός τεράστιου όγκου δεδομένων, στην αύξηση της παραγωγικότητας και της αποδοτικότητας ενός εργοταξίου, καθώς και στην επίλυση ενός πλήθους από ζητήματα που συναντώνται σε αυτό, μέσα σε λίγα μόνο λεπτά. Παραδείγματα τεχνητής νοημοσύνης στον κατασκευαστικό κλάδο αποτελούν η παρακολούθηση σε πραγματικό χρόνο των διαφόρων παραμέτρων ενός έργου, όπως η υγρασία του εδάφους και η ποιότητα του αέρα μέσω  ιδικών αισθητήρων, η χρήση της εικονικής και της επαυξημένης πραγματικότητας μέσω ειδικών γυαλιών που μεταφέρουν τον χρήστη σε ένα περιβάλλον παρόμοιο με αυτό της τελικής κατασκευής, αλλά και η χρήση αλγορίθμων για την συγκέντρωση και ανάλυση δεδομένων που οδηγούν στην πρόληψη εργατικών ατυχημάτων στο εργοτάξιο.
      Η σπουδαιότητα της καινοτομίας στις κατασκευές
      Σε έναν κόσμο όπου οι ανάγκες και οι απαιτήσεις των ανθρώπων αλλάζουν συνεχώς, ο κλάδος των κατασκευών έχει χάρη και στην κρισιμότητα του ρόλου του, το χρέος να παρακολουθεί τις εξελίξεις, να επενδύει στην έρευνα, στη γνώση και στην ανάπτυξη νέων υλικών και μεθόδων κατασκευής, ώστε να συμβαδίζει με τα νέα δεδομένα και τις καινοτομίες της εποχής.
      Κι αν μέχρι τώρα τα έχει καταφέρει καλά, είναι βέβαιο πως ο κατασκευαστικός κλάδος θα πρέπει να «τρέξει» πολύ περισσότερο στο άμεσο μέλλον, μιας και η τεχνολογική εξέλιξη σαρώνει τα πάντα στο πέρασμά της και κάνει την αγορά τόσο ανταγωνιστική, σε σημείο που όποιος αποτυγχάνει να καινοτομεί και να εξελίσσεται, μένει πολύ πίσω.
      Λάζαρος Π. Σισμανίδης, Διπλωματούχος Πολιτικός Μηχανικός Α.Π.Θ., email: [email protected] 
    21. Αρθρογραφία

      Engineer

      Τον Απρίλιο του 2022, ο ΝΟΚ (Νέος Οικοδομικός Κανονισμός) [i] κλείνει δέκα χρόνια ισχύος. Έχει ήδη τροποποιηθεί με αρκετές αναθεωρήσεις και έχει πλαισιωθεί από έναν τεράστιο όγκο συναφών νόμων. Θεσμοθετήθηκε στην εποχή της κρίσης, και στα πρώτα χρόνια δεν ήταν εμφανές το αποτύπωμά του στο περιβάλλον, καθώς τα κτίρια που κατασκευάζονταν ήταν λιγοστά. Σιγά σιγά όμως αρχίζουν να εμφανίζονται νεοανεγειρόμενα κτίρια, που σχεδιάστηκαν ακολουθώντας τις διατάξεις του.
      Στο παρόν κείμενο επιχειρείται μια αποτίμηση των χαρακτηριστικών του ΝΟΚ, εστιάζοντας σε δύο κομβικά ζητήματα: Στην αντίφαση ανάμεσα στην πρόθεση για εξοικονόμηση ενέργειας και την υποβάθμιση του οικιστικού περιβάλλοντος, και στην ασάφεια και διαρκή μεταβολή και περιπτωσιολογία πολλών από τις διατάξεις του.
      Η εξοικονόμηση ενέργειας ως πρόσχημα για την υποβάθμιση του οικιστικού περιβάλλοντος
      Ο ΝΟΚ χαρακτηρίζεται από αντιφάσεις ανάμεσα σε σαφώς διατυπωμένες προθέσεις και στην εφαρμογή τους. Σύμφωνα με την αιτιολογική έκθεση του Υπουργείου Περιβάλλοντος, Ενέργειας και Κλιματικής Αλλαγής, ο νόμος ενσωματώνει «περιβαλλοντικά κριτήρια και πράσινες παραμέτρους» στη δόμηση, με στόχο τον περιορισμό των ρύπων και την εξοικονόμηση ενέργειας στα κτίρια. Έχει δηλαδή μια οικολογική κατεύθυνση που μεριμνά για το περιβάλλον. Στόχος του είναι να δώσει “κίνητρα” για την κατασκευή κτιρίων που εξοικονομούν ενέργεια και ενσωματώνουν βιοκλιματικά στοιχεία στον σχεδιασμό τους. Είναι όμως τα πράγματα όντως έτσι;
      Πράγματι, μπορεί να θεωρηθεί οικολογικό και φιλικό στο περιβάλλον ένα κτίριο που περιορίζει την ενεργειακή κατανάλωση και συνεπώς τα αίτια που συμβάλλουν στην Κλιματική Αλλαγή. Η έννοια του “περιβάλλοντος”, όμως, δεν είναι μόνο αφαιρετικά «πλανητική», αλλά συνδέεται με κάτι πολύ πιο εύληπτο και χειροπιαστό: το άμεσο “περιβάλλον”, τον χώρο γύρω από το κτίριο, τον χώρο ανάμεσα στα κτίρια, τον αέρα, τον ήλιο, τον θόρυβο και την επιβάρυνση των ζωών όσων ζουν κοντά σε αυτό. Με άλλα λόγια, ένα κτίριο σέβεται το περιβάλλον του όχι μόνο όταν ενσωματώνει καινοτόμες τεχνολογίες που περιορίζουν την κατανάλωση ενέργειας, αλλά όταν δεν συνιστά βάρος στον περίγυρό του με συνέπειες που θα παρουσιαστούν στη συνέχεια.  Αυτές οι παράμετροι, όχι απλώς αγνοούνται από τον ΝΟΚ, αλλά και υποβαθμίζονται.
