Αναζήτηση στην κοινότητα

Παρουσιάστηκε σήμερα στο Υπουργικό Συμβούλιο ο νέος Κώδικας Χωροταξίας και Πολεοδομίας. Τι είναι ο νέος Κώδικας Χωροταξίας και Πολεοδομίας; Η Ελλάδα αποκτά για πρώτη φορά έναν ενιαίο και ολοκληρωμένο «οδηγό κανόνων» για τον χωροταξικό και πολεοδομικό σχεδιασμό. Πρόκειται για μια ιστορική τομή, αφού όλες οι μέχρι σήμερα διάσπαρτες και συχνά παρωχημένες διατάξεις εκσυγχρονίζονται και συγκεντρώνονται σε έναν σύγχρονο Κώδικα. Με τον τρόπο αυτό: οι μηχανικοί, οι νομικοί και όλοι οι πολίτες αποκτούν πλέον σαφείς κανόνες σχετικά με τη δόμηση, τα αυθαίρετα, τις χρήσεις γης, τις αστικές αναπλάσεις κ.λπ., η δημόσια διοίκηση απλοποιεί τις διαδικασίες, ενισχύεται η ασφάλεια δικαίου και περιορίζεται η αυθαίρετη δόμηση. Ο Κώδικας δεν φέρνει νέους κανόνες∙ οργανώνει με σαφήνεια αυτούς που ήδη υπήρχαν. Ποιο πρόβλημα επιλύει ο Κώδικας; Μέχρι σήμερα, οι κανόνες που ρύθμιζαν τον χωροταξικό και πολεοδομικό σχεδιασμό ήταν σκορπισμένοι σε δεκάδες νόμους και διατάξεις, συχνά ξεπερασμένους ή αντιφατικούς, άσχετους, πολλές φορές, ως προς το γενικό αντικείμενό τους, με τη χωροταξική και πολεοδομική νομοθεσία. Εξάλλου, πρόκειται για διατάξεις που έχουν ηλικία έως και ενός αιώνα, διατάξεις που περιείχαν παρωχημένη ορολογία ή μη δεκτικές εφαρμογής. Αυτό δημιουργούσε σύγχυση, καθυστερήσεις και γραφειοκρατία, δυσχέραινε την ορθή εφαρμογή της νομοθεσίας και οδηγούσε σε δικαστικές αμφισβητήσεις, Ο νέος Κώδικας συγκεντρώνει όλη τη νομοθεσία σε ένα πλαίσιο, με ξεκάθαρη διατύπωση και απλή γλώσσα. Ποιοι είναι οι επιδιωκόμενοι στόχοι; Να απλοποιηθεί η καθημερινότητα πολιτών και μηχανικών. Να ενισχυθεί η ασφάλεια δικαίου και η διαφάνεια. Να μειωθεί η γραφειοκρατία στη δόμηση. Να εφαρμοστούν ενιαίοι κανόνες σε όλη την Επικράτεια υπέρ της προστασίας του περιβάλλοντος και της βιώσιμης ανάπτυξης. Τι αλλάζει με την κωδικοποίηση; Όλοι οι παλιοί, διάσπαρτοι νόμοι καταργούνται και ενσωματώνονται πλέον στον Κώδικα. Έτσι, κάθε μελλοντική αλλαγή θα γίνεται αποκλειστικά σε αυτόν, εξασφαλίζοντας σαφήνεια και συνέχεια. Για παράδειγμα, ο ΓΟΚ του 1985, που είχε δημιουργήσει πολλά ερμηνευτικά προβλήματα, καταργείται οριστικά και όσα άρθρα του διατηρούνταν έχουν πλέον περάσει στον νέο Κώδικα. Συνεπώς, ο Κώδικας σηματοδοτεί το πέρασμα σε μια νέα εποχή νομοθετικής τάξης. Με την κατάργηση όλων των παλαιών και αποσπασματικών διατάξεων και τη συγκέντρωση της ισχύουσας νομοθεσίας σε ένα ενιαίο κείμενο, αποκαθίσταται η ασφάλεια δικαίου και θωρακίζεται η διαφάνεια. Κάθε νέα τροποποίηση θα εντάσσεται πλέον αποκλειστικά στον Κώδικα, διασφαλίζοντας τη συνέχεια και τη σαφήνεια του συστήματος. Με τον τρόπο αυτό, η Ελλάδα αποκτά ένα ζωντανό νομοθετικό εργαλείο, που εξελίσσεται χωρίς να χάνει τη συνοχή του. Πώς είναι δομημένος ο νέος Κώδικας; Ο Κώδικας αριθμεί 477 άρθρα και χωρίζεται σε 9 μέρη, που καλύπτουν: Χωρικό σχεδιασμό (χερσαίο και θαλάσσιο), Αστικές αναπλάσεις και μηχανισμούς πολεοδομίας, Εφαρμογή πολεοδομικών σχεδίων και απαλλοτριώσεις, Κανόνες δόμησης και χρήσης γης (εντός και εκτός σχεδίου), Πλαίσιο δόμησης με οικοδομικές άδειες και ελέγχους, Αυθαίρετη δόμηση, Επικίνδυνες οικοδομές, Αστική πολιτική και εθνικές στρατηγικές, Συλλογικά όργανα. Πώς καταρτίστηκε ο Κώδικας; Ο Κώδικας καταρτίστηκε από Ειδική Επιτροπή με μέλη εγνωσμένου κύρους στο αντικείμενο της πολεοδομικής και χωροταξικής νομοθεσίας, η οποία συστάθηκε το 2020. Χρέη Προέδρου της Επιτροπής εκτέλεσε ο κ. Μενουδάκος, επίτιμος Πρόεδρος του ΣτΕ, ενώ στην Επιτροπή μετείχαν λειτουργοί του ΣτΕ και του ΝΣΚ, Καθηγητές ΑΕΙ, δικηγόροι, επιστήμονες εξειδικευμένοι σε θέματα χωρικού σχεδιασμού και προϊστάμενοι διευθύνσεων του Υπουργείου Περιβάλλοντος και Ενέργειας. Το τελικό κείμενο κατατίθεται προς ψήφιση στη Βουλή εντός του Σεπτεμβρίου. Τι μέριμνα έχει λάβει το Υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας, προκειμένου κάθε πολίτης να έχει πρόσβαση στον νέο Κώδικα; Παράλληλα με την ολοκλήρωση του τιτάνιου, σχεδόν πενταετούς, έργου της κωδικοποίησης, το ΥΠΕΝ, σε συνεργασία με το Πανεπιστήμιο Πατρών, δημιουργεί μια ηλεκτρονική βάση νομικών δεδομένων στην ιστοσελίδα του, η οποία θα φιλοξενήσει το νέο Κώδικα. Στη βάση αυτή, κάθε πολίτης θα μπορεί να αναζητά άμεσα και δωρεάν, χωρίς να ψάχνει σε δεκάδες ΦΕΚ, τις σχετικές διατάξεις. Ειδικότερα, με τη νέα ηλεκτρονική βάση θα δίνεται εφεξής η δυνατότητα σε κάθε πολίτη: (α) να έχει πρόσβαση στα περιεχόμενα του νόμου, με ιεραρχική διάρθρωση των μερών, των τμημάτων και των άρθρων του, όπως κάθε φορά ισχύουν, (β) να κάνει αναλυτική αναζήτηση χρησιμοποιώντας λέξεις – κλειδιά, (γ) να πλοηγείται στο προηγούμενο και στο επόμενο άρθρο και στα συνημμένα αρχεία. Η ηλεκτρονική βάση αναμένεται να αποτελέσει ένα εύχρηστο διαδραστικό εργαλείο, που θα οργανώνει όλη τη νομοθεσία με έξυπνες λειτουργίες αναζήτησης και θα ενημερώνεται κάθε φορά που τροποποιείται η νομοθεσία. Μπορεί η συγκέντρωση όλων των διατάξεων σε έναν Κώδικα να εγγυηθεί πράγματι ασφάλεια δικαίου, αξιοπιστία και διαφάνεια; Η συγκέντρωση όλων των χωροταξικών και πολεοδομικών διατάξεων σε έναν ενιαίο Κώδικα αποτελεί απαραίτητο και καθοριστικό βήμα για να πετύχουμε ασφάλεια δικαίου στη δόμηση. Πρόκειται ουσιαστικά για μια θεσμική τομή που απαντά σε παθογένειες δεκαετιών και βάζει τις βάσεις για ένα μέλλον με σαφείς κανόνες, διαφάνεια και σεβασμό στο περιβάλλον και τον πολίτη. Ο Κώδικας αποτελεί ένα σύγχρονο θεσμικό εργαλείο, αντάξιο των αναγκών της κοινωνίας και των προκλήσεων της βιώσιμης ανάπτυξης, που απλοποιεί τις διαδικασίες για πολίτες, επαγγελματίες και δημόσια διοίκηση, και συμβάλλει αποφασιστικά στην καταπολέμηση της αυθαίρετης δόμησης και στη δίκαιη εφαρμογή ενιαίων κανόνων σε όλη την επικράτεια. Με αυτό το νέο εργαλείο, η χώρα αποκτά επιτέλους ένα σταθερό και αξιόπιστο πλαίσιο χωρικού σχεδιασμού, που υπηρετεί την ανάπτυξη με κοινωνική δικαιοσύνη και περιβαλλοντική ευθύνη. Είναι ένα νέο νομοθέτημα-ορόσημο που θα απαλλάξει πολίτες και επενδυτές από τη γραφειοκρατία και την αβεβαιότητα του παρελθόντος. Παρουσίαση Κώδικας Χωροταξίας_29.08.25 – ΜΜΕ

Στον «αέρα» βρίσκονται τα χρονοδιαγράμματα ολοκλήρωσης των πολεοδομικών σχεδίων σε όλη τη χώρα. Οι συνεχείς νομοθετικές αλλαγές, που γίνονται ενώ το πρόγραμμα βρίσκεται σε εξέλιξη, η προσθήκη νέων απαιτήσεων στο αντικείμενο των πολεοδομικών σχεδίων και διάφορα άλλα –νομικά ή τεχνικά– εμπόδια οδηγούν σε σοβαρή καθυστέρηση μεγάλο αριθμό μελετών. Ηδη περίπου 40% των μελετών απεντάχθηκαν από το Ταμείο Ανάκαμψης, καθώς δεν θα έχουν ολοκληρωθεί μέχρι τα μέσα του 2026. Το υπουργείο Περιβάλλοντος υποστηρίζει ότι τα πολεοδομικά σχέδια θα ολοκληρωθούν, έστω και με καθυστέρηση. Το πρόγραμμα «Κωνσταντίνος Δοξιάδης» χωρίστηκε σε τέσσερις κύκλους και περιελάμβανε την εκπόνηση πολεοδομικών σχεδίων για 700 δημοτικές ενότητες. Στο ίδιο πρόγραμμα εντάχθηκε και η εκπόνηση 13 μελετών Ειδικών Πολεοδομικών Σχεδίων (ΕΠΣ), που αντιστοιχούν σε 75 δημοτικές ενότητες. Ο συνολικός προϋπολογισμός του έργου είναι 342,4 εκατ. ευρώ, εκ των οποίων τα 212,4 εκατ. ευρώ προέρχονται από το Ταμείο Ανάκαμψης. Εξαρχής αποφασίστηκε ένα κομμάτι του αντικειμένου των πολεοδομικών σχεδίων να γίνει με χωριστές μελέτες, που επίσης εντάχθηκαν στο Ταμείο Ανάκαμψης: • Η εκπόνηση μελετών για τον χαρακτηρισμό δημοτικών οδών. Το έργο αφορά την καταγραφή του οδικού δικτύου, με σκοπό να αποφασιστεί ποιο τμήμα αυτού θα «αναγνωριστεί» επισήμως – κάτι το οποίο επηρεάζει την εκτός σχεδίου δόμηση (καθώς για να χτίσει κάποιος, απαιτείται εκτός από την αρτιότητα και «πρόσωπο» σε αναγνωρισμένο δρόμο). Ηδη η πρώτη από τις μελέτες, που αφορά νησιωτικές περιοχές, έχει ολοκληρωθεί. Αντιθέτως, το πακέτο των μελετών που αφορούν την υπόλοιπη Ελλάδα δεν έχει