Αναζήτηση στην κοινότητα

Οπως γνωρίζουμε τα πέντε τελευταία χρόνια «τρέχει» η σύνταξη κτηματολογίου. Ηδη έχει ολοκληρωθεί η κτηματογράφηση στο μεγαλύτερο μέρος της χώρας και οι περισσότερες μελέτες έχουν προχωρήσει στο επόμενο στάδιο, αυτό της ανάρτησης των πρώτων στοιχείων των δικαιωμάτων. Κατά τη διαδικασία της ανάρτησης οι ιδιοκτήτες ελέγχουν τα στοιχεία του ακινήτου τους (π.χ. συμβόλαιο, μεταγραφή, εμβαδό κλπ). Ομως για τα ακίνητα τα οποία δεν διαθέτουν σύγχρονο τοπογραφικό σε ΕΓΣΑ 87, δύσκολα μπορούν να ελεγχθούν όσον αφορά τις συντεταγμένες του κτηματολογίου, που καθορίζουν τα τελικά όρια της ιδιοκτησίας ή τη θέση τους σε σχέση με την πραγματικότητα. Δηλαδή τα γεωμετρικά στοιχεία του ακινήτου. Αυτό δυστυχώς στις περισσότερες γίνεται αντιληπτό αργότερα κατά την διαδικασία της πράξης μεταβίβασης ή της έκδοσης οικοδομικής άδειας. Εκείνη τη στιγμή ο ιδιοκτήτης αντιλαμβάνεται τις συνέπειες της λανθασμένης δήλωσης ή μη, καθώς και της λανθασμένης εγγραφής των εμπραγμάτων δικαιωμάτων στο κτηματολόγιο και αναζητά τον τρόπο διόρθωσης τους. Πού οφείλονται τα λάθη στη θέση, στην έκταση και στις διαστάσεις των ακινήτων του Κτηματολογίου; Δεν υπάρχουν υλοποιημένα όρια (π.χ. ένα γεωτεμάχιο μπορεί να θεωρηθεί σαν δύο γεωτεμάχια αν πρόκειται για καλλιέργειες). Τα παλιά εμβαδά μετρήθηκαν με κορδέλα και έχουν σημαντικές αποκλίσεις από την πραγματικότητα. Οι παλιοί τίτλοι ανέφεραν π.χ. δύο στρεμμάτων, πλέον ή λιγότερο ή όση έκταση και αν είναι, χωρίς διαστάσεις παρά μόνο μνημονεύοντας παλιούς ιδιοκτήτες και φυσικά όρια. Στο Κτηματολόγιο δηλώνεται από τους ιδιοκτήτες το εμβαδό του συμβολαίου και τελικά αναγράφεται στο Εθνικό Κτηματολόγιο το εμβαδό του ψηφιακού υποβάθρου του κτηματολογίου. Από την επιλογή αυτή προκύπτει πρόβλημα με επιμέρους επιπτώσεις. Μπορούν να διορθωθούν τα στοιχεία του κτηματολογίου; Σύμφωνα με το νόμο οι πρώτες εγγραφές καθίστανται οριστικές και παράγουν αμάχητο τεκμήριο υπέρ των φερόμενων ως δικαιούχων σύμφωνα με τις πρώτες εγγραφές. Σε περίπτωση, όμως, που διαπιστωθούν λάθη στις πρώτες εγγραφές δύναται να διορθωθούν. Ποιος ο ρόλος του τοπογράφου μηχανικού στη διόρθωση γεωμετρικών στοιχείων ακινήτων; Η συμμετοχή του Μηχανικού στην ενημέρωση της κτηματολογικής βάσης είναι σημαντική, γιατί δεν περιορίζεται στη σύνταξη του τοπογραφικούδιαγράμματος, το οποίο συνοδεύει την εγγραπτέα πράξη, αλλά στις περιπτώσεις όπου η εγγραπτέα πράξη προκαλεί μεταβολή στην γεωμετρίατων γεωτεμαχίων, ο ίδιος οφείλει να έχει προβεί σε σχετική αποτύπωση επί του κτηματογραφικού διαγράμματος που εκδίδεται προηγουμένως απότο οικείο Κτηματολογικό Γραφείο και θα αποτελέσει υπόβαθρο για τηναποτύπωση των γεωμετρικών μεταβολών που επέρχονται στο γεωτεμάχιο. Έτσι, εισάγεται ο όρος «Διάγραμμα Γεωμετρικών Μεταβολών» (ΔΓΜ), στο οποίο απεικονίζονται οιγεωμετρικές μεταβολές που επέρχονται στα γεωτεμάχια, αποδίδοντας τις κορυφές τους με συντεταγμένες στο σύστημα ΕΓΣΑ,87. Με τον τρόποαυτό εξασφαλίζεται η τήρηση και η ενημέρωση των κτηματολογικώνδιαγραμμάτων. Ανάλογη εργασία εκτελείται από το Μηχανικό και κατά την υποβολήαιτημάτων για τη διόρθωση των γεωμετρικών στοιχείων των ΚτηματολογικώνΔιαγραμμάτων. Τι είναι η διόρθωση γεωμετρικών μεταβολών των κτηματολογικών εγγραφών; Υποβάλλεται στις περιπτώσεις που εντοπιστεί διαφορά σε θέση, σχήμα, όρια, εμβαδόν ακινήτου μεταξύ Κτηματολογίου και πραγματικότητας. Επίσης η γεωμετρική μεταβολή μπορεί να αφορά και αλλαγές που έχουν προκύψει στο ακίνητο π.χ κατάτμηση γεωτεμαχίων, συνένωση γεωτεμαχίων, σύσταση/κατάργηση δουλειών διόδου. Η αίτηση υποβάλλεται από αυτόν που έχει έννομο συμφέρον επί του ακινήτου ο οποίος αιτείται τη διόρθωση γεωμετρικών στοιχείων. Ποια είναι τα δικαιολογητικά για τη διόρθωση Γεωμετρικών Στοιχείων των Κτηματολογικών Εγγραφών; α) Αίτηση Διόρθωσης. β) Αντίγραφο του συμβολαίου. γ) Αντίγραφο τοπογραφικού διαγράμματος, που προσαρτάται στο συμβόλαιο. δ) Κτηματογραφικό διάγραμμα που συνοδεύεται είτε από τοπογραφικό διάγραμμα είτε από διάγραμμα γεωμετρικών μεταβολών στο οποίο απεικονίζεται η γεωμετρική μεταβολή. Τι συμβαίνει, αν δεν διορθωθούν τα λάθη; Με την πάροδο του χρόνου οριστικοποιούνται οι πρώτες εγγραφές. Αυτό σημαίνει ότι: Στο πρόσωπο που αναγράφεται στο κτηματολογικό φύλλο ως δικαιούχος του εμπραγμάτου δικαιώματος παρέχονται όλα τα δικαιώματα του δικαιούχου ακόμη και αν δεν είναι πραγματικός δικαιούχος και δημιουργείται αμάχητο τεκμήριο υπέρ του αναγραφόμενου δικαιούχου. Ο αληθής δικαιούχος έχει μόνο δικαίωμα αποζημίωσης από τον αναγραφόμενο ως δικαιούχο και –υπό προϋποθέσεις– δικαίωμα επαναμεταβίβασης του ακινήτου. Αν στο κτηματολογικό φύλλο του ακινήτου αναγράφεται άγνωστος ιδιοκτήτης τότε το ακίνητο περιέρχεται στο Ελληνικό Δημόσιο. Ανακριβείς εγγραφές που αφορούν προσωπικά ή ληξιαρχικά στοιχεία του δικαιούχου (ημερομηνία γέννησης-ΑΦΜ- αριθμός ταυτότητας κλπ) μπορούν να διορθωθούν οποτεδήποτε Η διόρθωση των γεωμετρικών στοιχείων του ακινήτου μπορεί να γίνει οποτεδήποτε. Εμπράγματο δικαίωμα (π.χ. επικαρπία, υποθήκη, κατάσχεση κλπ) το οποίο δεν καταχωρήθηκε στο κτηματολογικό φύλλο του ακινήτου χάνεται. Πώς γίνονται οι διορθώσεις στο κτηματολόγιο; Οι διόρθωση των πρώτων εγγραφών διακρίνονται σε δύο κατηγορίες: Με δικαστικές ενέργειες, όπου απαιτείται η μεσολάβηση του αρμοδίου δικαστηρίου για τη διόρθωση και Με εξωδικαστική διαδικασία, όπου μπορεί η διόρθωση να γίνει οίκοθεν ή με αίτηση του ενδιαφερομένου στο αρμόδιο κτηματολογικό γραφείο και η διόρθωση θα γίνει με απόφαση του προϊσταμένου του κτηματολογικού γραφείου ή με αίτηση του Οργανισμού Κτηματολογίου κατά περίπτωση. Τι είναι η Κτηματολογική Διαμεσολάβηση; Από 1η Απριλίου 2022 είναι πλέον υποχρεωτική η τήρηση της αρχικής συνεδρίας διαμεσολάβησης (ΥΑΣ) και στις κτηματολογικές διαφορές. Ο ενάγων οφείλει να καλέσει τον εναγόμενο σε ΥΑΣ είτε με το δικόγραφο της αγωγής, είτε με ξεχωριστό δικόγραφο επί ποινή απαραδέκτου της συζήτησης. Η ΥΑΣ διεξάγεται από «κτηματολογικό διαμεσολαβητή», ο οποίος διαθέτει ειδικές γνώσεις επί του αντικειμένου, που έχει αποκτήσει από ειδικά σεμινάρια επιμόρφωσης. Ο κτηματολογικός διαμεσολαβητής επιλέγεται από ειδικό μητρώο. Σε περίπτωση επίτευξης συμφωνίας, ο διαμεσολαβητής συντάσσει το πρακτικό επιτυχούς διαμεσολάβησης, ενώ το πρακτικό αυτό καταχωρίζεται στο κτηματολογικό φύλλο και διορθώνεται η ανακριβής κτηματολογική εγγραφή. Εάν με την αγωγή ζητούνται και γεωμετρικές μεταβολές στα κτηματολογικά διαγράμματα, επισυνάπτονται στο πρακτικό διαμεσολάβησης, επί ποινή ακυρότητας, το τοπογραφικό διάγραμμα γεωμετρικών μεταβολών και το αποδεικτικό ηλεκτρονικής υποβολής του στην ηλεκτρονική βάση του Φορέα. Ποιες διορθώσεις μπορούν να γίνουν με την εξωδικαστική διαδικασία; 1) Διόρθωση πρόδηλων σφαλμάτων (λανθασμένη αναγραφή των στοιχείων του δικαιούχου, λάθη στα στοιχεία του συμβολαίου, στο εμβαδό του κτίσματος κλπ). 2) Διόρθωση γεωμετρικών στοιχείων του ακινήτου (το εμβαδό, τα όρια, οι συντεταγμένες). 3) Διόρθωση για αλλαγή του δικαιώματος λόγω νέου συμβολαίου, υποθήκης, διοικητικής πράξης, δικαστικής απόφασης ή άλλης διαδικαστικής πράξης,που καταχωρίσθηκε στα βιβλία του υποθηκοφυλακείου πριν από την ημερομηνία καταχώρησης των πρώτων εγγραφών. 4) Διόρθωση χαρακτηρισμού ακινήτου ως δασικού, μετά την κύρωση του δασικού χάρτη. Ποιες διορθώσεις απαιτείται να γίνουν δικαστικώς; Οταν πρόκειται για προσβολή εμπράγματου ή άλλου εγγραπτέου δικαιώματος, τότε με την κατάθεση δικογράφου αγωγής, μπορεί να προστατευτεί ο δικαιούχος εγγραπτέου δικαιώματος από την ανακριβή πρώτη εγγραφή, με την οποία αμφισβητείται ολικά ή μερικά το δικαίωμα που έχει επί του κτηματογραφημένου ακινήτου.