      Χαρακτηριστικό του ΝΟΚ είναι πως δίνει «κίνητρα» για τον περιορισμό τής κατανάλωσης ενέργειας μέσω «μπόνους» που αυξάνουν την επιτρεπόμενη δόμηση, χωρίς να αυξάνονται οι αντίστοιχοι συντελεστές δόμησης μιας περιοχής (που θεωρούνται ήδη μεγάλοι) [ii]. Πιο συγκεκριμένα:
      Ως κίνητρο για την κατασκευή κτιρίων ελάχιστης ενεργειακής κατανάλωσης, ο επιτρεπόμενος συντελεστής δόμησης επαυξάνεται κατά 5 ή και 10% (Άρθρο 25.1). Ως κίνητρο για τη δημιουργία φυτεμένων δωμάτων, δίνεται η δυνατότητα να χτιστούν επιπλέον 35μ2 στο δώμα (Άρθρο 18 και 19.2) και να αυξηθεί το επιτρεπόμενο ύψος. Ως κίνητρο για τη βελτίωση της θερμομονωτικής ικανότητας, στην πραγματοποιούμενη δόμηση δεν συνυπολογίζεται η μόνωση, τυχόν θερμομονωτικοί τοίχοι, επενδύσεις της μόνωσης κλπ (Άρθρο 11.6.ιθ), αυξάνοντας τη δομήσιμη επιφάνεια κατά ένα μικρό αλλά όχι αμελητέο ποσοστό. Εκτός από τα αμιγώς ενεργειακά ζητήματα, υπάρχουν και κάποιες επιπλέον αυξήσεις:
      Ως κίνητρο για την «περιβαλλοντική αναβάθμιση και βελτίωση της ποιότητας ζωής σε πυκνοδομημένες περιοχές», υπό συγκεκριμένες προϋποθέσεις ενεργοποιείται το άρθρο 10, το οποίο επαυξάνει την επιτρεπόμενη δόμηση σε ποσοστό κυμαινόμενο από 10 έως 25% κατά περίπτωση [iii] . Για παράδειγμα, μείωση της κάλυψης κατά ένα ποσοστό συνεπάγεται αύξηση της δόμησης κατά το αντίστοιχο ποσοστό. Επισημαίνεται πως τα δύο μεγέθη δεν είναι ισότιμα, διότι η κάλυψη εξ ορισμού (ως ποσοστό) είναι μικρότερη του 1, ενώ συνήθως ο συντελεστής δόμησης είναι μεγαλύτερος του 1. Σε ένα οικόπεδο 100τμ, αν η κάλυψη μειωθεί κατά 10% και από 60 γίνει 54%, η διαφορά αντιστοιχεί σε 6μ2. Αν ο συντελεστής δόμησης είναι 3, η αντίστοιχη αύξηση αντιστοιχεί σε 30μ2 (100x3x10%). Στην προσμετρούμενη δόμηση δεν συμπεριλαμβάνονται τα κλιμακοστάσια (Άρθρο 11.6.δ). Η πραγματοποιούμενη δόμηση επαυξάνεται επιπλέον μέσω έμμεσων προσθηκών, όπως πατάρια ή σοφίτες (Άρθρο 11.6.ιδ & ιε). Η αύξηση μπορεί να φτάσει μέχρι και το 25% επί του συντελεστή δόμησης. Ειδικά μάλιστα στις περιπτώσεις των παταριών, δεν αυξάνεται μόνο η επιφάνεια αλλά και ο όγκος του κτιρίου, αφού για κάθε τετραγωνικό παταριού προϋποτίθεται κενός διώροφος χώρος ίσος. Τέλος, είναι δυνατή η κατασκευή έρκερ (κλειστών εξωστών) που δεν προσμετρώνται στην πραγματοποιούμενη δόμηση (Άρθρο 11.6.ιστ και 16.5). Όλα τα παραπάνω συνιστούν κάποιες από τις νόμιμες αυξήσεις της επιτρεπόμενης δόμησης, που μπορεί να φτάσει σε αρκετά μεγαλύτερο ποσοστό της αρχικής, αν προστεθούν κι άλλες ακόμα επιφάνειες που δεν προσμετρώνται (νόμιμα ή νομότυπα) στην πραγματοποιούμενη δόμηση.
      Οι αυξήσεις του συντελεστή δόμησης συνεπάγονται αύξηση των επιτρεπόμενων υψών. Για παράδειγμα, αν ο ΣΔ μιας περιοχής είναι 1,2, το επιτρεπόμενο ύψος είναι 17.25 μέτρα. Αν ο συντελεστής αυξηθεί, το επιτρεπόμενο ύψος μεγαλώνει στα 19.50μ. (Άρθρο 15).
      Ένα αφαιρετικό παράδειγμα
      Για να γίνουν κατανοητά τα παραπάνω, κρίνεται σκόπιμο να παρουσιαστεί ένα αφαιρετικό παράδειγμα ενός αστικού οικοπέδου, που δεν απέχει ωστόσο από την πραγματικότητα. Σημειώνεται εκ των προτέρων πως ακολουθούν κάποιοι υπολογισμοί που θα μπορούσαν και να παραλειφθούν. Επειδή, όμως, το κείμενο απευθύνεται και σε ανθρώπους που δεν έχουν εξοικείωση με τέτοιους υπολογισμούς, κρίθηκε σκόπιμο να καταγραφούν αναλυτικά, αφού άλλωστε μπορεί να τους παρακολουθήσει κι ένα παιδί πέμπτης δημοτικού.
      Έστω οικόπεδο 500 μ2, με Συντελεστή Δόμησης 1.2 και Επιτρεπόμενη Κάλυψη 40%.
      Τα επιτρεπόμενα μεγέθη είναι:
      Επιτρεπόμενη κάλυψη= Ε x 40% = 500 x 0.4 = 200 μ2
      Επιτρεπόμενη δόμηση= Ε x ΣΔ = 500 x 1.2 = 600 μ2
      Μέγιστο Ύψος= 17.25μ
      Αν σε αυτά προστεθούν οι αυξήσεις του ΝΟΚ λόγω «περιβαλλοντικών κινήτρων» καθώς και τα υπόλοιπα μπόνους, τότε τα μεγέθη αλλάζουν.
      Σε ένα μετριοπαθές σενάριο που η επιτρεπόμενη δόμηση αυξάνει κατά 5% (λόγω ελάχιστης κατανάλωσης ενέργειας) και επιπλέον κατά 7.5% (από ενεργοποίηση του άρθρου 10 για περιβαλλοντική αναβάθμιση), ο ΣΔ γίνεται:
      ΣΔ= 1.2 + 1.2 x 5% +1.2 x 7.5% = 1.35 [iv]
      Συνεπώς:
      Επιτρεπόμενη δόμηση= Ε x 1.35 = 500 x 1.35 = 675 μ2
      Επιτρεπόμενη κάλυψη= Ε x (40%-7.5x40%) = 500 x 37% = 185 μ2
      Επιτρεπόμενο ύψος= 19,50μ. που μπορεί να αυξηθεί επιπλέον κατά ένα ή και δύο μέτρα, λόγω φυτεμένου δώματος ή άλλων λόγων (βλ. Άρθρο 15.8). Άρα επιτρεπόμενο ύψος = 21,50μ.
      Η Πραγματοποιούμενη δόμηση όμως δεν εξαντλείται στα 675 μ2. αν προστεθούν και τα υπόλοιπα «μπόνους».
      Ας κάνουμε μια απλή άσκηση συγκρίνοντας τη δόμηση που «βγάζουν» οι δύο περιπτώσεις, προ ΝΟΚ και μετά ΝΟΚ, με ίδια επιφάνεια κάλυψης 180 μ2.
