Πάρος: Χτίζουν σε ρέμα που... «δεν είναι ρέμα»

Την κινητοποίηση φορέων και Αρχών έχει προκαλέσει η ανέγερση οικοδομής στην Πάρο η οποία φέρεται - όπως καταγγέλλει ο Εξωραϊστικός Σύλλογος «Άγιος Νικόλαος» - να έχει κτιστεί σε ρέμα και σε περιοχή Natura με τις αρμόδιες αρχές να εκδίδουν πολλές διαφορετικές αποφάσεις, συχνά αντικρουόμενες, ενδεικτικό της σύγχυσης που προκαλούν το ισχύον νομικό και θεσμικό πλαίσιο, η διάχυση της ευθύνης και οι γραφειοκρατικές αγκυλώσεις.

Τα μέλη του συλλόγου και κάτοικοι της περιοχής αμφισβητούν τη νομιμότητα της οικοδομικής άδειας στο συγκεκριμένο σημείο λόγω μη αποτύπωσης υδατορέματος που φαίνεται να υπάρχει σύμφωνα με χάρτες της Γεωγραφικής Υπηρεσίας Στρατού και θέτουν θέμα ασφαλείας των κατοίκων από πλημμύρες και προστασίας του υγρότοπου καθώς πρόκειται για περιοχή Natura.

Ύστερα από καταγγελίες του συλλόγου, κλιμάκιο της Διεύθυνσης Υδάτων Νοτίου Αιγαίου μετέβη για αυτοψία σε νεοαναγειρόμενη οικοδομή στον οικισμό Μώλος Μαρμάρων στην Πάρο. Όπως είχε επισημάνει ο Εξωραϊστικός Σύλλογος σε επιστολή του στις 15 Μαΐου 2023 (Αριθμ. Πρωτ: 410/23) προς την Περιφέρεια Νοτίου Αιγαίου και στις Υπηρεσίες Δόμησης Νάξου και Πάρου, η περιοχή του Μώλου Μαρμάρων έχει ενταχθεί στο ευρωπαϊκό οικολογικό δίκτυο Natura 2000 αλλά εκεί έχουν ξεκινήσει εδώ και δυόμισι χρόνια εργασίες ανέγερσης κτίσματος βάσει οικοδομικής άδειας που εκδόθηκε στις 3/1/2023 από την Υπηρεσία Δόμησης του Δήμου Νάξου.

Ωστόσο, όπως επισημαίνει παραπέμποντας στο τοπογραφικό διάγραμμα που συνοδεύει την οικοδομική άδεια, εκεί δεν αποτυπώνεται το ανάγλυφο του φυσικού εδάφους και συγκεκριμένα το αποστραγγιστικό κανάλι που διέρχεται μέσα από το οικόπεδο όπως αυτό φαίνεται στη δορυφορική φωτογραφία του Google Earth και στο χάρτη της Γεωγραφικής Υπηρεσίας Στρατού.

Ταυτόχρονα, στη σχετική επιστολή υπογραμμίζεται ότι η οικοδομή ανεγείρεται ακριβώς στην εκβολή του συγκεκριμένου φυσικού αποστραγγιστικού καναλιού. Ως αποτέλεσμα, λόγω της υπέρμετρης ποσότητας των νερών που αντλούνται σχηματίστηκε μια μικρή λίμνη ενώ, όπως καταγγέλλει ο Σύλλογος έγινε παλαιότερα και απόπειρα να αποξηρανθεί το συγκεκριμένο φυσικό αποστραγγιστικό κανάλι με την εναπόθεση μπάζων.

«Οι προαναφερόμενες εκτεταμένες εργασίες άντλησης του υδροφόρου ορίζοντα έχουν ως συνέπεια τη μεταβολή του υδρογολογικού καθεστώτος της προστατευόμενης περιοχής καθώς και τη μορφολογική αλλοίωση του τοπίου με τελικό αποτέλεσμα την υποβάθμιση του περιβάλλοντος», αναφέρει η επιστολή, η οποία συνοδεύεται και από φωτογραφικό υλικό από την οικοδομή.

