Μετάβαση στο περιεχόμενο
  • HoloBIM Structural
    HoloBIM Structural

  • Αρθρογραφία

    Αρθρογραφία

    404 ειδήσεις in this category

    1. Αρθρογραφία

      ΤΑΙΠΕΔ: Έναρξη Προγράμματος Πρακτικής Άσκησης σε συνεργασία με Ανώτατα Εκπαιδευτικά Ιδρύματα

      GTnews

      Το ΤΑΙΠΕΔ, εταιρεία μέλος του Υπερταμείου, ανακοινώνει τη συνεργασία του με Ανώτατα Εκπαιδευτικά Ιδρύματα, όπως το Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο και το Πάντειο Πανεπιστήμιο Κοινωνικών και Πολιτικών Επιστημών, με σκοπό την υλοποίηση Προγράμματος Πρακτικής Άσκησης για φοιτητές μεταπτυχιακών προγραμμάτων και αποφοίτους. Μέσω της συνεργασίας με τα εν λόγω Πανεπιστήμια, το ΤΑΙΠΕΔ προσφέρει την ευκαιρία σε νέες και νέους να αποκτήσουν πολύτιμη εμπειρία στο αντικείμενο των σπουδών τους σε συνθήκες πραγματικού περιβάλλοντος εργασίας με σύμβαση πρακτικής άσκησης διάρκειας οκτώ μηνών.
      Το Πρόγραμμα Πρακτικής Άσκησης σε συνεργασία με ΑΕΙ θα εφαρμόζεται δύο φορές ετησίως και οι θέσεις εργασίας θα προκύπτουν ανάλογα με τις υπηρεσιακές ανάγκες. Στο πλαίσιο του πρώτου Προγράμματος Πρακτικής Άσκησης, το ΤΑΙΠΕΔ καλεί μεταπτυχιακούς φοιτητές και αποφοίτους να υποβάλλουν αιτήσεις για την πλήρωση θέσεων στο Τμήμα Αρχής Σχεδιασμού Λιμένων, τη Διεύθυνση Εταιρικής Επικοινωνίας και το Τμήμα Βιώσιμης Ανάπτυξης, ESG και Κλιματικής Αλλαγής του Ταμείου.
      Αναλυτικές λεπτομέρειες για το Πρόγραμμα Πρακτικής Άσκησης, το αντικείμενο απασχόλησης, τα απαιτούμενα προσόντα/δεξιότητες και τον τρόπο υποβολής αιτήσεων υπάρχουν στην ιστοσελίδα του Ταμείου στην ηλεκτρονική διεύθυνση https://hradf.com/programma-mathiteias/. 
      Περισσότερα...

      581 • 0

    2. Αρθρογραφία

      Δέκα (10) καινοτομίες που άλλαξαν τα πάντα στις κατασκευές

      Engineer

      Ο κλάδος των κατασκευών αποτελεί αναμφίβολα έναν κρίσιμο κοινωνικό παράγοντα, ο οποίος διαμορφώνει σε μεγάλο βαθμό την ευημερία, την ποιότητα ζωής, την κατανομή του εργατικού δυναμικού, την προοπτική οικονομικής ανάπτυξης, αλλά και γενικότερα την ασφάλεια και την πρόοδο του συνόλου της κοινωνίας.
      Όπως είναι λογικό, η βιωσιμότητα ενός τέτοιου «ζωντανού» και κρίσιμου στοιχείου όπως είναι οι κατασκευές, οι οποίες αλληλοεπιδρούν θεαματικά με το περιβάλλον στο οποίο αναπτύσσονται, εξαρτάται από ένα σύνολο παραγόντων οι οποίοι σε πολλές περιπτώσεις είναι ικανοί να αποτελέσουν εμπόδια στην ομαλή εξέλιξη της ανάπτυξης του κλάδου αλλά και της ευημερίας στον πλανήτη, γενικότερα. Η οικονομική κρίση, τα γεωπολιτικά συμφέροντα, οι πόλεμοι, η αύξηση των τιμών σε πρώτες ύλες, αλλά και η κλιματική αλλαγή, αποτελούν κάποιους από αυτούς τους παράγοντες που μόνο αμελητέοι δεν είναι.
      Έτσι, και ενώ καθένας από αυτούς προκαλεί τη δική του φθορά σε ένα οικοδόμημα όπως είναι αυτό του κλάδου των κατασκευών, ο επιστημονικός κόσμος, οι μηχανικοί, αλλά και οι κατασκευαστικές εταιρείες καλούνται διαχρονικά όχι μόνο να προστατεύουν αυτό το οικοδόμημα, αλλά να βγαίνουν μπροστά, να μελετούν, να ανακαλύπτουν και να εφαρμόζουν στην πράξη καινοτόμες λύσεις οι οποίες διευκολύνουν την εκτέλεση των εργασιών στις κατασκευές, αποτελώντας ταυτόχρονα και τον κινητήριο μοχλό που εξασφαλίζει τη βελτίωση και την ευρύτερη ανάπτυξή τους στο μέλλον. Ορισμένες από αυτές που άλλαξαν ή αναμένεται να αλλάξουν την ιστορία των κατασκευών, παρουσιάζονται στη συνέχεια.
      1. Η χρήση μηχανημάτων στα έργα
      Δεν είναι δύσκολο να καταλάβει κανείς πόσο επίπονο ήταν στο παρελθόν να εκτελούνται όλες οι οικοδομικές εργασίες ουσιαστικά με τα χέρια. Μηχανήματα όπως οι μπουλντόζες, οι οικοδομικοί γερανοί, αλλά ακόμα και τα μικρότερα ηλεκτρικά εργαλεία χειρός, ήρθαν να αντικαταστήσουν την μεγάλη καταπόνηση του εργατικού δυναμικού και τις δύσκολες συνθήκες εργασίες, μειώνοντας ταυτόχρονα το κόστος αλλά και το περιθώριο λάθους στις κατασκευές.
      2. Τα σχεδιαστικά προγράμματα και τα λογισμικά για μηχανικούς
      Άλλη μια επίπονη διαδικασία η οποία παλαιότερα γινόταν και πάλι ουσιαστικά «με το χέρι» ήταν ο σχεδιασμός των κτιρίων αλλά και η εκπόνηση των αντίστοιχων στατικών υπολογισμών και των άλλων μελετών τους. Τα σχεδιαστικά προγράμματα και τα λογισμικά που χρησιμοποιούνται σήμερα, εξόπλισαν με φαντασία αλλά και ασφάλεια τους μηχανικούς που τα χειρίζονται, με τα αποτελέσματα να είναι ιδιαίτερα ευεργετικά για όλους, αφού μειώθηκε ο χρόνος κατασκευής, αυξήθηκε το πλήθος των έργων που εκτελούνται και προστέθηκαν παράμετροι ελέγχου υπέρ της ασφάλειας των κατασκευών.
      3. Η εμφάνιση των προκατασκευασμένων στοιχείων στις κατασκευές
      Τα προκατασκευασμένα στοιχεία των κατασκευών εξασφαλίζουν εξοικονόμηση χρόνου και μείωση κόστους στα μεγάλα έργα, αφού κατασκευάζονται σε κάποιο εργαστηριακό περιβάλλον μακριά από το εργοτάξιο, μεταφέρονται έτοιμα και συναρμολογούνται επί τόπου του έργου, προσδίδοντας ταυτόχρονα και μεγαλύτερη ποιότητα στην τελική κατασκευή.
      4. Το διαδίκτυο και η χρήση κινητών τηλεφώνων στο εργοτάξιο
      Η άμεση επικοινωνία και η εύρεση στοιχείων σε πραγματικό χρόνο από το εργοτάξιο, έγιναν σταδιακά εφικτές στις κατασκευές, χάρη στη χρήση ηλεκτρονικών συσκευών όπως τα κινητά τηλέφωνα και τα Tablets, μέσω φυσικά της εκμετάλλευσης της δύναμης του διαδικτύου, το οποίο είναι ικανό να μεταφέρει γνώσεις και λύσεις σε πραγματικά μηδενικό χρόνο. Είναι εξαιρετικά σπάνιο στις μέρες μας να συναντήσει κανείς μηχανικό πεδίου, ο οποίος δεν κάνει χρήση των παραπάνω μέσων προς όφελος της πληρέστερης διαχείρισης του εργοταξίου του.
      5. Τα τοπογραφικά όργανα μέτρησης
      Τα τοπογραφικά όργανα που χρησιμοποιούν οι μηχανικοί για να μετρήσουν και να υπολογίσουν όλα τα απαραίτητα στοιχεία και τις παραμέτρους από το στάδιο της αποτύπωσης μέχρι και τη τελική χάραξη επί τόπου του έργου, συνέβαλαν πρακτικά και αισθητικά στο τελικό αποτέλεσμα της κατασκευής, αφού ουσιαστικά διασφαλίζουν την ακριβή εφαρμογή της μελέτης κυριολεκτικά μέχρι και το τελευταίο χιλιοστό.
      6. Ο Προσωπικός Προστατευτικός Εξοπλισμός
      Τα μέσα που χρησιμοποιούνται για την προστασία των εργαζομένων στα εργοτάξια, μπορεί να φαντάζουν απλά σε σχέση με όσα αναλύονται στις υπόλοιπες ενότητες του κειμένου, ωστόσο αποτελούν ίσως και τη σπουδαιότερη εφεύρεση που αφορά τις κατασκευές, μιας και η υγεία αλλά και η ασφάλεια όλων των εμπλεκομένων, αφορούν τον πρώτιστο στόχο του κλάδου. Τα γιλέκα εργασίας, τα γάντια, τα μποτάκια ασφαλείας και τα κράνη, τα οποία είναι συνυφασμένα με τα έργα και τις κατασκευές, συνεχώς εξελίσσονται σε ποιότητα παρέχοντας ολοένα και μεγαλύτερη ασφάλεια στους χρήστες τους, από τη στιγμή φυσικά που χρησιμοποιούνται με τον ενδεδειγμένο τρόπο.
      7. Η χρήση «πράσινων» οικοδομικών υλικών
      Η χάραξη «πράσινων» παγκόσμιων πολιτικών με στόχο την μείωση των εκπομπών άνθρακα, την εξοικονόμηση συμβατικών πόρων ενέργειας και του μετριασμού των επιπτώσεων της κλιματικής κρίσης, οδήγησε τον κατασκευαστικό κλάδο στην παραγωγή και τη χρήση φιλικών στο Περιβάλλον οικοδομικών υλικών, γεγονός που συμβάλλει στη Βιώσιμη Ανάπτυξη, στην ανθεκτικότητα των κατασκευών στις αλλαγές και τα δεδομένα της εποχής, αλλά και στη διασφάλιση της ποιότητας και της αξιοπιστίας τους σε βάθος χρόνου. 
      8. Το Building Information Modeling (BIM)
      Το Building Information Modeling (BIM) είναι η διαδικασία που περιλαμβάνει την παραγωγή και διαχείριση των ψηφιακών αναπαραστάσεων των φυσικών και λειτουργικών χαρακτηριστικών των χώρων που περιγράφονται σε ένα κτίριο ή μια κατασκευή γενικότερα. Αποτελεί ουσιαστικά την ψηφιοποίηση του μελετώμενου αντικειμένου σε ένα 3D μοντέλο το οποίο περιλαμβάνει λεπτομέρειες για τη μελέτη, την κατασκευή, τη λειτουργία και τη συντήρηση της κατασκευής. Η μελέτη και η παρακολούθηση αυτού του μοντέλου σε παράλληλο χρόνο με την κατασκευή ενός έργου, συμβάλλει στην εξαγωγή χρήσιμων συμπερασμάτων και τελικά στην πρόληψη αστοχιών που ενδέχεται να επιφέρουν μεγάλα κόστη και καθυστερήσεις στο χρονοδιάγραμμα μιας κατασκευής.
      9. Το υπολογιστικό νέφος (Cloud Computing)
      Με τον όρο Cloud Computing, νοείται η ανάπτυξη και η διαχείριση εφαρμογών σε απομακρυσμένους servers, οι οποίοι χαρίζουν τη δυνατότητα στους εμπλεκόμενους ενός έργου να συγκεντρώνουν, να αποθηκεύουν και να μοιράζονται το σύνολο των δεδομένων που αφορούν την κατασκευή σε πραγματικό χρόνο, καθιστώντας ουσιαστικά δυνατό τον προγραμματισμό και τον έλεγχο ενός έργου, ουσιαστικά και από απόσταση. Ευρέως διαδεδομένα παραδείγματα αποτελούν το Onedrive, το Dropbox και το Google Drive.
      10. Η τεχνητή νοημοσύνη (ΑΙ)
      Η τεχνητή νοημοσύνη στις κατασκευές συμβάλλει στην αποτελεσματική διαχείριση ενός τεράστιου όγκου δεδομένων, στην αύξηση της παραγωγικότητας και της αποδοτικότητας ενός εργοταξίου, καθώς και στην επίλυση ενός πλήθους από ζητήματα που συναντώνται σε αυτό, μέσα σε λίγα μόνο λεπτά. Παραδείγματα τεχνητής νοημοσύνης στον κατασκευαστικό κλάδο αποτελούν η παρακολούθηση σε πραγματικό χρόνο των διαφόρων παραμέτρων ενός έργου, όπως η υγρασία του εδάφους και η ποιότητα του αέρα μέσω  ιδικών αισθητήρων, η χρήση της εικονικής και της επαυξημένης πραγματικότητας μέσω ειδικών γυαλιών που μεταφέρουν τον χρήστη σε ένα περιβάλλον παρόμοιο με αυτό της τελικής κατασκευής, αλλά και η χρήση αλγορίθμων για την συγκέντρωση και ανάλυση δεδομένων που οδηγούν στην πρόληψη εργατικών ατυχημάτων στο εργοτάξιο.
      Η σπουδαιότητα της καινοτομίας στις κατασκευές
      Σε έναν κόσμο όπου οι ανάγκες και οι απαιτήσεις των ανθρώπων αλλάζουν συνεχώς, ο κλάδος των κατασκευών έχει χάρη και στην κρισιμότητα του ρόλου του, το χρέος να παρακολουθεί τις εξελίξεις, να επενδύει στην έρευνα, στη γνώση και στην ανάπτυξη νέων υλικών και μεθόδων κατασκευής, ώστε να συμβαδίζει με τα νέα δεδομένα και τις καινοτομίες της εποχής.
      Κι αν μέχρι τώρα τα έχει καταφέρει καλά, είναι βέβαιο πως ο κατασκευαστικός κλάδος θα πρέπει να «τρέξει» πολύ περισσότερο στο άμεσο μέλλον, μιας και η τεχνολογική εξέλιξη σαρώνει τα πάντα στο πέρασμά της και κάνει την αγορά τόσο ανταγωνιστική, σε σημείο που όποιος αποτυγχάνει να καινοτομεί και να εξελίσσεται, μένει πολύ πίσω.
      Λάζαρος Π. Σισμανίδης, Διπλωματούχος Πολιτικός Μηχανικός Α.Π.Θ., email: [email protected] 
      Περισσότερα...

      1016 • 0

    3. Αρθρογραφία

      H πρώτη εικόνα του Ευρωπαϊκού μετεωρολογικού δορυφόρου τρίτης γενιάς MTG-I1

      GTnews

      Ο Ευρωπαϊκός οργανισμός για την εκμετάλλευση των μετεωρολογικών δορυφόρων (EUMETSAT) έδωσε στην δημοσιότητα την πρώτη εικόνα του νέου γεωστατικού μετεωρολογικού δορυφόρου MTG-I1 ο οποίος εκτοξεύτηκε στις 13 Δεκεμβρίου 2022. Ο MTG-I1 είναι ο πρώτος από μια σειρά γεωστατικών μετεωρολογικών δορυφόρων τρίτης γενιάς (MTG) οι οποίοι σταδιακά θα αντικαταστήσουν αυτούς της δεύτερης (MSG). Οι νέοι δορυφόροι θα φέρουν μια σειρά από νέα όργανα παρακολούθησης του καιρού ενώ παράλληλα θα είναι βελτιωμένοι τόσο σε ότι αφορά την ανάλυση των εικόνων τους όσο και στον ρυθμό λήψης αυτών. Η υψηλή ανάλυση των εικόνων σε συνδυασμό με το γεγονός ότι οι εικόνες θα παράγονται πιο συχνά, σημαίνει ότι οι μετεωρολόγοι θα μπορούν να ανιχνεύουν και να προβλέψουν τα έντονα καιρικά φαινόμενα πιο γρήγορα και με μεγαλύτερη ακρίβεια. Περισσότερες λεπτομέρειες μπορείτε να βρείτε και στο άρθρο μας Νέο κεφάλαιο για τους Ευρωπαϊκούς μετεωρολογικούς δορυφόρους με την εκτόξευση του MTG-I1 το βράδυ της Τρίτης 13 Δεκεμβρίου 2022.  
      Η πρώτη δημοσιοποιημένη εικόνα του Meteosat Third Generation – Imager 1 (MTG-I1) που βρίσκεται σε ύψος 36.000 χιλιομέτρων, τραβήχτηκε στις 11:50 UTC της 18ης Μαρτίου 2023 από το όργανο Flexible Combined Imager (FCI). Παρέχει ένα επίπεδο λεπτομέρειας σχετικά με τον καιρό στην Ευρώπη και την Αφρική που δεν ήταν προηγουμένως δυνατό. Η υψηλή ανάλυση της μας παρέχει λεπτομερείς πληροφορίες σχετικά με τα νέφη που καλύπτουν μεγάλο μέρος της Ευρώπης, της ισημερινή Αφρικής και του Ατλαντικού Ωκεανού. Άμμος και ιζήματα στα νερά ανοιχτά της Ιταλίας είναι επίσης ορατά, καθώς και σκόνη ή αιθαλομίχλη που μεταφέρεται από τη νότια Ασία.

      Εικόνα 1. Ψευδοχρώματισμένη εικόνα του δορυφόρου MTG-I1 που ελήφθη στις 11:50 UTC του Σαββάτου 18 Μαρτίου 2023
      Η Εικόνα 2 εστιάζει στη Μεσόγειο και αποκαλύπτει πολλές ενδιαφέρουσες λεπτομέρειες που είτε δεν ήταν ορατές από τον MSG είτε υπολείπονταν σε ανάλυση. Σε αυτή τη «μεγέθυνση» είναι ορατή η θολότητα στα παράκτια νερά, το χιόνι στις Άλπεις, τα Απέννινα Όρη και τις Διναρικές Άλπεις, καθώς και περισσότερες λεπτομέρειες σχετικά με τις δομές των νεφών, μεταξύ των οποίων και οι νεφικοί σχηματισμοί σε γραμμική διάταξη που δημιουργούνται από τον άνεμο στην περιοχή του Αιγαίου.

      Εικόνα 2. Ψευδοχρώματισμένη εικόνα του δορυφόρου MTG-I1 που ελήφθη στις 11:50 UTC του Σαββάτου 18 Μαρτίου 2023, εστιασμένη στη Μεσόγειο
      Το βίντεο που ακολουθεί δημιουργήθηκε από εικόνες του δορυφόρου που ελήφθησαν από τις 11:50 UTC του Σαββάτου 18 Μαρτίου 2023 έως τις 11:50 UTC της Κυριακής 19 Μαρτίου 2023.

      full_disk_24h_true_color_with_night_layer_animation.mp4 Το Εθνικό Αστεροσκοπείο Αθηνών / meteo.gr παρακολουθεί, εκμεταλλεύεται και συμμετέχει ενεργά στην ανάπτυξη των νέων τεχνολογιών. Με την χρήση των δεδομένων του MTG-I1, δορυφορικά προϊόντα όπως για παράδειγμα το METEONOW, το οποίο απεικονίζει σε σχεδόν πραγματικό χρόνο τις περιοχές βροχόπτωσης, θα προσφέρουν ακόμη αναλυτικότερη και ακριβέστερη πληροφορία.
      Πηγή πληροφοριών, εικόνων και βίντεο: EUMETSAT
      Περισσότερα...

      744 • 0

    4. Αρθρογραφία

      Τι ισχύει σήμερα για την εκτός σχεδίου δόμηση χωρίς την ψήφιση μεταβατικής νομοθετικής ρύθμισης

      Engineer

      Δημοσιεύθηκε το πλήρες κείμενο της απόφασης 176/2023 του Συμβουλίου της Επικρατείας, σχετικά με την εκτός σχεδίου δόμηση και ήδη από τις 30 Μαρτίου η απόφαση βρίσκεται στα χέρια των αρμοδίων υπαλλήλων του Υπουργείου Περιβάλλοντος και Ενέργειας (ΥΠΕΝ).
      Θυμίζουμε ότι, το ανώτατο δικαστήριο εξετάζοντας υπόθεση που έφτασε στο ΣτΕ, μετά από μία καταγγελία για την δόμηση οικοπέδου σε εκτός Σχεδίου περιοχή στην Πάτμο, χωρίς πρόσβαση σε αναγνωρισμένη κοινόχρηστη οδό , αποφάσισε ότι δεν αρκεί το ελάχιστο εμβαδόν των 4 στρεμμάτων , αλλά απαιτείται σωρευτικά , ήδη από το 1985, και η ύπαρξη προσώπου σε κοινόχρηστο χώρο (δρόμο) για την δόμηση ενός ακινήτου.
      Ποια είναι τα βασικά σημεία της 176/2023 απόφασης ΣτΕ;
      Με το άρθρο 24 του Συντάγματος το φυσικό και το πολιτιστικό περιβάλλον έχουν αναχθεί σε αυτοτελώς προστατευόμενα αγαθά που οφείλει το κράτος να τα διαφυλάσσει Επιβάλλεται ο χωροταξικός και πολεοδομικός σχεδιασμός στα ευαίσθητα οικοσυστήματα, όπως τα μικρά νησιά, των οποίων η οικιστική, τουριστική και γενικώς οικονομική ανάπτυξη, πρέπει να συνδέεται με τη διατήρηση του χαρακτήρα τους και να μην παραβιάζει την φέρουσα ικανότητά τους. Οι εκτός σχεδίου περιοχές δεν έχουν ως προορισμό, κατ’ αρχήν, την δόμηση ή την τουριστική εκμετάλλευση, αλλά την γεωργική, κτηνοτροφική και δασοπονική εκμετάλλευση και την αναψυχή του κοινού και, συνεπώς, η οικιστική εκμετάλλευση,όταν κατ’ εξαίρεση επιτρέπεται, τελεί υπό αυστηρούς όρους και σε κάθε περίπτωση δεν δεν επιτρέπεται να καθιστούν ευχερέστερη τη δόμηση, σε σχέση προς τους ισχύοντες όρους για τις εντός σχεδίου περιοχές Δεν επιτρέπεται η κατάτμηση ενιαίου γηπέδου σε μικρότερα που οδηγεί σε άμεση ή έμμεση δημιουργία οικιστικού συνόλου χωρίς προηγούμενη έγκριση σχεδίου οργανωμένης δόμησής του Οι Ζώνες Οικιστικού Ελέγχου (Ζ.Ο.Ε.),αποτελούν προσωρινό υποκατάστατο του απαιτούμενου χωροταξικού σχεδιασμού. Ταακίνητα που βρίσκονται εντός ΖΟΕ δεν προορίζονται κατ’ αρχήν προς δόμηση . Ιδιαίτερα για τις Ζ.Ο.Ε. απαιτείται όπως το γήπεδο διαθέτει, προεχόντως, πρόσωπο σε κοινόχρηστο χώρο (δρόμο) νομίμως υφιστάμενο. Δεν είναι βάσιμη η μόνη προϋπόθεση για την δόμηση εκτός σχεδίου να είναι το ελάχιστο εμβαδόν των 4.000 τ.μ., διότι προσκρούει στις βασικές αρχές του Συντάγματος και τους θεμελιώδεις κανόνες της εκτός σχεδίου δομήσεως Ένα γήπεδο θεωρείται ότι έχει πρόσωπο, για να είναι οικοδομήσιμο, όταν ο δρόμος αυτός, ανεξαρτήτως αν είναι εθνικός, επαρχιακός, δημοτικός ή κοινοτικός (πλην των αγροτικών, που αποτελούν ιδιαίτερη κατηγορία και δεν καθιστούν οικοδομήσιμα τα γήπεδα, παρά μόνο σε ειδικές περιπτώσεις), υφίσταται νομίμως και είναι ήδη διανοιγμένος, κατά τρόπον ώστε να είναι προσπελάσιμος και να παρέχει εν τοις πράγμασι επικοινωνία με το γήπεδο. Με προεδρικό διάταγμα, που εκδίδεται μετά από πρόταση του Υπουργού Περιβάλλοντος, Ενέργειας και Κλιματικής Αλλαγής, καθορίζεται η έννοια του «κοινόχρηστου δρόμου» του προεδρικού διατάγματος της 24-31.5.1985», πλην έκτοτε δεν έχει εκδοθεί σχετικό διάταγμα κατ’ εφαρμογή της ανωτέρω εξουσιοδοτικής διατάξεως. Το ΣτΕ θεωρεί παγίως ότι η προϋπόθεση του προσώπου σε κοινόχρηστη οδό συντρέχει ανέκαθεν με την προϋπόθεση της αρτιότητας και όχι μόνο μετά το 2003 σύμφωνα με τις σχετ. ΣτΕ 4525/2009, 3965/2015, 1671/2014, 2606/2005, 3848/2005, 3849/2005, 3504/2010, 1671/2014, 4046/2015, 2329/2012 κ.ά. Οι πολεοδομικές αρχές, οφείλουν να ακολουθούν τη νομολογία των αρμοδίων δικαστηρίων κατά την άσκηση των αρμοδιοτήτων τους και ειδικώς κατά την έκδοση των οικοδομικών αδειών Οι αγοραστές , οι νομικοί και τεχνικοί σύμβουλοι οφείλουν να είναι ενημερωμένοιεπί του ισχύοντος πολεοδομικού καθεστώτος των ακινήτων και των εφαρμοστέων όρων και περιορισμών δομήσεως και να μην προβάλλεται ο ισχυρισμός της προστατευόμενης εμπιστοσύνης και της ασφάλειας δικαίου. Ποια είναι η θέση της κυβέρνησης ; Με την δημοσιοποίηση της απόφασης του ΣτΕ η ηγεσία του Υπουργείου Περιβάλλοντος δεσμεύτηκε για την άμεση κατάθεση «…μεταβατικής διάταξης η οποία θα δίνει σαφή απάντηση στο πρόβλημα το οποίο έχει δημιουργηθεί…» με την 176/2023 απόφαση του Συμβουλίου της Επικρατείας (ΣτΕ) για την οικοδομησιμότητα οικοπέδων εκτός σχεδίου. Κι ενώ η σχετική νομοθετική ρύθμιση ήταν έτοιμη προς ψήφιση, ο αρμόδιος υφυπουργός ΠΕΝ ανακοίνωσε από το βήμα της Βουλής το απόγευμα της Δευτέρας 10 Απριλίου 2023, πως δεν θα κατατεθεί η ρύθμιση πριν κλείσει την Μεγάλη Τετάρτη η Βουλή.
      Γιατί έκανε πίσω η κυβέρνηση στη λύση του θέματος σχετικά με την κατάργηση της εκτός σχεδίου δόμησης ;
      Σύμφωνα με την ηγεσία του ΥΠΕΝ το σχέδιο της νομοθετικής ρύθμισης χρήζει περαιτέρω διερεύνησης και διαβούλευσης, προκειμένου να υπάρξει ασφάλεια στην απόφαση που θα ψηφιστεί και να ακολουθεί τις επιταγές του ΣτΕ. Επίσης η κυβέρνηση παρέπεμψε την επίλυση του θέματος μετά τις εκλογές, λόγω της μεγάλης σοβαρότητάς του.
      Τι κάνουν τα πολεοδομικά γραφεία της χώρας ;
      Πολλές πολεοδομίες, όπως και πολλά περιφερειακά τμήματα του Τεχνικού Επιμελητηρίου Ελλάδας και σύλλογοι μηχανικών ζήτησαν εγγράφως από το Υπουργείο να δοθούν έγγραφες οδηγίες για το τι ισχύει και τι όχι για τις νέες αλλά και τις παλιές οικοδομικές άδειες, μετά την απόφαση του ΣτΕ.
      Στο διάστημα αυτό των τριών μηνών από την δημοσιοποίηση της απόφασης του ΣτΕ η κατάσταση που επικρατεί είναι η εξής :
      α) Τα περισσότερα Πολεοδομικά γραφεία της χώρας ( Υπηρεσίες Δόμησης) σταμάτησαν να εκδίδουν βεβαιώσεις όρων δόμησης , προεγκρίσεις δόμησης και άδειες δόμησης σε όλα τα ακίνητα εκτός σχεδίου πόλης και οικισμών , τα οποία δεν έχουν πρόσωπο σε κοινόχρηστο δρόμο.
      β) Αρκετές πολεοδομίες, κυρίως στους νησιωτικούς και παραθαλάσσιους δήμους , όπου υπάρχει και έντονο οικιστικό ενδιαφέρον, συνεχίζουν κανονικά στην έκδοση αδειών δόμησης σε γήπεδα που έχουν ελάχιστο εμβαδό 4000 τ.μ. και πρόσωπο σε αγροτικό δρόμο , δηλαδή μη αναγνωρισμένο ως κοινόχρηστο
      γ) Ορισμένες πολεοδομίες, ερμηνεύουν διαφορετικά την απόφαση του ΣτΕ, η οποία κάνει αναφορά στην απαίτηση προσώπου σε κοινόχρηστο δρόμο από το 1985. Έτσι συνεχίζουν να εκδίδουν βεβαιώσεις, προεγκρίσεις και άδειες δόμησης για τα ακίνητα, τα οποία στερούνται προσώπου σε κοινόχρηστο δρόμο που όμως δημιουργήθηκαν πριν την εφαρμογή του από 6-10-1978 ΠΔ το οποίο αντικαταστάθηκε με το Π.Δ. της 24-31.5.1985 και το ν. 3212/2003 .
      Ποια είναι η επίσημη απάντηση της Υπηρεσίας του ΥΠΕΝ ;
      Το Υπουργείο Περιβάλλοντος με το υπ΄ αριθμ. ΥΠΕΝ /ΔΠΟΛΣ/20400/522/02-03-2023 έγγραφο του Αν. Προϊστάμενου της Δ/νσης Πολεοδομικού Σχεδιασμού αποδέχεται το σκεπτικό της απόφασης 176/2023 του ΣτΕ η οποία σημειώνει ότι ακολουθεί πάγια νομολογία. Αναφέρει επίσης ότι, προωθείται από το 2021 η διαδικασία για την κύρωση του δικτύου κοινοχρήστων οδών εκτός σχεδίου και συνεχίζει ότι δεν απαιτείται η έκδοση εγκυκλίου, η οποία να αποσαφηνίζει το ισχύον νομοθετικό καθεστώς και σε κάθε περίπτωση, δεν θα μπορούσε η έκδοση εγκυκλίου να τροποποιεί την ισχύουσα νομοθεσία, προβλέποντας διαφορετική αντιμετώπιση του θέματος.
      Τέλος, σημειώνει ότι, μέχρι τον καθορισμό του δικτύου κοινοχρήστων δρόμων, όποιος επιθυμεί μπορεί να προβεί σε μεμονωμένη αναγνώριση εκτός σχεδίου οδού που προϋφίσταται του 1923 με την έκδοση σχετικού Π.Δ.
      Σημειώνεται ότι, το έγγραφο του ΥΠΕΝ δεν στάλθηκε στα πολεοδομικά γραφεία, παρά κατατέθηκε στη Βουλή ως απάντηση σε σχετική ερώτηση που έγινε απο βουλευτή και κοινοποιήθηκε και στον Σύλλογο Τοπογράφων Μαγνησίας.
      Τι πρέπει να κάνουν οι πολίτες σήμερα ;
      Είναι σαφές ότι η απόφαση του ΣτΕ πρέπει να εφαρμοστεί. Επίσης, το έγγραφο του Υπουργείου Περιβάλλοντος καθώς και η πρόταση της πολιτικής ηγεσίας του ΥΠΕΝ για μία μεταβατική νομοθετική ρύθμιση που θα δίνει μία διέξοδο στο πρόβλημα μαρτυρά την αποδοχή της απόφασης από πλευράς της διοίκησης και του κράτους. Επομένως η πολιτεία θα πρέπει να ενεργήσει συντεταγμένα και να δοθούν σαφείς οδηγίες από το ΥΠΕΝ προς τα πολεοδομικά γραφεία, από το ΤΕΕ στους μηχανικούς και το Συμβολαιογραφικό Σύλλογο στα μέλη του, προκειμένου να υπάρχει ισονομία και να μην σύρονται στα δικαστήρια υπάλληλοι, μηχανικοί, συμβολαιογράφοι και κυρίως οι ιδιοκτήτες ακινήτων εκτός σχεδίου που οικοδομούν χωρίς την τήρηση των κανόνων που έθεσε το ΣτΕ.
      Σε κάθε περίπτωση και μέχρι την λύση του θέματος, για την οικοδομησιμότητα των εκτος σχεδίου γηπέδων θα εξετάζεται η αντίστοιχη καταγραφή του δρόμου με βάση νομικά διαπιστωμένη πράξη της διοίκησης.
      Της ΓΡΑΜΜΑΤΗΣ ΜΠΑΚΛΑΤΣΗ, τοπογράφου – πολεοδόμου μηχανικού, [email protected]
      Περισσότερα...