      Στην πρώτη περίπτωση (προ ΝΟΚ) μπορούν να χτιστούν τρεις όροφοι των 180 μ2 και ένας όροφος των 60 μ2, στα οποία συμπεριλαμβάνεται το κλιμακοστάσιο που περίπου είναι 20 μ2. Μπορούμε να συμπεράνουμε πως τα δεδομένα αυτά «βγάζουν» δύο διαμερίσματα των 80 μ2 σε κάθε όροφο. Συνολικά Δ= 3(80x2+20) + 60 = 600 μ2 που κατανέμονται σε τρεις έως τέσσερις ορόφους. Με την κατάλληλη διαφοροποίηση ο αριθμός των ορόφων μπορεί να αυξηθεί, αφήνοντας μεγαλύτερο ποσοστό του οικοπέδου ακάλυπτο. Επισημαίνεται, όμως, πως επειδή πριν τον ΝΟΚ το κλιμακοστάσιο συμπεριλαμβανόταν στη δόμηση, αποφεύγονταν επιπλέον όροφοι.
      Στη δεύτερη περίπτωση (μετά ΝΟΚ) η δόμηση αυξάνεται. Πάλι μπορούν να «βγουν» δύο διαμερίσματα των 80 μ2 ανά όροφο. Η δόμηση σε κάθε όροφο όμως είναι 160 μ2, αφού δεν συμπεριλαμβάνεται το κλιμακοστάσιο. Αν χωροθετηθούν δυο ογδοντάρια διαμερίσματα στους δύο πρώτους ορόφους, μένει ακόμα μπόλικη δόμηση. Στον από πάνω όροφο μπορούν να μπουν δυο μεζονέτες, με πατάρι (που δεν προσμετράται) 50 μ2, επιπλέον των 80 μ2 του κάτω ορόφου. Μένει, ωστόσο, αρκετή δόμηση. Μπορεί να μπει μια ακόμα μεζονέτα στον από πάνω όροφο και άλλα δύο διαμερίσματα, λίγο μικρότερα, ας πούμε 60 και 55 μ2. Μάλιστα, το τελευταίο μπορεί να μετατραπεί σε μεζονέτα, αν φυτευτεί το δώμα και προστεθούν στην επιφάνειά του άλλα 35 μ2. Η σύγκριση φαίνεται στο παρακάτω διάγραμμα.
      Στην πρώτη περίπτωση, η πραγματοποιούμενη δόμηση είναι 600 μ2 ενώ στην άλλη αυξάνεται αισθητά. Στα 675 μ2 του συντελεστή προστίθενται μπόνους 185 μ2, και το σύνολο των προς πώληση διαμερισμάτων φτάνει στα 860 μ2. Στη συνολική δόμηση δεν έχουν προστεθεί το κλιμακοστάσιο (140μ2), ή άλλες μικρές και μεγάλες προσαυξήσεις, όπως τα έρκερ και η μόνωση. Αν προστεθούν κι αυτά, η δόμηση ξεπερνάει τα 1000 μ2, δηλαδή αυξάνεται κατά 66%.
      Αν και η αύξηση της δόμησης είναι ήδη αισθητή, δεν είναι όμως μόνο αυτή που αυξάνεται. Κάποια από τα υπόλοιπα μπόνους επιβαρύνουν επιπλέον τον όγκο του κτιρίου, που είναι και το πιο σημαντικό μέγεθος, αφού αυτό είναι που γίνεται αντιληπτό.
      Στην πρώτη περίπτωση (προ ΝΟΚ), ο όγκος του κτιρίου θα ήταν το γινόμενο της επιφάνειας με ένα ύψος ας πούμε τρία μέτρα [v], δηλαδή 600x3= 1800 μ3 .
      Στη δεύτερη περίπτωση όμως, στον όγκο προσμετρούνται και οι κενοί διώροφοι χώροι των παταριών. Ο όγκος κάθε μεζονέτας προκύπτει ως το γινόμενο της υποκείμενης επιφανείας όχι επί τρία αλλά επί έξι μέτρα ύψος. Αν σε αυτά προσθέσουμε και τον όγκο του κλιμακοστασίου, το τελικό αποτέλεσμα είναι 3270 μ3.
       
      1. Αριστερά: Δόμηση προ ΝΟΚ. Δεξιά: Δόμηση μετά ΝΟΚ. Ο Όγκος αυξάνεται κατά 81%.
      Συγκρίνοντας τον όγκο προ ΝΟΚ και μετά ΝΟΚ ((3270/1800=1,81), συνειδητοποιούμε πως αυξάνεται κατά ποσοστό μεγαλύτερο του 80% και το ύψος του κτιρίου έχει σχεδόν διπλασιαστεί. Αν χρησιμοποιούσαμε επιπλέον διατάξεις του άρθρου 10, η αύξηση θα έφτανε το 100%! Ακόμα και με τους παράνομους ημιυπαίθριους του ΓΟΚ, δεν είχε εμφανιστεί ποτέ ξανά τέτοια αύξηση. Στη χειρότερη περίπτωση η μεγέθυνση δεν ξεπερνούσε το 40% της επιτρεπόμενης, ενώ σύντομα (όταν έγινε κατανοητό το κόλπο) περιορίστηκε στο 20%.
      Αξίζει εδώ να επισημανθεί πως τα μόνα πολεοδομικά μεγέθη που ως τώρα δεν έχουν αλλοιωθεί από τον ΝΟΚ, είναι ο επιτρεπόμενος όγκος και το Ιδεατό Στερεό. Ειδικά στα οικόπεδα των κεντρικών αστικών συνοικιών με τους στενούς δρόμους, όλες οι παραπάνω αυξήσεις «χτυπάνε» στο Ιδεατό Στερεό και δεν μπορούν να εξαντληθούν. Αυτό που φτάνει να εξαντληθεί είναι ο όγκος. Πρόκειται για ένα μέγεθος που στα παλιά διαγράμματα κάλυψης (προ ΝΟΚ) σπάνια εξαντλείτο. Ο νόμος ορίζει ως επιτρεπόμενο όγκο το γινόμενο του ΣΔ x 5, δηλαδή μπορούσε κάθε χώρος να έχει ύψος 5μ, κάτι που κανένας προφανώς δεν έφτιαχνε. Με τα νέα μπόνους, όμως, ο όγκος μπορεί να γεμίσει με δόμηση. Στην περίπτωση του δικού μας οικοπέδου θα ήταν 675x5= 3375 κμ. Αν συνυπολογίσουμε τα έρκερ κι άλλα μπόνους ή νομότυπες αυξήσεις της επιτρεπόμενης δόμησης (που για εύλογους λόγους παραλείπεται εδώ να αναφερθούν), ακόμα κι αυτός εξαντλείται. Ήδη ακούγεται πως συζητείται να αυξηθεί ο συντελεστής όγκου από το 5 στο 5.5...