Αφού διενεργήθηκε η αυτοψία, η διαπιστωτική πράξη κλιμακίου της Αποκεντρωμένης Διοίκησης Αιγαίου, επικαλούμενη υφιστάμενες αεροφωτογραφίες και δορυφορικές φωτογραφίες των τελευταίων 20 ετών, επιβεβαιώνει ότι στο σημείο υπάρχει ρέμα (με την έννοια του αποστραγγιστικού αύλακα). Συγκεκριμένα, αναφέρει ότι «το υπό εξέταση οικόπεδο, προκύπτει ότι διαχρονικά και σχεδόν εξ ολοκλήρου, ταυτίζεται με την έξοδο του νότιου κλάδου ρέματος προς τη θάλασσα και εξ αιτίας αυτού του λόγου, είναι πληρωμένο με νερό. Το γεγονός αυτό είναι αναμενόμενο, καθώς το υψόμετρο του εδάφους, όπως άλλωστε προκύπτει από το χάρτη είναι χαμηλό, κάτι που σε συνδυασμό με την συσσώρευση άμμου επί της ακτής, έχει ως αποτέλεσμα δημιουργία υγρότοπου έστω και περιορισμένης έκτασης (επικαλείται εικόνες)».

Εν συνεχεία, σημειώνεται ότι «το οικόπεδο βρίσκεται εντός της ζώνης πλημμύρας της παράκτιας ζώνης και μάλιστα, επί ενός κλάδου εκτόνωσης της πλημμύρας. Ομοιάζει με κανάλι αποστράγγισης και μπορεί να συγχέεται με αγωγό αποστράγγισης, καθώς δεν είναι εμφανής η διαδρομή του επιφανειακού νερού που ρέει από τα ανάντη, καθώς η ανάντη περιοχή έχει πολύ ήπια μορφολογία και δεν δημιουργεί κοίτη, με τα συνήθη χαρακτηριστικά που έχουν τα ρέματα στις Κυκλάδες. Όμως δεν είναι ένα απλό «κανάλι αποστράγγισης αλλά αποτελεί ένα από τους τρεις κύριους αποδέκτες της επιφανειακής απορροής της υδρολογικής λεκάνης Μαρμάρων-Μώλου, ταυτιζόμενο με ρέμα».

Η διαπιστωτική πράξη της Διεύθυνσης Υδάτων Ν. Αιγαίου είχε ως αποτέλεσμα την ανάκληση της οικοδομικής άδειας από την Πολεοδομία Νάξου. Ωστόσο, μετά από προσφυγή των ιδιοκτητών του οικοπέδου στο ΣΥΠΟΘΑ, ακυρώθηκε η ανάκληση. Το αιτιολογικό του ΣΥΠΟΘΑ ήταν ότι στις αποτυπώσεις του εγκεκριμένου ΓΠΣ Πάρου δεν αποτυπώνεται ρέμα στη συγκεκριμένη έκταση ώστε να αποτυπωθεί σε τοπογραφικό διάγραμμα αδείας, ενώ δεν προκύπτουν διοικητικές πράξεις σαφούς καθορισμού ορίων ρέματος στη συγκεκριμένη έκταση με συνέπεια να μην προκύπτει κατά αυτόν τον τρόπο ύπαρξη ρέματος ώστε να αποτυπωθεί τουλάχιστον σε τοπογραφικό διάγραμμα της οικοδομικής αδείας.

Θα πρέπει να σημειωθεί ότι στην ίδια γραμμή με τον Εξωραϊστικό Σύλλογο αλλά και το κλιμάκιο της Διεύθυνσης Υδάτων Νοτίου Αιγαίου, κινείται το πόρισμα του Συνηγόρου του Πολίτη στον οποίο κατέφυγε ο Σύλλογος στο οποίο αναφέρει ότι όντως υπάρχει ρέμα στο σημείο που ανεγείρεται η οικοδομή. Όπως επισημαίνει στο σχετικό έγγραφο που απέστειλε στο ΥΠΕΝ (υπ’ όψιν κ. Ταγαρά, Βαρελίδη και Μπακογιάννη), «ο Συνήγορος του Πολίτη έχει επανειλημμένα διαπιστώσει την έλλειψη αποτύπωσης ρεμάτων στα εγκεκριμένα ΓΠΣ. Το γεγονός αυτό, σύμφωνα και με την ανωτέρω ανάλυση της νομοθεσίας και νομολογίας, ουδόλως αναιρεί τον χαρακτήρα τους ως ρεμάτων, ενώ σε κάθε περίπτωση η Διοίκηση οφείλει να προβαίνει στην προστασία τους με βάση τις αρχές της προφύλαξης και πρόληψης. Ως εκ τούτου, το γεγονός της μη αποτύπωσης του συγκεκριμένου ρέματος στο ΓΠΣ της περιοχής, δεν αναιρεί τον χαρακτήρα αυτού και σε καμία περίπτωση δεν απαλλάσσει τη Διοίκηση ή τους πολίτες από τις υποχρεώσεις τους αναφορικά με την προστασία των ρεμάτων. Η Δ/νση Υδάτων της οικείας Αποκεντρωμένης Διοίκησης, σύμφωνα με το ισχύον θεσμικό πλαίσιο, είναι αρμόδια να αποφαίνεται εάν υφίσταται ή όχι υδατόρεμα στην περίπτωση που υπάρχουν αμφιβολίες, αναφέρει ο Συνήγορος του Πολίτη. Επικαλούμενος την αυτοψία που διενεργήθηκε από τη Διεύθυνση Υδάτων Ν. Αιγαίου και το σχετικό πόρισμα, σημειώνει ότι εκεί αναφέρεται με σαφήνεια ότι στη συγκεκριμένη θέση που χορηγήθηκε η οικοδομική άδεια υφίσταται ρέμα.