      6245 • 2

    5. Αρθρογραφία

      Ο ρόλος της ανάλυσης των δεδομένων στις κατασκευές

      Engineer

      Οι κατασκευές και γενικότερα ο κατασκευαστικός κλάδος, διαδραματίζουν έναν κεντρικό ρόλο στις ανθρώπινες κοινωνίες, αφού σχετίζονται άμεσα με την ποιότητα ζωής και την ευημερία των πολιτών, ενώ παράλληλα διαμορφώνουν σε μεγάλο βαθμό το οικονομικό, αλλά και το ενεργειακό περιβάλλον γύρω τους.
      Όπως είναι λογικό, η σπουδαιότητα του συγκεκριμένου κλάδου, ουσιαστικά «αναγκάζει» τον επιστημονικό κόσμο να ανακαλύπτει συνεχώς νέες λύσεις, καινοτόμα υλικά και πρωτοποριακές τεχνολογίες, με σκοπό πάντα την επίτευξη των στόχων της βιώσιμης ανάπτυξης, η οποία εξασφαλίζει τις ίδιες ή και καλύτερες συνθήκες διαβίωσης και για τις επόμενες γενιές.
      Η ανάλυση και η εκμετάλλευση δεδομένων, στην εποχή μάλιστα της ψηφιοποίησης και της ραγδαίας εξέλιξης της τεχνολογίας, έρχονται να παίξουν καταλυτικό ρόλο στην ενίσχυση και τη βελτίωση ενός πλήθους από παράγοντες που σχετίζονται με τις κατασκευές. Κάποιοι από αυτούς τους παράγοντες, είναι οι εξής:
      Βελτίωση της αποδοτικότητας των κατασκευών
      Η ανάλυση και η σύγκριση δεδομένων μπορούν να επιφέρουν σημαντικά αποτελέσματα στον προγραμματισμό, την κοστολόγηση και την ανάπτυξη των κατασκευών, αλλά και στη συντήρησή τους. Μία πλατφόρμα για παράδειγμα, η οποία συγκεντρώνει πληροφορίες σχετικά με την εκτέλεση ενός έργου, όπως οι τιμές των υλικών, οι προσφορές των υπεργολάβων, οι αμοιβές των εργατών, αλλά και τεχνικές λεπτομέρειες όπως σχέδια και χρονοδιαγράμματα, μπορεί σίγουρα να εξοικονομήσει χρόνο σε μια τεχνική εταιρεία που θα αναλάβει ένα ιδιωτικό έργο με ομοιότητες στο μέλλον, αλλά και να δώσει μια πλήρη και ξεκάθαρη εικόνα για τις λεπτομέρειες για παράδειγμα μιας ανακαίνισης δημόσιου σχολείου η οποία ολοκληρώθηκε πριν 20 χρόνια.
      Εξοικονόμηση πόρων και χρημάτων
      Έχει υπολογιστεί πως περίπου το 35% του συνολικού κατασκευαστικού κόστους ενός έργου, προέρχεται μόνο από τη σπατάλη υλικών και τα ανθρώπινα λάθη. Η ανάλυση των δεδομένων που αφορούν τις παραγγελίες υλικών και την κατανομή τους στις διάφορες εργασίες και τα αντίστοιχα συνεργεία στο εργοτάξιο, μπορεί να συμβάλλει στην ενοποίηση όλων των διαδικασιών διαχείρισης πόρων σε ένα πρόγραμμα, η παρακολούθηση του οποίου μπορεί να αποτρέψει και να μειώσει σωρεία λαθών που σε αντίθετη περίπτωση θα επιβάρυναν το έργο χρονικά, αλλά και οικονομικά.
      Ασφάλεια στο εργοτάξιο
      Η καταγραφή δεδομένων που αφορούν συνθήκες που μπορούν να επηρεάσουν την ασφάλεια των εργαζομένων σε ένα έργο, όπως είναι τα γεωτεχνικά χαρακτηριστικά του εδάφους, η παρακολούθηση των καιρικών φαινομένων στο πέρασμα του χρόνου, αλλά και η σύγκριση του εξοπλισμού και των τεχνικών που πιθανώς να έχουν χρησιμοποιηθεί στην πορεία της εκτέλεσης ενός έργου, χαρίζουν χρήσιμα συμπεράσματα για την ασφάλεια των κατασκευών αλλά και των εργαζομένων.
      Συντονισμός των εργασιών και συνεργασία των εργαζομένων
      Ο συντονισμός των εργασιών, αλλά και των συνεργείων που αναλαμβάνουν τις επί μέρους εργασίες ενός έργου, αποτελεί ουσιαστικά μια πολυκριτηριακή ανάλυση δεδομένων και αποφάσεων που καθορίζουν σε μεγάλο βαθμό την επιτυχή ολοκλήρωση ενός έργου, σε λειτουργικό, αισθητικό, αλλά και οικονομικό επίπεδο. Η δυνατότητα παρακολούθησης όλων των εργασιών, από όλους τους εμπλεκόμενους ενός έργου, σε πραγματικό ουσιαστικά χρόνο, εξασφαλίζει την εύρυθμη λειτουργία ενός εργοταξίου και την άριστη συνεργασία μεταξύ των επιτελείων, παράγοντα ιδιαίτερα κρίσιμο σε ένα εργασιακό περιβάλλον.
      Μείωση του περιβαλλοντικού αποτυπώματος
      Η περιβαλλοντική δήλωση προϊόντος αποτελεί ουσιαστικά μια πλατφόρμα με την πιο ολοκληρωμένη αξιολόγηση των περιβαλλοντικών επιπτώσεων όλων των προϊόντων ενός έργου, που προκύπτουν καθ’ όλη τη διάρκεια του κύκλου ζωής τους. Παρέχει διαφανείς, συγκρίσιμες και επαληθευμένες πληροφορίες σχετικά με το περιβαλλοντικό αποτύπωμα των προϊόντων, από την εξόρυξη των πρώτων υλών τους μέχρι και την τελική απόρριψή τους, σύμφωνα με τα διεθνή πρότυπα. Η ενσωμάτωση τέτοιων εργαλείων σε εφαρμογές κατασκευών, μπορεί κάλλιστα να συμβάλλει στη διαφάνεια αλλά και την τελική επιλογή ενός υλικού, με γνώμονα την «πράσινη» ανάπτυξη, αλλά και την εξάλειψη ενός πλήθους ρυπαντών που προκύπτουν από τη χρήση υλικών μη φιλικών στο Περιβάλλον.
      Αυτοματοποίηση και εξοικονόμηση ενέργειας
      Η αυτοματοποίηση στις κατασκευές, κερδίζει όλο και περισσότερο έδαφος σε νέα αλλά και σε υφιστάμενα έργα. Ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα αποτελούν τα «έξυπνα» κτίρια, τα οποία συνδυάζουν ένα πλήθος από πληροφορίες και παράγοντες, ώστε να αυτοματοποιήσουν κάποιες διαδικασίες όπως το αυτόματο κλείσιμο του κλιματιστικού ή των φωτιστικών σε περίπτωση που ο κάτοικος αμελήσει να το κάνει ή ακόμα και την αυτόματη έναρξη της λειτουργίας της θέρμανσης, λίγο πριν την επιστροφή ενός ανθρώπου από την εργασία του. Τα εργαλεία αυτά, παρέχουν άνεση και ασφάλεια στους χρήστες τους, συμβάλλοντας ταυτόχρονα στην εξοικονόμηση ενέργειας, τη στιγμή μάλιστα που οι κατασκευές ευθύνονται συνολικά περίπου για το 40% των παγκόσμιων εκπομπών άνθρακα, που προκύπτουν από την κατανάλωση ενέργειας για την κάλυψη των αναγκών τους.
      Όπως γίνεται εύκολα αντιληπτό, ο ρόλος της καταγραφής, της ανάλυσης, της σύγκρισης, αλλά και της αξιοποίησης δεδομένων σε όλες τις φάσεις της κατασκευής, αναμένεται να αποδειχτεί καταλυτικός στο άμεσο μέλλον, χαρίζοντας μάλιστα ένα πλήθος από δυνατότητες και πλεονεκτήματα, τα οποία δεν υπήρχαν εύκολα στο παρελθόν.
      Λάζαρος Π. Σισμανίδης,
      Διπλωματούχος Πολιτικός Μηχανικός Α.Π.Θ.
      Email: [email protected] 
      Περισσότερα...

      962 • 0

    6. Αρθρογραφία

      Εντοπισμός, έλεγχος και πρόστιμα αυθαιρέτων από ελεγκτές δόμησης

      Engineer

      Μεγάλη αναστάτωση στην ελληνική κοινωνία έφερε το θέμα της μεγάλης αυθαίρετης δόμησης στη Μύκονο, που είχε ως αποτέλεσμα τον ξυλοδαρμό υπαλλήλου της αρχαιολογικής υπηρεσίας με αρμοδιότητα τις αδειοδοτήσεις των κτισμάτων.
      Από την έρευνα που έγινε διαπιστώθηκε ότι πολλά κτίσματα τακτοποιήθηκαν ως παλιά αυθαίρετα, ενώ στην πραγματικότητα κτίστηκαν τα τελευταία χρόνια. Αυτό έγινε γιατί, σύμφωνα με την πολεοδομική νομοθεσία, μπορούν να τακτοποιηθούν αυθαίρετες κατασκευές που ανεγέρθηκαν μέχρι τις 27 Ιουλίου του 2011.
      Τα αυθαίρετα που κτίζονται μετά την συγκεκριμένη ημερομηνία δεν μπορούν να τακτοποιηθούν και όσοι συνεχίζουν να κτίζουν μέχρι και σήμερα αυθαίρετα, θα πληρώσουν τσουχτερά πρόστιμα σε περίπτωση που πέσουν στην αντίληψη των ελεγκτικών μηχανισμών.
      Το φαινόμενο αυτό παρουσιάζεται σε όλη την χώρα και κυρίως στις περιοχές με έντονο τουριστικό ενδιαφέρον. Για να βάλει ένα φραγμό στην συνεχιζόμενη αυθαιρεσία η πολιτεία και για να υπάρχει μεγαλύτερη διαφάνεια και περιορισμός της διαφθοράς ενεργοποιεί δύο εργαλεία.
      Πρώτον την άμεση δημιουργία δορυφορικών εικόνων που θα αποτυπώνουν όλο τον δομημένο χώρο της χώρας το 2011 και δεύτερον την καταγραφή των αυθαιρέτων από ελεγκτές δόμησης, που είναι μηχανικοί οι οποίοι ορίζονται μετά από κλήρωση.
      Πως θα εντοπίζονται τα αυθαίρετα;
      Ο εντοπισμός και στη συνέχεια ο έλεγχος και η επιβολή κυρώσεων αυθαιρέτων θα γίνεται από ελεγκτές δόμησης, κατόπιν καταγγελίας ιδιώτη, ή αυτεπαγγέλτως με κίνηση των διαδικασιών από τις αρμόδιες αρχές.
      Η καταγγελία οφείλει να μην είναι αόριστη και γενική, αλλά να αναφέρεται συγκεκριμένα στην αυθαιρεσία που έχει τελεστεί, με αναλυτικά στοιχεία του ακινήτου που αυτή αφορά. Πως θα γίνεται ο έλεγχος;
      Οι ελεγκτές δόμησης, λαμβάνοντας υπόψη τους όλα τα διαθέσιμα στοιχεία νομιμότητας όπως: οικοδομικές άδειες, νομιμοποιήσεις, τακτοποιήσεις αυθαιρέτων, εγκρίσεις εργασιών δόμησης μικρής κλίμακας, κ.λπ., διενεργούν επιτόπια αυτοψία και καταγράφουν κάθε κατασκευή η οποία δεν καλύπτεται από τα ανωτέρω στοιχεία νομιμότητας και αφορά στο αντικείμενο της καταγγελίας.
      Ειδικότερα:
      Εντοπίζουν και επιμετρούν τις καταγγελλόμενες αυθαιρεσίες και καταγράφουν τις αποκλίσεις που παρατηρούνται ως προς την κατασκευή αυτών και τις αλλαγές στις χρήσεις, σε σχέση με τα προβλεπόμενα στην οικοδομική άδεια, καθώς και σε δηλώσεις υπαγωγής σε νόμους περί αυθαιρέτων. Σε περίπτωση που οι καταγγελλόμενες αυθαίρετες εργασίες εκτελούνται κατά τη διάρκεια ισχύος οικοδομικής άδειας, ελέγχουν εάν αυτές περιγράφονται στην οικοδομική άδεια ή στη γνωστοποίηση πρόσθετων εργασιών. Εφόσον απαιτείται για την εξέταση της καταγγελίας, και αποκλειστικά για τη διαπίστωση της ύπαρξης των καταγγελλόμενων αυθαιρεσιών, κάνουν επιμέτρηση της συνολικής πραγματοποιούμενης δόμησης καθώς και του περιγράμματος της ιδιοκτησίας και καταγράφουν τις αποκλίσεις που παρατηρούνται σε σύγκριση με τα προβλεπόμενα στην οικοδομική άδεια. Σε περίπτωση μη ύπαρξης σχετικών νομιμοποιητικών στοιχείων (οικοδομική άδεια, δήλωση υπαγωγής σε νόμο περί αυθαιρέτων κατασκευών, κ.λπ.), ο έλεγχος διενεργείται επί του συνόλου της ιδιοκτησίας. Λαμβάνουν φωτογραφίες των αυθαίρετων κατασκευών/χρήσεων. Συντάσσουν πόρισμα-έκθεση αυτοψίας και το συνημμένο σχέδιο Πορίσματος του Παραρτήματος. Στο πόρισμα αναφέρονται η θέση του ακινήτου με συντεταγμένες σε ΕΓΣΑ‘87 και ταχυδρομική διεύθυνση, σύντομη περιγραφή του αυθαιρέτου, σκαρίφημα ή όπου υπάρχει oικοδομική άδεια απόσπασμα κατάλληλου σχεδίου της αδείας με επισήμανση των αποκλίσεων, καθώς και οι πολεοδομικές διατάξεις που παραβιάζονται. Εφόσον η κατασκευή εμπίπτει σε ειδικά διατάγματα προστασίας, σε προστατευόμενες περιοχές, πλησίον ρέματος, αιγιαλού-παραλίας κ.λπ. καταγράφεται και ελέγχεται σύμφωνα με τους σχετικούς περιορισμούς. Στο πόρισμα καταγράφονται όλες οι αυθαίρετες κατασκευές με τις διαστάσεις τους και την επιφάνειά τους ανά στάθμη και επισημαίνεται το στάδιο εργασιών αντίστοιχα καθώς και οι τυχόν πολεοδομικές παραβάσεις. Πως υπολογίζεται το ύψος του προστίμου;
      Μόλις καταγραφεί ένα αυθαίρετο επιβάλλονται δύο πρόστιμα.
      Πρόστιμο ανέγερσης και Πρόστιμο διατήρησης Το πρόστιμο ανέγερσης υπολογίζεται ως το γινόμενο της επιφάνειάς του αυθαιρέτου επί την τιμή ζώνης (Τ.Ζ.) της περιοχής του ακινήτου (σύμφωνα με τις Αντικειμενικές Αξίες της Εφορίας).
      Προσοχή! Σε περίπτωση που το αυθαίρετο είναι κτισμένο σε περιοχή προστατευόμενη, δηλαδή εντός περιοχών Natura, δασών, ρεμάτων, αιγιαλού-παραλίας και αρχαιολογικού χώρου θα υπάρχει αύξηση του προστίμου κατά 20%, ως ποινή για την περιβαλλοντική ζημιά που επέφερε η κατασκευή.
      Ποιο είναι το ελάχιστο πρόστιμο;
      Για μια «μικρή» παράβαση π.χ. μία πέργκολα, μια καμινάδα κλπ, το ελάχιστο ύψος του προστίμου ανέγερσης είναι διακόσια πενήντα (250) ευρώ, ενώ το πρόστιμο διατήρησης είναι ίσο με το 50% του προστίμου ανέγερσης και καταβάλλεται από το χρόνο σύνταξης της έκθεσης αυτοψίας του αυθαιρέτου και για κάθε συνεχόμενο χρόνο, μέχρι την κατεδάφιση ή την νομιμοποίησή του. Το ελάχιστο ύψος του προστίμου διατήρησης είναι εκατό (100) ευρώ.
      Μπορεί να κάνει ένσταση ο ιδιοκτήτης όταν διαφωνεί με το πρόστιμο;
      Ο ιδιοκτήτης μόλις παραλάβει την έκθεση αυτοψίας μπορεί να προβεί σε:
      Αποδοχή της έκθεσης. Αν ο ενδιαφερόμενος, αποδεχθεί με υπεύθυνη δήλωση προς την αρμόδια Υπηρεσία, την έκθεση αυτοψίας, εντός των τριάντα (30) ημερών από τη λήψη γνώσης του, παρέχεται έκπτωση τριάντα τοις εκατό (30%) επί του προστίμου ανέγερσης.
      Προσφυγή κατά της έκθεσης. Κατά της έκθεσης αυτοψίας, ο ενδιαφερόμενος μπορεί να ασκήσει στην αρμόδια Υπηρεσία ενδικοφανή προσφυγή. Η άσκηση της προσφυγής και η εκδίκασή της έχουν ανασταλτικό χαρακτήρα.
      Η ενδικοφανής προσφυγή κατατίθεται στην αρμόδια Υπηρεσία που την διαβιβάζει στην Επιτροπή Εξέτασης Προσφυγών Αυθαιρέτων.
      Αν απορριφθεί η προσφυγή, η αυθαίρετη κατασκευή είναι κατεδαφιστέα.
      Τι γίνεται όταν το αυθαίρετο μπορεί να τακτοποιηθεί ή να νομιμοποιηθεί;
      Σε περίπτωση υπαγωγής των αυθαιρέτων κατασκευών στις διατάξεις αναστολής επιβολής κυρώσεων, η επιτροπή εξετάζει τα στοιχεία που αποδεικνύουν την τήρηση των προϋποθέσεων υπαγωγής και χορηγεί προθεσμία τριάντα (30) ημερών αναστολής επιβολής κυρώσεων για την προσκόμιση της σχετικής δήλωσης υπαγωγής, προκειμένου να αποφανθεί οριστικά,
      Σε περίπτωση έκδοσης άδειας νομιμοποίησης των αυθαιρέτων κατασκευών, η επιτροπή υπολογίζει τα πρόστιμα και χορηγεί προθεσμία αναστολής κατεδάφισης εξήντα (60) ημερών για την προσκόμιση άδειας νομιμοποίησης, η οποία σε εξαιρετικές περιπτώσεις μπορεί να παραταθεί για επιπλέον τριάντα (30) ημέρες. Αν παρέλθει άπρακτη η ανωτέρω προθεσμία, η κατασκευή κρίνεται κατεδαφιστέα και οριστικοποιούνται τα πρόστιμα, Σε περίπτωση νομιμοποίησης των αυθαίρετων κατασκευών που έχουν ανεγερθεί πριν από τις 28.7.2011, μέσω υπαγωγής στις διατάξεις του ν. 4495/17, η επιτροπή εξετάζει τα στοιχεία που αποδεικνύουν την τήρηση των προϋποθέσεων υπαγωγής του παρόντος και χορηγεί αποκλειστική προθεσμία αναστολής κατεδάφισης εξήντα (60) ημερών για την προσκόμιση άδειας νομιμοποίησης, η οποία σε εξαιρετικές περιπτώσεις μπορεί να παραταθεί για επιπλέον τριάντα (30) ημέρες. Αν παρέλθει άπρακτη η ανωτέρω προθεσμία, η κατασκευή κρίνεται κατεδαφιστέα και οριστικοποιούνται τα πρόστιμα. Τι ισχύει όταν ο ιδιοκτήτης κατεδαφίσει μόνος του το αυθαίρετο;
      Αν ο ιδιοκτήτης προβεί αυτοβούλως στην κατεδάφιση και υποβάλλει αίτηση έγκρισης εργασιών κατεδάφισης στο Πληροφοριακό σύστημα, η αρμόδια Υπηρεσία αφού χορηγήσει την εν λόγω έγκριση ορίζει ελεγκτή δόμησης για τη διαπίστωση της κατεδάφισης αποκατάστασης της αυθαιρεσίας, η οποία πρέπει να έχει ολοκληρωθεί εντός εξήντα (60) ημερών από την τοιχοκόλληση της έκθεσης αυτοψίας. Εφόσον διαπιστωθεί η κατεδάφιση/αποκατάσταση σύμφωνα με το πόρισμα του Ελεγκτή Δόμησης, αντί της βεβαίωσης των προστίμων ανέγερσης και διατήρησης, επιβάλλεται εφάπαξ πρόστιμο ύψους πεντακοσίων (500) ευρώ, χωρίς άλλη περαιτέρω κύρωση. Ειδικότερα για πρόχειρες ή προσωρινές κατασκευές, καθώς και λυόμενες κατασκευές, η διαδικασία οικειοθελούς κατεδάφισης/απομάκρυνσης εφαρμόζεται μόνο μία φορά στο ίδιο ακίνητο.
      Σε περίπτωση υποτροπής επιβάλλονται κανονικά τα πρόστιμα ανέγερσης και διατήρησης.
      Περισσότερα...

      3610 • 1

    7. Αρθρογραφία

      Σεισμός στην Τουρκία: Πέντε (5) εντυπωσιακές φωτογραφίες αποτυπώνουν τα σεισμο-τεκτονικά αίτια που συνετέλεσαν στη μεγάλη καταστροφή

      Engineer

      Σε μία προσπάθεια για τον εντοπισμό και την διερεύνηση των αιτιών των τεράστιων καταστροφών στη Τουρκία, ο Καθηγητής Ευθύμης Λέκκας και η ερευνητική ομάδα αποτελούμενη από τους Παναγιώτη Καρύδη, Εμμανουήλ Βασιλάκη, Σπυρίδωνα Μαυρούλη, και Γιάννη Αργυρόπουλο παρουσιάζουν μέσα από εντυπωσιακές φωτογραφίες τα σεισμο-γεωδυναμικά αίτια, τα οποία δεν άφησαν κανένα περιθώριο στις τρωτές κατασκευές να ανταπεξέλθουν:

      1. Η μεγάλη μετακίνηση των εκατέρωθεν τεμαχίων ξεπέρασε τα 5 μέτρα, ενώ το εύρος της ζώνης έφτασε τα 50 μέτρα σε ένα ρήγμα τεραστίων διαστάσεων που έφτασε τα 300 χλμ. σε μήκος.
      2. Τα φαινόμενα του εγκλωβισμού της σεισμικής ενέργειας και της παλινδρόμησης των σεισμικών κυμάτων μέσα σε μικρές ιζηματογενείς λεκάνες με χαλαρά ιζήματα που αναπτύσσονταν πάνω σε σκληρό βραχώδες υπόβαθρο, με αποτέλεσμα να δημιουργηθεί ένα εξαιρετικά αρνητικό πλαίσιο για τα κτήρια των πόλεων που είναι αναπτυγμένες σε ενδοορεινες λεκάνες.
      3. Το φαινόμενο της ρευστοποίησης εδαφών, δηλαδή η μετατροπή στερεού πετρώματος σε ρευστό, με αποτέλεσμα τα κτήρια να επιπλέουν, να παίρνουν μεγάλες κλίσεις και τελικά να βυθίζονται.
      4. Τα φαινόμενο της κατευθυντικότητας των σεισμικών κυμάτων, δηλαδή της συγκέντρωσης και ανάπτυξης της ενέργειας μόνο προς ορισμένες κατευθύνσεις κατά μήκος του ρήγματος, κάτι αντίστοιχο με το να στοχεύει ένα πυροβόλο όπλο τα ευρισκόμενα στην επιφάνεια κτήρια.
      5. Η ανάπτυξη των οικιστικών περιοχών δίπλα σε ποταμούς και πάνω σε παλαιές ποτάμιες αποθέσεις, που είναι εξαιρετικά χαλαρές και ακατάλληλες για τη θεμελίωση κτηρίων.
      Τα παραπάνω σεισμο-τεκτονικά αίτια συνετέλεσαν στη μεγάλη καταστροφή σε συνδυασμό με την υψηλή τρωτότητα των κτήριων, η οποία θα αναλυθεί περαιτέρω από την έρευνα που βρίσκεται σε εξελιξη.
      Περισσότερα...

      1725 • 0

    8. Αρθρογραφία

      Ο αρχιτέκτονας της Πάτμου αρθρογραφεί για την απόφαση του 176/2023 του ΣτΕ

      tetris

      Ο υπογράφων το κείμενο που ακολουθεί είμαι ο αρχιτέκτονας που εξέδωσε την τελευταία αναθεώρηση το 2015 της αρχικής οικοδομικής αδείας του 2006 για ακίνητο στην Πάτμο ιδιοκτησίας Βρετανού εργοδότη μου, την οποία ακύρωσε η απόφαση 176/2023 του ΣτΕ.
      Πολύς λόγος έχει ήδη γίνει για τις καταστροφικές ή ευεργετικές (για κάποιους λίγους) επιπτώσεις της απόφασης 176/2023 της ολομελείας του ΣτΕ στην κοινωνία, την οικονομία, την χωροταξία και την ασφάλεια δικαίου.
      Κανείς όμως μέχρι στιγμής δεν έχει ασχοληθεί με την δομή αυτής καθαυτής της απόφασης. Με τι λογικά και νομικά υλικά έχει «μαγειρευθεί» ούτως ειπείν;
      Κατανοητή αυτή η απουσία κριτικής ανάλυσης αφού, δυστυχώς, οι αποφάσεις ΣτΕ (και μάλιστα της ολομελείας του) αποτελούν τρόπον τινά ιερές εντολές στις οποίες οφείλουμε αδιαμαρτύρητη υποταγή.
      -Τι θα λέγαμε όμως εάν ένα δικαστήριο καταδίκαζε κάποιον σε θάνατο με ένα σκεπτικό το οποίο αποτελούνταν από ψευδή στοιχεία, διαστρέβλωση γεγονότων- νόμων, ηθελημένη απόκρυψη άλλων γεγονότων-νόμων;

      Πάτμος, θέση Λιγγίνου: η “τρύπα’ της εκσκαφής της υπο ανέγερση οικοδομής, που η οικοδομική άδεια της ακυρώθηκε από το ΣτΕ.
      -Έγραψα θάνατο; Ναι, διότι η απόφαση 176/2023 έχει σαν στόχο τον ξαφνικό θάνατο της εκτός σχεδίου δόμησης και σαν αποτέλεσμα τον ξαφνικό οικονομικό θάνατο της περιουσίας εκατοντάδων χιλιάδων ιδιοκτητών ανά την επικράτεια.
      Ζυγίζοντας τα λόγια μου, ισχυρίζομαι ότι, δυστυχώς, η απόφαση 176/2023 είναι ένας απαράδεκτος συνδυασμός:
      Α) ηθελημένης διαστρέβλωσης και παρανάγνωσης του Πρ. Δ/γματος 24/31-5-1985 (ΦΕΚ 270 Δ’),
      Β) αυθαίρετης ερμηνείας των προθέσεων του νομοθέτη του νόμου 3212/31-12-2003 Άρθρο 10 παρ.1 (ΦΕΚ 308Α’) και
      Γ) ακόμη χειρότερα, συνειδητή απόκρυψη-εξαφάνιση του άρθρου 23 παρ.3 του ίδιου νόμου 3212/31- 12-2003 (ΦΕΚ 308Α’).
      Εξηγούμαι:
      Α) Τι λέει το Πρ. Δ/γμα του 1985;
      «α. Ελάχιστο εμβαδόν γηπέδου 4.000μ2
      β. για γήπεδα που έχουν πρόσωπο σε Διεθνείς, Εθνικές, Δημοτικές και κοινοτικές ως και εγκαταλειμμένα τμήματά τους και σιδηροδρομικές γραμμές απαιτούνται:
      Ελάχιστο πρόσωπο 45μ.
      Ελάχιστο βάθος 50μ.
      Ελάχιστο εμβαδόν 4.000μ2»
      Πρόκειται για μια απολύτως λογική διάκριση μεταξύ μη παρόδιων γηπέδων (α’) και παρόδιων γηπέδων (β’).
      Τι ισχυρίζεται όμως η 176/2023;
      «Η εν λόγω διάταξη του άρθρου 1 παρ.1 του π.δ. όριζε στην περίπτωση α’ απλώς το ελάχιστον εμβαδόν (4.000τ.μ.) για την κατά τον κανόνα δόμηση των εκτός σχεδίου ακινήτων, ενώ ρύθμιζε συνολικά το ζήτημα των προϋποθέσεων αυτής στην επόμενη περίπτωση β’»
      Πρόκειται, δυστυχώς, για μία ηθελημένη διαστρέβλωση-παρανάγνωση δύο διαφορετικών περιπτώσεων (α’ και β’) που αποδεικνύεται εύκολα εάν σημειώσουμε τα εξής:
      1.το β’ αφορά αποκλειστικά σε γήπεδα «που έχουν πρόσωπο», δηλαδή αυτά τα οποία έχουν ήδη πρόσωπο.
      Δεν πρόκειται για θεσμοθέτηση προϋπόθεσης προσώπου, αλλά για θεσμοθέτηση προϋποθέσεων όσων έχουν ήδη πρόσωπο.
      2. Λέει η απόφαση 176/2023 «…όριζε στην περίπτωση α’ απλώς το ελάχιστον εμβαδόν (4.000τ.μ.)…»
      -Τότε γιατί στο β’ επαναλαμβάνει την προϋπόθεση «Ελάχιστο εμβαδόν 4.000τ.μ.»;
      -Προφανώς γιατί το β’ θεσμοθετεί ξεχωριστές προϋποθέσεις για τα γήπεδα «που έχουν (ήδη) πρόσωπο».
      3. Το β’ δεν θεσμοθετεί την προϋπόθεση προσώπου αλλά συγκεκριμένο μήκος προσώπου 45μ. (Υπενθυμίζω!: σε όσα έχουν ήδη πρόσωπο σε δρόμο). Η 176/2023 όχι τυχαία, δεν αναφέρεται στο συγκεκριμένο μήκος των 45μ. Αυτό διότι γνωρίζει πολύ καλά ότι η μόνη πραγματική θεσμοθετημένη προϋπόθεση προσώπου εν γένει στα εκτός σχεδίου γήπεδα «έρχεται» το 2003 και έχει και συγκεκριμένο μήκος 25μ. Ούτε αυτό το μήκος, όχι τυχαία, αναφέρεται στην 176/2023 για τον ευνόητο λόγο ότι αποτελεί άλλη μία απόδειξη ότι το α’ και β’ είναι δύο διακριτές περιπτώσεις, όπως θα αποδειχθεί ακόμη καλύτερα και πιο κάτω.
      Β) Τι λέει ο νόμος 3212/31-12-2003 (ΦΕΚ 308 Α’) Άρθρο 10, παρ. 1;
      «Η περίπτωση α’ της παραγράφου 1 του άρθρου 1 του από 24/31-5-1985 Πρ.Δ/τος (ΦΕΚ 270Δ’) αντικαθίσταται ως εξής:
      α. Ελάχιστον εμβαδόν γηπέδου 4.000μ2 και πρόσωπο σε κοινόχρηστο δρόμο 25 μέτρα»
      -Τι μας λέει η 176/2023;
      «Ως εκ τούτου ο νομοθέτης, προς αποφυγήν παρερμηνείας και καταστρατηγήσεων, με το άρθρο 10 παρ.1 του ν.3212/2003 όρισε κατά τροποποίηση της ανωτέρω περίπτωσης α’ ελάχιστο μήκος προσώπου των γηπέδων επί του κοινοχρήστου χώρου».
      Ας σημειωθεί λοιπόν:
      1.Κατ’ αρχάς πρόκειται για μία αυθαίρετη ερμηνεία των προθέσεων του νομοθέτη ο οποίος εμφανίζεται 18 ολόκληρα χρόνια μετά το Πρ. Δ/γμα του 1985 να έρχεται το 2003 να «αποφύγει» «παρερμηνείες» και «καταστρατηγήσεις». Ποιές παρερμηνείες και ποιές καταστρατηγήσεις; Και γιατί άραγε περίμενε τόσο πολύ καιρό να διορθώσει τα κακώς κείμενα;
      Στην πραγματικότητα ο νομοθέτης βάζει για πρώτη φορά έναν ουσιαστικό περιορισμό στην εκτός σχεδίου δόμηση θεσμοθετώντας την προϋπόθεση προσώπου μόνο σε γήπεδα που θα δημιουργηθούν μετά την 31η/12/2003- δηλαδή περιορίζει αισθητά την δυνατότητα κατατμήσεων.
      2. Ας προσέξουμε πάλι όμως πως- όχι τυχαία- η 176/2023 δεν αναφέρεται στο συγκεκριμένο μήκος προσώπου (25μ.) που θεσμοθετείται το 2003. Και ας δούμε τυπογραφημένο το Πρ. Δ/γμα του 1985 όπως τροποποιήθηκε με τον νόμο του 2003. Έτσι θα εικονογραφηθεί και πιστοποιηθεί η σαθρότατη δομή της 176/2023 η οποία στηρίζεται μεταξύ άλλων αυθαιρεσιών στην απόκρυψη αντιφατικών στοιχείων όπως δύο διαφορετικά μήκη προσώπου (45μ. και 25μ.) τα οποία υποτίθεται (κατά την 176/2023) αφορούν στην ίδια περίπτωση!!
      «α. Ελάχιστο εμβαδόν γηπέδου 4.000μ2 και πρόσωπο σε κοινόχρηστο δρόμο 25 μέτρα.
      β. για γήπεδα που έχουν πρόσωπο σε Διεθνείς, Εθνικές, Δημοτικές και κοινοτικές ως και εγκαταλειμμένα τμήματά τους και σιδηροδρομικές γραμμές απαιτούνται:
      Ελάχιστο πρόσωπο 45μ.
      Ελάχιστο βάθος 50μ.
      Ελάχιστο εμβαδόν 4.000μ2»
      Να γιατί η 176/2023 δεν έχυσε περιττό μελάνι αναφέροντας τα δύο αυτά διαφορετικά μήκη προσώπου. Εάν τα ανέφερε θα έβγαζε μάτι η αντίφαση: Δύο διαφορετικές προϋποθέσεις μήκους προσώπου για μία περίπτωση γηπέδων.
      3. Τέλος, ας σημειωθεί εδώ και κάτι ακόμα: Το β’ απαιτεί και συγκεκριμένο ελάχιστο βάθος: 50μ. Εάν λοιπόν δεχτούμε ότι κατά την ερμηνεία της 176/2023 τα α’ και β’ περιγράφουν και θεσμοθετούν προϋπόθεση της ίδιας περίπτωσης τότε όλα τα ακίνητα εκτός σχεδίου έχουν υποχρέωση όχι μόνον ελάχιστου προσώπου (25μ. ή 45μ.- εδώ υπάρχει το αναφερθέν πρωτύτερα βραχυκύκλωμα!) αλλά και ελάχιστου βάθους 50μ!
      Γ) Εδώ φτάσαμε στο χειρότερο δηλαδή την προφανώς ηθελημένη απόκρυψη της μεταβατικής διάταξης του Νόμου 3212/2003 και συγκεκριμένα το άρθρο 23 παρ.3:
      «Η περίπτωση α’ της παραγράφου 1 του άρθρου 1 του από 24/31-5-1985 προεδρικού διατάγματος, όπως αντικαθίσταται με την παρ.1 του άρθρου 10 του νόμου αυτού δεν ισχύει για γήπεδα που υφίστανται κατά την έναρξη ισχύος του νόμου αυτού»
      Είναι εντυπωσιακό ότι η σημερινή κυβέρνηση μόλις μερικά χρόνια πριν και συγκεκριμένα στις 3 Δεκεμβρίου 2020 δια στόματος του τότε υπουργού ΥΠΕΝ Κώστα Χατζηδάκη στην Βουλή αναφέρθηκε στην μεταβατική αυτή διάταξη- την οποία αποκρύπτει σήμερα η 176/2023- λέγοντας:
      «Διότι σωστά επισημάνθηκε στην διαβούλευση ότι το κράτος, με έναν νόμο του ΠΑΣΟΚ το 2003, είχε δώσει την βεβαιότητα σε όλους τους ιδιοκτήτες πάνω από 4 στρέμματα ότι μπορούν να χτίζουν- το έγραφε ο νόμος- χωρίς να υπάρχει μέτωπο στο δρόμο. Επομένως χιλιάδες συμπολίτες μας είχαν ήδη αγοράσει τέτοια τεμάχια ή τα είχαν ήδη και είχαν την βεβαιότητα ότι μπορούν να προχωρήσουν μπροστά»!
      Πουθενά στην απόφαση 176/2023 δεν αναφέρεται η μεταβατική αυτή διάταξη, η οποία αποδεικνύει ακριβώς ότι η απαίτηση προσώπου αφορά ΜΟΝΟΝ σε όσα γήπεδα δημιουργήθηκαν μετά την 31η/12/2003.
      Η απόκρυψη της μεταβατικής αυτής διάταξης αποκτά σκανδαλώδη διάσταση όταν σημειωθεί και το εξής απίστευτο:
      Ο ιδιοκτήτης της οικοδομικής άδειας στην Πάτμο και των αναθεωρήσεών της, την οποία ακύρωσε τελεσίδικα η απόφαση 176/2003 είχε προσφύγει στο ΣτΕ επιδιώκοντας την εξαφάνιση της απόφασης 369/2018 του Διοικητικού Εφετείου Πειραιά, η οποία πρωτοδίκως είχε ακυρώσει την εν λόγω άδεια με μόνο σκεπτικό ότι η μεταβατική διάταξη του νόμου 32/12-2003 άρθρο 23, παρ. 3 (η οποία κατοχύρωνε περίτρανα την οικοδομική άδεια αφού το ακίνητο στην Πάτμο «υφίστατο» από το 1963) ήταν «αντισυνταγματική»!
      Η απόφαση 176/2023 δεν σχολιάζει ούτε κρίνει καθόλου την πρωτόδικη απόφαση του Διοικ. Εφετ. Πειραιά εκτός από μία σεμνή αναφορά: «…και συνεπώς νομίμως αν και με διαφορετική αιτιολογία οι προβληθείσες οικοδομικές άδειες ακυρώθηκαν με την εκκαλούμενη απόφαση, απορρίφθηκαν δε όλοι οι αντίθετοι λόγοι εφέσεως».
      -Με αυτόν τον …σεμνό τρόπο η 176/2023 αποφεύγει να αναφερθεί ρητά στην ουσία της απόφασης του Διοικ. Εφετ. Πειραιά, δηλαδή στην μεταβατική διάταξη.
      -Γιατί; Διότι η μεταβατική διάταξη από μόνη της τινάζει στον αέρα τον – εξ αρχής – σαθρό ισχυρισμό της 176/2023 ότι δήθεν από το 1985 ο νόμος απαιτούσε πρόσωπο εν γένει στην εκτός σχεδίου δόμηση.
      Μόνον έτσι, αποφεύγοντας – όπως ο διάβολος το λιβάνι- κάθε αναφορά στην μεταβατική διάταξη καταφέρνει(;) η 176/2023 να συσκοτίσει και να αποκρύψει την αλήθεια η οποία είναι ότι όλα τα εκτός σχεδίου γήπεδα – ανά την επικράτεια – τα οποία έχουν δημιουργηθεί («υφίστανται») πριν την 31η Δεκεμβρίου 2003 ΔΕΝ ΧΡΕΙΑΖΟΝΤΑΙ ΠΡΟΣΩΠΟ ΣΕ ΔΡΟΜΟ για να καταστούν δομήσιμα. (Εκτός βέβαια: 1)όσων εμπίπτουν στις περιπτώσεις του προαναφερθέντος περίφημου β´ του νόμου 1985 και
      2) όσων εμπίπτουν σε ειδικές διατάξεις όπως συγκεκριμένες ΖΟΕ οι οποίες προβλέπουν ρητά την απαίτηση προσώπου.)
      Συμπερασματικά:
      -Τίθεται το ερώτημα: «Είναι δυνατόν οι πολίτες/ιδιοκτήτες στην Ελλάδα αλλά και όσοι ξένοι αποφασίσουν να επενδύσουν στην χώρα μας να είναι όλοι έρμαια μιας ανεξέλεγκτης δικαστικής εξουσίας;» Η απάντηση μας είναι: «Αν αυτό δυστυχώς συμβαίνει, τότε αυτή η δικαστική εξουσία θα μπορούσε μάλλον ακριβοδίκαια, να έχει την ονομασία Συμβούλιο του Ετσιθελισμού».
      Ακόμα χειρότερα, απέναντι σε αποφάσεις τόσο τραγελαφικές και απολύτως άδικες όπως η  176/2023, η κυβέρνηση, παρόλη την νομοθετική εξουσία που της έχει δώσει η βούληση του Ελληνικού λαού, δείχνει να στέκεται – «μοιραία και άβουλη αντάμα» – μπροστά στο απαράδεκτο φαινόμενο της διαστρέβλωσης, απαξίωσης και απόπειρας ακύρωσης νόμων, που ψηφίζει η Βουλή των Ελλήνων – εδώ και 95 ολόκληρα χρόνια – τους οποίους μάλιστα, πρόσφατα επιβεβαίωσε δημοσίως υπουργός της.
      *Δημήτρης Κωνσταντινίδης:
      Αρχιτέκτων
      Μέλος ΤΕΕ από 29/4/1982
      Αρ. Μητρώου 36644
      Bachelor : Harvard University 1975
      Masters : Columbia University 1978
      Περισσότερα...