      Η αύξηση του όγκου, αν και οριζόντια, δεν εμφανίζεται με τον ίδιο τρόπο σε κάθε περιοχή. Στις περιοχές με υψηλό συντελεστή, η αύξηση γίνεται κυρίως ως προς το ύψος. Καθώς το κλιμακοστάσιο δεν προσμετράται, οι οικοδομές ψηλώνουν όσο τους το επιτρέπει το ιδεατό στερεό. Στα μικρά οικόπεδα, που το κλιμακοστάσιο καταλαμβάνει μεγάλο ποσοστό της δόμησης, η αύξηση σε σχέση με τα γύρω είναι εμφανής. Σε προαστιακές περιοχές, αντίθετα, ο όγκος μπορεί να εξαντληθεί. Επειδή συνήθως τα ύψη είναι χαμηλά, οι οικοδομές, για να μεγιστοποιήσουν την επιτρεπόμενη δόμηση, εξαντλούν την κάλυψη. Το ίδιο ισχύει και για την εκτός σχεδίου δόμηση. Αν και στόχος των τελευταίων τροποποιήσεων (με τον 4759/20) ήταν ο περιορισμός της, με μείωση των συντελεστών δόμησης από 0,2 σε 0,18, η έμμεση αύξηση που έχει ήδη θεσμοθετηθεί με τον ΝΟΚ αντιφάσκει με την πρόθεση του νομοθέτη.   
      Συνέπειες στο περιβάλλον
      Θα μπορούσαν να αναλυθούν αρκετά παραδείγματα που απεικονίζουν αντίστοιχες περιπτώσεις αστικών, προαστιακών ή άλλου είδους οικοπέδων. Ας αφήσουμε όμως τα «ανώτερα μαθηματικά». Μια ματιά στα δύο παραδείγματα του διαγράμματος αρκεί για να γίνει κατανοητή η διαφορά και να συλλάβει ο αναγνώστης το μέγεθος (στην κυριολεξία) του προβλήματος.
      Το πιο σημαντικό είναι να αναλυθούν οι συνέπειες αυτής της μεγέθυνσης.
      Η πρώτη είναι μάλλον εμφανής. Αύξηση του όγκου κατά 80% ή και περισσότερο συνεπάγεται υποβάθμιση των γύρω κτιρίων, του χώρου ανάμεσά τους καθώς και του παρακείμενου δημόσιου χώρου. Σε μια αστική συνοικία, για παράδειγμα, οι διπλανές πολυκατοικίες (για μικρότερα κτίσματα δεν χρειάζεται να γίνει καν αναφορά) ουσιαστικά χάνουν την αξία τους. Τα οικόπεδα που βρίσκονται νότια, αλλά και τμήμα τους που βρίσκεται ανατολικά και δυτικά του νέου κτίσματος, στερούνται τον άμεσο ηλιασμό. Εκτός από την ίδια την απώλεια φωτός στα διαμερίσματα (που συνεπάγεται αύξηση της κατανάλωσης ρεύματος), επιπλέον στερούνται τη δυνατότητα εγκατάστασης ηλιακού θερμοσίφωνα ή φωτοβολταϊκών πανέλων στο δώμα, ενώ το ίδιο το δώμα χάνει την όποια αξία χρήσης θα μπορούσε ποτέ να αποκτήσει. Για να περιοριστεί η κατανάλωση ενέργειας στο νέο κτίριο, αυξάνεται στα διπλανά του. Αξίζει να τονιστεί πως, για να είναι επαρκής ο ηλιασμός των γειτονικών κτιρίων, αύξηση του ύψους προϋποθέτει πολλαπλάσια απόσταση ανάμεσά τους (ίση με √3 x ύψος αν θεωρήσουμε, για λόγους ευκολίας, πως η γωνία πρόσπτωσης του ήλιου τους χειμερινούς μήνες είναι 30 μοίρες). Δημιουργούνται ακόμα και τυπικά προβλήματα. Τι συμβαίνει στην περίπτωση που μια κατοικία έχει μια συγκεκριμένη ενεργειακή κλάση και η γειτνίαση με το νέο κτίριο την υποβαθμίζει; Ισχύει το ενεργειακό πιστοποιητικό; Τι συμβαίνει όταν έχει δοθεί επιδότηση από το πρόγραμμα «εξοικονομώ» για ηλιακό θερμοσίφωνα που πλέον δεν βλέπει τον ήλιο;
      Το ίδιο ισχύει και για τη θέα. Ένας ιδιοκτήτης που επένδυσε στο παρελθόν επιπλέον χρήματα για να έχει το προνόμιο της θέας, ουσιαστικά το χάνει. Δεν τίθεται εδώ ζήτημα ισονομίας ή δικαιοσύνης, αφού κι εκείνος κάποτε υπερτερούσε των γειτόνων του, αλλά ένα αξιακό ζήτημα που διαβάλλει τους ίδιους τους όρους του παιχνιδιού. Η σταθερότητα των πολεοδομικών μεγεθών δίνει τη δυνατότητα σε κάποιον να οραματιστεί και να «επενδύσει» (οικονομικά αλλά και συναισθηματικά) στο μέλλον. Αν τα μεγέθη αυτά αυξάνονται κατά βούληση, τότε είναι αδύνατον να γνωρίζεις τι πρόκειται να συμβεί στην κατοικία σου. Κάποιος που κατοικεί στον Άλιμο ή στο Χαλάνδρι (και έχει πληρώσει τα αντίστοιχα χρήματα για να κατοικεί εκεί), δεν μπορεί να αντικρίζει μια μέρα μπροστά του μια πολυκατοικία από τα Πατήσια, και ο κάτοικος των Πατησίων δεν μπορεί να κατοικεί ξαφνικά στο κέντρο της Αθήνας. Ας θυμηθούμε πως οι έμμεσες αυτές αλλαγές στους όρους δόμησης πραγματοποιούνται στις ίδιες συνοικίες, με τα ίδια πλάτη δρόμων και τα ίδια μεγέθη οικοπέδων. Το πρόβλημα δεν εστιάζεται στο ύψος ή στον όγκο, ούτε καν στη δόμηση καθεαυτή. Μπορούν υπό προϋποθέσεις να φτιαχτούν αξιόλογα ψηλά και ογκώδη κτίρια, και η συζήτηση για το θέμα έχει ξεκινήσει τουλάχιστον από τo 1896 με τη δημοσίευση του «The tall office building artistically considered” του Λούις Σάλιβαν [vi]. Ωστόσο, συνήθως τα ψηλά κτίρια δεν φτιάχνονται σε στενούς δρόμους και οικόπεδα με αποστάσεις Δ και δ ανάμεσά τους. Στις υπάρχουσες συνθήκες των ελληνικών πόλεων και οικισμών, ο όρος «περιβαλλοντική αναβάθμιση» ακούγεται τραγικά οξύμωρος και εξευτελιστικά προσποιητός, αγνοώντας ακόμα και στοιχειώδη δικαιώματα που αφορούν την κατοίκηση.
      2 Σύγκριση ανάμεσα σε τρεις γενιές: Πολυκατοικίες του '70, πολυκατοικίες με ΓΟΚ και με ΝΟΚ. Ανάμεσα στις παλιές τετραώροφες ή πενταώροφες πολυκατοικίες, ξεπροβάλλει δεξιά μια επταώροφη πολυκατοικία του ΓΟΚ. Κι αυτή, όμως, μοιάζει μικρή μπροστά στους 11 ορόφους του ΝΟΚ...