Δημοσιεύτηκε στο ΦΕΚ 241Α/23.12.2022, ως « Άρθρο 96 του Νόμου 5007/2022 και με τίτλο "Καθορισμός ανώτατου ορίου αναπροσαρμογής μισθώματος για εμπορικές και επαγγελματικές μισθώσεις ακινήτων για το έτος 2023», η τροπολογία του Υπουργείου Ανάπτυξης η οποία δεν επιτρέπει για τις εμπορικές μισθώσεις ακινήτων (π.δ. 34/1995), αναπροσαρμογή του μισθώματος που να υπερβαίνει σε ποσοστό το τρία τοις εκατό (3%), κατά ανώτατο όριο, σε σχέση με το μίσθωμα του έτους 2022, υπό τις οριζόμενες στη διάταξη αυτή εξαιρέσεις υπέρ της μεγάλης επενδυτικής ιδιοκτησίας. Παρόμοια ρύθμιση είχε προηγηθεί και για το έτος 2022. Με την παρούσα εγκύκλιο η ΠΟΜΙΔΑ απαντά στα συχνότερα ερωτήματα που τίθενται από ιδιοκτήτες επαγγελματικών ακινήτων από όλη τη χώρα, σχετικά με τη ρύθμιση αυτή, η οποία θα συζητηθεί και στο 40ό Πανελλήνιο Συνέδριο της ΠΟΜΙΔΑ, το Σάββατο 28.1.2023, στις 10 π.μ. στο Αμφιθέατρο Καρατζά, Αιόλου 82-84. Η δικαιολογία για την επιβολή του μέτρου αυτού ήταν για να αντιμετωπιστούν μεγάλες αυτόματες αναπροσαρμογές των επαγγελματικών μισθωμάτων που προκύπτουν από συμφωνημένες ετήσιες τιμαριθμικές αυξήσεις των μισθωμάτων, λόγω της τεράστιας και έξω από κάθε πρόβλεψη αύξηση του Δείκτη Τιμών Καταναλωτή που ανακοινώνεται από την ΕΛΣΤΑΤ. Η γενική όμως διατύπωση της διάταξης φαίνεται εκ πρώτης όψεως να συμπεριλαμβάνει και τις συμφωνίες αύξησης του μισθώματος σε ποσοστό ή και σε ποσό αύξησης εκφρασμένο σε ευρώ, με αποτέλεσμα να δημιουργεί τεράστιες αδικίες σε βάρος ιδιαίτερα των καλόπιστων εκμισθωτών, οι οποίοι δικαίως διαμαρτύρονται γιατί είχαν διατηρήσει χαμηλά τα μισθώματά τους επί σειρά ετών, και τώρα «τιμωρούνται» για τη στάση τους αυτή. Η ρύθμιση αυτή είναι μια απαράδεκτη παρέμβαση αντικοινωνικού χαρακτήρα αφού στρέφεται εναντίον της μικρής και μεσαίας ιδιοκτησίας, μονομερής και χωρίς κανένα αντίβαρο υπέρ της, όπως η αναγκαία πλέον μείωση της φορολογίας των μισθωμάτων, ενώ ταυτόχρονα αφήνει ανενόχλητη τη μεγάλη ιδιοκτησία και το Δημόσιο! Το ακόμη όμως πλέον επικίνδυνο είναι ότι στο χρονικό βάθος τέτοιων μέτρων αναγκαστικής δέσμευσης του ύψους των μισθωμάτων, προστίθεται μοιραία και η αναγκαστική παράταση της διάρκειας των μισθώσεων αυτών. Ο συνδυασμός των δύο αυτών μέτρων αποτελεί το επάρατο «Ενοικιοστάσιο», που ίσχυσε επί δεκαετίες στη χώρα μας εξ αιτίας της Μικρασιατικής Καταστροφής και του Δευτέρου Παγκοσμίου Πολέμου, που κατέστρεψε και ερείπωσε κυριολεκτικά το παλαιότερο κτιριακό δυναμικό της χώρας μας επί δεκαετίες... Τα 3 συχνότερα ερωτήματα σχετικά με την παραπάνω ρύθμιση είναι τα εξής: 1.Ποιες κατηγορίες μισθώσεις εξαιρεί ο ίδιος ο νόμος από την εφαρμογή της; Από τη ρύθμιση αυτή εξαιρούνται οι μισθώσεις με εκμισθωτή: α) Ανώνυμες Εταιρείας Επενδύσεων Ακίνητης Περιουσίας, β) εταιρείες που ανήκουν σε Οργανισμούς Εναλλακτικών Επενδύσεων, γ) επιχειρήσεις εκμετάλλευσης εμπορικού κέντρου, επιφανείας τουλάχιστον 15.000 τ.μ. δ) εταιρείες που ανήκουν κατά 100% στο Δημόσιο, και στις θυγατρικές εταιρείες τους. 2. Σε ποιες περιπτώσεις ο εκμισθωτής θα μπορούσε να ζητήσει δικαστικώς τη μη εφαρμογή της ρύθμισης και τη συμφωνημένη αναπροσαρμογή του μισθώματος; Όπως γίνεται δεκτό από τη νομολογία, η αναπροσαρμογή του μισθώματος με την συνδρομή του άρθρου 288 ΑΚ, δηλαδή σύμφωνα με τις αρχές της καλής πίστης είναι σε κάθε περίπτωση επιτρεπτή. Ωστόσο, η περίπτωση που θα μπορούσε κατά την άποψή μας να διεκδικηθεί δικαστικώς υψηλότερη συμβατική αύξηση μισθώματος συνίσταται μόνο αν σε μια επαγγελματική μίσθωση το μίσθωμα είχε παραμείνει επί σειρά ετών αμετάβλητο, οπότε η αδιάκριτη εφαρμογή της διάταξης σε βάρος του εκμισθωτή μιας τέτοιας μίσθωσης καταλήγει να είναι ιδιαίτερα επαχθής και καταχρηστική, και ως εκ τούτου μπορεί να διεκδικηθεί δικαστικά τουλάχιστον η συμφωνημένη αναπροσαρμογή. Περαιτέρω κατά την άποψή μας, μπορεί ο εκμισθωτής να ζητήσει και να λάβει αυξημένο μίσθωμα σε σχέση με το καταβαλλόμενο κατά ποσοστό μεγαλύτερο του 3% χωρίς μάλιστα δικαστική απόφαση στις εξής περιπτώσεις: Αν σε μια επαγγελματική μίσθωση συμφωνήθηκε κατά την έναρξή της, πόσο θα είναι το κανονικό μίσθωμα, πλην όμως για διευκόλυνση του μισθωτή κατά την αρχική εγκατάστασή του στο μίσθιο και την κατάλληλη διαμόρφωσή του από αυτόν, με ειδική γραπτή συμφωνία καθορίστηκε χαμηλό αρχικό μίσθωμα για ένα μικρό και μόνον διάστημα, μετά από το οποίο συμφωνήθηκε ότι θα ισχύσει το κανονικό (αγοραίο), σημαντικά μεγαλύτερο, μίσθωμα. Όταν λήξει η συμβατική ή η τυχόν μεγαλύτερη νόμιμη διάρκεια μιας επαγγελματικής μίσθωσης, ο περιορισμός του 3% δεν μπορεί να αφορά το μίσθωμα της νέας μίσθωση που θα συμφωνηθεί ελεύθερα μεταξύ των συμβαλλομένων. Αν θεωρήσουμε ότι ισχύει το αντίθετο, τότε ο εκμισθωτής ακινήτου με παλαιό και πολύ χαμηλό μίσθωμα δεν θα έχει άλλη λύση παρά να εξώσει τον υπάρχοντα μισθωτή του προκειμένου να το εκμισθώσει σε τρίτον με απολύτως ελεύθερο μίσθωμα, οπότε η διάταξη αυτή θα βλάψει τελικά αντί να προστατεύσει το μισθωτή! 3. Αν οι συμβαλλόμενοι συμφωνήσουν από κοινού σε καταβολή αύξησης σε υψηλότερο ποσοστό, πως κατοχυρώνεται ο εκμισθωτής ότι ο ενοικιαστής δεν θα αλλάξει γνώμη και ζητήσει να του επιστραφεί η να συμψηφιστεί το υπερβαλλόντως καταβληθέν ποσό; Η διάταξη περί του «πλαφόν» 3% δεν έχει καμιά σχέση με το αλήστου μνήμης «θεμιτό μίσθωμα» των μισθώσεων κατοικιών του 1978, η υπέρβαση του οποίου αποτελούσε και ποινικό αδίκημα (!). Για να είναι έγκυρη και δεσμευτική και για τα δύο μέρη μια τέτοια συμφωνία, θα πρέπει κατά την άποψή μας να υπάρχουν τα εξής χαρακτηριστικά: Η συμφωνία αυτή να είναι έγγραφη και μεταγενέστερη από την ημέρα δημοσίευσης στο ΦΕΚ της παραπάνω διάταξης που αφορά το οικείο έτος. Η βεβαιότητα της μεταγενέστερης χρονολογίας εξασφαλίζεται σήμερα ευχερέστατα μέσω της εφαρμογής Δήλωσης Πληροφοριακών Στοιχείων Μισθώσεων της ΑΑΔΕ, εκτός από τους άλλους γνωστούς τρόπους. Αυτό γιατί η μεταγενέστερη παραίτηση από κάθε είδους δικαιώματα στις μισθώσεις αυτές είναι έγκυρη αν γίνεται με έγγραφο βεβαίας χρονολογίας. Στο έγγραφο αυτό θα πρέπει να αναφέρεται σαφώς ότι οι συμβαλλόμενοι τελούν εν γνώσει της ύπαρξης του περιορισμού αυτού και ότι ο μισθωτής παραιτείται ρητά από το δικαίωμα της διεκδίκησης επιστροφής κάθε ποσού που υπερβαίνει το 3%. Σημειώνεται ότι αν στο μισθωτήριο μνημονεύεται ρητά η επίμαχη διάταξη ήτοι το άρθρο 96 του Νόμου 5007/2022 (ΦΕΚ 241Α/23.12.2022), το μισθωτήριο αποκτά αυτόματα βέβαιη χρονολογία εφόσον αναφέρεται σε γεγονός βεβαίας χρονολογίας οπότε η σχετική συμφωνία θα πρέπει να θεωρείται ως έγκυρη, χωρίς ο μισθωτής να μπορεί να προβάλλει τον ισχυρισμό ότι δεν γνώριζε τη σχετική διάταξη. Σε κάθε περίπτωση άποψή μας είναι ότι μετά τη δήλωση στην φορολογία εισοδήματος του ανωτέρω ποσού από τον εκμισθωτή, είναι εντελώς ανεπιεικές να γίνει δεκτό αίτημα του ενοικιαστή για επιστροφή κάθε ποσού που υπερβαίνει το πλαφόν του 3%, δεδομένου του γεγονότος ότι η εφορία καταλογίζει φόρο επί του συνολικού μισθώματος, ακόμα κι αν αυτό υπερβαίνει το προβλεπόμενο από την παραπάνω διάταξη, χωρίς στη συνέχεια να έχει ο φορολογούμενος ουσιαστική και αποτελεσματική δυνατότητα να διεκδικήσει την διαφορά του αναλογούντος φόρου που του καταλογίστηκε.