      3094 • 1

    9. Αρθρογραφία

      Λέκκας από Τουρκία: Η ανακάλυψη των νέων ρηγμάτων και πώς συνδέονται με το μέγεθος της καταστροφής

      GTnews

      Στον τόπο της καταστροφής δύο μήνες μετά τους φονικούς σεισμούς σε Τουρκία και Συρία βρέθηκε ξανά η ομάδα Γεωλογίας του ΕΚΠΑ με επικεφαλής τον Ευθύμιο Λέκκα. Στόχος είναι να διερευνηθούν οι παράγοντες που οδήγησαν στην τόσο εκτεταμένη καταστροφή των κτιριακών υποδομών, αλλά και να μελετηθεί σε βάθος η ταυτότητα των ρηγμάτων που προκάλεσαν αυτές τις πρωτοφανείς εικόνες με κτίρια που παραμένουν ακόμα και σήμερα σε κλίση.
      Σε αυτό το πλαίσιο, ο πρόεδρος του ΟΑΣΠ και Καθηγητής Δυναμικής Τεκτονικής & Εφαρμοσμένης Γεωλογίας, στο Τμήμα Γεωλογίας & Γεωπεριβάλλοντος στο Εθνικό & Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών, μαζί με τους Εμμανουήλ Βασιλάκη και Σπυρίδωνα Μαρουλή παρακολουθούν πολύ στενά όλες τις εξελίξεις και στο ανθρωπιστικό/επιχειρησιακό κομμάτι αλλά και στο επιστημονικό. 

      «Είναι μια πολύ ωραία αποστολή, στην οποία έχουμε πολύ μεγαλύτερη άνεση χρόνου σε σχέση με την προηγουμένη, όπου ακόμα τα γεγονότα ήταν πιεστικά και πυκνά. Τώρα, με πιο ψύχραιμο μάτι έχουμε τη δυνατότητα να δούμε τι συνέβη σε όλα τα επίπεδα», περιγράφει στην «Κ» από την Τουρκία όπου βρίσκεται ο κ. Λέκκας και συνεχίζει: «Αυτή τη φορά, είδαμε από κοντά πολλά καινούργια πράγματα και σε σχέση με τις καταστροφές στα κτίρια αλλά και στο κομμάτι της γεωλογίας».

      Το ένα από τα δύο ρήγματα οπου ανακάλυψε η ομάδα του Ευθύμη Λέκκα

      Ο ίδιος σημειώνει πως τα ολοκαίνουργια στοιχεία αφορούν καταρχάς στο ρήγμα που για πρώτη φορά εντοπίστηκε σε δυσπρόσιτη περιοχή στο Ελμπιστάν. Σύμφωνα με τον καθηγητή, η ρηξιγενής επιφάνεια που αποκαλύφθηκε έχει μετατόπιση πάνω από 5 μέτρα και αντί να βρίσκεται σε τεκτονικές τάφρους ή και βυθίσματα, εντοπίστηκε στην κορυφογραμμή μίας οροσειράς. Έτερο σημείο, που επίσης καταγράφηκε για πρώτη φορά είναι και αυτό στα νότια της Μαλάτιας. Εκεί, η απόληξη του μεγάλου ρήγματος των 300 χλμ., προκάλεσε έντονη παραμόρφωση στην επιφάνεια του εδάφους, αλλά και καταβύθιση ενός μεγάλου τμήματος της πόλης.
      «Η πρώτη λοιπόν βασική διαπίστωση μας είναι πως ενώ συνήθως βλέπουμε τα ρήγματα μέσα σε τάφρους, σε όρια πεδιάδων κ.τ.λ, εδώ τα είδαμε να “ακολουθούν” την κορυφογραμμή. Είναι δύο διαφορετικά ρήγματα σε μη αναμενόμενες πλάκες, κάτι το οποίο μόλις ανακαλύψαμε, πρώτη φορά παγκοσμίως.
      Αυτά τα δύο νέα ρήγματα άλλαξαν επί της ουσίας και την τυπολογία των βλαβών. Στην ουσία, οι τεράστιες ζημιές που προκλήθηκαν, οφείλονται στη συνύπαρξη πάρα πολλών παραμέτρων κι έχουν να κάνουν με τη διέλευση αυτών των νέων ρηγμάτων, τις ρευστοποιήσεις στο έδαφος αλλά και τις έντονες παραμορφώσεις στην επιφάνειά του. Όλα αυτά, δημιούργησαν ένα πολύ αρνητικό πλαίσιο για τις κατασκευές».
      Όπως μάλιστα σημειώνει χαρακτηριστικά ο καθηγητής: «Σε πολλά σημεία είδαμε πως πολυκατοικίες έχουν γείρει. Το έδαφος στο οποίο θεμελιώθηκαν ήταν ρευστό, σχεδόν υγρό. Είναι σαν τα κτίρια να “επέπλεαν” και για αυτό έγειραν είτε από τη μια πλευρά, είτε από την άλλη». Σε αυτό το σημείο, ο κ. Λέκκας, ξεκαθαρίζει πως όντως κάποια από τα κτίρια ήταν πολύ κακά από άποψη ποιότητας και κατασκευής, κάποια άλλα όμως, ήταν πολύ καλά κατασκευασμένα κι όμως, έπαθαν σημαντικές βλάβες. Αυτά τα κτίρια, ενδιαφέρουν περισσότερο και την ομάδα των Ελλήνων ερευνητών που βρίσκονται στην Τουρκία.

      Νέα ρήγματα καταγράφει η αποστολή του τμήματος Γεωλογίας ΕΚΠΑ στην αποστολή της σε Τουρκία και Συρία

      Όπως περιγράφει ο κ. Λέκκας: «Στην τεράστια αυτή περιοχή υπάρχουν πολυκατοικίες πολύ παλιές, από το 1950 ακόμα, αλλά κατά βάση καινούργιες 20ετίας κι 10ετίας. Σε ακόμα περισσότερες περιπτώσεις, είναι εντελώς καινούργιες. Βλέπουμε δηλαδή πολυκατοικίες με μόλις ένα ή δύο χρόνια στην “πλάτη” τους και πολλές άλλες που έμειναν στα μπετά. Και αυτό, γιατί σε περιοχές όπως τα Άδανα ή το Καχραμανμαράς, η ανάπτυξη ήταν τα τελευταία χρόνια καταιγιστική- από τους 200.000 κατοίκους οι πόλεις έφτασαν τους 700.000, μέσα σε λίγα χρόνια».

      O Ευθύμης Λέκκας μαζί με τους καθηγητές Γεωλογίας του ΕΚΠΑ, Εμμανουήλ Βασιλάκη και Σπυρίδωνα Μαρουλή

      Η έρευνα σε στοχευμένα σημεία και οι δορυφορικές εικόνες
      Ο πρόεδρος του ΟΑΣΠ υπογραμμίζει σε αυτό το σημείο πως η ομάδα δεν άρχισε να «χτενίζει» τυχαία την αχανή σεισμόπληκτη περιοχή. «Υπήρχε πληροφόρηση και γνώση από παλαιότερες εργασίες», λέει ο κ. Λέκκας και τονίζει πως οι ερευνητές πήγαν «συστημένοι» σε συγκεκριμένες περιοχές.
      Ο Εμμανουήλ Βασιλάκης, αναπληρωτής καθηγητής Γεωλογίας στο τμήμα του ΕΚΠΑ και μέλος της αποστολής- εξειδικευμένος στην παρατήρηση του εδάφους μέσα από σύγχρονες τεχνολογίες, λέει με τη σειρά του στην «Κ», πως από τη στιγμή που επέστρεψαν τα μέλη της ομάδας από την πρώτη αποστολή τους πριν από δύο μήνες στην Τουρκία, άρχισαν αμέσως να μελετούν δορυφορικές εικόνες υψηλής ανάλυσης από την τεράστια έκταση όπου χτύπησαν οι δύο διαδοχικοί σεισμοί.  «Αυτή τη στιγμή είμαστε εδώ για να κάνουμε το validation, την επιτόπια δηλαδή αναγνώριση των αποτελεσμάτων που βρήκαμε στο εργαστήριο», λέει ο ίδιος.


      Στην προκειμένη, σύμφωνα με τον κ. Βασιλάκη, συνέβη το εξής: μεγάλες ιδιωτικές εταιρείες που διαθέτουν δορυφόρους παρέδωσαν στους επιστήμονες πάρα πολλά δεδομένα και πάρα πολλές δορυφορικές εικόνες, πολύτιμες για τις παρατηρήσεις στο εργαστήριο. «Αυτές οι υψηλής ανάλυσης δορυφορικές εικόνες μάς βοήθησαν να δούμε άμεσα περιοχές, τις οποίες δεν μπορούσαμε να επισκεφτούμε λόγω μη προσβασιμότητας, το πρώτο διάστημα μετά τους σεισμούς», εξηγεί ο κ. Βασιλάκης, προσθέτοντας πως η ανακάλυψη των δύο νέων ρηγμάτων, αλλάζει τα δεδομένα στον χώρο της εφαρμοσμένης τεκτονικής γεωλογίας.
      «Η δορυφορική παρατήρηση, η οποία ακολουθείται από την έρευνα στο πεδίο είναι κάτι που ήδη κάνουμε στην Ελλάδα, όμως, κάθε νέα εμπειρία, είτε από τoν ελληνικό, είτε από τον διεθνή χώρο, ενισχύει τις γνώσεις μας ενώ και όσα ξέρουμε σε θεωρητικό επίπεδο επιβεβαιώνονται μετά, στο πεδίο. Στην προκειμένη, τα γεωλογικά φαινόμενα αποκαλύπτονται σε όλο τους το εύρος», λέει ο καθηγητής που αναφέρει τέλος, πως όσον αφορά στη ζωή των κατοίκων, η μετακίνηση από το ένα σημείο στο άλλο είναι πια αρκετά εύκολη, η καθημερινότητα όμως στους καταυλισμούς είναι αντιθέτως, πολύ δύσκολη.
      Περισσότερα...

      537 • 0

    10. Αρθρογραφία

      Εκτός σχεδίου δόμηση: Ετοιμάζεται μεταβατική ρύθμιση για να συνεχιστεί η οικοδομησιμότητα

      GTnews

      Μεταβατική ρύθμιση που θα δώσει “ανάσα” σε χιλιάδες ιδιοκτήτες των οποίων οι ιδιοκτησίες βρίσκονται σε περιοχές εκτός σχεδίου δόμησης, ετοιμάζει το υπουργείο Περιβάλλοντος.
      Υπενθυμίζεται ότι οι ιδιοκτήτες βρίσκονται σε αναβρασμό, καθώς το Συμβούλιο της Επικρατείας, με την απόφαση 176/2023, ακύρωσε οικοδομική άδεια στην Πάτμο, αφού έκρινε ότι δεν αρκεί το ελάχιστο εμβαδόν των τεσσάρων στρεμμάτων, αλλά απαιτείται, ήδη από το 1985, και η ύπαρξη προσώπου σε κοινόχρηστο δρόμο για την ανέγερση ακινήτου. Οι δρόμοι όμως της εκτός σχεδίου περιοχές στην συντριπτική πλειονότητά τους δεν είναι νομίμως χαρακτηρισμένοι. Σύμφωνα με το ΣτΕ, δεν νοείται ούτε οι πολίτες να επιδιώκουν την οικοδόμηση οικοπέδων που δεν πληρούν αυτές τις προϋποθέσεις ούτε οι πολεοδομίες να εκδίδουν οικοδομικές άδειες γι’ αυτές. Κατ’ επέκταση, δεν μπορούν να διεκδικήσουν αποζημίωση, καθώς ο κανόνας αυτός θεωρείται προβλέψιμος.
      Το ΥΠΕΝ, το οποίο βρίσκεται υπό πίεση ενόψει των εκλογών, διαμηνύει ότι θα δώσει λύση για να συνεχιστεί η οικοδομησιμότητα των εκτός σχεδίου γηπέδων άνω των τεσσάρων στρεμμάτων, μέσω μεταβατικής ρύθμισης την οποία έχει ήδη έτοιμη προς ψήφιση, μέχρι την κύρωση του συνολικού κοινόχρηστου δικτύου. Ωστόσο, σημειώνει ότι απαραίτητη προϋπόθεση για να γίνει αυτό, είναι να καθαρογραφεί η απόφαση του ΣτΕ, ώστε να διατυπωθεί νομικά και τεχνικά η διορθωτική μεταβατική νομοθετική ρύθμιση.
      Παράλληλα, το ΥΠΕΝ πρόκειται να εκδώσει σχετική οδηγία εφαρμογής της μεταβατικής ρύθμισης προς τις ΥΔΟΜ της χώρας, οι οποίες με βάση την απόφαση του ΣτΕ έχουν “παγώσει” τις οικοδομικές άδειες και τις προεγκρίσεις οικοδομικών αδειών για την εκτός σχεδίου δόμηση, θέτοντας παράλληλα προς το ΥΠΕΝ ερωτήματα εάν πρέπει να προχωρήσουν και σε αναστολή αδειών, που έχουν ήδη εκδοθεί ή και υλοποιηθεί.
      Περισσότερα...