      Μια ακόμα συνέπεια σχετίζεται με την αύξηση της πυκνότητας κατοίκησης. Κι αυτή δεν είναι απαραίτητα αρνητική. Ωστόσο δεν γίνεται με την απαραίτητη υποδομή. Αύξηση του πληθυσμού μιας περιοχής συνεπάγεται αυξημένες ανάγκες σε υποδομές, κτίρια πρόνοιας, εκπαίδευσης, δημοσίων χώρων ή χώρων πρασίνου. Έχουν γίνει άραγε μελέτες για το αν οι υπάρχουσες υποδομές μπορούν να αντεπεξέλθουν στις υπάρχουσες πυκνότητες, πόσο μάλλον στις επαυξημένες; Πού θα χωροθετηθούν οι νέες υποδομες; Ας δούμε ένα πιο απτό παράδειγμα: Αν το πρώτο από τα παραδείγματα του διαγράμματος βγάζει 6-7 διαμερίσματα, το δεύτερο βγάζει 9 και μάλιστα πιο μεγάλα. Οι απαιτήσεις σε θέσεις στάθμευσης αυξάνονται. Στα ήδη μικρά οικόπεδα των ελληνικών πόλεων, πρακτικά είναι αδύνατο να χωρέσουν έστω και οι ελάχιστα απαιτούμενες θέσεις στάθμευσης, πόσο μάλλον οι πραγματικά αναγκαίες. Συνήθως εξαγοράζονται (υποτίθεται πως η πολιτεία μεριμνά να φτιαχτούν αντίστοιχες θέσεις στη γύρω περιοχή –κάτι που ποτέ δεν γίνεται) και άρα γεμίζουν οι γύρω δρόμοι με επιπλέον αυτοκίνητα. Για να χωρέσουν, το υπόγειο επεκτείνεται σε όλη την έκταση του οικοπέδου, ενώ από πάνω μπαίνει η φύτευση των 40εκ. Κάποια από τα όμβρια, όμως, είναι απαραίτητο να απορρέουν σε χώμα και να καταλήγουν στη γη. Αντίστοιχα ζητήματα προκύπτουν σχετικά με τον θόρυβο ή το καυσαέριο.
      Μια σημαντική συνέπεια έχει να κάνει με την ανανέωση καθεαυτή. Το άρθρο 10 προβλέπει αύξηση του συντελεστή λόγω «απόσυρσης κτιρίου». Ο νομοθέτης αξιολογεί, απριόρι, το «παλιό» ως υποδεέστερο που οφείλει να αντικατασταθεί από το «νέο», σα να επρόκειτο για αυτοκίνητα. Θύματα αυτής της λογικής δεν πέφτουν μόνο ερειπιώδη κτίσματα (τα διατηρητέα ευτυχώς εξαιρούνται), αλλά και αξιόλογα μεσοπολεμικά ή μεταπολεμικά κτίρια. Μάλιστα δεν πρόκειται μόνο για μονώροφα μικρά σπιτάκια, αλλά και για διώροφα ή τριώροφα που δίνονται αντιπαροχή από τον ιδιοκτήτη τους, και τα οποία με μια ενεργειακή αναβάθμιση θα μπορούσαν εύκολα να εκσυγχρονιστούν. Ας μην ξεχνάμε πως η ίδια η διαδικασία κατεδάφισης και εκ νέου ανέγερσης είναι εξαιρετικά ενεργοβόρα, και δεν είναι βέβαιο πως η εξοικονομούμενη ενέργεια πρόκειται να την αποσβέσει εύκολα. Η «απόσυρση κτιρίου» δίνει τη δυνατότητα και δημιουργεί τις προϋποθέσεις για τη ριζική ανανέωση του κτιριακού αποθέματος και άρα και του χαρακτήρα των αντίστοιχων περιοχών. Συνεπώς, οι συνέπειες που επισημαίνονται εδώ δεν πρόκειται να εμφανιστούν στο απώτερο μέλλον αλλά σε έναν σχετικά άμεσο χρονικό ορίζοντα.
      Η τελευταία συνέπεια αφορά την ποιότητα των ίδιων των νέων κτισμάτων ως προς το ενεργειακό τους αποτύπωμα. Για παράδειγμα, ο υποχρεωτικός κενός διώροφος χώρος που δημιουργούν τα πατάρια, πρέπει να θερμανθεί με περισσότερη ενέργεια. Αν και το χωρικό αποτέλεσμα τέτοιων χώρων μπορεί να είναι εντυπωσιακό, δεν παύουν να είναι πιο ενεργοβόροι, σε αντίθεση με την πρόθεση του νομοθέτη για περιορισμό της κατανάλωσης.
      Όλες αυτές οι συνέπειες επιδρούν όχι μόνο στην ποιότητα του περιβάλλοντος, αλλά μακροχρόνια και στην οικονομική αξία μιας οικοδομής. Αν πέφτει η τιμή του τετραγωνικού μιας περιοχής ή μιας γειτονιάς, αυτό υποβαθμίζει και τα νεοανεγειρόμενα κτίρια, πόσο μάλλον όσα πρόκειται να ανεγερθούν.
      Πιθανόν το πρόβλημα να μην είναι σήμερα εμφανές. Η ύπαρξη ενός ή δύο νέων κτισμάτων σε μια γειτονιά ή οικοδομικό τετράγωνο δεν μοιάζει ιδιαίτερα ανησυχητική (αν και ήδη επιβαρύνει). Η προβολή, ωστόσο, στο μέλλον μιας γενικευμένης εκδοχής τους, ίσως θα έπρεπε να μας ανησυχεί. Ο «αέρας» που καταναλώνεται για αυτή τη μεγέθυνση δεν είναι απεριόριστος. Το γεγονός πως οι συνθήκες κατοίκησης σήμερα είναι ακόμα (οριακά) ανεκτές, δεν σημαίνει πως η επιπλέον αύξηση του όγκου θα είναι ανώδυνη. Αν οι πόλεις τής αντιπαροχής των περασμένων δεκαετιών χαρακτηρίζονται ακόμα από μια μεσογειακή ζωντάνια, δεν την οφείλουν απαραίτητα στη συγκεκριμένη μέθοδο ανοικοδόμησης, και αν οι πενταώροφες πολυκατοικίες τής δεκαετίας του '60 διατηρούν κάποια στοιχεία ανθρώπινης κλίμακας, οι οκταώροφοι και δεκαώροφοι απόγονοί τους δεν είναι καθόλου βέβαιο πως διαθέτουν έστω και κάποιες από τις (ήδη αμφισβητούμενες) ποιότητες των προγόνων τους.