Ανεβάζει ταχύτητες η ΑΑΔΕ για την καταγραφή και παρακολούθηση όλων των ακινήτων, με στόχο να εντοπίσει ιδιοκτήτες που έχουν «ξεχάσει» να τα δηλώσουν στο Ε9 ή έχουν δηλώσει λιγότερα τετραγωνικά, γλιτώνοντας τεκμήρια και φόρους. Ειδικότερα, ο ελεγκτικός μηχανισμός εργάζεται πυρετωδώς για την ολοκλήρωση, εντός του πρώτου εξαμήνου του 2023, με βάση το χρονοδιάγραμμα που έχει τεθεί και στο επιχειρησιακό σχέδιο της Ανεξάρτητης Αρχής Δημοσίων Εσόδων, του Μητρώου Ιδιοκτησίας και Διαχείρισης Ακινήτων, το οποίο θα συνδεθεί με το Εθνικό Κτηματολόγιο, ούτως ώστε να γίνουν οι διασταυρώσεις των στοιχείων της ακίνητης περιουσίας. Επισημαίνεται ότι το εν λόγω μητρώο θα περιλαμβάνει όλα τα στοιχεία ακινήτων που έχουν καταγραφεί από τις υπηρεσίες της ΑΑΔΕ με βάση τις δηλώσεις Ε9 που έχουν υποβληθεί από τα φυσικά και νομικά πρόσωπα. Σε ενιαία βάση Τα στοιχεία λοιπόν αυτά θα διασταυρωθούν, σε μια ενιαία βάση, με τα δεδομένα που έχει στη διάθεσή του το Εθνικό Κτηματολόγιο, προκειμένου σε πρώτη φάση να γίνουν οι απαραίτητες διορθώσεις όπου απαιτούνται για τυχόν αποκλίσεις στα περιγραφικά στοιχεία των ακινήτων. Σε δεύτερο στάδιο, μέσω της νέας ηλεκτρονικής εφαρμογής θα εντοπιστούν τυχόν διαφορές και διεκδικήσεις μεταξύ ιδιωτών και Δημοσίου επί αμφισβητούμενων εκτάσεων. Τα ανωτέρω βήματα θα ανοίξουν ουσιαστικά τον δρόμο στους ελεγκτές, μέσω των διασταυρώσεων, να αποκτήσουν σαφή εικόνα των ακινήτων των φορολογουμένων, αλλά παράλληλα να ανακαλύψουν τους ιδιοκτήτες που δεν εμφανίζουν την πραγματική επιφάνεια της ακίνητης περιουσίας τους, με στόχο να καταβάλλουν λιγότερο ΕΝΦΙΑ, ή να μην πιάνονται στην «τσιμπίδα» των τεκμηρίων, ή ακόμη και να εισπράττουν χωρίς να το δικαιούνται επιδόματα ή υψηλότερα ενοίκια που δεν δηλώνονται. Ουσιαστικά ο ελεγκτικός μηχανισμός θα έχει άμεση πρόσβαση σε όλα τα στοιχεία ακινήτων που έχει στη διάθεσή του το Εθνικό Κτηματολόγιο, εντοπίζοντας εύκολα την πραγματική επιφάνεια των ακινήτων, αλλά και όλα τα εμπράγματα δικαιώματα που υπάρχουν σε αυτά, πλήρη ή ψιλή κυριότητα, επικαρπία κ.ά., είτε τα κτίσματα βρίσκονται εντός είτε εκτός σχεδίου πόλεως. Αξίζει να σημειωθεί ότι από τα νέα ηλεκτρονικά δεδομένα που θα προκύψουν θα έρθουν στο φως ιδιοκτήτες που ναι μεν έχουν δηλώσει την ακίνητη περιουσία τους με ακρίβεια στο Εθνικό Κτηματολόγιο, προκείμενου να γλιτώσουν από ενδεχόμενες αμφισβητήσεις ή διεκδικήσεις τρίτων επί των ακίνητων τους, δεν έχουν όμως πράξει το ίδιο και προς την εφορία αποκρύπτοντας τετραγωνικά ή την κατάσταση των ακινήτων τους, όχι μόνο για να πληρώσουν μικρότερο ΕΝΦΙΑ, αλλά και για να αποφύγουν κατασχέσεις για χρέη στην εφορία ή προς τις τράπεζες. Κλήση για εξηγήσεις Στις περιπτώσεις φυσικά αυτές οι εν λόγω ιδιοκτήτες θα κληθούν άμεσα από την εφορία να δώσουν αφενός εξηγήσεις, αφετέρου και τροποιητικές δηλώσεις, ώστε όλα τα αρχεία να «ταυτιστούν», γεγονός όμως που μπορεί να τους φέρει αντιμέτωπους με πρόσθετους φόρους, αναδρομικά τεκμήρια και πρόστιμα. Άλλωστε, από τη στιγμή που εντοπιστούν λάθη τα οποία και θα διορθωθούν, θα πρέπει να επανυπολογιστεί ο ΕΝΦΙΑ όχι μόνο του τρέχοντος έτους αλλά και των προηγουμένων, όπως και όλοι οι φόροι και τα τέλη, καθώς και τα τεκμήρια για όλα τα έτη, γεγονός που δεν αποκλείει και τον καταλογισμό αναδρομικά ακόμη και πρόσθετου φόρου εισοδήματος. Από την έντυπη έκδοση

Παρα την επιβράδυνση των Ευρωπαϊκών αγορών και της μείωσης του όγκου συναλλαγών στις περισσότερες από αυτές, οι επενδύσεις σε επαγγελματικά ακίνητα στην Ελληνική αγορά κατά τη διάρκεια του 2022, έφτασαν στο ποσό ρεκόρ των € 1.65 δις, σύμφωνα με στοιχεία της Cushman & Wakefield Proprius, με άνοδο 40% σε σχέση τα αντίστοιχα μεγέθη του 2021. Σημειώνεται ότι στη μέτρηση δεν συμπεριλαμβάνεται, η απόκτηση πλειοψηφικού ποσοστού στον όμιλο Sani/Ikos απο το διεθνές επενδυτικό ταμείο της Σιγκαπούρης GIC, καθώς και η συμφωνία για την αγορά του χαρτοφυλακίου ακινήτων skyline από την κοινοπραξία Dimand - Premia Properties. H αγορά των ξενοδοχείων συγκέντρωσε τον μεγαλύτερο όγκο συναλλαγών, με 36 καταγεγραμμένες συναλλαγές αξίας €620 εκ, με την αγορά γραφείων να ακολουθεί με €410 εκ σε 46 συναλλαγές. Οι Core+ επενδύσεις γραφειακών χώρων συγκέντρωσαν τον υψηλότερο όγκο συναλλαγών με ποσοστό 51%, ακολουθούμενο από τις value add και τις opportunistic. Ο κλάδος των καταστημάτων και εμπορικών κέντρων έρχεται τρίτος σε μικρή απόσταση, προσελκύοντας €327 εκ σε 32 συναλλαγές, καταγράφοντας 200% ετήσια αύξηση σε σχέση με το 2021. Ο τομέας των logistics & βιομηχανικών ακινήτων προσέλκυσε επενδύσεις €100 εκ περίπου, ενώ αντίστοιχο περίπου ποσό επενδύθηκε και σε αγορές γής με σκοπό την ανάπτυξη. Οι εγχώριες AΕΑΑΠ εξακολουθούν να επενδύουν σημαντικά κεφάλαια, στην αγορά εμπορικών ακινήτων το 2022, επενδύοντας σχεδόν €400 εκ κυρίως στους τομείς της φιλοξενίας, στα προνομιακά γραφεία και στις εξαγορές γης για ανάπτυξη, ενώ €380 εκ αφορούν σε εισροή αμιγώς ξένων κεφαλαίων, σε επίπεδα χαμηλότερα από τα αναμενόμενα στα πλαίσια των παγκόσμιων αντίξοων οικονομικών συγκυριών. Σύμφωνα με την επικεφαλή της Cushman & Wakefield Proprius, Νίκη Σύμπουρα, οι περισσότερες τάσεις όπως συνοψίζονται παρακάτω, που ξεκίνησαν στο μεταπανδημικό περιβάλλον του 2022, προβλέπεται να συνεχιστούν το 2023, με το βλέμμα ωστόσο στραμμένο στις επερχόμενες εθνικές εκλογές και το πολιτικό ρίσκο που εμπεριέχουν, εν όψη πιθανού ασταθούς πολιτικού σκηνικού: 1. Μεγάλο ποσοστό των συναλλαγών αφορά σε εγχώριους παίκτες. Η Ελληνική αγορά επαγγελματικών ακινήτων προσελκύει σταθερά ισχυρό ενδιαφέρον εγχώριων ιδιωτών και θεσμικών επενδυτών. 2. Υψηλό ποσοστό συσσωρευμένων αποταμιεύσεων επηρέασε άμεσα ή έμμεσα την αγορά ακινήτων. Με η σταδιακή επιστροφή στη κανονικότητα σημαντικός αριθμός αγοραστών αύξησε την κατανάλωση αγαθών και υπηρεσιών και τις επενδύσεις στα υπάρχοντα ή νέα ακίνητα. 3. Η αγορά των καταστημάτων ανακάμπτει. Μετά από μακρά περίοδο ύφεσης στον χώρο των καταστημάτων, το ενδιαφέρον των επενδυτών αλλά και των εταιρειών ανάπτυξης επανέρχεται στο χώρο, ενώ καταγράφεται αύξηση πωλήσεων και επισκεψιμότητας σε κεντρικές αγορές και στροφή προς την αναψυχή και την πειραματική διαδικασία αγορών. 4. Tα κριτήρια ESG (Environmental, Social and Governance) και οι βιώσιμες αναπτύξεις βρίσκονται στο επίκεντρο της στρατηγικής χρηστών και επενδυτών ενώ αποτελούν πλέον εργαλείο στρατηγικής για την προσέλκυση επενδύσεων, πελατών και προσωπικού. Οι επενδυτές έχουν ως στόχο την πιστοποίηση των ακινήτων τους κατά LEED, BREEAM, καθώς και άλλα διεθνώς αναγνωρισμένα συστήματα βαθμολόγησης και συγκριτικής αξιολόγησης. 5. Το ενδιαφέρον για Logistics θα συνεχίσει να είναι ισχυρό από εγχωρίους και διεθνείς επενδυτικούς φορείς. Αναμένουμε ότι αυτή η τάση θα συνεχιστεί το 2023 λόγω της συνεχιζόμενης υψηλής ζήτησης και της χαμηλής προσφοράς ενώ η έλλειψη προϊόντος θα εξακολουθήσει να στρέφει τους επενδυτές στην αγορά γής. 6. Τα μεγάλα ιδιωτικά έργα ανάπτυξης αναμένεται να αναδιαμορφώσουν τις αγορές. Το ενδιαφέρον στρέφεται στην πορεία των μεγάλων έργων ανάπτυξής με επίκεντρο το ‘Ελληνικό’ που αναμένεται να επηρεάσουν και να επαναπροσδιορίσουν τις αγορές των γραφείων και καταστημάτων. 7. Στροφή σε εναλλακτικές επενδύσεις. Ο έντονος ανταγωνισμός μεταξύ των επενδυτικών εταιρειών ακινήτων, οδηγεί τις εταιρείες σε αναζήτηση εναλλακτικών κατηγοριών ακινήτων, που να διασφαλίζουν υψηλότερες αποδόσεις όπως εξυπηρετούμενα διαμερίσματα (serviced apartments), σχολικά συγκροτήματα, φοιτητικές εστίες, senior living κλπ 8. Η ξενοδοχειακή αγορά παραμένει στο επίκεντρο λόγω της σημαντικής αύξησης του τουρισμού. Δεδομένης της δημοτικότητας του τουρισμού στην Ελλάδα η τουριστική βιομηχανία θα συνεχίζει να βρίσκεται στο επίκεντρο. 9. Το διογκωμένο κόστος κατασκευής, οι ελλείψεις ειδικευμένου εργατικού δυναμικού και η αύξηση των μισθών στις κατασκευές θα παρακολουθούνται στενά κατά τη διάρκεια του 2023. Οι εταιρείες ανάπτυξης ενδέχεται να χρειαστεί να εξερευνήσουν εναλλακτικές οδούς μείωσης του κόστους με περαιτέρω εστίαση στον έλεγχο του κόστους, στην αξιολόγηση κινδύνου και τη βελτίωση των διαδικασιών. 10. Εντός του 2023 αναμένεται από τους χρήστες να τοποθετηθούν στο χώρο που θα κληθούν να χρησιμοποιήσουν τα επόμενα έτη. Η απορρόφηση γραφείων το 2022 που αποτυπώνεται σε περισσότερο από 100.000 τ.μ., 25% αυξημένη από τον περασμένο χρόνο, αναμένεται να συνεχιστεί στο 2023, με το στοίχημα πλέον να εστιάζεται στον ποσοστό των χρηστών που θα είναι πρόθυμοι να συμφωνήσουν μίσθωση γραφείων με μελλοντική παράδοση, σύμφωνα με τις απαιτήσεις τους, και ταυτόχρονη δέσμευση με κλειστή περίοδο μίσθωσης (pre let).