      3474 • 17

    11. Αρθρογραφία

      H στεγαστική πολιτική στην Ελλάδα και στην Ευρώπη

      Engineer

      Τα τελευταία χρόνια το σχετικό κόστος στέγασης στην Ελλάδα έχει εκτοξευτεί. Σύμφωνα με τη Eurostat, τα ελληνικά νοικοκυριά που δεν ιδιοκατοικούν πληρώνουν για στέγαση το μεγαλύτερο ποσοστό του εισοδήματός τους μεταξύ των χωρών της ΕΕ, περίπου 37%.
      Περίπου 1 στα 3 νοικοκυριά που ζουν στις πόλεις πληρώνουν ακόμη πιο πολλά, περισσότερο από 40% του εισοδήματός τους για στέγαση -επίσης το πιο μεγάλο ποσοστό στην Ευρώπη. 3 στους 4 ενοικιαστές ηλικίας 18 έως 44 ετών δηλώνουν ότι το ενοίκιο που πληρώνουν τους προκαλεί άγχος. Οι εμπειρικές καταγραφές της αναζήτησης σπιτιού στην Αθήνα, συνήθως γραμμένες σε απελπισμένο τόνο, συμπληρώνουν την ίδια εικόνα.
      Πώς φτάσαμε όμως να έχουμε την πιο ακριβή, συγκριτικά με το εισόδημα, στέγαση στην Ευρώπη; Μια εξήγηση είναι η μεγάλη μείωση των εισοδημάτων. Από το 2009 μέχρι το 2014 οι Έλληνες έχασαν περισσότερο από 40% του διαθέσιμου εισοδήματός τους. Την ίδια περίοδο, οι τουρίστες στις πόλεις και στα νησιά αυξάνονταν. Οι ιδιοκτήτες βρήκαν νέες επιλογές εκμετάλλευσης των ακινήτων τους, όπως οι βραχυχρόνιες μισθώσεις, οι οποίες επηρέασαν με τη σειρά τους τις τιμές και τα ενοίκια.
      Όμως, πριν ακόμη συμβούν τα παραπάνω, η Ελλάδα ήταν ήδη μια χώρα χωρίς σπουδαία στεγαστική πολιτική. Μέσα στην καταιγίδα της κρίσης διαλύθηκε ό,τι υπήρχε: το 2012 ο ΟΕΚ, ο κρατικός φορέας που έτρεχε τα πιο μαζικά προγράμματα στέγασης στη χώρα, καταργήθηκε χωρίς να αντικατασταθεί.
      ­Διαβάστε Μια Συνοπτική Παρουσίαση Της Έρευνας (PDF)
      Το τελευταίο διάστημα η συζήτηση για τη στεγαστική πολιτική έχει ανοίξει ξανά. Όλοι αναγνωρίζουν το πρόβλημα και τις ευρύτερες συνέπειές του, π.χ. στο δημογραφικό προφίλ της χώρας. Η κυβέρνηση έχει υιοθετήσει μέτρα που μένουν να εφαρμοστούν, ενώ και τα κόμματα της αντιπολίτευσης έχουν κάνει προτάσεις. Πώς μπορεί όμως να μοιάζει μια σύγχρονη και αποτελεσματική στεγαστική πολιτική στην Ελλάδα;
      Για να απαντήσει κάποιος σε αυτή την ερώτηση πρέπει πρώτα να κοιτάξει πίσω: στη στεγαστική πολιτική που είχε στο παρελθόν η Ελλάδα, στο αποτύπωμα, στις ανεπάρκειες, αλλά και στο τέλος της.
      Ο "ξαφνικός θάνατος" του ΟΕΚ
      Στις 12 Φεβρουαρίου 2012, σε μια δραματική συνεδρίαση της Βουλής, όσο στην οδό Σταδίου καίγονταν οι κινηματογράφοι Αττικόν και Απόλλων, ψηφίστηκε ο Ν. 4046/2012, το δεύτερο μνημόνιο. Ο νόμος, ένα εκτενές κείμενο 574 σελίδων με πολλά παραρτήματα, όπως και τα υπόλοιπα μνημόνια, προέβλεπε σημαντικές περικοπές και εκατοντάδες αλλαγές στον τρόπο με τον οποίο λειτουργούσε μέχρι τότε το κράτος.
      Η ψήφισή του εξασφάλισε απαραίτητη χρηματοδότηση και "ξεκλείδωσε" τη μείωση του χρέους, που έγινε γνωστή ως PSI. Όμως ήμασταν ίσως στην πιο σκοτεινή στιγμή της ελληνικής κρίσης. Η αναταραχή στη χώρα, που είχε χάσει 15% του ΑΕΠ της μέσα σε δύο χρόνια, ήταν τόσο μεγάλη που λίγοι ασχολήθηκαν τότε με ένα σύντομο απόσπασμα στο Παράρτημα 5 του νόμου. Εκεί έγραφε ότι, στο πλαίσιο της μείωσης του μη μισθολογικού εργασιακού κόστους, πρέπει "να υιοθετηθεί νομοθεσία να κλείσουν μέσα σε 6 μήνες μικροί φορείς ειδικού σκοπού που ασχολούνται με κοινωνικές δαπάνες οι οποίες δεν αποτελούν προτεραιότητα".
      Οι δύο φορείς "που δεν αποτελούν προτεραιότητα" στους οποίους αναφερόταν το απόσπασμα ήταν ο Οργανισμός Εργατικής Εστίας και ο Οργανισμός Εργατικής Κατοικίας. Ο πρώτος, ο πιο μικρός σε μέγεθος από τους δύο, είχε ως αντικείμενο τη "μετεργασιακή μέριμνα" (προγράμματα οικονομικών διακοπών και κουπόνια μειωμένου εισιτηρίου σε θέατρα και άλλα θεάματα), αλλά και την υποστήριξη της λειτουργίας των συνδικάτων.
      Ο δεύτερος, ο ΟΕΚ, πραγματοποιούσε την κρατική στεγαστική πολιτική για τους μισθωτούς εργαζόμενους. Στην πραγματικότητα, ήταν ο οργανισμός που επί έξι δεκαετίες "έτρεχε" τα πιο μαζικά έργα στέγασης που πραγματοποιούνταν στη χώρα, είτε αυτά ήταν κατασκευαστικά είτε αφορούσαν στήριξη για την απόκτηση σπιτιού από την αγορά.
      Το 2012, όταν έκλεισε ο ΟΕΚ, τα μέσα ενημέρωσης και οι πολιτικοί ασχολούνταν με άλλες περικοπές του δεύτερου μνημονίου, όπως αυτές των συντάξεων. Επομένως, εκτός από τη μικρή αναφορά του ίδιου του μνημονίου σε "μείωση του μη μισθολογικού κόστους", δεν υπάρχουν άλλες πληροφορίες που να εξηγούν την απόφαση.
      Γιατί μπορεί η Ελλάδα και οι δανειστές της να συμφώνησαν τελικά τότε να κλείσουν τον ΟΕΚ; Όταν κάποιος κάνει την ερώτηση σε ανθρώπους, οι οποίοι είχαν κάποια σχέση με τον οργανισμό εκείνη την περίοδο, οι απαντήσεις που παίρνει είναι διάφορες: "Ίσως θεωρήθηκε ότι το κράτος δεν μπορεί να λειτουργεί ως τράπεζα ή ως κατασκευαστική εταιρεία"· "Δεν υπήρχε τότε επείγον στεγαστικό πρόβλημα: το ποσοστό ιδιοκατοίκησης στην Ελλάδα είναι αρκετά υψηλό και εκείνη την περίοδο, λόγω της κρίσης, οι τιμές και τα ενοίκια ήταν χαμηλά"· "Ίσως σκέφτηκαν ότι όπου υπάρχουν δημόσια έργα υπάρχει και διαφθορά ή ότι ο οργανισμός ήταν ανταγωνιστικός προς τον ιδιωτικό τομέα"· "Κυκλοφορεί ένα 'ράδιο αρβύλα' ότι έλειπαν περίπου 300 εκατομμύρια ευρώ για να κλείσει η συμφωνία για το μνημόνιο, ένα ποσό που αντιστοιχούσε περίπου στο αποθεματικό του οργανισμού τότε".
      Τον Απρίλιο του 2013, ο ΟΕΚ τυπικά απορροφήθηκε από τον τότε ΟΑΕΔ (πλέον ΔΥΠΑ). Όμως στην πραγματικότητα σταμάτησε κάθε νέα δραστηριότητα. Σταμάτησε να εκδίδει νέα δάνεια, να επιδοτεί το επιτόκιο στεγαστικών δανείων ή να δίνει επιδόματα ενοικίου. Σταμάτησε, επίσης να σχεδιάζει νέους οικισμούς και να κατασκευάζει κατοικίες. Από τότε μέχρι σήμερα, η λειτουργία του αφορά όσα είχαν σχεδιαστεί ή μείνει "ανοιχτά" πριν από το 2012: παρακολούθηση δανείων που είχαν ήδη εκδοθεί και ολοκλήρωση των έργων που είχαν ήδη αρχίσει.
      Στενό με φόντο την Ακρόπολη, 2023 | Φωτογραφία: διαΝΕΟσις Αντιπαροχή για "μικρούς παίκτες"
      Πώς φτάσαμε όμως στο μεγάλο κενό της στεγαστικής πολιτικής; Το ελληνικό κράτος, παρότι είχε κάποια στεγαστική πολιτική, αυτή δεν ήταν ποτέ πολύ ισχυρή και οργανωμένη, αντίστοιχα με άλλες χώρες της Βόρειας και Κεντρικής Ευρώπης. Ποια ήταν η παρέμβαση του κράτους για να αποκτήσουν σπίτι οι Έλληνες; "Στην Ελλάδα το κράτος δεν ασχολήθηκε ποτέ ιδιαίτερα σοβαρά με τη στέγαση", παρατηρεί ο επίκουρος καθηγητής Πολεοδομίας και Διαχείρισης Ακινήτων στην Πολυτεχνική Σχολή του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας, Νίκος Τριανταφυλλόπουλος. "Υπήρξαν ασφαλώς ο ΟΕΚ και κάποιες προσπάθειες να δημιουργηθούν στεγαστικές τράπεζες, όπως παλιότερα η Κτηματική και η Στεγαστική Τράπεζα και να διευκολυνθεί έτσι η έκδοση στεγαστικών δανείων. Όμως, η στεγαστική πολιτική ασκήθηκε κυρίως με έναν έμμεσο τρόπο, με την ενθάρρυνση της αντιπαροχής, αλλά και με καταπατήσεις και έπειτα νομιμοποιήσεις αυθαιρέτων. Η κοινωνική κατοικία, ενώ υπήρξε κι αυτή, δεν αναπτύχθηκε ποτέ σε τέτοια κλίμακα ώστε να κάνει σημαντική διαφορά".
      Παρόμοια είναι και η οπτική του ομότιμου καθηγητή Ανθρώπινης Γεωγραφίας στο Χαροκόπειο Πανεπιστήμιο, Θωμά Μαλούτα: "Στην Ελλάδα είχαμε ένα αναπτυξιακό μοντέλο το οποίο ήταν αρκετά διαφορετικό από αυτό των ευρωπαϊκών βιομηχανικών χωρών, που έβλεπαν τη στέγαση ως έναν τρόπο για να εξασφαλίσουν την ύπαρξη και την επιβίωση των εργαζομένων", λέει. "Στην Ελλάδα, η εποχή της μεγάλης γεωγραφικής μετακίνησης από την επαρχία προς τις πόλεις μεταπολεμικά δεν ήταν ακριβώς μια εποχή εκβιομηχάνισης: όσοι έφυγαν από την ύπαιθρο δεν έβρισκαν εύκολα δουλειά ούτε στις πόλεις -σχεδόν άλλοι τόσοι, άλλωστε, μετανάστευσαν στο εξωτερικό. Επομένως, ούτε το κράτος ούτε οι εργοδότες είχαν ιδιαίτερο ενδιαφέρον να διατηρήσουν τους εργαζόμενους ευχαριστημένους και σε επαρκή αριθμό.
      Σε αυτό το πλαίσιο, η στέγαση έγινε περισσότερο ατομικό και οικογενειακό μέλημα παρά δημόσιο. Έπρεπε να 'στήσεις' τη δική σου ιδιοκατοίκηση, λίγο-πολύ με τα δικά σου χέρια. Αντίστοιχα, το πολιτικό σύστημα φρόντισε να περιχαρακώσει τον τομέα της κατοικίας ως έναν χώρο που μπορούσαν να λειτουργήσουν και να αναπαράγονται οι μικροί παίκτες: ο μικρός οικοπεδούχος και ο μικρός κατασκευαστής. Μέχρι τις αρχές της δεκαετίας του 1990 ήταν πολύ δύσκολο για τις τράπεζες να εμπλακούν με τον στεγαστικό τομέα. Από την άλλη μεριά ο μικρός εργολάβος ήταν προστατευμένος από την είσοδο των μεγάλων κατασκευαστικών εταιρειών στην αγορά. Ο μεγάλος δεν είχε, ανά μονάδα, μεγαλύτερο περιθώριο κέρδους από αυτό που είχε ο μικρός. Έτσι, οι μεγάλες κατασκευαστικές εταιρείες, που θα μπορούσαν να πραγματοποιήσουν μεγαλύτερα, κρατικά ή ιδιωτικά έργα κατοικιών εν πολλοίς απείχαν".
      Η αντιπαροχή, δηλαδή η ανταλλαγή γης με διαμερίσματα, ήταν μια συναλλαγή που επέτρεψε σε πολλούς Έλληνες να αποκτήσουν σπίτι χωρίς να το πληρώσουν με μετρητά και καθόρισε σε μεγάλο βαθμό την ανάπτυξη της Αθήνας και άλλων ελληνικών πόλεων. Το ντοκιμαντέρ "Χτίστες, νοικοκυρές και η οικοδόμηση της σύγχρονης Αθήνας" (2021), βασισμένο στο ομώνυμο βιβλίο της Ιωάννας Θεοχαροπούλου -αντίστοιχα η παραγωγή και η έκδοση χρηματοδοτήθηκαν από το Ίδρυμα Ωνάση-, καταγράφει με λεπτομέρεια την εποχή της αντιπαροχής, από τη δεκαετία του 1950 και έπειτα. Παρακολουθεί αρκετές προσωπικές ιστορίες, κυρίως οικοδόμων και εργολάβων και των συζύγων τους. Στη διάρκεια του ντοκιμαντέρ, ένας "χτίστης" αφηγείται το πώς κουβάλησε λάσπη με έναν τενεκέ από το ισόγειο, για να χτίσει τον έκτο όροφο μιας πολυκατοικίας. Μία από τις "νοικοκυρές" θυμάται πώς βοήθησε τον σύζυγό της να χτίσει το δικό τους σπίτι -έπρεπε να βιαστούν για να είναι έτοιμο πριν έρθει ο χειμώνας. Την ίδια εποχή δεν ήταν ασυνήθιστο οι οικοδόμοι να κάνουν τις δικές τους μικρές αισθητικές παρεμβάσεις στα σχέδια των πολυκατοικιών που ετοίμαζαν οι μηχανικοί -ένα συνηθισμένο παράδειγμα είναι τα μοτίβα των τοίχων έξω από τα παράθυρα των λουτρών.
      Οι ανθρώπινες ιστορίες γύρω από το χτίσιμο της πόλης φανερώνουν εν πολλοίς την απουσία μιας σημαντικής κεντρικής παρέμβασης, ενός σχεδίου. Ωστόσο, αναδεικνύουν και την ιδιαιτερότητα της Αθήνας, τουλάχιστον στο ευρωπαϊκό πλαίσιο. "Γυρίζοντας το ντοκιμαντέρ είδαμε μία-μία τις προκαταλήψεις μας για την Αθήνα να καταπέφτουν", λέει ο Τάσος Λάγγης, ο οποίος μαζί με τον Γιάννη Γαϊτανίδη έγραψε το σενάριο και σκηνοθέτησε το φιλμ. "Είμαι ένας άνθρωπος περίπου 50 ετών και μεγάλωσα ακούγοντας συχνά για το κακό που έκανε η αντιπαροχή στις πόλεις, ότι η Αθήνα 'δεν βλέπεται'. Με την εμπειρία του ντοκιμαντέρ όλο αυτό κατέρρευσε. Γνωρίσαμε ανθρώπους που τότε ήταν νέοι και χτυπημένοι από τη μεταπολεμική φτώχεια. Το μοναδικό πράγμα που ήθελαν ήταν ό,τι θέλουμε κι εμείς σήμερα: να ζήσουν με την οικογένειά τους σε ένα σπίτι με καλές συνθήκες, ασφαλείς υγειονομικές συνθήκες και με μια προοπτική προκοπής. Άρχισαν με αυτό το όνειρο, με αυτές τις ανάγκες και το κατάφεραν. Αυτή η οπτική της Αθήνας, ως μιας πόλης που χτίστηκε με βάση αυτά τα συναισθήματα και τις επιθυμίες, ήταν μια μεγάλη έκπληξη για εμένα. Η Αθήνα δεν μπορεί να συγκριθεί ούτε με πόλεις στην Τουρκία και στη Μέση Ανατολή, ούτε όμως με ευρωπαϊκές πόλεις, όπως η Ρώμη ή το Παρίσι. Είναι κάτι μοναδικό, το οποίο ίσως επειδή μας είναι τόσο οικείο έχει γίνει, κατά κάποιον τρόπο, αόρατο".
      Από την άλλη πλευρά, τα όποια μέτρα του κράτους για τη στέγαση ήταν περιορισμένα σε κλίμακα και εφαρμόζονταν πάντοτε στο περιθώριο -σπανιότερα οδήγησαν την ανάπτυξη των πόλεων ή της άλλαξαν κατεύθυνση. Εξάλλου, αφορούσαν μόνο συγκεκριμένες ομάδες του πληθυσμού.
      Κάποιες γνωστές παρεμβάσεις έγιναν για να αποκτήσουν γη οι πρόσφυγες από τη Μικρά Ασία μετά το 1922, ενώ σε πολλές ελληνικές πόλεις χτίστηκαν προσφυγικοί οικισμοί (η Δημόσια Επιχείρηση Πολεοδομίας και Στέγασης που πραγματοποίησε μια επιτυχημένη ανάπλαση στα προσφυγικά του Ταύρου σταμάτησε κι αυτή να λειτουργεί το 2010). Το ελληνικό κράτος φρόντισε επίσης να στεγάσει κάποιους φοιτητές με τις φοιτητικές εστίες, να διευκολύνει τους άστεγους και, μέχρι πρόσφατα, τους πρόσφυγες το πρώτο διάστημα μετά την αναγνώριση του ασύλου.
      Τι ήταν ο ΟΕΚ;
      Ημεγαλύτερη, με διαφορά, ομάδα για τη στέγαση της οποίας μερίμνησε κάπως το ελληνικό κράτος ήταν οι μισθωτοί εργαζόμενοι. O OEK, ένας οργανισμός που λειτούργησε από το 1954 και για 58 ακόμη χρόνια, εισέπραττε από το ΙΚΑ ένα μικρό μέρος των εισφορών των εργοδοτών (στο 0,75% όταν έκλεισε) και του μισθού των εργαζομένων (1%), προκειμένου να πραγματοποιεί προγράμματα στέγασης. Ήταν δηλαδή ένας αυτοχρηματοδοτούμενος οργανισμός, που δεν επιβάρυνε τον κρατικό προϋπολογισμό, αφού οι εισφορές εργαζομένων και εργοδοτών χρηματοδοτούσαν ολόκληρη τη δραστηριότητά του, ακόμη και τους μισθούς του προσωπικού.
      Συνολικά, το ποσό από τις εισφορές αυτές ήταν σημαντικό, κοντά στα 650 εκατομμύρια ευρώ ετησίως τα τελευταία χρόνια πριν από το κλείσιμο, αλλά συνήθως το ΙΚΑ απέδιδε πολύ λιγότερα, συχνά λιγότερα από τα μισά. Ταυτόχρονα με το κλείσιμο του ΟΕΚ το 2012, καταργήθηκε η σχετική εισφορά των εργοδοτών, ενώ το 2020, οκτώ χρόνια αργότερα, καταργήθηκε η αντίστοιχη εισφορά των εργαζομένων.
      Ο ΟΕΚ ήταν ένας μάλλον ασυνήθιστος οργανισμός στο πλαίσιο του ελληνικού Δημοσίου. Πριν από το κλείσιμο, εργάζονταν εκεί περίπου 730 εργαζόμενοι: μεταξύ τους ήταν 200 πολιτικοί μηχανικοί, αρχιτέκτονες, τοπογράφοι, γεωπόνοι ή γεωφυσικοί και 100 οικονομολόγοι, μαθηματικοί ή λογιστές. Μαζί με κάποιους συμβασιούχους και με τους μαθητευόμενους των προγραμμάτων stage, το προσωπικό είχε κάποια στιγμή προσεγγίσει τους 1.000 εργαζομένους σε τοπικά γραφεία, σε όλες τις περιφέρειες της χώρας.
      Φυσικά, ο ΟΕΚ δεν ήταν κάτι ασυνήθιστο στο ευρωπαϊκό πλαίσιο. Αν υπήρχε κάτι ασυνήθιστο ήταν το ότι είχε σχετικά μικρή δραστηριότητα σε σύγκριση με άλλους αντίστοιχους ευρωπαϊκούς οργανισμούς. Για παράδειγμα, αντίστοιχοι αυστριακοί και ολλανδικοί φορείς διαχειρίζονται (με πολύ διαφορετικά μοντέλα από το ελληνικό) περισσότερο από το 20% του συνόλου των κατοικιών στις χώρες τους. Όλοι οι σχετικοί οργανισμοί στην Ευρώπη συμμετέχουν στη συνομοσπονδία παρόχων κοινωνικής κατοικίας Housing Europe και συνολικά διαχειρίζονται σχεδόν 25 εκατομμύρια κατοικίες. Η Ελλάδα δεν συμμετέχει πια, παρά μόνο μέσω της Αναπτυξιακής Μείζονος Αστικής Θεσσαλονίκης, που εντάχθηκε τους τελευταίους μήνες έχοντας δημοσιεύσει μια σχετική μελέτη το 2020.
      Όπως συμβαίνει συχνά με την ελληνική δημόσια διοίκηση, έτσι και στην περίπτωση του πρώην ΟΕΚ, τα δημόσια διαθέσιμα δεδομένα σπανίζουν. Σύμφωνα με υπολογισμούς που είχε κατά καιρούς δημοσιοποιήσει ο οργανισμός (χωρίς σχολαστική τεκμηρίωση) συνολικά 700.000 νοικοκυριά υποστηρίχθηκαν οικονομικά στο να αποκτήσουν ή να νοικιάσουν σπίτι όσο καιρό αυτός λειτουργούσε: 100.000 αγόρασαν έτοιμη κατοικία με δάνειο, 362.000 έχτισαν σπίτι με δάνειο, 238.000 επισκεύασαν το σπίτι τους με δάνειο και 100.000 (ή πιθανόν περισσότεροι) κάθε χρόνο λάμβαναν επίδομα ενοικίου συνολικού ύψους 1.000 έως 1.200 ευρώ. Αντίστοιχα, περίπου 500 οικισμοί κοινωνικών κατοικιών στεγάζουν μέχρι σήμερα περίπου 50.000 νοικοκυριά.
      Ο ΟΕΚ έδινε περισσότερα δάνεια, απ’ ό,τι κατασκεύαζε κατοικίες. Τα δάνεια και τα επιδόματα συνήθως αποτελούσαν περισσότερο από το 70% των εξόδων του οργανισμού. Όμως κι αυτό δεν ίσχυε πάντοτε. Για παράδειγμα, μετά το 2007, όταν οι τρίτεκνοι αναγνωρίστηκαν ως πολύτεκνοι, τότε οι μισθωτοί τρίτεκνοι έγιναν αμέσως δικαιούχοι στεγαστικού δανείου. Τα έξοδα για δάνεια αυξήθηκαν ξαφνικά κατά επιπλέον 160-195 εκατ. ευρώ τον χρόνο και το μέρος των εξόδων του ΟΕΚ που αφορούσε δάνεια είχε εκτιναχθεί στο 95% μέσα σε δύο χρόνια.
      Τα επιδόματα ενοικίου στα μέσα της δεκαετίας του 2000 κόστιζαν περισσότερο από 150 εκατ. ευρώ τον χρόνο. Όμως, τότε οι υπηρεσίες του Δημοσίου δεν "συνομιλούσαν" τόσο συχνά η μία με την άλλη και η διασταύρωση των στοιχείων των δικαιούχων ήταν πιο δύσκολη. Εργαζόμενοι στον πρώην οργανισμό λένε ότι "η διαδικασία της διασταύρωσης ίσως δεν ήταν πάντα εξαντλητική". Από την άλλη μεριά, το 2012 η Ελλάδα έμεινε χωρίς καμία επιδότηση του ενοικίου για πέντε χρόνια μέχρι το 2017. Τότε θεσπίστηκε ένα νέο, χαμηλό επίδομα, ως όρος του μνημονίου, και δίνεται μέχρι σήμερα από τον ΟΠΕΚΑ.
      Συγκριτικά με το σύνολο των κατοικιών στη χώρα, οι κατοικίες που κατασκεύασε ο ΟΕΚ είναι λίγες και, επομένως, δεν έπαιξαν καταλυτικό ρόλο στην ανάπτυξη των ελληνικών πόλεων. Αλλά άφησαν αποτύπωμα, κυρίως στις πιο μικρές πόλεις. Οι κατοικίες αυτές συνήθως χτίζονταν μακριά από το κέντρο και, επομένως, ήταν ένας έμμεσος τρόπος να επεκταθούν οι πόλεις προς μια κατεύθυνση. Μια σειρά από απαραίτητες εγκαταστάσεις, όπως το δίκτυο ηλεκτροδότησης ή η αποχέτευση, έφτασαν σε αρκετές περιοχές της Ελλάδας προκειμένου να εξυπηρετήσουν τους δικαιούχους του ΟΕΚ. Αφού υπήρχε νερό, ρεύμα και αποχέτευση, πολύ περισσότεροι έχτιζαν στις ενδιάμεσες περιοχές.
      Ο πρώην OEK διαχειριζόταν τη γη (σε κάποιες περιπτώσεις την αγόραζε), την ενέτασσε στο σχέδιο πόλης αν ήταν εκτός, εκπονούσε πολεοδομική μελέτη, δημοπρατούσε την κατασκευή και την επέβλεπε. Έπειτα επέλεγε, μέσω κλήρωσης, τους δικαιούχους και καθόριζε το τίμημα που αυτοί θα πλήρωναν.
      Οι κατοικίες του ΟΕΚ, συνήθως εμβαδού 80 έως 130 τ.μ. σε διώροφα ή τετραώροφα κτήρια, υπάρχουν σε οικισμούς σε όλη την επικράτεια. Παρότι οι δύο πιο μεγάλοι, με διαφορά, οικισμοί τους οποίους έχτισε ο ΟΕΚ βρίσκονται στην Αττική, οι κοινωνικές κατοικίες είναι περισσότερες στην περιφέρεια.
      Η ελληνική εκδοχή της κοινωνικής κατοικίας εστίαζε σχεδόν αποκλειστικά στην ιδιοκτησία και την ιδιοκατοίκηση. Στις περισσότερες χώρες της Κεντρικής και Βόρειας Ευρώπης οι κοινωνικές κατοικίες διατίθενται συνήθως προς ενοικίαση, δημιουργώντας μία, κατά κάποιον τρόπο, παράλληλη αγορά, που "ανταγωνίζεται" τα ενοίκια της ελεύθερης αγοράς -και πιθανόν συμβάλλει στο να μειωθούν. Επιπλέον, μια τέτοια αγορά ενοικιαζόμενης κοινωνικής κατοικίας δημιουργεί ένα "απόθεμα" κατοικιών, το οποίο το κράτος μπορεί να παραχωρεί, με χαμηλό ενοίκιο, σε όσους πληρούν τα σχετικά κριτήρια κάθε χρονική στιγμή. Στην Ελλάδα, οι κοινωνικές κατοικίες παραχωρούνταν στον δικαιούχο έναντι χαμηλού αντιτίμου, και αφότου το πλήρωνε γινόταν ο ίδιος ιδιοκτήτης τους, ανεξάρτητα από την οικονομική κατάστασή του αργότερα.
      Επομένως, η στιγμή που θα γινόταν η κλήρωση για τους δικαιούχους είχε ξεχωριστή σημασία. Αρκετοί από τους συνομιλητές μας για τις ανάγκες αυτού του άρθρου περιέγραψαν, όχι χωρίς ειρωνεία, αυτή την περίοδο σαν "μια μεγάλη γιορτή", όπου "εμφανίζονταν όλες οι αρχές του κράτους".
      Πόσο όμως θα πλήρωναν τελικά οι δικαιούχοι για το καινούργιο σπίτι τους; Είναι κάτι που το μάθαιναν μετά από πολύ καιρό. Μετά την κλήρωση άρχιζε η διαδικασία υπολογισμού του κόστους της κατασκευής και καθορισμού του αντιτίμου της κάθε κατοικίας. Το προσωπικό του ΟΕΚ συνυπολόγιζε το κόστος της γης και της ανέγερσης του οικισμού και της κατοικίας, και υπολόγιζε ένα ενιαίο κόστος ανά τ.μ. για τους κατοίκους του κάθε οικισμού. Τη δεκαετία του 2000 αυτό το κόστος ήταν συνήθως κοντά στα 400 ευρώ, παρότι υπήρχαν οικισμοί που χρεώνονταν πολύ περισσότερο, ακόμα και περισσότερο από τα διπλάσια. Ήταν μια χρονοβόρα διαδικασία. Ο καθορισμός του κόστους μπορεί να διαρκούσε αρκετά χρόνια και, στο μεταξύ, ο δικαιούχος πλήρωνε ένα αντίτιμο κάθε μήνα, έναντι. Δεν ήταν ασυνήθιστο δικαιούχοι ή σύλλογοι οικιστών να ισχυρίζονται ότι η κατοικία τους ή ο οικισμός τους έχει κακοτεχνίες και να διεκδικούν χαμηλότερο αντίτιμο, αφότου είχαν ήδη μετακομίσει.
      Την τελευταία δεκαετία, οι, πολύ λιγότεροι, εργαζόμενοι του πρώην ΟΕΚ (και αναλογικά, ακόμα λιγότεροι μηχανικοί) που έχουν παραμείνει στη ΔΥΠΑ ουσιαστικά διαχειρίζονται μόνο ανοιχτές υποθέσεις. Από τη φύση των ρυθμίσεων που θεσπίστηκαν στα τέλη της προηγούμενης δεκαετίας, καταλαβαίνει κάποιος ότι η διαχείριση που ασκούσε ο οργανισμός δεν ήταν πάντα ιδανική. Πέντε χρόνια μετά το κλείσιμο, το 2017, ορίστηκε μέγιστη τιμή ανά τ.μ. για τους οικισμούς που δεν είχαν ακόμη τιμολογηθεί και ανακοινώθηκαν πολύ ευνοϊκές ρυθμίσεις για όσους ακόμη χρωστούσαν.
      Πολλά από τα δάνεια του ΟΕΚ ήταν "κόκκινα". Το 2018 ρυθμίστηκαν με πολύ ευνοϊκές ρυθμίσεις και με κούρεμα τόκων υπερημερίας. Ταυτόχρονα, παραμένει μέχρι σήμερα ο γρίφος της αξιοποίησης της αρκετά μεγάλης περιουσίας του πρώην ΟΕΚ: σύμφωνα με ανεπίσημους υπολογισμούς, πρόκειται για εκτάσεις τουλάχιστον 4.500 στρεμμάτων σε όλη την Ελλάδα, συνήθως δωρεές δήμων ή περιφερειών, στην πολύ μεγάλη πλειοψηφία τους εκτός σχεδίου πόλης.
      Ένα χωριό από το μέλλον
      Υπάρχει ένα "παιδί" της ελληνικής στεγαστικής πολιτικής, που σήμερα έχει ξεχωριστό ενδιαφέρον. Βόρεια της Αθήνας, στην Πεύκη, βρίσκεται το Ηλιακό Χωριό, δηλαδή 435 κατοικίες, οργανωμένες σε κτήρια δύο, τεσσάρων και έξι ορόφων. Πρόκειται για τον δεύτερο μεγαλύτερο οικισμό του ΟΕΚ, μετά το Ολυμπιακό Χωριό με τις 2.300 κατοικίες. Το Ηλιακό Χωριό σχεδιάστηκε την περίοδο 1978 έως 1981 από το γραφείο του αρχιτέκτονα Αλέξανδρου Τομπάζη και κατασκευάστηκε μέχρι το 1989 με τέτοιο τρόπο ώστε τα κτήρια να είναι ενεργειακά αποδοτικά με πολλούς, καινοτόμους τρόπους.
      Τις δεκαετίες του 1970 και του 1980 δεν υπήρχε η συζήτηση περί κλιματικής αλλαγής και ήμασταν πολύ μακριά από τους αλλεπάλληλους κύκλους των σημερινών προγραμμάτων "Εξοικονομώ". Όμως τότε ο κόσμος άφηνε πίσω του δύο μεγάλες πετρελαϊκές κρίσεις. "Tο Ηλιακό Χωριό ήταν ένα πιλοτικό έργο στα σπάργανα της ενασχόλησης με την 'ηλιακή' όπως ονομάστηκε αρχικά αρχιτεκτονική ή τον βιοκλιματικό σχεδιασμό, όπως τον αποκαλούμε σήμερα", λέει ο αρχιτέκτονας Άκης Τηλεμάχου, ο οποίος είναι σήμερα συνεργάτης του γραφείου Τομπάζη. Στο "χωριό" συνυπήρχαν συστήματα μόνωσης μαζί με, ιδιαίτερα καινοτόμα για την εποχή, "ενεργητικά συστήματα", που σχεδιάστηκαν για να παρέχουν θέρμανση και ζεστό νερό στις κατοικίες εξοικονομώντας ενέργεια. Τότε χρησιμοποιήθηκαν για πρώτη φορά στην Ελλάδα τεχνολογίες όπως το αποκεντρωμένο σύστημα αντλιών θερμότητας, συλλέκτες αέρος, επίπεδοι συλλέκτες νερού, διεποχιακή αποθήκευση θερμότητας με συλλέκτες νερού και μια μεγάλη υδατοδεξαμενή όγκου 600 κυβικών μέτρων.
      Ηλιακό Χωριό, 2023 | Φωτογραφία: διαΝΕΟσις Τα "ενεργητικά" συστήματα αυτά είχαν σχεδιαστεί ως μια πιθανή απάντηση στις πετρελαϊκές κρίσεις: με πιο ενεργειακά αποδοτικές κατοικίες οι άνθρωποι ήταν λιγότερο εξαρτημένοι από την τιμή του πετρελαίου και από το καρτέλ του ΟΠΕΚ. Το ενδιαφέρον μάλιστα για το πόσο καλά μπορεί να λειτουργούν οι πρωτοπόρες ενεργειακές κατοικίες ήταν ευρύτερο: το γερμανικό Υπουργείο Έρευνας και Τεχνολογίας πλήρωσε το μεγαλύτερο μέρος του κόστους της μελέτης για την ανάπτυξη του Ηλιακού Χωριού. Αντίστοιχα, ερευνητές του Αριστοτέλειου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης μετρούσαν, τα πρώτα χρόνια μετά τα εγκαίνια, την απόδοση των συστημάτων.
      Μια βόλτα στο Ηλιακό Χωριό σήμερα μαρτυρά ότι τα περισσότερα από αυτά τα συστήματα δεν δουλεύουν όπως σχεδιάστηκαν -κάποια δεν λειτούργησαν ποτέ. Στις ταράτσες των σπιτιών τα περισσότερα ηλιακά πάνελ είναι φθαρμένα. Άλλα έχουν πλέον απομακρυνθεί· οι σιδεριές στις οποίες στηρίζονταν χάσκουν γυμνές και σε κάποιες από αυτές οι κάτοικοι έχουν στερεώσει συμβατικούς ηλιακούς θερμοσίφωνες. Σποραδικά εμφανίζονται πεταμένα μονωτικά υλικά. Τελικά, το 2019 το Ηλιακό Χωριό έκανε ό,τι θεωρητικά δεν είχε ανάγκη να κάνει: συνδέθηκε με το δίκτυο του φυσικού αερίου.
      Γιατί όμως, παρότι η αρχική ιδέα πίσω από την κατασκευή του Ηλιακού Χωριού με τα χρόνια γινόταν ολοένα και πιο επίκαιρη, το ίδιο το χωριό φαινόταν να την εγκαταλείπει; Οι πρώτες αξιολογήσεις του ΑΠΘ διαπίστωναν ότι οι κάτοικοι, παρότι είχαν εκπαιδευτεί γύρω από τα συστήματα που είχαν τότε εγκατασταθεί, δυσκολεύονταν να τα λειτουργήσουν με σωστό τρόπο. Τοποθετούσαν έπιπλα στους νότιους τοίχους, τα οποία "έκλειναν" τους τοίχους θερμικής αποθήκευσης σε κάποια από τα κτήρια του οικισμού και έτσι τον χειμώνα τα σπίτια ήταν πιο κρύα. "Αν κάποιος αφήνει τα παντζούρια κλειστά ή την τέντα κατεβασμένη στον χώρο του 'θερμοκηπίου' κατά τη διάρκεια μιας χειμωνιάτικης μέρας ή έχει τοποθετήσει έπιπλα ή πράγματα που σκιάζουν π.χ. τον πάγκο νερού, γιατί αυξήθηκαν οι ανάγκες της οικογενείας του σε χώρους, θα υπάρξει μείωση του κέρδους θερμότητας που περιμένουμε", εξηγεί ο Άκης Τηλεμάχου.
      Από την άλλη πλευρά, πόσο εύκολο ήταν οι άνθρωποι που ζούσαν εκεί να έχουν τον νου τους σε όλα αυτά τα άγνωστα και απαιτητικά συστήματα, ενώ παράλληλα συνέχιζαν τις δουλειές τους και τις ζωές τους; Και, όσο οι σχετικές τεχνολογίες βελτιώνονταν, γιατί δεν αναβαθμίστηκαν τα ίδια τα συστήματα; "Πέραν της συντήρησης των έργων ή της κατάρτισης των κατοίκων, έργα των οποίων η λειτουργία ή και η ίδια η φύση βασίζεται σε μεγάλο βαθμό σε εκτενή χρήση μηχανολογικών ή άλλων τεχνολογιών, κινδυνεύουν εύκολα να θεωρηθούν παρωχημένα με τους σύγχρονους ρυθμούς εξέλιξης των αντίστοιχων τεχνολογιών. Για να εξασφαλίζεται η λειτουργία τους, θα πρέπει να εξασφαλίζεται και η ενημέρωση ή η αναβάθμισή τους. Επιπλέον τα τελευταία χρόνια είχαμε σχετικά φθηνή ενέργεια", λέει ο Άκης Τηλεμάχου.
      Ωστόσο, θα ήταν άδικο το αποτύπωμα του Ηλιακού Χωριού να περιοριστεί μόνο στα συστήματα που δεν λειτούργησαν. Είναι σίγουρα ενδιαφέρον, ίσως το πιο ενδιαφέρον, ότι το ελληνικό κράτος έκανε μια τέτοια υπέρβαση. Είχε την ικανότητα να φανταστεί και να προκρίνει, ακόμη και κατ’ εξαίρεση της συνηθισμένης δραστηριότητας του ΟΕΚ, την κατασκευή ενός τέτοιου οικισμού εκείνη την περίοδο.
      Πέρα από αυτό, το Ηλιακό Χωριό παραμένει περισσότερο από 30 χρόνια αργότερα ένας ζωντανός οικισμός. Τα κτήρια έχουν σωστό προσανατολισμό, είναι οργανωμένα σε κομψά οικοδομικά τετράγωνα με επαρκή δημόσιο χώρο, με πλατείες και αίθρια -πράγματα τα οποία σπανίζουν στις ελληνικές πόλεις. Είναι επίσης πιθανό να συνέβαλε στο "ζωντάνεμα" ολόκληρης της περιοχής. Περπατώντας από το Μαρούσι προς την τοποθεσία του, επί πολλά οικοδομικά τετράγωνα τα περισσότερα κτήρια φαίνεται να έχουν χτιστεί τουλάχιστον μετά τα μέσα της δεκαετίας του 1980, παράλληλα ή αργότερα από τον οικισμό.
      Όπως ένας μυς του ανθρώπινου σώματος, έτσι και μια κρατική υπηρεσία, αν μείνει αδρανής για πολύ καιρό ατροφεί. Μετά το κλείσιμο του ΟΕΚ το 2012 και τη μη αντικατάστασή του από κάτι άλλο, το ελληνικό κράτος έχασε τη δυνατότητα να "τρέχει" αντίστοιχα έργα. Δεν μπορεί πια να ασκεί στεγαστική πολιτική και, μέσα από αυτή, να επιδρά θετικά στην ανάπτυξη των πόλεων, να φαντάζεται ένα βιώσιμο μέλλον και να προσαρμόζεται σε αυτό.
      Ηλιακό Χωριό, 2023 | Φωτογραφία: διαΝΕΟσις -------
      Μετά από μια δεκαετία χωρίς στεγαστική πολιτική, ήρθε μια δύσκολη στεγαστική κρίση. Πώς μπορεί να σχεδιαστούν τα κατάλληλα μέτρα από το μηδέν, αποφεύγοντας τα λάθη του παρελθόντος; Ποιος θα τα εφαρμόσει, πόσοι και ποιοι άνθρωποι; Πόσα χρήματα χρειάζονται και πώς μπορεί να βρεθούν, αλλά και να έχουν τον μικρότερο δυνατό δημοσιονομικό αντίκτυπο; Και, τελικά, μετά την εμπειρία των μνημονίων, μπορεί να ξαναβρεί το ελληνικό κράτος την ικανότητά του να υπερβεί την εποχή του, αυτή τη φορά με επιτυχία;
      Είναι ένα σημαντικό πρώτο βήμα, το να γίνουν οι παραπάνω ερωτήσεις και να απασχολήσουν τον δημόσιο διάλογο. Όμως, πώς μπορεί να μοιάζουν οι απαντήσεις; Σε αυτό το σημείο, είναι χρήσιμο κάποιος να στρέψει το βλέμμα του έξω από τη χώρα, στην υπόλοιπη Ευρώπη. Διαφορετικές χώρες έχουν άλλους τρόπους να ασκούν στεγαστική πολιτική, οι οποίοι σχηματίστηκαν σε διαφορετικές συνθήκες. Είναι δύσκολο, και πιθανόν καταδικασμένο να αποτύχει, τα μέτρα που πήρε μια χώρα να μεταφερθούν αυτούσια στο περιβάλλον μιας άλλης. Όμως, οι διαφορετικές οπτικές πάνω στο ζήτημα της στέγασης φανερώνουν τα προβλήματα που πρέπει να λυθούν και τις επιλογές που υπάρχουν.
      Ενοικιαζόμενες κοινωνικές κατοικίες στην Αυστρία
      Το 1995 ο "starchitect" Ζαν Νουβέλ, που μεταξύ άλλων έχει σχεδιάσει τη Φιλαρμονική του Παρισιού και την επέκταση του Εθνικού Μουσείου Τέχνης στη Μαδρίτη, παρέδωσε τα σχέδιά του για την αναμόρφωση του πρώτου από τους τέσσερις πύργους του Gasometer. Σχεδόν ταυτόχρονα, ακόμη τρεις αυστριακοί αρχιτέκτονες παρέδωσαν αντίστοιχα σχέδια για τους υπόλοιπους τρεις πύργους. Τα Gasometers, τέσσερις μεγάλες, κυκλικές δεξαμενές γκαζιού (με ύψος 70 και διάμετρο 60 μέτρα η καθεμία) κοντά στο κέντρο της Βιέννης χτίστηκαν στα τέλη του 19ου αιώνα. Όμως, στα μέσα της δεκαετίας του 1990 ήταν έρημες ήδη επί περισσότερα από 30 χρόνια.
      Τα σχέδια του Νουβέλ και των υπόλοιπων αρχιτεκτόνων προέβλεπαν την αναμόρφωση των δεξαμενών σε χώρους συναυλιών, εμπορικά κέντρα, κινηματογράφους, γυμναστήρια, φοιτητικές εστίες και κατοικίες. Το έργο ολοκληρώθηκε τελικά έξι χρόνια αργότερα και μεταμόρφωσε σε μεγάλο βαθμό ολόκληρη την περιοχή. Σήμερα, αποτελεί από μόνο του μια ζωντανή γειτονιά όπου κινούνται καθημερινά ή κατοικούν περισσότεροι από 4.000 άνθρωποι. Ο χώρος έχει αποκτήσει πλέον και τουριστικό ενδιαφέρον: εκεί πραγματοποιούνται τακτικά ξεναγήσεις για όσους θέλουν να μάθουν περισσότερα για τις παλιές δεξαμενές και για την ανάπλασή τους.
      Ωστόσο, αξίζει κάποιος να σταθεί λίγο περισσότερο στις κατοικίες μέσα στα Gasometers. Από τις 800 συνολικά κατοικίες, οι περισσότερες, περίπου 600, είναι κοινωνικές κατοικίες. Ιδιοκτήτης είναι ο δήμος της Βιέννης και τα διαμερίσματα διατίθενται για ενοικίαση σε δικαιούχους των αντίστοιχων προγραμμάτων κοινωνικής στέγασης. Οι ενοικιαζόμενες κοινωνικές κατοικίες είναι κάτι μάλλον συνηθισμένο στην Αυστρία. Στη Βιέννη, μια πόλη 1,9 εκατομμυρίων κατοίκων, ο δήμος καθώς και κάποιοι μη κερδοσκοπικοί συνεταιρισμοί διαχειρίζονται περίπου 200.000 ενοικιαζόμενες κοινωνικές κατοικίες. Σε ολόκληρη τη χώρα, 1 στις 5 κατοικίες είναι ενοικιαζόμενη κοινωνική κατοικία, ενώ η Αυστρία είναι μία από τις μόλις έξι χώρες του ΟΟΣΑ όπου, από το 2010 μέχρι το 2018, το ποσοστό αυτών των κατοικιών αναλογικά με το σύνολο αυξήθηκε. Τα κριτήρια για τους δικαιούχους ενοικίασης κοινωνικών κατοικιών είναι ιδιαίτερα γενναιόδωρα: έχει υπολογιστεί ότι περιλαμβάνουν τη μεγάλη πλειοψηφία, περίπου 80%, των νοικοκυριών στη χώρα.
      Οι τέσσερις πύργοι του Gasometer | Πηγή: Shutterstock "Το σύστημα κοινωνικής στέγασης στην Αυστρία άρχισε με την εκβιομηχάνιση", εξηγεί η πρέσβης της χώρας στην Αθήνα, Ερμίνε Πόπελερ. "Σε κάποια μέρη, όπως στη Στυρία, η ανάπτυξη αυτή συνδέεται σε μεγάλο βαθμό με τη βιομηχανία: εκεί υπήρχε μεγάλη ανάγκη για εργάτες στα ορυχεία. Από την άλλη πλευρά, η Βιέννη, ως έδρα του οίκου των Αψβούργων στις αρχές του 19ου αιώνα ήταν πολύ ελκυστική για τους ανθρώπους να μείνουν και να εργαστούν. Επομένως δημιουργήθηκε και εκεί μια σημαντική ανάγκη για στέγαση. Η πόλη της Βιέννης αποφάσισε τότε να αρχίσει το σύστημα της κοινωνικής κατοικίας ενώ, παράλληλα, δημιουργήθηκαν και οι πρώτοι συνεταιρισμοί".
      Πώς λειτουργεί όμως στην πράξη ένα τόσο παλιό σύστημα, όπου η παρέμβαση του κράτους είναι τόσο σημαντική; Πώς οργανώνεται; "Η κάθε πόλη έχει τα δικά της κριτήρια για τους δικαιούχους", εξηγεί η Ερμίνε Πόπελερ. "Οι εκατοντάδες μη κερδοσκοπικοί συνεταιρισμοί στέγης χρηματοδοτούνται μέσω ειδικών δανείων από στεγαστικές τράπεζες. Εισπράττουν επίσης εισφορές από τους δήμους και φυσικά εισπράττουν τα ενοίκια που πληρώνουν οι δικαιούχοι. Με αυτό τον τρόπο έχουν κεφάλαιο που το χρησιμοποιούν για τη διαχείριση των κατοικιών και για τις απαραίτητες επενδύσεις σε υποδομές".
      Παρότι η Αυστρία επιδοτεί κάποια δάνεια ή σπανιότερα παρέχει χρηματοδότηση για την απόκτηση σπιτιού σε πολύ φτωχά νοικοκυριά, η βάση της αυστριακής στεγαστικής πολιτικής είναι οι ενοικιαζόμενες κοινωνικές κατοικίες. Είναι μάλλον αναμενόμενο ότι τα ενοίκια, που καθορίζονται κυρίως από την περιοχή και από το κόστος κατασκευής της κοινωνικής κατοικίας είναι αισθητά χαμηλότερα από αυτά της ελεύθερης αγοράς. Πρόκειται για μια παράλληλη αγορά ακινήτων. Επηρεάζει άραγε αυτό τις τιμές στην ελεύθερη αγορά; "Σίγουρα, υπάρχει μια σύνδεση της κρατικά επιδοτούμενης αγοράς κατοικίας με την ελεύθερη", λέει η Ερμίνε Πόπελερ. "Αυτό βέβαια δεν ισχύει σε όλες τις περιπτώσεις. Για παράδειγμα, οι τιμές των πολυτελών κατοικιών ακολουθούν τη διεθνή αγορά πολυτελών κατοικιών χωρίς να επηρεάζονται από ό,τι συμβαίνει στην κοινωνική κατοικία".
      Συνδυασμός πολλών παρεμβάσεων στη Γαλλία
      ΗΓαλλία είναι κι αυτή μια χώρα με ιδιαίτερα ανεπτυγμένο σύστημα ενοικιαζόμενων κοινωνικών κατοικιών: περίπου 14% του συνόλου των κατοικιών στη χώρα λειτουργούν με αυτό τον τρόπο. Ωστόσο, η χρηματοδότηση του συστήματος διαφέρει από την αντίστοιχη της Αυστρίας. "Υπάρχει ένας ειδικός μηχανισμός, το 1% των μισθών για τη στέγη", λέει ο Γάλλος πολεοδόμος, αναπληρωτής καθηγητής στο τμήμα real estate του Πανεπιστημίου της Ουάσιγκτον, Αρτούρ Ακολέν. "Πλέον βέβαια η εισφορά για την κοινωνική κατοικία έχει μειωθεί στο 0,45%, αλλά έχει μείνει το όνομα. Αυτό το ποσοστό κρατείται από όλους τους μισθούς που πληρώνονται στη χώρα από επιχειρήσεις ενός μεγέθους και πάνω, και παρέχει κεφάλαιο στην ενοικιαζόμενη κοινωνική κατοικία. Ένα μικρότερο μέρος του χρησιμοποιείται για την υποστήριξη της αγοράς κατοικίας. Οι επιχειρήσεις έχουν επίσης κάποιο λόγο στο πώς μοιράζονται αυτά τα χρήματα και κάποιες φορές ζητούν επιπλέον προνόμια για τους εργαζόμενους του κλάδου τους".
      Πρόκειται επίσης για ένα σύστημα νεότερο από αυτό της Αυστρίας. Σχεδόν ταυτόχρονα με την ανοικοδόμηση μετά τον πόλεμο, οι Γάλλοι μετακινήθηκαν μαζικά από την περιφέρεια προς τις πόλεις, δημιουργώντας έτσι νέες ανάγκες στέγασης. Για να ικανοποιηθούν οι νέες ανάγκες, τις δεκαετίες του 1950 και του 1960 οι αρχές κατασκεύασαν τεράστια συγκροτήματα κοινωνικών κατοικιών με εκατοντάδες διαμερίσματα το καθένα στα προάστια των γαλλικών πόλεων. Πολλά από αυτά τα συγκροτήματα εξελίχθηκαν σε γκέτο. "Παρότι έχουν γίνει νεότερες επενδύσεις στην εκ νέου ανάπτυξη, είναι γεγονός ότι σε πολλά από αυτά τα πρώτα συγκροτήματα σήμερα υπάρχει φτώχεια και παραβατικότητα", εξηγεί ο Αρτούρ Ακολέν.
      Ωστόσο, η ιστορία δεν τελειώνει εκεί. Από τις περίπου 5 εκατομμύρια κοινωνικές κατοικίες που λειτουργούν στη Γαλλία, πολλές, περίπου 2 εκατομμύρια, προστέθηκαν τα τελευταία 20 χρόνια. "Πρόκειται συνήθως για πιο μικρά συγκροτήματα 10, 20 ή 30 διαμερισμάτων, διάσπαρτα σε περιοχές των πόλεων, ακόμα και σε πιο ακριβές περιοχές στο κέντρο του Παρισιού. Γίνεται μεγάλη προσπάθεια πλέον να πραγματοποιούνται μικρότερα έργα, πιο ενταγμένα στην κάθε περιοχή όπου αναπτύσσονται. Επιπλέον, και τα μεγαλύτερα καινούργια έργα διαθέτουν κατοικίες τόσο στην ελεύθερη αγορά όσο και στην κρατικά επιδοτούμενη", λέει ο Αρτούρ Ακολέν και αναφέρεται σε ένα έργο που βρίσκεται σε εξέλιξη, στη συνοικία Clichy-Batignolles στο Παρίσι.
      Στον χώρο ενός παλιού αμαξοστασίου, σε μια έκταση 540 στρεμμάτων στο 17ο διαμέρισμα του Παρισιού λειτουργούν ήδη τα νέα δικαστήρια, ένας ουρανοξύστης ύψους 160 μέτρων που σχεδίασε ο Ρέντσο Πιάνο. Απέναντι από τα δικαστήρια, γύρω από ένα μεγάλο πάρκο 100 στρεμμάτων όπου βρίσκονται τρία κρατικά θέατρα, γραφεία, σχολεία και καταστήματα, κατασκευάζονται 3.400 κατοικίες, με τις μισές από αυτές να ενοικιάζονται, ή να είναι προγραμματισμένο να ενοικιαστούν ως κοινωνικές κατοικίες. Οι δικαιούχοι επιλέγονται με πολλά, διαφορετικά κριτήρια ανά περιοχή και για ένα τέτοιο καινούργιο διαμέρισμα σε ελκυστική τοποθεσία η αναμονή μέχρι να μετακομίσουν στο νέο σπίτι τους μπορεί να ξεπεράσει τα πέντε χρόνια.
      Η συνοικία Clichy-Batignolles στο Παρίσι | Πηγή: https://www.parisetmetropole-amenagement.fr/sites/default/files/2022-05/plan_du_projet_version_web_101017.pdf Φυσικά, το να υπάρχουν κοινωνικές κατοικίες σε δημοφιλείς περιοχές δεν έχει μόνο θετικά. Έφερε και ένα περίεργο είδος παραβατικότητας: "Ο γαλλικός Τύπος έχει γράψει για περιπτώσεις δικαιούχων που νοίκιαζαν 'δεύτερο χέρι' κοινωνικές κατοικίες μέσω Airbnb και βεβαίως πλήρωσαν πρόστιμο. Μετά από αυτές τις περιπτώσεις οι δήμοι έθεσαν κάποιους επιπλέον περιορισμούς", λέει ο Αρτούρ Ακολέν.
      Ταυτόχρονα, με την ενοικίαση σπιτιών, το γαλλικό κράτος δίνει επίσης ένα αρκετά σημαντικό επίδομα ενοικίου, το οποίο δικαιούνται περίπου τα μισά νοικοκυριά που ζουν στο ενοίκιο, ακόμα και στις κοινωνικές κατοικίες. Το επίδομα αυτό κυμαίνεται από το ένα τρίτο έως το μισό του συνόλου του ενοικίου.
      Σε κάποιο βαθμό όλα αυτά τα μέτρα, μαζί με άλλους παράγοντες, είναι πιθανό να αποδίδουν: το ποσοστό των ενοικιαστών που πληρώνουν περισσότερο από το 40% του εισοδήματός τους στο ενοίκιο είναι σχετικά μικρό -8% στις πόλεις, 3% στην περιφέρεια.
      Ωστόσο, παρότι το γαλλικό σύστημα είναι σε κάποιο βαθμό αυτοχρηματοδοτούμενο -λόγω του "1% των μισθών για τη στέγη"- είναι επίσης ιδιαίτερα παρεμβατικό και πολυδάπανο. Θα μπορούσε να είναι διαφορετικά; "Δεν υπάρχει μαγική λύση", εκτιμάει ο Αρτούρ Ακολέν. "Η στέγη είναι ακριβή και είναι επίσης ακριβό να συντηρηθεί. Αν θέλεις να είναι σε μια καλή τοποθεσία, η τιμή της γης είναι επίσης ακριβή. Επομένως πρέπει να βρεις τρόπους να βγαίνει αυτή η εξίσωση, πράγμα που σημαίνει τη δέσμευση σημαντικών πόρων. Στις ΗΠΑ, όπου ζω και εργάζομαι, κυκλοφορεί πολύ η ιδέα ότι αν κάνεις την αγορά να λειτουργήσει ή αν βρεις τα κατάλληλα κίνητρα δεν χρειάζεται να ξοδέψεις τόσα πολλά. Όμως, όταν σε κάθε περίπτωση το εισόδημα του νοικοκυριού δεν επαρκεί για να πληρώσει το κόστος της στέγης, πρέπει να βρεις κάποιον τρόπο να το επιδοτήσεις. Αυτός ο τρόπος μπορεί να είναι, λίγο ή πολύ, έμμεσος αλλά και αυτό ακόμα κοστίζει".
      Η διαφορετική περίπτωση της Ισπανίας
      Ησυζήτηση με την Ισπανίδα Κλάρα Μαρτίνεζ-Τολεδάνο, επίκουρη καθηγήτρια χρηματοοικονομικών στο Imperial College του Λονδίνου έφτασε κάποια στιγμή στα επιδόματα ενοικίου. "Έχω αμφιβολίες σχετικά με την αποτελεσματικότητα των επιδομάτων ενοικίου", λέει. "Οι ιδιοκτήτες, εφόσον γνωρίζουν ότι οι ενοικιαστές λαμβάνουν το επίδομα, έχουν την επιλογή να το ενσωματώσουν αργά ή γρήγορα στο ποσό του ενοικίου. Έτσι είναι πιθανό το επίδομα, ή ένα μέρος του, να καταλήγει τελικά στον ιδιοκτήτη και όχι στον ενοικιαστή που αντιμετωπίζει βασικά το πρόβλημα".
      Τα αντίστοιχα επιδόματα ενοικίου θεσπίστηκαν σχετικά πρόσφατα στην Ισπανία και, προς το παρόν, καλύπτουν μόνο κάποια χαμηλά εισοδήματα και ένα μικρό μέρος του ενοικίου, ειδικά στις πόλεις. "Τελικά, το μέτρο δεν επηρέασε πολλούς ανθρώπους επειδή υπάρχουν όλοι αυτοί οι περιορισμοί", λέει η Μαριόνα Σεγκού, επίκουρη καθηγήτρια στο Πανεπιστήμιο CY Cergy στο Παρίσι, η οποία έχει ασχοληθεί εκτενώς με το θέμα της στέγασης. "Το μέτρο αυτό είχε μάλιστα και συγκεκριμένο προϋπολογισμό, οπότε πολλοί το ζήτησαν αλλά κάποια στιγμή τελείωσαν τα χρήματα και χρειάστηκε να βρεθούν νέοι πόροι".
      Η Ισπανία, όπως και η Ελλάδα, με τα μέτρα που θέσπισε διαχρονικά, ενθάρρυνε τους ανθρώπους να αποκτήσουν ή να χτίσουν σπίτι, και όχι να νοικιάσουν. "Η αγορά σπιτιού είναι κάπως σαν 'το ισπανικό όνειρο', κάθε Ισπανός ονειρευόταν να έχει ένα σπίτι", εξηγεί η Μαριόνα Σεγκού. "Υπάρχει μια παροιμία στα ισπανικά που λέει ότι 'τα τούβλα δεν πέφτουν ποτέ' εννοώντας ότι η επένδυση σε ένα σπίτι είναι πάντα καλή, επειδή είναι ασφαλής. Αλλά δεν είναι μόνο μια ασφαλής επένδυση, είναι και κερδοφόρα. Αυτή την κουλτούρα την ενθάρρυναν επίσης οι κυβερνήσεις. Αυτά φυσικά τα λέγαμε πριν από την κρίση. Η Ισπανία υπέφερε πολύ την προηγούμενη δεκαετία από μια φούσκα στην κατασκευή κατοικιών και στα στεγαστικά δάνεια, η οποία έσκασε με μαζικούς πλειστηριασμούς".
      Αφού οι Ισπανοί ήθελαν να γίνουν ιδιοκτήτες, οι κυβερνήσεις τούς βοηθούσαν. Η στεγαστική πολιτική του κράτους ήταν κι αυτή προσανατολισμένη στην ιδιοκτησία. Το κράτος κυρίως επιδοτούσε δάνεια και έχτιζε σπίτια τα οποία αργότερα παραχωρούσε σε δικαιούχους. Σήμερα, τρεις στους τέσσερις Ισπανούς έχουν ιδιόκτητο σπίτι, ποσοστό επίσης αντίστοιχο με το ελληνικό (73%) και αρκετά υψηλότερο από της Αυστρίας (54%) και της Γαλλίας (65%). Αντίστοιχα, οι ενοικιαζόμενες κοινωνικές κατοικίες είναι σχετικά ανύπαρκτες (λιγότερο από 2% του συνόλου των κατοικιών).
      "Το γεγονός ότι μέχρι πολύ πρόσφατα οι κοινωνικές κατοικίες ήταν προς πώληση και όχι προς ενοικίαση δημιούργησε πρόβλημα", λέει η Μαριόνα Σεγκού. "Ουσιαστικά, αυτό έδωσε τη δυνατότητα σε κάποιους να αγοράσουν σπίτι σε χαμηλή τιμή ως δικαιούχοι, και μετά από 30 χρόνια οι ίδιοι ή τα παιδιά τους μπορούσαν να πουλήσουν το σπίτι στην τιμή της αγοράς και να έχουν μεγάλο κέρδος. Αυτό φυσικά συμφέρει τους δικαιούχους, αλλά με αυτό τον τρόπο το κράτος χάνει σταδιακά όλες τις μονάδες κοινωνικής κατοικίας και εξαναγκάζεται να χτίζει συνεχώς".
      Το 2021, η Ισπανία άλλαξε λίγο τη στρατηγική της και περιέλαβε στο σχέδιό της για το Ταμείο Ανάκαμψης ένα φιλόδοξο έργο ανάπτυξης 20.000 ενεργειακά αποδοτικών κοινωνικών κατοικιών που θα διατεθούν προς ενοικίαση ως κοινωνικές κατοικίες. Εν πολλοίς πρόκειται για ακίνητα της Sareb, της κρατικής τράπεζας ("bad bank") στην οποία κατέληξαν χιλιάδες ακίνητα που εκπλειστηριάστηκαν την προηγούμενη δεκαετία. Ωστόσο, η Μαριόνα Σεγκού διατηρεί τις αμφιβολίες της: "Είναι πολύ πιθανό τα σπίτια αυτά να βρίσκονται σε περιοχές όπου οι άνθρωποι δεν θέλουν να ζήσουν. Είναι ένα θέμα που επανέρχεται συνέχεια στον δημόσιο διάλογο, ότι υπάρχουν τρία εκατομμύρια άδεια σπίτια στην Ισπανία. Ναι, αυτό ισχύει αλλά αυτά τα σπίτια ίσως να μην είναι στις μεγάλες πόλεις ή στα περίχωρά τους. Υπάρχει αναντιστοιχία με τις ανάγκες. Θα εκπλαγώ αν από τις 20.000 κατοικίες της 'bad bank' οι μισές είναι σε περιοχές με κάποια ζήτηση. Ακόμα και αν είναι, οι 20.000 κατοικίες για τα δεδομένα της Ισπανίας είναι ένας πολύ μικρός αριθμός για να κάνει κάποια αισθητή διαφορά".
      ­
      Διαβάστε Μια Συνοπτική Παρουσίαση Της Έρευνας (PDF)
      Το θέμα της στέγασης βρίσκεται σταθερά ψηλά στον ισπανικό δημόσιο διάλογο. Ωστόσο, ακόμη και μετά τις αυξήσεις των τελευταίων ετών οι Ισπανοί, κατά μέσο όρο, δεν πληρώνουν τόσο πολλά, όσο π.χ. οι Έλληνες, για στέγαση: πληρώνουν 11% του εισοδήματός τους (έναντι 34%) στις πόλεις. Όμως, οι πιο νέοι και οι πιο φτωχοί, αντιμετωπίζουν δυσανάλογο πρόβλημα, ειδικά σε περιοχές που για διάφορους λόγους οι τιμές αυξάνονται με πολύ γρήγορο ρυθμό. Αυτή η συνθήκη δημιούργησε σημαντική πίεση για τη ρύθμιση των πλατφορμών βραχυχρόνιας μίσθωσης, αφού συνέπεσε χρονικά με την εξάπλωσή τους.
      Η Μαριόνα Σεγκού συμμετείχε σε μια ερευνητική ομάδα που επιχείρησε να μετρήσει τον αντίκτυπο της εισόδου του Airbnb στη Βαρκελώνη το 2015. Η μελέτη αυτή πράγματι διαπίστωσε (στατιστικά) σημαντική αύξηση των ενοικίων μετά την έλευση του Airbnb. Η αύξηση αυτή μάλιστα ήταν τριπλάσια στις πολύ τουριστικές περιοχές, δηλαδή εκείνες με πολλές καταχωρήσεις στην πλατφόρμα. "Φαίνεται ότι το Airbnb αύξησε τις τιμές, αλλά όχι εξωπραγματικά. Από ερευνητική σκοπιά μπορούμε να πούμε ότι σίγουρα παρατηρούμε μια αύξηση, αλλά δεν μπορούμε να πούμε ότι το Airbnb προκάλεσε το σύνολο της αύξησης των ενοικίων την ίδια περίοδο. Κάποιοι χρησιμοποίησαν την έρευνά μας για να πουν 'είδατε η επίδραση δεν είναι τόσο μεγάλη, δεν πρέπει να ανησυχούμε τόσο'. Άλλοι είπαν 'βλέπετε κάτι υπάρχει εδώ, πρέπει να παρέμβουμε'", λέει η Μαριόνα Σεγκού.
      Ωστόσο, ο διάλογος για την επίδραση των πλατφορμών είναι ακόμη ζωηρός και οι ειδικοί δεν έχουν καταλήξει με κάποια βεβαιότητα σε ένα συμπέρασμα. Την ίδια στιγμή, πολλές πόλεις δεν έχουν τον χρόνο να περιμένουν το συμπέρασμα -η μεγάλη άνοδος των ενοικίων τις έχει οδηγήσει στο να επιβάλλουν περιορισμούς σε τουριστικές περιοχές. Μία από αυτές τις πόλεις είναι η Βαρκελώνη. Τον Σεπτέμβριο του 2020, η τοπική κυβέρνηση της Καταλονίας επέβαλε περιορισμούς στο ύψος του ενοικίου που μπορούν να ζητήσουν οι ιδιοκτήτες από τους ενοικιαστές τους σε κάποιες τουριστικές περιοχές της περιφέρειας, ανάμεσά τους και το κέντρο της Βαρκελώνης. Ο περιορισμός παρέμεινε σε ισχύ μόνο ενάμιση χρόνο, μέχρι τον περσινό Μάρτιο, καθώς έπειτα κατέπεσε στο ισπανικό Συνταγματικό Δικαστήριο.
      Η σχετικά μικρή διάρκεια των περιορισμών, καθώς και το γεγονός ότι υπήρχαν αξιόπιστα δεδομένα σχετικά με τα ποσά των ενοικίων και τις νέες ενοικιάσεις σπιτιών (πρέπει να δηλώνονται υποχρεωτικά σε ηλεκτρονική πλατφόρμα) πυροδότησαν έναν ακόμη κύκλο μελετών. Σε μία από αυτές συμμετείχε η Μαριόνα Σεγκού και εξηγεί τα συμπεράσματά της: "Βρήκαμε μια σημαντική μείωση στα ενοίκια στις περιοχές που επέβαλαν τον περιορισμό, της τάξης του 5-6%. Όμως, δεν βρήκαμε μείωση του αριθμού των νέων συμβολαίων μετά τη θέσπιση των μέτρων. Οπότε δεν υπήρχε αντίκτυπος στην προσφορά, οι ιδιοκτήτες φαίνεται ότι συνέχισαν να νοικιάζουν τα σπίτια τους με τον ίδιο ρυθμό, σε λίγο χαμηλότερες τιμές. Ωστόσο, αυτά που βρίσκουμε είναι πιθανόν μια βραχυπρόθεσμη επιρροή. Κάποιος μπορεί να υποθέσει π.χ. ότι ο αντίκτυπος στην προσφορά δεν φαίνεται στον πρώτο χρόνο αλλά θα γίνει αισθητός αργότερα".
      ------
      Όπως δείχνουν οι ιστορίες άλλων χωρών, πολλά από τα προβλήματα είναι κοινά, τουλάχιστον στην Ευρώπη. Η συγκέντρωση επενδυτικού ενδιαφέροντος σε ακίνητα στα κέντρα των πόλεων, μια δεκαετία μείωσης, στασιμότητας ή αναιμικών αυξήσεων στα εισοδήματα μετά την παγκόσμια κρίση του 2008 και η είσοδος νέων επιλογών εκμετάλλευσης των ακινήτων από τους ιδιοκτήτες τους, όπως το Airbnb, έφεραν νέα προβλήματα παντού. Ταυτόχρονα, δημιουργούνται ολοένα και πιο επιτακτικές ανάγκες ανακαινίσεων και ενεργειακής αναβάθμισης. Στην Ελλάδα, φαίνεται ότι οι ίδιες προκλήσεις είναι πιο έντονες από οπουδήποτε στην Ευρώπη.
      Πανοραμική άποψη της Αθήνας | Φωτογραφία: διαΝΕΟσις Οδύσσεια στην Αθήνα
      "Το συμπέρασμα που έβγαλα από την εμπειρία αναζήτησης σπιτιού στην Αθήνα είναι ότι αν θέλουμε σαν ζευγάρι κάποια στιγμή να μετακινηθούμε προς το κέντρο της πόλης χρειαζόμαστε και οι δύο μια δεύτερη δουλειά επειγόντως", λέει η Λίνα Γιάνναρου. Η δημοσιογράφος της "Καθημερινής" κατέγραψε πρόσφατα το σαφάρι της (ή "Οδύσσεια", όπως γράφει ο τίτλος του σχετικού άρθρου) για την εύρεση ενός διαμερίσματος στο κέντρο της Αθήνας. Περιγράφει με αρκετή λεπτομέρεια όσα είδε εκείνη την περίοδο: σπίτια με σοβαρές ελλείψεις, πλημμελώς συντηρημένα, ή και ακατάλληλα για κατοίκηση με τους ιδιοκτήτες να ζητούν δυσανάλογα υψηλά ενοίκια. Εντυπωσιάστηκε τόσο, που, όπως λέει σήμερα, αναρωτήθηκε "αν αξίζει να 'ματώσεις' οικονομικά για να βρίσκεσαι κοντά σε θέατρα, μπαρ και εστιατόρια που δεν θα έχεις χρόνο να επισκεφθείς".
      Δεν ήταν όμως μόνο τα σπίτια και οι τιμές που της έκαναν εντύπωση, αλλά ακόμη και η συμπεριφορά που αντιμετώπισε. "Οι μεσίτες κατέβαλαν πραγματικά ελάχιστη προσπάθεια να μου 'πουλήσουν' ένα σπίτι", θυμάται. "Έκανα δεκάδες ραντεβού, ούτε ένας δεν έκανε τηλεφώνημα follow up για να ρωτήσει εάν τελικά ενδιαφέρομαι, να συμπληρώσει κάποια πληροφορία, να προτείνει ίσως άλλο διαμέρισμα. Μέχρι σήμερα δεν έχω καταλάβει εάν ήταν επειδή είναι τόσο πολλοί οι ενδιαφερόμενοι ή επειδή, αντίθετα, αντιλαμβάνονται ότι με αυτές τις τιμές είναι δύσκολο να υπάρξει συμφωνία".
      Μια άσχημη εικόνα
      Όλα μαρτυρούν ότι δεν πρόκειται απλώς για κακή τύχη της δημοσιογράφου. Τα επίσημα στοιχεία της Τράπεζας της Ελλάδας αποτυπώνουν με σαφήνεια την αύξηση: ο δείκτης των τιμών των διαμερισμάτων φαίνεται ότι θα κλείσει για το 2022 κατά περισσότερο από 10% αυξημένος, συγκριτικά με το 2021 (τα στοιχεία είναι προσωρινά και εκκρεμεί το τέταρτο τρίμηνο). Στα νέα διαμερίσματα, πενταετίας, στην Αθήνα, η αύξηση μπορεί να ξεπεράσει το 13%. Αλλά και το 2021, η αύξηση συγκριτικά με το 2020 ήταν μικρότερη, αλλά σημαντική: περίπου 7,5% στο σύνολο της χώρας.
      Η ιστοσελίδα "σπιτόγατος", όπου καταχωρίζονται μαζικά αγγελίες ακινήτων προς πώληση και ενοικίαση, δημοσιεύει αναλυτικά στοιχεία για τις τιμές ανά περιοχή. Δεν είναι επίσημα στοιχεία, αλλά είναι πολύ πιθανό να είναι ενδεικτικά. Σε 48 από τις 62 περιοχές για τις οποίες δημοσιεύονται δεδομένα (περίπου ταυτίζονται με τις Περιφερειακές Ενότητες) σημειώθηκε αύξηση των ενοικίων το τελευταίο τρίμηνο του 2022, συγκριτικά με την ίδια εποχή το 2021. Σε δεκατέσσερις από αυτές η αύξηση ξεπερνάει το 10%. Στην Αρκαδία, στο Κιλκίς, στο Λασίθι και στη Μεσσηνία η αύξηση των ενοικίων, στις αγγελίες του σπιτόγατου, ξεπερνάει το 20%. Από αυτές τις τέσσερις περιοχές μόνο το Κιλκίς "πέφτει" κάτω από τα 5 ευρώ ανά τετραγωνικό μέτρο.
      Από την άλλη πλευρά, είναι δύσκολο, όχι μόνο στην Ελλάδα αλλά σε οποιαδήποτε χώρα, τα εισοδήματα και ειδικά οι μισθοί να ακολουθήσουν αντίστοιχους ρυθμούς αύξησης. Επιπλέον, η κρίση της προηγούμενης δεκαετίας παραμένει αισθητή στα εισοδήματα των Ελλήνων. "Βγαίνοντας από την κρίση, η αγορά κατοικίας και ακινήτων έγινε αντικείμενο ενδιαφέροντος για ξένους επενδυτές. Αυτό οδήγησε τις τιμές της αγοράς και των ενοικίων προς τα πάνω", λέει ο Θωμάς Μαλούτας. "Τα εισοδήματα όμως δεν ακολούθησαν την ίδια πορεία, οπότε η ψαλίδα άνοιξε ακόμη περισσότερο. Αυτό έχει δημιουργήσει στεγαστικά ζητήματα με αρκετή οξύτητα".
      Ωστόσο, είναι σημαντικό, ερμηνεύοντας τα παραπάνω στοιχεία να έχει κάποιος κατά νου το υψηλό ποσοστό ιδιοκτησίας, περίπου 73% του πληθυσμού. Επίσης, τα ακίνητα αποτελούν, κατά μέσο όρο, το 70% της περιουσίας ενός νοικοκυριού. Επομένως, η μεγάλη πλειοψηφία, σχεδόν 3 στους 4 βλέπουν τα τελευταία χρόνια την αξία της περιουσίας τους να αυξάνει, χωρίς συνήθως να αντιμετωπίζουν το ψυχολογικό βάρος της "Οδύσσειας" αναζήτησης σπιτιού. Το 63% μένει στην ιδιόκτητη κατοικία του.
      Τι συμβαίνει όμως με τους υπόλοιπους, με το 27% που δεν είναι ιδιοκτήτες και με όσους δεν μένουν στο σπίτι τους; Τα πράγματα εκεί είναι πραγματικά δύσκολα. Σύμφωνα με τη Eurostat, τα ελληνικά νοικοκυριά που δεν ιδιοκατοικούν πληρώνουν για στέγαση το μεγαλύτερο ποσοστό του εισοδήματός τους μεταξύ των χωρών της ΕΕ, περίπου 37%. Περίπου 1 στα 3 νοικοκυριά που ζουν στις πόλεις πληρώνουν ακόμη πιο πολλά, περισσότερο από 40% του εισοδήματός τους για στέγαση -επίσης το πιο μεγάλο ποσοστό στην Ευρώπη. Το πρόβλημα είναι ακόμα πιο έντονο για τα πιο φτωχά νοικοκυριά. Σύμφωνα με τον ΟΟΣΑ, το φτωχότερο 20% των ελληνικών νοικοκυριών πληρώνει 43% (διάμεση τιμή) του εισοδήματός του στο ενοίκιο. Σύμφωνα με δημοσκόπηση του ινστιτούτου Eteron, 3 στους 4 ενοικιαστές ηλικίας 18 έως 44 ετών δηλώνουν ότι το ενοίκιο που πληρώνουν τους προκαλεί άγχος.
      Πέρα από το άμεσο πρόβλημα της στέγασης για ένα αξιοσημείωτο μέρος του πληθυσμού, η κατάσταση αυτή έχει δημιουργήσει και άλλα, λιγότερο προφανή προβλήματα. Ένα από αυτά είναι η ανισότητα: οι ιδιοκτήτες βλέπουν την περιουσία τους να αποκτά μεγαλύτερη αξία, ενώ την ίδια ώρα οι ενοικιαστές δυσκολεύονται και αγχώνονται ολοένα και περισσότερο. Είναι επίσης πιθανό η αύξηση των ενοικίων να αφορά δυσανάλογα τους νέους και, με αυτό τον τρόπο να επιδεινώνει το δημογραφικό πρόβλημα της χώρας. Οι Έλληνες εγκαταλείπουν το πατρικό τους κατά μέσο όρο μετά τα 29, δηλαδή αργότερα από τον μέσο Ευρωπαίο (στα 26,5). Το ποσοστό των νέων 25 έως 34 ετών που ιδιοκατοικούν έμεινε περίπου μισό μέσα σε 13 χρόνια, από το 2005 μέχρι το 2018. Στη δημοσκόπηση του Eteron, 1 στους 10 ενοικιαστές απάντησε ότι το ζήτημα των ενοικίων τον αναγκάζει να αναβάλει τη δημιουργία οικογένειας ή την απόκτηση παιδιών.
      Διαμερίσματα στο κέντρο της Αθήνας | Φωτογραφία: διαΝΕΟσις Οι πιθανές λύσεις
      Ηκρίση φαίνεται ότι είναι αρκετά βαθιά και ότι δεν θα λυθεί εύκολα. Υπάρχουν όμως λύσεις; Υπάρχουν μέτρα που μπορούν να κάνουν κάποια διαφορά; Με το τέλος του ΟΕΚ το 2012, και με την κατάργηση των εισφορών που τον συντηρούσαν, η στεγαστική πολιτική στην Ελλάδα έπεσε στο κενό. Η απουσία της είναι πιθανό να συνέβαλε στη σημερινή δύσκολη κατάσταση. Πώς μπορεί όμως να μοιάζει μια σύγχρονη στεγαστική πολιτική; Πού χρειάζεται να έχουν το βλέμμα τους όσοι θα τη σχεδιάσουν;
      Μια προφανής κατεύθυνση είναι τα άδεια κτήρια. Σύμφωνα με την προηγούμενη απογραφή, του 2011, το 35% του συνόλου των κατοικιών στην Ελλάδα, 2,2 εκατομμύρια κατοικίες, ήταν κενές -οι 600.000 από αυτές στην Αττική. Αν εξαιρέσει κάποιος εξοχικά ή δεύτερες κατοικίες, μένουν 900.000 κατοικίες και 314.000 στην Αττική. Πιο πρόσφατα στοιχεία, που προέρχονται από την ΑΑΔΕ και έχει δημοσιοποιήσει η κυβέρνηση, συνηγορούν σε μια παρόμοια τάξη μεγέθους: 770.000 κενές κατοικίες (όπως δηλώνονται στο Ε2) σε όλη την Ελλάδα. Μια καλύτερη και πιο συστηματική καταγραφή αυτών των εκατοντάδων χιλιάδων σπιτιών μπορεί να δείξει περισσότερα για τις προοπτικές αξιοποίησής τους: Σε ποια κατάσταση βρίσκονται; Πού ακριβώς βρίσκονται; Τι ζήτηση υπάρχει για τις περιοχές στις οποίες βρίσκονται;
      "Η αξιοποίηση των κενών κατοικιών είναι ένα κομβικό σημείο για την αντιμετώπιση των προβλημάτων στέγασης", λέει ο επικεφαλής του οικονομικού γραφείου του πρωθυπουργού, Αλέξης Πατέλης. "Αλλά είναι και η βέλτιστη πρακτική, δεδομένων των περιορισμών που εκ των πραγμάτων θα θέσει η κλιματική μετάβαση στο συνολικό κτηριακό απόθεμα. Η Ελλάδα έχει, άλλωστε, τον υψηλότερο αριθμό κατοικιών ανά κάτοικο μεταξύ των χωρών του ΟΟΣΑ. Η συγκράτηση των τιμών θα έρθει και από την ενεργοποίηση της προσφοράς".
      Ένα ακόμη βασικό σημείο σχετίζεται με την εισαγόμενη ζήτηση και τις πλατφόρμες σαν το Airbnb. Το 2019, το Airbnb είχε ξεπεράσει τα 125.000 καταχωρισμένα καταλύματα σε όλη την Ελλάδα. Παρότι ισχύει από το 2017 η υποχρέωση δήλωσης των εισοδημάτων από πλατφόρμες και, σε κάποιες περιπτώσεις, υπάρχει όριο ημερών που μπορεί κάποιος να διαθέσει το ακίνητό του στην πλατφόρμα, η διεθνής εμπειρία δείχνει ότι μπορούν να γίνουν περισσότερα. "Η βραχυχρόνια μίσθωση έχει μπει πάρα πολύ έντονα στην ελληνική πραγματικότητα", λέει ο Θωμάς Μαλούτας. "Έχει μειώσει την προσφορά στην ενοικιαζόμενη κατοικία και, μειώνοντας την προσφορά, συμβάλλει στην αύξηση των ενοικίων. Υπάρχει ένα μεγάλο πεδίο παρέμβασης, όπως δείχνει και η διεθνής εμπειρία. Βεβαίως, έχει παίξει και έναν θετικό ρόλο -για παράδειγμα, έχουν αναβαθμιστεί πολλά κτήρια με αυτό τον τρόπο". Αντίστοιχοι περιορισμοί στις "χρυσές βίζες", όπως ο πρόσφατος διπλασιασμός του ορίου από 250.000 σε 500.000 ευρώ για κάποιες περιοχές, πιθανόν να μετριάσουν κάπως τη ζήτηση από το εξωτερικό και, έτσι, να έχουν κάποια επίδραση στις τιμές. Όμως κι εδώ άλλες χώρες λαμβάνουν πολύ πιο δραστικά μέτρα: η Πορτογαλία πρόσφατα κατάργησε εντελώς τη χρυσή βίζα.
      Τον προηγούμενο Σεπτέμβριο η κυβέρνηση ανακοίνωσε ένα ιδιαίτερα φιλόδοξο πακέτο μέτρων για τη στέγαση ύψους 1,8 δισεκατομμυρίων ευρώ, που ισχυρίζεται ότι θα ωφελήσουν 137.000 δικαιούχους. Αυτό περιλαμβάνει την επιδότηση επιτοκίου για στεγαστικά δάνεια σε νέους, προγράμματα επιδότησης ανακαινίσεων και ενεργειακών αναβαθμίσεων για κενά σπίτια και για νέους, αύξηση φοιτητικών επιδομάτων στέγασης, ακόμα και ένα σύστημα "κοινωνικής αντιπαροχής", όπου το Δημόσιο θα διαμορφώσει κενά κτήρια σε κατοικίες και θα τα νοικιάσει με χαμηλό ενοίκιο σε δικαιούχους. Πολλά, ίσως τα περισσότερα από αυτά τα προγράμματα και τα μέτρα ξεπερνούν τον εκλογικό κύκλο που διανύουμε και, επομένως, οι λεπτομέρειες της εφαρμογής τους και ο αντίκτυπός τους θα φανούν στο μέλλον. Τα υπόλοιπα κόμματα έχουν καταθέσει κι αυτά τις προτάσεις τους για την αντιμετώπιση του στεγαστικού προβλήματος, εστιάζοντας τόσο στους περιορισμούς στις πλατφόρμες όσο και στην επανεκκίνηση του θεσμού της κοινωνικής κατοικίας.
      Ο διάλογος για τη στεγαστική πολιτική στην Ελλάδα έχει ανοίξει ξανά. Η εμπειρία του παρελθόντος αλλά και η εμπειρία των άλλων χωρών έχουν φυσικά πολύτιμα μαθήματα να δώσουν. Πώς μπορεί να δημιουργηθεί από το μηδέν ένα νέο μοντέλο στεγαστικής πολιτικής που θα είναι αυτοχρηματοδοτούμενο και βιώσιμο, ώστε να μην εξαρτάται από τη διάθεση αναπτυξιακών πόρων ή από τον δημοσιονομικό χώρο κάθε χρονιάς; Πώς θα ενσωματώσει τις νέες προκλήσεις που έφεραν πιο σύγχρονοι τρόποι εκμετάλλευσης των ακινήτων; Πώς θα αμβλύνει τελικά τις ανισότητες πριν "ξεφύγουν", χωρίς να ανακόψει την ανάπτυξη της αγοράς ακινήτων; Οι ερωτήσεις αυτές θα μας απασχολούν συχνά στο άμεσο μέλλον.
      Η Αθήνα από ψηλά | Φωτογραφία: Θωμάς Μαλούτας
      Περισσότερα...