καν ανατεθεί. Το πρόγραμμα έχει τον πολύ υψηλό προϋπολογισμό των 196,9 εκατ. ευρώ, εκ των οποίων τα 152,8 εκατ. ευρώ προέρχονται από το Ταμείο Ανάκαμψης. • Η εκπόνηση μελετών για την οριοθέτηση οικισμών προ του 1923 ή κάτω των 2.000 κατοίκων. Αφορά περίπου 50 δημοτικές ενότητες, που επελέγησαν λόγω της ύπαρξης νομικών προβλημάτων ή άλλων ειδικών λόγων – οι οριοθετήσεις που είχαν γίνει με απόφαση νομάρχη έχουν κριθεί αντισυνταγματικές από το Συμβούλιο της Επικρατείας. Το έργο έχει προϋπολογισμό 7,6 εκατ. ευρώ, εκ των οποίων το Ταμείο Ανάκαμψης θα καλύψει τα 5 εκατ. ευρώ. • Η εκπόνηση μελετών για τον καθορισμό ζωνών υποδοχής συντελεστή. Σύμφωνα με την απόφαση ένταξης στο Ταμείο Ανάκαμψης (που χρηματοδοτεί τα 5 εκατ. ευρώ από τα 8 εκατ. ευρώ του έργου), ο λόγος που ο καθορισμός των περιοχών δεν γίνεται μέσα από τα πολεοδομικά σχέδια είναι «σε περιπτώσεις που συντρέχουν ειδικοί λόγοι ή διαπιστώνονται προβλήματα που πρέπει να αντιμετωπιστούν με ταχείες διαδικασίες, όπως η ύπαρξη μεγάλου αριθμού ακινήτων προσφοράς συντελεστή δόμησης σε προστατευόμενες περιοχές». Τα βήματα του έργου – Εως τα τέλη Μαΐου του 2026 θα έχει ολοκληρωθεί το 65% των πολεοδομικών σχεδίων. Δεν θα σταματήσουν, όμως, τα υπόλοιπα πολεοδομικά σχέδια. Απλά θα πληρωθούν από άλλα χρηματοδοτικά εργαλεία, λέει ο πρόεδρος του ΤΕΕ Γιώργος Στασινός. • Τέλος, στο Ταμείο Ανάκαμψης εντάχθηκαν ως αυτοτελή έργα η καταβολή 300.000 ευρώ στο ΥΠΕΝ για «υποστηρικτικές δράσεις» και 3,9 εκατ. ευρώ (συν 1 εκατ. ευρώ ακόμη από το ΥΠΕΝ) για τα διαχειριστικά έξοδα του Τεχνικού Επιμελητηρίου Ελλάδας, το οποίο ανέλαβε αντί του υπουργείου Περιβάλλοντος να προκηρύξει τους διαγωνισμούς και να αναθέσει τις μελέτες. Τεράστιες εκπτώσεις Τα προβλήματα φάνηκαν πολύ γρήγορα. Στο πρώτο «πακέτο» μελετών που προκηρύχθηκαν το καλοκαίρι του 2021 οι προσφορές είχαν τεράστιες εκπτώσεις (από 55% έως 70%), με αποτέλεσμα ο διαγωνισμός να ακυρωθεί και να επαναπροκηρυχθεί. Στην πορεία προστέθηκαν και άλλα προβλήματα, λόγω κακού σχεδιασμού από πλευράς της Γενικής Γραμματείας Χωρικού Σχεδιασμού: Για παράδειγμα, ο τρόπος οριοθέτησης οικισμών κάτω των 2.000 κατοίκων «ανακαλύφθηκε» μόλις το 2024 (ενώ το πρόγραμμα ήδη «έτρεχε» από το 2021). Στη συνέχεια υπήρξε η γνωστή εμπλοκή με το ΣτΕ, το προεδρικό διάταγμα ολοκληρώθηκε την άνοιξη του 2025, ενώ προ μηνός το ΥΠΕΝ νομοθέτησε… για να παρακάμψει το προεδρικό διάταγμα. Ετερο παράδειγμα είναι η προσθήκη, από το 2023, της υποχρέωσης εκπόνησης «έκθεσης φέρουσας ικανότητας» στο πλαίσιο του πολεοδομικού σχεδίου. Πρόκειται για κάτι που δεν περιλαμβανόταν στο αρχικό συμβατικό αντικείμενο. Περαιτέρω, τα προβλήματα στην πράξη αποδεικνύονται πολύ πιο σημαντικά από ό,τι αρχικά –και μάλλον επιπόλαια– εκτιμήθηκε. Το πιο χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι τα πολεοδομικά σχέδια της Μυκόνου και της Σαντορίνης, τα οποία αποφασίστηκε να γίνουν μέσω της (πιο σύντομης χρονικά) διαδικασίας του ΕΠΣ. Οι συμβάσεις ανατέθηκαν το καλοκαίρι το 2022 και έπρεπε να τελειώσουν στο τέλος του 2023, ενάμιση έτος αργότερα. Δύο χρόνια μετά, η υπόθεση παραμένει σε εκκρεμότητα. Oπως είναι επόμενο, η πορεία ολοκλήρωσης των πολεοδομικών σχεδίων εκτροχιάστηκε. Το αρχικό χρονοδιάγραμμα του Ταμείου Ανάκαμψης ήταν η ανάθεση του 30% των συμβάσεων (για όλες τις παρεμβάσεις) να γίνει έως το τέλος του 2022 («ορόσημο 27»), η ανάθεση του συνόλου των συμβάσεων έως το τέλος του 2023 («ορόσημο 28»). Η τελική προθεσμία («ορόσημο 29») αφορά την έκδοση πιστοποιητικού από το υπουργείο Περιβάλλοντος έως το τέλος του 2025 ότι το πρόγραμμα ολοκληρώθηκε. Πριν από μερικές ημέρες, το ΠΑΣΟΚ δημοσιοποίησε την απένταξη ή τροποποίηση 108 έργων από το Ταμείο Ανάκαμψης. Ανάμεσα σε αυτά, και ένα μέρος του προγράμματος πολεοδομικών σχεδίων. Η «Κ» απευθύνθηκε στο υπουργείο Εθνικής Οικονομίας ζητώντας περισσότερες πληροφορίες. Σύμφωνα με την απάντηση της Ειδικής Υπηρεσίας Συντονισμού του Ταμείου Ανάκαμψης (η οποία έχει και την έγκριση του ΥΠΕΝ), «η τρέχουσα αναθεώρηση αφορά την τροποποίηση του οροσήμου 29 λόγω της ανάγκης πρόσθετων μελετών που απορρέουν από τις πρόσφατες αποφάσεις του Συμβουλίου της Επικρατείας τα οποία συνιστούν και τα απρόβλεπτα νομικά ζητήματα που ετέθησαν στην Επιτροπή». Λάθος μήνυμα – Υπάρχει ο κίνδυνος οι μελέτες να μην ολοκληρωθούν σωστά και να προκαλέσουν αντιδράσεις στις τοπικές κοινωνίες, περνώντας λάθος μήνυμα για την αναγκαιότητα πολεοδομικού σχεδιασμού, εκτιμά ο πρόεδρος του Συλλόγου Πολεοδόμων Χωροτακτών, Λουκάς Τριάντης. Οπως εξηγεί η υπηρεσία, το 42% των μελετών απεντάχθηκε από το Ταμείο Ανάκαμψης, καθώς δεν μπορεί να ολοκληρωθεί εμπρόθεσμα. «Η αύξηση του φυσικού αντικειμένου των συμβάσεων λόγω των ανωτέρω πρόσθετων μελετών έχει ως αποτέλεσμα η ολοκλήρωση των σχεδίων, σε κάποιες δημοτικές ενότητες (295 από τις αρχικά 700), να απαιτεί μεγαλύτερο χρόνο υλοποίησης, ο οποίος υπερβαίνει τα χρονικά όρια του Ταμείου Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας (ΤΑΑ) και επομένως η χρηματοδότησή τους μεταφέρεται σε άλλο χρηματοδοτικό εργαλείο. Ωστόσο, επισημαίνεται ότι οι πόροι του Ταμείου για τη δράση δεν μειώθηκαν, καθώς εγκρίθηκε αύξηση των Ειδικών Πολεοδομικών Σχεδίων από 5 σε 11 και αύξηση των δημοτικών ενοτήτων από 120 σε 149 για τις μελέτες χαρακτηρισμού δημοτικών οδών (που αποτελούν έργο στο πλαίσιο της ίδιας δράσης). Επομένως, οι πόροι της δράσης από το Ταμείο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας παραμένουν οι ίδιοι και το έργο στο πλαίσιο του Ταμείου Ανάκαμψης συνεχίζεται με στόχο όσα προβλέπονται στο ορόσημο», αναφέρει. «Ολα τα σχετικά στοιχεία, στο τελικό κείμενο του αναθεωρημένου σχεδίου μόλις εγκριθεί από το ECOFIN θα δημοσιευτούν στην ιστοσελίδα του Ελλάδα 2.0». Οι λόγοι της καθυστέρησης «Η πορεία του έργου εξελίσσεται ικανοποιητικά», σχολιάζει στην «Κ» ο πρόεδρος του ΤΕΕ, Γιώργος Στασινός. «Υπάρχουν αλλαγές, γιατί προκύπτουν ζητήματα όπως η αλλαγή των κανόνων για την οριοθέτηση των οικισμών, η ανάγκη οριοθέτησης ρεμάτων και άλλα έκτακτα ζητήματα όπως η ανάγκη για επιπρόσθετες γεωλογικές μελέτες σε κάποιες περιοχές π.χ. στη Σαντορίνη. Αυτό φέρνει κάποια καθυστέρηση. Η εκτίμησή μας είναι ότι έως τα τέλη Μαΐου του 2026 θα έχει ολοκληρωθεί το 65% των πολεοδομικών σχεδίων. Δεν θα σταματήσουν, όμως, τα υπόλοιπα πολεοδομικά σχέδια· θα συνεχιστούν και θα ολοκληρωθούν. Απλά θα πληρωθούν από άλλα χρηματοδοτικά εργαλεία». Ερωτώμενος ποια είναι τα πολεοδομικά σχέδια που απεντάσσονται από το Ταμείο Ανάκαμψης, ο κ. Στασινός υποστηρίζει ότι δεν υπάρχει εύκολη απάντηση. «Κανείς δεν μπορεί να απαντήσει καθώς τα χρονοδιαγράμματα αλλάζουν συνέχεια». «Ηταν επόμενο να συμβεί αυτό. Υπήρξε εξαρχής κακός σχεδιασμός και προχειρότητα. Σαν να σχεδιάστηκε το πρόγραμμα από κάποιους που δεν κατανοούν πόσο σύνθετο είναι το αντικείμενο», εκτιμά ο Λουκάς Τριάντης, επίκ. καθηγητής στη Σχολή Αρχιτεκτονικής του ΑΠΘ και πρόεδρος του Συλλόγου Πολεοδόμων-Χωροτακτών (ΣΕΠΟΧ). «Το πρόγραμμα έχει υπερφορτωθεί, καθώς σταδιακά το αντικείμενο των μελετητών διευρύνθηκε με πολλά αντικείμενα, κάποια από τα οποία γίνονταν για πρώτη φορά, όπως λ.χ. η εκτίμηση της φέρουσας ικανότητας. Επίσης είναι χαρακτηριστικό ότι δεν έχει ακόμη ολοκληρωθεί ούτε μία από τις Ειδικές Περιβαλλοντικές Μελέτες, που υποτίθεται ότι προκηρύχθηκαν νωρίτερα για να ενταχθούν όπως είναι στα πολεοδομικά σχέδια. Πλέον, υπάρχει ο κίνδυνος οι μελέτες να μην ολοκληρωθούν σωστά και να προκαλέσουν αντιδράσεις στις τοπικές κοινωνίες, περνώντας λάθος μήνυμα για την αναγκαιότητα πολεοδομικού σχεδιασμού». Να σημειωθεί ότι η «Κ» ζήτησε περαιτέρω πληροφόρηση από το υπουργείο Περιβάλλοντος για την πορεία των πολεοδομικών σχεδίων, ωστόσο το υπουργείο δεν είχε ανταποκριθεί.