      Οι παραπάνω επισημάνσεις δεν αποκλείουν, βέβαια, τη δυνατότητα πραγματοποίησης καλής αρχιτεκτονικής, ακόμα και με αυτούς τους όρους. Ήδη εμφανίζονται, δημοσιεύονται και εκθειάζονται τα πρώτα αρχιτεκτονικά δείγματα του ΝΟΚ, με νέες μορφές και υλικά. Όσο αξιόλογα κι αν είναι, όμως, αρκετά από αυτά, ίσως δεν πρέπει να παραβλέπουμε τον άυλο πλούτο σχέσεων ανάμεσα στους όγκους και συνεπώς και στους ανθρώπους, που συνιστά μια εξίσου σημαντική πτυχή της αρχιτεκτονικής. Το οικιστικό σύνολο ξεπερνά το μεμονωμένο παράδειγμα.
      Ο λαβύρινθος της νομοθεσίας ως σπατάλη ανθρώπινων και φυσικών πόρων
      Όσα παρουσιάζονται εδώ δεν είναι άγνωστα. Ωστόσο, η εφαρμογή τους στην πράξη κρύβει δυσκολίες και ασάφειες. Τα τελευταία δέκα χρόνια δημοσιεύτηκαν εκατοντάδες σελίδες νομοθεσίας για τον τρόπο έκδοσης αδειών, τα αυθαίρετα, την ενεργειακή απόδοση…, περιπλέκοντας ακόμα περισσότερο τον λαβύρινθο. Το χειρότερο είναι πως η νομοθεσία αυτή αλλάζει κάθε χρόνο, καθιστώντας τον επαγγελματία συνεχώς ανεπαρκή απέναντι στο έργο και τον εργοδότη του.
      Θυμίζει λίγο μια κατηγορία video games, τα “adventure games", στα οποία ο παίχτης κινείται σε έναν λαβύρινθο, όπου, για να μπορέσει να προχωρήσει, πρέπει να βρει ένα κλειδί ή κάποιο άλλο κρυμμένο εργαλείο. Κάτι αντίστοιχο είναι και ο ΝΟΚ: μια μάταιη προσπάθεια κατανόησης ενός διαρκώς μεταβαλλόμενου παιχνιδιού, στο οποίο εμφανίζονται νέα «παραθυράκια» και μεταβάλλονται τα προηγούμενα... Δεν είναι τυχαίο που η κωδικοποίηση της νομοθεσίας ουδέποτε γίνεται από το κράτος αλλά από ιδιώτες. Πρέπει να υπάρχουν πάντα μυστικά για να υπάρχει και το κατάλληλο ιερατείο που τα αποκαλύπτει.
      Τα παραπάνω εντείνονται όταν στην παρούσα συγκυρία οι υποστελεχωμένες Υπηρεσίες Δόμησης (ΥΔΟΜ) αδυνατούν να εξυπηρετήσουν τους ενδιαφερόμενους. Ατέλειωτες καθυστερήσεις μηνών για έναν απλό προέλεγχο δημιουργούν επιπλέον προβλήματα στους μελετητές, προκαλώντας τεράστια σπατάλη πνευματικής, ψυχικής αλλά και φυσικής ενέργειας…
      Θα ήταν λάθος, προφανώς, να διαγράψει κάθε πτυχή του ΝΟΚ ως αρνητική. Υπάρχουν ευεργετικές και χρήσιμες διατάξεις που δίνουν δυνατότητες στον μελετητή (όπως τα έρκερ, για παράδειγμα), και σαφώς μπορούν να αναγνωριστούν βελτιώσεις σε σχέση με προηγούμενες νομοθεσίες. Ωστόσο, δεν μπορεί να μην επισημανθεί πως η λογική που διέπει τον ΝΟΚ (και σε αυτό δεν διαφέρει από όλους τους προηγούμενους νόμους) είναι μια περιπτωσιολογία που προσπαθεί να προδιαγράψει τα πάντα, στο όνομα της προστασίας από πιθανές παρερμηνείες. Αυτό οι αγγλοσάξονες θα το περιέγραφαν ως "penny wise - pound-foolish” ή «ακριβός στα πίτουρα -φτηνός στο αλεύρι», όπως θα λέγαμε εμείς. Αφού έχει αυξηθεί η δόμηση υπέρμετρα, μετά εφευρίσκονται διατάξεις για να μην μπορεί κάποιος να «κλέψει». Χαρακτηριστικό παράδειγμα αποτελεί η αλλαγή του ύψους στις σοφίτες. Στον αρχικό ΝΟΚ το μέσο ελεύθερο ύψος δεν μπορούσε να ξεπερνάει τα 2.20μ. (11.6.ιε), ώστε να μην μπορεί να χρησιμοποιηθεί ως κύριος χώρος. Στην τροποποίηση του 4759/20, ο περιορισμός αυτός αφαιρέθηκε (χωρίς να αναφερθεί), ενώ στην τροποποίηση του 4821/21 διευκρινίστηκε (στο άρθρο 2.81) πως δεν υπάρχει πλέον περιορισμός ύψους.
      Όλος αυτός ο περιπτωσιολογικός λαβύρινθος αναδεικνύει μια λανθάνουσα νοοτροπία, που από τη μία μεγιστοποιεί τη δόμηση και από την άλλη την «ενοχοποιεί» δυνητικά. Χαρακτηριστική πτυχή αυτής της νοοτροπίας είναι οι κατά τόπους αρχαιολογικές υπηρεσίες ή εφορίες αρχαιοτήτων, που καθ’ υπέρβαση των αρμοδιοτήτων τους προσπαθούν να «σώσουν» τους τόπους (όχι μόνο τους αρχαιολογικούς) από την ανοικοδόμηση, με τα γνωστά τραγελαφικά αποτελέσματα [vii].
      Αντί επιλόγου… κάποιες προτάσεις
      Ο κόσμος αρχίζει να αναρωτιέται «τι είναι αυτά τα τέρατα» που ξεφυτρώνουν σιγά σιγά, υποθέτοντας πως είναι παράνομα ή αυθαίρετα. Είναι σημαντικό να γίνει κατανοητό στο κοινό, πως δεν πρόκειται για «αυθαίρετα» αλλά για νόμιμα ή έστω νομότυπα κτίσματα. Δεν πρόκειται για απλή κερδοσκοπία ή για μεμονωμένες πρακτικές. Οι αρχιτέκτονες υποχρεωνόμαστε να εφαρμόσουμε τις διατάξεις του νόμου. Όσο κι αν κάποιοι αναρωτιόμαστε αν το νόμιμο είναι και ηθικό, οι επιλογές είναι περιορισμένες.