Μια σειρά σημαντικών προκλήσεων έχει να αντιμετωπίσει πλέον η αγορά ακινήτων καθώς έρχεται αντιμέτωπη με σημαντικές αβεβαιότητες, που σχετίζονται κυρίως με το συνεχιζόμενο πόλεμο στην Ουκρανία, μια σοβαρή παράμετρος που επηρεάζει το κόστος ενέργειας, υλικών και μεταφορών, τις επενδύσεις του κλάδου ή ακόμη την δυναμική που προσφέρει ο τουρισμός στην αγορά. Οι επιπτώσεις από τη σταδιακή αύξηση του κόστους των υλικών και της ενέργειας, την άνοδο των επιτοκίων και τις πληθωριστικές πιέσεις αποτυπώνονται ήδη στη μείωση της οικοδομικής δραστηριότητας και στην υποχώρηση των προσδοκιών για την πορεία της αγοράς ακινήτων και της οικονομίας στη χώρα, αλλά και διεθνώς. Άραγε θα μπορέσει (και κατά πόσο) να διατηρήσει την - ισχυρή δυναμική, που πράγματι, έχει το πρώτο 11μηνο η αγορά; Είναι χαρακτηριστικό πως το εννεάμηνο του 2022 οι τιμές των διαμερισμάτων (σε ονομαστικούς όρους) ήταν αυξημένες κατά 10,4% σε ετήσια βάση, έναντι αύξησης κατά 6,8% το αντίστοιχο διάστημα του 2021. Ειδικότερα, την εν λόγω χρονική περίοδο η ελληνική αγορά ακινήτων προσέλκυσε έντονο επενδυτικό ενδιαφέρον και υψηλή ζήτηση για κατοικίες και υψηλών προδιαγραφών επαγγελματικές χρήσεις, όπως αναφέρει, μεταξύ άλλων, η Ενδιάμεση Έκθεση της Τράπεζας της Ελλάδος. Ειδικότερα, σε ετήσια βάση ο δείκτης τιμών διαμερισμάτων κατέγραψε επιτάχυνση του ρυθμού αύξησης των τιμών για το σύνολο της χώρας στα επιμέρους τρίμηνα του 2022. Σε τοπικό επίπεδο, οι τιμές των κατοικιών εμφανίζουν ετερογένεια ως προς τις μεταβολές τους, με σημαντικές αυξήσεις κυρίως σε περιοχές με έντονο επενδυτικό ενδιαφέρον και οριακές μεταβολές σε άλλες. Σε ρόλο καταλύτη Αθήνα και Θεσσαλονίκη Σύμφωνα με την έκθεση, στην αύξηση των τιμών των διαμερισμάτων για το σύνολο της χώρας κατά το εννεάμηνο του 2022 συνέβαλαν σημαντικά οι υψηλοί ρυθμοί αύξησης των τιμών των δύο μεγάλων αστικών κέντρων της χώρας, δηλ. της Αθήνας (12,0%) και της Θεσσαλονίκης (10,5%), καθώς στις άλλες μεγάλες πόλεις και τις λοιπές περιοχές της χώρας οι ρυθμοί που καταγράφηκαν (9,4% και 7,6% αντίστοιχα) ήταν μικρότεροι από τον αντίστοιχο μέσο όρο για το σύνολο της χώρας. Την ίδια περίοδο οι τιμές των νέων διαμερισμάτων (ηλικίας έως 5 ετών) αυξήθηκαν με μέσο ετήσιο ρυθμό 11,4%, αρκετά ενισχυμένες έναντι των παλαιών διαμερισμάτων (9,7%) Τουρισμός, Airbnb, επενδύσεις έδωσαν τον τόνο Αν και οι θετικοί ετήσιοι ρυθμοί μεταβολής στις αξίες των διαμερισμάτων είναι υψηλοί, όπως αναφέρει η ΤτΕ, μικτές τάσεις καταγράφονται στους συναφείς δείκτες της αγοράς ακινήτων. H θετική πορεία του τουρισμού, η ανάπτυξη των βραχυχρόνιων μισθώσεων και η αύξηση των επενδύσεων από το εξωτερικό συνεχίζουν να τροφοδοτούν τη δυναμική της αγοράς. Οι επενδύσεις σε κατοικίες (εποχικώς διορθωμένα στοιχεία ΕΛΣΤΑΤ, σε σταθερές τιμές) αυξήθηκαν, σε ετήσια βάση, κατά 13,3% το εννεάμηνο του 2022 (έναντι 34,8% την αντίστοιχη περίοδο του 2021), ενώ εξακολουθούν να βρίσκονται σε χαμηλό επίπεδο ως ποσοστό του ΑΕΠ (1,4%). Οι θετικές επιχειρηματικές προσδοκίες για την κατασκευή κατοικιών (στοιχεία ΙΟΒΕ) ενισχύονται περαιτέρω το ενδεκάμηνο του 2022 σε ετήσια βάση (6,5%), παρά την υποχώρηση το β’ και γ΄ τρίμηνο του 2022. Μειώθηκαν οι νέες οικονομικές άδειες Παράλληλα, το οκτάμηνο του 2022 καταγράφεται μείωση, σε ετήσια βάση, τόσο στον αριθμό όσο και στον όγκο των νέων οικοδομικών αδειών κατοικιών σε επίπεδο χώρας (στοιχεία ΕΛΣΤΑΤ) κατά 0,6% και 3,1% αντίστοιχα, ανακόπτοντας τους υψηλούς ρυθμούς αύξησης της κατασκευαστικής δραστηριότητας κατοικιών που σημειώθηκαν την τελευταία πενταετία. Σημαντική άνοδο, 8,5% σε ετήσια βάση, καταγράφηκε το εννεάμηνο του 2022 στο συνολικό κόστος κατασκευής νέων κτιρίων κατοικιών (στοιχεία ΕΛΣΤΑΤ), ενώ υψηλότερος ήταν ο ρυθμός αύξησης στο κόστος υλικών (10,8%). Δάνεια, επαγγελματικά ακίνητα και καταστήματα υψηλών προδιαγραφών Τέλος, το συνολικό ύψος των νέων στεγαστικών δανείων, παρότι καταγράφει άνοδο κατά το δεκάμηνο του 2022 (28,2%), παραμένει σε χαμηλά επίπεδα. Σημειώνεται ότι, σύμφωνα με τα στοιχεία της Έρευνας Τραπεζικών Χορηγήσεων (γ΄ τρίμηνο 2022), παρατηρείται μείωση της ζήτησης στεγαστικών δανείων επί δεύτερο κατά σειρά τρίμηνο, μετά από δύο έτη συνεχούς καταγραφής αύξησης της ζήτησης (από το β΄ τρίμηνο του 2020). Στον κλάδο των επαγγελματικών ακινήτων, με βάση τα στοιχεία που συλλέγει η Τράπεζα της Ελλάδος, το πρώτο εξάμηνο του 2022 οι τιμές γραφείων υψηλών προδιαγραφών αυξήθηκαν κατά 0,7% σε σχέση με το αμέσως προηγούμενο εξάμηνο. Στην Αθήνα ο αντίστοιχος ρυθμός αύξησης των τιμών γραφείων ανήλθε σε 2,0%, αποτυπώνοντας το συγκριτικά μεγαλύτερο επενδυτικό ενδιαφέρον της συγκεκριμένης αγοράς, σε σχέση με τη Θεσσαλονίκη (0,4%) και κυρίως με την υπόλοιπη Ελλάδα (-0,9%). Αναφορικά με τα καταστήματα υψηλών προδιαγραφών, το πρώτο εξάμηνο του 2022 οι τιμές αυξήθηκαν κατά 2,4% στο σύνολο της χώρας, ενώ η Αθήνα, και σ' αυτή την περίπτωση, σημείωσε τον υψηλότερο ρυθμό ανόδου (3,1%) σε σχέση με το προηγούμενο εξάμηνο. Οι αντίστοιχες αυξήσεις στη Θεσσαλονίκη εκτιμήθηκαν στο 1,4% και στην υπόλοιπη Ελλάδα στο 1,5%. Τέλος, τα μισθώματα των γραφείων και των καταστημάτων, για το σύνολο της χώρας, παρουσίασαν αύξηση 0,9% και 2,5% αντίστοιχα, σε σχέση με το τέλος του δεύτερου εξαμήνου του 2021. Επίσης, όπως αναγνωρίζει η ΤτΕ, η επίδραση της ανόδου του κόστους των υλικών και της ενέργειας έχει ήδη αρχίσει να αποτυπώνεται έντονα στην οικοδομική δραστηριότητα, η οποία μετά το πρώτο δίμηνο του 2022 υποχωρεί σημαντικά, μετά από ένα έτος ισχυρών και επιταχυνόμενων ρυθμών αύξησης. Το οκτάμηνο του 2022 η κατασκευαστική δραστηριότητα για επαγγελματικές χρήσεις (στοιχεία ΕΛΣΤΑΤ) κατέγραψε αρνητικούς ρυθμούς μεταβολής στο σύνολό της, αλλά και στις επιμέρους βασικές επαγγελματικές χρήσεις, με εξαίρεση την κατηγορία των ξενοδοχείων, η οποία διατήρησε θετικό πρόσημο. Εν κατακλείδι Σύμφωνα με την ΤτΕ, οι προσδοκίες για την ελληνική αγορά ακινήτων, αν και παραμένουν θετικές για το υψηλών προδιαγραφών τμήμα της, διαφαίνεται πλέον ότι είναι περισσότερο συγκρατημένες σε σχέση με την αρχή του έτους. Η συμπίεση των καθαρών αποδόσεων των επενδύσεων και των προσδοκώμενων υπεραξιών από τα ακίνητα, σε συνδυασμό με την αύξηση των επιτοκίων και της αβεβαιότητας, εκτιμάται ότι σταδιακά οδηγεί, εκ νέου, μέρος των επενδυτών σε στάση αναμονής. Σε κάθε περίπτωση, η ελληνική αγορά ακινήτων, μετά από την υποτονική οικοδομική δραστηριότητα και την υποβάθμιση του υφιστάμενου κτιριακού αποθέματος επί μία δεκαετία και άνω, αναμένεται να διατηρήσει το αυξημένο ενδιαφέρον για ακίνητα υψηλών προδιαγραφών. Εκτιμάται ότι σημαντικό μέρος των επενδυτικών κεφαλαίων θα κατευθύνεται πλέον προς νέα κτίρια –ή ανακατασκευασμένα παλαιότερα– σύγχρονων περιβαλλοντικών προδιαγραφών, συμβατά με τη διεθνή τάση για βιώσιμες λύσεις. Παράλληλα, οι αναπλάσεις μεγάλης εμβέλειας που πραγματοποιούνται ή προγραμματίζονται, η βελτίωση των υποδομών, η σταδιακή ενεργειακή αναβάθμιση των κτιρίων (με τη συμβολή και του Εθνικού Σχεδίου Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας) και οι ελκυστικές αποδόσεις των ακινήτων υψηλών προδιαγραφών αναμένεται να λειτουργήσουν αντισταθμιστικά στην τρέχουσα δυσμενή συγκυρία και να συντηρήσουν σε ικανοποιητικό βαθμό τη θετική δυναμική της αγοράς.

Η δυναμική της αγοράς ακινήτων στην Ελλάδα παρέμεινε ισχυρή την τελευταία τριετία όσον αφορά στα οικιστικά ακίνητα και ανθεκτική αναφορικά με τα εμπορικά ακίνητα, παρά τις αρνητικές επιπτώσεις της πανδημίας αλλά και της ενεργειακής κρίσης που οδηγεί σε επιβράδυνση των ευρωπαϊκών οικονομιών όπως αναφέρει στην οικονομική της ανάλυση η Alpha Bank. Κατά τη διάρκεια της οικονομικής κρίσης της προηγούμενης δεκαετίας ο δείκτης τιμών οικιστικών ακινήτων που δημοσιεύει η Τράπεζα της Ελλάδος μειώθηκε σωρευτικά κατά 42%, ενώ οι δείκτες τιμών των γραφείων και των καταστημάτων κατέγραψαν αντίστοιχη πτώση που άγγιξε το 30%. Από το 2017 και μετά, οι τιμές, αρχικά των επαγγελματικών και στη συνέχεια των οικιστικών ακινήτων, ξεκίνησαν σταδιακά να ανακάμπτουν, ανακτώντας περίπου το 50% των απωλειών. Πιο αναλυτικά, ο δείκτης τιμών οικιστικών ακινήτων ακολουθεί ανοδική πορεία από το πρώτο τρίμηνο του 2018, με τον ετήσιο ρυθμό μεταβολής να επιβραδύνεται ελαφρώς το 2020, δηλαδή κατά τη διάρκεια της πανδημικής κρίσης, και να επιταχύνεται από το πρώτο τρίμηνο του 2021 και μετά. Συγκεκριμένα, το τρίτο τρίμηνο του 2022, διαμορφώθηκε σε 11,2% έναντι 10,1% το δεύτερο τρίμηνο και 9,8%, το πρώτο τρίμηνο του 2022. Αξίζει να σημειωθεί ότι, κατά μέσο όρο, τα τρία πρώτα τρίμηνα του 2022, οι τιμές των νέων ακινήτων (έως 5 ετών) αυξήθηκαν εντονότερα σε ετήσια βάση σε σύγκριση με τα παλαιά (11,4%, έναντι 9,6%), ενώ η ετήσια άνοδος των τιμών ήταν υψηλότερη στην Αθήνα (12%), έναντι της Θεσσαλονίκης (10,6%), των άλλων μεγάλων πόλεων (9,4%) και των λοιπών περιοχών (7,5%). Παράλληλα με την άνοδο των τιμών των οικιστικών ακινήτων, αυξήθηκαν σημαντικά και οι καθαρές Άμεσες Ξένες Επενδύσεις (ΑΞΕ) σε ακίνητα στη χώρα μας. Ενδεικτικά αναφέρεται ότι το 2021 αυξήθηκαν κατά 34,4% σε ετήσια βάση, ενώ ήταν σχεδόν τριπλάσιες από το αντίστοιχο μέγεθος του 2017 (€1,2 δισ. έναντι € 0,4 δισ.). Το δε πρώτο εξάμηνο του 2022 σημείωσαν νέα εντυπωσιακή άνοδο, κατά 71%, σε σύγκριση με το πρώτο εξάμηνο του προηγούμενου έτους. Οι τιμές των επαγγελματικών ακινήτων συνέχισαν να αυξάνονται, με τον δείκτη τιμών των γραφείων να έχει καταγράψει ετήσια άνοδο ύψους 1,8% το πρώτο εξάμηνο του 2022 και τον δείκτη τιμών των καταστημάτων να έχει αυξηθεί αντίστοιχα κατά 3,8%. Σημειώνεται ότι, το δεύτερο εξάμηνο του 2021, οι δείκτες τιμών των γραφείων και των καταστημάτων είχαν αυξηθεί κατά 2,2% και 2,7%, αντίστοιχα, σε ετήσια βάση. Όπως και στην αγορά κατοικιών, ο ρυθμός ανόδου των τιμών των επαγγελματικών ακινήτων ήταν υψηλότερος στην Αθήνα σε σύγκριση με τη Θεσσαλονίκη και την υπόλοιπη Ελλάδα. Οι προοπτικές Οι προοπτικές της αγοράς ακινήτων στην Ελλάδα, παραμένουν θετικές, καθώς ενισχύονται στον βραχύ χρονικό ορίζοντα μέσω κινήτρων που περιλαμβάνονται στον Προϋπολογισμό του 2023, όπως η παροχή επιδοτήσεων για ανακαίνιση και εξοικονόμηση ενέργειας κατοικιών και το πρόγραμμα χαμηλότοκου δανεισμού για αγορά πρώτης κατοικίας από νέους και νέα ζευγάρια έως 39 ετών. Η αγορά ακινήτων εκτιμάται ότι θα επηρεαστεί θετικά από τις επενδύσεις που αναμένεται να υλοποιηθούν στο πλαίσιο του Εθνικού Σχεδίου Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας («Ελλάδα 2.0») και αφορούν (α) στην ενεργειακή αναβάθμιση δημόσιων και ιδιωτικών κτιρίων (π.χ. προγράμματα «Εξοικονομώ»), (β) στις επενδύσεις που αποσκοπούν στη διαφοροποίηση του ελληνικού τουριστικού προϊόντος μέσω της συστηματικής προώθησης θεματικών και εναλλακτικών μορφών τουρισμού (π.χ. ορεινός, γαστρονομικός, τουρισμός ευεξίας, θαλάσσιος τουρισμός κ.ά.). Επιπλέον, αξίζει να σημειωθεί ότι το Σχέδιο «Ελλάδα 2.0» προβλέπει την υλοποίηση μεταρρυθμίσεων για τη μείωση της πολυπλοκότητας διαδικασιών, μεταξύ άλλων, αναφορικά με τη λήψη πίστωσης, την εγγραφή ακινήτου και τη λήψη άδειας κατασκευής. Υπάρχουν, ωστόσο, και σημαντικές πηγές αβεβαιότητας στο τρέχον περιβάλλον. Καθώς τα επιτόκια έχουν αυξηθεί τους τελευταίους μήνες, σε συνέχεια και της συσταλτικής πολιτικής που ακολουθεί η ΕΚΤ με σκοπό τη συγκράτηση του πληθωρισμού στην Ευρωζώνη και σε συνδυασμό με την άνοδο των τιμών των οικοδομικών υλικών, ενδέχεται να επιβραδυνθεί η ανάπτυξη της αγοράς ακινήτων και η οικοδομική δραστηριότητα στη χώρα μας.