Γνωμοδότηση του Νομικού Συμβουλίου του Κράτους ανοίγει τον δρόμο για την άρση πολύχρονων εμποδίων στην υλοποίηση πολεοδομικών έργων και στην άσκηση ιδιοκτησιακών δικαιωμάτων. Σύμφωνα με την υπ’ αριθμ. 98/2024 γνωμοδότηση, που εκδόθηκε κατόπιν σχετικού ερωτήματος του Υπουργείου Περιβάλλοντος και Ενέργειας, η μεταγραφή μιας κυρωμένης Πράξης Εφαρμογής δεν είναι απαραίτητη προϋπόθεση για τη σύνταξη διορθωτικών πράξεων, τη βεβαίωση εισφορών σε χρήμα ή την έκδοση οικοδομικών αδειών. Η απόφαση, η οποία βασίζεται στην ερμηνεία του άρθρου 12 του ν. 1337/1983, τονίζει ότι η πράξη εφαρμογής μετά την κύρωσή της είναι δεσμευτική και αμετάκλητη, ενώ η μεταγραφή της περιορίζεται στην καταγραφή εμπράγματων μεταβολών και όχι στην ισχύ της πράξης καθαυτής. Το ΝΣΚ αποσαφηνίζει ότι η μεταγραφή αφορά μόνο την απόδοση των εμπράγματων δικαιωμάτων στους ιδιοκτήτες και δεν δεσμεύει τη Διοίκηση από το να εφαρμόσει την κυρωμένη Πράξη Εφαρμογής στο πλαίσιο των αρμοδιοτήτων της. Επιπλέον, επισημαίνει πως όπου ο νομοθέτης επιθυμεί να συνδέσει τη μεταγραφή με άλλες ενέργειες, το ορίζει ρητά – όπως συμβαίνει στην περίπτωση δημόσιων ακινήτων και επενδυτικών σχεδίων, σύμφωνα με τον ν. 3986/2011. Ενδεικτικές είναι δύο χαρακτηριστικές περιπτώσεις που εξετάστηκαν από το ΝΣΚ. Στη Λευκάδα, στην περιοχή των οικισμών Νυδρίου και Μεγάλου Αυλακίου, κυρώθηκε το 2019 η Πράξη Εφαρμογής 6/2018, η οποία αφορούσε και διορθώσεις προηγούμενων πολεοδομικών πράξεων. Παρά την κύρωση, η πράξη δεν είχε μεταγραφεί μέχρι το 2021, με αποτέλεσμα να προκύψουν ερωτήματα για το αν μπορεί να μεταγραφεί μεμονωμένη ιδιοκτησία. Η αρμόδια υπηρεσία υποστήριξε ότι κάτι τέτοιο είναι εφικτό, ωστόσο επεσήμανε ότι η μερική μεταγραφή δεν επιλύει συνολικά τα προβλήματα από την καθυστέρηση. Αντίστοιχα, στα Γρεβενά, κυρωμένες Πράξεις Εφαρμογής του 2011 για την επέκταση του σχεδίου πόλης δεν είχαν μεταγραφεί. Ιδιοκτήτριες ακινήτων διαμαρτυρήθηκαν πως η καθυστέρηση αυτή εμποδίζει την αξιοποίηση των περιουσιών τους και επιδρά αρνητικά στην ανάπτυξη της περιοχής. Ο Δήμος απέδωσε την καθυστέρηση στην ανάγκη εναρμόνισης των πράξεων με τα δεδομένα του Κτηματολογίου.

Τα σοβαρά προβλήματα που έχουν προκύψει στην έκδοση οικοδομικών αδειών από τις Υπηρεσίες Δόμησης (ΥΔΟΜ) καταγγέλλει η Διοικούσα Επιτροπή του Τεχνικού Επιμελητηρίου Ελλάδας (ΤΕΕ) – Τμήμα Ανατολικής Κρήτης. Σε επιστολή που απέστειλε αυτήν την εβδομάδα στον Υπουργό Περιβάλλοντος και Ενέργειας οι μηχανικοί επισημαίνουν ότι «πολίτες και μηχανικοί βρίσκονται εγκλωβισμένοι σε μια νομική και διοικητική ασάφεια, με πολλές οικοδομικές άδειες να εκκρεμούν και τις διαδικασίες δόμησης να παραμένουν μετέωρες». Ωστόσο, το πρόβλημα δεν περιορίζεται μόνο στην Κρήτη. Σε όλη τη χώρα από τους δήμους της πρωτεύουσας έως τα μικρά νησιά του Αιγαίου και του Ιονίου η κατάσταση είναι παρόμοια. Οι βασικές αρρυθμίες εκκινούν από τις δυσλειτουργίες των υπηρεσιών δόμησης των δήμων που έχουν αναλάβει τη διοικητική υποστήριξη όμορων δήμων, οι οποίοι στερούνται ανάλογων υπηρεσιών. Για το ζήτημα είχε προειδοποιήσει εδώ και έναν χρόνο ο Συνήγορος του Πολίτη Ανδρέας Ποττάκης ο οποίος με επιστολή του εγκαλούσε την πολιτεία «για αναποτελεσματική αντιμετώπιση της οργάνωσης και λειτουργίας των πολεοδομιών της χώρας» εδώ και μια δεκαετία, με διαδοχικές και ατελέσφορες ρυθμίσεις οι οποίες, όπως επεσήμανε «αποβαίνουν επιζήμιες για το αστικό και όχι μόνο περιβάλλον της χώρας». Οικοδομικές άδειες και έλεγχοι αυθαιρέτων «Σήμερα περίπου 170 δήμοι της χώρας έχουν Υπηρεσίες Δόμησης ενώ περί τους 160 δεν διαθέτουν πολεοδομία και υποστηρίζονται διοικητικά από άλλες γειτονικές. Σαφή εικόνα θα έχουμε στα τέλη Μαρτίου οπότε η κάθε Αποκεντρωμένη Διοίκηση θα κάνει τον απολογισμό της», σημειώνει στον «Οικονομικό Ταχυδρόμο» ο πρόεδρος της Πανελλήνιας Ομοσπονδίας Ενώσεων Μηχανικών Δημοσίων Υπαλλήλων (ΕΜΔΥΔΑΣ) Δημήτρης Πετρόπουλος. Όπως αναφέρει ο ίδιος, οι δήμοι που εξυπηρετούνται από όμορους οφείλουν να τους παρέχουν προσωπικό. «Ωστόσο, οι μικροί δήμοι δεν έχουν προσωπικό για να παρέχουν, ενώ άλλοι στέλνουν ως προσωπικό συμβασιούχους που δεν έχουν δικαίωμα υπογραφής. Στη Δυτική Αττική, η ΥΔΟΜ Αιγάλεω υποστηρίζει επτά δήμους, η ΥΔΟΜ Ελευσίνας τη Μάνδρα, η ΥΔΟΜ Σύρου πολλά άλλα νησιά. Τα παραδείγματα είναι πολλά. Η πολεοδομία Πειραιά καλύπτει όλα τα νησιά της Περιφέρειας Αττικής, από την Αίγινα και τις Σπέτσες έως τα Κύθηρα, μαζί με όλους τους γειτονικούς δήμους. Έχει ένα τεράστιο πολεοδομικό αντικείμενο – μόνο για αυθαίρετα έχουν 1.000 καταγγελίας τον χρόνο. Τί να προλάβουν να κάνουν;», αναρωτιέται ο κ. Πετρόπουλος. Όσο για την Κρήτη, σύμφωνα με τα όσα αναφέρονται στην επιστολή του ΤΕΕ Ανατολικής Κρήτης προς το ΥΠΕΝ, την Αποκεντρωμένη Διοίκηση Κρήτης και σε δημάρχους του νησιού, το πρόβλημα δημιουργήθηκε από τη διχογνωμία σχετικά με την επαρκή ή μη επαρκή στελέχωση του Δήμου Αρχανών Αστερουσίων. Η Αποκεντρωμένη Διοίκηση θεωρεί ότι έχει επαρκή στελέχωση οπότε προκύπτει ερώτημα ως προς εάν είναι νόμιμη ή όχι η έκδοση οικοδομικών αδειών και άλλων διοικητικών πράξεων από την πολεοδομία Μινώα Πεδιάδας που μέχρι πρότινος την εξυπηρετούσε καθώς θεωρούνταν ότι δεν είχε την κατάλληλη στελέχωση. Αλλά και στη Σκόπελο, το δημοτικό συμβούλιο υπέγραψε προσφάτως ψήφισμα στο οποίο επισημαίνεται ότι η ΥΔΟΜ του νησιού που καλύπτει και τις ανάγκες του Δήμου Αλοννήσου, δεν μπορεί λόγω υποστελέχωσης – υπηρετούν μόνο δύο άτομα – να προσφέρει υπηρεσίες έκδοσης οικοδομικών αδειών, όρους δόμησης, έλεγχο κατασκευών κλπ. Τις καθυστερήσεις διεκπεραίωσης πολεοδομικών υποθέσεων λόγω ανεπιτυχούς εφαρμογής του νομοθετικού πλαισίου, ελλιπούς στελέχωσης και σοβαρών οργανωτικών δυσλειτουργιών των πολεοδομικών υπηρεσιών, είχε επισημάνει και ο Συνήγορος του Πολίτη. Σε παρέμβασή του υπογράμμιζε ότι το μοντέλο της διοικητικής υποστήριξης των δήμων που στερούνται υπηρεσιών δόμησης, δεν λειτούργησε αποτελεσματικά, λόγω της οριακής στελέχωσης των μητροπολιτικών δήμων που κλήθηκαν να τις υποστηρίξουν, με αποτέλεσμα να δημιουργεί «ακραία προβλήματα κακοδιοίκησης, συνιστώντας παραβίαση των αρχών της νομιμότητας και της χρηστής διοίκησης». Αδυναμία στελέχωσης Σήμερα, πολλοί δήμοι δηλώνουν αδυναμία να συνεχίσουν να εξυπηρετούν μικρότερους δήμους ή άλλους όμορους