      Αδιαμφισβήτητα, η πρόσφατη ανοικοδόμηση δημιουργεί μια αίσθηση ανάπτυξης και ευημερίας. Η δυνατότητα επιπλέον δόμησης έδωσε ώθηση στην οικοδομική δραστηριότητα. Οι εταιρείες και οι ιδιώτες άρχισαν πάλι να δραστηριοποιούνται, δίνοντας δουλειά σε χιλιάδες μηχανικούς και οικοδόμους, γεγονός που δεν πρέπει να υποτιμάται. Μήπως όμως χρειάζεται να υπολογίζουμε και το τίμημα αυτής της ανάπτυξης; Είναι βέβαιο πως δεν υπάρχει εναλλακτική;
      Είναι σημαντικό να ξεφύγουμε από μια οπτική που εστιάζει στο μεμονωμένο κτίριο, και να δούμε το σύνολο. Εννοείται πως κάθε κτίσμα, κάθε κατοικία, κάθε πολυκατοικία, κάθε κτίριο γραφείων κρύβει μέσα του μια τεράστια ποσότητα κόπου και προσπάθειας, αποτελώντας την επιστέγαση ενός ονείρου ή μιας επένδυσης στο μέλλον. Όποιος εμπλέκεται στη διαδικασία της ανοικοδόμησης, γνωρίζει καλά το μετερίζι τούτης της εμπλοκής. Καθένας έχει τα δίκια του: Ο ιδιοκτήτης έχει ανάγκη για ένα ή δύο ακόμα δωμάτια, ο κατασκευαστής πασχίζει να εξασφαλίσει λίγα ακόμα τετραγωνικά για να βελτιώσει το κέρδος του κι ο αρχιτέκτονας ψάχνει να βρει λίγο χώρο ακόμα για να χωρέσει καλύτερα όσα του ζητάνε. Όλα αυτά είναι κατανοητά. Το κείμενο τούτο δεν γράφεται με διάθεση κριτικής απέναντι στη δουλειά και τον κόπο κανενός. Επιδιώκει ωστόσο να επισημάνει τις μακροχρόνιες συνέπειες της όλης διαδικασίας. Οι νόμοι γι’ αυτό υπάρχουν άλλωστε. Για να ρυθμίζουν αυτό που εσύ κι εγώ δεν μπορούμε να δούμε, πόσο μάλλον να προβλέψουμε. Ο συγκεκριμένος νόμος δεν είναι βέβαιο πως έχει κοιτάξει το μέλλον σε ικανοποιητικό βαθμό.
      Λαμβάνοντας υπ’ όψιν τα παραπάνω, οι πνευματικοί άνθρωποι, οι Σύλλογοι, τα Πολυτεχνεία ή και συναφείς ελεγκτικοί θεσμοί δεν είναι δυνατόν να σωπαίνουν και να παραμένουν αδρανείς για τόσο κομβικά ζητήματα. Οι φορείς που σχετίζονται με την αρχιτεκτονική χρειάζεται να αναλάβουν πρωτοβουλίες για την αλλαγή της κατεύθυνσης σε θεσμικό επίπεδο. Είναι σημαντικό να επισημανθούν οι περιβαλλοντικές αλλά και οι κοινωνικές συνέπειες του ΝΟΚ και να διαμορφωθεί ένα διαφορετικό πλαίσιο για τη δόμηση.
      Παρακάτω γίνεται μια προσπάθεια να σκιαγραφηθούν κάποιες εναλλακτικές κατευθύνσεις, χωρίς να ιεραρχούνται ως προς τη βαρύτητα ή την εφικτότητα εφαρμογής τους:
      Τα περιβαλλοντικά «κίνητρα» για την εξοικονόμηση ενέργειας δεν είναι απαραίτητο να σχετίζονται με την αύξηση της δόμησης. Τα πολεοδομικά μεγέθη υπάρχουν για να θεσπίζουν τους όρους της συνύπαρξης των κτιρίων και συνεπώς των ανθρώπων που ζουν μέσα σε αυτά. Δεν μπορεί να λειτουργούν ως «μπόνους» για άλλους σκοπούς. Είναι σαν τα όρια ταχύτητας που ισχύουν για όλους, καθώς διασφαλίζουν την ασφάλεια όσων κινούνται στους δρόμους. Δεν διανοείται κανείς να δώσει «έξτρα μπόνους ταχύτητας» σε όσους διαθέτουν ηλεκτρικά αυτοκίνητα, για παράδειγμα. Τα όρια ταχύτητας είναι σταθερά όσο οι δρόμοι παραμένουν ίδιοι. Το ίδιο ισχύει και για τα κτίρια. Αντίθετα, τα κίνητρα μπορούν να είναι άλλης υφής. Το βασικό είναι πως δεν είναι απαραίτητο να στοχεύουν στον κατασκευαστή αλλά στον κάτοικο ή στον χρήστη. Θα μπορούσαν να δίνονται, για παράδειγμα, επιδοτήσεις για την αγορά ενεργειακά αυτόνομων κατοικιών, όπως δίνονται για την ενεργειακή αναβάθμιση. Και στα αυτοκίνητα άλλωστε το ίδιο γίνεται. Επιδοτείται η αγορά ηλεκτρικού αυτοκινήτου ή άλλου οχήματος και όχι ο κατασκευαστής του. Αυτή η πρακτική ευνοεί τόσο τον αγοραστή όσο και τον κατασκευαστή που λαμβάνει έμμεσα μέρος της επιδότησης. Ένα σημαντικό κίνητρο αποτελεί η κωδικοποίηση της νομοθεσίας και ο περιορισμός των απίστευτων καθυστερήσεων που συνεχίζουν να δυσχεραίνουν τους μελετητές, τους κατασκευαστές και τους ιδιώτες, λειτουργώντας ως τροχοπέδη. Η σαφής κωδικοποίηση από έναν δημόσιο φορέα όλων των νόμων και διατάξεων και η συνεχής ανανέωσή της, σε συνδυασμό με σεμινάρια και ένα δίκτυο από γραφεία ενημέρωσης (help desk), είναι απαραίτητο να λειτουργήσει άμεσα. Η ίδια η νομοθεσία χρειάζεται να αλλάξει ειδικά ως προς επίμαχες και δυσμενείς για το περιβάλλον διατάξεις, όπως το άρθρο 10, τα κλιμακοστάσια και τα πατάρια. Ευχής έργον θα ήταν η απλοποίησή της σε πιο απλά και εύληπτα μεγέθη. Παλαιότερες επιτροπές του ΣΑΔΑΣ πρότειναν ως κυρίαρχο μέγεθος τον όγκο, που πράγματι μπορεί να χρησιμοποιηθεί με ευεργετικές συνέπειες, αρκεί να περιοριστεί σε όρια που δεν επιβαρύνουν το άμεσο περιβάλλον (σίγουρα όχι 5xΣΔ). Εξυπακούεται πως κάθε αλλαγή στη νομοθεσία πρέπει να περνάει μέσα από το φίλτρο συλλόγων ή άλλων φορέων, ώστε να προκύπτει η απαραίτητη συναίνεση για την εφαρμογή της. Η πολιτεία μπορεί να παίξει πιο ενεργό ρόλο στη βιοκλιματική αναβάθμιση των