Στατιστικά στοιχεία ως προς τις εργασίες των Υποθηκοφυλακείων, των Μεταβατικών Κτηματολογικών Γραφείων και των Ενεχυροφυλακείων έτους 2020 ανακοίνωσε η ΕΛΣΤΑΤ. Τα στοιχεία προέρχονται από ετήσια έρευνα που διενεργεί η ΕΛΣΤΑΤ με την οποία συγκεντρώνονται στοιχεία από τα έμμισθα και άμισθα γραφεία, που λειτουργούν υπό την αιγίδα των Εισαγγελιών των Πρωτοδικείων, στα οποία υπάγονται. Ειδικότερα: Το έτος 2020 επί συνόλου 367 ενεργών Υποθηκοφυλακείων που ανταποκρίθηκαν στην έρευνα (κάλυψη 95,3%), τελέστηκαν 448.797 πράξεις και εκδόθηκαν 1.840.711 αντίγραφα και πιστοποιητικά. Το συνολικό ποσό που εισπράχθηκε από τα δικαιώματα, ανέρχεται σε 106.410.000 ευρώ, εκ των οποίων το 45,0% αναλογεί σε δικαιώματα Πάγια, ΤΑΧΔΙΚ, ΕΚΧΑ, το 29,9% σε δικαιώματα του Δημοσίου και το 25,1% σε δικαιώματα των Υποθηκοφυλακείων. Από τη σύγκριση των πράξεων του έτους 2020 με τις αντίστοιχες πράξεις του έτους 2019, παρατηρείται μείωση 27,4% στις πράξεις και 19,8% στα εισπραχθέντα δικαιώματα. Ως προς την κατανομή των πράξεων που πραγματοποιήθηκαν το έτος 2020, βάσει της κατηγοριοποίησης που ακολουθείται, τη μεγαλύτερη κίνηση παρουσιάζουν οι μεταγραφές (58,8%), ακολουθούμενες από τις λοιπές πράξεις (17,8%) και από τις υποθήκες (15,8%). Αντίθετα οι κατασχέσεις και οι διεκδικήσεις δεν παρουσιάζουν σημαντική κίνηση, 3,8% και 3,4% αντίστοιχα Ο αριθμός των πράξεων μεταγραφών, κατά το έτος 2020, ανήλθε σε 264.098 πράξεις παρουσιάζοντας μείωση 31,3% σε σχέση με το 2019 ενώ η αξία συναλλαγών τους ανήλθε σε 11.979.000.000 ευρώ έναντι 14.104.000.000 ευρώ το προηγούμενο έτος, παρουσιάζοντας μείωση 15,1%. Στο σύνολο των μεταγραφών οι αγοραπωλησίες αντιστοιχούν στο 30,8%. Από τη σύγκριση των καταχωρηθεισών πράξεων αγοραπωλησιών των δύο τελευταίων ετών (2020/2019), προκύπτει μείωση στις πράξεις αγοραπωλησιών 24,9% και αντίστοιχα μείωση στην αξία συναλλαγών 19,0%. Ο αριθμός των πράξεων υποθηκών, το έτος 2020, παρουσίασε μείωση σε σχέση με το 2019 κατά 19,9%, δηλαδή 71.119 πράξεις το 2020 έναντι 88.766 πράξεων το 2019. Από το σύνολο των πράξεων υποθηκών, του έτους 2020, το 8,8% αντιστοιχεί σε υποθήκες υπέρ του Ελληνικού Δημοσίου και το 91,2% σε λοιπές πράξεις υποθηκών. Η αξία συναλλαγών στις καταχωρηθείσες πράξεις υποθηκών, κατά το έτος 2020, ανήλθε σε 17.846.000.000 ευρώ έναντι 26.546.000.000 ευρώ το προηγούμενο έτος, παρουσιάζοντας μείωση κατά 32,8%. Σχετικά με την κατανομή της αξίας συναλλαγών των υποθηκών, παρατηρείται ότι το 25,4% αφορά στην αξία υποθηκών υπέρ του Ελληνικού Δημοσίου και το 74,6% στην αξία των λοιπών πράξεων υποθηκών. Ως προς την ανάλυση των πράξεων κατασχέσεων συγκριτικά τα δύο τελευταία έτη (2020/2019),παρουσιάζεται μείωση κατά 37,0%. Κατά το έτος 2020, από το σύνολο των 17.116 καταχωρηθεισών πράξεων κατασχέσεων, οι 2.341 προήλθαν από πράξεις υπέρ του Ελληνικού Δημοσίου και οι 14.775 από λοιπές πράξεις, ποσοστό κατανομής 13,7% και 86,3% αντίστοιχα. Η αξία συναλλαγών στις καταχωρηθείσες πράξεις κατασχέσεων, κατά το έτος 2020, παρουσίασε μείωση κατά 55,7% σε σχέση με το έτος 2019 και ανήλθε σε 1.968.000.000 ευρώ έναντι 4.444.000.000 ευρώ αντίστοιχα. Από την κατανομή της αξίας συναλλαγών κατασχέσεων παρατηρείται ότι το 68,9% αφορά στην αξία κατασχέσεων υπέρ του Ελληνικού Δημοσίου και το 31,1% στην αξία των λοιπών πράξεων κατασχέσεων. Οι καταχωρηθείσες πράξεις ενεχύρων για τα δύο τελευταία έτη (2020/2019), παρουσιάζουν αύξηση στις πράξεις κατά 5,8% και αύξηση στην αξία συναλλαγών κατά 8,1%.

Πτώση των αγοραπωλησιών κατοικιών στις περισσότερες περιοχές της Αττικής καταγράφεται στο 9μηνο, με εξαίρεση τον δήμο Αθηναίων, τη Δυτική Αττική και τα νησιά του Αργοσαρωνικού, ενώ αντίθετα η τιμή της μέσης αξίας ανά τ.μ. αυξήθηκε. Τα παραπάνω συμπεράσματα – τάσεις για την αγορά της κατοικίας βασίζονται σε έρευνα του Παρατηρητηρίου Αγοράς Κατοικιών TOPO GES IKE που επεξεργάστηκε τα στοιχεία του Μητρώου Αξιών Μεταβιβάσεων Ακινήτων, ψηφιακό εργαλείο της Γενικής Γραμματείας Πληροφοριακών Συστημάτων. Σύμφωνα με τον διευθύνοντα σύμβουλο της TOPO GES IKE, Μιχάλη Καλογιαννάκη, η τάση που καταγράφεται δείχνει «σημάδια παγώματος των αγοραπωλησιών στις περιοχές που οι Έλληνες έχουν μεγαλύτερο ενδιαφέρον για την αγορά κατοικίας, συνέπεια της ανασφάλειας που δημιουργεί η ενεργειακή κρίση και ο πληθωρισμός». Αναλυτικότερα, η μοναδική περιοχή στην οποία παρατηρήθηκε σημαντική αύξηση των αγοραπωλησιών (10%) στο 9μηνο φέτος, έναντι του ίδιου διαστήματος πέρσι, είναι τα νησιά του Αργοσαρωνικού, ενώ στο δήμο Αθηναίων και τη Δυτική Αττική η αύξηση είναι οριακή 1% και 2% αντίστοιχα. Στα Νότια Προάστια η πτώση είναι 15%, στα Βόρεια Προάστια άγγιξε το 30%, στην Ανατολική Αττική 34%, στα Δυτικά Προάστια, 21%, στον Πειραιά 33% και στα προάστια του Πειραιά 25%. Αυξήσεις στις τιμές Κατά το διάστημα αυτό η τιμή της μέσης αξίας ανά τετραγωνικό μέτρο αυξήθηκε σχεδόν σε όλες τις περιοχές που εξετάστηκαν. Ο κ. Καλογιαννάκης επισημαίνει σχετικά ότι οι μεγάλες διαφορές, αντικατοπτρίζουν την αύξηση των αντικειμενικών αξιών η οποία οδήγησε στην αύξηση της αξίας ανά τ.μ. στις περιοχές που εφαρμόστηκε. Η μεγαλύτερη αύξηση καταγράφηκε στο κέντρο του Πειραιά (38%) και στα προάστιά του (27%). Η μέση αξία ανά τ.μ. αυξήθηκε 8% στο Δήμο Αθηναίων και 3% στα Νότια Προάστια. Σημαντική αύξηση σημειώθηκε στις περιοχές Αγίου Δημητρίου (44%) και Παλαιού Φαλήρου (35%). Στα Βόρεια Προάστια η αύξηση διαμορφώνεται στο 18% με μεγαλύτερη καταγεγραμμένη αύξηση στην Αγία Παρασκευή (42%). Παρομοίως στα Δυτικά Προάστια σημειώθηκε κατά μέσο όρο αύξηση 20%, ενώ στο Χαϊδάρι καταγράφεται εντυπωσιακή αύξηση (52%). Στις περιοχές Ανατολικής και Δυτικής Αττικής δεν παρουσιάστηκαν μεγάλες μεταβολές (3% και -3% αντιστοίχως). Το εμβαδόν του ακινήτου Στις περιοχές του Δήμου Αθηναίων το εμβαδόν του μέσου ακινήτου αυξήθηκε 3% (67 τ.μ.). Στα Νότια Προάστια δεν παρατηρείται μεγάλη απόκλιση, με εξαίρεση το Παλαιό Φάληρο, όπου το ποσοστό του εμβαδού της μέσης κατοικίας αυξήθηκε 6 τ.μ. (2022 – 91 τ.μ.). Στα Βόρεια Προάστια, και ειδικότερα στην Κηφισιά το εμβαδόν αυξήθηκε 44 τ.μ. (2022 – 182 τ.μ.) και στην περιοχή Παπάγου – Χολαργού 21 τ.μ. (2022 – 112 τ.μ.). Στο Χαλάνδρι το εμβαδόν του μέσου ακινήτου «έπεσε» κατά 15 τ.μ. (2022 – 15 τ.μ.). Στο σύνολο των περιοχών της Ανατολικής Αττικής δεν υπήρξε κάποια μεγάλη μεταβολή. Ωστόσο στο Δήμο Βάρης – Βούλας – Βουλιαγμένης το εμβαδόν μέσου ακινήτου μειώθηκε κατά 13 τ.μ. (2022 – 108 τ.μ.). Από τις περιοχές της Δυτικής Αττικής η μεγαλύτερη μείωση διαπιστώθηκε στην Ελευσίνα 20 τ.μ. (2022 – 72 τ.μ.) και η μεγαλύτερη αύξηση στην περιοχή Μάνδρας – Ειδυλλίας 12 τ.μ. (2022 – 83 τ.μ.). Στον Πειραιά, καταγράφηκε σημαντική μεταβολή του εμβαδού της μέσης κατοικίας κατά 23 τ.μ. (2022 – 67 τ.μ.) ενώ το αντίστοιχο ποσοστό στα προάστιά του έμεινε σχεδόν στάσιμο (-1%, 2022 – 69 τ.μ.). Έτος κατασκευής Όσον αφορά το έτος κατασκευής των ακινήτων που πουλήθηκαν, κατά μέσο όρο τα πιο παλιά βρίσκονται στο κέντρο της Αθήνας (1971) και σε κάποιες περιοχές των προαστίων όπως του Ζωγράφου (1973), την Καλλιθέα (1976), το Αιγάλεω και το Ίλιον (1980). Οι περιοχές που παρατηρήθηκε μεγαλύτερη τάση να πωλούνται νεότερα ακίνητα σε σχέση με το 2021 είναι ο Άγιος Δημήτριος (+6 έτη), η Δάφνη και ο Υμηττός (+5 έτη), η Πεντέλη (+5 έτη), η Φιλαδέλφεια και η Χαλκηδόνα (+6 έτη), το Αιγάλεω (+4 έτη) και αρκετές περιοχές στην Ανατολική Αττική (Λαυρεωτική, Μαραθώνας, Σπάτα και Αρτέμιδα). Δείτε την έκθεση της έρευνας εδώ: https://www.remax-estate.gr/AppFol/appDetails/RadControls/fol1/Έρευνα του Παρατηρητηρίου Αγοράς Κατοικιών TOPO GES IKE.pdf