Κατά συνέπεια, όπως αναφέρει το πόρισμα του Συνηγόρου του Πολίτη, προκύπτει ότι «αφενός η ύπαρξη του ρέματος δεν ελήφθη υπόψη καθόλου κατά την έκδοση της οικοδομικής άδειας και αφετέρου δεν έχουν τηρηθεί οι απαιτούμενες, με βάση τη πολεοδομική νομοθεσία, αποστάσεις από το ρέμα, καθώς το οικόπεδο και η ανεγειρόμενη οικοδομή βρίσκονται επί του ρέματος», όπως αναφέρει χαρακτηριστικά. Όπως διευκρινίζεται, δεν υφίσταται και δεν απαιτείται κάποια διοικητική πράξη χαρακτηρισμού «ρέματος», με βάση την ισχύουσα νομοθεσία, ενώ τα μη οριοθετημένα ρέματα τυγχάνουν της ίδιας προστασίας με τα οριοθετημένα.

Ταυτόχρονα, επισημαίνονται και θέματα ασφαλείας αλλά και η δυνατότητα τροποποίησης του ΓΠΣ της περιοχής. «Πέραν των νομικών ζητημάτων που εκτέθηκαν αναλυτικά, η πραγματική κατάσταση που έχει δημιουργηθεί στη συγκεκριμένη θέση, τόσο κατά την ανέγερση της οικοδομής όσο και μετά τις πρόσφατες έντονες βροχοπτώσεις στις Κυκλάδες, θέτει ζητήματα ασφάλειας των ατόμων που θα διαμείνουν στο συγκεκριμένο κτίσμα μετά την περάτωσή του, καθώς και των κατοίκων της περιοχής. Πέραν των ανωτέρω, προκύπτουν σοβαρά ζητήματα προστασίας του ιδίου του ρέματος, της Λεκάνης Απορροής, του μικρού προστατευόμενου υγρότοπου που βρίσκεται σε όμορη θέση, καθώς και της περιοχής Natura», αναφέρει το έγγραφο της Ανεξάρτητης Αρχής.

Σημειώνεται ότι οι πρόσφατες πλημμύρες στην Πάρο και η εμπειρία από τα μπαζωμένα ρέματα σε άλλες περιοχές της Ελλάδας ανασύρουν δυσάρεστες μνήμες σε μια εποχή όπου η κλιματική κρίση βαίνει εντεινόμενη και η κυβέρνηση προειδοποιεί για όλο και πιο ακραία καιρικά φαινόμενα και φυσικές καταστροφές από δασικές πυρκαγιές μέχρι πλημμύρες. Αξιωματούχοι της κυβέρνησης έχουν κάνει έκκληση για ενεργοποίηση της ατομικής ευθύνης και τη λήψη μέτρων πρόληψης ενώ το ΥΠΕΝ, εν μέσω της ολοκλήρωσης των Τοπικών και Ειδικών Χωροταξικών Πλαισίων, αυστηροποιεί σταδιακά το πλαίσιο για τους όρους δόμησης ειδικά σε ευαίσθητες περιοχές όπως είναι τα ρέματα και οι περιοχές Natura. Από την άλλη, αυτή τη στιγμή, όπως φαίνεται, το πλαίσιο παραμένει ασαφές δημιουργώντας σύγχυση σε πολίτες και φορείς ειδικά σε κρίσιμα θέματα όπως είναι τα ρέματα (τα οποία κατοχυρώνονται από το Σύνταγμα και υπάρχουν εν τοις πράγμασι χωρίς να εξαρτώνται από κανένα ΓΠΣ).