      645 • 0

    12. Αρθρογραφία

      Αριστείδης Ντάλας: Η σύγχρονη κατοικία οφείλει να παρέχει ευελιξία και περιβαλλοντική ενσυναίσθηση

      Engineer

      Ο γνωστός αρχιτέκτονας, κ. Αριστείδης Ντάλας μιλάει στο  Εργοληπτικόν βήμα No_133 για τη σύγχρονη κατοικία και το ρόλο της αρχιτεκτονικής σήμερα.
      Η «αρχιτεκτονική ενέχει μια τεράστια ευθύνη που παραπέμπει στο ωραίο αλλά ταυτόχρονα σωστό. Αυτός ο συνδυασμός αισθητικής τελειότητας και εργονομικής αρτιότητας είναι κάτι που μας ακολουθεί και μας προβληματίζει σε κάθε νέο έργο που ξεκινάμε» σημειώνει ο αρχιτέκτονας Αριστείδης Ντάλας μιλώντας στο Εργοληπτικό Βήμα. Όπως τονίζει «τα τελευταία χρόνια βιώσαμε μια πρωτόγνωρη κατάσταση, μια πανδημία που είναι αδύνατο να μην επηρεάσει τα δεδομένα κατοίκησης. Η κατοικία μας γίνεται χώρος εργασίας, κοινωνικοποίησης, άσκησης, αποφόρτισης και διασκέδασης. Αναδεικνύεται η ανάγκη να υπάρχουν δυναμικοί χώροι με διαφορετικές ποιότητες που μεταμορφώνονται. Εξωτερικοί χώροι, όπως μπαλκόνια και αίθρια που αποτελούσαν παραμελημένους χώρους αποκτούν ζωτική σημασία. Αυτοί οι χώροι έχουν μετατραπεί σε κάτι πολύ πιο ουσιαστικό, αποδεικνύοντας πως η ανθρώπινη δραστηριότητα προσδίδει κάθε φορά την ταυτότητα στον χώρο. Αυτό από μόνο του έχει αλλάξει και την αγορά των κατοικιών. Η σύγχρονη κατοικία οφείλει να παρέχει μια μικρή ευελιξία και ταυτόχρονα μια περιβαλλοντική ενσυναίσθηση». Αναφερόμενος στις τάσεις που παρατηρούμε σήμερα, τονίζει ότι η υπόσκαφη αρχιτεκτονική αποτελεί βασικό θέμα των συζητήσεων στους κύκλους της αρχιτεκτονικής και της κατασκευής της χώρας εν γένει. «Είναι σημαντικό να γνωρίζουμε ότι κάθε θέμα έχει δυο όψεις. Κάθετι αποτελεί εργαλείο στα χέρια του δημιουργού και ανάλογα τον τρόπο που θα το χρησιμοποιήσει θα φέρει και τα αντίστοιχα αποτελέσματα. Θα μπορούσε να ισχυριστεί κανείς λοιπόν, ότι η υπόσκαφη αρχιτεκτονική είναι μέσο ένταξης και όχι σκοπός εκμετάλλευσης». Mε έδρα την Αθήνα και την Τήνο το αρχιτεκτονικό γραφείο του Αριστείδη Ντάλα στοχεύει στο να θέσει την ελληνική αρχιτεκτονική σε νέα πρότυπα αξιοποιώντας σύγχρονες τεχνικές και τεχνογνωσίες, έχοντας πάντα υπόψη ότι κάθε αρχιτεκτονικό έργο είναι μια σύνθεση αισθητικής και λειτουργικότητας, δίνοντας, παράλληλα, έμφαση στο σεβασμό στις πρακτικές της βιοκλιματικής αρχιτεκτονικής.   Το φωτογραφικό υλικό για το έργο The Lap Pool House και για το έργο PNOES, ειναι του φωτογράφου Παναγιώτη Βουμβάκη Τα renders για τα έργα Pool of the rocks, Project L, Block of flats, Residence in Nafplio: Κατερίνα Ιακωβάκη To render του έργου Irene’s farmhouse: Fiore Architects  
      AD_THE LAP POOL HOUSE
      Ποια τα προτερήματα και ποια τα μειονεκτήματα των υπόσκαφων κτισμάτων; Υπό ποιες συνθήκες αποτελούν την ιδανική επιλογή;
       Η υπόσκαφη αρχιτεκτονική αποτελεί βασικό θέμα των συζητήσεων στους κύκλους της αρχιτεκτονικής και της κατασκευής της χώρας εν γένει. Είναι σημαντικό να γνωρίζουμε ότι κάθε θέμα έχει δυο όψεις. Κάθετι αποτελεί εργαλείο στα χέρια του δημιουργού και ανάλογα τον τρόπο που θα το χρησιμοποιήσει θα φέρει και τα αντίστοιχα αποτελέσματα. Θα μπορούσε να ισχυριστεί κανείς λοιπόν, ότι η υπόσκαφη αρχιτεκτονική είναι μέσο ένταξης και όχι σκοπός εκμετάλλευσης.
      Τα υπόσκαφα παραπέμπουν σε μια πρωτόλεια μορφή κατοίκησης, την σπηλιά. Εναρμονίζονται με τις ισοϋψείς καμπύλες και προσαρμόζονται στην μορφολογία του εδάφους, προσφέροντας ένα καταφύγιο. Η διαμόρφωση του τοπίου παραπέμπει συχνά στην τέχνη της ξερολιθιάς, εργαλείο για να μετατραπεί η γη σε καλλιεργήσιμο έδαφος. Το αποτύπωμά τους στο τοπίο παραμένει ελάχιστο ακόμη κι όταν οι κατοικίες απαντούν στις σύγχρονες απαιτήσεις, διατηρώντας όμως την ανθρώπινη κλίμακα. Παίζοντας με τη σκιά, χάνονται πάνω στο τοπίο της ελληνικής υπαίθρου και γίνονται ένα με το ανάγλυφο.