Το φορομπόνους για δαπάνες ενεργειακής, λειτουργικής και αισθητικής αναβάθμισης κτιρίων πήρε παράταση για άλλα δύο χρόνια και θα ισχύει έως και τις 31 Δεκεμβρίου 2024. Αυτό σημαίνει ότι όσοι σκοπεύουν να ανακαινίσουν ή να επισκευάσουν το σπίτι τους θα κερδίσουν έκπτωση φόρου την οποία θα δουν με την υποβολή της φορολογικής τους δήλωσης. Ωστόσο, η Εφορία «ξεκλειδώνει» το φορομπόνους υπό την προϋπόθεση ότι οι φορολογούμενοι θα έχουν εξοφλήσει με ηλεκτρονικό χρήμα τις εργασίες που γίνονται στο ακίνητο. Η έκπτωση φόρου κατανέμεται ισόποσα σε περίοδο τεσσάρων ετών και ανέρχεται σε ποσοστό 40% του ύψους των επιλέξιμων δαπανών για τη λήψη των υπηρεσιών, με ανώτατο συνολικό όριο δαπανών τα 16.000 ευρώ. Το μέγιστο ποσό έκπτωσης διαμορφώνεται, συνεπώς, συνολικά στα 6.400 ευρώ. Αυτό σημαίνει ότι εάν κάποιος δαπάνησε 5.000 ευρώ μέσα στο 2022 για την ανακαίνιση του διαμερίσματός του, τότε θα γλιτώσει φόρο εισοδήματος συνολικού ύψους 2.000 ευρώ, ποσό το οποίο επιμερίζεται σε τέσσερα χρόνια: 500 ευρώ αφαιρούνται από το εκκαθαριστικό της φορολογικής δήλωσης που θα υποβληθεί το 2023, 500 ευρώ από το εκκαθαριστικό του 2024, 500 ευρώ από τον λογαριασμό του 2025 και άλλα 500 ευρώ από το εκκαθαριστικό σημείωμα του 2026. Για τον υπολογισμό της έκπτωσης λαμβάνονται υπόψη μόνο οι δαπάνες για τις εργασίες, και όχι τα έξοδα για τις προμήθειες υλικών. Δύο είναι οι προϋποθέσεις για να ισχύσει η έκπτωση: Οι δαπάνες να αποδεικνύονται με νόμιμα παραστατικά. Η εξόφληση των δαπανών να γίνεται με ηλεκτρονικά μέσα πληρωμής (χρεωστικές, πιστωτικές ή προπληρωμένες κάρτες, υπηρεσίες ηλεκτρονικής τραπεζικής) ή μέσω παρόχου υπηρεσιών πληρωμών. Οροι και δικαιούχοι Οι φορολογούμενοι που σχεδιάζουν να ανακαινίσουν, να επισκευάσουν ή να αναβαθμίσουν ενεργειακά τα ακίνητά τους μέχρι και το τέλος του 2024 θα πρέπει να γνωρίζουν τα εξής: Δικαιούχοι της έκπτωσης από τον φόρο εισοδήματος είναι τα φυσικά πρόσωπα που έχουν δικαίωμα πλήρους κυριότητας ή επικαρπίας στο κτίριο στο οποίο πραγματοποιούνται οι επιλέξιμες δαπάνες ενεργειακής, λειτουργικής και αισθητικής αναβάθμισης. Επίσης, δικαιούχοι είναι και τα φυσικά πρόσωπα που έχουν δικαίωμα ψιλής κυριότητας επί του ακινήτου, με την προϋπόθεση να το χρησιμοποιούν είτε ως κύρια ή δευτερεύουσα κατοικία είτε ως έδρα ή υποκατάστημα για την άσκηση της επιχειρηματικής δραστηριότητάς τους. Στις παραπάνω περιπτώσεις δικαιούχος της μείωσης είναι μόνο το πρόσωπο στο όνομα του οποίου εκδίδεται το σχετικό παραστατικό. Πολυκατοικίες Εάν οι δαπάνες αφορούν κοινόχρηστους χώρους κτιρίου, ο διαχειριστής της πολυκατοικίας / συγκροτήματος ιδιοκτησιών εξοφλεί ηλεκτρονικά τις δαπάνες και αυτές λαμβάνονται υπόψη για τους δικαιούχους ανάλογα με τα χιλιοστά συνιδιοκτησίας τους, με βάση σχετική βεβαίωση που θα χορηγείται από τον διαχειριστή και στην οποία θα καταχωρίζεται ο ΑΤΑΚ του ακινήτου το οποίο βρίσκεται εντός του κτιρίου για το οποίο πραγματοποιείται η σχετική δαπάνη. Στις επιλέξιμες ενεργειακές, λειτουργικές – αισθητικές δαπάνες περιλαμβάνονται: Τοποθέτηση θερμομόνωσης Αντικατάσταση κουφωμάτων, υαλοπινάκων και εξωτερικών προστατευτικών φύλλων Εγκατάσταση ή αναβάθμιση συστήματος θέρμανσης / ψύξης Αναβάθμιση φωτισμού των κοινόχρηστων χώρων πολυκατοικίας Τοποθέτηση / αντικατάσταση υδραυλικής εγκατάστασης Τοποθέτηση / αντικατάσταση ηλεκτρολογικής εγκατάστασης Συντήρηση / επισκευή στέγης Επισκευή τοιχοποιίας / χρωματισμού εσωτερικά και εξωτερικά Τοποθέτηση σταθερών ή κινητών συστημάτων σκίασης Αναβάθμιση ή εγκατάσταση ανελκυστήρα

Οι πλούσιοι επενδυτές που "στοιχηματίζουν" σε πολυτελή ακίνητα θα τα κατάφερναν καλύτερα βάζοντας τα χρήματά τους στο Ντουμπάι ή το Μαϊάμι τον επόμενο χρόνο, σύμφωνα με μια νέα έκθεση της Knight Frank. Στην κατάταξη των 25 κορυφαίων αγορών πολυτελείας στον κόσμο, το Ντουμπάι βρέθηκε στην κορυφή της λίστας, με τις τιμές να αναμένεται να αυξηθούν κατά 13,5% το 2023, σύμφωνα με την εταιρεία συμβούλων ακινήτων Knight Frank. Το Μαϊάμι κατέλαβε τη δεύτερη θέση, με τις τιμές να αναμένεται να αυξηθούν κατά 5%. Ακολούθησαν το Δουβλίνο, η Λισαβόνα και το Λος Άντζελες, με αναμενόμενες αυξήσεις 4%. Σύμφωνα με την έκθεση οι χειρότερες επιδόσεις το επόμενο έτος αναμένεται να καταγραφούν σε Σεούλ και Λονδίνο, με τις τιμές να εκτιμάται πως θα μειωθούν κατά 3% και για τις δυο πόλεις. Η Νέα Υόρκη βρίσκεται στη μέση και συγκεκριμένα στη 13η θέση, με τις τιμές να αναμένεται να αυξηθούν κατά 2% το επόμενο έτος. Ωστόσο, ακόμη και οι ισχυρότερες αγορές πολυτελών ακινήτων αναμένεται να καταγράψουν κάποια επιβράδυνση το 2023 καθώς τα επιτόκια αυξάνονται και οι οικονομίες κατεβάζουν... ρυθμό, σύμφωνα με τον Knight Frank. Αύξηση κατά 2% Και στις 25 πόλεις που εξετάζει η Knight Frank εκτιμάται πως οι τιμές θα αυξηθούν κατά μέσο όρο κατά 2% το 2023, ποσοστό αναθεωρημένος προς τα κάτω από το 2,7% που "έβλεπε" η Knight Frank πριν από έξι μήνες. Η αναθεώρηση αυτή δείχνει ότι ακόμη και οι πλούσιοι επενδυτές, που φαινομενικά δεν τους "αγγίζει" ο αυξημένος πληθωρισμός και η οικονομική επιβράδυνση αναστέλλουν τις μεγάλες αγορές ακινήτων. «Παρόλο που οι κορυφαίες αγορές ακινήτων είναι πιο απομονωμένες από τις επιπτώσεις του υψηλότερου κόστους στεγαστικών δανείων, δεν είναι απρόσβλητες», αναφέρει η έκθεση. «Η μετάβαση από τους πωλητές στους αγοραστές βρίσκεται ήδη σε εξέλιξη στις περισσότερες προνομιακές αγορές κατοικιών». Το Ντουμπάι είδε τις τιμές να αυξάνονται κατά 50% το 2022, επομένως οι αυξήσεις των τιμών για το 2023 σηματοδοτούν μια σημαντική επιβράδυνση. Το Ντουμπάι έχει δει μια έκρηξη πλούσιων κατοίκων τον περασμένο χρόνο, κυρίως από Ρώσους που αναζητούν ένα ασφαλές λιμάνι εν μέσω κυρώσεων της Δύσης εξαιτίας του πολέμου στην Ουκρανία. Οι τιμές για μονοκατοικίες στο Ντουμπάι αυξήθηκαν 13% τον Οκτώβριο, ενώ ο συνολικός όγκος πωλήσεων αυξήθηκε κατά 73% σε σχέση με το προηγούμενο έτος. Το Μαϊάμι παραμένει επίσης ένα δημοφιλές καταφύγιο για τους πλούσιους, δεδομένων των χαμηλών φορολογικών συντελεστών του και του αυξανόμενου αριθμού χρηματοπιστωτικών εταιρειών που έχουν τα κεντρικά γραφεία ή τα γραφεία τους στη Νότια Φλόριντα. Αν και η αναμενόμενη αύξηση 2% της Νέας Υόρκης το επόμενο έτος είναι χαμηλότερη από το 2022, πολλοί μεσίτες προβλέπουν πτώση των τιμών το επόμενο έτος, ειδικά στο Μανχάταν. Η Knight Frank είπε ότι η Νέα Υόρκη θα ωφεληθεί από τους ξένους αγοραστές που «επιδιώκουν περισσότερη, παρά λιγότερη, έκθεση σε δολάριο ΗΠΑ, καθώς η Federal Reserve αυξάνει τα επιτόκια». Η Σιγκαπούρη είναι η μόνη ασιατική πόλη στο top 10 και μία από τις τέσσερις μόνο πόλεις των οποίων οι προβλέψεις έχουν ανέβει τους τελευταίους έξι μήνες, σύμφωνα με την έκθεση. Η Σιγκαπούρη επωφελείται από τη φυγή πλούτου από την Κίνα, καθώς οι πλούσιοι Κινέζοι πολίτες μεταφέρουν τα χρήματά τους - και συχνά τις οικογένειές τους - στο νησί για να αποφύγουν τα αυστηρά lockdown και μέτρα κατά της πανδημίας του Covid-19 και την επιβράδυνση της οικονομίας. Τα μετρητά θα είναι ο βασιλιάς στις 25 αγορές, καθώς οι αγοραστές που είναι πρόθυμοι να πληρώσουν όλο το ποσό σε μετρητά θα είναι πιο ελκυστικοί για τους πωλητές, αναφέρει μεταξύ άλλων στην έκθεσή της η Knight Frank. Η πολιτική και οικονομική αστάθεια σε πολλές χώρες θα οδηγήσει επίσης σε φυγή προς την ασφάλεια των ακινήτων, «σπρώχνοντας τους αγοραστές σε ώριμες και διαφανείς αγορές πολυτελείας». KNIGHT FRANK