λόγω έλλειψης προσωπικού. Το παράδοξο, σύμφωνα με τα όσα υποστηρίζει ο κ. Πετρόπουλος, είναι ότι η συμμετοχή στους δύο πρόσφατους μεγάλους διαγωνισμούς του ΑΣΕΠ για μηχανικούς είναι μικρή. «Στον πρώτο για το 40% των θέσεων μηχανικών από τις 650 θέσεις υπήρξαν παραιτήσεις ενώ στον δεύτερο γραπτό διαγωνισμό από τις 1200 θέσεις μηχανικών, επιτυχόντες ήταν μόνο 900. Δεν έχει ξαναγίνει κάτι τέτοιο. Δεν ενδιαφέρθηκαν λόγω των εξευτελιστικών αποδοχών των μηχανικών στο Δημόσιο – 850 ευρώ επί 12 μήνες ο εισαγωγικός μισθός – αλλά και λόγω των πολλαπλά αυξημένων ευθυνών. Στη Σαντορίνη πήγαν τρεις στην πολεοδομία και έμεινε ένας – οι αποδοχές του δεν έφταναν ούτε για το νοίκι. Αφήστε τις ευθύνες που είναι “ηλεκτρική καρέκλα”. Είναι περισσότερες ώρες στα δικαστήρια από ότι στην υπηρεσία», τονίζει ο κ. Πετρόπουλος. Όχι στη συγκέντρωση των πολεοδομιών στο ΥΠΕΝ Ωστόσο, δεν θεωρεί λύση την πρόθεση της κυβέρνησης για συγκέντρωση του ελέγχου των Υπηρεσιών Δόμησης στο Υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας (ΥΠΕΝ). Σύμφωνα με την ΕΜΔΥΔΑΣ, θα είναι ακόμη χειρότερη η κατάσταση εάν μετά την δηλωμένη αποτυχία «αποκέντρωσης» και αυτοματοποίησης της έκδοσης οικοδομικών αδειών, «η διαδικασία περάσει στο ακόμα πιο υποστελεχωμένο ΥΠΕΝ και ακόμα περισσότερο στους ιδιώτες, όπως πρόσφατα νομοθετήθηκε –αλλά δεν υλοποιήθηκε ακόμα – για τον έλεγχο αυθαίρετων κατασκευών». Το προτιμότερο, σύμφωνα με τον κ. Πετρόπουλο, είναι να δημιουργηθεί μια πολεοδομία σε κάθε περιφερειακή ενότητα, δηλαδή περίπου 60 σε όλη τη χώρα. «Δεν θα είναι αποτελεσματικό ένα “υδροκέφαλο κέντρο”», σημειώνει ο ίδιος. Και προσθέτει: «Απαραίτητες είναι δυνατές τοπικές υπηρεσίες δόμησης που να έχουν γνώση των τοπικών ζητημάτων και της ιδιαιτερότητας κάθε περιοχής. Αλλά παράλληλα δεν θα έχουν και τον «κορσέ» του κάθε δημάρχου να μετακινεί τους υπαλλήλους σε τεχνικές υπηρεσίες, να τους υποχρεώνει σε παράλληλα καθήκοντα ή σε διάφορες εξυπηρετήσεις κλπ. Έχουμε επιφυλάξεις με τη συγκέντρωση στο ΥΠΕΝ όλης της αλυσίδας, από τον πολεοδομικό σχεδιασμό έως τις Υπηρεσίες Δόμησης».

Είναι η κατάργηση των πολεοδομιών ο τελικός στόχος της πολιτείας; Σε αυτό το συμπέρασμα κατατείνουν οι κινήσεις που γίνονται συστηματικά τα τελευταία χρόνια: από τη σταδιακή αφαίρεση σχεδόν όλων των αρμοδιοτήτων τους, την «αυτοματοποίηση» της διαδικασίας έως τη δρομολογούμενη αφαίρεση της υπηρεσίας από τους δήμους. Θα λύσει όμως η πλήρης ψηφιοποίηση και η συγκέντρωση των διάσπαρτων υπηρεσιών όλα τα προβλήματα – όταν δεν υπάρχουν έλεγχοι για το τι και πώς χτίζεται μετά; Δεν είναι ήδη ορατές οι συνέπειες της μετατροπής της οικοδομικής άδειας σε απλή οικοδομική «ενημέρωση»; Το ΤΕΕ θέλει τη μεταφορά της αρμοδιότητας από την αυτοδιοίκηση, οι δήμοι αντιδρούν. Το χρονικό Οι πολεοδομίες (ή υπηρεσίες δόμησης, όπως κάποια στιγμή μετονομάστηκαν) μέχρι το 2010 βρίσκονταν υπό τη σκέπη των νομαρχιών. Με τον Καλλικράτη ορίστηκε ότι η αρμοδιότητα θα ανατεθεί στους δήμους. Ομως, η χρονική σύμπτωση με την οικονομική κρίση ουσιαστικά υπέσκαψε το εγχείρημα: 15 χρόνια αργότερα, πολλές από τις παλιές «νομαρχιακές» υπηρεσίες εξακολουθούν να εξυπηρετούν και άλλους δήμους, που δεν προχώρησαν στην ίδρυση και στελέχωση δικής τους υπηρεσίας (λ.χ. η πολεοδομία του Δήμου Αθηναίων εξακολουθεί να εξυπηρετεί Καισαριανή και Βύρωνα), ενώ οι μηχανικοί που εργάζονται σ’ αυτές είναι λιγότεροι από τους μισούς που απαιτούνται. Μέσα σε όλα αυτά και με επιχείρημα τη μείωση της γραφειοκρατίας, την ανεπάρκεια ή τη διαφθορά των πολεοδομιών, το υπουργείο Περιβάλλοντος νομοθετεί αργά αλλά σταθερά στην κατεύθυνση της αφαίρεσης των αρμοδιοτήτων τους. Το σημαντικότερο βήμα ήταν η ηλεκτρονική έκδοση οικοδομικών αδειών, που προβλέφθηκε ήδη από το 2011, αλλά ξεκίνησε να εφαρμόζεται πλήρως το 2017-2018. Μέσω του συστήματος αυτού, οι άδειες εκδίδονται αυτόματα με ευθύνη μηχανικού, χωρίς να ελέγχονται από κανέναν (παρά μόνο στα «τυπικά»). Όπως και στην περίπτωση των νομιμοποιήσεων αυθαιρέτων, έτσι και στην «αυτόματη» έκδοση οικοδομικών αδειών, η πολιτεία «αμέλησε» να κάνει έστω τους προβλεπόμενους δειγματοληπτικούς ελέγχους, με αποτέλεσμα η δόμηση να είναι ουσιαστικά ανεξέλεγκτη, με ελάχιστα «αναχώματα» νομιμότητας. Για τον έλεγχο της δόμησης, το υπουργείο Περιβάλλοντος προέβλεψε το 2017 την ίδρυση «παρατηρητηρίων δόμησης» σε κεντρικό και τοπικό επίπεδο. Τα παρατηρητήρια έμειναν στα χαρτιά. Δεν λειτούργησαν ποτέ, καθώς η επόμενη κυβέρνηση εγκατέλειψε την ιδέα. Αντιστοίχως, το υπουργείο Περιβάλλοντος νομοθέτησε το 2022 (ν. 4954) τη δημιουργία Κεντρικής Υπηρεσίας Δόμησης, η οποία εκτός των άλλων θα αναλάμβανε το έργο των υποστελεχωμένων δήμων της Αττικής, του βορείου και του νοτίου Αιγαίου. Ούτε αυτή έχει λειτουργήσει – το ΥΠΕΝ «διαρρέει» αυτές τις ημέρες ότι η υπηρεσία θα ενεργοποιηθεί και θα αναλάβει ενεργό δράση. Παράλληλα, το υπουργείο Εσωτερικών ξεκίνησε διαδικασίες διαβούλευσης για τον νέο Ενιαίο Κώδικα Τοπικής Αυτοδιοίκησης. Μια από τις τέσσερις βασικές μεταρρυθμίσεις που προωθούνται είναι η μεταφορά των πολεοδομιών από τους δήμους στο υπουργείο Περιβάλλοντος. Τη μεταφορά προανήγγειλε και ο ίδιος ο υπουργός Εσωτερικών από το βήμα του συνεδρίου της ΚΕΔΕ τον Νοέμβριο: πολλές από τις αρμοδιότητες που μεταφέρθηκαν στο παρελθόν στους δήμους, με την εξαίρεση των πολεοδομιών, είναι στη σωστή κατεύθυνση, ανέφερε. Ο δε γενικός γραμματέας Αστικού Σχεδιασμού αρχιτέκτονας των σχεδίων, έχει τοποθετηθεί στην επιτροπή που εξετάζει την αναδιαμόρφωση των αρμοδιοτήτων. Το ερώτημα είναι αν οι υπηρεσίες θα εξακολουθήσουν να υπάρχουν αποκεντρωμένες, όπως έγινε λ.χ. με τη μεταφορά των δασαρχείων στο ΥΠΕΝ, ή σταδιακά θα «απορροφηθούν» από το κεντρικό υπουργείο, με τη «νεκρανάσταση» της κεντρικής υπηρεσίας. Η άποψη του ΤΕΕ Θα είναι αυτή η αλλαγή προς το καλύτερο; Ο πρόεδρος του Τεχνικού Επιμελητηρίου, Γιώργος Στασινός, απαντάει θετικά. Το ΤΕΕ (που έχει διττή υπόσταση, καθώς από τη μια θεωρείται ο τεχνικός σύμβουλος του κράτους, αλλά ταυτόχρονα από την άλλη είναι το συνδικαλιστικό όργανο των μηχανικών) έχει σταθερά την τελευταία δεκαετία υποστηρίξει τη μετάβαση αυτή, με τη δημιουργία και λειτουργία των απαραίτητων ψηφιακών υποδομών (όπως οι e-adeies για την ηλεκτρονική έκδοση οικοδομικών αδειών). «Θεωρώ ότι οι πολεοδομίες πρέπει να πάνε στο ΥΠΕΝ ή, στη χειρότερη περίπτωση, στις περιφέρειες. Στους δήμους γίνεται μικροπολιτική – ο κάθε δήμαρχος είτε ασκεί πιέσεις στους υπαλλήλους είτε βγάζει ένα “εντέλλεσθε” (σ.