κτιρίων και του δημόσιου χώρου. Είναι απαραίτητο να δημιουργηθεί ένα «Επιμελητήριο Αρχιτεκτονικού και Αστικού Περιβάλλοντος» που θα μελετά, θα ενημερώνει και θα προτείνει λύσεις για τα συγκεκριμένα ζητήματα. Στις αρμοδιότητες ενός τέτοιου επιμελητηρίου μπορεί να είναι και η ανέγερση πρότυπων κτιρίων που να λειτουργούν ως ένα διαρκές πεδίο έρευνας, μετρήσεων και πειραματισμών, με απώτερο στόχο να αποτελέσουν πρότυπο για την υπόλοιπη αγορά κατοικίας. Το ίδιο ισχύει και για τα υπάρχοντα κτίρια. Τόσο με επιδοτήσεις (όπως το πρόγραμμα «εξοικονομώ») όσο και με πιο άμεσες ενέργειες, η πολιτεία μπορεί να συμβάλει στην αξιοποίησή τους. Σε περιπτώσεις που οι ιδιοκτήτες αδυνατούν να επενδύσουν στο ακίνητό τους, θα μπορούσε να υπάρξει μια αναβάθμιση με δημόσια χρήματα. Μια τέτοια αναβάθμιση μπορεί να αποβεί κερδοφόρα για την πολιτεία (με τη μορφή προσόδου), για τον ιδιοκτήτη (σε βάθος χρόνου) αλλά και για τον κατασκευαστικό κλάδο που θα δραστηριοποιηθεί. Το ίδιο το ακίνητο θα είναι πλέον κατοικήσιμο, ενώ η πόλη ή ο οικισμός μπορεί να επωφεληθεί από το ζωντάνεμά του. Ίσως χρειάζεται κάποια στιγμή να επανεξετάσουμε το μοντέλο παραγωγής κατοικίας συνολικά. Η σημερινή παραγωγή που βασίζεται στην εκ των προτέρων κατασκευή και πώληση κατοικιών ή άλλων χώρων, πιθανόν να μπορούσε να αντικατασταθεί από μοντέλα που βασίζονται περισσότερο στη ζήτηση είτε ατομικά είτε συλλογικά. Το επιπλέον κέρδος (για τον κατασκευαστή) ή κόστος (για τον κάτοικο) που βασίζεται στο ρίσκο της μελλοντικής πώλησης, θα μπορούσε να περιοριστεί με αυτόν τον τρόπο και τα επιπλέον χρήματα να επενδυθούν για την ενίσχυση των βιοκλιματικών χαρακτηριστικών των κτιρίων. Ο ρόλος της πολιτείας, πάλι θα μπορούσε να είναι ευεργετικός, εξασφαλίζοντας ποιότητα και σταθερότητα που μπορεί να βοηθήσει τόσο τον κάτοικο όσο και τον κατασκευαστή. Όλες σχεδόν οι εναλλακτικές προτάσεις που σκιαγραφούνται εδώ προϋποθέτουν την άμεση ή έμμεση ενεργοποίηση και συμμετοχή της πολιτείας. Ίσως να μην είναι τυχαίο το γεγονός. Ούτως ή άλλως, η πρόσφατη ανοικοδόμηση δεν οφείλεται αποκλειστικά στην ελεύθερη αγορά αλλά μάλλον στο κράτος που πήρε την πρωτοβουλία να διανείμει προς αξιοποίηση το δημόσιο αγαθό που λέγεται «αέρας» (αν αυτό δεν ισχύει, τότε ας καταργηθούν οι αυξήσεις του συντελεστή κι ας πορευτεί η αγορά μόνη της). Η ενεργειακή αναβάθμιση δεν αποτελεί μόνο ατομική υποχρέωση. Συνδέεται με την ανάγκη των ανθρώπων να μοιράζονται από κοινού τον χώρο, το μέλλον και τις ζωές τους. Συνεπώς, συλλογικές δράσεις και πρωτοβουλίες προς τέτοιες κατευθύνσεις μάλλον πρέπει να θεωρούνται δεδομένες. Κλείνοντας, επισημαίνεται πως όσα καταγράφηκαν εδώ, με κανέναν τρόπο δεν καλύπτουν πλήρως όλες τις πτυχές του ζητήματος. Πιθανόν να υπάρχουν πολλοί ακόμα συνάδελφοι και συναδέλφισσες που έχουν εμπειρία από αντίστοιχα ζητήματα. Ας θεωρηθεί το κείμενο ως προσπάθεια έναρξης μιας συζήτησης.
      Μήπως, έστω, πρέπει να οργανωθεί από κάποιον φορέα μια ημερίδα με αφορμή τα δέκα χρόνια του ΝΟΚ, ώστε να γίνει μια πιο συλλογική αποτίμησή του; Αλλιώς να του ευχηθούμε να τα εκατοστήσει…
      [i] Νόμος 4067/2012. Δημοσιεύτηκε στις 9/4/2012.
      [ii] Αμφιβολίες για αυτά τα «κίνητρα» είχαν ήδη διατυπωθεί πριν την έναρξη εφαρμογής του ΝΟΚ. Για παράδειγμα, ο συνάδελφος Γιώργος Ανδρεαδάκης τα είχε εκφράσει με εύγλωττο τρόπο σε ένα «θεατρικό σκετς» κατά τη διάρκεια ημερίδας του ΣΑΔΑΣ στις 28/3/2012. https://youtu.be/Qls0ZTOnRGg
      [iii] Συνυπολογίζεται σε αυτό το ποσοστό και ο συντελεστής Β, όπως ορίζεται στο άρθρο 2, και άρα η αύξηση κυμαίνεται από 5 έως 25%.
      [iv] To ποσοστό μπορεί να είναι και 1,3545. Οι «ειδικοί» διαφωνούν αν οι αυξήσεις προστίθενται ή πολλαπλασιάζονται μεταξύ τους. Για λόγους συντομίας δεν αναλύονται περαιτέρω οι αυξήσεις του άρθρου 10.
      [v] Επιλέγεται αυτό το ύψος για λόγους ευκολίας στους υπολογισμούς, αν και είναι λίγο χαμηλό. To ίδιο ισχύει και για μερικές ακόμα απλοποιήσεις που γίνονται για τον ίδιο λόγο χωρίς να αλλάζουν δραστικά τα μεγέθη.
      [vi] Sullivan, Luis, “The tall office building artistically considered”, στο Lippincott’s magazine, Vol. 339, March 1896, σελ. 403-409.
      [vii] H πρόσφατη ανακοίνωση του ΣΑΔΑΣ, με τίτλο «Αρχιτεκτονική και Αρχαιολογία. Οι συμπληγάδες μιας όψιμης αντιπαλότητας με θύμα την αρχιτεκτονική κληρονομιά», είναι χαρακτηριστική. https://www.sadas-pea.gr/archi...
×
×
  • Create New...

Σημαντικό

Χρησιμοποιούμε cookies για να βελτιώνουμε το περιεχόμενο του website μας. Μπορείτε να τροποποιήσετε τις ρυθμίσεις των cookie, ή να δώσετε τη συγκατάθεσή σας για την χρήση τους.