Η έννοιες της ουδετερότητας άνθρακα και του net-zero έχουν αποκτήσει πρωταγωνιστικό ρόλο τα τελευταία χρόνια, χωρίς ωστόσο να έχουν προσλάβει έναν ξεκάθαρο εννοιολογικό προσδιορισμό. Πολλά πλαίσια έχουν αναπτυχθεί για την αντιμετώπιση αυτού του προβλήματος, καθώς η περιπλοκότητα της κατάστασης προκαλεί σύγχυση σε πολλούς παράγοντες της αγοράς, συμπεριλαμβανομένων των επαγγελματιών στον κλάδο της ακίνητης περιουσίας. Στην περίπτωση των ακινήτων, οι επενδυτές ακολουθούν διάφορες προσεγγίσεις για τον καθορισμό και την επίτευξη των στόχων, που αφορούν τόσο τις ίδιες τις εταιρείες όσο και τα περιουσιακά τους στοιχεία, με μια ποικιλία από όρια, όσον αφορά τις πηγές εκπομπών που καλύπτονται από τον εκάστοτε δείκτη. Η επίτευξη ουδέτερου άνθρακα (carbon neutrality) βασίζεται στη δράση μετριασμού των εκπομπών αερίων θερμοκηπίου μέσω αντιστάθμισης. Αυτή η προσέγγιση εξισορροπεί τις εκπομπές που απελευθερώνονται με εκείνες που αποφεύγονται (μέσω της αγοράς συστημάτων μείωσης του άνθρακα από τρίτους) ή εκείνες που εξάγονται από την ατμόσφαιρα (μέσω συστημάτων αφαίρεσης άνθρακα). Η εν λόγω προσέγγιση δίνει τη δυνατότητα μείωσης των τρεχουσών εκπομπών χωρίς να εμπλέκει άμεσα την εταιρεία, ενώ παράλληλα μπορεί να αφαιρέσει από την ατμόσφαιρα εκπομπές που πραγματοποιήθηκαν στο παρελθόν. Ωστόσο, οι αντισταθμίσεις οφείλουν να είναι "υψηλής ποιότητας" και επιπρόσθετες άλλων στρατηγικών, καθώς οι εταιρείες κινδυνεύουν αφενός μεν να κατηγορηθούν για «greenwashing», που μπορεί να βλάψει το εμπορικό σήμα και τη φήμη τους, αφετέρου να βλάψουν πραγματικά το κλίμα. Επιπλέον, η εν λόγω αγορά απέχει πάρα πολύ από το να αντισταθμίσει τον όγκο των εκπομπών που πραγματοποιούνται ετησίως. Σε καθαρά εμπορική βάση, το κόστος αντιστάθμισης προβλέπεται να αυξηθεί και, χωρίς μείωση των εκπομπών, να οδηγήσει τις εταιρείες σε κόστη που θα υπερβαίνουν αισθητά τον προϋπολογισμό τους. Από τη μεριά του, ο καθαρός μηδενικός άνθρακας (net-zero carbon) αφορά επίσης την εξισορρόπηση των εκπομπών, με το πρόσθετο βασικό στοιχείο της ελαχιστοποίησής τους με την πάροδο του χρόνου, καθιστώντας τις αντισταθμίσεις ως έσχατη λύση. Καθώς το καθαρό μηδέν είναι ένα ενδιάμεσο στάδιο προς τις (πραγματικά) μηδενικές εκπομπές άνθρακα, η αντιστάθμιση είναι απαραίτητη για εκπομπές από πηγές που δεν μπορούν ακόμη να μηδενιστούν πλήρως – στην περίπτωση των ακινήτων, τον ενσωματωμένο άνθρακα. Παρόλα αυτά, η ελαχιστοποίηση των εκπομπών στα ίδια τα χαρτοφυλάκια ξεπερνά τον ποσοτικό περιορισμό που αντιμετωπίζουν τα συστήματα αντιστάθμισης άνθρακα. Ωστόσο, λόγω του εύρους της, η έννοια των καθαρών μηδενικών εκπομπών είναι πολύ πιο δύσκολο να οριστεί, τόσο στην πράξη όσο και στη θεωρία, σε σχέση με τον ουδέτερο άνθρακα. Πρόκειται για ένα διαρκώς μεταβαλλόμενος στόχος: Ποιες πηγές εκπομπών θα πρέπει να στοχεύουν στη μείωση; Πόσο πρέπει να μειωθούν οι εκπομπές προτού βασιστούμε στην αντιστάθμιση; Πώς θα αλλάξουν αυτές οι απαιτήσεις με την πάροδο του χρόνου; Επί της παρούσης, όλο και περισσότερες εταιρείες ακινήτων στοχεύουν στην απεξάρτηση από τα ορυκτά καύσιμα, δίνοντας προτεραιότητα στην βελτιώση της ενεργειακής απόδοσης. Ρυθμιστικές αρχές, επενδυτές και ενοικιαστές ασκούν πιέσεις, με τη σειρά τους, για λειτουργικά αποδοτικά ακίνητα με χαμηλές εκπομπές άνθρακα. Σε αυτό το πλαίσιο το πιο σημαντικό στοιχείο είναι η ποσοτικοποίηση των εκπομπών, καθώς δεν μπορούμε να διαχειριστούμε κάτι που δεν είναι μετρήσιμο. Αν και το ερώτημα του τί θα μετρηθεί είναι σχετικά απλό, η συλλογή των απαιτούμενων δεδομένων είναι πολύ πιο δύσκολη από ό,τι μπορεί κανείς να υποθέτει, λόγω της ποικιλίας των τύπων μίσθωσης και των διαφορετικών οντοτήτων που καλούνται να πληρώσουν λογαριασμούς κοινής ωφελείας και, επομένως, να κατέχουν τα εν λόγω δεδομένα. Παρά το γεγονός ότι το δομημένο περιβάλλον είναι ένας από τους μεγαλύτερους "ενόχους" για τις παγκόσμιες εκπομπές άνθρακα, υπάρχει σημαντική έλλειψη κοινής προσέγγισης που αφορά τόσο ως προς τον ορισμό, όσο και ως προς την στρατηγική για την επίτευξη καθαρών μηδενικών εκπομπών. Εάν απαιτείται από τον κλάδο των ακινήτων να μεταβεί αποτελεσματικά σε ένα μέλλον χαμηλών εκπομπών άνθρακα, οι ορισμοί πρέπει να ευθυγραμμιστούν για να παρέχουν στους παράγοντες της αγοράς αξιόπιστη, συνεπή καθοδήγηση. Από την πλευρά τους οι παράγοντες της αγοράς πρέπει επίσης να διατηρήσουν δυναμικές στρατηγικές, εάν επιθυμούν να συνεχίσουν να ευθυγραμμίζονται με τις βέλτιστες πρακτικές, ακολουθώντας τις εξελίξεις των επιστημονικών συστάσεων. Πηγή: GRESB

Στο μάτι του κυκλώνα βρίσκεται η Ευρώπη αντιμετωπίζοντας ένα ιστορικά υψηλό πληθωρισμό συνεχώς αυξανόμενα επιτόκια και ενεργειακό κόστος. Επτά στα δέκα στελέχη της αγοράς του real estate που συμμετείχαν στην φετινή 20η έρευνα (Emerging Trends in Real Estate Europe 2023) που πραγματοποιούν κάθε χρόνο το Urban Land Institute σε συνεργασία με την PwC πιστεύουν ότι η Ευρώπη θα περάσει σε ύφεση πριν από το τέλος του 2022. Το κλίμα βρίσκεται σε πλήρη αντίθεση σε σχέση με την περσινή έκθεση, όταν κυριαρχούσε στην Ευρώπη ένα κλίμα αλληλεγγύης μεταξύ των ευρωπαϊκών χωρών απέναντι στην αντιμετώπιση της πανδημίας, καθώς και μια κατακόρυφη άνοδος του επιχειρηματικού κλίματος. Αν και η κατάταξη των πόλεων δεν παρουσιάζει σημαντικές αλλαγές - το Λονδίνο διατηρεί την πρώτη θέση ενώ το Παρίσι πήρε τη δεύτερη θέση από το Βερολίνο - οι συνολικές προοπτικές επενδύσεων και ανάπτυξης και για τις 30 πόλεις που καλύπτονται από το Emerging Trends Europe έχουν μειωθεί από την περσινή έρευνα. Ακόμη και τα άλλα συνήθη ασφαλή καταφύγια των επενδυτών στη Γερμανία, η Φρανκφούρτη, το Μόναχο και το Αμβούργο, δεν εμφανίζουν το ίδιο θετικό κλίμα όπως τα προηγούμενα χρόνια, αντανακλώντας τον πιθανό αντίκτυπο του πληθωρισμού στη μεγαλύτερη οικονομία της Ευρώπης και την εξάρτησή της από τις προμήθειες ρωσικού φυσικού αερίου. Ειδικότερα η Αθήνα, παρά το γεγονός ότι εξακολουθεί να κατατάσσεται στην 23η θέση εξαιτίας του μικρού μεγέθους σε ό,τι έχει να κάνει με τον όγκο των επενδύσεων ακινήτων έναντι των άλλων ευρωπαϊκών αγορών, η ελληνική πρωτεύουσα θεωρείται ότι παρουσιάζει, σύμφωνα με ορισμένα στελέχη της αγοράς, καλές προοπτικές σε ό,τι έχει να κάνει με τα ενοίκια και την αξία των επενδεδυμένων κεφαλαίων. Όπως αναφέρεται χαρακτηριστικά «υπάρχει ακόμη έλλειψη σύγχρονου κτιριακού αποθέματος λόγω της πολύ παρατεταμένης προηγούμενης ύφεσης. Τα προηγούμενα δέκα χρόνια υπήρξαν κάποιες νέες αναπτύξεις στον τομέα των επαγγελματικών ακινήτων, σε γραφεία και εμπορικούς χώρους, ωστόσο εξακολουθούν να υπάρχουν ευκαιρίες στην αγορά». Σε πανευρωπαϊκό επίπεδο, παρά την επικρατούσα αβεβαιότητα, η δραστηριότητα σε σχέση με νέες μισθώσεις σε όλη την Ευρώπη (και στην Αθήνα) διατηρήθηκε σε ικανοποιητικά επίπεδο για μεγάλο μέρος του 2022. Υπάρχει όμως ευρέως διαδεδομένη η άποψη ότι οι υψηλές τιμές ενέργειας και η ύφεση θα οδηγήσουν σε πτώση ενοικίων και αύξηση των διαθέσιμων επαγγελματικών χώρων προς μίσθωση. «Είναι σαφές ότι το 2023 θα είναι μια δύσκολη χρονιά σε όλα τα επίπεδα», όπως υποστηρίζουν ορισμένα στελέχη του κλάδου, «με την ανάκαμψη να μην έρχεται μέχρι τις αρχές του 2024».