      AD_PROJECT L-1
      Πόσο επηρεάζει το φυσικό περιβάλλον αλλά και οι νέες συνθήκες που δημιουργεί η κλιματική αλλαγή τον σχεδιασμό των κατοικιών; Παρατηρείτε ή προτείνετε αλλαγές στον τομέα των υλικών;
      Η βιώσιμη αρχιτεκτονική και οι πρακτικές της εφαρμόζονταν πολλά χρόνια και αποτελούσαν βασική αρχή σχεδιασμού. Τα τελευταία χρόνια λόγω της κλιματικής κρίσης η βιώσιμη αρχιτεκτονική καθίσταται αναγκαία. Έτσι, δημιουργήθηκαν νομοθετικά πλαίσια και πιστοποιήσεις (LEED, WELL) που προστατεύουν την βιωσιμότητα του κτιρίου σε όλες τις πτυχές. Με αυτόν τον τρόπο, προωθείται η έρευνα και η χρήση περισσοτέρων ανακυκλώσιμων υλικών με λιγότερο περιβαλλοντικό αποτύπωμα που ολοένα είναι επιπλέον ζητούμενο από ιδιώτες η εφαρμογή τους στην κατασκευή.
      Πώς βλέπετε την ελληνική αγορά κατοικιών; Ποιες είναι οι κυρίαρχες τάσεις και τι είναι αυτό που αναζητά περισσότερο το κοινό;
      Τα τελευταία χρόνια βιώσαμε μια πρωτόγνωρη κατάσταση, μια πανδημία που είναι αδύνατο να μην επηρεάσει τα δεδομένα κατοίκησης. Η κατοικία μας γίνεται χώρος εργασίας, κοινωνικοποίησης, άσκησης, αποφόρτισης και διασκέδασης. Αναδεικνύεται η ανάγκη να υπάρχουν δυναμικοί χώροι με διαφορετικές ποιότητες που μεταμορφώνονται. Εξωτερικοί χώροι, όπως μπαλκόνια και αίθρια που αποτελούσαν παραμελημένους χώρους αποκτούν ζωτική σημασία. Αυτοί οι χώροι έχουν μετατραπεί σε κάτι πολύ πιο ουσιαστικό, αποδεικνύοντας πως η ανθρώπινη δραστηριότητα προσδίδει κάθε φορά την ταυτότητα στον χώρο.
      Αυτό από μόνο του έχει αλλάξει και την αγορά των κατοικιών. Η σύγχρονη κατοικία οφείλει να παρέχει μια μικρή ευελιξία και ταυτόχρονα μια περιβαλλοντική ενσυναίσθηση.

      AD_PROJECT L-shot3
      Πόσο διαφορετικές είναι οι απαιτήσεις στον σχεδιασμό κατοικιών εντός και εκτός του αστικού τοπίου;
      Η ανάγκη της κατοίκησης, άρα και ο αρχιτεκτονικός σχεδιασμός που την υπηρετεί, πιστεύουμε ότι δεν επηρεάζεται κατά βάθος από τις ανάγκες της εποχής. Οι ανάγκες στη βάση τους είναι πρωταρχικές και παραμένουν οι ίδιες, αναλλοίωτες μέσα στον χρόνο.
      Ο τόπος που εντάσσεται η αρχιτεκτονική κάθε φορά αλλάζει και ο σχεδιασμός οφείλει να επηρεάζεται από αυτόν. Είναι χρέος της αρχιτεκτονικής να προτείνει νέα κτίρια που απαντούν κριτικά στο κάθε τοπίο, και με έναν τρόπο να το συμπληρώνουν.
      Τοπίο φυσικό αλλά και τεχνητό, αποτελεί πάντα μια από τις βασικές αρχές του σχεδιασμού.
      Ο τόπος είναι η πρώτη προσλαμβάνουσα για τον αρχιτέκτονα και το ανάγλυφο στο οποίο καλείται να απαντήσει το κτίριο. Η κατοικία στην ελληνική ύπαιθρο έχει έναν περισσότερο γλυπτικό χαρακτήρα και αποτελεί συνέχεια του ανάγλυφου του. Είτε βρίσκεται σε περίοπτη θέση παρέα με τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά του τοπίου, είτε προτείνεται βυθισμένη μέσα στο πρανές του εδάφους, ως σύγχρονη κρυμμένη σπηλιά, είναι πάντα μια ερμηνεία του εκάστοτε τοπίου και μια συνέχεια αυτού.
      Το αστικό περιβάλλον από την άλλη, αποτελεί ένα πολύ περισσότερο αυστηρό πλαίσιο ένταξης της αρχιτεκτονικής μελέτης. Εκεί η κατοικία είναι αντιμέτωπη με το αστικό, ανθρωπογενές ανάγλυφο. Την κορυφογραμμή της πόλης. Ο σχεδιασμός εδώ είναι διαφορετικός και η αρχιτεκτονική καλείται να είναι πολλές φορές εφευρετική. Οι ανάγκες παραμένουν οι ίδιες και ο χώρος είναι μικρότερος. Το παιχνίδι των όγκων λαμβάνει χώρα στο ευρύτερο μέρος της πόλης και το κτίριο συνδιαλέγεται με τα υφιστάμενα κελύφη. 
      Έχετε δηλώσει ότι η αρχιτεκτονική είναι η τέλεια ένωση της τέχνης με την επιστήμη. Πόσο έχει επηρεάσει αυτή η σκέψη το έργο σας και πώς οραματίζεστε την κατοικία του μέλλοντος;
      Η αρχιτεκτονική ενέχει μια τεράστια ευθύνη που παραπέμπει στο ωραίο αλλά ταυτόχρονα σωστό. Αυτός ο συνδυασμός αισθητικής τελειότητας και εργονομικής αρτιότητας είναι κάτι που μας ακολουθεί και μας προβληματίζει σε κάθε νέο έργο που ξεκινάμε, ακολουθώντας κατά γράμμα τα λόγια του Le Corbusier ότι «Σκοπός της κατασκευής είναι να στέκεται, η αρχιτεκτονική όμως να συγκινεί.»

      AD_THE LAP POOL HOUSE19
      Ποια είναι τα στοιχεία που συνθέτουν την επιτυχημένη πορεία σας που χαρακτηρίζεται από διακρίσεις εντός και εκτός Ελλάδας και ποια είναι τα έργα που εσείς ξεχωρίζετε;
      Τα έργα του γραφείου ARISTIDES DALLAS ARCHITECTS έχουν δημοσιευθεί κι έχουν διακριθεί τόσο στην Ελλάδα όσο και στο εξωτερικό. Η ιστορία του γραφείου ξεκίνησε από την Τήνο που αποτέλεσε γόνιμο έδαφος και πεδίο αναζήτησης της βαθύτερης ουσίας των παραδοσιακών δομών. Το γραφείο επεκτάθηκε στην Αθήνα όπου ο διάλογος με το αστικό τοπίο είναι εποικοδομητικός και διαρκώς διδακτικός. Την αγωνία αυτή μοιράζεται η ομάδα του γραφείου που διαρκώς μεγαλώνει. Βάση και αφετηρία της δημιουργικής εργασίας του γραφείου είναι η ομαδικότητα.
      Τα περισσότερο γνωστά έργα είναι το The Lap Pool House, το A Touch of new, το A House between the rocks και οι ΠΝΟΕΣ στην Τήνο που έχουν ολοκληρωθεί, αλλά εξίσου σημαντικά θεωρούμε και την Κατοικία στο Ναύπλιο, την Κατοικία στην Κηφισιά και την Πολυκατοικία στο Γκάζι που είναι στην διαδικασία της Μελέτης.

      AD_RESIDENCE IN NAFPLIO-1

      AD_RESIDENCE IN NAFPLIO-2 AD_BLOCK OF FLATS AD_IRENES FARMHOUSE AD_PNOES-PROJECT-3-Voumvakis AD_PNOES PROJECT-2 Voumvakis Πηγή: Εργοληπτικόν Βήμα Νο_133 της ΠΕΣΕΔΕ
      Περισσότερα...

      1542 • 0

    13. Αρθρογραφία

      Πρόεδρος ΣΜΕ: Σεισμικοί… στοχασμοί

      kan62

      Ο Αργύρης Πλέσιας, Πολιτικός Μηχανικός και Πρόεδρος του Συλλόγου Μελετητών Ελλάδος (ΣΜΕ) μοιράζεται στο Εργοληπτικόν βήμα No_133  σκέψεις, προβληματισμούς και προτάσεις για τη θωράκιση του κτηριακού αποθέματος της χώρας απέναντι στους σεισμούς.
      Καθώς από την παρακάτω φωτογραφία βγήκε το πόρισμα και μεταδόθηκε από πολλούς «ειδησεογραφικούς αναμεταδότες» με τον αιματηρό τίτλο «κατασκευαστικό έγκλημα – πολυκατοικία χωρίς θεμέλια», ας πούμε και μερικά σοβαρά για τους σεισμούς και την επίδρασή τους, στο ανθρωπογενές κυρίως περιβάλλον
      Η πολυκατοικία της φωτογραφίας έχει θεμελίωση και μάλιστα ισχυρή (κοιτόστρωση), ενώ ο μηχανισμός πτώσης με ανατροπή, δηλώνει ότι και ο φέροντας οργανισμός είχε συγκρότηση (διατήρηση κόμβων).
      Άλλο παράδειγμα που υποστηρίχθηκε μάλιστα από πανεπιστημιακό, ότι για τις μηδενικές απώλειες στην πόλη Ερζίν, πρέπει να δοθούν εύσημα στον δήμαρχο που τήρησε την νομιμότητα και έγιναν «καλές κατασκευές που άντεξαν». Δεν πήγε, άραγε, σε κανενός το μυαλό, ότι στην πόλη των 42.000 κατοίκων, υπήρχαν κατασκευές και προ του συγκεκριμένου δημάρχου; Δεν πήγε, άραγε, στο μυαλό του πανεπιστημιακού, ότι κάποια τοπικά χαρακτηριστικά (π.χ. έδαφος), αιτιολογούν την διαφορετική εικόνα;
      Οι παρατηρήσεις αυτές που προκύπτουν από την εικόνα και τα «συμπεράσματα» που ακούγονται στα ΜΜΕ, τις τελευταίες ημέρες, τα οποίαείναι και ελλιπή και εσφαλμένα, θεωρώ ότι, θέτουν μεγαλύτερες υποχρεώσεις στους μηχανικούς και απαιτούν μεγαλύτερη υπευθυνότητα από όσους έχουν αναλάβει την ενημέρωση των πολιτών. Στον απόηχο του τραγικού συμβάντος του σεισμού της Τουρκίας, οφείλουμε σαν μηχανικοί να καλλιεργήσουμε μιακουλτούρα «υπεύθυνης ενημέρωσης», ενός μηχανισμού «ψύχραιμης αντιμετώπισης», ενός επιπέδου «κατανόησης της τυχηματικότητας» των φυσικών φαινομένων και «αποδοχής του επιπέδου κινδύνου».
      Είναι λογικό ο πολίτης να ρωτάει αν αντέχει το σπίτι του σε ένα σεισμό σαν της Τουρκίας, είναι λογικό να επιθυμεί να νοιώσει την ασφάλεια του δικού του σπιτιού και της οικογένειάς του, έναντι των φρικτών εικόνων που θα διαρκέσουν για ένα εικοσαήμερο το πολύ (μέχρι την επόμενη συγκλονιστική είδηση), είναι λογικό να θέλει ένα «χάδι στα αυτιά» και ας ψυχανεμίζεται ότι μπορεί να μην  είναι αληθινό.
      Είναι όμως παράλογο και ανεύθυνο, ενδεχομένως θέλοντας να καλύψουμε την άγνοια του τυχαίου γεγονότος, ενδεχομένως ορμώμενοι από την έλξη της δημοσιότητας ή για οποιονδήποτε άλλο λόγο, να περιγράφουμε σενάρια τρόμου ή σενάρια εφησυχασμού, θεωρώντας ότι αν πούμε το αληθινό ΔΕΝ ΞΕΡΩ–χωρίς να ερευνήσω- (στο ερώτημα της πιθανότητας πτώσης του σπιτιού του πολίτη), θα βγάλουμε καμπούρα.
      Όπως υφίσταται η αποδοχή του πολίτη στην άγνοια του γιατρού στην (“αν θα νοσήσει βαριά «κάποια στιγμή στο μέλλον»”),αντίστοιχη κουλτούρα και αποδοχή πρέπει να αναπτύξει για την άγνοιά μας στην ερώτηση αν θα πέσει το σπίτι του σε «κάποιο σεισμό». Η κουλτούρα της αποδοχής των ορίων της γνώσης καλλιεργείται, όταν γίνει κατανοητή η πολυπαραμετρικότητα του φαινομένου και η πολυεπίπεδη επίδρασή του στις κατασκευές.
      Παράγοντες που επηρεάζουν την συμπεριφορά των κατασκευών σε ένα σεισμικό γεγονός, όπως:
      διάρκεια γεγονότος, βάθος γένεσης, τύπος και μορφή επιταχύνσεως κύματος, απόσταση από την θέση γένεσης του σεισμού, σύσταση εδάφους στην γραμμή του κύματος, σύσταση εδάφους έδρασης της κατασκευής, τύπος θεμελίωσης της κατασκευής, είδος δομικού συστήματος, ποιότητα και γήρανση υλικών κατασκευής, κανονιστικό πλαίσιο μελέτης (επίπεδο γνώσης), ορθότητα μελέτης, εφαρμογή μελέτης και επίβλεψη κατά την κατασκευή, παρεμβάσεις κατά την λειτουργία της κατασκευής, συντήρηση κατασκευής και πολλοί άλλοι, αποτελούν ένα απάνθισμα συνθηκών που επιδρούν στην τρωτότητα της κατασκευής έναντι ενός σεισμικού γεγονότος και στην γένεση βλαβών ή/και αστοχιών. Γίνεται κατανοητό πιστεύω, από την παραπάνω ενδεικτική αναφορά, ότι η έστω και σαφής γνώση για παράδειγμα «με ποιόν κανονισμό κατασκευάσθηκε» (δηλώνει επίπεδο γνώσης), δεν είναι δυνατόν να δώσει καμία μονοσήμαντη απάντηση στην ερώτηση και την αγωνία του πολίτη «αν θα πέσει το σπίτι του». Η διατύπωση γενικευμένων συμπερασμάτων, όπως ότι νέες κατασκευές δεν αστοχούν, δεν βοηθούν στην διαμόρφωση ώριμης γνώσης στον πολίτη.
      Η Πολιτεία στην Ελλάδα και ο χώρος των τεχνικών, έχει αντιμετωπίσει με ιδιαίτερη υπευθυνότητα και ψυχραιμία, τα σεισμικά γεγονότα έχει δημιουργήσει υποδομές για την αντιμετώπισή τους, έχει ενσωματώσει την  τεχνική γνώση που  αποκτήθηκε τις τελευταίες δεκαετίες στην χώρα, βελτιώνοντας το ΜΕΣΟ ΕΠΙΠΕΔΟ ΑΣΦΑΛΕΙΑΣ έναντι των σεισμικών γεγονότων. Αξίζει ενδεικτικά  να αναφερθούν κάποιες ενέργειες:
      Η συγκρότηση ομάδων διερεύνησης των μηχανισμών κατάρρευσης των κτηρίων που κατέρρευσαν και είχαν ανθρώπινα θύματα στον σεισμό της Αθήνας, αποτέλεσε μηχανισμό απόκτησης σημαντικής εμπειρίας και αποκτήθηκαν συμπεράσματα που ενσωματώθηκαν στους ισχύοντες κανονισμούςαποτίμησης και επεμβάσεων σε υφιστάμενο κτήρια, τόσο από σκυρόδεμα όσο και από τοιχοποιία (ΚΑΝΕΠΕ – ΚΑΔΕΤ). Η συστηματική καταγραφή του υφιστάμενου δομικού αποθέματος και η κατηγοριοποίησή του (ιδιωτικός και δημόσιος χώρος), με χαρακτηριστικές περιπτώσεις το πρόγραμμα ΕΠΑΝΤΥΚ, κάποιες δράσεις του ΟΣΚ που δεν ολοκληρώθηκαν καθώς και καταγραφές προσεισμικών ελέγχων (ελλειπώς αξιοποιημένες). Η δημιουργία ειδικών μονάδων με κατάλληλη εκπαίδευση και εξοπλισμό που αντιμετωπίζουν τις επιδράσεις καταστροφικών φαινομένων (πχ ΕΜΑΚ, εθελοντικές ομάδες κλπ) Έχοντας συμμετάσχει στο πρόγραμμα ΕΠΑΝΤΥΚ για την Θράκη, θεωρώ ότι η μη ολοκλήρωση και η επακόλουθη παραγωγή αποτελεσμάτων, οφείλεται σε μεγάλο βαθμό στην ελλιπή κατανόηση του προγράμματος, ως εργαλείου παρέμβασης. Ο καθηγητής Θ. Τάσιος (εμπνευστής), είχε θέσει με απλό τρόπο τους στόχους των μαζικών καταγραφών που είναι η ΒΑΘΜΟΝΟΜΗΣΗ και ΙΕΡΑΡΧΙΣΗ των κατασκευών ως προς την επάρκεια και την τρωτότητα τους ώστε να γίνονται παρεμβάσεις αναβάθμισης σε αυτές που έχουν την χαμηλότερη βαθμολογία, την υψηλότερη τρωτότητα, σε αντιστοιχία με τους διαθέσιμους πόρους.
      Συχνά ακούγεται στα σχετικά ρεπορτάζ περί των χιλιάδων κτηρίων που έχουν καταγραφεί ή των χιλιάδων άλλων που απομένει να καταγραφούν ενώ για τις καταγραφές αυτές δεν υπάρχει γνώση  για το που και πως θα χρησιμοποιηθούν. Θεωρώ πολύ χρήσιμο να είχαν βαθμονομηθεί έστω οι 25.000 που απογράφηκαν ώστε να υπάρξει ένα πρόγραμμα επεμβάσεων (πχ 2 -3 ανά νομό), σε ετήσια βάση, ποσότητα που μπορεί να υποστηριχθεί οικονομικά. Με την διαδικασία αυτή σε μία δεκαετία θα είχαμε ανατάξει/ αναβαθμίσει περί τα 2000 κτήρια (τα πιο επικίνδυνα σύμφωνα με το  αποτέλεσμα της βαθμονόμησης).
      Είναι, επίσης, χρήσιμο να αναφερθεί, ότι πρέπει να γίνουν κτήμα του υπεύθυνου πολίτη, έννοιες,  όπως το επίπεδο ασφάλειας που θεσμοθετεί η Πολιτεία και το οποίο συναρτάται με τους εκάστοτε διαθέσιμους πόρους. Η μελέτη και η κατασκευή έργων με υψηλότερους δείκτες ασφάλειας ή η επιλογή σχεδιασμού μιας κατασκευής με υψηλότερη τιμή σεισμικής επιτάχυνσης εδάφους ΔΕΝ ΑΠΑΓΟΡΕΥΕΤΑΙ και ο οποιοσδήποτε πολίτης επιθυμεί να έχει σχεδιασμό με υψηλότερα standards, είναι δυνατόν να τον πληρώσει και να τον  ενσωματώσει στο δόμημα του (πχ εφαρμογή σεισμικής μόνωσης κλπ.). Η Πολιτεία όμως θεωρεί (ορθώς κατά την άποψή μου), ότι οι διαθέσιμοι πόροι για την κατασκευή μίας υποδομής, οφείλουν να καλύπτουν την αντιμετώπιση φαινομένων που έχουν αποδεκτή πιθανότητα να συμβούν σε συγκεκριμένη χρονική περίοδο (περίοδος επαναφοράς). Με τις πιο σύγχρονες απόψεις  μάλιστα, τίθενται πρόσθετες παράμετροι με την εισαγωγή του όρου επιτελεστικότητας για την αξιολόγηση της ανεκτής πιθανότητας τόσο για την απώλεια μίας κατασκευής όσο και για την απώλεια ανθρώπινης ζωής (κριτήριο μη κατάρρευσης). Η ίδια λογική του επιπέδου ασφαλείας ισχύει για όλα τα τεχνικά έργα  (υδραυλικά, συγκοινωνιακά κλπ.) και θα πρέπει να το κάνουμε απολύτως κατανοητό στον πολίτη.
      Επίσης, ένα άλλο εννοιολογικό στοιχείο,  που οφείλουμε σαν μηχανικοί να κάνουμε κατανοητό στην κοινωνία και στους πολίτες, είναι ότι ο αναμενόμενος κύκλος ζωής των διαθέσιμων υποδομών είναι μεγάλος και δεν είναι δυνατή η ενσωμάτωση της πρόσθετης γνώσης που αποκτάται ανά δεκαετία με αυτόματο τρόπο στις υφιστάμενες κατασκευές, ιδιαίτερα με την συνεχώς επιταχυνόμενη παραγωγή γνώσεων. Με την παρατήρηση αυτή πρέπει να γίνει κατανοητό και αποδεκτό , ότι  δεν έχουν όλες οι κατασκευές το ίδιο βαθμό επάρκειας όχι μόνο έναντι σεισμικών δράσεων, αλλά και έναντι άλλων ατυχηματικών(πχ πλημμύρες) φαινομένων.
      Εάν συμφωνηθούν ως αρχές τα παραπάνω, θεωρώ ότι θα μειωθεί η απαίτηση για προβλέψεις που δεν είναι εφικτές και  θα αυξηθεί η ψυχραιμία της Πολιτείας και των Πολιτών για την αντιμετώπιση κρίσιμων καταστάσεων με αποτελεσματικότερο τρόπο. Πιστεύω ότι θα εκλείψουν φαινόμενα αποφάσεων που λαμβάνονται μπροστά στις κάμερες με εμφανέστατο τον πανικό αυτού που τις λαμβάνει (όχι για το γεγονός αλλά για την εικόνα του). Είναι χαρακτηριστική η απόφαση του τότε υπουργού περί της θεσμοθέτησης της ισόβιας ευθύνης του μηχανικού που μελέτησε / επέβλεψε ένα έργο, για κάθε αστοχία του και η οποία απόφαση λήφθηκε στα χαλάσματα του σεισμού του Αίγιου, και με την συναισθηματική φόρτιση που υπήρχε διάχυτη κατά την διάσωση μετά από 30 ώρες ενός μικρού παιδιού. Θεωρώ ότι σε μία ώριμη κοινωνία, δεν θα υπήρχε κανένας λόγος να θεσμοθετηθούν αποφάσεις πάνω στα ερείπια, όπως έγινε σε επόμενο χρόνο όταν η Πολιτεία αποφάσισε να δράσει ψύχραιμα και να διερευνήσει με σοβαρότητα τα αίτια των καταρρεύσεων (Αθήνα 1999).
      Πιστεύοντας ότι η χώρα έχει ένα υψηλό επίπεδο επάρκειας και αποτελεσματικότητας στην διαχείριση του σεισμικού κινδύνου,όπως αποδεικνύεται από την απόκριση των κατασκευών σε μια περιοχή που εκλύεται σημαντική σεισμική ενέργεια, το οποίο οφείλεται στο επίπεδο των Ελλήνων μηχανικών και της εκπαίδευσης τους, θα ήθελα να κάνω μια διευκρίνιση, να επισημάνω ένα κίνδυνο, να καταθέσω  μια πρόταση και να διατυπώσω μια ευχή.
      ΔΙΕΥΚΡΙΝΗΣΗ | Η γνώση της πολυπαραμετρικότητας των επιδράσεων σε μία κατασκευή, δεν αναιρεί την ανάγκη συντήρησης της, την διενέργεια παρεμβάσεων που την βελτιώνουν και αυξάνουν το προσδόκιμο ζωής της, αλλά και την στατική της επάρκεια, όπως ακριβώς συμβαίνει με τον ανθρώπινο οργανισμό. Η πολυπαραμετρικότητα μιας ασθένειας, δεν μας αποτρέπει από το να κάνουμε προληπτικές εξετάσεις (συστάσεις της ιατρικής κοινότητας).Στο παραπάνω πλαίσιο, η εμφάνιση βλαβών σε κάθε κατασκευή (πχ ρωγμές, διαβρώσεις κλπ), θα πρέπει να αποτελούν αντικείμενο άμεσης διερεύνησης από εξειδικευμένη και έμπειρη ομάδα μηχανικών.
      ΚΙΝΔΥΝΟΣ | Το επίπεδο γνώσης και η διαχείριση των σύγχρονων κανονισμών έχει ξεφύγει σε γενικές γραμμές από τον ανθρώπινο έλεγχο, με αποτέλεσμα να επεκτείνεται συνεχώς η άκριτη αποδοχή των υπολογισμών του Η/Υ με συνέπεια την αύξηση κινδύνου λαθών ελλιπούς κατανόησης εξαγόμενων, άστοχων χειρισμών σε προσομοιώματα ή/και παραδοχές και αδυναμία ποιοτικών ελέγχων. Η επικινδυνότητα της υφιστάμενης εξέλιξης είναι ότι η αποδοχή αποτελεσμάτων μη ελεγχόμενης (συγκριτικής)  διαδικασίας, δεν επιτρέπει την ανάπτυξη του ποιοτικού κριτηρίου ΟΡΘΟΥ και ΛΑΘΟΥΣ καθώς και του ΚΡΙΤΗΡΙΟΥ της ΤΑΞΗΣ ΜΕΓΕΘΟΥΣ (αναμενόμενο αποτέλεσμα).
      ΠΡΟΤΑΣΗ |  Θεωρώ ότι η Πολιτεία πρέπει να λάβει μέτρα για την διατήρηση στο επιστημονικό προσωπικό (μηχανικούς), που εκπαιδεύει να υλοποιούν έργα τεχνικής υποδομής, του ποιοτικού κριτηρίου μέσα από την ανθρώπινη σκέψη. Η διενέργεια κύκλων κατάρτισης, πιστεύω ότι είναι ένα καλό πεδίο για την συνεργασία Πολυτεχνικών Σχολών και Τεχνικού Επιμελητηρίου Ελλάδας ή/και Συλλόγων Μηχανικών (εάν το ΤΕΕ δεν προλαβαίνει πλέον με τα νέα του καθήκοντα), με χρηματοδότηση της Πολιτείας, μέσα από τους οποίους θα μεταφερθεί η υπάρχουσα τεχνική γνώση (πχ τάξη μεγεθών, διαδικασίες σχεδιασμού και διαδικασίες  επιλογή κλπ.). Πριν θεωρηθεί η πρόταση ως ανέφικτη, θα ήθελα να πληροφορήσω ότι το ΤΕΕ Θράκης υλοποιούσε σταθερά προ δεκαετίας κύκλους κατάρτισης ανά τριετία με πολύ χρήσιμα αποτελέσματα.
      ΕΥΧΗ | Εύχομαι να υπάρξει ορθολογικός σχεδιασμός για την διαχείριση των προσεισμικών ελέγχων που εξαγγέλθηκαν για μια ακόμη φορά, ώστε να παραχθούν αποτελέσματα. Η διαχείριση δεκάδων χιλιάδων δημοσίων κτηρίων χωρίς βαθμονόμηση και ιεράρχηση ώστε να υπάρχει σαφής στόχευση απλά δεν είναι δυνατή. Η γνώση για ένα τέτοιο σχεδιασμό υπάρχει προ δεκαετιών.
      Εύχομαι να υπάρξει μια πρόβλεψη για την διαχείριση των εκατομμυρίων ιδιωτικών κατασκευών, που επίσης να είναι ορθολογική, βιώσιμη και εφικτή, καθώς η γενικευμένη απαίτηση σύνταξης μελετών στατικής επάρκειας, έχει οδηγήσει στην έκδοση  βεβαιώσεων των πεντακοσίων ευρώ.
      πηγή: Εργοληπτικόν Βήμα Νο_133 της ΠΕΣΕΔΕ
      https://gobhma.gr/σεισμικοί-στοχασμοί/?fbclid=IwAR0sHjXkLett5hobNp-DcfVQwxjIuxWfFotbvJWFi5cs8hHN5vLCZCZvl6Q
      Περισσότερα...

      2185 • 1

    14. Αρθρογραφία

      Τα μικρά υδροηλεκτρικά έργα στην Ελλάδα

      Engineer

      Τα Μικρά Yδροηλεκτρικά έργα είναι μια μορφή ΑΠΕ με πολλά συγκριτικά πλεονεκτήματα όχι μόνο έναντι επενδύσεων σε άλλους, πέραν της ενέργειας, τομείς της οικονομίας αλλά ακόμη και έναντι των άλλων βασικών ΑΠΕ.
      Σε μια εποχή που η κλιματική αλλαγή αποτελεί επείγουσα απειλή για τον πλανήτη μας, η ανάγκη για μείωση των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου και κυρίως του διοξειδίου του άνθρακα (CO 2), θεωρείται δεδομένη. Παράλληλα, η παγκόσμια ενεργειακή κρίση που έχει προκαλέσει ο πόλεμος την Ουκρανίας, ωθεί τα κράτη σε άμεση αναδιάρθρωση του ενεργειακού τομέα, προσβλέποντας στην ανάπτυξη και λειτουργία ανταγωνιστικών και οικονομικά βιώσιμων αγορών ενέργειας.
      Η αυξημένη διείσδυση των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας (ΑΠΕ) και η βελτίωσης της ενεργειακής απόδοσης σε μια ευρύτερη πολιτική προσέγγιση για τη μείωση των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου, λαμβάνοντας υπόψη βασικές παραμέτρους όπως η ενεργειακή ασφάλεια και η επίτευξη χαμηλότερου κόστους σε όλο τον ενεργειακό τομέα, αποτελεί βασικό στόχο της Ευρωπαϊκής Ένωσης και επομένως και της χώρας μας.
      Η μετάβαση αυτή, που στοχεύει στον μετασχηματισμό του ενεργειακού συστήματος, θα πρέπει να έχει ανάπτυξη με γρήγορους ρυθμούς, η οποία όμως οφείλει να γίνει ορθολογικά και πάντα με γνώμονα την βιωσιμότητα και την προστασία του περιβάλλοντος. Βάσει όλων των παραπάνω, γίνεται αντιληπτό ότι σε ευρωπαϊκό επίπεδο, θα πρέπει να είναι προτεραιότητα η μεγαλύτερη δυνατή ορθολογική ανάπτυξη των ΑΠΕ και κυρίως της αιολικής, της ηλιακής και της υδροηλεκτρικής ενέργειας.
      Τα MYHE είναι μια μορφή ΑΠΕ με πολλά συγκριτικά πλεονεκτήματα όχι μόνο έναντι επενδύσεων σε άλλους, πέραν της ενέργειας, τομείς της οικονομίας αλλά ακόμη και έναντι των άλλων βασικών ΑΠΕ. Το σύνολο των σχετικών μελετών διεθνώς εμφανίζουν ότι τα ΜΥΗΕ:
      Είναι η πιο (γνωστή) φιλική μέθοδος παραγωγής ενέργειας με την μεγαλύτερη συμμετοχή στην μείωση των αερίων του θερμοκηπίου ανά μονάδα ενέργειας Έχουν την μεγαλύτερη ενεργειακή αποδοτικότητα και το μικρότερο κόστος παραγωγής ανά μονάδα εγκατεστημένης ισχύος Έχουν το μεγαλύτερο χρόνο ζωής Έχουν την μικρότερη περιβαλλοντική επιβάρυνση σε χρόνο κύκλου ζωής. Μεταξύ των προτεινόμενων μέτρων για την προώθηση της ανάπτυξης των ΜΥΗΕ, δεδομένου ότι η εγκατεστημένη ισχύς των ΜΥΗΕ εκτιμάται ότι θα υπερδιπλασιαστεί μέχρι το 2030, και ότι πάντα σημαντική παράμετρο αποτελεί η προστασία του περιβάλλοντος, πρέπει να είναι:
      α) Η βελτίωση της διαδικασίας περιβαλλοντικής αδειοδότησης. Επανεξέταση και αναθεώρηση των βασικών κανόνων χωροθέτησης και περιβαλλοντικής αδειοδότησης των ΜΥΗΕ. (π.χ., κοινή και ενιαία αντιμετώπιση από την πλευρά των υπηρεσιών καθώς και σεβασμός, με περιβαλλοντικά κριτήρια των δράσεων, κοινή αντιμετώπιση ως προς τα μέτρα για την προστασία του περιβάλλοντος και ειδικά της ιχθυοπανίδας).
      β) Η εξασφάλιση της συνεχούς και σωστής παρακολούθησης κατά τη λειτουργία των έργων, με δειγματοληψίες τόσο για την ανάλυση των υδάτων όσο και για την καταγραφή ιχθυοπανίδας.
      Σήμερα  τα ΜΥΗΕ αποτελούν μια παρεξηγημένη έννοια και δέχονται ανήλεη επίθεση λόγω των υποτιθέμενων σημαντικών περιβαλλοντικών τους επιπτώσεων. Η ουσία είναι ότι σε κάθε περίπτωση η παρέμβαση στο περιβάλλον από ένα ΜΥΗΕ χαρακτηρίζεται από την τοπική της γεωγραφική διάσταση, από τη χρονική διάρκεια της παρέμβασης και εν τέλει το μόνο που μένει είναι το εξ ορισμού υποκειμενικό αισθητικό στοιχείο.
      Σημαντική παράμετρος μελέτης, τόσο κατά την κατασκευή, όσο και κατά τη λειτουργία ενός ΜΥΗΕ είναι η καταγραφή και τα μέτρα προστασίας της ιχθυοπανίδας στην περιοχή εγκατάστασης.
      Συμπερασματικά γίνεται αντιληπτό ότι η κατασκευή ενός ΜΥΗΕ δεν θα πρέπει να είναι απαγορευτική με την αιτιολογία μεγάλων περιβαλλοντικών επιπτώσεων. Κατά την μελέτη του εκάστοτε έργου θα πρέπει να γίνει σωστή καταγραφή των χαρακτηριστικών και των συνθηκών του ποταμού ή του ρέματος, καθώς και της ιχθυοπανίδας που διαβιεί σε αυτό.
      Εφόσον, αναλυθούν συνδυαστικά οι ανάγκες των πληθυσμών είναι σημαντικό να επιλεχθεί η σωστή διάταξη του ιχθυοδρόμου, ώστε να εξασφαλιστεί η μετακίνηση των ψαριών, και να ληφθούν τα αντίστοιχα μέτρα για την προστασία της ιχθυοπανίδας από κάθε πιθανό κίνδυνο.
      Τέλος, αφού το έργο τεθεί σε λειτουργία και καθ’ όλη τη διάρκεια λειτουργίας, προτείνεται ο διαρκής έλεγχος με δειγματοληψίες ανά τακτά χρονικά διαστήματα, τόσο για ανάλυση της ποιότητας των υδάτων, όσο και για καταγραφή των ιχθύων ώστε να εξασφαλίζεται η ομαλή επιβίωση της ιχθυοπανίδας και να διορθώνεται κάθε πιθανή αστοχία.
      Ο Δρ. Δημήτριος Δημητρίου είναι Βιολόγος, πρόεδρος του Εμπορικού Βιομηχανικού Επιμελητηρίου Ιωαννίνων
      Περισσότερα...