σ. υποχρεωτική εντολή προς την υπηρεσία) και κάνει ό,τι θέλει. Ο εκάστοτε υπουργός Περιβάλλοντος δεν εξαρτάται από τα μικροσυμφέροντα της κάθε περιοχής», εκτιμά ο κ. Στασινός. «Οι δήμαρχοι ευθύνονται και για την κατάσταση των πολεοδομιών – συχνά μεταφέρουν τους μηχανικούς στην υπηρεσία δόμησης ίσα ίσα για να πιστοποιηθεί η επάρκεια της υπηρεσίας και μετά τους μεταφέρουν στις τεχνικές υπηρεσίες. Η αποκέντρωση των αρμοδιοτήτων ακούγεται ωραία θεωρητικά, αλλά στην πράξη δεν δουλεύει», καταλήγει ο επικεφαλής του Τεχνικού Επιμελητηρίου. Με την άποψη αυτή συμφωνεί και ο επικεφαλής των μηχανικών του δημοσίου τομέα (συγκεκριμένα, της πανελλήνιας ομοσπονδίας τους, ΠΟΕΜΔΥΔΑΣ), Δημήτρης Πετρόπουλος. «Το μοντέλο μεταφοράς των πολεοδομιών στους δήμους έχει αποτύχει. Το εγχείρημα συνέπεσε με την περίοδο μείωσης των προσλήψεων, λόγω μνημονίων, αλλά το πρόβλημα δεν φάνηκε για πολλά χρόνια λόγω της τεράστιας μείωσης της οικοδομικής δραστηριότητας. Η γύμνια των πολεοδομιών άρχισε να φαίνεται από το 2018. Κατ’ αρχάς, ενώ έπρεπε να είναι 320 (μία ανά δήμο), είναι περίπου 160. Έπρεπε να έχουν 800 μηχανικούς, αλλά έχουν μόλις τους μισούς. Προσπάθησαν να κάνουν ένα τρικ με την πρόσληψη ιδιωτών μηχανικών μέσω αναπτυξιακών εταιρειών, αλλά ούτε αυτό δούλεψε στην πράξη. Κατά τη γνώμη μας, οι υπηρεσίες δόμησης πρέπει να μεταφερθούν είτε στις περιφέρειες, είτε στις αποκεντρωμένες διοικήσεις». Καθώς πολλά από τα μέλη της ΠΟΕΜΔΥΔΑΣ είναι μηχανικοί εργαζόμενοι στις υπηρεσίες δόμησης, η Ομοσπονδία έχει καλή εικόνα της κατάστασης που αυτοί αντιμετωπίζουν. «Αυτή τη στιγμή, με τον ν. 4495/17 και τις τροποποιήσεις του, πρακτικά το 80%-90% των αδειών εκδίδεται αυτόματα, χωρίς κανέναν έλεγχο από δημόσια υπηρεσία. Οι δειγματοληπτικοί έλεγχοι που προβλέπει η νομοθεσία δεν έγιναν ποτέ – τώρα το ΥΠΕΝ θυμήθηκε την υποχρέωση. Ως αποτέλεσμα, εκτιμώ ότι έχει δημιουργηθεί από το 2017 μια νέα γενιά αυθαιρέτων, η οποία μάλιστα δεν μπορεί να νομιμοποιηθεί, αφού η σχετική νομοθεσία έχει ως “κόκκινη γραμμή” το 2011». Την ασύδοτη κατάσταση που έχει δημιουργήσει το υπουργείο Περιβάλλοντος παραδέχθηκε ο ίδιος ο γενικός γραμματέας. Όπως ανέφερε (μιλώντας στις 5 Φεβρουαρίου στην εκπομπή Update της ΕΡΤ στον δημοσιογράφο Χρήστο Παγώνη) για τη νέα διαδικασία έκδοσης αδειών, που ίσχυσε από το 2017, «ήταν μια περίοδος που στη χώρα έπρεπε να προχωρήσουν γρήγορα οι επενδύσεις και η οικοδομική δραστηριότητα. Και ουσιαστικά επετράπη στους μηχανικούς να εκδίδουν άδειες με μεγαλύτερη ταχύτητα, να μην περνάει από τον πλήρη έλεγχο της διοίκησης (…). Σήμερα πρέπει να ενεργοποιηθούν οι ιδιώτες μηχανικοί, καθώς το Δημόσιο είναι αδύνατον να ελέγχει το σύνολο των οικοδομικών αδειών. Πρέπει να γίνει και ο δειγματοληπτικός έλεγχος του 30%, κάτι που είναι σε φάση ενεργοποίησης. Πώς παίρνει την ευθύνη ένας γιατρός και κάνει ένα χειρουργείο; Δεν παίρνει την άδεια κανενός. Eτσι και ο μηχανικός έχει την ευθύνη να εκδίδει μια οικοδομική άδεια με βάση τους κανόνες της επιστήμης, με βάση τη νομοθεσία, ελεγχόμενος από το κράτος και παίρνοντας εγκρίσεις από την αρχαιολογία, τη δασική υπηρεσία, τους αιγιαλούς και τα ρέματα». Αντιδρούν οι δήμαρχοι Οι εκπρόσωποι της αυτοδιοίκησης, πάντως, διαβλέποντας την πρόθεση του υπουργείου, ετοιμάζονται για πόλεμο. «Το πρόβλημα της κυβέρνησης δεν είναι η λειτουργία των υπηρεσιών δόμησης. Είναι καθαρά πολιτικό», εκτιμά ο δήμαρχος Βάρης – Βούλας – Βουλιαγμένης και α΄ αντιπρόεδρος της Κεντρικής Ένωσης Δήμων (ΚΕΔΕ). «Η αρμοδιότητα έκδοσης αδειών είναι για πολλές δεκαετίες στην αυτοδιοίκηση – πρώτα στις νομαρχίες και μετά στους δήμους. Από τότε που φτιάχτηκε το ηλεκτρονικό σύστημα έκδοσης αδειών του ΤΕΕ, το οποίο πλέον έχει αναλάβει τα πάντα και “κάνει κουμάντο” στη δόμηση, στις υπηρεσίες δόμησης απέμειναν πολύ λίγα. Μια πολεοδομία δίνει βεβαιώσεις χρήσεων γης και όρους δόμησης, ή όταν κάποιος επιλέγει (ή υποχρεούται) τη διαδικασία της προέγκρισης, ελέγχει την ορθότητα και πληρότητα του φακέλου και υπογράφει τα τοπογραφικά. Επίσης έχει την ευθύνη για τους ελέγχους σε αυθαίρετα. Η κατάσταση αυτή χτίζεται πολλά χρόνια: όλα να περνούν μέσα από έναν ψηφιακό σωλήνα, να μη μεσολαβεί κανένας και πρόσβαση στην πληροφορία (άρα και την εξουσία) να την έχει αυτός που διαχειρίζεται την πλατφόρμα, δηλαδή το ΤΕΕ». Σύμφωνα με τον δήμαρχο την πορεία κατάργησης κάθε δημοσίου ελέγχου στη δόμηση επιτάχυνε η αντίδραση των δήμων στην υπόθεση των κινήτρων του Νέου Οικοδομικού Κανονισμού (ΝΟΚ). «Επειδή κάποιοι λίγοι δήμοι μπήκαν στη λογική να φρενάρουν τις ατασθαλίες που έχουν γίνει με τον ΝΟΚ και την υπερδόμηση, το υπουργείο Περιβάλλοντος και το ΤΕΕ εξεμάνησαν. Τους “χαλάμε τη σούπα”. Αν δεν υπήρχαν οι δήμαρχοι να σταματήσουν κάποιες άδειες με τα “εντέλλεσθε”, όλα θα συνεχίζονταν κανονικά». Σκιές και σκιαμαχίες Υπάρχει ωστόσο και ένα σοβαρό αντεπιχείρημα: ανά τα έτη ήρθαν στο φως αρκετές υποθέσεις σκανδάλων με επίκεντρο πολεοδομίες, οι οποίες κατέληξαν στη Δικαιοσύνη. Μήπως τελικά η διαμάχη αυτή «αγιοποιεί» τις πολεοδομίες; «Βγήκε ο ίδιος ο υπουργός Περιβάλλοντος και έκανε δηλώσεις για το κύκλωμα σε πολεοδομία στη Χαλκιδική. Βγήκε ο Γενικός Γραμματέας του υπουργείου Πριβάλλοντος και κατηγόρησε τον δήμαρχο Μήλου, που δεν κατήγγειλε τη δόμηση στο ΥΠΕΝ. Όλα αυτά είναι επικοινωνιακή προετοιμασία ενόψει της αφαίρεσης της αρμοδιότητας. Θέλω να αντιστρέψω το επιχείρημα: το ότι πριν από κάποια χρόνια έπιασαν δύο υπουργούς Άμυνας “με τη γίδα στην πλάτη” σημαίνει ότι έπρεπε να καταργηθεί το υπουργείο; Ποιος ελέγχει τις υπηρεσίες δόμησης; Το υπουργείο Περιβάλλοντος. Ποιος δεν ελέγχει τις οικοδομικές άδειες ούτε καν δειγματοληπτικά; Το υπουργείο Περιβάλλοντος. Επομένως, η ευθύνη για τον εντοπισμό των επίορκων υπαλλήλων και των παρανομούντων ιδιωτών μηχανικών ανήκει στο ΥΠΕΝ. Ας βρουν έναν τρόπο να το θεραπεύσουν. Για εμάς πάντως η υπόθεση αυτή είναι “κόκκινη γραμμή”. Ήδη προετοιμαζόμαστε για προσφυγή στο Συμβούλιο της Επικρατείας και θα αντιδράσουμε με κάθε μέσο», επισημαίνει ο δήμαρχος Βάρης – Βούλας – Βουλιαγμένης.