Μεγάλο άνοιγμα στον τομέα των κατοικιών, έχοντας ξεκινήσει νωρίτερα από τα νότια προάστια με πιο πολυτελείς κατασκευές και πλέον στις περιοχές υψηλής ζήτησης για το ευρύ κοινό και τα βόρεια προάστια, πραγματοποιούν σε αυτή τη συγκυρία οι μεγάλοι παίκτες της αγοράς ακινήτων, από τα πιο θεσμικά ονόματα του εγχώριου real estate μέχρι τις μεγάλες εταιρείες ανάπτυξης ακινήτων. Το μεγάλο έλλειμμα των τελευταίων ετών σε νεόδμητες κατοικίες κι ενώ οι ανάγκες στέγασης τρέχουν αποτυπώνεται αυτή τη στιγμή στην ικανοποιητική ζήτηση και τις τιμές στα καινούρια σπίτια, παρά τις αντίρροπες δυνάμεις στην αγορά, όπως το αυξημένο κατασκευαστικό-ενεργειακό κόστος και οι πληθωριστικές πιέσεις με αποτέλεσμα αντίστοιχα και την πίεση στα εισοδήματα των νοικοκυριών. Το ισοζύγιο παραμένει, τουλάχιστον επί του παρόντος, θετικό για την αγορά, με τις θετικές προσδοκίες -ειδικά για «ποιοτικό προϊόν» στην κατοικία που λείπει εμφανώς από την αγορά- να υπερισχύουν των επιπτώσεων της διεθνώς δυσμενούς συγκυρίας, δικαιολογώντας τελικά και τη στροφή των μεγάλων σε οικιστικά projects, είτε πρόκειται για πιο μεγάλες, πράσινες και πολυτελείς κατοικίες, είτε ακόμη και για μικρότερα διαμερίσματα προς μίσθωση. Ενδεικτικά σε επίπεδο αξιών κι εκτός των πιο ακριβών νοτίων προαστίων, όπου σε πολλές περιπτώσεις τα νούμερα ξεφεύγουν σε… πενταψήφια νούμερα, οι τιμές για μία νεόδμητη κατοικία στο Κεφαλάρι αγγίζουν αυτή τη στιγμή τα 8.000 ευρώ ανά τετραγωνικό μέτρο, στα Βριλήσσια τα 4.500 ευρώ για σπίτια που παραδίδονται το 2024, αντίστοιχα και λίγο χαμηλότερα στο Μαρούσι, ενώ προς τα νότια, σε μία οικιστική περιοχή που προτιμούν πολλοί όπως η Νέα Σμύρνη η τιμή ανά τ.μ. σε διαμέρισμα που παραδίδεται το 2023 κυμαίνεται στα 3.500-3.800 ευρώ ανά τ.μ. και στην Καλλιθέα οι τιμές διαμορφώνονται πάνω από τα 2.700 ευρώ ανά τ.μ. Από την άλλη πλευρά, μία από τις βασικές δυσκολίες στην παρούσα φάση είναι η εξεύρεση των κατάλληλων οικοπέδων. Τα νέα projects «Η πιο δυναμική είσοδος στο κατοικείν έρχεται να συμβάλει στην κάλυψη της ιδιαίτερα υψηλής ζήτησης για στέγη, με όρους πραγματικής αειφορίας, ποιότητας και ασφάλειας, προσφέροντας ένα προϊόν με τη σιγουριά και τα εχέγγυα ενός οργανισμού με ιδιαίτερη εμπειρία και εξειδίκευση», δηλώνει σχετικά η διοίκηση της Prodea Investments ΑΕΕΑΠ, της μεγαλύτερης Επενδυτικής Ακινήτων του Χρηματιστηρίου με ένα χαρτοφυλάκιο κάτω από την ομπρέλα της αξίας 2,3 δισ. ευρώ και πάνω σε αυτό ακριβώς το σκεπτικό στηρίζονται και οι λοιπές… μεγάλες δυνάμεις. Η Prodea επιχειρεί τώρα, πράγματι, δυναμική είσοδο στον τομέα των οικιστικών επενδύσεων είτε για πώληση είτε ακόμη και για ενοικίαση και ήδη φέτος έχει διαθέσει περί τα 16,3 εκατ. ευρώ για την απόκτηση πέντε εταιρειών με συνολικά δέκα οικιστικά ακίνητα, οικόπεδα σε περιοχές όπως το Ελληνικό, η Νέα Ερυθραία, η Πολιτεία, η Αγία Παρασκευή, το Χαλάνδρι και η Κυψέλη, και ένα υφιστάμενο, πλήρως μισθωμένο κτίριο κατοικιών στην Καλλιθέα 1.200 τ.μ. με 24 διαμερίσματα. Κάποια από τα οικόπεδα θα αξιοποιηθούν για διαμερίσματα προς πώληση και κάποια άλλα προς μίσθωση, ως ακίνητα εισοδήματος, ενώ η πρώτη αυτή φάση των επενδύσεων σε κατοικίες αντιστοιχεί σε 60 εκατ. ευρώ. Στόχος της ΑΕΕΑΠ είναι η δημιουργία ποιοτικών κατοικιών σε περιοχές με καλή ζήτηση που θα απευθύνονται στη μέση ελληνική οικογένεια με απώτερες βλέψεις τις οικιστικές επενδύσεις αξίας 200 εκατ. ευρώ σε βάθος χρόνου. Δεδηλωμένο ενδιαφέρον, ως γνωστόν, διατηρεί η εταιρεία και στο κομμάτι των φοιτητικών κατοικιών με παρεχόμενες υπηρεσίες που θα περιλαμβάνονται στο πακέτο της μίσθωσης σε διάφορες περιοχές ενδιαφέροντος (βλ. Καλλιθέα). Στον τομέα των φοιτητικών κατοικιών έχει ποντάρει σε μεγάλο βαθμό και η έτερη εισηγμένη, Premia Properties ΑΕΕΑΠ, έχοντας εντάξει στο χαρτοφυλάκιό της τρία κτίρια φοιτητικών κατοικιών σε Αθήνα (Κυψέλη), Πάτρα και Θεσσαλονίκη με 153 διαμερίσματα, ενώ προοπτικές βλέπει και στον τομέα των εξυπηρετούμενων διαμερισμάτων (serviced apartments). Για τη συγκεκριμένη κατηγορία η εταιρεία, ως γνωστόν, έχει έλθει σε συμφωνία με την Dimand για την αγορά οικιστικών ακινήτων ήδη από πέρυσι για το πρώτο οικιστικό εξυπηρετούμενων διαμερισμάτων που κατασκεύασε η τελευταία στην περιοχή του Αγ. Διονυσίου (πλήρως μισθωμένα σε Teleperformance Hellas και ΓΕΥΣΗΝΟΥΣ ΑΒΕΕ), μία συνεργασία που θα συνεχιστεί και για επόμενα αντίστοιχα projects. Tο πρώτο οικιστικό ακίνητο εξυπηρετούμενων διαμερισμάτων που κατασκεύασε η Dimand στην περιοχή του Αγ. Διονυσίου Ακριβώς σε αυτή την κατηγορία των μικρών διαμερισμάτων για τη λεγόμενη πιο προσιτή κατοικία βλέπει περαιτέρω προοπτικές και ο κ. Δημήτρης Ανδριόπουλος, διευθύνων σύμβουλος της Dimand, η οποία ήταν η πρώτη που αποφάσισε να επενδύσει σε αυτό τον τομέα στον Πειραιά και τώρα συνεχίζει με δύο νέα projects στην ευρύτερη περιοχή, 4.500 τ.μ. και 2.000 τ.μ., που περιλαμβάνουν επιπλωμένα, μονόχωρα και δίχωρα διαμερίσματα. «Για το συγκεκριμένο κομμάτι της αγοράς βλέπουμε να υπάρχει σημαντική ζήτηση», δηλώνει χαρακτηριστικά ο διευθύνων σύμβουλος της Dimand, στο στόχαστρο της οποίας έχουν μπει και περιοχές όπως ο Βοτανικός και άλλα προάστια στα οποία προγραμματίζονται μεγάλες αναπλάσεις τα επόμενα χρόνια ή θα επωφεληθούν από τη νέα γραμμή 4 του μετρό Αθήνας. Προοπτικές βλέπει η διοίκηση της εταιρείας και στις πιο ακριβές περιοχές της Αθήνας, με χαρακτηριστική την αγορά ακινήτου στη Φιλοθέη έναντι 2 εκατ. ευρώ, εκεί όπου σε οικόπεδο 1,3 στρεμμάτων (με παλιά διώροφη οικοδομή) προβλέπεται η ανάπτυξη συγκροτήματος κατοικιών συνολικής επιφάνειας 1.500 τ.μ., με σύγχρονο σχεδιασμό και προδιαγραφές, με σκοπό την εκμίσθωσή του. Επιπλέον, η Dimand φαίνεται ότι επενδύει σημαντικά και στον τομέα των μεικτών αναπτύξεων, όπως αυτή που αναμένεται να ξεκινήσει μετά το πρώτο τρίμηνο του 2023 στο ακίνητο της πρώην ΒΕΛΚΑ στο Φάληρο, μέσω της εταιρείας 3V, όπου η Dimand συνεργάζεται με την AVAX Development του ομίλου ΑΒΑΞ, διατηρώντας πλειοψηφική συμμετοχή. Το έργο ύψους 100 εκατ. ευρώ, σε μία έκταση σχεδόν 19 στρεμμάτων ακριβώς δίπλα στο Στάδιο Καραϊσκάκη, αφορά συνολική δομημένη επιφάνεια σχεδόν 50.000 τ.μ. για γραφεία και τέσσερα κτίρια κατοικιών με τις τελικές μελέτες και τις αδειοδοτικές διαδικασίες να είναι σε εξέλιξη και ορίζοντα ολοκλήρωσης του project προς το τέλος του 2025. Σημειωτέον ότι ο όμιλος της ABAΞ μέσω της AVAX Development έχει επανενεργοποιηθεί εσχάτως στον τομέα της κατοικίας, ένα πλάνο από τα… παλιά, προηγούμενων δεκαετιών, πριν ακόμη και από τη μεσολάβηση της δημοσιονομικής κρίσης, όταν ο όμιλος είχε τα πρώτα του οικιστικά στο Μαρούσι. Στο σήμερα, εκτός από τις παραθεριστικές κατοικίες στην Κρήτη, το νέο project της Η2 residences με 16 διαμερίσματα 2 και 3 δωματίων, βρίσκεται στο Ελληνικό σε απόσταση 4 λεπτών με τα πόδια από την έκταση του πρώην αεροδρομίου του Ελληνικού και το Μητροπολιτικό πάρκο και ήδη έχουν ξεκινήσει οι πρώτες πωλήσεις. Tο νέο project της Η2 residences του ομίλου ΑΒΞ με 16 διαμερίσματα 2 και 3 δωματίων, βρίσκεται στο Ελληνικό σε απόσταση 4 λεπτών με τα πόδια από την έκταση του πρώην αεροδρομίου του Ελληνικού και το Μητροπολιτικό πάρκο Στο Μαρούσι πάντως είναι το πρώτο κοινό project των Bluehouse Capital (σ.σ. τα επενδυτικά κεφάλαια της οποίας πρόσφατα απο-επένδυσαν από το εκπωτικό χωριό McArthur Glen στα Σπάτα, πουλώντας τη συμμετοχή της στη Lamda Development) και BLUE Development που δημιούργησαν το κοινό σχήμα BLUE Residences. Tο νέο σχήμα εστιάζει στην ανάπτυξη κατοικιών υψηλών προδιαγραφών στην Ελλάδα, με υψηλές περιβαλλοντικές πιστοποιήσεις (BREEAM) κι «επενδύει σε περιοχές που έχουν τα χαρακτηριστικά της 15λεπτης πόλης, δηλαδή περιοχές όπου μπορεί κανείς να συνδυάζει τα πάντα στην καθημερινότητά του, τη δουλειά, τα ψώνια, τον αθλητισμό, την υγειονομική περίθαλψη, την αναψυχή, μέσα σε 15 λεπτά με τα πόδια ή με το ποδήλατο». Εξ ου και το πρώτο έργο του κοινού σχήματος αφορά το «Paradise Quarter» στον Παράδεισο Αμαρουσίου, ένα έργο σε δύο κτίρια με 22 κατοικίες που, μεταξύ άλλων, θα περιλαμβάνει στους κοινόχρηστους χώρους γυμναστήριο και ευέλικτους γραφειακούς χώρους (co working spaces) κ.ά., με τους ενοίκους να έχουν πρόσβαση σε ειδική εφαρμογή (app) μέσω της οποίας θα μπορούν να κάνουν τις σχετικές κρατήσεις και να διαχειρίζονται όλες τις λειτουργίες του διαμερίσματός τους εξ αποστάσεως. Ενδεικτικά στο μοντέλο της 15λεπτης απόστασης, το νέο project, του οποίου η κατασκευή αναμένεται να ξεκινήσει στις αρχές του 2023 με τιμές ανά τ.μ. από 5.500 ευρώ έως 7.000 ευρώ ανά τ.μ., είναι 15 λεπτά με τα πόδια από το ΟΑΚΑ, 4 λεπτά με αυτοκίνητο από τα εμπορικά κέντρα του Αμαρουσίου, 12 λεπτά από ιδιωτικά σχολεία. Tο «Paradise Quarter» στον Παράδεισο Αμαρουσίου, ένα έργο σε δύο κτίρια από το σχήμα Blue Residences που εντάσσεται στο μοντέλο της «15λεπτης πόλης» Σε περιοχές υψηλής ζήτησης ανά την Αθήνα, έχοντας εστιάσει αρχικά στα νότια προάστια, τρέχει δεκάδες οικιστικά έργα αυτή την περίοδο η TEN BRINKE Hellas, η εταιρεία που συνδέεται με τον ολλανδικό όμιλο TEN BRINKE κι έχει ανακοινώσει ένα μεγάλο επενδυτικό πρόγραμμα στην ελληνική αγορά που αγγίζει τα 280 εκατ. ευρώ για τη διετία 2022-2023 σε όλες τις κατηγορίες ακινήτων, από χώρους logistics και εμπορικά πάρκα μέχρι σύγχρονα οικιστικά projects σε όλη την Αθήνα. Πέραν της Γλυφάδας, του Ελληνικού, της Αργυρούπολης όπου τρέχουν ήδη οικιστικές αναπτύξεις, με πράσινα χαρακτηριστικά όπως π.χ. τη χρήση φωτοβολταϊκών για την παραγωγή του κοινόχρηστου ρεύματος, η εταιρεία έχει επεκταθεί και στα βόρεια προάστια, στο Χαλάνδρι με μία μεικτή ανάπτυξη κατοικιών και εμπορικών χρήσεων (ΑΒ Βασιλόπουλος, Mc Donald’s). Η TEN BRINKE Hellas η οποία αρχικά είχε εστιάσει στα νότια προάστια και αυτή την περίοδο τρέχει δεκάδες οικιστικά έργα, επεκτείνεται και στα βόρεια προάστια Μεικτή είναι η ανάπτυξη με εμπόριο και ενοικιαζόμενες κατοικίες και στην οδό Ερμού, στην καρδιά της Αθήνας στο διατηρητέο του Γιαβάσειου που έχει μισθωθεί από τον Δήμο Αγίας Παρασκευής κι έχουν ξεκινήσει ήδη οι εργασίες για την ανάπλασή του, ενώ η εταιρεία έχει σε εξέλιξη οικιστικά projects κι εκτός Αθηνών, όπως για παράδειγμα στα Χανιά, σε μία προσπάθεια του ομίλου να αξιοποιήσει το ενδιαφέρον αυτή την περίοδο στον τομέα της κατοικίας.