      766 • 0

    15. Αρθρογραφία

      Νέο Δελχί: Μια εικόνα της πυκνοδομημένης ινδικής μητρόπολης

      GTnews

      Το Νέο Δελχί είναι η πρωτεύουσα της Ινδίας και μια από τις πιο συναρπαστικές πόλεις του κόσμου. Η πόλη αυτή συνδυάζει τον παραδοσιακό ινδικό πολιτισμό με τη σύγχρονη αρχιτεκτονική και την κοσμοπολίτικη ατμόσφαιρα. 
      Το Δελχί (προφέρεται και Ντελχί, Ντεχλί ή Ντιλλί) είναι η μεγαλύτερη μητρόπολη στην Ινδία από άποψη έκτασης και δεύτερη μεγαλύτερη από άποψη πληθυσμού, μετά το Μουμπάι.
      Είναι η όγδοη μεγαλύτερη πόλη του κόσμου με 16,7 εκατομμύρια κατοίκους. Σύμφωνα με την απογραφή του 2011, στην ευρύτερη περιοχή της πόλης (Μητροπολιτική Περιοχή Πρωτευούσης) κατοικούν 21.753.486 άνθρωποι και ήταν η μεγαλύτερη της Ινδίας. Το όνομα Δελχί χρησιμοποιείται τόσο για τη μητρόπολη, όσο και την πρωτεύουσα της Ινδίας Νέο Δελχί, το οποίο βρίσκεται μέσα στον αστικό ιστό του Δελχί. Η πόλη είναι κτισμένη στις όχθες του ποταμού Τζάμνα, παραποτάμου του Γάγγη. 

      Το Νέο Δελχί ιδρύθηκε το 1911 από τους Άγγλους, ως μια νέα πόλη που θα αντικαταστήσει την παλιά πόλη του Δελχί, η οποία ήταν πολύ μικρή για τις ανάγκες των βρετανικών αρχών. Η νέα πόλη κατασκευάστηκε σε σχεδιαστικό στυλ που συνδυάζει την ινδική και την ευρωπαϊκή αρχιτεκτονική, με πολλούς δρόμους πλάτους 20 μέτρων και κτίρια σε στυλ της νεοκλασικής περιόδου.
       Η πόλη αποτελεί έναν σημαντικό πολιτικό, οικονομικό και πολιτιστικό κέντρο για τη χώρα, ενώ παράλληλα διαθέτει και αρκετά προβλήματα που συνδέονται με τον υπερπληθυσμό και τις ανεπαρκείς υποδομές.
      Στα τέλη του 2022 η ατμοσφαιρική ρύπανση έφτασε σε επίπεδο συναγερμού στην πρωτεύουσα της Ινδίας. Οι συγκεντρώσεις λεπτών σωματιδίων στον αέρα καταγράφηκαν τρεις φορές πάνω από τα αποδεκτά όρια: καθώς η ελάχιστη θερμοκρασία πέφτει, η εμφάνιση ομίχλης, ιδιαίτερα κατά τις πρώτες πρωινές ώρες, επιδεινώνει τον δείκτη ποιότητας του αέρα (AQI). Μερικές μέρες η αιθαλομίχλη σκεπάζει ολόκληρα κτίρια όπως συμβαίνει και στο Πεκίνο, αν και οι Κινέζοι κατάφεραν να μειώσουν τον πρωτογενή δείκτη ατμοσφαιρικής ρύπανσης κατά 20% τους πρώτους οκτώ μήνες του 2022.
      Έτσι, το Νέο Δελχί έγινε η πιο μολυσμένη πρωτεύουσα του κόσμου και οι κάτοικοί του αγωνίζονται να αναπνεύσουν διότι οι χαμηλές θερμοκρασίες και οι άνεμοι παγιδεύουν τους ρύπους πιο κοντά στο έδαφος.

      Περισσότερα...

      4402 • 1

    16. Αρθρογραφία

      Δημόσιες συμβάσεις έργων με αξιολόγηση μελέτης: Προδιαγραφές μελετών

      Engineer

      Το πλαίσιο και τις προδιαγραφές των μελετών των διαγωνισμών δημοσίων έργων παρουσιάζει στο Εργοληπτικόν βήμα No_133  η Πολιτικός μηχανικός MSc, Ειδικό Επιστημονικό Προσωπικό ΕΑΔΗΣΥ, κα Ευαγγελία Πέτρου.
      Το σύστημα μελέτη – κατασκευή, μέχρι την εισαγωγή των διατάξεων του ν.4412/2016,αποτελούσε το μόνο σύστημα δημοπράτησης δημοσίων έργων στο οποίο δεν εφαρμοζόταν το μειοδοτικό σύστημα, καθόσον αξιολογούταν και η προτεινόμενη από τον προσφέροντα μελέτη.
      Η εφαρμογή της δημοπράτησης έργου με αξιολόγηση μελέτης, σε αντίθεση με την συνήθη διαδικασία δημοπράτησης έργου, που προϋποθέτει την εκπόνηση μελέτης εκ μέρους της αναθέτουσας αρχής, απαιτεί από τους υποψήφιους αναδόχους να εκπονήσουν και να υποβάλλουν με την προσφορά τους μελέτη για το δημοπρατούμενο έργο, η οποία αξιολογείται ως προς την πληρότητα και την συμφωνία της με τους όρους των εγγράφων της σύμβασης και τον κανονισμό μελετών του έργου.
      Αναφορικά με τη σύνταξη μελετών, στο Κανονιστικό πλαίσιο των διαγωνισμών δημοσίων έργων περιλαμβάνονται:
      Ο ν. 3316/2005, όπως καταργήθηκε αλλά διατηρείται σε ισχύ η παρ.2 του Άρθρου11 Τεχνικές προδιαγραφές, όπου αναφέρεται: «Οι προδιαγραφές των μελετών και λοιπών υπηρεσιών μηχανικού που δεν καλύπτονται από τις ισχύουσες κατά τη δημοσίευση του παρόντος νόμου νομοθετικές εξουσιοδοτήσεις, καθορίζονται με προεδρικά διατάγματα που εκδίδονται ύστερα από γνώμη του Τ.Ε.Ε. και πρόταση του Υπουργού Περιβάλλοντος, Χωροταξίας και Δημόσιων Έργων, καθώς και του κατά περίπτωση συναρμόδιου Υπουργού, όταν κρίνεται απαραίτητο. […]Με τη σύμβαση τίθενται οι προδιαγραφές μελετών και υπηρεσιών, στις περιπτώσεις που δεν υπάρχουν εγκεκριμένες.» Ο ν.4412/2016, όπως τροποποιήθηκε και ισχύει, και ειδικότερα: – Άρθρο 50 Δημόσιες συμβάσεις έργων με αξιολόγηση μελέτης παρ.4,όπουαναφέρεται:«Η αξιολόγηση της μελέτης κατά τη διαδικασία ανάθεσης σύμβασης του παρόντος άρθρου αφορά μόνο στον έλεγχο της πληρότηταςκαι της συμφωνίας της μελέτης με τα οριζόμενα στα έγγραφα της σύμβασης και ιδίως με τον Κανονισμό Μελετών Έργου, διαπιστώνοντας τη συμμόρφωση ή μη της μελέτης με αυτά (πίνακας συμμόρφωσης) χωρίς βαθμολόγηση.»
      – Άρθρο 53 Περιεχόμενο εγγράφων της σύμβασης παρ.2,όπουαναφέρεται:«Τα έγγραφα της σύμβασης, πλην της προκήρυξης σύμβασης του άρθρου 63 και της προκαταρκτικής προκήρυξης του άρθρου 62, σε περίπτωση που η τελευταία χρησιμοποιείται ως μέσο προκήρυξης του διαγωνισμού, περιέχουν ιδίως: […] κδ) επιπλέον των ανωτέρω, ειδικά για τις δημόσιες συμβάσεις έργων: […]δδ) το απαιτούμενο στάδιο της μελέτης που πρέπει να υποβάλουν οι οικονομικοί φορείς, στην περίπτωση εφαρμογής του άρθρου 50, περί δημόσιων συμβάσεων έργων με αξιολόγηση μελέτης, […]κε) επιπλέον των ανωτέρω, ειδικά για τις δημόσιες συμβάσεις μελετών και παροχής τεχνικών υπηρεσιών:[…] εε) τις προδιαγραφές εκπόνησης της μελέτης κατά το άρθρο 196, περί τεχνικών προδιαγραφών, και […]»
      – Άρθρο 53 Περιεχόμενο εγγράφων της σύμβασης παρ.7,όπουαναφέρεται:«Ειδικά για τις δημόσιες συμβάσεις έργων, πέραν των ανωτέρω, κατά τη σύνταξη των εγγράφων της σύμβασης, ισχύουν και τα ακόλουθα: […]ιγ) Στις περιπτώσεις της παρ. 1 του άρθρου 50, περί δημόσιων συμβάσεων με αξιολόγηση μελέτης, ο «Κανονισμός Μελετών Έργου», ο οποίος συντάσσεται από την αναθέτουσα αρχή, ειδικά για το προς ανάθεση έργο ή υπάρχει και εφαρμόστηκε σε παρόμοια έργα, περιλαμβάνει τις ελάχιστες τεχνικές απαιτήσεις και προδιαγραφές εκπόνησης των μελετών που θα υποβληθούν από τους οικονομικούς φορείς και αποτελεί αναπόσπαστο μέρος των εγγράφων της σύμβασης.»
      – Άρθρο 94 Περιεχόμενο φακέλου «Τεχνική Προσφορά» παρ.1,όπουαναφέρεται:«Στις διαδικασίες σύναψης δημόσιας σύμβασης έργου, στην περίπτωση που εφαρμόζεται το άρθρο 50, περί δημόσιων συμβάσεων έργων με αξιολόγηση μελέτης, και το κριτήριο ανάθεσης είναι η πλέον συμφέρουσα από οικονομική άποψη προσφορά βάσει βέλτιστης σχέσης ποιότητας τιμής, ο ξεχωριστός σφραγισμένος φάκελος, με την ένδειξη «τεχνική προσφορά» περιέχει τουλάχιστον προμελέτη όλων των απαραίτητων έργων. Στις διαδικασίες σύναψης δημόσιας σύμβασης έργου, στις οποίες κριτήριο ανάθεσης είναι η πλέον συμφέρουσα από οικονομική άποψη προσφορά βάσει βέλτιστης σχέσης ποιότητας τιμής, τα περιεχόμενα του φακέλου «τεχνική προσφορά» ορίζονται στα έγγραφα της σύμβασης.» Επισημαίνεται ότι το ελάχιστο απαιτούμενο στάδιο μελέτης της «τεχνικής προσφοράς» τροποποιήθηκε από οριστική μελέτη σε προμελέτη, με το Άρθρο 36 του ν.4782/2021.
      – Άρθρο 196 Τεχνικές προδιαγραφές παρ.2,όπουαναφέρεται:«Με απόφαση της αναθέτουσας αρχής, σε περίπτωση που δεν έχει εκδοθεί σχετική απόφαση του αρμόδιου οργάνου του Υπουργείου Υποδομών και Μεταφορών, μπορεί να εξειδικεύεται το είδος των παραδοτέων στοιχείων ανά στάδιο και ανά κατηγορία μελέτης της περ. 15 της παρ. 3 του άρθρου 2, και συγκεκριμένα: α) τα τεύχη (Τεχνική Έκθεση, Υπολογισμοί, Προμέτρηση, Προϋπολογισμός κ.λπ.) και β) τα κατά περίπτωση σχέδια, καθώς και η μορφή αυτών (έντυπη ή και ηλεκτρονική) που πρέπει ο μελετητής να εκπονήσει, κατά το άρθρο 189 περί έγκρισης μελέτης παραλαβής αντικειμένου σύμβασης για την έγκριση της ανατεθείσας σε αυτόν μελέτης.»
      Το Π∆ 696/74 (ΦΕΚ-301/Α/8-10-74) «Περί αµοιβών μηχανικών δια σύνταξιν μελετών, επίβλεψιν, παραλαβήν κλπ. Συγκοινωνιακών, Υδραυλικών και κτιριακών Έργων, ως και Τοπογραφικών Κτηµατογραφικών και Χαρτογραφικών Εργασιών και σχετικών τεχνικών προδιαγραφών μελετών». Στις διατάξεις του δεύτερου Βιβλίου του π.δ/τος και ειδικότερα με το άρθρο 106, ορίζεται ότι «αι εν τω παρόντι τεχνικαί προδιαγραφαί μελετών, καθορίζουν τους τεχνικούς όρους εκπονήσεως τούτων, δια την συμφώνως προς τα επιτεύγματα της Επιστήμης σύνταξίν των παρά του Μελετητού προς πλήρη αρτιότητα τούτων επί τω τέλει αρτίως τεχνικής και οικονομικής εκτελέσεως των έργων». Η υπ’ αριθμ. ΔΝΣβ/1732/ΦΝ 466(ΦΕΚ 1047/Β/29-03-2019)Υ.Α. «Εξειδίκευση του είδους των παραδοτέων στοιχείων ανά στάδιο και ανά κατηγορία μελέτης σε ό,τι αφορά τα συγκοινωνιακά (οδικά) έργα, τα υδραυλικά, τα λιμενικά και τα κτιριακά έργα». Εκδόθηκε κατ’ εφαρμογή των οριζόμενων στο άρθρο 196, παρ. 2 του ν. 4412/2016 και αναφέρει: «[…]αποφασίζουμε:1. Την έγκριση του παρακάτω παραρτήματος που περιλαμβάνει κείμενα και πίνακες τα οποία αφορούν1)ελάχιστα παραδοτέα μελετών οδικών έργων, 2) ελάχιστα παραδοτέα μελετών υδραυλικών έργων, 3) ελάχιστα παραδοτέα μελετών λιμενικών έργων, 4) ελάχιστα παραδοτέα μελετών κτιριακών έργων […] 3. Η παρούσα εφαρμόζεται στις δημόσιες συμβάσεις έργου με αξιολόγηση μελέτης (άρθρο 50 παρ. 1 του ν. 4412/2016), των οποίων η διαδικασία σύναψης σύμβασης εκκινεί αμέσως μετά τη δημοσίευσή της στο Φύλλο Εφημερίδας της Κυβερνήσεως.»  Καθώς το ΠΔ 696/74 δεν έχει καταργηθεί, παρότι ουσιαστικά η ανωτέρω ΥΑ επικαιροποιεί και τροποποιεί τα προβλεπόμενα στο δεύτερο βιβλίο αυτού, αξίζει να αναφερθεί η ΓΝΩΜΗ Γ6/2019 της Ε.Α.Α.ΔΗ.ΣΥ. με θέμα: «Διατύπωση σύμφωνης γνώμης της Αρχής, κατ’ άρθρο 2 παρ. 2 περ. γ’ υποπερ. γγ’ του ν. 4013/2011, επί σχεδίου απόφασης του Υπουργού Υποδομών και Μεταφορών με τίτλο ‘’Εξειδίκευση του είδους των παραδοτέων στοιχείων ανά στάδιο και ανά κατηγορία μελέτης σε ό,τι αφορά τα συγκοινωνιακά (οδικά) έργα, τα υδραυλικά, τα λιμενικά και τα κτιριακά έργα’’, η οποία προτείνεται να εκδοθεί κατ’ εξουσιοδότηση της διάταξης της παραγράφου 2 του άρθρου 196 του ν. 4412/2016 (ΦΕΚ Α’ 147)». Σύμφωνα με το σκεπτικό της:«[…]Η Αρχή θεωρεί ότι το σχέδιο της εκδοθησόμενης Υπουργικής απόφασης κείται εντός εξουσιοδότησης της διάταξης του άρθρου 196 παρ. 2 του ν.4412/2016, η οποία είναι αρκούντως σαφής και ορισμένη για την εξειδίκευση – ανά στάδιο και ανά κατηγορία μελέτης – του είδους και της μορφής των ελάχιστα απαιτούμενων παραδοτέων τευχών και κατά περίπτωση σχεδίων μελετών, ωστόσο έχει τη γνώμη ότι είναι σκόπιμο να εξεταστεί από τη Διοίκηση η ανάγκη ρητής κατάργησης ή τροποποίησης του άνω διατάγματος, στο βαθμό που τα αντίστοιχα θέματα ρυθμίζονται πλέον από την εν λόγω ΥΑ[…] προκύπτει ότι η εξειδίκευση – ανά στάδιο και ανά κατηγορία μελέτης – του είδους και της μορφής (έντυπης ή/και ηλεκτρονικής) των ελάχιστων παραδοτέων τευχών και σχεδίων των δημοσίων συμβάσεων μελετών οδικών, λιμενικών, υδραυλικών και κτιριακών έργων, η οποία περιλαμβάνεται στο κείμενο και στους πίνακες των τεσσάρων τευχών του παραρτήματος του εξεταζομένου σχεδίου ΥΑ, ‘’συνάδει με την αλληλουχία φάσεων και την ισχύουσα μεθοδολογία εκπόνησής τους’’ και είναι ‘’κατά βάση προσαρμοσμένη’’ στις διατάξεις του π.δ/τος 696/1974, ειδικότερα δε στις διατάξεις περί τεχνικών προδιαγραφών των υπόψη κατηγοριών μελετών που περιλαμβάνονται στο δεύτερο Βιβλίο (άρθρα 106 και επόμενα) του ανωτέρω π.δ/τος, το οποίο έχει παραμείνει σε ισχύ υπό το καθεστώς του ν. 4412/2016.[…] 12.3 Συναφώς, κρίνεται σκόπιμο να επισημανθεί ότι βάσει των διατάξεων που περιλαμβάνονται στα τέσσερα προτεινόμενα τεύχη του παραρτήματος του εξεταζομένου σχεδίου ΥΑ φαίνεται να προτείνονται ρυθμίσεις, οι οποίες κατ’ ουσία συνιστούν μία εκτεταμένη τροποποίηση – επικαιροποίηση των διατάξεων του δεύτερου Βιβλίου του π.δ/τος 696/1974 περί τεχνικών προδιαγραφών μελετών των υπόψη κατηγοριών έργων με βάση τις σημερινές συνθήκες παραγωγής των μελετών αυτών, όπου τα παραδοτέα τεύχη και σχέδια των μελετών αυτών δεν εκπονούνται από το μελετητή χειρόγραφα, όπως έχει προβλεφθεί από το νομοθέτη του π.δ/τος 696/1974, αλλά σε ηλεκτρονική μορφή με τη βοήθεια πιστοποιημένων υπολογιστικών προγραμμάτων, ήτοι μελετητικών – σχεδιαστικών πακέτων, γεγονός που έχει διαφοροποιήσει τον τρόπο παραγωγής και παρουσίασης των παραδοτέων αυτών στοιχείων των εν λόγω μελετών, τα οποία πλέον παράγονται και παραδίδονται με ευχέρεια σε επεξεργάσιμη ψηφιακή μορφή (πχ. αρχεία pdf, dwg, doc, xls), δυνάμενα να φέρουν ηλεκτρονική υπογραφή, τεχνολογική εξέλιξη η οποία λαμβάνεται υπόψη στο προτεινόμενο σχέδιο ΥΑ […]»
       Η έκδοση της υπ’ αριθμ.ΔΝΣβ/1732/ΦΝ 466 Υ.Α. εκσυγχρόνισε το θεσμικό πλαίσιο αναφορικά με τα απαιτούμενα παραδοτέα μελετών τεχνικών έργων. Αντίθετα, η τροποποίηση του ελάχιστου απαιτούμενου σταδίου μελέτης της «τεχνικής προσφοράς» σε προμελέτη δεν ακολούθησε την ίδια φιλοσοφία, καθώς η εκπόνηση οριστικής μελέτης διασφαλίζει ωρίμανση του έργου και ακριβέστερη εκτίμηση του κόστους κατασκευής του. Οι λοιπές τεχνικές απαιτήσεις και προδιαγραφές εκπόνησης των μελετών οφείλουν να περιγράφονται στα έγγραφα της σύμβασης. Επομένως, το ζήτημα των προδιαγραφών μελετών, το οποίο είναι ουσιώδες για την επιτυχή υλοποίηση ενός έργου, ανάγεται στην πληρότητα και ορθότητα των συμβατικών τευχών και κυρίως στον Κανονισμό Μελετών Έργου (Κ.Μ.Ε.) και τα οικεία άρθρα της Τεχνικής Συγγραφής Υποχρεώσεων (Τ.Σ.Υ.) του έργου.
      πηγή: Εργοληπτικόν Βήμα Νο_133 της ΠΕΣΕΔΕ
      Περισσότερα...

      929 • 0

    17. Αρθρογραφία

      Ο ρόλος του μηχανικού στη μεταβίβαση ενός ακινήτου

      Engineer

      Ένα από τα προβλήματα που αντιμετωπίζει ο πολίτης σήμερα, όταν αποφασίζει να πουλήσει, να κάνει γονική παροχή ή δωρεά ή ακόμα και να αποδεχθεί την κληρονομιά ενός ακινήτου είναι η γραφειοκρατία για τη συλλογή των απαραίτητων δικαιολογητικών.
      Η μεταβίβαση ενός ακινήτου είναι μια διαδικασία που απαιτεί τη συγκέντρωση πολλών δικαιολογητικών καθώς και ένα σύνολο διαδικαστικών ενεργειών με τη συνδρομή διαφόρων επαγγελματιών όπως: του συμβολαιογράφου, του μηχανικού, του λογιστή και του δικηγόρου.
      Σήμερα η υπογραφή ενός συμβολαίου, είναι μια απαιτητική και χρονοβόρα διαδικασία και παρόλες τις προσπάθειες που γίνονται τα τελευταία χρόνια για ψηφιακό εκσυγχρονισμό και απλοποίηση της διαδικασίας, η γραφειοκρατία συνεχώς αυξάνεται και για τον πολίτη και για τους επαγγελματίες που συμμετέχουν στην έκδοση των απαιτούμενων δικαιολογητικών. Αυτό έχει σαν αποτέλεσμα να αυξάνεται ο απαιτούμενος χρόνος, οι αμοιβές και η ταλαιπωρία του πολίτη.
      Η παρουσία του συμβολαιογράφου για τη μεταβίβαση ενός ακινήτου είναι υποχρεωτική από το νόμο. Εκείνος είναι που διαχειρίζεται τη συλλογή των απαραίτητων εγγράφων, για την ολοκλήρωση της μεταβίβασης και βέβαια είναι ο υπεύθυνος σύνταξης της συμβολαιογραφικής πράξης.
      Ομως ο ρόλος του μηχανικού είναι εξίσου σημαντικός, διότι είναι εκείνος που θα βοηθήσει τον ενδιαφερόμενο να συλλέξει τα δικαιολογητικά τα οποία σχετίζονται με τον τεχνικό έλεγχο του ακινήτου και να βεβαιώσει στη συνέχεια τη νομιμότητα του ακινήτου με την έκδκωση της Ηλεκτρονικής Ταυτότητας Κτιρίου.
      Για αυτό τον λόγο, καλό θα είναι αυτός που επιθυμεί να προβεί σε μια μεταβίβαση, να απευθυνθεί πριν ξεκινήσει τη διαδικασία, σε ένα μηχανικό για τον απαιτούμενο τεχνικό έλεγχο του ακινήτου. Ετσι μπορεί να ενημερωθεί έγκυρα και έγκαιρα για τις ενέργειες που πρέπει να ακολουθήσει, προκειμένου να συγκεντρώσει τα απαραίτητα έγγραφα το συντομότερο δυνατό για να εξασφαλίσει την τεχνική και νομική καταλληλότητα του ακινήτου του.
      Ποια είναι τα βασικά δικαιολογητικά για τη μεταβίβαση ενός ακινήτου;
      Τα βασικά δικαιολογητικά που απαιτούνται για την ολοκλήρωση της μεταβίβασης ενός ακινήτου στην περίπτωση της αγοραπωλησίας είναι τα εξής:
      1.Τίτλος ιδιοκτησίας/κτήσης
      2.Οικοδομική άδεια ή Αδεια οικοδομής σε περίπτωση που το ακίνητο έχει κτίσμα/διαμέρισμα κλπ.
      3.Φωτοτυπίες ταυτοτήτων των συμβαλλόμενων μερών, ΑΦΜ και Δ.Ο.Υ. Εισοδήματος
      Σε περίπτωση που γίνεται μεταβίβαση λόγω γονικής παροχής, δωρεάς ή λόγω αποδοχής κληρονομίας τα δικαιολογητικά διαφοροποιούνται ανάλογα με την περίπτωση.
      Ποια είναι τα δικαιολογητικά μεταβίβασης ακινήτου από τον Μηχανικό Τοπογραφικό διάγραμμα πρόσφατο του ακινήτου
      1. Πρόκειται για διάγραμμα που απεικονίζει την πλήρη και λεπτομερή αποτύπωση του οικοπέδου/γεωτεμαχίου (σε περίπτωση που αγοράζει κανείς οικόπεδο), με τα υφιστάμενα κτίσματα και εμφανίζει όρια του γεωτεμαχίου, μοναδιαία αρίθμηση κορυφών οικοπέδου, πίνακας συν/νων των κορυφών αυτών σε ΕΓΣΑ ’87 και διαστάσεις ορίων οικοπέδου/γεωτεμαχίου και κτισμάτων. Εφόσον υφίστανται ή δημιουργούνται κάθετες/οριζόντιες ιδιοκτησίες (διαμερίσματα) απεικονίζονται και τα όρια αποκλειστικής χρήσης και πίνακας καθέτων/οριζοντίων ιδιοκτησιών, καθώς επίσης και δήλωση του συντάξαντος αυτό μηχανικού περί αρτιότητας κλπ.
      Δεν απαιτείται το τοπογραφικό διάγραμμα σε ορισμένες περιπτώσεις όπως: για ακίνητα εντός σχεδίου πόλης ή εντός ορίων οικισμού, για τα οποία έχει γίνει κατά το παρελθόν συμβολαιογραφική πράξη σύστασης οριζοντίων/καθέτων ιδιοκτησιών ή έχει εκδοθεί οικοδομική άδεια, για ακίνητα που προέρχονται από αναδασμό και διανομή, εφόσον η αντικειμενική αξία τους δεν υπερβαίνει τις 15.000 ευρώ, εξαιρουμένων αυτών που βρίσκονται εντός Ζ.Ο.Ε., για μη άρτια και οικοδομήσιμα αγροτεμάχια κλπ.
      2.Οικοδομική άδεια ή Αδεια οικοδομής
      Η οικοδομική άδεια ή αλλιώς άδεια οικοδομής, είναι το έγγραφο το οποίο πιστοποιεί τη νόμιμη έγκριση της Πολεοδομίας για την προσθήκη ή ανέγερση νέας κατασκευής. Οποιαδήποτε κατασκευή χωρίς την έκδοση οικοδομικής άδειας θεωρείται αυθαίρετη, Μάλιστα, τα ακίνητα με αδήλωτες αυθαίρετες κατασκευές, είναι αδύνατον να μεταβιβαστούν. Συνεπώς, σε περίπτωση μεταβίβασης απαιτείται το επικυρωμένο αντίγραφο της εκδοθείσας άδειας που επιτρέπει την εκτέλεση πολεοδομικών εργασιών.
      3.Ηλεκτρονική Ταυτότητα Κτιρίου
      Από τη 01/04/2022, για την ολοκλήρωση των μεταβιβάσεων ακινήτων είναι υποχρεωτική η έκδοση ΗΤΚ.
      Η Ηλεκτρονική Ταυτότητα Κτιρίου είναι ένας «ψηφιακός φάκελος» που περιλαμβάνει όλες τις πληροφορίες ενός οικοπέδου ή αγροτεμαχίου, ενός κτιρίου ή μιας αυτοτελούς διηρημένης ιδιοκτησίας, πχ. διαμέρισμα σε πολυκατοικία. Η ΗΤΚ συμπληρώνεται από τον μηχανικό και ουσιαστικά περιλαμβάνει τοπογραφικό διάγραμμα, την οικοδομική άδεια, τα σχέδια κάτοψης, τον πίνακα χιλιοστών, τις δηλώσεις υπαγωγής σε νόμους αναστολής επιβολής κυρώσεων επί αυθαιρέτων, το ΠΕΑ κ.α.
      4.Εγγραφο περαίωσης διαδικασίας ρύθμισης του ακινήτου
      Το έγγραφο περαίωσης διαδικασίας ρύθμισης ακινήτου απαιτείται στην περίπτωση ύπαρξης αυθαιρεσιών. Εκδίδεται από τον μηχανικό ως ξεχωριστό έγγραφο και ουσιαστικά, πιστοποιείται ότι οι αυθαίρετες κατασκευές έχουν τακτοποιηθεί και πως τα αντίστοιχα πρόστιμα έχουν καταβληθεί.
      5.Πιστοποιητικό Ενεργειακής Απόδοσης
      Το Πιστοποιητικό Ενεργειακής Απόδοσης (ΠΕΑ) είναι το έγγραφο που κατατάσσει τα ακίνητα σε ενεργειακές κατηγορίες. Η κατάταξη πραγματοποιείται σε μια κλίμακα από το Α έως το Η, αντιπροσωπευτική της ενεργειακής κατάστασης του ακινήτου. Tο πιστοποιητικό υποδεικνύει την ενεργειακή κλάση του ακινήτου και είναι απαραίτητο για την ολοκλήρωση της μεταβίβασης ακίνητης ιδιοκτησίας.
      Ποια είναι τα προβλήματα κατά τη συλλογή των δικαιολογητικών από τον μηχανικό;
      Ενα από τα μεγαλύτερα προβλήματα είναι η μη ψηφιοποίηση των φακέλων οικοδομικών αδειών από τις πολεοδομίες. Αυτό έχει σαν αποτέλεσμα να καθυστερεί για πολλούς μήνες η εξεύρεση των φακέλων στα αρχεία της αρμόδιας πολεοδομίας.
      Επίσης πολλοί φάκελοι αδειών έχουν χαθεί από τα αρχεία πολεοδομίας και θα πρέπει να γίνει ανασύσταση του φακέλου με ευθύνη του πολίτη, δηλαδή να συνταχθούν από τον μηχανικό τα αρχιτεκτονικά σχέδια, να τα εγκρίνει η πολεοδομία και στη συνέχεια να εξετάσει τη νομιμότητα του μεταβιβαζόμενου ακινήτου.
      Ποιες είναι οι παγίδες στον τεχνικό έλεγχο του ακινήτου;
      Η υποχρέωση για Ηλεκτρονική Ταυτότητα Κτιρίου, αφορά και τα αδόμητα οικόπεδα/αγροτεμάχια. Τα γήπεδα που έχουν περιτοίχιση ή περίφραξη, χωρίς να έχει εκδοθεί από την πολεοδομία η απαιτούμενη οικοδομική άδεια ή άδεια μικρής κλίμακας ή δεν προϋπάρχουν οι κατασκευές με άλλο νόμιμο τρόπο π.χ. προ του έτους 1955, θεωρούνται αυθαίρετα. Σε αυτή την περίπτωση θα πρέπει πρώτα να γίνει η τακτοποίηση των αυθαίρετων κατασκευών και στη συνέχει να εκδοθεί η Η.Τ.Κ.
      Σύμφωνα με τη νομοθεσία οποιαδήποτε κατασκευή αποτελεί αντικείμενο μεταβίβασης και καταχωρίζεται στην ΗΤΚ. Σε περίπτωση λοιπόν που εντός του ακινήτου υπάρχει ένα ερείπιο τότε ο μηχανικός θα πρέπει να εξετάσει τη νομιμότητα της κατασκευής, δηλαδή αν για το κτίσμα υπήρχε οικοδομική άδεια, αν ήταν νομίμως υφιστάμενο γιατί προϋπήρχε του έτους 1955 κλπ. Σε κάθε περίπτωση για να θεωρείται ασκεπές ερείπιο και να τύχει φορολογικής ελάφρυνσης, θα πρέπει να έχει εξολοκλήρου πέσει η σκεπή του.
      Κτίσματα ή κατασκευές που έχουν εγκατασταθεί στο ακίνητο μετά τις 27 Ιουλίου 2011 δεν τακτοποιούνται και συνεπώς δεν μπορεί να εκδοθεί Ηλεκτρονική Ταυτότητα από τον μηχανικό.
      Αγροτεμάχια που κατά την σύνταξη του τοπογραφικού προκύπτει ότι ένα τμήμα της ιδιοκτησίας έχει χαρακτηριστεί δασικό. Σε αυτή την περίπτωση μπορεί να μεταβιβαστεί μόνο το αγροτικό τμήμα, χωρίς αυτό όμως να θεωρείται κατάτμηση.
      Της ΓΡΑΜΜΑΤΗΣ ΜΠΑΚΛΑΤΣΗ, τοπογράφου – πολεοδόμου μηχανικού, [email protected]
      Περισσότερα...