Σε κάποιες περιοχές, οι δήμοι βρίσκονται «στα μαχαίρια». Σε άλλες, αναζητούν τρόπους συνεργασίας που κινούνται σε μια λεπτή γραμμή, στα όρια του νόμου. Κάποιοι δήμοι ετοιμάζονται να προσλάβουν ιδιώτες και άλλοι απλώς περιμένουν ένα θαύμα, καθώς τα περιθώριά τους είναι πολύ περιορισμένα. Για περισσότερο από μία δεκαετία η πολιτεία ζητάει από τους δήμους να αποκτήσουν δική τους υπηρεσία δόμησης (πολεοδομία), χωρίς όμως να επιτρέπει προσλήψεις, με αποτέλεσμα ελάχιστοι να τα έχουν καταφέρει. Το καλοκαίρι, μια νομοθετική ρύθμιση ήρθε με σκοπό να δώσει τέλος στην υπερδεκαετή «μεταβατική» περίοδο, προκαλώντας αλυσιδωτές αντιδράσεις. Αλλά ας πάρουμε τα πράγματα από την αρχή. Το 2010, οι πολεοδομικές αρμοδιότητες (έκδοση αδειών, έλεγχοι και επιβολή προστίμων για αυθαιρεσίες κ.λπ.) μεταφέρθηκαν στους δήμους. Ενα έτος αργότερα, ο «Καλλικράτης» προέβλεψε ότι κάθε δήμος έπρεπε να ιδρύσει τη δική του πολεοδομία (αργότερα ονομάστηκε υπηρεσία δόμησης ή ΥΔΟΜ). Οσοι δεν μπορούσαν, θα συνέχιζαν να εξυπηρετούνται από τις «μεγάλες» πολεοδομίες (τις παλιές νομαρχιακές). Ομως ακολούθησε η οικονομική κρίση και το «πάγωμα» των προσλήψεων. Σύμφωνα με στοιχεία της Κεντρικής Ενωσης Δήμων Ελλάδας (ΚΕΔΕ), από το 2013 έως το 2021 μόλις 12 δήμοι κατάφεραν να δημιουργήσουν τη δική τους πολεοδομία. Ετσι η προθεσμία στους δήμους να ιδρύσουν υπηρεσία δόμησης έπαιρνε συνεχώς νέες παρατάσεις. Μέχρι το φετινό καλοκαίρι. Στον νόμο 4954/2022 προστέθηκε μία τροπολογία με την οποία η δυνατότητα ίδρυσης νέων πολεοδομιών σταματά από την 1η Ιανουαρίου 2023. Οσοι δήμοι εξακολουθούν να εξυπηρετούνται από γειτονικούς, θα παραμείνουν έτσι (προβλέπεται κάποια ενίσχυση των διαδημοτικών πολεοδομιών με προσωπικό). Ενώ ειδικά για τους δήμους της Αττικής, του βορείου και του νοτίου Αιγαίου, η ευθύνη μεταφέρεται στην (επίσης… τραγικά υποστελεχωμένη) Κεντρική Υπηρεσία Δόμησης του υπουργείου Περιβάλλοντος. Σκόπελος και Βόλος Η εξέλιξη αυτή ήρθε να περιπλέξει το τοπίο. Στη Μαγνησία, για παράδειγμα, ο Δήμος Σκοπέλου βρίσκεται σε σύγκρουση με τον Δήμο Βόλου, από την πολεοδομία του οποίου εξυπηρετείται. «Εμείς έχουμε μια υπηρεσία δόμησης με ένα μηχανικό. Από τον νόμο, είναι υποχρεωμένος ο Βόλος να μας συνδράμει», λέει ο δήμαρχος του νησιού Σταμάτης Περίσσης. «Ομως τους τελευταίους μήνες αρνούνταν να μας εξυπηρετήσει. Το αποτέλεσμα είναι να μη βγαίνουν νέες άδειες, να μην μπορούν κατοικίες ή επαγγελματικοί χώροι να συνδεθούν με το ρεύμα. Οπότε όλο το νησί έχει πέσει σε αδράνεια». «Η υπηρεσία μας έχει τρεις υπαλλήλους και πρέπει να εξυπηρετεί Σκόπελο, Αλόννησο, όλο το Πήλιο και το Βελεστίνο, πρακτικά όλη τη Μαγνησία εκτός από τον Αλμυρό και τη Σκιάθο. Φτάσαμε σε ένα σημείο που ο Βόλος δεν μπορεί να εξυπηρετήσει τον Βόλο», λέει ο Θανάσης Σταυρίδης, αντιδήμαρχος πολεοδομίας στην πόλη. «Η κατάσταση επιδεινώθηκε λόγω του φόρτου εργασίας, αυτή τη στιγμή ανεγείρονται στην πόλη 40 πολυκατοικίες. Παρ’ όλα αυτά, δώσαμε εντολή η μία υπάλληλος να ασχοληθεί μόνο με τα δύο νησιά, ώστε να εγκριθούν οι παλιές άδειες. Αλλά πρέπει να βρεθεί μια μόνιμη λύση». Πολλοί δήμοι συγκρούονται με αφορμή τις «κοινές» υπηρεσίες δόμησης, είτε επειδή δεν εξυπηρετούνται είτε λόγω του φόρτου που αυτές φέρνουν. Στη Μύκονο, ο δήμος δεν διαθέτει υπηρεσία δόμησης αλλά τεχνική υπηρεσία και εξυπηρετείται σε μεγάλο βαθμό (από το 2018) από την πολεοδομία Σύρου. Η είδηση της επικείμενης μεταφοράς της αρμοδιότητας στην Αθήνα δεν είχε θετική ανταπόκριση. «Θα θέλαμε να έχουμε τη δική μας υπηρεσία, αλλά ο νόμος ζητάει υποχρεωτικά πέντε ειδικότητες μηχανικών. Χωρίς προσλήψεις, λοιπόν, δεν μπορούμε να προχωρήσουμε», λέει ο δήμαρχος Κωνσταντίνος Κουκάς. «Η Σύρος δεν διαμαρτύρεται γιατί “κερδίζει” σήμερα το 4% από το τέλος έκδοσης νέας άδειας, συν ότι εισπράττει τα πρόστιμα από πολεοδομικές αυθαιρεσίες, τουλάχιστον ένα εκατομμύριο την εβδομάδα». Με άλλα λόγια, με τα έσοδα που «φέρνει» η πολεοδομία, ο δήμος θα μπορούσε να προσλάβει προσωπικό, αν του επιτρεπόταν. Στην περιφερειακή ενότητα Χανίων, η πολεοδομία του Δήμου Χανίων εξακολουθεί να εξυπηρετεί ακόμη έξι δήμους (Αποκορώνου, Γαύδου, Καντάνου – Σελίνου, Κισσάμου, Πλατανιά και Σφακίων). Επειδή όμως το προσωπικό είναι λίγο και ο φόρτος μεγάλος, οι επτά δήμοι αποφάσισαν να υπογράψουν μια σύμβαση διαδημοτικής συνεργασίας με το Δίκτυο Ελληνικών Πόλεων για την Ανάπτυξη (ΔΕΠΑΝ), με στόχο να προσλάβουν μέσω αυτού μηχανικούς που θα βοηθήσουν, με σύμβαση ορισμένου χρόνου, την υπηρεσία δόμησης Χανίων. «Κάνουμε πατέντες για να απαντήσουμε στα προβλήματα», λέει ο δήμαρχος Χανίων Παναγιώτης Σημανδαράκης. «Η υπηρεσία δόμησης Χανίων είναι η τρίτη σε αριθμό έκδοσης νέων οικοδομικών αδειών μετά τις αντίστοιχες Αθήνας και Θεσσαλονίκης. Επειδή στις πολεοδομίες δεν έχει προσληφθεί άνθρωπος από το 2008, προσπαθούμε με συμπράξεις να προσλάβουμε ιδιώτες μηχανικούς, καθώς η οικοδομική δραστηριότητα έχει ανέβει και βρισκόμαστε σε αδιέξοδο. Δεν είναι η λύση που θα θέλαμε, όμως έχουμε ένα πρόβλημα που πρέπει να αντιμετωπιστεί άμεσα. Επιπλέον, την τελική απόφαση θα τη λαμβάνει πάντα η υπηρεσία δόμησης, οι ιδιώτες απλώς θα αναλάβουν να την αποφορτίσουν από τα διεκπεραιωτικά». Οι επτά δήμοι των Χανίων δεν είναι οι μόνοι που αναζητούν φόρμουλα για να προσλάβουν ιδιώτες. Σε ανάλογη κίνηση έχει προχωρήσει ο Δήμος Μαραθώνα (και άλλοι δήμοι αναζητούν τον τρόπο). Η ένωση των διπλωματούχων μηχανικών του Δημοσίου (Πανελλήνια Ομοσπονδία Ενώσεων Μηχανικών Δημοσίων Υπαλλήλων Διπλωματούχων Ανωτάτων Σχολών, ΠΟΕΜΔΥΔΑΣ) προσέφυγε σε νομικά μέσα για να ακυρώσει την απόφαση του Δήμου Μαραθώνα. «Η μεταφορά των πολεοδομιών στους δήμους απέτυχε. Οι υπηρεσίες συρρικνώθηκαν, τα προβλήματα διογκώθηκαν», λέει ο πρόεδρος της ΠΟΕΜΔΥΔΑΣ Δημήτρης Πετρόπουλος. «Ομως η υποκατάσταση υπηρεσιών που βρίσκονται στον πυρήνα της λειτουργίας του κράτους από ιδιώτες είναι λανθασμένη και αντισυνταγματική. Υπάρχει μάλιστα και σχετική απόφαση του Ελεγκτικού Συνεδρίου για τον Δήμο Χερσονήσου, που επιχείρησε κάτι ανάλογο για την οικονομική του υπηρεσία». Για την ΠΟΕΜΔΥΔΑΣ, η λύση είναι η σωστή στελέχωση των υπηρεσιών. «Το υπουργείο Εσωτερικών ανακοίνωσε ότι θα στείλει 650 μηχανικούς σε δήμους και περιφέρειες μέσω ΑΣΕΠ. Φοβάμαι όμως ότι ελάχιστοι θα καταλήξουν στις πολεοδομίες. Οι δήμαρχοι θα προτιμήσουν να στελεχώσουν τις τεχνικές τους υπηρεσίες, γιατί βρισκόμαστε σε προεκλογική περίοδο και θέλουν να παρουσιάσουν έργα, πεζοδρόμια, πλατείες, αναπλάσεις. Κατόπιν το ΥΠΕΣ είπε ότι θα προσλάβει ακόμη 150 μηχανικούς ειδικά για τις πολεοδομίες. Να δούμε αν θα το πράξει, πάντως είμαστε πολύ κάτω από το όριο που ορίζει ο νόμος». Τι πρέπει να γίνει; «Για τους δήμους, οι τεχνικές υπηρεσίες τους έχουν μεγαλύτερη σημασία. Οι πολεοδομίες είναι πονοκέφαλος, ένας χώρος παραπόνων», σημειώνει ο Πάρις Χαρλαύτης, γενικός γραμματέας του Συλλόγου Πολιτικών Μηχανικών Ελλάδας (ΣΠΜΕ). «Τι θα πρέπει να γίνει; Υπάρχουν δύο απόψεις. Η μία λέει ότι το Δημόσιο πρέπει να ελέγχει και να έχει την ευθύνη και η άλλη ότι πρέπει να πάρει την ευθύνη ο ιδιώτης μηχανικός και να ελέγχεται δειγματοληπτικά ή έπειτα από καταγγελία. Εγώ κλίνω προς την πρώτη, πρέπει να υπάρχει έλεγχος από υπηρεσία του κράτους, που να βρίσκεται υπό την εποπτεία του υπουργείου Περιβάλλοντος, για να είμαστε και εμείς οι ιδιώτες μηχανικοί νομικά κατοχυρωμένοι. Κατά τη γνώμη μου πρέπει να υπάρξει ένα μεικτό σχήμα, με κάποιες πολεοδομίες να παραμείνουν σε μεγάλους δήμους ή νησιά και κάποιες να εξυπηρετούνται σε περιφερειακό επίπεδο, με κατάλληλη στελέχωση». Υποστελεχωμένες, χωρίς βασικές ειδικότητες Μόλις οι μισοί δήμοι της χώρας διαθέτουν σήμερα υπηρεσία δόμησης. Μάλιστα πολλοί είναι οι μεγάλοι δήμοι που δεν έχουν προχωρήσει σε ίδρυση πολεοδομίας, 16 από αυτούς άνω των 40.000 κατοίκων. Οι δε μεσαίοι και μικροί δήμοι είναι απόλυτα εξαρτημένοι από την υπηρεσία κάποιου μεγαλύτερου, με τα προβλήματα που αυτό δημιουργεί. Τα στοιχεία προέρχονται από έρευνα που πραγματοποίησε η Ελληνική Εταιρεία Τοπικής Ανάπτυξης και Αυτοδιοίκησης (ΕΕΤΑΑ) το 2021. Οπως προκύπτει: • Περισσότερα από δέκα χρόνια μετά τον «Καλλικράτη», από τους 332 δήμους της χώρας, οι 168 (51%) διαθέτουν υπηρεσία δόμησης και οι 164 όχι (49%). • Στην Αττική, από τους 66 δήμους οι 34 δεν διαθέτουν πολεοδομία. Οι μεγαλύτερες πολεοδομίες εξακολουθούν να είναι του Δήμου Αθηναίων (εξυπηρετεί και τους δήμους Βύρωνα, Δάφνης – Υμηττού, Καισαριανής, Ζωγράφου, Ηλιούπολης και Φιλαδέλφειας – Χαλκηδόνας) και Πειραιά (εξυπηρετεί και τους δήμους Κορυδαλλού, Περάματος, Αγκιστρίου, Αίγινας, Κυθήρων, Σπετσών, Υδρας και μερικώς τον Πόρο). Πολλούς δήμους εξυπηρετούν και οι πολεοδομίες Αγίας Παρασκευής (Βριλησσίων, Παπάγου – Χολαργού, Πεντέλης, Φιλοθέης – Ψυχικού και Χαλανδρίου), Νέας Ιωνίας (Γαλατσίου, Ηρακλείου, Λυκόβρυσης – Πεύκης και Μεταμόρφωσης) και Αιγάλεω (Αγίας Βαρβάρας, Αγίων Αναργύρων – Καματερού, Ιλίου και Πετρούπολης). • Στα νησιά η κατάσταση είναι απογοητευτική. Στην Περιφέρεια Νοτίου Αιγαίου, από τους 34 δήμους πολεοδομία διαθέτουν οι 12, στο Βόρειο Αιγαίο οι 7 από τους 11, στο Ιόνιο οι 5 από τους 11. Για παράδειγμα, η υπηρεσία δόμησης Θήρας εξυπηρετεί και την Ανάφη, την Ιο, τη Σίκινο και τη Φολέγανδρο, η υπηρεσία της Ρόδου το Καστελλόριζο, την Τήλο, τη Χάλκη και τη Σύμη, της Σύρου την Κέα, την Κύθνο και τη Μύκονο. Κανένας από τους 35 μικρούς νησιωτικούς δήμους (έως 3.500 κάτοικοι) δεν διαθέτει πολεοδομία. • Η έλλειψη υπηρεσίας δόμησης δεν είναι «πρόβλημα» μόνο των μικρών, ούτως ή άλλως υποστελεχωμένων δήμων. Για παράδειγμα, 23 από τους 47 δήμους μητροπολιτικών κέντρων (οι μισοί) είναι χωρίς πολεοδομία. Ομοίως, 33 δήμοι άνω των 25.000 κατοίκων δεν διαθέτουν ΥΔΟΜ, εκ των οποίων οι 16 είναι άνω των 40.000 κατοίκων. • Συνολικά στις υπηρεσίες δόμησης όλης της χώρας απασχολούνται 1.033 μηχανικοί όλων των κλάδων, πανεπιστημιακής και τεχνικής εκπαίδευσης. Ακόμη 99 άτομα άλλων ειδικοτήτων εργάζονται επίσης εκεί. • Η νομοθεσία απαιτεί την ύπαρξη πέντε μηχανικών από διαφορετικές ειδικότητες για να πιστοποιήσει την επάρκεια μιας πολεοδομίας. Σύμφωνα με τη μελέτη της ΕΕΤΑΑ, 28 πολεοδομίες απασχολούν μόνο ένα μηχανικό, 28 απασχολούν δύο μηχανικούς, 16 τρεις μηχανικούς, ενώ 22 δεν απασχολούν ούτε ένα μηχανικό πανεπιστημιακής εκπαίδευσης. «Από τα στοιχεία της έρευνας προκύπτει ότι υπάρχουν σοβαρά προβλήματα υποστελέχωσης και σημαντικό ποσοστό των ΥΔΟΜ δεν διαθέτει ορισμένες από τις βασικές ειδικότητες μηχανικών για την αποτελεσματική λειτουργία τους», καταλήγει η ΕΕΤΑΑ. Στην Αττική 32 δήµοι έχουν δική τους πολεοδοµία και 34 εξυπηρετούνται από άλλους δήµους. Στο Νότιο Αιγαίο η ίδια αναλογία είναι 12 έναντι 22. Στα Νησιά 20 νησιωτικοί δήµοι άνω των 3.500 κατοίκων διαθέτουν πολεοδοµία (οι 5 από αυτές δεν λειτουργούν πλήρως, δηλαδή έχουν εκχωρήσει µέρος των αρµοδιοτήτων τους) και 7 δεν διαθέτουν. 35 µικροί νησιωτικοί δήµοι (δηλαδή το σύνολο των νησιωτικών δήµων έως 3.500 κάτοικοι) δεν διαθέτει πολεοδοµία. Στην Υπολοιπη χωρα 33 δήµοι άνω των 25.000 κατοίκων δεν διαθέτουν δική τους πολεοδοµία. Από αυτούς, οι 16 έχουν πληθυσµό άνω των 40.000 κατοίκων.

Νομοθετικές ρυθμίσεις πολεοδομικού χαρακτήρα προβλέπουν 2 τροπολογίες του Υπουργείου Περιβάλλοντος και Ενέργειας, που κατατέθηκαν στο σχέδιο νόμου του Υπουργείου Οικονομικών “Κύρωση Σύμβασης Διανομής Ακινήτου – Σύστασης Δικαιώματος Επιφανείας Ακινήτου Μητροπολιτικού Πόλου Ελληνικού-Αγίου Κοσμά και ρύθμιση συναφών θεμάτων”. Η πρώτη τροπολογία αφορά σε ρυθμίσεις που αντιμετωπίζουν ζητήματα επείγουσας φύσης λόγω των συνθηκών που έχουν διαμορφωθεί από την πανδημία του κορωνοϊού και η δεύτερη αφορά στην αντιμετώπιση του θέματος των επικινδύνως ετοιμόρροπων κτιρίων με τη σύσταση Ειδικής Επιτροπής Επικινδύνως Ετοιμόρροπων («Ε.ΕΠ.ΕΤ.»), ζήτημα συναρμοδιότητας με το Υπουργείο Πολιτισμού και Αθλητισμού. Ειδικότερα, με τις 2 τροπολογίες, μεταξύ άλλων,προβλέπεται: -Παράταση βεβαίωσης αυτοψίας μηχανικού Δεδομένης της υφιστάμενης κατάστασης λόγω COVID19 κρίνεται αναγκαία η παράταση έως και τις 30/06/2021 του χρόνου ισχύος των βεβαιώσεων μηχανικών, οι οποίες εκδίδονται με ημερομηνία αυτοψίας από 01/01/2021 έως τις 31/01/2021. Με την παράταση αυτή δίνεται το απαραίτητο χρονικό περιθώριο για την υπογραφή συμβολαίων μεταβιβάσεων ακινήτων για τα οποία έχει γίνει αυτοψία έως και εντός του Ιανουαρίου από μηχανικό, αλλά δεν έχει καταστεί δυνατόν να υπογραφεί το συμβόλαιο μεταβίβασης πριν από τη λήξη της βεβαίωσης. -Παράταση προθεσμίας ολοκλήρωσης σε Γενικά Πολεοδομικά Σχέδια και Σχέδια Χωρικής και Οικιστικής Οργάνωσης Ανοικτής Πόλης Γενικά Πολεοδομικά Σχέδια (ΓΠΣ) καθώς και Σχέδια Χωρικής και Οικιστικής Οργάνωσης Ανοικτής Πόλης (ΣΧΟΟΑΠ) τα οποία βρίσκονται σε εξέλιξη και είχαν προθεσμία ολοκλήρωσης έως τις 03/03/2021, λαμβάνουν παράταση έως και τις 31/12/2022. Με την εν λόγω ρύθμιση δίνεται η δυνατότητα σε ΓΠΣ και ΣΧΟΟΑΠ σε όλη τη χώρα να ολοκληρωθούνμε αποτέλεσμα πολλοί δήμοι να αποκτήσουν χωρικό, πολεοδομικό σχέδιο -και στρατηγικού και κανονιστικού χαρακτήρα- που θα παράσχει ασφάλεια προστασίας: α) στο περιβάλλον, β) στους πολίτες και γ) στις επενδύσεις. Οι Δήμοι -σε όσους υπάρχουν μελέτες που μπορούν να ολοκληρωθούν- με οργανωμένο τρόπο θα μπορούν να επιλύσουν εκκρεμότητες και προβλήματα ετών, προστατεύοντας το περιβάλλον και επιτρέποντας με ασφάλεια τις επενδύσεις. –Παράταση εκπόνησης Σ.Φ.Η.Ο. (Σταθμοί Φόρτισης Ηλεκτρικών Οχημάτων) Παρατείνεται έως τις 30/06/2021 η καταληκτική ημερομηνία εκπόνησης ΣΦΗΟ, δεδομένου ότι αυτή λήγει στις 31/03/2021, αλλά για λόγους που σχετίζονται με την υφιστάμενη κατάσταση λόγω κορωνοϊού έχει σημειωθεί καθυστέρηση.Παράλληλα, παρέχεται εξουσιοδοτική στον Υπουργό Περιβάλλοντος και Ενέργειας προκειμένου να αποφασίσει περαιτέρω παράταση αν υφίστανται λόγοι της αναγκαιότητας της. -Σύσταση Ειδικής Επιτροπής Επικινδύνως Ετοιμόρροπων (Ε.ΕΠ.ΕΤ.) Για το μείζον ζήτημα διαχείρισης των επικινδύνως ετοιμόρροπων κτιρίων, όπως έχει προαναγγελθεί, θεσμοθετείται Ειδική Επιτροπή Επικινδύνως Ετοιμόρροπων Κτιρίων (Ε.ΕΠ.ΕΤ.) Μετά από συνεργασία και σε συνεννόηση με το συναρμόδιο Υπουργείο Πολιτισμού και Αθλητισμού, δημιουργείται με απόφαση του Συντονιστή εκάστης Αποκεντρωμένης Διοίκησης (στην έδρα κάθε Αποκεντρωμένης Διοίκησης) από μία 7μελής Ειδική Επιτροπή. Αντικείμενο της Ειδικής Επιτροπής είναι να επιλαμβάνεται σε περιπτώσεις κτισμάτων, για τις οποίες υπάρχει συναρμοδιότητα ΥΠΕΝ – ΥΠΠΟΑ και που εκτιμώνται από την Υ.ΔΟΜ. ως επικινδύνως ετοιμόρροπα και είναι: – προγενέστερα των εκάστοτε τελευταίων εκατό ετών ή βρίσκονται – κοντά σε μνημείο – εντός αρχαιολογικού χώρου – εντός ιστορικού τόπου, – εντός τόπου ιδιαιτέρου φυσικού κάλλους, ή – εντός Ζώνης Β’ προστασίας μνημείου. Μετά τη δημιουργία της Ειδικής Επιτροπής Επικινδύνως Ετοιμόρροπων για τις προαναφερόμενες περιπτώσεις κτιρίων, αντί: 1)της τριμελούς επιτροπής του αρ. 7§2 7 του π.δ. της 13.4.1929, 2) του οικείου Συμβουλίου Αρχιτεκτονικής και 3) των υπηρεσιών του ΥΠΠΟΑ,θα επιλαμβάνεται η Ειδική Επιτροπή Επικινδύνως Ετοιμόρροπων. Ειδικότερα: Εντός τριών ημερών η Ειδική Επιτροπή θα προβαίνει σε αυτοψίακαι η έκθεση θα συντάσσεται αυθημερόν. Εντός τριών ημερών από τη διενέργεια της αυτοψίας θα συνεδριάζει η Ειδική Επιτροπή. Εν το κτίριο κριθεί επικινδύνως ετοιμόρροπο, εντός τριών ημερών από τη συνεδρίαση θα πραγματοποιείται η κατεδάφισή του. Στόχος της ρύθμισης αυτής είναι να αποφευχθεί η εξέταση των επικινδύνως ετοιμόρροπων κτιρίων από πολλαπλές επιτροπές, συμβούλια και υπηρεσίες καθώς και η έκδοση αντιφατικών γνωμοδοτήσεων και εγκρίσεων που δημιουργεί καθυστερήσεις, θέτοντας εν τέλει σε κίνδυνο την ασφάλεια των πολιτών. -Πρόβλεψη για κατάρτιση δημοσίων συμβάσεων για λόγους δημοσίου συμφέροντος (ενεργειακή αναβάθμιση, προσβασιμότητα, συντήρηση κτιρίωνκλπ) Καταργείται η υποχρέωση συμπλήρωσης Ηλεκτρονικής Ταυτότητας Κτιρίου όταν καταρτίζεται δημόσια σύμβαση -δεδομένης αναγκαιότητας για άμεση σύναψησυμβάσεων π.χ. συντήρησης κτιρίων. Η δε άμεση υποχρέωση για σύνταξη ταυτότητας πουπροέβλεπε η ισχύουσα διάταξη οδηγούσε σε δυσκολία κατάρτισης συμβάσεων άμεσηςαναγκαιότητας π.χ. για διαμορφώσεις προσβασιμότητας για άτομα με κινητικά προβλήματα, ενεργειακή αναβάθμιση κλπ. -Προβλέψεις για Τοπικά Πολεοδομικά Σχέδια, Ειδικά Πολεοδομικά Σχέδια, οριοθέτηση οικισμών, Ζώνες Υποδοχής Συντελεστή, αναγνώριση οδών. Προβλέπονται ζητήματα που αφορούν στην επιτάχυνση της εκπόνησης μελετών σχετικών με τα προγράμματα ΤΠΣ, ΕΠΣ, οριοθέτηση οικισμών, ΖΥΣ, αναγνώρισης οδών, καθώς και στελέχωσης και οργάνωσης της Τεχνικής Γραμματείας που επικουρεί τον Συντονιστή. -Διευκόλυνση πολιτών στην άρση απαλλοτριώσεων Η νέα ρύθμιση επιτρέπει στους πολίτες που είχαν υποβάλει αίτηση τροποποίησης εγκεκριμένου ρυμοτομικού σχεδίου μετά από άρση ρυμοτομικής απαλλοτρίωσης πριν τις 09.12.2020, να μπορούν να συνεχίζουν να εξετάζονται με το παλαιό καθεστώς και όχι με το νέο που θεσμοθετήθηκε τον Δεκέμβριο του 2020, προς αποφυγή επανάληψης εγκρίσεων και περαιτέρω καθυστερήσεων. Σημειώνεται ότι για τις νέες αιτήσεις μετά τις 09/12/2020 εφαρμόζονται κανονικά οι σχετικές διατάξεις του ν.4759/2020. Σχετικά με τις προαναφερόμενες ρυθμίσεις, ο υφυπουργός Περιβάλλοντος και Ενέργειας, Νίκος Ταγαράς, δήλωσε: «Με απόλυτη συναίσθηση των ιδιαίτερων συνθηκών που έχει επιβάλει η πανδημία του κορωνοϊού, δίνουμε τον απαραίτητο χρόνο για να λειτουργήσει η αγορά ακινήτων, να «ξεμπλοκάρουν» οι πολεοδομικοί σχεδιασμοί των δήμων και να σχεδιαστούν σωστά οι δομές για την ηλεκτροκίνηση. Παράλληλα, μεριμνούμε για τη δημόσια ασφάλεια επιταχύνοντας σημαντικά τις κατεδαφίσεις των ετοιμόρροπων κτιρίων που εγκυμονούν κινδύνους. Λαμβάνουμε τώρα τις απαραίτητες αποφάσεις, για να επιστρέψει η χώρα μας γρήγορα στην ανάπτυξη».