      3574 • 7

    18. Αρθρογραφία

      Δυνατότητα ένταξης στον επιταχυντή νεοφυών επιχειρήσεων MENA Maritime Accelerator για την ενίσχυση της βιώσιμης γαλάζιας ανάπτυξης, όπως και το ΤΑΙΠΕΔ

      GTnews

      To Ταμείο Αξιοποίησης Ιδιωτικής Περιουσίας του Δημοσίου (ΤΑΙΠΕΔ), εταιρεία μέλος του Υπερταμείου, αναγνωρίζοντας τη σημασία που έχει η βιώσιμη διαχείριση και ανάπτυξη των λιμένων στη δημιουργία αξίας μακροπρόθεσμα για τους Οργανισμούς Λιμένων και τις τοπικές κοινωνίες, συμμετέχει στον επιταχυντή νεοφυών επιχειρήσεων MENA Maritime Accelerator.
      Στόχος του προγράμματος είναι η επιτάχυνση του πράσινου μετασχηματισμού της ναυτιλιακής βιομηχανίας, μέσα από την υποστήριξη και ανάπτυξη νεοφυών επιχειρήσεων που θα παρέχουν καινοτόμες και βιώσιμες εμπορικές λύσεις, υποστηρίζοντας τη μετάβασή της στην Κλιματική Ουδετερότητα και Ανθεκτικότητα. Ιδρυτικά Μέλη του προγράμματος είναι το Ερευνητικό Κέντρο «Αθηνά» (https://www.athenarc.gr/en) και οι φορείς Chrysalis LEAP (www.chrysalisleap.com), The Cyprus Energy Agency (www.cea.org.cy), το Εργαστήριο Αειφόρου Ενέργειας του Τεχνολογικού Πανεπιστημίου Κύπρου (www.climatehub.org.cy) και Cleantech Bulgaria (www.cleantech.bg).
      Μέσα από αυτή τη δράση, το ΤΑΙΠΕΔ αποσκοπεί στην ενίσχυση της συνδεσιμότητας λιμενικών υποδομών (λιμένες, μαρίνες) με τον τομέα της έρευνας και ανάπτυξης και στην προώθηση και εφαρμογή καινοτόμων πιλοτικών εφαρμογών, οι οποίες συμβάλλουν στη μείωση του ανθρακικού αποτυπώματος, την τόνωση της κυκλικής οικονομίας, την εξοικονόμηση ενέργειας και την προστασία του περιβάλλοντος.
      Νεοφυείς επιχειρήσεις που ενδιαφέρονται να συμμετάσχουν στο πρόγραμμα μπορούν να υποβάλουν αίτηση στον ακόλουθο σύνδεσμο, μέχρι τις 31 Μαρτίου 2023.  http://maritime-accelerator.org/
      Επιπλέον, το ΤΑΙΠΕΔ σε συνεργασία με το ΕΚ ΑΘΗΝΑ και το δίκτυο του MENA Maritime Accelerator, προγραμματίζει τη διεξαγωγή εξειδικευμένων σεμιναρίων, προσαρμοσμένων και στοχευμένων στις ανάγκες λιμενικών υποδομών, που θα απευθύνονται στο διοικητικό και επιχειρησιακό τους προσωπικό. Τα σεμινάρια αποσκοπούν στην έγκαιρη και έγκυρη ενημέρωση για το συνεχώς εξελισσόμενο πλαίσιο που αφορά στη βιώσιμη ανάπτυξη και τη διαχείριση των επιδόσεων των λιμενικών υποδομών σε κριτήρια ESG, καθώς και στις επερχόμενες κανονιστικές αλλαγές που σχετίζονται με τον τομέα δραστηριότητάς τους. Μεγάλος αριθμός Οργανισμών Λιμένων, Δημοτικών Λιμενικών Ταμείων και μαρινών σε όλη τη χώρα έχουν ήδη ανταποκριθεί στο κάλεσμα του ΤΑΙΠΕΔ για τη συμμετοχή τους στα
      εξειδικευμένα σεμινάρια. Οι ενέργειες αυτές θα συμβάλλουν στη βελτίωση της αειφορικής επίδοσης των λιμένων και μαρινών σε μακροπρόθεσμο ορίζοντα, ενισχύοντας την ανταγωνιστικότητά τους και μετατρέποντάς τα σε επιταχυντές για την κυκλική οικονομία και την επίτευξη των στόχων της βιώσιμης ανάπτυξης.
      Περισσότερα...

      556 • 0

    19. Αρθρογραφία

      Τι ισχύει για τη χρησικτησία σε ακίνητα εξ' αδιαιρέτου και από κληρονομιά

      Engineer

      Ένα από τα μεγάλα ζητήματα που απασχολούν τους ιδιοκτήτες ακινήτων στην Ελλάδα και έφεραν στην επιφάνεια οι δασικοί χάρτες και το Κτηματολόγιο είναι και η χρησικτησία.
      Πολλοί ιδιοκτήτες ακινήτων στερούνται τίτλων κυριότητας και επικαλούνται το δικαίωμα της κυριότητας σε ακίνητα με χρησικτησία.
      Αυτό συμβαίνει σε πολλές περιοχές της Ελλάδας και κυρίως σε ορεινά χωριά, αλλά και σε νησιωτικές περιοχές, που λόγω των πολέμων, του εμφυλίου, της μετανάστευσης και του εθιμικού δικαίου που ίσχυε, οι κάτοικοι μεταβίβαζαν τις ιδιοκτησίες τους, μέσω προφορικών συμφωνιών και μέσω προφορικής διανομής των κληρονομούμενων ιδιοκτησιών, χωρίς τη σύνταξη συμβολαίου.
      Επίσης πολλά είναι και τα ακίνητα, στα οποία δεν έχει γίνει απ’ όλους τους κληρονόμους η σχετική αποδοχή κληρονομιάς και ούτε η δήλωση στο κτηματολόγιο. Υπάρχει και η περίπτωση στην οποία ακίνητο που ανήκει σε περισσότερους του ενός ιδιοκτήτες διεκδικείται από έναν συνιδιοκτήτης ο οποίος το χρησιμοποιεί αποκλειστικά και το διεκδικεί με χρησικτησία.
      Τι είναι χρησικτησία;
      Χρησικτησία είναι ένας νομικός όρος, που χρησιμοποιείται για περιουσιακά στοιχεία. Η έννοια της χρησικτησίας δίνεται από την ίδια την λέξη: χρήση και κτήση. Δηλαδή την κτήση ή ιδιοκτησία ενός πράγματος που προκύπτει από την χρήση του. Άρα χρησικτησία για ένα ακίνητο, είναι η απόκτηση του από αυτόν που το χρησιμοποιεί αλλά δεν του ανήκει.
      Ποια η διαφορά τακτικής και έκτασης χρησικτησίας;
      Υπάρχουν δύο είδη χρησικτησίας, η τακτική και η έκτακτη.
      Η τακτική χρησικτησία προκύπτει όταν κάποιος έχει στη νομή του (φυσική εξουσία) καλόπιστα, για διάστημα τουλάχιστον δέκα ετών με βάση κάποιον νόμιμο ή έστω νομιζόμενο τίτλο, ένα ακίνητο.
      Η έκτακτη χρησικτησία (που είναι και ευρέως γνωστή), προκύπτει όταν κάποιος έχει ασκήσει όλα τα δικαιώματα του ιδιοκτήτη πάνω σε ένα ακίνητο για μια 20ετία συνεχόμενα, ακόμη και εάν δεν υπάρχει νόμιμος τίτλος ιδιοκτησίας.
      Τι γίνεται όταν το ακίνητο είναι κοινό, δηλαδή ανήκει σε περισσότερους, και ένας ιδιοκτήτης το χρησιμοποιεί αποκλειστικά αυτός; Μπορεί ένας συγκύριος να αποκτήσει κυριότητα με χρησικτησία, σε βάρος των συγκυρίων του, αλλά με μια βασική διαφορά. Θα πρέπει να γνωστοποιήσει εγγράφως (με εξώδικο) στους άλλους συγκύριους την απόφασή του αυτή να νέμεται δηλαδή από ένα χρονικό σημείο και εφεξής το ακίνητο αποκλειστικά για τον εαυτό του. Το ίδιο συμβαίνει και με τον συγκληρονόμο που αξιώνει ποσοστό μεγαλύτερο από την κληρονομική του μερίδα, αν δεν προβεί στην γνωστοποίηση, θεωρείται ότι το κατέχει στο όνομα των συγκληρονόμων. Η γνωστοποίηση αυτή δεν απαιτείται στην περίπτωση που οι συγκύριοι προβαίνουν σε άτυπη διανομή του κοινού ακινήτου, αφού έκτοτε καθένας από αυτούς και γνωρίζοντας οι λοιποί συγκύριοι, νέμεται αποκλειστικά για τον εαυτό του, αυτό που του περιήλθε με την άτυπη διανομή μέρος του ακινήτου. Σε ποιες περιπτώσεις δεν ισχύει η χρησικτησία; Γενικά, όλα τα ακίνητα υπόκεινται σε χρησικτησία. Ωστόσο, ο νόμος προβλέπει ορισμένες εξαιρέσεις όπως:
      α) Ακίνητα που ανήκουν στο Δημόσιο, σε μοναστήρια και εκκλησίες.
      β) Ακίνητα στα οποία υπάρχουν πλέον του ενός κυρίου (περίπτωση συγκυριότητας). Εκτός κι αν ένας των συγκυρίων ενημερώσει ειδικά τους υπόλοιπους συγκυρίους, ως προς την πρόθεσή του να κατέχει την ιδιοκτησία ως ο μόνος ιδιοκτήτης.
      γ) Ανεπίδεκτα χρησικτησίας είναι και τα εκτός συναλλαγής πράγματα καθώς και τα κοινόχρηστα πράγματα όπως: ρέματα, αιγιαλός, δρόμοι, πλατείες, λιμάνια και όρμοι.
      Δ) Ακίνητα που ανήκουν σε πρόσωπα, τα οποία τελούν υπό Γονική Μέριμνα, επιτροπεία ή δικαστική συμπαράσταση.
      Πώς μπορώ να αποκτήσω ένα ακίνητο με χρησικτησία;
      Εφόσον ασκείτε όλα τα δικαιώματα του ιδιοκτήτη πάνω σε ένα ακίνητο για μια 20ετια συνεχόμενα, μπορείτε να αποκτήσετε την κυριότητα του ακινήτου αν με την πάροδο του χρόνου και εφόσον πληρούνται οι προϋποθέσεις που θέτει ο νόμος, εγείρετε αγωγή χρησικτησίας ενώπιον των δικαστηρίων ζητώντας να σας αναγνωριστεί το δικαίωμα κυριότητας επί του ακινήτου.
      Σε αυτή την περίπτωση, θα πρέπει να αποδείξετε ότι για το χρονικό διάστημα που επικαλείστε χρησιμοποιούσατε το ακίνητο κάνοντας πράξεις που θα έκανε ο πραγματικός κύριος του ακινήτου. Αν η αγωγή γίνει δεκτή, με την απόφαση αυτή και την μεταγραφή της αποκτάτε νόμιμο τίτλο ιδιοκτησίας του ακινήτου και απολαμβάνετε το δικαίωμα κυριότητας επ’ αυτού.
      Πώς θα δηλώσω το αγροτεμάχιο μου από χρησικτησία στο Κτηματολόγιο;
      Για να δηλώσετε στο κτηματολόγιο, το δικαίωμα σας με έκτακτη χρησικτησία, αν δεν υπάρχει τελεσίδικη δικαστική απόφαση, πρέπει να υποβάλετε έγγραφα που να αποδεικνύουν τη χρησικτησία. Τα έγγραφα που δέχεται το κτηματολόγιο είναι : λογαριασμοί ΔΕΗ, ΟΤΕ κλπ, μισθωτήρια, αποδεικτικά επιδότησης, πράξη αναγνώρισης ορίων, εγγραφή υποθήκης και λοιπών βαρών, Ε9 κλπ. Από τα έγγραφα αυτά θα πρέπει να αποδεικνύεται 20ετής νομή και κατοχή του ακινήτου.
      Δεν έχω χρήματα και δεν έχω προβεί σε καμία ενέργεια όλα αυτά τα χρόνια για να αποδείξω ότι το χωράφι μου το έχω με άτυπη δωρεά από τον πατέρα μου και το κατέχω με χρησικτησία. Το χάνω τώρα στο Κτηματολόγιο;
      Οχι. Εσείς μπορείτε τώρα να το δηλώσετε κανονικά στο Κτηματολόγιο κάνοντας τα εξής:
      α) Να πάτε σε έναν συμβολαιογράφο, με δύο μάρτυρες που θα βεβαιώσουν με ένορκη βεβαίωση ότι το ακίνητο το κατέχεται πάνω από 20 χρόνια.
      β) Θα καταθέσετε τα Ε9 των τελευταίων χρόνων. Τουλάχιστον από το 2010 μέχρι σήμερα που είναι μηχανογραφημένα.
      Επίσης μπορείτε να προσκομίσετε και οποιοδήποτε άλλο έγγραφο – αποδεικτικό χρησικτησίας ακόμη και εάν αυτό δεν καλύπτει την απαιτούμενη από το νόμο 20ετία. Σε μελλοντικό χρόνο μπορείτε να συμπληρώσετε την υποβληθείσα δήλωση με επιπλέον έγγραφα αποδεικτικά της 20ετούς νομής ή και να την διορθώσετε υποβάλλοντας, χωρίς κόστος, αίτηση κατάθεσης συμπληρωματικών στοιχείων ή αίτηση διόρθωσης στοιχείων δήλωσης.
      Πώς δηλώνω ακίνητο από χρησικτησία που φαίνεται αγνώστου ιδιοκτήτη κατά την ανάρτηση του κτηματολογίου;
      Μετά την Ανάρτηση των κτηματολογικών στοιχείων δεν επιτρέπεται να υποβληθεί δήλωση δικαιώματος με αιτία κτήσης την χρησικτησία για ακίνητο, το οποίο έχει καταχωρηθεί ως «αγνώστου ιδιοκτήτη». Μπορείτε όμως να υποβάλλεται ένσταση με κοινοποίηση στο Ελληνικό Δημόσιο, καταθέτοντας όσα περισσότερα δικαιολογητικά έχετε συγκεντρώσει.
      Η χρησικτησία αφορά μόνο χωράφια;
      Όχι. Η χρησικτησία μπορεί να αφορά κάθε είδους ακίνητο όπως: σπίτι, κατάστημα, διαμέρισμα, οικόπεδο, αγροτεμάχιο, δουλεία ιδιωτικού δρόμου κ.άλ.
      Ο πατέρας μου καλλιεργούσε ένα χωράφι εδώ και 50 χρόνια. Τώρα πέθανε και δεν έχω συμβόλαιο. Τι να κάνω;
      Θα κάνετε ένα τοπογραφικό της έκτασης και αφού πληρώσετε τους φόρους που αναλογούν, θα πάτε στο συμβολαιογράφο να κάνετε αποδοχής κληρονομιάς. Στον τίτλο, ο συμβολαιογράφος θα αναφέρει ότι ο προκάτοχος το απέκτησε με χρησικτησία.
      Της ΓΡΑΜΜΑΤΗΣ ΜΠΑΚΛΑΤΣΗ, τοπογράφου – πολεοδόμου μηχανικού, [email protected]
      Περισσότερα...

      3810 • 0

    20. Αρθρογραφία

      Συνέντευξη του Θεοδόση Τάσιου με αφορμή το σεισμό στην Τουρκία- Συρία

      GTnews

      Επαναπαυόμαστε, γιατί θεωρούμε ότι έχουμε καλύτερες κατασκευές από την Τουρκία. Όσο κι αν αυτό αντικειμενικά ισχύει, δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι βρισκόμαστε σε μια «γειτονιά» με υψηλή σεισμικότητα. Οι καταστροφές στην Τουρκία και στη Συρία πρέπει να αποτελέσουν το έναυσμα για μια «επανεκκίνηση» της αντισεισμικής πολιτικής στη χώρα μας, η οποία έχει με τα χρόνια ατονήσει. Αυτά σημειώνει ο ακαδημαϊκός, πολιτικός μηχανικός, αρθρογράφος και συγγραφέας Θεοδόσης Τάσιος στην «Κ», δηλώνοντας συντετριμμένος από τις εικόνες της καταστροφής.
      Κανένας αντισεισμικός κανονισμός δεν θα μπορούσε να αντέξει το θηριώδες μέγεθος αυτού του σεισμού, επισημαίνει και ζητεί να αυξηθεί άμεσα η βοήθεια από την Ελλάδα προς την Τουρκία. «Ο σεισμός χτυπάει τον φτωχό», αναφέρει.

      – Ποιες είναι οι πρώτες σκέψεις που σας έρχονται στο μυαλό από τις εικόνες της καταστροφής;
      – Παρόλο που ασχολούμαι με το πρόβλημα σε διεθνή κλίμακα επί 50 χρόνια ως μηχανικός και ως εμπειρογνώμων της UNESCO –και ως εκ τούτου θα έπρεπε να είμαι πιο αποστασιοποιημένος– νιώθω συντετριμμένος. Αυτά τα μεγέθη σεισμών σε πυκνοκατοικημένες περιοχές είναι πάρα πολύ σπάνια, όμως ο αριθμός των θυμάτων και η έκταση των οικονομικών συνεπειών είναι τεράστια.
      – Τι έφταιξε, εκτός από το μέγεθος του σεισμού;
      – Συχνά λέμε ότι ο δομικός πολιτισμός στην Τουρκία είναι χαμηλότερης στάθμης από ό,τι ο δικός μας. Αυτό γενικά ισχύει, παρότι έχει βελτιωθεί, γιατί οι κοινωνικές συνθήκες στην Τουρκία είναι πολύ διαφορετικές. Κάποτε, τη δεκαετία του ’80, το ποσοστό της αυθαίρετης δόμησης έφθανε το 50% – και δεν μιλάμε για δύο καμαρούλες αλλά για πολυώροφα κτίρια. Υπήρχε μάλιστα τεχνικός όρος στην Τουρκία, τα έλεγαν «τα χτισίματα της νύχτας». Ομως είναι εύκολο να αποδίδουμε την καταστροφή μόνο σε αυτό. Ηταν τόσο θηριώδες το μέγεθος του σεισμού, που δεν μπορεί να αντιμετωπιστεί ούτε με τις καλύτερες κατασκευές ή τον καλύτερο κανονισμό. Η μεγαλύτερη ιδιοτυπία του ήταν η μακρότατη διάρκεια των ισχυρών ταλαντώσεων (γύρω στα 60 δευτερόλεπτα). Τούτο συνεπάγεται ένα πολύ μεγάλο πλήθος ανακυκλίσεων φόρτισης, πάνω σε δομικά στοιχεία ήδη τραυματισμένα από την πρώτη ισχυρή δόνηση. Με συνέπεια την ταχύτατη μείωση της απομένουσας αντοχής των κτιρίων, ενώ, κατά το πνεύμα των κανονισμών, η απαιτούμενη αντοχή νοείται μετά από τρεις μόνον πλήρεις ανακυκλίσεις.
      – Και πόσο μάλλον στη Συρία, που βγαίνει από έναν πόλεμο.
      Ο σεισμός χτυπάει τον φτωχό. Οι πλουσιότεροι μένουν σε περισσότερο φροντισμένα κτίρια, σε καλύτερες κατασκευές. Οι φτωχοί σε κτίρια με χαμηλής ποιότητας μελέτη και κατασκευή, τα οποία δεν συντηρούνται.
      – Εκεί είναι δυσκολότερα τα πράγματα γιατί δεν διαθέτουν ούτε την οργάνωση ούτε την οικονομική δύναμη που έχουν οι Τούρκοι. Ούτε βέβαια τη σημαντική επιστημονική γνώση και οργάνωση που έχουν για την αντιμετώπιση των σεισμικών φαινομένων.
      – Ποιες βλάβες σε ένα κτίριο οδηγούν στην κατάρρευσή του;
      – Αυτά που είδα στην τηλεόραση από την Τουρκία ήταν αυτά που ονομάζουμε «τυπικά»: καταστρέφεται το ισόγειο και στη συνέχεια όλο το υπόλοιπο κτίριο γέρνει και πέφτει ατόφιο. Το ίδιο έγινε και στα Σκόπια προ ετών, καταστράφηκαν από τα ισόγειά τους. Σαν να έχεις ένα κουτί επάνω σε ξύλινα ποδαράκια.
      – Έχει ο σεισμός ταξικά χαρακτηριστικά;
      – Ο σεισμός χτυπάει τον φτωχό. Οι πλουσιότεροι μένουν σε περισσότερο φροντισμένα κτίρια, σε καλύτερες κατασκευές. Οι φτωχοί σε κτίρια με χαμηλής ποιότητας μελέτη και κατασκευή, τα οποία δεν συντηρούνται. Αυτό ισχύει παντού. Και στην Αθήνα, πάρα πολλές πολυκατοικίες σε κεντρικές περιοχές έχουν μεγάλη διάβρωση των οπλισμών στα υπόγεια, λόγω της υγρασίας. Οι φθορές αυτές μειώνουν κι άλλο την αντισεισμική τους ικανότητα, η οποία δεν ελέγχεται από πουθενά, ούτε από την Πολιτεία αλλά ούτε και από τους πολίτες. Είναι σαν να αγοράζαμε ένα αυτοκίνητο και να το χρησιμοποιούσαμε για 30 χρόνια χωρίς να το πηγαίνουμε στο συνεργείο. Η αντίληψή μας για τα κτίρια ως τεχνικό αγαθό είναι προκλητική.

      – Πολλοί συνάδελφοί σας πάντως θεωρούν ότι αν συμβεί ένας μεγάλος σεισμός κοντά σε ένα σημαντικό αστικό κέντρο της Τουρκίας, οι συνέπειες θα είναι αδιανόητες, γιατί υπάρχουν ολόκληρες γειτονιές που έχουν χτιστεί αυθαίρετα.
      – Για την Κωνσταντινούπολη έχω αντίληψη γιατί είμαι επίτιμο μέλος του τουρκικού ICOMOS, συνεργαζόμουν παλαιότερα με τουρκικά πανεπιστήμια. Εχω συμμετάσχει πριν από αρκετά χρόνια σε μια συνεδρίαση που έγινε με την UNESCO για τα σενάρια ενεργοποίησης του βόρειου ρήγματος της Ανατολίας κοντά στην Κωνσταντινούπολη. Μιλούσαν για μισό εκατομμύριο θύματα. Είναι τραγικό αυτό που θα μπορούσε να συμβεί με τα τεχνικά δεδομένα της παλιάς εποχής – θέλω να ελπίζω ότι στο μεταξύ οι «κατασκευές της νύχτας» θα έχουν κατεδαφιστεί.
      Τρέμει το φυλλοκάρδι μου βλέποντας τόση αδιαφορία 

      – Είναι ο αντισεισμικός μας κανονισμός επαρκής;
      – Θα μου επιτρέψετε ένα προσωπικό σχόλιο… Αίμα έφτυσα κι εγώ και οι συνεργάτες μου και οι καθηγητές των Πολυτεχνείων για να πείσουμε για τις βαθμιαίες αλλαγές στον αντισεισμικό κανονισμό. Οι αντιδράσεις ήταν μεγάλες, ακόμα και από διακεκριμένους συναδέλφους μας. Γι’ αυτό και μια περίοδο σκεφτήκαμε να στραφούμε στην Ευρώπη, να συμβάλουμε στη διαμόρφωση ενός κοινού κανονισμού τον οποίο στη συνέχεια η Ελλάδα υποχρεωτικά θα εφάρμοζε. Για τον λόγο αυτό, Ελληνες επιστήμονες έχουν παίξει πολύ σημαντικό ρόλο στη διαμόρφωση των αντισεισμικών κανονισμών της Ευρώπης, σημαντικότερο από ό,τι οι Ιταλοί. Εχουμε λοιπόν σπουδαίους κανονισμούς, αλλά δεν έχουμε συντήρηση. Φτιάχνουμε κτίρια και τα εγκαταλείπουμε. Αν σκουριάσουν, αν στην πορεία αφαιρεθούν κομμάτια, αν έρθουν ηλεκτρολόγοι και μηχανικοί και σκαλίσουν τα υποστυλώματα, αν αλλάξει χρήση το ισόγειο, όλα αυτά δεν ελέγχονται από κανέναν. Ομως όλα αυτά συμβάλλουν στην τρωτότητα του κτιρίου και τη διακινδύνευση. 
      – Έχουμε εικόνα των τρωτών σημείων των ελληνικών πόλεων;
      – Στην απογραφή του 2000 είχαμε συμμετάσχει με την ομάδα του Εθνικού Προγράμματος Αντισεισμικής Ενίσχυσης Υφιστάμενων Κατασκευών (ΕΠΑΝΤΥΚ) του ΤΕΕ. Προετοιμάσαμε τους καταλόγους των ερωτημάτων και εκμεταλλευτήκαμε πλήρως τα στοιχεία που συγκεντρώσαμε με τη συνεργασία των συναδέλφων της Εθνικής Στατιστικής Υπηρεσίας και εκδώσαμε ένα βιβλίο, που έχει σχεδόν για κάθε πόλη όλα τα αποτελέσματα που ενδιαφέρουν στη χάραξη αντισεισμικής πολιτικής. Από τι κατασκευαζόταν ο φέρων οργανισμός σε κάθε περιοχή, αν τα κτίρια είναι από μπετό, τούβλα ή πέτρα, αν έχουν πιλοτή ή όχι, πότε χτίστηκαν. Στη συνέχεια, όλο μας το υλικό παραδόθηκε στον ΟΑΣΠ. Δημιουργήθηκε ο κανονισμός επεμβάσεων (ΚΑΝΕΠΕ), πρόσφατα προστέθηκε και ο κανονισμός για τα κτίρια με τοιχοποιία (ΚΑΔΕΤ). Η πληρότητα των ελληνικών κανονισμών αναγνωρίζεται στην Ευρώπη. 
       
      – Μήπως όμως επαναπαυόμαστε λόγω της ύπαρξης ενός προωθημένου αντισεισμικού πλαισίου;
      – Είναι σαν τον πυρετό. Μόλις μας περάσει, νομίζουμε ότι γίναμε καλά. Eτσι και με τον σεισμό. Μόλις απομακρυνθεί το διάστημα από έναν πρόσφατο σεισμό, ξεχνάμε. Oμως οι ισχυροί σεισμοί δεν θα πάψουν στη χώρα μας, είτε σε 5 μήνες είτε σε 15 χρόνια θα ξανασυμβούν. Γι’ αυτό δεν θα έπρεπε να σταματά η αντισεισμική πολιτική για τις γέφυρες, για τα νοσοκομεία, για τα σχολικά κτίρια, τα δημόσια κτίρια, τις εκκλησίες, γενικά τους χώρους συνάθροισης κοινού. Αναμφισβήτητα για όλα αυτά έχουν γίνει στο παρελθόν ενέργειες. Eχω όμως την οιονεί βεβαιότητα ότι δεν είναι επαρκείς. 
       – Πού είναι πιο ευάλωτη η Ελλάδα στην περίπτωση ενός ισχυρού σεισμού;
      – Στα δίκτυα και στις γέφυρες. Δεν γνωρίζω τι γίνεται με τα ξενοδοχεία, ο κλάδος πρέπει να αναλάβει την ευθύνη του. Εκεί που έχουν γίνει σοβαρά βήματα είναι στην ενίσχυση των σχολικών κτιρίων. Στα ιδιωτικά κτίρια υπάρχει ένα σημαντικό κενό, πρέπει το κοινωνικό κράτος να έλθει και να ενισχύσει τον έλεγχο και τις επισκευές μέσα από ένα εθνικό πρόγραμμα, να αξιοποιήσει την εμπειρία του ΟΑΣΠ. Τρέμει το φυλλοκάρδι μου βλέποντας τόση αδιαφορία για έναν πραγματικό κίνδυνο. 
      Πρέπει οπωσδήποτε να αυξήσουμε άμεσα τη βοήθεια που θα στείλουμε αυτή τη στιγμή στην Τουρκία. Eχουμε περιθώριο από το υστέρημά μας. Δεν πρέπει να αφήσουμε να υποφέρει ένας λαός δίπλα μας. Και να θυμηθούμε ότι σε βάθος χρόνου διατρέχουμε ανάλογο κίνδυνο – ίσως όχι τον ίδιο γιατί δεν έχουμε το ίδιο μεγάλα ρήγματα. Ελπίζω ότι θα δοθεί η αφορμή να ληφθεί μια επιτελική απόφαση, με τη συναίνεση όλων των κομμάτων, ώστε να αρχίσουμε ξανά να ασχολούμαστε με την αντισεισμική προστασία των κτιρίων μας. 
      Περισσότερα...

      1791 • 5

    21. Αρθρογραφία

      Ανακάλυψαν «υπερ-αυτοκινητοδρόμους» των Μάγια σε δάση της Γουατεμάλας

      GTnews

      Μια μέχρι πρότινος άγνωστη περιοχή των Μάγια, έκτασης 1.683 τετραγωνικών χιλιομέτρων που αποκαλύπτει εκπληκτικές νέες πληροφορίες για τον πολιτισμό των αρχαίων Μεσοαμερικανών, ανακάλυψαν ερευνητές με την τεχνολογία λέιζερ. 
      Με την πυκνή βλάστηση των δασών της βόρειας Γουατεμάλας να κρύβει ερείπια χιλιετιών, ήταν ανέφικτο για τους επιστήμονες να αντιληφθούν στην πλήρη ολότητά του τον πρώιμο τρόπο ζωής του αρχαίου πολιτισμού. 
      Μέσω LiDAR (light detection and ranging, μιας τεχνολογίας που επιτρέπει με χρήση τεχνικών σάρωσης με δέσμη λέιζερ τη συλλογή υψομετρικών δεδομένων μεγάλης πυκνότητας και ακρίβειας), οι ερευνητές κατάφεραν να χαρτογραφήσουν μια τεράστια έκταση στο λεκανοπέδιο Mirador-Calakmul Karst στη βόρεια Γουατεμάλα. 
      Ο χάρτης που προέκυψε, ανέδειξε μια περιοχή αποτελούμενη από 964 οικισμούς σκορπισμένους σε 417 πόλεις, κωμοπόλεις και χωριά των Μάγια.

      Οι δρόμοι αυτοί κατασκευάστηκαν ανυψωμένοι πάνω από τα κατά τόπους και εποχικά έλη και την πυκνή δασική βλάστηση, με ένα μείγμα λάσπης, πέτρας και τσιμέντου από ασβεστόλιθο – Πηγή: Cambridge University
      Ένα δίκτυο υπερυψωμένων μονοπατιών ή δρόμων 177 χιλιομέτρων που συνέδεε τις κοινότητες μεταξύ τους, αποκαλύπτει πως ο πρώιμος πολιτισμός των Μάγια φιλοξενούσε μια ακόμη πιο περίπλοκη κοινωνία απ’ό,τι πιστευόταν έως σήμερα, σύμφωνα με πρόσφατη ανάλυση που δημοσιεύτηκε στην επιθεώρηση Ancient Mesoamerica.
      Ανακάλυψαν «υπερ-αυτοκινητοδρόμους» των Μάγια σε δάση της Γουατεμάλας-1
      Αίγυπτος: Ανακαλύφθηκε σαρκοφάγος από την εποχή του Ραμσή Β’
      «Πρόκειται για το πρώτο σύστημα υπερ-αυτοκινητοδρόμων στον κόσμο» αναφέρει ο επικεφαλής της έρευνας, Ρίτσαρντ Χάνσεν, καθηγητής ανθρωπολογίας στο πανεπιστήμιο του Άινταχο. «Το εντυπωσιακό με τους δρόμους αυτούς ήταν πως ένωναν όλες αυτές τις πόλεις σαν ιστό αράχνης… που αποτελούν μία από τις πρώτες και πιο πρώιμες δημόσιες κοινωνίες στο δυτικό ημισφαίριο».

      Μέσω τεχνολογίας σάρωσης LiDAR, οι ερευνητές κατάφεραν να χαρτογραφήσουν μια τεράστια έκταση στο λεκανοπέδιο Mirador-Calakmul Karst στη βόρεια Γουατεμάλα – Πηγή: Cambridge University

      Οι δρόμοι, που ήταν υπερυψωμένοι πάνω από τα εποχικά έλη και την πυκνή δασική βλάστηση, σχημάτιζαν «ένα δίκτυο κοινωνικών, πολιτικών και οικονομικών επαφών» που υπονοούσαν «στρατηγικές διακυβέρνησης» λόγω της δυσκολίας οικοδόμησης του εγχειρήματος αυτού, σημειώνεται στη μελέτη. 
      Οι δρόμοι αυτοί ήταν κατασκευασμένοι από ένα μείγμα λάσπης και πέτρας και πολλών στρωμάτων τσιμέντου από ασβεστόλιθο. Οι Μάγια πιθανότατα κατασκεύασαν τους υπερυψωμένους αυτούς διαδρόμους μεταξύ κοινοτήτων με μια αντίστοιχη μέθοδο εκείνης που χρησιμοποίησαν για τις πυραμίδες τους, σύμφωνα με τον Χάνσεν. Κάποιοι από αυτούς τους δρόμους είχαν πλάτος έως και 40 μέτρα, σχεδόν το ήμισυ του μήκους ενός γηπέδου αμερικανικού ποδοσφαίρου. 

      Οι δρόμοι αυτοί «ήταν αποτέλεσμα μιας συλλογικής προσπάθειας που αφορούσε πολλούς ανθρώπους, πολλή εργασία και συντονισμό» – Πηγή: Cambridge University

      Στη γλώσσα τους οι Μάγια αναφέρονταν στη λέξη «Sacebe» που μεταφράζεται σε «λευκός δρόμος». Όχι χωρίς λόγο, φυσικά. Πάνω στις υπερυψωμένες αυτές οδούς έστρωναν ένα παχύ στρώμα λευκού γύψου, που συνέβαλε στην καλύτερη ορατότητα τη νύχτα, καθώς ο γύψος αντανακλούσε το φως του φεγγαριού, εξηγεί ο Χάνσεν. 
      «Δεν είχαν ζώα στην περιοχή τους… και δε θεωρούμε πως είχαν τροχήλατα οχήματα σε αυτούς τους δρόμους όπως στους ρωμαϊκούς, σαν άρματα ή κάτι ανάλογο, αλλά τους έφτιαξαν σίγουρα για να αλληλεπιδρούν οι άνθρωποι, να επικοινωνούν και πιθανότατα να ταξιδεύουν μεταξύ των περιοχών» σημειώνει από την πλευρά του ο Μαρσέλο Κανούτο, καθηγητής ανθρωπολογίας, ο οποίος δε συμμετείχε στη συγκεκριμένη έρευνα, αλλά ηγείτο μιας περασμένης μέσω της οποίας, και πάλι με την τεχνολογία LiDAR, αποκαλύφθηκαν το 2018 πάνω από 60.000 αρχαίες δομές των Μάγια. 
      Οι δρόμοι αυτοί «ήταν αποτέλεσμα μιας συλλογικής προσπάθειας που αφορούσε πολλούς ανθρώπους, πολλή ερεγασία και συντονισμό. Πρόκειται για περίπλοκα έργα που απαιτούσαν συνεργασία και κάποιου είδους ιεραρχία» προσθέτει ο Κανούτο.
      Περισσότερα...

      931 • 2

×
×
  • Create New...

Σημαντικό

Χρησιμοποιούμε cookies για να βελτιώνουμε το περιεχόμενο του website μας. Μπορείτε να τροποποιήσετε τις ρυθμίσεις των cookie, ή να δώσετε τη συγκατάθεσή σας για την χρήση τους.