Δημοσιεύθηκε στο ΦΕΚ 245/Α'/09.12.2020 ο Ν.4759/20 Εκσυγχρονισμός της Χωροταξικής και Πολεοδομικής Νομοθεσίας και άλλες διατάξεις. Κατεβάστε το ΦΕΚ από εδώ: Ν.4759/20 Εκσυγχρονισμός της Χωροταξικής και Πολεοδομικής Νομοθεσίας και άλλες διατάξεις ή από εδώ: Το διορθωμένο ΦΕΚ από εδώ: N.4759/20 (FEK 245/A'/09.12.2020) Ν. 4759-20 (ΦΕΚ-245 Α 9-12-20).pdf

Με επιπλέον 28 υπηρεσίες Πολεοδομίας που είναι διαθέσιμες με λίγα μόλις κλικ μέσω της πλατφόρμας ψηφιακών υπηρεσιών του Δήμου Αθηναίων, γίνονται 67 πλέον οι υπηρεσίες από όπου οι πολίτες μπορούν να αποκτήσουν αντίστοιχα πιστοποιητικά και βεβαιώσεις. Ενώ, πολλές από αυτές αξιοποιούνται ήδη και από άλλους Δήμους της χώρας. Ο ψηφιακός μετασχηματισμός του Δήμου Αθηναίων που κάνει την καθημερινότητα των πολιτών πιο εύκολη και ασφαλή, εξελίσσεται τους τελευταίους μήνες με ταχύτατους ρυθμούς, σε μία προσπάθεια να τους διευκολύνει ουσιαστικά στις συναλλαγές τους με τις υπηρεσίες του. Η πλατφόρμα ψηφιακών υπηρεσιών που αναπτύχθηκε και αναβαθμίζεται συνεχώς από τη ΔΑΕΜ Α.Ε., για εξυπηρέτηση με λίγα «κλικ» όσων ζητούν πιστοποιητικά, βεβαιώσεις και άλλες υπηρεσίες, από το σημείο που βρίσκονται, χωρίς αυτοπρόσωπη παρουσία στον Δήμο, έχει εντυπωσιακή ανταπόκριση από τους Αθηναίους. Σε διάστημα περίπου εννέα μηνών έχουν συνδεθεί στην πλατφόρμα περισσότεροι από 55.000 πολίτες για κάθε μορφής ηλεκτρονικές συναλλαγές με υπηρεσίες του Δήμου, κι έτσι γλίτωσαν από αναμονή, ουρές και άσκοπη ταλαιπωρία ενώ προστατεύτηκε η υγεία τους όπως και των υπαλλήλων, αφού αποφεύχθηκε ο κοινωνικός συγχρωτισμός. Τώρα, για πρώτη φορά ενσωματώνονται στην πλατφόρμα 28 νέες υπηρεσίες που αφορούν την εξαιρετικά νευραλγική Διεύθυνση Δόμησης – Πολεοδομίας στην οποία συγκεντρώνεται καθημερινά σωρεία αιτημάτων. Ενισχύεται έτσι σημαντικά η δυνατότητα ηλεκτρονικής εξυπηρέτησης πολιτών, επιχειρήσεων αλλά και επαγγελματιών/μηχανικών που καθημερινά απευθύνονται στις συγκεκριμένες Διευθύνσεις του Δήμου Αθηναίων. Σημαντικό είναι το γεγονός ότι τις υπηρεσίες αυτές θα μπορούν να χρησιμοποιούν και οι ενδιαφερόμενοι για τους Δήμους Βύρωνα, Ηλιούπολης, Καισαριανής και Δάφνης-Υμηττού οι οποίοι εξυπηρετούνται από την Πολεοδομία του Δήμου Αθηναίων. Οι 28 νέες υπηρεσίες που παρέχονται πλέον Εύρεση οικοδομικών αδειών χωρίς στοιχεία για τον Δήμο Αθηναίων Εύρεση οικοδομικών αδειών χωρίς στοιχεία εκτός Δήμου Αθηναίων Αίτηση στελεχών και φακέλων οικοδομικών αδειών από το έτος 1961 έως 2019 (περιοχή Πλάκας) Αίτηση στελεχών και φακέλων οικοδομικών αδειών από το έτος 1966 έως 1998 για τον Δήμο Αθηναίων Αίτηση στελεχών και φακέλων οικοδομικών αδειών από το έτος 1998 έως 2011 Αίτηση στελεχών οικοδομικών αδειών από το έτος 1961 έως 1965 για τον Δήμο Αθηναίων Αίτηση στελεχών και φακέλων οικοδομικών αδειών από το έτος 2012 έως και σήμερα Αίτηση στελεχών οικοδομικών αδειών πριν από το 1955 και έως το 1960 Αίτηση στελεχών και φακέλων οικοδομικών αδειών από το 1960 και έως το 2011 εκτός Δήμου Αθηναίων Αίτηση σχεδίων αδειών σε μικροφίλμ από το έτος 1961 έως 1965 για τον Δήμο Αθηναίων Χορήγηση βεβαίωσης διατηρητέου Παροχή πληροφοριών για το πολεοδομικό καθεστώς ή/και χορήγηση αντιγράφων πινακίδων, εγκεκριμένου ρυμοτομικού σχεδίου, τεχνικών εκθέσεων & όρων δόμησης Θεώρηση όρων δόμησης Θεώρηση οικοδομικών και ρυμοτομικών γραμμών & όρων δόμησης Βεβαίωση υψομέτρου Χορήγηση όρων δόμησης Χορήγηση βεβαίωσης πλάτους οδού, πρασιάς, στοάς Σύνταξη διαγράμματος εφαρμογής Βεβαίωση ρυμοτομούμενης ιδιοκτησίας Χορήγηση βεβαίωσης χρήσης γης Χορήγηση βεβαίωσης διατηρητέου – εκτός Δήμου Αθηναίων Παροχή πληροφοριών για το πολεοδομικό καθεστώς ή/και χορήγηση αντιγράφων πινακίδων, εγκεκριμένου ρυμοτομικού σχεδίου, τεχνικών εκθέσεων & όρων δόμησης – εκτός Δήμου Αθηναίων Θεώρηση όρων δόμησης – εκτός Δήμου Αθηναίων Θεώρηση οικοδομικών και ρυμοτομικών γραμμών – εκτός Δήμου Αθηναίων Χορήγηση όρων δόμησης – εκτός Δήμου Αθηναίων Χορήγηση βεβαίωσης πλάτους οδού, πρασιάς, στοάς – εκτός Δήμου Αθηναίων Βεβαίωση ρυμοτομούμενης ιδιοκτησίας – εκτός Δήμου Αθηναίων Χορήγηση βεβαίωσης χρήσης γης – εκτός Δήμου Αθηναίων Διαδικασία εκδόσεων Η διασύνδεση με την ηλεκτρονική πλατφόρμα γίνεται εύκολα με χρήση των κωδικών του taxisnet από τον υπολογιστή, το κινητό ή το τάμπλετ. Όλοι έχουν την δυνατότητα να υποβάλουν την αίτηση που επιθυμούν, να ενημερωθούν άμεσα και να λάβουν το πιστοποιητικό ή το έγγραφο που επιθυμούν μέσω του ψηφιακού τους αποθετηρίου, από όπου και αν βρίσκονται. Κάθε Δήμος μπορεί να ενεργοποιήσει την πλατφόρμα Παράλληλα, ο Δήμος Αθηναίων σε συνεργασία με την αναπτυξιακή του εταιρεία ΔΑΕΜ Α.Ε, έδωσε και συνεχίζει να δίνει την δυνατότητα σε κάθε έναν από τους Δήμους της χώρας, να αξιοποιήσει την ψηφιακή του πλατφόρμα δωρεάν για όλη την διάρκεια της υγειονομικής κρίσης. Ήδη δεκάδες Δήμοι έχουν ανταποκριθεί σε αυτή την ευκαιρία και παρέχουν με την συνδρομή του Δήμου Αθηναίων στους δημότες τους, μεγάλο αριθμό ηλεκτρονικών υπηρεσιών. Για την ενεργοποίηση της ψηφιακής πλατφόρμας, κάθε ενδιαφερόμενος Δήμος μπορεί να στείλει ηλεκτρονικά στην ΔΑΕΜ Α.Ε αίτημα στην διεύθυνση [email protected] ή τηλεφωνικά στο 214 40 62 700.